Normen in het waterbeheer. Een wegwijzer voor de waterbeheerder

Hoe ga ik met stoffen om waarvoor geen beleidsmatig vastgesteld MTR bestaat?

Hetkan voorkomen dat er een stof gemeten wordt wamoor nog geen beleidsmatig vastgesteld MTR bestaat. In dit geval kan op verzoek een zogenaamd ad-hoc MTR worden vastgesteld, die vanzelfsprekend een voorlopig karakter heeft. Dit verzoek kan gericht worden aan het

' Steunpunt Emissies van het RIZA.

tel: 0320-298867, fax: 0320-249218.

Zijn er aparte normen voor zoute watersystemen?

De getalswaarden voor oppervlakte- water in de vier nieuwe publicaties over nonnsteiiing gelden m e 1 voor zoete ah zoute watersystemen.

Uitzonderingen hierop zijn de van nature voorkomende stoffen wak metalen, nutrihiten en radioaaiwe stoffen, waarvan de achtergrond- concentratie in zoute wateren afwijkt van die in zwt water. in 'Normen voor het Waterbeheer' siaan de achterpndconcentraties voor de Noordzee. Uitgangspunt bij beleid en beheer van zoute watersystemen zoais de Noordzee is het 'voonorgs- principe'. De streefwaarde en niet het MTR is daarom richtinggevend voor het beleid.

Hoe zit het met gebiedsgerichte normstelling?

Bij de afleiding van milieunormen voor metalen wordt rekening gehouden met de natuuriijke achtexgrondgehalten die per regio kunnen verschillen. Voor de overige verontreinigende stoffen wordt geen

, . gebiedsgerichtenormsteiiing , gehanteerd. Voor nutriënten of

t andere van nature voorkomende (macrochemisdie) parameters wodt

1 wel gebiedsgerichte normsteliiq toegepast. Voor deze parametera zijn de bestaande, generiek geldende (MTR en streef)waarden in de publicaties opgenomen Zoals m NW4 is aangegeven, vereist de

normstelling voor nutriënten en andere algemene kwaliteits-para- meters vanwege de van nature grote (regionaie) verschillen en het grote aantal wateriypen een gebikisgerichte aanpak.

Aniankelijk van de functies van een watersysteem (bijv. natuur of land- bouw) en de natuurlijke omstandig- heden kan van de landelijke waarden

I worden afgeweken. Voorwaarde is dat hierbij tenminste moei worden uitgegaan van een bescherming van het watersysteem op het 'laagste wologisdie niveau'.

Ten behoeve van deze geb&s- gerichte normstelling d in het van uX)1 door de Commissie integraal Watert>eheer een advies worden uigebracht getiteld: "CW- methodiek voor het vaststelkm van gedifferentieerde doelsteiiingen voor nutriënten in oppervlaktewater", Dit advies omvat een handleiding waarin naast methodieken voor normstelling, gebiedsaft,akening en het voork6men van afwenteling ook Mormatie d worden opgenomen over ervaringen van het gebruik van de methodiek op voorbeeldgebieden.

Normen voor het waterbeheer

De publicatie

'Normen voor het Waterbeheer' is een achtergronddocument bij de 'Regeringsbeslissing Vierde Nota Waterhuishouding' (NW4). Het is een publicatie van de Commissie integraal Waterbeheer ( C M , vastgesteld in november 1999 en uitgegeven in 2000.

Doel, doelgroep en toepassingsgebied

'Normen voor het Waterbeheer' is g k e v e n voor de waterbeheerders:

regionale beheerders, provincies en Rijkswaterstaat Het doel is om een overzicht te geven van de beleids- matige en teduiische achtergronden van de milieukwaliteitsnormen

-

^en

de getalswaarden voor deze normen - mals die in het waterbeheer gelden.

Actualiteit

NW4 geeft het actuele watebeleicl van de rjksoveatad weer. 'Normen voor het ge& een nadere toe lichting op het onderwerp normsteuuig m heeít dus een be.dsgeiidite invak- hoek. 'Normai voor het Watehheer' hevat miliernurmien voor een groter

a a d stoffai dan NW4. Eovendien zijn

hierin de op dit mament meest actuele normen te vinden Daar waar v e d - h opbvden met getalswaarden uit het NW4 geiden de waarden uit 'Namen voahetwa&behm'. Erbestaan plannen om dit document onder de Internet site Waterland' te plaatsen.

Inhoud

De achtergronden van milieu- kwaliteitsnormen zoals het MTR, de relatie tussen kwaliteitsnormen en de emissieaanpak en de product- kwaliteitsnormen voor baggerspecie komen aan de orde. De methode voor het afleiden van normen wordt toegelicht en er wordt ingegaan op de status en doorwerkhg van normen. Emissie-eisen, effectme- tingen en bioass9ys worden niet behandeld. De volgende specifieke items komen aan de orde:

miiieukwaltteitsnomiai en

-

^{- --T}

nCiconiveaus als

.;.

³

Waar kan ik de meest recente programmatuur vinden over het toetsen aan normen?

Voor de beoordeling en verwerking van gegevens over water- en waterbodemkwaliteit is het pro- gramma Beoordelings- en Verwer- kingsprogrammatuur water (Bever) ontwikkeld. BeVer bestaat uit meer- r dere applicaties en verwerkt (meet) gegevens op een gestandaardiseerde en uniforme wijze. Een specifieke applicatie is Notove dat geschikt is voor het beoordelen en toetsen van de waterkwaliteit Informatie over Bever is te vinden op Internet: hip:/ / www.minvenw.nl/rws/~za/bcm/

projecten/bever. Voor waterbodems is het waterbodem bmordehgsonder- steunend systeem 800C relevant.

Hiermee kunnen analyseresultaten worden getoetst aan de kiassen- grenzen voor kwaliteit van bagger- specie volgens de geldende toetsing+

regels.

Hoe weet ik of ik de meest recente getalswaarde voor een norm heb?

Na het verschijnen van de vier nieuwe publicaties over normsteiüng is het voor de meeste waterbeheer- dera in eerste instantie voldoende om over de NW4 in combinatie met het document 'Normen voor het Waterbeheer' te beschikken. Deze dm-menten worden echter niet regel-matig bijgesteld, terwijl er bijvoor-beeld wel nieuwe MTR's en streef-waarden worden afgeleid in het ptuject INS. Van de klapper 'Integrale Normstelling Stoffen verschijnt een jaarlijkse update waarin de actuele getalswaarden zijn opgenomen. De voor het

waterbeheer relevante wijzigingen kunnen daarnaast (maar waarschijn- lijk minder frequent) in een 'Nota van wijziging nonnen-bijlage NW4' worden opgenomen. Verder is het Steunpunt Emissies van het RIZA

een nuttige Uiformatiebron voor vragen over de meest recente normgegevais: tel: 032û-298867, fax: 0320-249218.

Waar kan ik opzoeken hoe een norm tot stand is gekomen7 Hierbij moet onderscheid worden gemaakt tussen het wetenschap pelijke afleidingsproces en de beleidsmatige vaststelling van een norm. Met name voor milieu- kwaliteitsnormen zijn dit gescheiden processen in het INS project worden eerst door het RIVM op basis van wetensdiappelijk gegevena MTR's en VR'S afgeleid, zoals beschreven in 'Enviro~nentai Risk Limits in The Netherlands'. In deze klappers vindt

qien op welke wetenschappelijke gegevens een norm gebaseerd is. Na het wetenschappelijke proces vindt de vaststelling door het beleid plaats.

Dit leidt tot beleidsmatige MTR's en streehaarden, die in de klapper 'integrale Normsteliing Stoffen' te vinden zijn. Voor inteiventiavaarden geldt een ver~eliikbaar proces.

Circulaire 'Streefwaarden en interventiewaaraen bodemsanerind (Staatscourant)

De citculaire geefteefteenaverzicht van alle be&Wme intementiavaatden voor bodemsanering en de indicatieve Nveaus voor ernstige boâem- vemntreiRging, inclusief de +'behorende streehvaarda De circulaire heeft betrekking op verontreiniging van bodem, grondwater en sediment en geldt dus voor het land- en waterbodems. Sû&- en interventiavaanien uit de

dmilairr

zijn eveneens opgenomen in 'Stdffen en Nomen', en 'Normen voc het Waterbeheer'. In de Wapper 'integrale Normstekhg Stoffen' staan alleen de streefwaarden vermeld.

nGvoor de Rtjn.dge&id door de rnationaie RipKommissie (MC);

Samenhang met de andere Hoe te bestellen?

publicaties *Normen voor het Waterbeheer' is te Vormen voor het Waterbeheer' besfelien bij het secretariaat van de geeft een praktisch overzicht van de W, Hoofddirectie van

huidige normen en hun Rijkswaterstaat, postbus 20906,2500 toepassingen. Een gedetailleerd EX Den Haag, telefax 070-3519078 en overzicht van de weteh9chappelijke e-mail aw@hkw..rws~minvenwnl.

achtergronden en data van de op risico's gebaseerde

miiieukwaliteitsdwIsteiüngen wordt gegeven in IEnviroNnental Risk L i i t s in The Nethedands'.

Stoffen en normen

De publicatie

Het boek 'Stoffen en Normen' met ais ondertitel 'Overzicht van belangrijke stoffen en normen in het milieubeleid' is door het Directoraat- Generaal Milieubeheer (DGM) van het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en

Milieubeheer (VROM) eind 19951 uitgebracht. Dit betreft een update van hei 'groene boek' met dezelfde titel, waarvan de eerste versie in 1994 verscheen. Het boekbestaat uit een algemeen deel en een deel met normovenichten Der stof. Het is het naslagwerk voor normstelling op milieugebied in Nederland.

Doel, doelgroep en toepassingsgebied

De invalshoek van 'Stoffen en Normen' is stnfgericht: meer dan driekwart van het boek bestaat uit normovenichten per stof. Het boek beoogt de meest relevante milieu- hygiénische nonnen op een over- zïïtelijke manier te presenteren voor onderzoeken en beleidsmakers op tnilieugebied. Zowel milieukwaliteits- normen, hinctiegerichte normen (aiieen m.b.t. drinkwater) aisook normen voor producten en &al worden behandeld. Hierbij wordt ingegaan op het beleidsmatige en/of wettelijke kader, de afleidings- systematiek, de toepassing en de betekenis van normen

Actualiteit

in het boek worden voor 250 stoffen getalswaarden gegeven. De gedrukte versie van het boek 'Stoffen en Normen' verschijnt in principe om de vijf jaar. Tmsentijdse aanpassingen zijp in deze v o m niet voorzien

De meest gestelde vragen over normen r

Waar vind ik de

milieukwaliteitsnormen voor bestrijdingsmiddelen?

Milieukwaliteitsnormen voor bestij- dingsmiddelen zijn opgenomen in de publicahes 'Normen voor het

Waterbeheer', 'Integrale Normstelhg

I Stoffen (INS)' en 'Stoffen en

Normen'. De verantwoordelijkheid voor de afleiding en vaststelling van MTR's en streehvaarden voor bestrijdingsmiddelen ligt bil het College voor de Toelating van Bestrijdingsmiddelen (CTB). Jaarlijks worden deze getalswaarden door de Stuurgroep iNS geactualiseerd in de klapper 'Integrale Normstelling Stoffen'.

Van de tot nu toe genormeerde bestrijdingsmiddelen staan de wetenschap elijke risiconiveaus (MTR en VR! die aan de normen ten grondslag liggen - samen met de onderliggende ecotoxicologische en milieuchemische gegevens - in 'Environmental Risk Limits in The Netherlands'. Aanvullingen staan in specifieke RIVM rapporten.

Kan ik op Internet informatie vinden over normstelling?

Zowel het ministerie van VROM (http://www.muivrom.ni).ais van V&W fittp://www.minvenw.nl) zijn bezig met het plaatsen vap informatie over normstelling op htqaet. Het Centrum voor Stoffen en Risico- beoordeling van het RIVM heeft op haar site het onderwerp 'Nomwkìüng Stoffen'. Hier staat een overzicht van d e m - r a p p o r t e n gepubliceerd over normstelling en een overzicht van stoffen waarvoor dsiioniveaus zijn afgeleid met eenverwijzing naar het bekffende R I V M - r a m Adres:

http://www.rivm.ni/csr:

Op de site van het College Toelating Bestrijdingsmiddelen staat infarmatie over de afleidingsmethoi

k

van MTR's door het CïEi. A& g

http:/ /www.agraurwl/c

Vf?ttefrjk

en

nret-zuettelijk vaatgeregr imen

ïomien kunnenai dan niet wetteiqj zipr iw gd. Grens- en ric

ijn wettelijk vastgelegde normen waiuvow sultaatsverplich e moeten worden nageleefd. %orbeiden& tissiegrenswaard rater en lucht en productnormen voor

a'

~iveringsslib. He e stxeefwaarde uit NMP3 en W 4 Ijpi lijke normen doelstellingen') waarvoor een irispanningswrplichting geldt.

Yaterbheerders moeten er naar streven om aan deze normen te v

k

Inhoud

Het algemene deel behandelt de ml vannormeninhetmilieubeleiden geeft een alg&ene besduimg van de nomstelseh m bijaehode beleidskaders. Het gaat in op de

~eukwaliteitünormen voor lucht, bodem, waterbodem, grondwater en oppervhktewater; &gerichte

.

kwaliteitsnormen met betrekkínstot

-

drinkwater en

mmen

voor

producten (bagg-e, mmpost,

.

zuiveringssiib, zwarte p n d , ^, bouwstoffen) en gevaarlijk &al.

Naast het algemene deel is voor ~ J W stoffen per stof een wenicht

gegeven van aiie bestaande milieunonnen.

NO-e&ten zijn per &f gepresenteerd voor de voigende

clische aromatische

~terctoffen (PAK'S)

Het boek kent een regieter q?

stofnaam 9

op

Wnuuuner. Per s b f komen de vdgende punten aan

Samenhang met de andere puWicatles

In 'Stoffen en ~omien" de bekkbmatige aehtergi.onden van hei Nedetlandse nonn&ehl uitgebreid behandeíd. Hierin o d e d w i d t deze pub1icatie ziCh van de andere pubSicatie5. aebdeidsfiatig vast- g e s t e l d e m i l i e u l c w a l i t e i ~ ~ i c deklapperIntegnaleMorInsteIiuig Stofkn'zfjnopgencinenin'Stofknen Normen'. Een gcoot deel van de normen

-

^wwel de generieke muieuhvalitsitsnomiai, de functie- gerichtenamienalsmedenonnen voot opgenanaiin prodllctm 'Nainenvwhet en afval

-

^zijn

Waterbeha'.

Hoe te bestellen?

Het boek is te besteh bij Camson,

afdeling td. 0172-

Integrale na

^{- --}

-*-"'ng

stoffen

---e Doel, doelgroep en

OW- toepassingsgebied

q----

De invalshoek van deze publicatie is

beleidsmatig: de klapper 'integrale

. I

Normstelling Stoffen' beoogt

relevante miüeukwaiiteitsnormen op

r

^een overzichtelijke manier te

presenteren voor beleidsmakers en

I. uitvoerders op milieugebied. Het

8 . 6 biedt de mogelijkheid om de

informatie op een overzichtelijke

Inîegmb Nonnltdlhg S o i h wijze bijeen te brengen en actueel te

-u-,-U houden.

De publicatie

De in 2000 verschenen klapper 'Integrale Normstelling Stoffen ' (INS) is een publicatie van de Interdepartementale Stuurgroep integrale Normstelling Stoffen. Het is een aduausaöe en vervolg op de notities Mibowa (Nilieukwaliteits- doelstelluigen bodemen water) uit 1991 en Integrale Normstelling Stoffen uit 1997. De klapper 'integrale Normstelling Stoffen' is eigedijk de beleidsmatige

verankering van de RntM-publicatie

*Environmental Risk Limits in The Netheriands'. Naast getalsmatige overzichten geeft de klapper ^een beschrijving van de pmcedures voor het vaststeilen van milieukwaliteitc nonnen in het project integrale Normsteiün~ Stoffen.

Actualiteit

Jaarlijks worden de in dat jaar vastgestelde beleidsmatige MTR's en streefwaarden voor nieuwe stoffen en tussentijdse bijsteilingen van reeds genormeerde stoffen uitgebracht. Deze worden aan de klapper toegevoegd. Eens in de vijf jaar worden de MTR's en

streefwaarden gebalueerd en indien nodig aangepast op basis van nieuwe wetenschappelijke kennis.

In heí &ek 'St@en en Normen' en hef CMrachtergmnd-document 'Nonnen VDVFM Waterbeheer'rijn naast de generieke milieukaialiteitsnomien ook wetfeJiike normen voor producten en afoal opg@nomen. Waar 'Stoffen en Nmmen'alleenfunctiegerichte nonnen met betrekking tot dnnkwter bevat, zijn in

'Nonnen

mor het W~terbeheer'aZíe

a funciiegm'chte normen opgenomen.

Punctiegerichte normen vwr

gppervlaktewater als grondstof v w i berd~ding van drinkwater, zwem- water, viswater (karperachtigen en h c h t i g e n ) en schelpdienvater zijn de afgeiopen tijd nauwetijks veranderd. Deze normen zijn veelal een uiivloeisel van EU-richtlijnen en

da-

wettelijk vastgelegd. in de Europese Unie wordt momenteel gewerkt aan een nieuwe Kader- rkh* Water. b aa~tal ntale- gerichte normen zal hiermee in de twkomst gaan venallen. Voor ^een aantal 'EU-brede prioritaire stoffen'

z&n Europees geldende milieu- kwaliteitsnormen w d e n vastge- steM

Bij het gebruik van miiieunormm voor speciAeka beleidwelden &&s

en toepaasinge+

gebieden wordt de status (niet- wettelijk of wettelijk) en de doer- werking van miueulnrditeits- en p r o d e m i p n nadmkkelijk W-

Lasrsreiien en gewuir van milieunormen

Het praies van n-teiiing begint met het vaststellen van wetaischap- pelijk onderbouwde risicogrenzen. In geval van de miüeukwaliteiitsnonnen zijn dat de door het RIVM afgeleide Maximaal Toelaatbare

-

^{en Verwaar-}

loosbare Ris1coniveaw (MTR en VR).

In de kiapper 'Envirarnental Risk Limits in The Nefherlands'zijn de

u>etenschappelitl<e rtsicniveaus in de

m

van MTR's en VR'S WW wter

í& en zout), sediment, him, grondwater en lucht gepresenteerd.

Mede op basis van deze Sioniveaw stelt de overheid miüeunormen vast.

Hierbij wordt onderscheid gemaakt

tussen a l g ~ e e n geldende milieu- kwaliteitsnormen, specifieke firnctie- gerichte normen en normen voor producten en &al (zie kader 'typen milieunormen'). De status van deze nonnen kan sterk verschüïen (zie kader Wettelijk versus niet-wettelijk vastgelegde normen').

In het kader van het project Integrale Normstelling Stofíen (NS) heeft de Rijksovemeid niet-wettelijke,

algemeen geldende milieukwaliteits- normen voor water, sediment, bodem en lucht in de vorm.van MïR's en sheefwaarden vastges&ld en gepub-.

Een m i c h f wn genaiekg

milieulaunuteitsnonnm is opgenomen in de klappn'lntegale Nanstel[ing Stoffen'.

in het derde Nationale

Miliabeleidsplan (NMF3) en NW4 wordt naar deze generieke

milieukwaliteitsnormen verwezen. In NW4 14jn deze normen voor di stoffen opgenomen die het meest relevant zijn voor de waterbeheerder.

Met behekking tot deze generieke

milieukwaliteitsnormen wordt ! voortaan uitgegaan van twee vaste

ijkpunten: het MTR als

minimumkwalitei~oelsteliing en de 4

streefwaarde. Deze twee nonnen zijn opgenomen als beleidsdoel voorzien van een inspanningsverpiichting. Op zeerkortetermijnmaghetmals gevolg van emissies voor alle stoften niet meer OV- worden. Op i a n g e ~ termijn

-

zo mogelijk voor u110

-

magtevens de siredwaarde nietmeerwordenárerschreden.

De generieke milieukwaliteitsnormen worden in taenemende mate

gehanteerd als uitgangspunt bij het formuleren van brongericht beleid en het opsteilen van productnormen.

Met productnomen wordt het ^I gebruik van producten gesíuurd door

hiereisenaantestelien.

Punctiegerichte normenzijn getalswaarden die, gelet op een bepaalde íuncüe, aangeven welke concentratie in een bepaald m i l i e u c o m p a r t ~ t niet overschreden mag worden

Inhoud

De klapper bestaat uit 5 delen. Deel 1 bevat algemene informatie over het iNS project. In deel 2 is de procedure voor het wetensdurppelijk en beleidsmatig vaststellen van milreukwaliteitsnomien en de

. .

organisatie8tnichIur van

m

beschreven.indedelen3en4isde in 1997 versdrenen notitie 'Integraie Normstelling Stoffen,

Milieukwaliteitsnormen voor bodem, water, lucht' beschreven, alsook de later aangebrachte coneeties. In deel 5 zijn getalsmatige overzichten opgenomen van de na 1997

beleidsmatig vastgestelde Ml'ñ's en streefwaarden.

Getalsmatige overzichten in deel 5 van de klapper siaan de getalsmatige ovenichten. Alkmmat een tabel met de

milieukwaliteitsnonnen voor oppwlaktewater (op-iosbe en totaal concentraties), 6ediment en grond, grondwater en lucht voor d- stofgmqmc metalen, PAK'S,

vluchtige halogeen lioo1watewtoifen, chl001fenolen, diveree groepen bestrijdingsmiddelen, nutriënten en eutro&hgparameters en

radioacüviteitsparametera In apar6e tabellen staan

milieukwaliteitsnormen voor e&&

'nieuwe' stoffen mals müinw.

TevensisindeeI5eentabel opgenomen met de

bodemtypecorrecüefactoren voor.

metalen

Samenhang friet de andere publicaties.

h

de pul,liuitie %vironmental Risk Limits in The Nethrlands' staan de wetenschappdijk afgeleide MTR's en VR's die ten g o d d a g Eggen aan de hier mresenteerde beleidsmatige vas$"klde MTR's en

streefwaarden.

Deze

~eukwaliteitsnormen staan ook in de twee publiraties: 'Normen voor

k t

Viaterbeheer' en -met

uitzondering van de getalswaarden voor enkele 'nieuwe' stoffen zoals ad@&-inhetboekiStoffenen Nonnen'.

Hoe te bestellen?

De INS klapper is te b e s t e k bij de afdeling Normstelling van de directie stoffen, veiligheid en Sh'allng @VS) van het ministerie van VROM, tel:

070-3394755 en fax 070-3391297.

Environmental risk limits in the Netherlands

Doel, doelgroep en toepassingsgebied

"I"" ,*.I.,

Doel van deze klappers is informatievoorziening voor beleidsmakers en risicospecialisten op het gebied van stoffen. Invalshoek van de publicatie is stofgericht: de klappers bevatten per stof zowel de

L risicogrenzen als onderliggende

L milieuchemische en toxicologische gegevens.

Actualiteit

In deze publicatie worden de m % m ! s , . wetenschappelijk afgeleide risico-

grenzen gepresenteerd. De beleids- matig vastgestelde milieukwaliteits- normen staan in de andere drie publicaties. Er bestaan geen plannen om deze publicatie regelmatig bij te stellen. Publicatie van door het RIVM De publicatie afgeleide risicogrenzen in het kader 'Environmental Risk L i i t s in The van INS vindt overigens meestal Netherlands' is in 1999 uitgebracht

door het RIVM. Het bestaat uit drie klappers waarin alle publicaties van het RIVM over het project Integrale Normstelling Stoffen [INS) zijn samengevat. In dit project leidt het RIVM in opdracht van het ministerie van VROM de wetenschappelijk onderbouwde risicogrenzen af: het Maximaal Toelaatbaar Risiconiveau (MTR) en het Verwaarloosbaar Risiconiveau (VR). (Op basis hiervan worden door iNS milieukwaliteits- normen vastgesteld)

plaats via RIVM rapporten.

Inhoud

De klappers geven een overzicht van het wetenschappelijke traject van IN$: een beschrijving van de

.

procedures voor het afleiden van risicogrenzen, de risicogrenzen zelf en alle onderliggende gegevens waarop deze risicogrenzen gebaseerd zijn.

Specifiek voor deze publicatie geldt dat alle gebruikte milieuchemische en (eco)toxicologische gegevens zijn opgenomen. Het is hierdoor een handige papieren data-bank voor stofgegevens. Tevens is het de enige

Inleiding

W stellen van normen is een complex proces waar beleid enw&whap een rol spelen. Het toepassen van normen in het waterbeheer is daarnaast m lastig. Zo is het voor de waterbeheerder niet aitijd duide1ïi w e k norm hij r n ~ ~ ~ e b n i i k e n . Ook is de juiste getalswaarde &t aiüjd even makke*

vinden. Voor een stof is het soms noodzakelijk om meerdere documenten te raadplegen. Om het vinden van de juiste ^normen te vergemakhlijken heeft de CTOWA in 1996 de 'Speurdersgids normen waterkwaliteî<sbekeer' uitgebracht. Inmiddels ic deze gids aan herziening toe, mede &t

t recenteiijk vier nieuwe publicaties op het gebied van nomsîdh& @n

verschenen. I I

Alvorens de Speurdersgids opnieuw uit te brengen, is een enque$$ onder de waterbeheerders gehouden naar de informatiebehoefte op nonm@b@gebied.

Hieruit is gebleken dat waterbeheerders er prijs op stellen oin

o&mn

. overzichtelijke wijze over alle Neuwe 'nonnstellingsbnnuien' g- te worden. Een ingang voor informatie w e r de gestelde no- bi@& daarbij wenselijk. Op basis hiervan heeft de STOWA besloten de qxud&&dg niet te herzien, maar deze brochure uit te brengen Hij is bedoeld

&w-

in versdullende normeringstelsels en geeft inzicht in de relevadtie $W de waterbeheerder.

%&k is in 1999 uitgebracht door het minipaepfp;

Zuimteliike Ordenine en Milieubeheer IVRCMì ^,

nisterie van VROM, r t (V&W), Lendbouw,

b Zaken (EZ) : m e n t a l Risk Limits in theN

Wappers zijn in 1999 uitgebrach V o h g m d h e i d en Miiieubeheer (RIVM)

Inhoudsopgave

Inleiding

Vaststellen en gebruik van milieunormen De meest gestelde vragen over normen De publicaties

Normen voor het waterbeheer Stoffen en normen

Integrale normstelling stoffen

Environmental risk limits in the Netherlands

l ^: -

Colofon

Uitgave: STOWA, Utrecht

Foto's: Aqua Sense;

oogh heemraad scha^

Delfland; Henk Offrhga Vormgeving: Bureau Groensdinft, Wageningen

Dnik: De G m t

huktcenj

b.v., Goudriaan Deze uitgave is gedmkt op chloorvrij papier STOWA publicatie 2000-22; ISBN 90.5773.099.5 -

Meer exemplaren van deze brochum zijn verkrijgbaar via:

Hageman Fulfilnient BV, Postbus 1110,3330 CC Zwijndrecht tel: 078 629 33 32, e - 4 hff@wxs,ni

Met medewerking v m

Haogheemraadpchap van %eland, Provincie Ftiesland, RIVM, RIZ4 en VROM.

2

- ^{. -}

-,

^.

:, ^.i;

^{i -}

publicatiewaarinindetail

(1

besdirwen wordt hoe een

risicogrens wetaischappelijk wordt

afgeleid. Bovendien

is

het in het _l

Engels geschreven waarmee deze

publicatie zich ridit op een . .

.

^. l

internationaal publiek. ^{- d l . . - ' ,}

. v

Getalsmatige overzichten n

Klapper &m

bevat een overzicht van ai!e in het iNEpmject afgeleide risicogemm:

MTR, VR en kritische concentraties in regenwater en lucht voor de,

Vervolgens wordtper stofgroep de afleiding van deze risicogrenzen voor d e compartimenten besduwen in mgenaamde stofdossiers,

Klapper twee:

aUe onderliggende @c~)toxicolo- gisdie en milieudiemisdie gegevens zijn hierin per stofgroep opgenomen.

*

Klapper drie:

bevat een aantal recente RIVM rapporten over metalen, bestrijdings- middelen en anüines. In het rapport over bestrijdingsmiddelen worden voor 70 bestriidinesmiddelen

Samenhang met de andere publicaties.

De wetenschappelijke risicoprsizen Wpi aWén in ^deze publicatie opgenomen Deze getalswaarden vormen de basis voor de

beleidematig vast te Btellai milkukwaliteitsnormen Hoe te bestellen7

Deze publicatie is te bestelien bij het bureau ~app6rtenbeheer van het RIVhl: tel. 030-2743156 en

fax: 030-2744íû4 onder vennelding van rapport nummer óOló40 001:

Aan deze publicatie zijn kosten verbonden.