BESTUURSVERSLAG 2020
Het afgelopen jaar stond de culturele sector voor ongekende uitdagingen waarbij een terugkeer naar een volledig normale situatie nog niet in zicht is en de gevolgen van het Corona-virus op de lange termijn nog niet te overzien zijn. Het leven van onze docenten, ensembles en individuele musici werd volledig op zijn kop gezet
door reisbeperkingen, nagenoeg lege concertagenda’s en zorgen om de gezondheid van elkaar en naasten. Een van onze docenten werd zeer ernstig getroffen door het virus maar is inmiddels miraculeus hersteld.
Als kleine wendbare instelling, zonder eigen gebouw en met alleen de zakelijk leider in loondienst, is de NSKA het afgelopen jaar gelukkig relatief ongeschonden doorgekomen. Het studiejaar vereiste doorlopend improvisatievermogen doordat veel van onze docenten en studenten (deels) in het buitenland verblijven. Het merendeel van het onderwijs dat tijdens de eerste lockdown werd geannuleerd, is in de zomer ingehaald, met dank aan de enorme flexibiliteit en loyaliteit van de docenten, met voorop onze artistiek leider Marc Danel. Wel zorgde de crisis voor een tegenvallende fondsenwerving.
Ondanks de barre toestand waarin de culturele sector zich nu bevindt, zijn veel van onze kwartetten op dit moment zeer succesvol. De NSKA begeleidt vol trots en plezier permanent tussen de vijftien en twintig ensembles: een veelkleurige vijver van strijk- en
saxofoonkwartetten, uit binnen- en buitenland, elk in zijn eigen fase van ontwikkeling, en nooit eerder in onze bijna 20-jarige geschiedenis was er zo’n kwalitatief brede top. Twee kwartetten zitten volgend seizoen in de finale van Dutch Classical Talent, vier kwartetten ontvingen recent een stipendium van het Kersjes Fonds en maar liefst vier kwartetten zouden deelnemen aan het – helaas geannuleerde – toonaangevende concours van Wigmore Hall in Londen. Het Animato en Belinfante Quartet, die beide de postacademische opleiding volgen, liggen op koers voor een fantastische internationale carrière.
In 2020 zijn we erin geslaagd om het spectrum van de opleidingen verder uit te breiden.
Naast muziekonderwijs op het hoogste niveau, workshops in cultureel ondernemerschap, stipendia, praktische ondersteuning en concerten via het netwerk van de Academie, is er – ingegeven door Corona – ook gestart met online onderwijs. Door nieuwe samenwerkingen kunnen wij nu ook faciliteiten aanbieden zoals repetitielocaties, een opnameruimte en zelfs een werkplek voor langdurig verblijf. Dit alles maakt de NSKA tot een van de aantrekkelijkste plekken voor jonge ensembles om zich te ontwikkelen.
De NSKA blijft zo zijn functie vergroten als draaischijf tussen een kennisinstituut met
gespecialiseerde opleidingen, carrière, podia, media en publiek, met het 20-jarig jubileum in 2022 in TivoliVredenburg als belangrijk richtpunt.
Wij – bestuur, staf en het fantastische team van docenten – blijven ons, met hulp van onze partners, vol overgave inspannen om jong, internationaal talent te begeleiden. Het
fantastische ensemble aan kwartetten dat nu begeleid wordt en onze achterban van fondsen en particuliere donateurs geeft ons hiervoor de legitimiteit en ondersteuning.
In dit Bestuursverslag nemen wij u mee naar de activiteiten van de NSKA en onze studenten in 2020.
INHOUD
1. Organisatie pg. 3
Samenstelling van het bestuur Samenstelling van de directie Stichting Vrienden van de NSKA Toepassing van de Culturele Codes Toepassing van de WNT
Positionering van de Academie
2. Financiën pg. 7
Resultaat en financiële positie Eigen inkomsten
Publieke middelen Private middelen Diensten in natura
3. Docenten pg. 9
Vaste staf
Masterclass-docenten Overige gastdocenten
4. Opleidingen en kwartetten pg. 11
Postacademische opleiding In Residence-programma À la Carte-programma Kennismakingsprogramma Cultureel ondernemerschap Alumni
Nieuwe muziek
5. Partners en samenwerkingen pg. 16
Conservatorium van Amsterdam De Utrechtse Muziekschool Stichting Utopa
Zusterorganisaties
Strijkkwartet Biënnale Amsterdam MuziekHaven Zaandam
Overige podia en festivals Media
Maatschappelijke partners
Dank! pg. 19
Colofon pg. 20
1. ORGANISATIE
Het bestuur van de NSKA vergaderde in 2020 viermaal: op 2 april, 17 juli, 8 oktober en 16 december, vanwege Corona telkens online en in aanwezigheid van de directie. De samenstelling was in 2020 ongewijzigd.
Samenstelling van het bestuur
• dr. Bas van Ouwerkerk voorzitter
aangesteld in maart 2017, 2de termijn en herkiesbaar in maart 2023 Internist-endocrinoloog in ruste
Relevante nevenfuncties: bestuurslid van de Kamermuziekvereeniging Rotterdam, secretaris van de DeLancey Foundation, Nederlands vertegenwoordiger ACMP en voorzitter van het KNMG district Zuid-Holland Zuid
• dr. Jan Karel Koppen secretaris
aangesteld in september 2016, 2de termijn en herkiesbaar in september 2022
Voormalig lid van de algemene directie van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO)
Relevante nevenfuncties: geen
• dr. Philip de Jong penningmeester
aangesteld in december 2014, 3de termijn en aftredend in december 2023
Relevante nevenfuncties: voorzitter Nederlandse Galerie Associatie en voorzitter van Stichting Resonance
• dr. Frank van der Drift
aangesteld in mei 2018, 1ste termijn en herkiesbaar in mei 2021 KNO-arts in ruste
Relevante nevenfuncties: geen
• Nola Exel
aangesteld in augustus 2017, 2de termijn en herkiesbaar in augustus 2023
Coördinator Kamermuziek aan Codarts Rotterdam
Relevante nevenfunctie: adviseur bij het Fonds Podiumkunsten
• Merel Vercammen
aangesteld in juni 2018, 1ste termijn en herkiesbaar in juni 2021 Violist
Nevenfuncties: organisatie Pynarello, beleidsadviseur podiumkunsten bij de Raad voor Cultuur en artistiek directeur-bestuurder Stichting Resonance
Samenstelling van de directie
• Marc Danel
artistiek leider sinds 2011 en vanuit het partnerschap met het Conservatorium van Amsterdam hier tevens gastdocent Strijkkwartet
Relevante nevenfuncties: primarius van het Quatuor Danel, hoofdvakdocent Viool aan het Conservatoire National Supérieur de Musique et de Danse in Lyon (Fr) en het Institut Supérieur de Musique et de Pédagogie in Namen (B), gastdocent op diverse conservatoria in Europa en daarbuiten.
• Sander Smeets
zakelijk leider sinds 2017
Relevante nevenfunctie: adviseur Projectsubsidies Cultuur bij de gemeente Utrecht en instrumentbeheerder bij De Utrechtse Muziekschool.
Stichting Vrienden van de NSKA
De Stichting Vrienden van de NSKA is een onafhankelijke stichting die gelieerd is aan de NSKA. Om de band te waarborgen is één persoon lid van beide besturen en daarnaast is de zakelijk leider aanwezig bij de vergaderingen. Het bestuur bestaat in 2020 uit:
• mr. Jos Ferenschild
voorzitter vanaf november 2019, hiervoor algemeen lid
• dr. Frank van der Drift
secretaris / penningmeester vanaf november 2019
• dr. Noor van Leeuwen, MA
algemeen lid tot februari, hiervoor van 2011-2019 secretaris / penningmeester
• drs. Wilfred Griekspoor
Net als vorig jaar met het aftreden van Arie Westerlaken als voorzitter, verliet dit jaar één van de gezichtsbepalende bestuurders de NSKA: Noor van Leeuwen was negen jaar lang secretaris van de NSKA, en combineerde dit vrijwel deze hele periode met het secretariaat / fiscaat van de Vriendenstichting. Deze blies zij samen met Arie nieuw leven in toen ten tijde van de bezuinigingen op de culturele sector in 2012 bekend werd dat er voor de NSKA geen plek meer was in het publieke bestel. Net als Arie heeft Noor de NSKA mede gebracht waar wij nu staan en wij zijn haar hiervoor dan ook diep dankbaar. Daarnaast vinden veel van onze docenten al jarenlang een warm onderdak bij haar thuis en wij hopen dat dit nog lang
voortgezet kan worden.
Mede met het oog op het 20-jarig jubileum in 2021, en om de financiële gezondheid van de NSKA te waarborgen, wordt de komende periode stevig ingezet op uitbreiding en een meer diverse samenstelling in leeftijd en herkomst van dit bestuur en vergroting van het aantal particuliere donateurs.
Toepassing van de Culturele Codes
De NSKA heeft de Governance Code Cultuur in 2019 volledig geïmplementeerd. Zo worden de jaarrekening en het bestuursverslag van de NSKA en de Vrienden- stichting gepubliceerd op de website en toegestuurd aan onze partners en subsidiënten. Mogelijke belangenverstrengeling wordt vooraf besproken op
bestuursvergaderingen en er zijn jaarlijks functionerings-gesprekken met beide directieleden.
Ieder bestuurslid kan als vertrouwenspersoon worden benaderd door zowel de directie als het bestuur. Via Kunsten ’92 is de NSKA aangesloten bij Mores, het meldpunt voor ongewenste omgangsvormen in de podiumkunsten.
De NSKA voldoet aan de Fair Practice Code met vergoedingen voor de freelance
(gast)docenten die 35-50% hoger zijn dan het richttarief van de Kunstenbond, met daarnaast volledige vergoeding van de reis- en verblijfkosten. Voor zijn werknemer in loondienst is de honorering lager dan de vergelijkbare schaal 13 van de CAO Kunsteducatie.
Het strijkkwartet is ingebed in een rijke en waardevolle, doch klassieke traditie. Ten aanzien van de Code Culturele Diversiteit en Inclusie realiseren wij ons dat het genre niet
vanzelfsprekend een publiek bereikt dat de samenstelling van onze bevolking weerspiegeld, terwijl de NSKA juist iedereen wil laten genieten van dit fascinerende, tot de verbeelding sprekende, en emotioneel onuitputtelijke genre. Allereerst maken wij onze studenten tijdens de opleiding bewust dat het grootste deel van het potentiële publiek zich buiten de
concertzaal bevindt, en stimuleren wij het maken van bv jeugd(theater)voorstellingen. Via de samenwerkingen met Live Music Now en Muziek in Huis (pg. 18) bereiken wij een publiek dat fysiek niet in staat is om naar een regulier concert te komen, waaronder ouderen en
gehandicapten, verspreid over in alle regio’s van Nederland. De aanstaande samenwerking met De Utrechtse Muziekschool (pg. 16) biedt daarnaast volop kansen om jongeren te bereiken met een achterstand tot cultuur in alle wijken van de stad. Ook bij de invulling van toekomstige vacatures in het bestuur en de directie wordt deze Code meegenomen.
Het magazine van AvroTros Klassiek Presenteert! met de debuut-cd van het Animato Kwartet, geselecteerd als talent van het jaar.
Toepassing van de WNT
De honoraria van de directie en docenten liggen ver beneden het WNT-
normbedrag. De NSKA heeft geen bonussenbeleid en keert geen bonussen uit. Het bestuur is onbezoldigd en behalve een aansprakelijkheidsverzekering worden er slechts marginale bestuurskosten gemaakt.
Positionering van de Academie
Hoewel de NSKA vanaf de oprichting in 2001 t/m 2012 gefinancierd werd door de
Rijksoverheid, werd vanaf de zomer 2019 in toenemende mate duidelijk dat er onveranderd geen plek was voor de NSKA in de Cultuurnota ‘21-‘24 binnen de BIS van het ministerie van OCW, de Rijkscultuurfondsen en de gemeente Amsterdam.
Terwijl er – na alumni als het Matangi, Rubens, Ragazze en Dudok Quartet – een nieuwe gouden generatie begeleid wordt, is het wrang om te constateren dat juist nu de financiële waardering vanuit de overheid volledig achterblijft. Zij dwingt de NSKA om zich te handhaven als particulier gefinancierde postacademische instelling, als enig overgeblevene in de sector Muziek.
In samenwerking met het Bunschoten Fonds gaf de NSKA daarom opdracht aan Van Dooren Advies voor een onderzoek naar onze positionering en financiële strategie. Het is van grote waarde om te vernemen hoe stakeholders ons inschatten, en hieruit volgden meteen aanbiedingen voor nieuwe samenwerkingen om ons nog beter te positioneren als nationaal, overkoepelend instituut. Dit traject wordt in 2021 voortgezet.
Openbare masterclass door Lukas Hagen aan het Dostojevski Kwartet op het Conservatorium van Amsterdam, februari 2020
2. FINANCIËN
Resultaat en financiële positie
Het jaar 2020 is afgesloten met een negatief resultaat van € 5.994 (op een totaal
aan lasten van € 73.897). Sinds het wegvallen van de structurele ondersteuning vanuit de Rijksoverheid in 2013 is het helaas niet gelukt om een neutraal boekjaar te realiseren en dit resultaat is gelukkig veel minder negatief dan de beide voorgaande jaren (2019: - € 14.829).
Door het resultaat is het eigen vermogen in 2020 gedaald van € 68.580 naar € 62.586. Op korte termijn is de continuïteit van de stichting en het onderwijs op geen enkele manier in het geding hoewel de fondsenwerving ook in 2021 een doorlopend aandachtspunt blijft.
Eigen inkomsten
De eigen inkomsten, bestaande uit collegegelden, optredens en donaties van particuliere Vrienden, waren bijna € 27.000, ofwel 40% van de totale baten. Dit is een daling van minder dan 10%, veroorzaakt door het sterk verminderd aantal optredens.
Door de enorme uitbreiding van het À la Carte-programma zijn deze collegegelden meer dan verdubbeld en de waarde van dit programma is daarmee niet alleen inhoudelijk maar ook financieel. Door dit eigen programma is de NSKA minder afhankelijk van externe lesgelden zoals de begeleiding van kwartetten van het Conservatorium van Amsterdam.
De Vrienden van de NSKA onderhouden de band met de ongeveer 65 particuliere donateurs en zorgen eveneens voor een financiële basis. Het Vriendenconcert in maart 2020 in de Amstelkerk werd dit keer breder uitgezet wat leidde tot zeven nieuwe donateurs. Wij
verwachten deze stijgende trend te kunnen voortzetten door uitbreiding van het bestuur van de Vriendenstichting en een nieuwe wervingsstrategie samen met het Bunschoten Fonds.
Publieke middelen
De NSKA heeft dit jaar voor ruim € 3.700 gebruik gemaakt van de NOW-regelingen van het UWV ter gedeeltelijke tegemoetkoming in het salaris van de zakelijk leider. Het betreft de regelingen NOW 1 (maart t/m juni) en NOW 3 (vanaf december ’20) toen vanwege de lockdowns er geen onderwijs gegeven kon worden.
Private middelen
Sinds het wegvallen van structurele overheidssteun zijn vermogensfondsen de levenslijn van de NSKA. In 2020 werd er € 41.250 toegekend (60% van de totale baten), ongeveer 20%
minder dan in 2019.
De wervingscampagnes kenden dit jaar helaas teleurstellingen. Fondsen werden vanaf de lente overspoeld met aanvragen en opereerden tegelijk behoudend vanwege een onzekere eigen positie, met een directe weerslag op de financiën van de NSKA.
De hoogwaardige ontwikkeling van jong talent en de succesvolle output van de Academie vindt gelukkig vaak een warme ontvangst en wij zijn bijzonder blij met degenen die ons in dit onvoorspelbare jaar trouw bleven. In het bijzonder bedanken wij een anoniem fonds dat zich voor 2019 en 2020 wilde verbinden voor een substantieel bedrag.
Wij noemen daarnaast het Prins Bernhard Cultuurfonds dat de postacademische opleiding van het Belinfante Quartet in 2020-2022 voor een groot deel mogelijk maakt, grotendeels in de vorm van een maandelijks stipendium. Tenslotte
verbonden enkele fondsen zich specifiek aan één of meerdere masterclasses, zoals het Kersjes Fonds en de DeLancey Foundation.
Het Kersjes Fonds stelde daarnaast maar liefst vier stipendia beschikbaar aan het ADAM, Belinfante, Dostojevski en Helikon Quartet en het Prins Bernhard Cultuurfonds verleent een studiebeurs aan de drie Nederlandse leden van het Animato Kwartet.
De NSKA bedankt álle fondsen die ons in 2020 ondersteunden bijzonder hartelijk. Achterin dit verslag staan zij bij naam genoemd. Op moment van schrijven is het dekkingsplan voor de gewenste activiteiten in 2021 al voor ruim 50% toegekend.
Diensten in natura
Het NSKA kan zijn missie onmogelijk uitvoeren zonder de gelijksoortige gedachte vanuit vele partners. Wij bogen op velen die structureel bijdragen aan de realisatie van onze opleidingen;
de partnerschappen staan inhoudelijk uitgewerkt in het betreffende hoofdstuk.
CONSERVATORIUM VAN AMSTERDAM
• Lokalen en zalen voor de lessen en masterclasses (132 uur in 2020)
• Gezamenlijke PR t.b.v. de openbare masterclasses
• Werkplek voor de zakelijk leider (1 dag per week);
BESTUUR EN VRIENDEN
• Onderdak en verzorging van (masterclass)docenten. Met name bedanken wij Noor van Leeuwen die een bijzonder groot deel hiervan voor haar rekening neemt en
• Frank van der Drift die zijn huis ter beschikking stelt als lesruimte;
DE UTRECHTSE MUZIEKSCHOOL
• Lokalen voor de wekelijkse lessen (42 uur in het najaar 2020)
• Repetitieruimtes voor studenten
• Concerten en opnames in de Marnixzaal;
STICHTING UTOPA
• Werkplek in Gorredijk voor langdurig verblijf (7 weken in het najaar 2020);
MUZIEKHAVEN ZAANDAM
• Onderdak voor buitenlandse studenten, opnames en alternatieve leslocatie;
NATIONAAL MUZIEKINSTRUMENTEN FONDS
• Ter beschikking stellen van hoogwaardige instrumenten aan diverse studenten.
3. DOCENTEN
Vaste staf
Naast artistiek leider Marc Danel, die dit jaar de helft van het totale onderwijs verzorgde, is het reguliere onderwijs verzorgd door:
• Gilles Millet violist van het Quatuor Danel, hoofd Kamermuziek aan het conservatorium van Namen (B), artistiek leider van de Rurhof Domaine Masterclasses (B) en regelmatig te gast aan het Nationaal Conservatorium in Lyon, het ProQuartet in Parijs en elders in Europa, Azië en de VS;
• Joachim Eijlander cellist van het voormalige Rubens Kwartet en hoofdvakdocent Cello aan Codarts Rotterdam;
• Yovan Markovich cellist van het Quatuor Danel en hoofd Kamermuziek aan het Nationaal Conservatorium in Lyon.
Onze oprichter Stefan Metz heeft vanwege Corona dit jaar geen les gegeven maar blijft op een zeer gewaardeerde manier nauw betrokken bij de NSKA als adviseur.
Masterclass-docenten
De maandelijkse masterclasses zijn een onmisbare aanvulling op de wekelijkse lessen, gegeven door boegbeelden van de leidende scholen in het kwartetspel. De studenten werken zo vanuit verschillende invalshoeken aan een repertoire en leren om hun eigen keuzes te maken. Alle masterclasses worden ook op video opgenomen zodat studenten dit later nogmaals kunnen bestuderen. Door het intensieve programma van telkens drie dagen is de leercurve steil.
In 2020 konden ondanks Corona vier series doorgaan, die helaas slechts deels toegankelijk waren voor de studenten onderling en publiek:
• Luc-Marie Aguera hoofddocent Kamermuziek aan het conservatorium CRR de Paris en violist van het voormalige Quatuor Ysaÿe;
• Marc Danel
• Lukas Hagen primarius van het Hagen Quartett en hoofdvakdocent Viool en hoofd Kamermuziek aan het Mozarteum Salzburg;
• Gilles Millet
Eberhard Feltz, pedagoog aan de Hochschule für Musik ʽHanns Eislerʼ in Berlijn, kon helaas niet afreizen. Zijn masterclasses zijn vervangen door een serie online partituurstudies aan het Animato Kwartet waarbij ze het repertoire voor hun debuut-cd behandeld hebben. Daarnaast gaf Eberhard een goed bezochte online lezing voor studenten, tevens toegankelijk voor onze donateurs.
Bijzonder spijtig was de annulering van de masterclass-serie door het London Haydn Quartet, gepland eind maart 2020, die zich zou focussen op de authentieke uitvoering van het vroeg- klassieke repertoire, inclusief een openbare lezing en een vrij toegankelijk concert op het CvA.
Overige gastdocenten
• Denis Brott cellist van het voormalige Orford Quartet, hoofdvakdocent Cello en Kamermuziek aan het Conservatorium van Montréal (Canada) en oprichter / artistiek leider van het kamermuziekfestival Montréal
Denis werd in maart 2020 buitengewoon hevig getroffen door Corona maar is boven verwachting inmiddels volledig hersteld;
Hij werkte aan het begin van het jaar zowel met het Barbican als Dostojevski Kwartet aan Schuberts Cellokwintet, inclusief
optredens in Nederland en het Verenigd Koninkrijk, een intensieve en bijzondere manier van kennisoverdracht;
• Roeland Jagers altviolist van het voormalige Rubens Kwartet, mentor van het Cong Quartet in de VS, gaf les tijdens hun 1ste lesblok in Nederland in november 2020.
Het jaarlijkse Vriendenconcert, in maart 2020 door het Belinfante Quartet in de Amstelkerk
4. OPLEIDINGEN EN KWARTETTEN
De NSKA biedt een veilige omgeving voor studenten waarbinnen zij kunnen leren, experimenteren en zich ontwikkelen tot een zelfstandig functionerend ensemble met een volwassen identiteit. De verschillende opleidingen zijn allround ingericht om kwartetten zo goed mogelijk te begeleiden naar een zelfgekozen carrière in de podiumkunsten. De NSKA is zo een katalysator voor het internationaal zo geprezen Nederlandse kamermuzieklandschap.
Het curriculum bestaat uit muziekonderwijs op het hoogste niveau, workshops in cultureel ondernemerschap, faciliteiten in samenwerking met onze partners en concerten via het netwerk van de Academie. Ingegeven door Corona is er in 2020 ook gestart met online onderwijs, wat inmiddels in 2021 is doorgezet is met een serie online lezingen, toegankelijk voor studenten én publiek. Door de eigen fondsenwerving en Vriendenstichting kan de NSKA de opleidingen aanbieden ver beneden de daadwerkelijke kosten en daarnaast spannen wij ons in om stipendia te werven voor de kwartetten die de postacademische opleiding volgen.
Tenslotte biedt de NSKA allerhande praktische hulp zoals het schrijven van
aanbevelingsbrieven, het vinden van een geschikt instrument, visumaanvragen, Nederlandse les en bemiddeling voor woonruimte voor buitenlandse studenten. Dit alles maakt de
Academie tot een van de aantrekkelijkste plekken voor jonge ensembles en er wordt doorlopend gewerkt om dit spectrum verder te verbeteren en uit te breiden.
Eén van de troeven van de NSKA is het team van docenten, onder aanvoering van Marc Danel, die allen internationaal actief zijn als musicus, (gast)docent en jurylid. Zo komt veel jong talent op onze radar, wat leidt tot een toenemend aantal van uitstekende aanmeldingen.
De NSKA begeleidde in 2020 zestien kwartetten (2019: tien) binnen de eigen opleidingen en daarnaast werden zes Bachelorkwartetten begeleid via het partnerschap met het
Conservatorium van Amsterdam (pg. 15).
In september 2020 stroomden zowel het Animato als Belinfante Quartet door vanuit het In Residence-programma naar de postacademische opleiding. De komende twee jaar zijn zij onze vlaggenschepen, met beide uitzicht op een fantastische carrière.
Er werden vier kwartetten begeleid in het In Residence-programma, een deeltijdopleiding-op- maat voor bewezen internationaal talent en klasse. Twee kwartetten konden vanwege Corona helaas niet naar Nederland komen.
Het À la Carte-programma is een deeltijdopleiding voor kwartetten met een goed potentieel.
Het traject is ideaal voor buitenlandse kwartetten, al dan niet parallel aan een opleiding elders, of voor kwartetten met een gerichte vraag, bijvoorbeeld de voorbereiding op een competitie, debuut of het instuderen van specifiek repertoire. Wij zien het als een
kwaliteitsstempel dat ensembles uit het Concertgebouworkest, Londen of Hong Kong bij ons aankloppen. Drie kwartetten uit België, Frankrijk en Japan konden vanwege Corona niet naar Nederland komen en in 2021 zijn er weer drie nieuwe aanmeldingen uit het VK en Portugal.
Met ons Kennismakingsprogramma investeren wij tenslotte in jong Nederlands talent.
Nooit eerder in de bijna 20-jarige geschiedenis van de NSKA was er zo’n brede top van hoogwaardige kwartetten, die de NSKA dan ook vol trots en met veel plezier begeleidt. Het geheel van strijk- en saxofoonkwartetten, uit binnen- en buitenland, elk in zijn eigen fase van ontwikkeling, is een veelkleurige vijver vol wederzijdse interactie en kennisoverdracht.
Postacademische opleiding
ANIMATO KWARTET (NL)
(tot de zomer 2020 in opleiding in het In Residence-programma)
Het Animato Kwartet wordt gezien als Nederlands meest getalenteerde en
veelbelovende jonge kwartet. De vier leden combineren technische begaafdheid met een vroege muzikale rijpheid. Na bachelors aan het conservatorium van Den Haag volgen zij nu hun individuele masteropleidingen verspreid over Europa.
Animato is sinds 2017 in opleiding bij de NSKA en breekt al snel door met een stipendium van het Kersjes Fonds (2017), avondconcerten in het Concertgebouw en TivoliVredenburg en een residency op het Davos Festival (2019). In 2020 waren er wederom diverse hoogtepunten:
• een verbintenis met Compris Artist Management, bijzonder in deze vroege fase van hun carrière;
• Talent van het Jaar voor AvroTros Klassiek Presenteert! met de release van hun debuut-cd en veel aandacht vanuit de media;
• optredens o.a. op de SQBA (serie ‘Grassroots’), een avondconcert in de
Stadsgehoorzaal en diverse optredens op het Int. Kamermuziekfestival Utrecht - waar violist Tim Brackman deze editie young artist in residence was;
• en diverse optredens op radio en tv, zoals NTR Live vanuit MuziekHaven Zaandam, De Klassieken en Spiegelzaal.
Het huidige studiejaar staat in het teken van de voorbereiding op de Dutch Classical Talent Tour (finalist in ’21-’22 met een tournee langs de grote Nederlandse concertzalen) en de voorbereiding op de competities van Trondheim en Wigmore Hall.
BELINFANTE QUARTET (NL)
(tot de zomer 2020 in opleiding in het In Residence-programma)
Het Belinfante Quartet, één van de vier winnaars van een stipendium van het Kersjes Fonds in 2020, heeft speciale aandacht voor minder bekende meesterwerken en vrouwelijke en
Nederlandse componisten. De oprechtheid, het doorzettingsvermogen en passie van Frieda Belinfante, de eerste professionele dirigente in Europa, in zowel de muziek als in andere aspecten van het leven, zijn voor hen een onuitputtelijke bron van inspiratie.
Hoogtepunten in 2020 waren optredens tijdens de SQBA (pre-concert), bij Podium Witteman (met het Strijkkwartet van Henriëtte Bosmans, de levenspartner van Belinfante), een tournee door Schotland en op het Grachtenfestival. Belinfante speelde tijdens het jaarlijkse
Vriendenconcert van de NSKA, werd afgevaardigd naar Domaine Rurhof (B) onder de banier van onze samenwerking met het ProQuartet en opgenomen in het tableau van Le Dimore del Quartetto (It.).
Vanwege Corona zijn hun debuten in het Concertgebouw en TivoliVredenburg doorgeschoven en werden optredens tijdens La Scène nationale d’Orléans, het Delft Chamber Music Festival en een tournee op Menorca geannuleerd. Zij bereiden zich nu voor op de competitie van Trondheim, diverse liveoptredens op Radio 4 en de residency op de SQBA 2022.
In Residence-programma
ARDEMUS QUARTET (NL / internationaal)
Het Ardemus Quartet, finalist van de Dutch Classical Talent Award ‘17-‘18, werd gesmeed vanuit een vurige passie voor kamermuziek (Ardemus: latijn: wij
branden). De musici zijn naadloos verbonden en brengen een verfrissende muzikale ervaring.
Dit saxofoonkwartet is in opleiding sinds 2016 waarbij de rol gaandeweg is verschoven van onderwijs naar advies en netwerkdeling. Zij opereren op professioneel niveau met eigen samenwerkingen en 40 tot 50 optredens per seizoen, vanaf dit jaar in verbintenis met De Vries Artists. Hoogtepunten in 2020 waren concerten op de festivals Westfalen Classics (D) en September Me (onder artistieke leiding van het Ragazze Quartet) en het programma ‘And they danced’ tijdens de Kamermuziekdag in TivoliVredenburg. De jeugdvoorstelling ‘De Grote Pinguïn- en Bananenshow’ staat voor het derde seizoen in de grote zalen en op scholen.
BARBICAN QUARTET (VK)
Het Barbican Quartet, met de Nederlandse primarius Amarins Wierdsma, werd opgericht door studenten van de Guildhall School of Music and Drama. Barbican won de St. Martin in the Fields Competitie 2018 en de Weimar Competitie 2019. Zij zijn primair onder de hoede van Günter Pichler aan het conservatorium van Madrid en ontvangen naar behoefte aanvullende masterclasses aan de NSKA. In 2020 traden zij op diverse podia in Nederland en het VK op samen met onze gastdocent Denis Brott, een intense vorm van kennisoverdracht.
EBONIT QUARTET (NL / internationaal)
Het Ebonit Quartet, finalist van de Dutch Classical Talent Award 2016-2017, doorliep eerder de kwartetmaster en het À la Carte-programma en opereert op professioneel niveau.
Hoogtepunten in 2020 waren een concert in De Doelen (als eerste saxofoonkwartet in deze serie van de Kamermuziekvereeniging Rotterdam), het Theater aan het Vrijthof en tijdens de Mozartwoche Salzburg. Ebonit was in residence op Snape Maltings, het landgoed waar ieder jaar het Aldeburgh Festival of Arts & Music plaatsvindt. Hun derde album ‘Troubled Waters’ is een maatschappijkritisch document met enkel werken van hedendaagse componisten die reflecteren op de instabiele toestand van de huidige wereld.
MAAT QUARTET (Portugal)
(nieuw sinds december 2020; in 2019 al kort in opleiding in het Kennismakingsprogramma) Gevoed door hun Portugese ‘warme bloed’ en grote onderlinge band verspreidt dit saxofoon- kwartet vanuit Amsterdam een koortsachtige passie voor kamermuziek. MAAT presenteert zich als opkomend nieuw ensemble met concerten in het Concertgebouw, TivoliVredenburg, Muziekgebouw Eindhoven (samen met het Storioni Trio en celliste Ella van Poucke) en Casa da Música Porto. In 2020 verscheen hun debuutalbum Ciudades dat bijzonder goed ontvangen is, onder andere tijdens een optreden bij Podium Witteman.
Het huidige studiejaar staat in het teken van de voorbereiding op de Dutch Classical Talent Tour (finalist in ’21-’22 met een tournee langs de grote Nederlandse concertzalen).
Naast deze vier kwartetten konden twee kwartetten helaas niet naar Nederland komen: het ABEL QUARTET (Zuid-Korea) en een nieuwe aanmelding van het Franse QUATUOR AGATE.
À la Carte-programma
• Het ADAM QUARTET (NL), één van de vier winnaars van een stipendium van het Kersjes Fonds in 2020, zoekt met een frisse blik naar manieren om haar eigen licht te laten schijnen op het strijkkwartet en daarbij trouw te blijven aan de essentie van het genre. Hoogtepunten in 2020 voor dit jonge ensemble waren concerten tijdens de SQBA, de Keep an Eye Zomerconcerten, de Nationale Opera, het Muziekgebouw aan ’t IJ en Podium Witteman. In oktober bereikten zij de 2de ronde van de Dutch Classical Talent-competitie.
• De leden van het ALKYONA QUARTET (VK), met de Nederlandse celliste Jobine Siekman, studeren aan het Royal College of Music en de Guildhall School of Music and Drama in Londen. Alkyona trad meermaals op in Wigmore Hall en brengt zijn debuut- cd uit met werk van Janáček. Hoogtepunten in 2020 waren de ‘Residency opening recital’ in het Leighton House Museum in Londen, een concert in St. Martin in the Fields en een tournee van de Tunnell Trust door Schotland.
• Het CONG QUARTET (Hong Kong) bestaat uit laureaten van diverse internationale competities en werd gevormd aan de Indiana University (VS), waar zij werkten met leden van het voormalige Rubens Kwartet. Naast hun residency aan de University of Hong Kong en een concertagenda in de VS en Azië, studeren zij vanaf november aan de NSKA ter voorbereiding op competities en optredens in Europa. Cong was één van de vier (!) NSKA-kandidaten voor de - door Corona geannuleerde - toonaangevende competitie van Wigmore Hall in maart 2021.
• Het DOSTOJEVSKI KWARTET (NL), één van de vier winnaars van een stipendium van het Kersjes Fonds in 2020, onderscheidt zich met zijn aandacht voor vrouwelijke componisten zoals Bosmans en Pistorius en minder gespeeld repertoire zoals Janáček, Schulhoff en Schnittke. Zij vierden hun 1ste lustrum met optredens op o.a. de SQBA (serie ‘Grassroots’), het Weesp Chamber Music Festival, het NMF Kamermuziekfestival en in de Muziekfabriek op Radio 4. Dostojevski deelde het podium met Denis Brott in Schuberts Cellokwintet en begeleidde het Nat. Celloconcours tijdens de Cello Biënnale.
• Het GOYA QUARTET (NL / int.) bestaat uit leden van het Koninklijk
Concertgebouworkest die kiezen voor een eigen avontuur naast het orkest. GoYa trad op in het Concertgebouw tijdens de Bankgiroloterij Zomerconcerten en tijdens een
‘music bowl’ samen met zangeres Pitou en het Artvark Saxophone Quartet, een verrassende ontmoeting waarin muzikale genres versmelten.
• Het HELIKON KWARTET (NL), één van de vier winnaars van een stipendium van het Kersjes Fonds in 2020, besteedt graag aandacht aan actuele onderwerpen en werkt hierbij regelmatig samen met levende componisten. Hoogtepunten in 2020 waren een optreden in Podium Witteman (met het Strijkkwartet van Fanny Mendelssohn) en de opname van hun debuut-cd, met werken van de jonge componist Maarten ter Horst.
• Het QUATUOR GI! (Fr), best vertaald als let’s go!, werd gegrepen door het immense repertoire en richt zich op minder uitgevoerde componisten en muziek van nu.
• Het SKAZKA KWARTET (NL): скáзка is het Russische woord voor verhaal of sprookje. Opgericht in de zomer van 2020 produceerden zij al een eigen
familievoorstelling ‘Ludwig en de prinses’ en speelde voor Entrée. Ook zullen zij te zien zijn op het Delft Fringe Festival 2021. Lisa Eggen, tot de zomer altvioliste in het
Dostojevski Kwartet, is met ingang van dit studiejaar benoemd tot hoofdvakdocent aan het conservatorium van Tilburg.
• Het SONORO QUARTET (B), een veelbelovend Belgisch ensemble waarvan de leden masterstudies volgen in Nederland, Duitsland en België.
Naast deze negen kwartetten konden drie nieuwe aanmeldingen helaas nog niet naar Nederland komen: het FIRGUN ENSEMBLE (een klarinetkwintet uit België), het QUARTETTO CERCATORE (Japan) en het QUATUOR LYSIS (Frankrijk).
Kennismakingsprogramma
• De leden van het VIRIDE KWARTET (NL) volgen hun bachelorstudies aan het Koninklijk Conservatorium waar zij o.a. onder de hoede zijn van het Matangi Quartet, alumni van de NSKA. Al in 2018, tijdens hun middelbare school, brak Viride door met een 2de prijs op het Prinses Christina Concours, een beurs van het Kersjes Fonds en optredens in Podium Witteman, het Concertgebouw en het Zuiderstrandtheater. Om deze jonge studenten niet te overladen is de NSKA op afstand en biedt incidentele masterclasses, voldoende om hun ontwikkeling te volgen met het oog op de toekomst.
Een hoogtepunt in 2020 was het project ‘Meester en Leerling’ samen met Matangi met optredens in de Amstelkerk en de Nieuwe Kerk in Den Haag.
Cultureel ondernemerschap
Ondanks Corona konden enkele van de vele geplande workshops doorgaan. Het Jagthuis gaf een module programmeren aan diverse kwartetten. Het ADAM Quartet volgt een traject in bedrijfsvoering en positionering en het Ardemus Quartet werd ondersteund in het opstellen van een projectplan en de fondsenwerving voor een groot interdisciplinair project. Daarnaast komt het ondernemerschap doorlopend ter sprake in het informele contact met de kwartetten.
Alumni
Wij zijn bijzonder trots op ensembles als het Matangi, Ragazze, Syrène en Dudok Quartet die hun eigen weg bewandelen in het professionele landschap en opvallen door hun kwaliteit, ondernemerschap en samenwerkingen.
Alumni zijn – naast de docenten – onze ogen en oren in het professionele veld en beste ambassadeurs. Als geen ander weten zij waar een opleiding aan moet voldoen om zo goed mogelijk aan de start te staan van een internationale carrière. Vanuit een warm familiegevoel volgt de NSKA hen met veel belangstelling en wordt er wederzijds PR gemaakt. Ook staat de deur van de NSKA altijd open voor advies, netwerkdeling of masterclasses.
Nieuwe muziek
De NSKA draagt bij aan de ontwikkeling van het kwartet in onze eigen tijd. In opdracht van een Vriend van de NSKA schreef Kees Olthuis een Pavane, vol geheimzinnige en uit het niets opkomende klanken. Door een zich snel ontwikkelende ziekte bleek dit onvoorzien zijn laatste werk te zijn. Kort voor Kees’ overlijden is de Pavane aangeboden op een huisconcert,
gespeeld door het Matangi Quartet. De publieke première was op het jaarlijkse
Vriendenconcert in maart 2020 door het Belinfante Quartet in de Amstelkerk. Het is een prachtig geschenk van deze grote Nederlandse componist en musicus.
5. PARTNERS EN SAMENWERKINGEN
Meerjarige samenwerkingen met betrouwbare partners zijn essentieel voor zowel de NSKA, onze studenten en het genre als geheel. Allereerst heeft de NSKA geen eigen gebouw en zijn wij dankbaar voor de doorlopende gastvrijheid van anderen voor onze lessen, masterclasses en presentaties.
Onze partners bieden daarnaast cruciale ondersteuning in de begeleiding van jong talent:
door het aanbieden van repetitieruimte, een concertzaal voor opnames, een werkplek voor langdurig verblijf, concertmogelijkheden, en - in breder verband - om het genre zichtbaar en geliefd te houden bij een zo groot en divers mogelijk publiek.
Conservatorium van Amsterdam
Het Conservatorium van Amsterdam (CvA) is sinds 2012 onze belangrijkste partner met een gezamenlijk programma vanaf het 4de jaar in de Bachelorstudies. In 2020 werden zes bachelorkwartetten zo door de NSKA begeleidt bij hun eerste schreden in de fascinerende wereld van het kwartet. Ook levert het CvA veel diensten in natura (pg. 7).
Vanwege een herstructurering van de masterstudies wordt het partnerschap na de zomer 2021 niet meer verlengd in zijn huidige, intensieve, vorm. Wij streven ernaar om de samenwerking voort te zetten op eenzelfde manier als met de andere grote conservatoria.
De Utrechtse Muziekschool
De Utrechtse Muziekschool (DUMS) positioneert zich in het hart van de stad. Niet alleen letterlijk op het Domplein, maar ook door projecten voor kinderen en sociaal zwakkeren, op scholen en in de wijken, en de eigen concertagenda in de Marnixzaal.
De samenwerking met DUMS startte in het najaar pragmatisch in de zoektocht naar Corona- proof lesruimtes. Inmiddels zetten wij vol in op een sterke wederkerige samenwerking om hier ons nieuwe basiskamp in te richten, parallel aan aanwezigheid door masterclasses op de vier grote Nederlandse conservatoria.
DUMS biedt een uitnodigende atmosfeer in combinatie met de grandeur én gezelligheid van de Utrechtse binnenstad. Alle faciliteiten zijn aanwezig: kwartetten kunnen er repeteren, onderdeel worden van de concertagenda, en de Marnixzaal is in het najaar al gebruikt voor drie opnames. Doorslaggevend voor onze keuze zijn de diverse projecten waarbij de NSKA kan aanhaken om kinderen en volwassenen bekender te maken met klassieke muziek.
Stichting Utopa
Met het openstellen van een werkplek voor langdurig verblijf voegde de Stichting Utopa dit jaar een nieuwe dimensie toe aan het curriculum van de NSKA. Dit ‘Utopa Huis’ is een geheel gerenoveerde boerderij in Gorredijk: een inspirerende omgeving op het Friese platteland.
De Stichting Utopa stimuleert het creatieve talent van mensen, daar waar de aanleg van enkelingen, om welke reden dan ook, geen kans krijgt. De Stichting ontplooit een waaier aan activiteiten waaronder het huisvesten van verschillende kinderrechtenorganisaties in het Utopa Weeshuis in Leiden en is de drijvende kracht achter o.a. het Orgelpark in Amsterdam en Beeldengalerij Het Depot in Wageningen.
Het Animato Kwartet beet het spits af in het Utopa Huis en bereidde zich hier voor op de opnames van hun debuut-cd en de auditie voor Dutch Classical Talent.
Omdat de locatie kosteloos ter beschikking wordt gesteld, maakt dit de NSKA in één klap veel aantrekkelijker, met name voor buitenlandse kwartetten. Zo verbleef het Cong Quartet uit Hong Kong hier maar liefst vijf weken tijdens hun eerste lesblok in het najaar 2020.
Het Utopa Huis wordt ook gebruikt door andere kunstenaars, waaronder componisten van Nieuw GeNeCo, waarmee zo makkelijk interessante nieuwe relaties opgezet kunnen worden.
De NSKA is de Stichting Utopa dan ook diep dankbaar voor hun genereuze aanbod en hoopt dat deze nieuwe samenwerking een lang leven beschoren is!
Zusterorganisaties
Een eerste voet zetten in een ander land is altijd de moeilijkste stap in het opbouwen van een carrière buiten de eigen grenzen. De NSKA heeft daarom samenwerkingen met
zusterinstellingen in Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, die tevens de mogelijkheid bieden om te leren van elkaars aanpak op het gebied van onderwijs en organisatie.
De samenwerking met het PROQUARTET in Parijs is verkend in 2019 met een afvaardiging van het Ebonit Quartet naar het Festival de Quatuors du Luberon. In 2020 zou dit een vervolg krijgen met het Belinfante Quartet, inclusief een concert tijdens de Nuit de Quatuors in Parijs.
Vanaf 2021 worden regelmatig kwartetten uitgewisseld naar elkaars masterclasses om de horizon van de studenten te verbreden.
Ook via de CHAMBER STUDIO in Londen opent zich voor onze studenten een aanvullend netwerk van residencies, agenten en podia zoals Aldeburgh en YCAT. Oprichter Richard Ireland is daarnaast in 2021 te gast voor een serie masterclasses. Vanuit de Chamber Studio is hij mentor van talloze jonge ensembles en begeleidt hen met name in ondernemerschap.
Wij hopen dat onze studenten ook op deze manier van hem kunnen leren.
Strijkkwartet Biënnale Amsterdam
Vanaf de verrassende opening – met het Allegro voor Vier Strijkkwartetten van Van Bree uitgevoerd door het Jerusalem, Artemis, Dudok en Ragazze Quartet – was de tweede editie van de SQBA een reis vol ontdekkingen en ontmoetingen. Als gespecialiseerd festival kan de SQBA als geen ander een zwaartepunt creëren voor het genre. Wederom bleek hoe
springlevend, actueel en geliefd het kwartet is bij musici, media en publiek. Onze studenten presenteerden zich in de masterclasses, de serie Grassroots en de dagelijkse pre-concerts en ook voor de derde editie in 2022 hopen wij weer op een mooie samenwerking.
MuziekHaven Zaandam
MuziekHaven is een initiatief van Maria Milstein en Mathieu van Bellen (violisten van resp. het Van Baerle Trio en het Busch Trio) in de voormalige Oudkatholieke Schuilkerk in Zaandam.
Deze wordt omgevormd tot een centrum voor kamermuziek met mogelijkheden voor masterclasses, residencies en opnames.
De persoonlijke band is ontstaan doordat het Busch Trio in opleiding was aan de Chamber Studio bij Eberhard Feltz en de NSKA maakt zeer dankbaar gebruik van MuziekHaven voor opnames, als alternatieve locatie voor masterclasses, en om tegen een bescheiden
vergoeding buitenlandse studenten onder te brengen wanneer zij naar Amsterdam komen.
Overige podia en festivals
Optredens zijn essentieel voor jonge ensembles voor het opdoen van ervaring en het opbouwen van een eigen professioneel netwerk. Het draagt daarnaast bij aan de zichtbaarheid van de NSKA en het genre. Wij bedanken daarom álle podia waar onze studenten de kans krijgen: niet alleen de grote concertzalen en landelijke festivals, maar ook de lokale kamermuziekseries.
De NSKA heeft een vaste plek in de lunchconcertseries van het Concertgebouw, de Nationale Opera, TivoliVredenburg en de Stadsgehoorzaal met in 2020 wederom meer geplande speelbeurten dan voorheen. De contacten met series en festivals zijn goed en vaak persoonlijk waarbij we de komende jaren flink investeren in vaste speelbeurten.
Media
De NSKA is erg blij met de toenemende aandacht vanuit de media voor het kwartet. Gilles Millet was te gast in het NTR Radio 4 Middagcafé tijdens zijn serie masterclasses, live vanuit het Concertgebouw. Onze studenten presenteerden zich in een tiental optredens op radio en tv in Podium Witteman (NTR), Spiegelzaal, De Klassieken en De Muziekfabriek (allen
AvroTros). De verkiezing van het Animato Kwartet tot Talent van het Jaar door de AvroTros draagt hier enorm aan bij en wij zetten in op voortzetting van deze positieve ontwikkeling.
Maatschappelijke partners
De NSKA realiseert zich dat zij actief is in een genre dat ingebed is in een rijke en waardevolle, maar ook klassieke traditie. Om een zo groot en divers mogelijk publiek te bereiken, inclusief mensen die normaal gesproken niet in aanraking (kunnen) komen met klassieke muziek, zijn er maatschappelijke samenwerkingen met LIVE MUSIC NOW en MUZIEK IN HUIS. Het gaat met name om optredens in ouderencentra en voor kwetsbare doelgroepen maar vanzelfsprekend konden deze in 2020 helaas nauwelijks plaatsvinden.
Online partituurstudie door Eberhard Feltz aan het Animato Kwartet, juni 2020
DANK!
Het begeleiden van jong talent kan de NSKA niet alleen. Voor de realisatie van ons onderwijs en activiteiten in het afgelopen jaar bedanken wij in het bijzonder:
Docenten Luc-Marie Aguera Denis Brott Marc Danel Joachim Eijlander Eberhard Feltz Lukas Hagen Roeland Jagers Yovan Markovich Gilles Millet
Adviseurs Stefan Metz Leo Samama
Ondersteuning kantoor Nander Cirkel (website)
Bert Dautzenberg (vormgeving)
Folgerts Financiële Diensten (boekhouding) Bert Verbruggen (foto & film)
Comité van Aanbeveling
Het bestuur van de Stichting Vrienden Jos Ferenschild, Frank van der Drift en Wilfred Griekspoor
Vrienden
Al onze particuliere donateurs, verenigd in de Stichting Vrienden van de NSKA
Partners
Conservatorium van Amsterdam, met name Kees Koelmans, Okke Westdorp en alle hoofdvakdocenten Chamber Studio, Londen
De Utrechtse Muziekschool Live Music Now
Muziek in Huis
MuziekHaven Zaandam
Nationaal Muziekinstrumenten Fonds ProQuartet, Parijs
Stichting Utopa
Strijkkwartet Biënnale Amsterdam TivoliVredenburg Utrecht
Podia
Alle podia en festivals waar onze kwartetten optraden
Fondsen
Prins Bernhard Cultuurfonds Stichting BOO
Bunschoten Fonds DeLancey Foundation Hinderrust Fonds Stichting Herason
P.W. Janssen’s Friesche Stichting J.C.P. Stichting
Kersjes Fonds
en enkele fondsen die anoniem wensen te blijven
De NSKA verheugt zich op het 20-jarig jubileum in 2021!
Namens het bestuur en de directie van de Nederlandse Strijkkwartet Academie,
dr. Bas van Ouwerkerk dr. Philip de Jong
voorzitter penningmeester
Goedgekeurd tijdens de bestuursvergadering dd. 25 mei 2021
Nieuwjaarswensen van het Animato Kwartet aan Marc Danel
COLOFON
NSKA
Keizersgracht 241 1016 EA Amsterdam info@nska.nl
www.nska.nl
