10-04-2003 Nicole Smits, Tobias Woldendorp Sociale veiligheid fietspad Randweg Dordrecht – Sociale veiligheid fietspad Randweg Dordrecht

(1)

Sociale veiligheid fietspad Randweg Dordrecht

E i nd rapportage oplossingsrichti ngen sociale veil ig heid

Amste rdam, 1 0 april 2003 N i c o l e Smits

Tobi as Woldendorp

(2)

Inhoudsopgave

1 Inleiding

1 . 1 Vooraf

1 . 2 Vraagstelli n g

1 . 3 Studiegeb ied e n plangeb ied 1 .4 Plan van aan pak

1 . 5 C riteria 1 .6 L eeswijzer

2 Literatuuronderzoek 2 . 1 I n leiding

2 . 2 E erdere rappo rtages 2 . 3 Politi ecijfers

2 .4 C o nclusie

3 Huidige situatie 3 . 1 Inleiding

3 . 2 Besc h rijving fietspad als geheel

4 Risico's en aanbevelingen huidige situatie 4 . 1 I nleiding

4 . 2 Adviezen die gelden voo r meerdere tracé s 4 . 3 Analyse en aanb evel i n gen oostzijde 4 .4 Analyse en aanb evel i n gen westzijde

5 Herstructureringsplannen 5 . 1 Inlei d i n g

5 . 2 D e Dordwijk zone o p d e k a art 5 . 3 Merwedestraat - Baan hoek weg 5 .4 Afritten W a ntijd ijk

5 . 5 Verb reding fietspad oostzij de W a ntijd ijk - Provi nciale weg 5 .6 E xtra afrit de wijk Stadspolders i n

5 . 7 E xtra afrit naar G roene Zoom 5 .8 Fa unapassage Dubb eldamseweg 5 .9 E xtra ontsl uiting b ij discotheek 5 .1 0Q ui ck scan structuurschets K nooppunt Dordwijk

5 . 1 1 Busi ness resort Amstelwijck 6 Conclusie

Bijlagen

3 3 3 3 3 4 5

6 6 6 8 9

10 1 0 10

12 1 2 1 2 1 5 2 5

30 30 30 30 3 1 3 1 32 32 3 2 3 3 34 36 38

Bijlage 1 Bijlage 2

Matrix advi ezen huidige situatie 4 0

I m pressie work shop ' Sociale vei l igheid op het fietspad langs d e R a ndweg ' ,

d . d . 6 feb ruari 2003 44

Bijlage 3 Literatuurl ij st

Pagina 2 Sociale veiligheid fietspad Randweg Dordrecht

48

DSP - groep

(3)

1 Inleiding

1.1 Vooraf

Dwars door Dordrecht loopt de Randweg N 3 m et daarlangs over een lengt e v a n ongeveer zes kilomet er een veel gebru i kt e fiet srout e . Gebrui kers geven echt er al meerdere jaren aan dat zij de sociale veiligheid als onvoldoende er

varen .

E erder zijn d e problemen door de Gront mij verkend en mede op basis van dat ra pport i s een a mbt elijke not it ie opgest eld . Beide conclu deren dat de sociale onveiligheid op het fiet spad onoplosbaar is. Maar leden van de raadscommis

sie R O nemen daar geen genoegen mee.

O p 4 juni 2002 heeft een oriënt e rend ges pre k plaatsgevonden t ussen de heren Rien Schipper en E do Oost ebri n k van de dienst St adsont wi kkeling te Dordrecht , T obias W o ldendorp, senior adviseur sociaal veilig ont werpen en Nicole S m it s , onderzoeker/ adviseur sociaal veilig ont werpen van DSP- groep . Doel van h et gesprek was om t e kijken hoe DSP- g roep een bijdrage zou kun

nen leveren aan de sociale vei ligheid op de fiet sroute langs de Randweg in Dordrecht .

DSP- groep is na het oriënt erend gesprek gevraagd offert e uit t e brengen . De herziene versie i s op 8 november 2002 gehonoreerd .

1 .2 Vraagstelling

De vraagst elling die voor d it onderzoek is geformu leerd luidt als volgt . Welke problemen op het gebied van sociale veiligheid doen zich voor op de fietsroute langs de Randweg in Dordrecht en op welke wijze kunnen deze problemen teruggebracht/ verkleind worden?

1.3 Studiegebied en plangebied

H et plang ebied, het gebied waarop de aan bevel in gen bet rekking zullen heb

ben, zijn de fiet spaden die deels aan weerszij d en van de Ra ndweg l iggen, vanaf de Merwedebrug t ot de K i l weg, i n c lusief de knooppunten van wegen en de t u n nels die op dat t raject liggen en i n c l u sief de direct e omgeving van het fiet sp a d .

Speciale aan dacht i s gevraagd v o o r de omgeving van de t unnel waar de K i l w e g o n d e r de Randweg d o o r gaat .

In h et o n derzoek zal daarnaast ook naar de st edenbouwkun dige cont ext ge

keken worden . Als st udi egebied wo rdt de ruimere omgeving van het fiet spad meegenomen (zoals de dir ect aangrenz ende bebouwi ng en het begin van de a ft a kkingen van de rout e) t ot een maxim u m van 2 5 met er afst a n d vanaf het hart van het fiet sp a d .

1.4 Plan v a n aanpak

Om de h ie rboven geformu leerde vraagst el l i n g te beant woorden, zijn de vol

gende werkzaa m h eden u it gevoerd .

Pagina 3 Sociale veiligheid fietspad Randweg Dordrecht DSP - groep

(4)

Literatuuronderzoek

Allereerst zijn reeds u itgevo erde onderzoeken gescand op relevante aan

dachtspunten .

Vervolgens zijn rapportages van de politie bestudeerd om een beeld te krijgen van de objectieve sociale veiligheid (de incidenten die daadwerkelijk hebben plaatsgevonden) .

Observaties

Aanvu llend op de resu ltaten uit de deskresearch is zowel o verdag als in de avonduren een schouw uitvoeren door twee advi seurs sociaal vei lig ontwer

pen .

Aanvankelijk was het de bedoeling een meidenschouw te h ouden: een g roep vrouwen en meisjes die het hele traject fietst en aangeeft waar incidenten gebeu ren en waar de deelnemers zich onvei lig voelen (en waarom) . Van wege het geringe aantal deelnemers is bes loten de meidenschouw te l aten verval

len . In plaats daarvan i s een diepte-interview gehouden met Elise Koene, wijkman ager van Dubbeldam, Stadspo lders en Sterren burg . In dat interview i s het gebruik van het fietspad besproken, even al s de plaatsen di e als onveilig wo rden ervaren . M aatreg elen ter verbetering zijn geïnventariseerd, waaron der ook mogelijke altern atieve ro utes .

Analyse herstructureringsplannen

Voor verschil lende o n derdelen van het fi etspad staan bouw projecten op sta

pel . Voor de plaatsen die aangepakt zullen worden, is het onderzoek en ad

vies gebaseerd o p de civieltechnische bouwplannen .

Workshop

De eerste bevindingen uit de deskresearch en de observaties zijn gevisuali

seerd en voorgele g d aan sleutelpersonen van de gemeente en extern geno

digden . Het bekn opte verslag is opgenomen in bijlage 2.

De resultaten van de workshop zijn verwerkt i n het eindadvies .

1 .5 Criteria

Noot 1

Pagina 4

Of een situatie sociaal vei l i g i s , kan door een veelvoud van factoren worden veroorzaakt. Van de r Voordt en Van Wegen hebben deze factoren uitge breid geanalyseerd in hun proefsch rift 'Soc iale veiligheid en gebo uwde omgeving ' uit 199 1 . D e criteria di e in dit proefschrift zijn opgesteld, zijn doo r DSP

groep van uit voorts c h rijdend inzicht bewerkt tot een viertal g roepen factoren die van invloed zijn op de sociale veilig heid.

• Zichtbaarheid

Gebrui kers van een gebied moeten het gebied kunnen overzien en het ge

voel hebben dat andere aan wezigen hen kun nen zien . Goede verlichting en lange zichtlijnen zijn noodzakelij k . Tevens moet sch ijnvei ligheid' voor

komen worden.

• Toegan kelijkheid

Een du idelij ke routing met goede oriëntatiemogelijkheden i s belangrijk voor een positieve belevi n g . Het gebied moet voor zijn gebrui kers goed toegan

kel ijk zij n . Voorkomen moet worden dat ongewenste person ages anderen onverwacht kunnen benaderen . Tevens is go ede bere i k baarheid voor poli

tie en andere h u l pdiensten van belan g .

Schijnveiligheid treedt o p wanneer maatregelen getroffen worden waardoor het veiliger lijkt.

terwijl het in werkelijkheid juist onveilig is. Verlichting van een onveilige route bijvoorbeeld kan gebruik uitlokken. waardoor de kans op criminaliteit toeneemt.

Sociale veiligheid fietspad Randweg Dordrecht DSP - groep

(5)

• Attrac tiviteit

Een omgeving die er verzorgd u itziet, waar het groen goed b eheerd wordt, de b estrating in goede staat is, en waar goede verlic hting aanwezig i s , heeft e e n gunstige invloed o p de b eleving v a n vei lig heid . G raffiti moet voorkomen worde n .

• Zonering/ mijn en dijn

Zowel voor b ezoekers a l s voor b eheerders dient duidelijk te zijn welke sta

tus een geb ied heeft ( p rivé, semi-privé, semi-openb a a r of openb aar) en wie voor het b eheer verantwoordelijk i s .

Bij de uitvoeri ng van het p l a n v a n aanpak worden deze c riteria a l s leidraad geha nteerd naast de reeks c o n text-ontwerp-b eheer-handhaving . Deze reeks w o rdt geb ruikt om ervoor te zorgen dat b ij de adviezen ook rekening wordt gehouden met de omgevi n g van h et plangeb ied, met de b e heerb aarheid van h et geb ied en de handhaafb a a rheid van de voorgestelde m aatregelen .

1.6 leeswijzer

Pagina 5

I n het volgende hoofdst u k wordt a l l ereerst verslag gedaan van de l iteratu u r

stu d i e . Ra pportages uit het verleden die b etrek king hebb en op het pla ngeb ied en ana lyses van politiec ijfers zij n b estudeerd .

H oofdstu k drie geeft een algemeen b eeld van het fietspad als geheel . On

derwerpen die aan de orde komen zijn de landsc happelij ke i n passing, de ge

b ru i ksstructuur en de gelegen heidsstruc t u u r .

Vervo lgens wordt i n hoofdstuk vier het b estaande fietspad gedetailleerd ge

ana lyseerd . Per trajec t worden n a de b esc h rijving aanb evelingen ter verb ete

ri ng gegeve n . In b ijlage 1 is een m atrix opgenomen. Daarin staan alle maat

regelen o pgeso m d . De m aatregelen , di e volgens DSP-groep priori tei t

verdienen zijn a l s zodanig herkenb aa r weergegeven . H et is denkb aa r dat de opd rac htgever (b ijvoorb eeld o p g rond van andere argumenten d a n soc iale veiligheid) h iervan afwijkt.

De herstructureringsplannen die voor versc hi l lende onderdelen van het fi ets

pad zijn gemaakt komen in het vijfde hoofdstuk aan b od . Tenslotte worden i n hoofdst u k zes c o nc l usies getrokken .

(6)

2 literatuuronderzoek

2.1 Inleiding

De sociale veiligheid langs de Randweg staat al lange tijd op de agenda. Als bas i s voor ons eigen onderzoek zijn vier eerder gepubliceerde documenten over fietsgebruik, fi etsroutes i n Dordrecht en het fietspad langs de N3 bestu

deerd:

• Gemeente Do rdrecht, Rapportage enq uête verplaatsingsgedrag , fietsg e

bruik en fietsbeleving, mei 1 9 9 2;

• Gemeente Dordrec ht, Soc iaal Geog rafisch Bureau , drs . F.W. Winterwerp, Fietsg ebruik en fietsbeleving in Do rdrecht an no 1 9 9 8 , april 1 9 99;

• Grontmij , Fietspaden Randweg Dordrecht, Een pro bleemverkenning en aanzet tot oplossingen, 1 3 april 2001 ;

• Fietspaden Randweg Dordrecht. (Ambtel ijke notitie n . a. v . rapportage Grontmij ) .

Daarn aast heeft DSP- g roep recent onderzoek gedaan naar de vei ligh eid o p sportparken i n Do rdrecht. Aan gezien de gesignaleerde p roblemen op de sportvelden en de voorg estelde maatregelen in sommige geval len ook invloed hebben o p het fietspad l angs de N 3, wo rdt ook deze rapportage hi eronder besproken.

• DSP- groep, Vei lig Sporten in Dordrecht, Inventarisatie van de omvan g , de aard en de mogelijke op lossingen ter voorkoming van criminaliteit o p sportparken in Dordrecht, in opdracht van G emeente Dordrecht, Dor

drec ht, 23 augustus 200 1 .

Op basis van deze rapportages wo rdt een beeld verkregen van de sociale ve iligh eidsproblemen i n het plan gebied. Deze worden in paragraaf 2 . 2 be

sch reven .

Politiecijfers vormen een andere belangrijke bron van informatie . De politie heeft de o bjecti eve sociale veiligheid (de incidenten die daadwerkelij k hebben plaatsgevonden) in kaart gebracht doo r middel van twee analyses op basis van cijfermateriaal . De uitkomsten staan in paragraaf 2.3.

2.2 Eerdere rapportages

In de twee rapportages over fietsg ebruik en fietsbeleving ( 1 9 9 2 en 1 9 9 9 ) komt naar vo ren , dat burgers d e fietsro ute langs de Randweg als erg sociaal onveilig ervaren . Ook aangrenzende routes wo rden genoemd: de Dordwij

klaan met de Do rdwij ktunn el, de Achterweg door het Overkamppark, de Zui

dendijk tussen Wiel wijk en Sterrenburg en de fietsroute bij de Kiltunnel .

De G rontmij heeft zowel de verkeersvei ligheid als de sociale veiligheid van de Ran dweg onderzocht. Ten aanzien van de sociale vei lig heid wo rdt gecon clu

deerd dat het g rootste probleem van de Randweg de afgelegen ligging i s . Daar i s op zich weinig aan t e doen e n de Grontmij spreekt de verwachting uit dat ook met andere maatre gelen (ter verbeteri n g van de uitstraling, de ondui

de lijke verkeersstructuur, de verkeersveiligheid en het onderhoud) de situatie niet belan g rij k zal verbeteren .

(7)

O p basis van het ra pport van de G rontmij is een ambtelij ke notitie opgeste l d . O o k hierin is de eindco n c l u sie d a t de mogelijke maatregelen (zoals het verbe

teren van de verlichti n g , h et kappen van groen en het plaatsen van hekken) de sociale vei ligheid uiteindelijk on voldoende zullen verg rote n . De afgelegen ligging staat een echt vei l i g e eindsituatie in de weg . Meer toezi c ht door de politie wo rdt niet rea l istisc h geacht.

Bovenstaande eerdere ra p po rtages geven d uidelijk aan dat het fietspad langs de Randweg kampt met een probleem op h et gebied van sociale veil igheid en dat verbeteren van de situatie een lastige o pgave is. I n de vo lgende hoofd

stu k van onderhavige rappo rtage staan de a n a lyse en de oplossingsrichtingen die DSP- groep voorstelt .

Veilig sporten in Dordrecht

DSP- groep (toen nog Van Dijk, Van Soomeren en Partners) heeft in het voor

jaar van 2001 een inventarisatie van de o m vang, aard en de m ogelijke oplos

singen ter voo rkoming van c riminaliteit op en om spo rtparken in Dordrecht verricht. De opdracht k w a m van de heren Anthonie Verjaal en Jan van der Putten van de a fdeling S po rtza ken .

Het fi etspad langs de N3 is voor velen een bela ngrijke route naar de sportvel

den . De aspecten uit deze eerdere opdracht die voor het fietspad van belang zijn, worden h i eronder weergegeven.

O p het gebied van de sociale vei l igheid doen zich voo rnamelijk problemen voor bij de wat afgelegen sportpa rken zoals Amstelwijck, Smitsweg en Schenkeldij k . De problemen doen zich dan voor op de routes naar de terrei

nen en hebben te maken met hangjongeren die een bed reigende uitstraling hebbe n . Daar is een reële kans a a nwezig dat men daadwerkelij k lastig geval

len wordt. Men g aat voor wat betreft de routes pragmatisc h om met dit feit door te zorgen dat men niet all een naar het com plex toegaat.

Voor de (middellla nge termij n zijn de volgende voorstellen gedaan:

• De sc haal van het Amstelwij c k zou ste rk teruggedrongen moeten worden . Dat komt neer o p h et aa nbieden van een paar kleinere behee rba re com

plexen in p l aats van een g root com plex. Daartoe zou afgeweken kunnen worden van h et idee vil la's aan de randen te bo uwen , door te bouwen op de velden (er is reeds een bewoonde beheerderwoning ) . Er ligt een prach

tige groene omgeving e n een deel van het nieuwe gebied zou een combi

natie van wonen e n nieuwe spo rtvelden kunnen worden .

Een dergel ijke benadering heeft ook consequenties voor zicht en info rmele controle op de fi etspaden , die de spo rtvelden ontslu iten en in enkele ge

valle n c orrespo nderen m et de fietsro utes langs de N3. Conc reter: wonin

gen kunnen sociale controle op fietspad N3 leveren.

• Bij de sportvelden van Stadspolders en b ij de Reeweg zou, zeker bij uit

breiding m et een fi etsro ute, een experiment met intelli gente verlic hting kunnen komen . Deze flexibele verl ichting werkt op detectie en reageert a l s er mensen h e t terrein o p komen . Dit is e e n goed systeem, omdat o o k de route over het terrein spaarzaam verlicht is en fi etsers/gebrui kers hi ermee aangelicht kun nen worden ( referenti eproject SENTER/gemeente DelftNan Dijk, Van Soomeren en p a rtners in 1999) .

• Het expli ciet openstellen als fietsro ute van sportpa rk K rom medij k kan u it

nodigen tot onbedoeld gebruik. Wellicht m oet dit niet meer zo expliciet aangemerkt worden . Een andere optie is om in sa menhang met het fiets

pad op kleine sc haal woni ngen toe te voeg e n .

(8)

W el l icht i n samenhang m et de reeds b estaande woning achter aan het parkgeb ied (tegen de D ubb eldamse weg) .

• Nieuwb o u w aan de westzijde van sportpark Smitsweg (regio Amstelwijck) zo rgt voor sociale ogen o p beide complexen en op de langzaa m verkeer

verb i ndi ngen ernaar toe . Tevens wo rdt een deel van de l a ngzaa mverkeer

route naar complex Amstelwijck sterk verbet erd en uit de schijnveiligheid getro kken (volgens het gehouden i nterview zijn hier i n derdaad plannen voor) .

2.3 Politiecijfers 2.3 . 1 Inleiding

Pagina 8

T wee ana lyses van de politie ( District Dordrecht / Zwijndrec htse W aard) zijn b estudeerd :

• Geb e u rtenissen fietspad OZ N 3 1998 t/ m 2 002 (2 3-5) , 24 mei 2 002 .

• Veiligheid op en rond het fietspad Oostzijde R a ndweg (aanvullend onder

zoek) , 17 j u l i 2 002 .

De tweede rapportage i s een u itb reiding van de eerste : b e halve de fietsroute langs de R a ndweg zelf zijn in het vervol g ook twee aanliggende parken (Overka m ppark en D ubb elmo ndepa rk) en enkele toevoerwegen naar de R a ndweg ( Dordwij klaan, Achter weg, K oeiendij k en het Steven B i ko-pad) meegeno men .

I n d e twee rapportages worden de incidenten aan de oostzijde van de R and

weg b eschreve n . O p verzoek van DSP- groep en de opdrachtgever heeft de politie ook de vei lig heidssituatie op het fietspad aan de w estzijde van de N 3 i n kaart geb racht. H et aantal meldingen b leek zeer geri n g t e zijn geweest . D e u itkomsten die voor d i t onderzoek v a n b elang zij n , worden hierna onder ' Zeden' vermeld .

Hoewel de gemaakte analyse veel n uttige i nformatie oplevert, moeten de uitkomsten wel m et de nodige voorzichtigheid b e keken word e n .

Bij de ana lyse v a n pol itiegegevens speelt namelijk vaak h e t prob leem d a t niet alle i n cidenten worden geregistreerd . U it de rapportage van de politie b l ij kt, dat b ij diefstal en b erovi n g ( straatroof) meestal wel aangifte wordt ged a a n , maar soms niet b ij geweldplegin g en zedenza ke n . Bij g e w e l d en zedeninci

denten wordt soms pas na herha ling aangifte gedaa n . P ositief van dit o n der

zoe k i s overigens wel, dat n iet al leen aangi fte n , maar ook meldingen (zonder officiële aangifte) zijn meegenomen . Daarmee wordt ten m i n ste een vo llediger b eeld verkregen dan wanneer alleen naar de aangiften zou zijn gekeke n .

E e n tweede opmerking b ij dit on derzoek van de politie i s , dat de c ijfers voor 2 002 logischerw ijs niet op het hele jaar b etrekking hebb en . De c ijfers voor de

R a n d weg zelf zijn b ijgewerkt tot en met eind mei 2 002 , de c ijfers voor de andere geb ieden tot en m et b egin juli .

Tenslotte b lijkt uit de a n a l yses wat voor soort incidenten zich de laatste jaren hebb en voorgedaa n . O p grond van de gemaakte ana lyses kan ec hter n iet geconcl udeerd worden hó e g root het prob leem met de objectieve soc i a l e veiligheid precies i s : d a t kan p a s wan neer h e t aantal meldingen i n het plan

geb ied vergeleken i s m et d e rest van de stad en met soortgelijke geb ieden .

Sociale veiligheid fietspad Randweg Dordrecht DSP· groep

(9)

H ieronder zijn d e hoofdpu nten uit de pol itiegegevens weergegeven .

2. 3.2 Zeden

Oostzijde

Meldingen van (openbare) schennis en aanranding concentreren zich sterk rondom de speel plaats in het O verkamppark. E e n l ic hte c o ncentratie komt voor in h et wandelgebied van het Dubbelmondepark.

Zedendelicten komen op het fietspad langs de R a ndweg ni et voor tussen de G a l i l eilaan en d e Overka m pweg . Tussen de Gali leilaan en de C o pernicusweg en ter hoogte van het Overka mppark en het D u bbelmondepark zijn wel inci

denten geregi streerd .

De incidenten komen bijna n iet voor in de nachtelijke ure n .

Westzijde

I n 1999 werden twee aanra n d i ngen gemel d . Deze gebeu rden ongeveer ter hoogte van VV O ranje-Wi t .

2.3.3 Beroving (straatroof)

De politie geeft aan dat zowel dad ers als slachtoffers van beroving vaak tus

sen de 1 3 en 20 jaar oud zij n . Hoewel het niet vaststaat, wijst dit erop dat een deel van de problemen in het plangebied zijn bron vi ndt in de nabijgele

g e n scholen .

C oncentraties van berovingen komen voor bij Dordwijktunn el (de fietsertun

nel waar de Dordwijklaan en de Dubbelda mseweg Zuid onder de R a ndweg door gaan) e n op het fietspad parallel aan de Overka m p weg , in het Over

kam ppark.

Bijna alle berovingen vonden plaats overdag plaats : tussen 8 u u r 's ochtends en 6 uur 's avonds.

2.3.4 Geweld (waaronder bedreiging)

O o k bij gewel d s i ncidenten l ij kt de relatie m et de nabijgelegen scholen gelegd te kunne n worden . De geregi streerde geweldplegingen hebben namelij k vaak betrekking op scholieren die elkaar van of via school kennen. De inc identen g ebeuren ook vaak o p tijden die pa ssen bij de openingstijden van scholen . De plaatsen van geweldincidenten l iggen verspreid op het fietspad langs de N3, i n het Overka mppark en het Dubbeldamsepark.

2.4 Conclusie

De subjectieve sociale vei ligheid is een groot probleem op het fietspad langs de R andweg e n aangrenzende routes. Dat i s al lange tijd bekend . Dan kzij de a n alyses van de politie weten we n u ook dat de problemen ten aanzien van de objectieve sociale vei ligheid n iet gebagatelliseerd mogen word e n . En dat is nieuw vergeleken m et eerdere onderzoeken .

(10)

3 Huidige situatie

3.1 Inleiding

De bestaande si tuatie is u i tgebreid besc h reven in het rapport van de Gront

mij . Die analyse heeft als onderlegger gediend voor de sc houwe n . Samen met het interview met de wijkmanager van Du bbeldam, Stadspo lders en Sterren burg en het l iteratuu ronderzoek hebben we zo een algemeen beeld kunnen sa menstellen van het fietspad als g eheel . Dat wordt hieronder be

sc hreve n .

I n het volgende hoofdstu k zullen de verschillende deeltrajecten a a n b o d ko

men .

3.2 Beschrijving fietspad als geheel

Landschappelijke inpassing

Het fi etspad langs de N3 is op te vatten a l s een rijgdraad waaraan heel veel versc h i l lende kralen zitte n . Deze k ralen zijn versc h i llend van korrel en g rootte .

Een g reep uit welke functies er zoal aan het fietspad gelegen zijn: een aa nta l grote sportparken (opgebouwd uit so ms wel 1 0 verenigingen), een landgoed, een sc holencom plex met c a . 1 0. 000 leerl i n gen, een Gezondheidspark, een jeugddorp, achterka nten van wo onwijken, voorkanten van woonwijken, een nudistenterrein, een bed rijventerrein in ontwikkel ing, ac hterkanten van bedrij

venterreinen en een discotheek . Dat alles i s aangekleed met veel goedkoop te beheren, maar weinig tra nspara nt bosplantsoen . Ko rtom een hele zone waar veel gebruik van gemaakt wo rdt, waar weinig uitstra ling vanuit gaat en waar de informele controle slec ht is.

Gebruiksstructuur

De fietsroute langs de Randweg is één van de hoofdroutes in het gemeente

lijke netwerk. De fi etsro ute heeft zowel een lokale als een regional e functie.

Het regionale fi etsverkeer volgt de route i n de len gterichting, het lokale ver

keer kruist de route vooral in oost-west ric h ti ng .

De route wordt vooral overdag gebruikt. Scholieren komen e r veel, wat lo

gi sc h is vanwege de concentratie van scholen erla ngs. O o k het woon-werk verkeer maakt een belangrijk deel uit van de gebruikers. Verder i s het een belang rij ke route naar het Albert Schweitzerziekenhuis locatie Dordwij k (in de volksmond M erwedeziekenhuis) en naar alle rlei sporten recreatievoo rzienin

gen zoals sportverenigingen en een grote di scotheek.

Uit de politiecijfers blijkt dat de meeste incidenten overdag plaatsvinden. Dat past bij het beeld dat het fi etspad 's avonds en 's nachts wordt gemeden . In ho everre mensen 's avonds en 's nac hts gebruik maken van alternatieve rou

tes en alternatieve vervoerswijzen is niet bekend .

Naa r verwachting za l het fietsve rkeer over d e ro ute langs de Randweg in de toekomst toenemen, in ieder geval overd a g . Allereerst van wege de extra conce ntratie van scholen die in het Leerpa r k (in het zuiden van het Land van Valk) zal plaatsvinden, a l smede de toe name van fu ncties op het gebied van sport en gezondheid in het Gezondheidspa r k . Ook de aa nleg van bed rijventer

rein Amstelwijck, en de betere verbinding met 's G ravendeel (door middel van een nieuwe fietsbrug i n het verlengde van de Kilweg) zullen het aa ntal gebruikers doen toen emen .

Pagina 10 Sociale veiligheid fietspad Randweg Dordrecht DSP -groep

(11)

Gelegenheidsstructuu?

O p veel trajecten staat hoge en dic hte beplanting dicht op het fietsp a d . Behalve beplanting d raagt ook h e t gelu idsscherm t e r hoogte v a n Stadspol

ders belangrijk bij aan gevoelens van onve i l igheid . E nk ele tracégedeelten lig

gen juist wel i n een prettig o pen gebied: zo l i gt de route aan de noord-west k ant tot de Provi nciale weg op het niveau van de N 3 en daar door veel hoger

d a n de omgeving, het deel aan de oostk a n t waar de Provi nciale weg en het spoor onderdoor gaan en tenslotte het stuk fietspad tussen de Provinciale weg naar het zuiden richting Dubbelmond epark (ter hoogte van Du bbeldam) .

G rote stukk en van het fietspad zijn mati g verlicht, meestal met hoge masten die ver uit elk aar en aan één k a nt van het pad staa n . O p sommige trajecten ontbreek t verlichting zelfs volled i g . Slec hte verl ichting is echter niet a ltijd slecht. Op plaatsen waar het gebruik besli st n iet gestimuleerd moet worden i s het j u i st gunstig en wordt schijnvei ligheid voork o men . O p één plaats is ook zeer goede verlichting aan wezig: langs de Groene Zoom ( haak s o p de R a nd

weg) staan langs het fietspad lage ma sten op k orte afsta n d van elk aar. De m asten lopen onder het viaduct door.

Sommige punten zijn n iet goed te overzien en ook dat draagt bij aan gevoe

lens van on vei ligheid . Dit speelt bij de Dordwijktunnel en op de k ruisi ng met grote sli ngers in de weg ter hoogte van Staart.

Op het f ietspad langs de N3 is va n uit won ingen slechts op enk ele plaatsen zicht mogelijk . Aan de rand van Sterren b u rg hebben woningen zicht op het fietspad , maar voor een echte bijdrage aan de vei ligheid is vaak de afsta n d t o c h te g root. D o o r de woon wijk en zijn echter alternatieve routes mogelijk ,

die wel goed i n het zicht van woni ngen liggen . Ook o p zijwegen van het fietspad langs de R a ndweg i s het zicht op som mige p laatsen beter : bijvoor

beeld op de Zu idendijk .

Aan beide zijden van het W a ntij bevindt zich onder het viaduct een hangplek , waar vooral jon geren uit Stadspolders k omen . Aan de zuidk ant, ter hoogte van Sterrenburg, bevi nden zich een aantal bruggetjes waar door jongeren met brommers wordt gehange n . La n g s de Sm itsweg g l uren mensen 's zomers naar het nud istenterrein . Dergelijk e hangplekk en k unnen bij voorbijgangers grote gevoelens van onveiligheid veroorzak e n .

Noot 2 De gelegenheidsstructuur geeft de ruimtelijke kenmerken aan van bepaalde plaatsen waardoor potentiële daders wel of juist geen gelegenheid hebben om delicten te plegen en potentiële slachtoffers zich veilig of juist onveilig voelen.

Pagina 11 Sociale veiligheid fietspad Randweg Dordrecht DSP -groep

(12)

4 Risico' s en aanbevelingen huidige situatie

4.1 Inleiding

O p 1 1 december 2002 hebben er een middag en een avondschouw plaats

gevonden o m een beeld te krijgen van het gebruik van de fi etspaden a lsmede van de risico's. De middag sc houw vond plaats van 1 4.00-1 7.00, terwijl de avondschouw van 18. 30-2 1 .00 liep. Het was koud (minus 8 graden) maar overdag wel redelijk zonnig.

O p 1 5 januari is 's middags sa men met Rien Schipper een extra scho u w ge

houden, waarin nog ontbrekende informatie is verkregen.

Het rapport van de G rontmij heeft gediend als onderlegger voor d e sc hou

wen . De bevindingen in die ra ppo rtage zijn gestaafd aan on ze eigen waarne

m i ngen .

We hebben er voor gekozen de opdeling in de tracéd elen A t/m J zoals de G ro ntmij die hanteert, te volge n . O m de besch rijving van het gebied op een logische manier te koppelen aan de risicoana lyse en maa tregelen om de soci

ale veilig heid te vergroten komen per tracédeel steeds de volgende aspecten aan bod :

• besc h rijving traject (context);

• gebruik;

• risicoanal yse;

• aanbevelingen/ma atregelen .

Bij aa nbevelingen / maatregelen worden han d rei kingen gegeven van verschil

lende g rootte . Er zijn vier g radaties. De gemeente kan een cockta i l samenstel

len van m ogelij kheden, e . e . a . afhankelij k va n de fi nanciële middel e n . De ha ndreikingen waaruit gekozen kunnen worden zij n :

• inrichti n g ( I ) ;

• beheer ( B ) ;

• organisa ti e (0);

• voorlic hting (V) .

In bij lage 1 zijn in een m atrix de maatregele n weergegeven die volgens DSP

groep de hoogste p rio riteit hebben. De opdrachtgever kan maatregelen een an dere prioriteit geven, bijvoorbeeld in een afweging met andere belangen dan het veiligheidsbelang .

Een a antal adviezen wordt voor meerdere tracés steeds opnieuw gegeve n . Hi eronder zul len die adviezen volledig worden uitgeschreven, z o d a t bij d e besc h rijvi ng van d e deeltracés volstaa n k a n wo rden met e e n ko rte vermel

d i n g .

4.2 Adviezen die gelden voor meerdere tracés

Pagina 12

Verlichting

De verlichting is op veel tracés ma tig of onvoldoende. De algemene aanbeve

li ngen ten aanzien van de ve rlichting staan hieronder opgesomd . Aansl u i tend wordt bij twee punten nadere uitleg gegeven .

1 Verli chti ngspunten staan bij voorkeur in d riehoeksve rband .

2 De a fstand tussen de masten in driehoe ksverband is bij voorkeur ongeveer 1 2,5 mete r .

Sociale veiligheid fietspad Randweg Dordrecht DSP -groep

(13)

3 Verlichting van fietspaden gebeurt het best m et lage masten (ong eveer 4 of 4,5 m eter hoog ) .

4 De lichtkleur is ook zo wit mogelijk: RA-waarde g roter dan 60 . 5 Verlichtingssterkte en ge lij kmati g heid vo lgens de Nederla ndse

p raktijkric htl ijn (NPR 1 3 2 0 1 -1 ) van de NEN.

6 Maa k gelijkmati g e overgangen naar verlichtingsniveaus i n de omgeving .

Ad 1

Als geadvi seerd wordt de verlichting te verbeteren, betekent dit in de meeste gevallen dat verlichtingsmasten bijgeplaatst mo eten worden . De afstand is nu veela l erg g root en door masten tussen te plaatsen, kan het verlichtingsni

veau sterk verbeterd worden . De masten sta a n nu aan één kant en door de nieuwe masten aan de a ndere kant (in d riehoeksverband) te plaatsen, wordt de gelijkmatigheid een stu k g roter. Dan worden bovendien akelige sc hadu

wen voorko men, die ontstaa n bij eenzijd ige verl ichting (schaduwen halen de fi etsers als het ware steeds in) .

Tijdens de workshop bleken verlichti ngspunten i n driehoe ksverband voor bestaande situaties moeilij k te real iseren te zijn, doordat de kabels en leidin

gen vaak maar aan één kant liggen en het te kostbaar i s deze ook aan de andere kant te leggen . Zeker voor nieuwe a a nleg zou de ge meente zich ech

ter ons inziens verlichting in driehoeksve rband eigen moeten maken . Mogelij k ten overvloede: bij e l ke t e maken a fweging geldt dat voor sociale veilig heid de gelij kmatigheid belangrijker is dan de verli c htin gsterkte.

A d5

O m te bepalen welke verlichtingssterkte en gelij k matigheid noodza kelij k zijn, i s de Nederland se p ra ktijkrichtlijn voor openbare verlichting (NPR 1 3 20 1- 1 ) zeer bruikbaar. Bij gebruik van de bij geleverd e cd-rom wordt aan de hand va n een beknopte vragenlijst een verlic hti ngsadvies gegeve n . Het is echter ni et correct om dat advies zonder nauwkeurige interpretatie op te volgen . Wan

neer bijvoorbeeld voor een fietspad m et (bro m )fietsers als hoofdgebruikers, m et een normale verkeersinten siteit na m elijk een hoog m i sdaadrisico wordt aangegeven (waar op het fietspad langs de Randweg toc h wel spra ke van is), wordt geadviseerd: 5 lux gemiddelde verlichtingssterkte, 0,2 U h gelijkmatig

heid en 1 lux minimale verl ichtingssterkte . Ons inziens i s dit voor het fietspad langs de Ra ndweg een zeer hoog verlichtingsnivea u . De uitkomst bij een normaal m i sdaadrisico geeft een meer real i stisch advies: 3 lux gemiddelde verlichting ssterkte, 0,2 U h gelijkmatigheid e n 0,6 lux minimale verl ichtings

sterkte .

Aa ngezien de beheerder van de openbare rui mte van de gemeente meer in

zicht heeft in de concrete toepassi ng en interpretatie van deze verlichtings

norm, is bovenstaande berekening niet als norm bedoel d . Wel ad viseren we de norm toe te passen met i n het ac hterhoofd het uitgangspunt dat gelij kma

tige verli c hting voor de soc iale vei ligheid belang rijker is dan de verlichtings

ste rkte .

O p deze pla ats is het goed melding te maken dat veel va n de tracégedeelten langs de N 3 volgens de beheerder openbare verlichting voldoen aan de NPR richtlij n . Deze richtlijn betreft voo rnamelij k verkeersveilig heid en geeft geen ric htlijnen voor so ciale veilighei d . Daaro m zal i n het rapport het verlichtings

advies regelmatig niet stro ken met hetgeen de NPR voor ogen heeft. Voo r soc iale ve ili gheid is namelij k de para m eter ' g ezic htherke nning n oodzakelij k' evident . En dat valt met (oranje) SOX licht zelden te verkrijgen (zie ook punt 4 over lichtkleu r ) .

(14)

Pagina 14

Overigens h oeft verlic hting niet a ltijd verbeterd te worden. O p sommige plaatsen is minder verlichting uit oogpunt van sociale vei l i gheid beter, omdat daarmee sc hijnveilig heid wordt voorkomen . M ensen worden dan door de mi ndere verlichting g esti m u leerd een ande re route te kiezen .

Bosplantsoen

Bij voorkeu r i s tussen het bosplantsoen en de rand van het fietspad een over

zichtelij ke zone van indicatief 2 meter en bij voorkeur 4 m eter. Bin nen die overzichtelijke zone kunnen solitaire bomen in het gras sta a n . Dicht struik

gewas moet d a a r voorkomen worden .

Alternatieve routes

Op verschillende plaatsen zijn alternatieve routes in de bebouwde kom met informele controle mogelij k . Of en welke gebru i kt worden hangt af van de plaa ts waar m e nsen vandaan komen en waar ze naartoe willen.

Dat de routes er zijn moet bekend gemaakt worden in een commu nicatieplan.

Daarnaast zouden door beweg wijzering de a lte rnatieve avondroutes uitgelicht kunnen worden . Goed verlichte kruispu nten m et verkeersl ichten zijn daartoe geëigende ple kken om zich te oriënteren op het vervo lgtransport .

(15)

Aanbevelingen

(8) Dunnen van de wilgenopslag om het overzicht te verkrijgen. Zorg ervoor da t ver voor de bocht het vervolgtraject overzien kan worden.

(8) vervangen en regelma tig con troleren verlichtingsarmaturen.

A2: Maaiveld Staart.

Het fi etspad zet zich na de ecologische zone in een overzic htelijke grasveld door, waar een tu nneltje onder een van de afslagen van de N 3 het vervol gtra

ject naar Staart inluid . Dit tu nneltje op zich een goed uitgevoerd voorbeeld va n sociaal vei lig ontwerpen. E r is goed overzic ht, de tunnel is wit geschil

derd en a ttractief en de verlichting is adequaat. Zowel in de onderdoorgang (wit sollic ht) als qua overg angen (gelij kmatighei d ) . Toch i s het i n zijn c ontext niet sociaal veilig, want sociale ogen op de route en de tunnel monden ont

breken volledig . Ook ontbreekt overzic ht. Fietsers, komend vanaf het zuiden, rijden met een redelij ke vaart de helling af en komen met een bocht vlak voor de tu nnelmond uit. Het feit dat er naast de route door het tu nneltje nog een andere route mogelijk is, is niet bevorderlijk voor de helderheid in de routing . In paragraaf 5 . 3 worden aan beveli ngen gedaan bij verbetervoorstellen van dit gedeelte van het fietspad .

Na de tunnel is er een beveiligde oversteek met een vervo lgtraject naar Pa

pendrec h t. Dit is een redelij k vei lig ro ute . Enerzijds door de bundeling van stromen, anderzijds door de verl ichting en het meeli ften met de autostromen op de b ru g . De verlichting van de opri t voor het fi etsverkeer (geïsoleerd van het autoverkeer) i s echter onvoldoende. Opval lend is de vluc htro ute aan Pa

pendrec h tse zijde van de M erwede. Hier is camerabewaking (maar afg ewend van het langzaamverkeer) en een vluc httrap, maar deze is semi-afgesloten en een vluchtende moet wel eerst k limmen om weg te kunnen kome n .

Aanbevelingen

(I) Verbeter de verlichting op de oprit van het fietsverkeer.

(8) Verbeteren vluchtroute brugdek door camerabewaking/closed circuit tele

vision (CCTV) te richten op de vluchtweg.

(8 )Lokaal verwijderen barrière van de vangrail en legaliseren vluchtroute door middel van bijvoorbeeld een klapdeur.

(0) Onderhandelen met Rijkswaterstaat, beheerder van de brug en de vluchtweg

Traject B

Het fietspad wordt over de Provi nciale weg en het spoor geti l d . Na enige honderden meters overzi chtelij k gebied is het traject B oost g rofweg o p te splitsen i n de volgende d ri e eenheden :

B 1: Traject vlak langs de snelweg

Dit traject, beginnend bij het viaduct over de spoorlijn is een onver licht stu k fiets pad, dat in navolging van het traject bij C vlak naast de snelweg li gt, maa r in volle openheid prettig f ietsen is; zowel overdag als 's avonds. Op de aftakkingen naar de Groene Zoom is het ontbreken van de verlichting wel een gemis.

Pagina 1 6 Sociale veiligheid fietspad Randweg Dordrecht DSP -groep

(16)

Pagina 17

I n positieve zin opvallend is de verl i chting onder het viaduct van de G roene Zoo m : lage masten voor het fietsverk eer volgen de route ook onder het via

d uct door. H iermee worden overgangen i n gelijk matigheid van het lichtniveau voork o men . Dit i s een goed voorbeel d voor a ndere tunnels.

Aanbevelingen

(I) Plaats verlich tingspunten op de aftakkingen.

82: Traject met enige visuele open ruimte tot de nieuwbouw van Stadspolders en langs geluidsscherm.

H et betreft een k a a rsrechte l ij n zonder o noverzic htelijk e plekk e n . Kortom veel voordelen op een niet perse als prettig te bestempelen traject met weinig a lternatieve n .

Aanbevelingen

(/) Aanbrengen extra vluchtwegen naar achterliggende wijk (Oudelandshoek), op de plaa ts, op zo 'n twin tig meter van het sluisje, met aansluiting op de s traat genaamd Amazone.

( V) Geef aan da t de o verzijde in de a vonduren een betere en veiligere route is. Maak ook beter bekend dat door Stadspolders alternatieve routes lopen:

de Chico Mendesring en het Flamingopad. De eerste gaat direct vanaf de Wan tijdijk de woon wijk is, hetgeen voor de sociale veiligheid zeer positief is.

Als a vondroute heeft deze dan ook onze voorkeur. De route via het Flaming

opad geniet minder sociale con trole, maar deze heeft wel een rechter verloop (van belang voor de oriën ta tie). Wanneer de gemeente (door middel van be

bording) inzet op het stimuleren de route via het Flamingopad te nemen, dien t deze o ver de Groene Zoom teruggeleid te worden naar de Randweg en niet via de Has tings weg. Start de communica tie ten aanzien van de alterna

tieve route nadrukkelijk pas als de aansluiting van beide routes via de Wantij

dijk voldoende veilig is.

83: Traject met enerzijds een dichte beplanting en anderzijds een geluidsscherm (inclusief de afgangen)

Dit deel van de route van de oostelijk e fietsverbi nding betreft een beplanti ng m et bospla ntsoen tot c a . een ha lve m eter uit het fietspad . Door een l ic hte bocht in de weg is het totaa loverzicht n iet o ptimaa l . Dit wordt versterk t door het feit dat er geen vluch twegen zij n .

Door de o ranje verl i c hting vanaf d e N 3 wordt het bospla ntsoen or anje

rood route gek leurd, hetgeen het passa nten het gevoel geeft door een ' bra n d e n d braambos' te f ietsen . E rg onaangenaa m . De popul ieren l a n g s het pad hebben op dit moment nog te weinig omvang o m deze lichthinder tegen te g a a n . W a n neer de pop ulieren ('S zomers) wel het licht k unnen wegvangen z u l l e n ze echter ook flink e stammen hebbe n , waarachter mensen zich k u n nen verberg e n . Aangezien deze bomen bovendien dicht op het pad staan, i s de aansprak el ijk heid van de gemeente ten a a nzien van letsel door tak breuk een tweede k wetsbaar punt.

De afritten naar de k ade langs het W a ntij zij n steil en slecht verlicht, hetgeen de gevoelens van onaangenaamheid verhevigen . De gemeente i s van plan de a fritten aan beide zijden minder stei l te m ak en , ongeveer 1 : 30. On der de N 3 i s het viaduct slecht verlicht. Om geen schijnveiligheid t e genereren i s dit een gewenste maatreg e l . Men heeft hier 's avonds niets te zoek en ( hoewel hang

jongeren uit Stadspolders daar anders over denk en ) en verlichten van de spot zou in de hand k u n nen werk e n dat men er zich vei lig zou k unnen wanen, terwij l daar geen reden toe is.

(17)

Pagina 18

Overdag wordt de rout e veel gebruikt . ' s Avonds vooral door brom mers, die een lange afst a n dsverb i n d i n g t ussen Dordrecht en Papen d recht en het acht erla n d bewerkst el l i g e n .

D o o r St adspolders ( O udeland shoek) loopt e e n a lt ernat ieve rout e : e e n pad met wat e r erlangs en woni ngen i n de vert e . De aansluit ing b ij de W ant ijdijk t e r hoogt e van de O ri no c o i s hel aas niet g o e d genoeg en h et vervolg o p de H as

t i ngsweg is ook n i et prett i g.

A anbevelingen

(I) Tussenplaa tsing lich tpunten langs hoofdroute.

(I) Voer de afritten (ook die aan de westkant van de N3) uit als een echt fietspad. Dit houdt in een veel minder s teile hellinghoek en breder. De bor

den 'wandelpad ' zijn dan niet meer op z'n plaats. Verleg de afrit aan de oostkan t eventueel meer naar de oostkan t (rich ting schapen wei), zoda t de kruising met de Wan tijdijk o verzich telijker wordt en de route naar de woon wijk ter hoogte van de Orinoco vloeiender verloopt.

(B) A chterstallig beheer bosplantsoen herstellen: to t op minimaal ^{2. 00}meter van het fietspad terugzetten to t op de grond; vrijmaken van verlichtingsarma

turen, zoals bij de a frit naar het Wantijter hoogte van de Orinoco; zorg voor goed zich t door de boch t heen op het punt waar de afrit en de hoofdroute bij elkaar komen. Idealiter ontstaat er door ontwerpend beheer over een aantal jaren een profiel met solitaire bomen in een talud zonder onderbeplanting

(met gras). Kap de populieren op basis van een s ysteem van blijvers en wij

kers en plaats andere bomen verder van het pad bij, opda t op termijn er een parkzone komt met solitaire populieren, zonder onderbeplanting

(V) Geef aan da t de o verzijde in de a vonduren een betere en veiligere route is. Maak ook beter bekend da t door Stadspolders alterna tieve routes lopen:

de Chico Mendesring en het Flamingopad. De eerste gaa t direct vanaf de Wantijdijk de woon wijk is, hetgeen voor de sociale veiligheid zeer positief is.

Als a vondroute heeft deze dan ook onze voorkeur. De route via het Flaming

opad geniet minder sociale con trole, maar deze heeft wel een rechter verloop (van belang voor de oriën tatie). Wanneer de gemeente kiest voor de route via het Flamingopad, dien t deze o ver de Groene Zoom teruggeleid te worden naar de Randweg en niet via de Has tings weg. Start de communica tie ten aanzien van de alterna tieve route nadrukkelijk pas als de aansluiting van bei

de routes via de Wan tijdijk voldoende veilig is.

Traject C : kruispunt N3 met provinciale weg

O verzicht el ijk vrij o pen t a lud m et l osse populieren beplant i ng, die a lzijdig zicht bieden . R egel mati g passeren groepjes schol ieren en ' s avonds is het net als elders i n het plangebied druk met at let e n en voet bal lers , die zich aan het in

lopen zijn . Het deelgebied i s goed verlicht , al moet het l a ngzame verk eer meelift en op de verlicht i ng voor het a ut overkeer: de licht ma sten st aan te ver u it elk aar (ca . 30 m et e r) , maar ext ra verl icht i n g lijkt niet nodig . H et is jammer dat het l a ngzame verkeer een fli n k st u k moet omfi et sen o m op h et ta lud te kome n . H ier is helaas (naar verwacht ing) niet s aan te d o e n .

Geen nadere opmerkingen

(18)

Traject D

D 1: Tracé Overkampweg tot tunneltje Dordwijklaan

H et fietspad sling ert hier door h et park en ligt op geruime a fstand van de N 3 . O verdag i s dit e e n prettige route, d i e erg veel gebruikt wordt door leerlingen van het Leerpa rk en andere scholen. I n de schemer- en avond u re n is dit tra

ject ronduit eng . Er i s onvoldoende verlichting (de masten staan ver uit el

kaar) en de oriëntatieverlichting aan het eind va n de Achterweg doemt spookachtig uit het niets o p . O o k d e bocht in de weg en d e h iermee optre

dende onoverzichtelij kheid d raagt bij aan onveiligheidsgevoelen s . De beplan

ting staat aan de westzij de erg dicht op het fietspad . Door het gebruik van taxus levert dit ook onoverzichtelijke plekken op. Langs de N 3 i s een kunst

werk in het flauw lopende talud, dat bestaat uit versc hi llende ma ssieve blok

ken van gecorrod eerd ijzer. Deze lijken in de schemer net me nsfi g u ren, die u it het d uister opdui ken en samen met het neonlicht van de ra ndweg voor angstaa njagende taferelen kunnen zorgen .

Opval lend genoeg wo rdt de route onder het tunneltje en door het park/langs de N3 's avonds vooral gebruikt door atleten/sportlieden van de di verse sportverenigingen langs de N 3 . Het tun neltje is niet geheel overzic htelijk, maar dat levert o verdag geen problemen op. ' s Avonds is het gebruik van het tunneltje voor doorgaande fietsers verder n i h i l . Dit heeft ermee te ma ken dat er verder geen vervo lgro utes i n bebouwing i s en het als o nvei lige a von d route te beschouwen valt. Door d e he kwerken op de betonnen co nstructie i s er geen direct verve lend c o ntact vanaf het ta lud te verwac hten . Nad eel is ech

ter wel, dat de h ekwerken de zich tbaarheid beperken.

De verlichting is verre van g u nsti g : het fietspad onder de tunnel wo rdt bege

leid door neon lampen langs de N 3 , die op sne lverkeer zijn afgestemd . A anbevelingen

(I); Rechttrekken bocht in de weg tussen A chterweg en Overkampweg.

(I); Afstemmen verlich ting op menselijke maat fietsers en overstappen op wit lich t i. p. v, neon; de verlich ting langs het pad én de tunnel verbeteren door het bijplaatsen van masten.

Het tunneltje onder de N3 wordt in het kader van een aanpassing to t fauna

passage. In paragraaf 5.8 wordt hier nader bij stilgestaan.

(0); Realiseer aan de zuid-oostkant van dit traject een struikloze zone langs het pad van enkele meters. Treed hiervoor indien nodig in overleg met de eigenaar van het landgoed.

D2: Van tunneltje Dordwijklaan tot kruispunt met Provinciale weg

Een desolaat gedeelte van het traject langs de N 3 . De N 3 verwijdert zich van het fietspad . Het pad ligt in een vrij open zone, met eerst nog een parkachtig uiterlij k (achter h et verzorgingscentrum Du bbelmonde), daarna nieuwe be

bouwing, bestaande uit een ci rkelvormige bebouwing met serres naar het tussenliggende water toe. Vanuit de woningen is enig zicht op de fietsroute . Even verderop g renst het pad a a n de "ta ludwonin gen ", die zich a fkeren van de fietsroute . Pas naar het kruispunt met de Provinciale weg toe o pent de bebouwing zich naar de weg . De verlichting is niet optimaal: de hoge masten staan ver uit e l ka a r .

Tijdens de avondobservatie reed er een brommertje met lastige ga stjes heen en weer, een gebeurtenis, die zeker geen incident is en onveil ig h ei dsgevoe

lens oproept.

's Avonds is dit deel van het traject verl aten en net als het vorige traject een weinig aantrek kelij ke oost-west gerichte la ngzaamverkeerroute .

(19)

Pagina 20

Aanbevelingen

(I) Plaa ts lichtmasten bij, bij voorkeur in drieh 0 eks verband.

(V) Algemeen onder de aandacht brengen da t er een goede alterna tieve a vondroute bestaat aan de rand van Dubbeldam: Burgemeester Jaslaan en Koningstraat. Twin tighoeven is op zich een goede alterna tieve route, maar deze ligt wel ver weg van de Randweg.

Op korte termijn kan deze route aangeduid worden. Na realisa tie van het L eerpark is het echter goed ook aan de westzijde een alternatieve route aan te geven door de bebouwde kom.

Traject E: Kruispunt Overkampweg/fietspaden N3

Het kruispunt is overzichtelij k . Va n uit verkeersveiligheid va llen hier ongetwij

feld o pmerkingen te maken, maar vanuit de o ptiek van sociale veil igheid is het n i et problematisch .

D e Overkampweg heeft een tweezijdig fietspad aan d e pa rkzijde dat enigs

zins gescheiden ligt. Onda nks dat dit pad richting Dubbeldam van de weg ' wegloopt ' is dit tot de oversteek naar het Ziekenhuis/gezondheidspark geen problee m . De ei ken tussen fietspad en weg hebben geen onde rbeplanting en er i s daardoor een h oge mate van transparantie .

Va naf deze oversteek wordt het fietspad met een flauwe bocht opgenomen i n het park en verschijnen er behalve o nderbeplanting tussen de eiken ook taxussen ( wi ntergroene stru i ken) aan de parkzijde aan de rand van het fiets

pad . Tussen het fietspad en de a utoweg belem mert onderbegroeiing het zicht. De slec hte zichtbaarheid aan beide zijden levert gevoelens van onvei

ligheid o p . Aanbevelingen

(I) vervelende slinger op het tracé Oversteek-Dubbeldam (Karel Lotsyweg) rech ttrekken zodat de route voor langzaam verkeer dicht bij de auto 's blijft.

(B) Taxussen dicht op fietspad verplanten naar parkzone;

(B) Onderbeplan ting bij eiken op traject o vers teek Gezondheidspark

Dubbeldam dunnen.

Traject F

F 1 : Fietspad achter Titus Brandsmaschool en bedrijventerrein tussen N3 en Karel Lotsylaan

H et m eest zuidelijke deel is redelijk overzichtelij k , omdat de bebo uwing terug

l i gt e n het fietspad op enige afstan d van de snelweg ligt. Naar het zwembad toe w o rdt het steeds overzichtelij ker. H et pad heeft (naar het zuiden toe ge

zien) een boom loze zone van ca. vier meter, waarna een hekwerk komt (zwem bad ) . Aan de zijde van de N 3 i s een s loot met daarachter opgaande bepla nti n g . Het i s ook voor de a vonduren een overzichtelij k profiel . O verdag is dit deel druk gebruikt en goed overzichtelij k . 's Avonds is het er niet prettig fietsen omdat e r over enkele honderden meters geen avondactiviteiten zijn en geen woningen aan het pad grenze n . Een a lternatief i n de vorm van de Karel Lotsyweg i s er evenwel ook niet: dit i s een parallelle ro ute, die tussen bed rij

ven en sport/gezondheidscentrum doorloo pt en in weinig sociale controle voorziet .

Ter hoogte van de zuidra n d van het zwem bad wordt de verl ichting onderbro

ken en verdw ijnt de sloot. Dit traject dient beslist verbeterd te worden , om

dat er geen a lternatieven aang erei kt worden in het noordelijk gedeelte van Sterrenburg .

(20)

Pagina 21

A anbevelingen

(/) Zet het profiel van het fietspad zoals het er ter hoogte van het zwembad is voort in het s tuk ter hoogte van de Amnesty Internationalweg. Dat betekent da t je enerzijds het hek werk en anderzijds het water doortrekt. Daarmee

wordt het mijn en dijn helder gedefinieerd. Darmee kunnen niet onverwach t vanaf het bedrijventerrein potentiële daders/k waadwillenden het fietspad benaderen.

(I) Verlich ting moet doorgezet worden aan de zijde van de N3 en bij voorkeur in driehoeksverband bijgeplaatst worden aan de overzijde.

(O/V) Omdat het Gezondheidspark ook 's avonds veel fie tsers zal trekken ken, stellen we voor afspreekpunten te maken, waar fietsers elkaar kunnen opwach ten om samen op te fietsen. Emmen, een gemeente met een kern en veel buitenwijken in bosach tig gebied, kent zo 'n systeem om het uitgaanspu

bliek 's nachts te stimuleren om stromen te bundelen. Wach tplekken bijvoor

keur in de directe omgeving van de verkeerslich ten bij Overkampweg en bij de afslag op de Galileilaan.

F2 : Tracé tussen zwembad en sporthal

Op het laatste stuk voor het kruispunt (trac é E) is er een sterk afwijkend pro

fie l . Hier is een zijstraat, die op het fietspad u itkomt en vanwaar auto 's naar pa rkeerte rreinen achter de sportha l lope n . De eigendomsgrenzen zijn onduide

lijk geregeld e n de onoverzic htelijke hoek die optreedt i s ongun stig voor ge

voelens van veilig h eid .

Aanbeveungen .

(/) Trek het hek van het zwembad door langs de parkeerplaats en maak de ontsluiting van de tennishal vanaf de Overkamp weg en niet vanaf deze zijtak van de Karel L o tsyweg (genaamd Karel L o tsypad). Indien dit niet mogelijk of vanuit andere perspectieven niet wenselijk wordt geach t, maak de achterkan

ten in de Karel L o tsyweg dan beter overzichtelijk doorbij de herstructurering van het Gezondheidspark de gevels of erfscheidingen in één rechte lijn te leggen.

Traject G: Kruispunt Gallileilaan en N3

Fietsers o p het oostelijk fietspad langs de Ran d weg hoeven dit dru kke kruis

punt niet over te steken, maar kunnen meeliften met de N 3 . Vanuit verkeers

veiligheid is dit g u n sti g . Vanuit sociale veiligheid minder. Dit omdat het fiets

pad na even contact te hebben met de wij k bij de afdaling (in zuidelij ke richti n g ) meteen i n een fuik van g roen verdwij n t (profiel H 1 ) . Dat er goede alternatieve veilige routes in de wijk Sterren b u rg in zuidelij ke richting zijn is niet aangegeve n .

Aanbevelingen

(I) Be wegwijzering plaatsen met vervolgroute door Sterrenburg (Oberonlaan) op de afslag naar deze wijle

(B) meer zich t creëren op de wijk (vise versa) bij de afdaling van het talud.

(21)

Pagina 22

Traject H

H 1 : Fietspad met aan weerszijden taluds met bosplantsoen

Het fietspad ligt hier opgesloten in een e rg tunnelachtig p rofiel, waarbij hoog opgeschoten bospla ntsoen tot c a . 1.5 meter van de rand van het fietspad loopt. Doordat het pad een flauwe bocht maakt is het totale traject niet te overzien. Achter het bosplantsoen aan de zijde van Ste rrenburg i s er eerst een g reppel en dan d i epe achtertuinen van woni ngen . Deze liggen evenwel dermate ver van het pad , dat er geen informele controle mogelijk i s .

Overdag wordt h et fietspad veel gebruikt d o o r schol ieren . Bij opname war en er tussen 1 5 .00 en 1 6. 00 u u r doorlopend g roepjes fietsers aanwezig, die vooral zuidwaarts fietsten .

In de avond uren werd erg weinig gebru i k gemaakt van het pad. Dit komt niet al leen door de dic hte beplanting, maar ook doordat de verlichtingspunten een zijd ig en ca. 50 meter uit elkaar sta a n . H ierdoor is er o p geen enkele ma

nier gelijkmatigheid te verkrijgen . Het is wel positief dat h et wit licht i s . Aanbevelingen

Voorkomen moet worden da t hier schijn veiligheid wordt gecreëerd. Da t bete

kent da t er geen suggestie gewekt kan worden dat de route 's avonds veilig zal zijn. Bijvoorbeeld door enkel goed te verlich ten. Op dit traject is een cock

tail van maa tregelen aan te bevelen. Het gaat hier duidelijk om EN/EN situa

ties.

(/) Plaats verlich tingsmas ten bij. Idealiter s taan deze aan de Sterrenburgzijde.

De afstand is dan nog groot, maar door de plaa tsing in driehoeksverband wordt wel enige ma te van gelijkma tigheid verkregen.

(B) Het bosplantsoen wordt aan weerszijden gedund, zoda t hoge beplanting minimaal 2 (maar beter 4) meter uit de rand van fietspad blijft. Idealiter ont

staat er door ontwerpend beheer over een aantal jaren een pro fiel met solitai

re bomen in een talud zonder onderbeplanting (met gras). Opvallend was, dat tijdens een tweede schouw op dit traject de snoeiwerkzaamheden in volle gang waren. Het s treefbeeld vanuit op tiek van sociale veiligheid wordt hier

mee bereikt.

Bewoners van de Oberonlaan hebben zich in het verleden verzet tegen het snoeien van het groen.

( V) Parallel aan dit gedeelte van het fietspad loopt in Sterren burg de Oberon

laan/Sa turnus/aan: een doorgaande, zij het verspringende aaneenschakeling van stra ten, die telkens in het zich t van woningen loopt. Dit is een ideale avondroute. Door dit bekend te maken in een communica tieplan met de scholen kunnen onveiligheidsgevoelens teruggebracht worden.

H2: Fietspad met talud en bosplantsoen aan N3 zijde en een open zijde naar Sterrenburg

Het fietspad heeft a l l een naar de N3 toe een talud met bospl antsoe n . Aan de oostzijde is een open overgang naar de wij k Sterren burg . Tussen fietspad en wij k ligt een plas van aanvankelijk een meter of veerti g, later twinti g . De wo

ningen hebben goed zicht op het fietspad . Er is een vrij lage borstweri ng om geluidshinder van brommers te beperken . Voor dit betonnen element is aan de zijde van de woni ngen een strook van bota nische roz e n . Vanaf het fiets

pad gaan twee bruggen de wijk i n . De meest zuidelijke i s een echte hang

plek/o ntmoetingsplek voor jongeren. Dit heeft er vooral mee te maken dat de woningen hier ' weglope n ' van het fietspad . Naar de weg lopende rui mte toe neemt het aantal dakkapellen echter toe, hetgeen het gevoel van veiligheid (door zicht vanuit woningen) wel vergroot.

(22)

Pagina 23

De verlichting staat hier weliswaar iets dic hter op elkaar dan bij profiel H l , maa r is nog niet gelij kmatig genoeg. O o k hier is het positief dat het wit licht betreft.

A anbevelingen

(/) Verlich tingspunten aan de overzijde van het pad bijplaatsen levert een meer gelijkmatig beeld op.

(8) Dun bosplantsoen aan weerszijden, zodat hoge beplanting minimaal 2 (maar beter 4) meter uit de rand van fietspad bIJ/ft. Idealiter ontstaat er door ontwerpend beheer over een aantal jaren een profiel met solitaire bomen in een talud zonder onderbeplanting (met gras).

(V) Parallel aan dit gedeelte van het fietspad loop t in Sterrenburg de Oberon

laan/Saturnuslaan, een doorgaande, zij het verspringende aaneenschakeling van straten, die telkens in het zicht van woningen loopt. Dit is een ideale avondroute. Door dit bekend te maken in een communicatieplan met de scholen kunnen onveiligheidsgevoelens teruggebracht worden.

Traject I : Kruispunt fietspad met Copernicusweg en directe omgeving

Het kruispunt is o verzic htelij k en voor het autoverkeer goed verlicht. Het fietsverkeer profiteert onvoldoende van de verlic hting . Dat geldt zowel voor de weg onder het viaduct als de rest van het kruispu nt. Verder valt de g raffiti onder het viaduct van de N3 op.

In hoofdstuk 5 wordt een aa nzet voor een nieuw verkeersplan voor deze kruising besproken .

A anbevelingen

(/) Plaats lichtpunten bij die zijn afgestemd op het fietsverkeer: lage masten op korte afstand, die wit lich t geven.

(8) Verwijder de graffiti onder het viaduct en schilder de wanden en het pla

fond wit.

Traject J

J 1 : Fietspad langs geluidsscherm met talud en open zijde naar Sterrenburg

H et profiel lij kt erg op H2, met het versc h i l dat er een smalle stro o k bospla nt

soen voor het g e l uidsscherm is en er een open zone met gesc h a kelde b u u rt

speelplekken is aan de zijde van Sterrenburg .

De verlichting staat op redelijke afsta nd van elkaar, maa r is niet de k kend en ook niet gelijkmati g . Het bruggetje is een verzamelplek voor de jeugd. Het is het l aatste co ntac t met bewoning . Geen prettige plek o m te passeren als er ro ndgehangen wordt.

A anbevelingen

(/) Lich tpunten aan de overzijde van het pad bijplaatsen levert een meer ge

lijkmatig beeld op.

(V) Door Sterrenburg lopen de Euler/aan en de Assumburg. Deze liggen welis waar wat verder weg van de fietsroute langs de N3 dan de Graveerstift en Waterman, maar deze laatste routes verspringen zo sterk, dat de oriënta

tie er slech t is. L eidt de route overigens niet naar de N3 terug via het Rus

tenburgpark, want dat wordt 's avonds als een onveilige locatie ervaren.

De doorgaande wegen door Sterrenburg vormen een po tentieel ideale avond

route. Door dit bekend te maken in een communicatieplan met de scholen kunnen onveiligheidsgevoelens teruggebracht worden.

J 2 : Fietspad dat op een dijkje ligt met aan twee zijden water

Sociale veiligheid fietspad Randweg Dordrecht DSP -groep

(23)

Na het bruggetje wordt het fietspad een l andweggetje o p een d ij kje. Het i s e e n h e e l rustig traject dat de Kilweg kruist en verder g a a t over de Smitsweg

naar de velden van v . v . Wiel drecht, het Wittensteinpark en het b uitengebied (Wi eldrechtse Zeedij k ) . Er i s a lzijdig zicht, maar de woningen liggen erg ver weg ( meer dan 1 OOm . ) . Aan de zijde van de snel weg is het n iet storend dat er beplanting staat . Sterker nog : het i s hier, omdat er geen geluidsscherm meer is, ju ist wel prettig dat er enige barrières zij n . Zo wo rdt voorkomen dat ' s avonds de koplampen a l te veel i n de gezichten van de fietsers schijnen . Dat wordt echter niet volledig voorkomen en bij de avondschouw waren lan

ge schaduwen te zien, die fietsers schrik kunnen bezorgen . Vlak n a de bocht houdt de straatverl ichting op en d u i kt pas op de hoek van de Ki lweg weer in de vorm van ori ëntatieverlichting o p .

Aanbevelingen

(I) Zet de verlich ting van het fietspad door tot aan de Kilweg en plaats ook bij aan de overzijde, opdat een driehoeksverband on tstaat.

(/) Plaats onderbeplanting op het landje tussen snelweg en sloot om verblin

ding en lange schadu wen te voorkomen.

J3: Kilweg met ondertunneling

Overdag is dit al een niet erg a antrekkelijk traject, hoewel het redelijk ge

bruikt wordt door verkeer vanaf Amstelwij c k en vanaf de Smitsweg . Het viaduct onder de N 3 is laag , zit vol met graffiti en is slecht verlicht. Vlak bij de tun nel mond staat een neo nverl ichting, die puur op automobili sten is afge

stemd . O nder het viaduct i s spaarzame verl ichting opgenomen in het beton . Dit licht i s weliswaar wit, maar draagt niet bij aan gevoelens van veilighei d . Dat heeft te m a ken met het feit dat e r aan d e Amstelwijckse zijde geen ver

lichtingsmasten zijn opgenomen .

In de toekomst komt hier bed rijventerrein Amstelwijck en een halte van NS/lig htra i l . Bij de beoordeling van het plan op hoofdlijnen (zie h oofdstuk 5 ) worden aanbevelingen a l d a a r meegeno men .

Aanbevelingen

(/) Betere verlich ting aan de oostzijde van het viaduct en onder het viaduct.

Overigens vertelde de beheerder van de openbare verlich ting in de workshop da t de fietsroute langs de N3 to t aan de kruising met de Kilweg verbeterd zal worden. Over het vervolg naar de westkant, onder de tunnel door, werden geen uitspraken gedaan.

(B) Verwijder regelma tig de graffiti, binnen ²⁴uur wanneer het schokkende en k wetsende graffiti betreft, in andere gevallen binnen ⁵werkdagen. Om het verwijderen van graffiti te vergemakkelijken kan gekozen worden voor een coa ting. Doorda t dat filmlaagje na het schoonmaken opnieuw aange

bracht moet worden is dit een weinig duurzame oplossing. Er kan ook voor gekozen worden de wand regelma tig o ver te schilderen.