EERSTE HULP BIJ ONGELUKKEN

De bewegingen, die gemaakt moeten worden om een gewonde te

ONS DOSSIER OVER

gemnagezne

vervoeren.

EERSTE HULP BIJ ONGELUKKEN

De verrader zit verborgen achter een boom. Hij heeft de argeloze cowboy met de kolf van zijn revolver bewusteloos geslagen, daarna gaat hij ervan door. De goede cowboy stort bleek ter aarde. Hij s K.O. Zijn vriend snelt toe, grijpt de veld- les met whisky, die hij aan zijn zadel heeft hangen en geeft het bewusteloze slachtoffer een flinke slok te drinken.

En dat is nu juist wat niet moet gebeuren Eenieder, die iets van eerste hulp bij ongelukken afweet, kan je dit zeggen:

geef nooit iets te drinken aan een gewonde en vooral geen alcohol. Het slachtoffer zou kunnen stikken. De men- sen, die iets van eerste hulp afweten, rekken zich vaak de haren uit het hoofd als ze strips lezen of naar films op de elevisie kijken.

det is net als met het krankzinnige idee pm voor het overgrote deel van de tijd tslachtoffer, zonder geldige reden, naar en andere plek te brengen dan waar het )ngeluk gebeurd is. Het is misschien wel le beste manier om iemand te doden die ronder dit genezen zou zijn van zijn ver- vondingen. Daarom mag een gewonde

‚ok nooit verplaatst worden, als er ten- ninste niet direct gevaar voor zijn leven

‚estaat (bijvoorbeeld in een brandende liuto of als hij op een drukke verkeers- veg ligb.

DE RAMP VAN DE ONGELUKKEN let ongelukkige is dat maar heel weinig jensen weten wat er gebeuren moet als r een ongeluk plaats gehad heeft. De lachtoffers zijn bijna altijd overgeleverd an het improvisatietalent, de goede wil

of de hulp van getuigen, die van eerste hulp niet veel afweten

Er worden cursussen gegeven, bijvoor- beeld door het Rode Kruis en in enkele uren kan iemand dan een behoorlijke kennis opdoen van wat vereist is aan Eerste Hulp Bij Ongelukken.

Door dit dossier zouden we de lezers graag aan willen sporen om op dit gebied meer kennis te verzamelen. Ze

zouden er ongetwijfeld grote diensten mee kunnen bewijzen.

Want ongelukken zijn een van de rampen van onze moderne wereld. Door onge- lukken vallen veel slachtoffers. De statis- tieken hebben bewezen dat de meeste slachtoffers niet eens in het verkeer val- len, maar wel door ongelukken in huis.

Verder sterven ook veel mensen aan kanker, hart- en vaatziekten. Er vallen In huis gebeuren de meeste ongelukken.

meer jonge levens door ongelukken dan een oorlog ooit voor zich opgeëist heeft.

Dit klinkt indrukwekkend en misschien kan het je tot grotere voorzichtigheid aanmanen, want dat is de enige en de beste manier om tegen de rampzalige ongelukken te strijden.

Hier enkele aanwijzingen, die we speciaal voor jullie verzameld hebben. Vanzelf- sprekend is het niet voldoende om deze lijst uit het hoofd te leren, want daardoor ben je nog niet op de hoogte van de eer- ste hulp. Aan de theorie moet de ervaring gekoppeld worden en vervolgens nog koelbloedigheid en oefening.

KLEINE VERWONDINGEN

— Elke steek- of snijwond goed schoonmaken met zeep en vervolgens

ontsmetten. Gebruik een steriel verband.

Kneuzingen behandelen met warme, nat- te compressen om de pijn te verlichten.

Als de toestand van de patiënt verergert en de wond ontsteekt, moet er een dok- ter bij komen.

INSECTEN-BETEN

— De angel verwijderen en de wond in- smeren met speciale zalf (op dokters- voorschrift).

SLANGEBEET

— Een knevelverband boven de beet aanleggen. De gewonde laten rusten en direct een dokter laten komen.

ZONNESTEEK

— Het slachtoffer uit de felle zon halen en laten zitten met het hoofd gesteund.

Knellende kledingstukken losmaken zo- dat de ademhaling en de beweging niet bemoeilijkt worden. De armen en de be- nen sterk masseren, steeds in de richting van het hart.

Koude compressen op het hoofd leggen.

Bij een ernstig geval van zonnesteek met brandwonden en koorts een dokter laten komen.

VERDRINKING Direct een dokter laten komen.

Elke zwemmer moet echter weten dat hij door snel te handelen een leven kan red- den. Pas, zelfs in het water, als het hoofd van het slachtoffer boven water is, al kunstmatige ademhaling toe. Op het strand het slachtoffer uitstrekken met het hoofd geheel achterover. Alles wat het ademhalen kan belemmeren van de mond wegnemen en kunstmatige adem- haling toepassen.

ONGELUKKEN OP DE WEG

Veelvuldig voorkomende ongelukken, waar we allemaal mee te maken kunnen krijgen. Niet alleen als slachtoffer, maar eventueel om hulp te bieden als dat nodig is. Tussen de voorzichtige verwijdering van de een en de overdreven ijver van de ander, is plaats voor handelingen, die eenieder moet kennen:

1. Verergering van het ongeluk voorko- men : driehoek, lichtsignalen, gebaren om andere weggebruikers tot voorzichtig- heid te manen. De wagen vastzetten:

blokkeren van de wielen, de handrem aantrekken. Het risico voor brand uitslui- ten : het contact afzetten, de weggelopen benzine bedekken met aarde of zand.

VERVOLG j

BI ONS DOSSIER...

MOND-OP-MOND BEADEMING

DE MEEST EENVOUDIGE MANIER OM EEN LEVEN TE REDDEN

Deze wijze van kunstmatige-ademha- ling maakt het voor iedereen moge- lijk om een leven te redden. Er is geen speciale opleiding voor nodig.

Wel zijn initiatief en koelbloedigheid vereist. De toepassing ervan lijkt heel eenvoudig. In de praktijk kan het en- kele problemen met zich meebren- gen voor degene, die er gebruik van wil maken zonder enigszins op de hoogte te zijn.

Kunstmatige ademhaling is altijd ver- eist in spoedgevallen en dan gaat het dikwijls om minuten en soms om seconden.

ADEMSTILSTAND

Kunstmatige ademhaling moet vol- gens de deskundigen toegepast worden bij elk slachtoffer dat te

kampen heeft met ademstilstand.

Verschillende tekenen duiden op ademstilstand: de bewegingen van de ademhaling zijn niet meer te zien of te horen; de nagels en de lippen worden paarsachtig van kleur; een glimmend voorwerp (een spiegeltje, het glas van een horloge of een bril) beslaat niet als het voor de mond gehouden wordt.

Het slachtoffer is misschien dood, maar dat kan alleen een arts vaststel- en. Ondertussen is er nog twijfel en dan moet er gehandeld worden alsof 2r hoop is op leven.

— Geen tijd verliezen. Het slachtof- er direct op een gemakkelijke plaats eggen en ogenblikkelijk beginnen net het blazen van lucht in de longen.

— De mond-op-mond methode kan oegepast worden als het slachtoffer

»p de rug ligt of zit (in een auto bij-

Toepassing van mond-op-mond-beademing op zen Zweeds schoolschip.

EE da

voorbeeld). Haal nooit een slachtoffer uit een auto, als het niet strikt nood- zakelijk is, maar laat hem zitten met het hoofd achterover op de rugleu- ning.

WAT NU ?

1) De ademhalingswegen vrij maken door het hoofd opzij te plaatsen en met de vinger vreemde voorwerpen uit de mond te halen, als die erin zit- ten. (bijv. : kunstgebit).

2. Het hoofd van het slachtoffer zo- ver mogelijk naar achteren buigen, want als de kin op de borst rust kan dat de toevoer van de lucht bemoei- lijken. Deze houding moet volgehou- den worden gedurende de tijd dat de kunstmatige ademhaling duurt.

3. Met een hand de kin van het slachtoffer vasthouden en de-onder- kaak omhoog duwen, met de andere hand de neusgaten dicht drukken.

4, Na diep ingedademd te hebben, de mond dwars over de mond van het slachtoffer leggen, zodat deze her- metisch afgesloten is en lucht in- blazen.

5. Oprichten en opnieuw beginnen.

Doorgaan tot deskundige hulp ter plaatse is, zelfs als de kunstmatige

ademhaling geen directe resultaten te zien geeft.

Het aantal inblazingen voor volwas- senen en kinderen is eenmaal per vier tot vijf seconden.

Als het inblazen moeilijk gaat, bevindt zich vermoedelijk een voorwerp in de luchtwegen dat daar niet hoort en dat verwijderd moet worden.

Als de mond-op-mond-methode niet mogelijk is om de een of andere reden, dan kan de mond-op-neus- methode toegepast worden. Op de- zelfde wijze te werk gaan, maar in dit geval de mond van het slachtoffer gesloten houden.

Het inblazen van lucht kan ook ge- schieden door middel van een buisje, waardoor direct contact met het slachtoffer niet vereist is. Het buisje heeft twee openingen, een daarvan wordt in de mond gebracht en wel zo dat de tong niet naar achteren kan glijden, de kaken op elkaar drukken.

De andere opening wordt gebruikt

om lucht in te blazen. De toepassing

van deze methodes wordt in EHBO-

cursussen uitvoerig geleerd. Probeer

er op deze wijze enige ervaring in te

krijgen, want als je het ooit nodig

mocht hebben, hoef je er niet werke-

loos bij te staan.

JD IEN)

de chinese muur,

een reis

door het uitgestrekte

aziatische vasteland

AZIE 35

Het nieuwe album van de KUIFJE'S BON CHINA - SIBERIE - KOREA - VIETNAM - HONGKONG.

Album gekartonneerd : 65 fr.

Te illustreren met 100 kleurenfoto's. (50 KUIFJE'S PUNTEN voor een serie van 10 kleurenfoto's).

Je kunt dit prachtalbum verkrijgen in de KUIFJE'S WINKEL, P.H. Spaaklaan 1-7, 1070 Brussel, in alle INNO-warenhuizen of via de post door storting van het bedrag op Prk. 2005.28 van de KUIFJE'S BON - BRUSSEL.

Je vindt de KUIFJE'S BON op volgende kwaliteits- producten :

PAREIN CHOCO AS biscuits m Beschuiten en geroos- terd brood PAQUOT m Koffie CLE D'OR m Chocolade en Sugus SUCHARD m SUCHARD Express en SUCHARD Nut mw DE LOMBARD UITGAVEN m Week- bladen KUIFJE en ONS VOLKSKE m Deegwaren TOSELLI wm Waspoeder SOLEIL wm _Toiletzeep

SUNLIGHT Super m Melkprodukten NOSTA.

publiart/emad

EERSTE HULP BIJ ONGELUKKEN

VERVOLG

Zen uitgebroken brand blussen : gebruik net blusapparaat of werp een deken over de al brandende motor.

2. De gewonde niet verplaatsen als dit even mogelijk is. Als deze in levensge- vaar verkeert (door brand of doordat hij midden op een drukke verkeersweg lig, moet hij natuurlijk in veiligheid gebracht worden. Sleep de gewonde volgens de zgn. Rautek-methode weg : zo plat moge- lijk en in de lengterichting, waarbij de redder zijn armen onder de oksels van de gewonde doorsteekt en hem zo vastpakt.

3. De levensfuncties van de gewonde mogen niet ophouden. Pas kunstmatige

Redding op het str:

EE

ademhaling toe als er ademstilstand op- treedt (mond-op-mond-beademing) en stelp eventuele bloedingen (wordt ver- derop uitgelegd).

Direct zorgen dat er deskundige hulp ter plaatse komt. De plaats van het ongeluk duidelijk aangeven; zeggen wat voor soort ongeluk er plaats gehad heeft, hoe-”

veel gewonden er zijn, van welke aard de verwondingen zijn en vooral niet verge- ten te vermelden dat de slachtoffers in de wagen gekneld zitten, als dat het geval is.

Dit zijn slechts enkele vage aanwijzingen.

Toch kunnen ze van pas komen. Na een diepgaande opleiding kunnen ze nog veel nuttiger zijn.

VERSTIKKING

De oorzaken hiervan kunnen zijn zuur- stofgebrek, verdrinking, gasvergiftiging, bevriezing, elektrische stroom, zonne- steek, sommige giftstoffen.

— De patiënt in de frisse lucht brengen, knellende kledingstukken losmaken en kunstmatige ademhaling toepassen.

BRANDWONDEN

Bij brandende kleren de patiënt over de grond rollen of deken of plaid omslaan.

Veel koud water over het verbrande li chaamsdeel gieten, maar geen kleren uit- trekken en de blaren niet openknippen.

Vastzittende kledingstukken laten zitten.

Een steriel verband losjes over de won- den leggen.

Bij brandwonden, die veroorzaakt zijn door scheikundige producten, veel koud water over de wonden gieten, maar ervoor zorgen dat dit niet over de gezonde huid loopt. Steriel verband over de wonden leggen. Wachten op deskun- dige hulp.

men

ELEKTRICITEITSONGEVALLEN Sluit eerst de stroom af, maar doe dit met de nodige voorzichtigheid want het slachtoffer kan nog onder stroom staan en het is niet nodig zelf ook het slachtof- fer te worden bij de redding.

Bij het afsluiten van de stroom de handen goed omwikkelen met droge doeken of rubber handschoenen. Zelf goed geïso- leerd blijven door op een stuk hout, een opgevouwen jas of een andere droog voorwerp te gaan staan.

Bij ademstilstand direct kunstmatige ademhaling toepassen.

VERGIFTIGING

Vergiftiging kan door allerlei oorzaken optreden: door medicijnen, door ver keerd voedsel, door contact met schei- kundige producten, door gas, enz. Mis- schien is er in het begin niets aan de hand, maar het slachtoffer kan braakneigingen gaan vertonen, pijn hebben en zelfs het bewustzijn verliezen.

In de meeste landen zijn anti-vergiften- centra, die ogenblikkelijk het juist tegen- gif op kunnen geven bij vergiftigingsver- schijnselen. Bij gevallen van vergiftiging is het noodzakelijk zo'n centrum direct op te bellen en zoveel mogelijk gegevens over de optredende verschijnselen te verstrekken om een tegengif te kunnen krijgen. Het vergif en indien mogelijk het braaksel van de patiënt bewaren en aan de geroepen arts overhandigen.

Tijdens het wachten op deskundige hulp :

— de patiënt op een rustige plaats en in de frisse lucht op zijn zij leggen.

— bij ademstilstand mond-op-mond be- ademing toepassen. In geval van shock de patiënt met een deken bedekken. Als er stuiptrekkingen optreden, zorg dragen dat de patiënt niet op zijn tong kan bijten door een in een doek gewikkeld voor- werp tussen de kaken te schuiven.

— als het slachtoffer producten op pe- troleumbasis doorgeslikt heeft, niet laten braken of hoesten.

HET

EERSTE-HULP-TASJE

Bij het op reis gaan ís een eerste-hulp- tasje absoluut noodzakelijk. Dit moet bevatten :

— Een handboek over EHBO (Eerste Hulp Bij Ongelukken)

— 2 pakjes verband van 5 em.

— 1 pakje verband van 7 cm.

— 1 tube pijnstillende pillen

— 1 flesje ontsmettingsmiddel

— een medicijn tegen wagenziekte (op doktersvoorschrift)

— pleisters

— 1 tube zalf tegen insecten-beten (op doktersvoorschrift)

— 1 knevelverband

— 1 pincet (om splinters ed. te verwijderen)

— 1 stuk linnen van 50 x 50 cm.

— f schaar

— veiligheidsspelden

Eerste-hulp-tasjes zijn kant en klaar verkrijgbaar bij alle apothekers.

— als het slachtoffer zuren ingeslikt heeft, snel handelen, water of melk te drinken geven, maar als dit niet direct na het ongeluk gebeurd is, niets meer te drinken geven.

— als het slachtoffer alkalische stoffen ingeslikt heeft (bijtende soda bijvoor- beeld), zo mogelijk water met azijn of vruchtensap te drinken geven.

KNEUZINGEN, ONTWRICHTINGEN,

BREUKEN

Te herkennen aan de vreemde stand van een of meer ledematen of door het feit dat een bot uit de wond steekt, waarbij soms een bloeding optreedt. De pijn is hevig. De gewonde niet laten bewegen en in een gemakkelijke houding plaatsen, het getroffen lichaamsdeel gesteund door een kussen of een ander voorwerp, maar niet trachten de stand ervan te ver- anderen. Wachten op de dokter.

— het slachtoffer neerleggen.

— het getroffen lichaamsdeel, als het gebroken is, spalken als dit voor vervoer nodig is, anders wachten op de komst van de arts. Eventuele wonden op de getroffen plaats niet schoonmaken, maar alleen afdekken met een snelverband.

Een ongeluk kan overal gebeuren.

BLOEDINGEN

— De wond met een steriel verband af- dekken en daarop zonodig een laag witte watten vastleggen met een doek of zwachtel.

— Zorg dragen dat de wond niet aange- raakt wordt, ook niet door de gewonde zelf.

— Bij slagaderlijke bloedingen (lichtrood bloed komt dansend of stootsgewijs uit de wond) het getroffen lichaamsdeel hoog houden, een opgevouwen snelver- band op de wond leggen en dit goed aandrukken, desnoods met de duim of de hele hand. Een knevelverband mag alleen door een geoefende EHBO-er aangelegd worden, omdat dit weefselversterf (z.g.

koudvuur) kan veroorzaken als het niet op deskundige wijze gebeurt.

SCHEDELBASISFRACTUUR Kan door een val, een heftige slag op het hoofd e.d. veroorzaakt worden. Ver- schijnselen : bewusteloosheid, bloedver- lies door de mond, de neus en de oren;

snelle maar zwakke polsslag.

— Direct een dokter laten komen.

— Het slachtoffer niet verplaatsen als dat enigszins mogelijk is (als het ver- plaatsen noodzakelijk is, dit wel zo voor- zichtig mogelijk doen en het slachtoffer onder de oksels nemen). Het hoofd opzij leggen (als geen halswervelbreuk wordt verondersteld) om verstikking door het bloed in de mond te voorkomen.

— Het slachtoffer niet oprichten en voorkomen dat het slachtoffer tracht zelf op te staan.

HERSENSCHUDDING

Bewusteloosheid vlak na het ongeluk, zwakke polsslag, zwakke ademhaling, braakneigingen.

— Het slachtoffer voorzichtig vervoe- ren. Op een frisse, koele plaats neer- leggen.

Een beginneling kan vaak de verschijnse- len van een hersenschudding of een schedelbasisfractuur niet onderscheiden.

Altijd direct een dokter te laten komen en geen risico nemen.

Natuurlijk is het niet voldoende op deze enkele, vage aanwijzingen af te gaan. Om een goede EHBO-er te zijn, is een gron- dige opleiding absoluut noodzakelijk, want er kunnen levens door gered worden.

m

peperkorreltje uit de

TIBETTON

JERRY LEWIS

Hij maakt een jacht los, maar de boot, waar hij zich aan vastklemt, vaart weg, terwijl zijn voeten op de kade blijven staan en hij zich uitrekt als een stuk kauwgum. Hij slikt een mi-

crofoon door, die als de prooi van

een boa constrictor door zijn keel glijdt. Uit een kast met automatisch sluitende deuren, waar hij in klem gezeten heeft, komt hij met een paar vouwen in zijn rug te voorschijn. Hij

sluit zichzelf op een stofzuiger aan in plaats van de stofzak en hij zwelt op als een ballon. Hij vliegt dwars door de deur heen en zijn figuur blijft uit- getekend in de deur achter.

Maar van al die verschillende onge-

vallen houdt hij geen builen of schrammen over. Het gebeurt alle-

maal als in een tekenfilm. De figuur, die plat slaat tegen de muur, is in het

volgende tafereeltje weer te zien als- of er niets aan de hand is en brengt ons opnieuw aan het lachen,

In de eerste film, waar hij in te zien

was, namelijk « Mijn vriendin Irma, »in

1949, leek het of deze slungelachtige

jongen zo uit een boom kwam. Hij leek op een chimpansee met een menselijk gezicht en hij maakte de

mensen op de meest vreemdsoortige manieren aan het lachen.

Hij is doorgegaan met het veroorza-

ken van lachsalvo's en hij is een van

de bekendste filmgrootheden gewor-

den. Zo is de verbazingwekkende

loopbaan van de kleine Joseph Le- vitch, beter bekend onder het pseu-

doniem Jerry Lewis, ex-liftboy, ex-

afwasser, 44 jaar, 6 zonen, een villa in Beverley Hills, hoofdrolspeler in

40 films, waarvan hij er 10 zelf uitge-

bracht heeft. Hij is hiermee een van

de rijkste mensen in Hollywood ge- worden. In zijn films veroorzaakt hij allerlei ongelukken, maar de enige slachtoffers daarvan zijn de toe- schouwers, die het bijna besterven

van het lachen.

2660

TIBETTON

DOSSIER OVEN.

Dt ZON

OR ENE

ii 5 Et He dla di eet th Ee Krdbajpe bieden

ien.

EE BEL 5 LE 308 He El

oh shitt

Gh

gg 52285 EE 2 5

id

ih 5 8

È

Ei

ze dE A:

kl Et

Ben

Ee re the a

ni RN Hi bl gi

geeneen

en EE,

HOE KUNNEN WE DE

ZONNE-ENERGIE GEBRUIKEN ?

In Parijs werd in 1889 tijdens een tentoonstelling een pers getoond, die kon drukken met behulp van een stoommachine, die zijn energie toegevoerd kreeg door zonnewarmte en dit was voldoende om de ketel te verwarmen.

Andere proefnemingen worden gehouden om een gedeelte van de onmetelijke kracht, die door de zon verspreid wordt, op te vangen.

Zonne-ovens bundelen de zonnewarmte, foto-elektrische cellen van- gen de energie van de zon op en zetten deze om in elektriciteit, die opgeslagen wordt in batterijen. (In Zuid-Frankrijk, het zuiden van de Sovjet-Unie en in Israël), Verschillende toestellen, die in de ruimte gelanceerd zijn, zijn voorzien van batterijen, die gevoed worden door zonnewarmte.

len zou

ewerl

SA \

wort

van de zon

Een beetje van alles… Van alles een beetje. En A

‘Nieuwe dingen en vaak ook dingen, die je zelf al 7 f | ll (fe k ontdekt hebt, maar die voor anderen nieuw zijn.

Kleine dingetjes, waar je niet direct aan zou denken, kleine gebruiksvoorwerpjes, waar

sommige mensen het bestaan niet van kennen.

„We snuffelen, we zoeken, we vragen en we winkelen.

— _— Weeg je vaak en voel je lekker!

— Wie zijn sterrenbeeld kent, kent zichzelf!

Mooi.

Met een weegschaal versierd met sterrenbeelden (voors

als je onder het teken van de weegschaal geboren bent moet het leven helemaal heerlijk zijn. (HANSON)

Eerst iets grappigs. Mini-baby's (18 centimeter). Lief,

zacht en licht. Uitgesproken schattig. Ik heb zelfs gezien

hoe een keurige meneer zo'n babytje in de hand nam en zachter ging praten om het niet in zijn slaap te storen.

(MATTEL — 295 fr)

Prettig scheren voor meneer, snel opmaken voor mevrouw, aangenaam spiegelen voor de jongedame en «even spiegel kijken» voor de kleintjes, dit al- les met deze verlichte spiegel (op batterijen), die overal en al- tijd, zelfs in een tent, gebruikt kan worden.

Voor de liefhebbers « MADE IN

HONG-KONG ». Het is weer vakantie met daarbij de nodige «ijzige » lek

kernijen. In de koelkast van de kampeerwagen kan ii anderhalf uur ijs gemaakt worden in een lichte en weini plaats innemende sorbetkoeler.

Mmmmmm.. Lijkt je dat niet verrukkelijk ?

4

Deze rubriek is vrij van reclame-

doeleinden. 3 STEVE HENS (Sorbetkoeler ODAG ong. 1.000 fr. naargelang de inhoud).

P à Eri

D rt altij op

hi

H

In 8

j DE ZONNETEMPEL

In het album «De Zonnetempel» van Hergé en in de film, die Belvi-

| _síonvan dit verhaal gemaakt heeft, is niets aan de fantasie overgela- ten. De vervloeking van Inca Raskar Kapak, die gericht is tegen

| __aflen die hem belagen, heeft een historische achtergrond. De Inca was een vorst die over het kuechua-volk in Peru regeerde voor het land door de Spanjaarden veroverd werd.

De Inca werd beschouwd als de zoon van de zon.

De zonnecultus is altijd erg verspreid geweest bij alle oude volke- ren. In het Oude Egypte heette de zon Râ en hij werd voorgesteld als een man met de kop van een valk en daar bovenop een schijf. Bij de Grieken was Apollo de zonnegod. Volgens de legende is Boeddha voortgekomen uit de zon, De stammoeder van de Japanse keizers zou Âmaterasu, de zonnegodin, zijn. In Europa zijn veel voorwerpen uit het stenen tijdperk, zoals te Carnac in Bretagne, gericht naar het oosten, waar de zon opkomt.

hier niet om een splitsing, zoals bij een atoombom het geval is, maar om een vorm van samensmelting, zoals bij de waterstof bom het geval is.

De voorraden van de zon

Deze door de zon geleverde energie wordt op 100 miljard megaton per se- conde geschat. Ter vergelijking vermel- den we hierbij dat de bom van Hirosjima 0,002 megaton mat en dat de eerste H-bom, die in de Verenigde Staten ge- maakt werd, niet boven de 15 megaton kwam. In feite betekent dit dat elke seconde 4 miljoen ton materie, waar de zon uit bestaat, verdwijnt, verbrandt en uit elkaar spat en waterstofgas in helium omzet, wat van deze gasmassa een vuri- ge bal maakt. In een week tijd brandt de zon een deel van zichzelf op dat groter is dan de Everest.

Misschien lijkt dit verontrustend. Als de zon de eigen stoffen zo gulzig verorbert, kan het bijna niet anders of de voorraden raken snel uitgeput en dat betekent dan meteen het einde van de wereld. Maar vrees niets!

Op de eerste plaats verbrandt de zon niet in de letterlijke betekenis van het aardse woord. De koolstof en de zuurstof kunnen zich niet, zoals bij ons, met elkaar verbinden en daardoor het klassieke verbrandingsproces: ontketenen. Als de zon uit koolstof bestond en in een atmos- feer van zuurstof brandde, zou in enkele miljoenen jaren de hele voorraad

«brandstof » uitgeput zijn. Maar de zon is geen blok koolstof en brandt niet. De oorzaak van de temperatuur en de stra- lingen is de nucleaire omvorming, die plaatsheeft binnen in de zonnemassa.

Dat is niet hetzelfde en deskundigen hebben berekend dat de zon, als het proces op deze wijze voortgaat, nog zo'n 10 miljard jaar zijn taak kan vervullen.

Op de Olympus wordt om de vier jaar de Olympische toorts aangestoken door het samenbundelen van de zonnestralen.

pn Zonnebatterijen worden in de Verenigde Staten ge- bruikt door een telefoonmaatschappij om zo de stroom op bepaalde stadslijnen te versterken,

Een peperkorreltje uit de TIBETTON

CHARLES TRENET, DE ZON EN DE MAAN

De kop van Charles Trenet kan voor veel dossiers in aanmerking komen, want deze bekende Franse zan- ger heeft in zijn liedjes de meest uiteenlopende on- derwerpen naar voren ge- bracht. Maar een van zijn bekendste liedjes is toch wel «Le soleil a rendez- vous avec la Lune» (De zon heeft een afspraakje met de maan).

De zon en de maan… Elke keer als het maar enigs- zins mogelijk is de werke- lijkheid te ontvluchten en met een grote sprong te be- landen in de wereld van poezie en fantasie, is Char- les Trenet van de partij.

Dat is nu al 34 jaar lang het geval. Trenet maakte zijn debuut als zanger in 1937.

Dat gebeurde tijdens de feestelijke _gala-voorstel- ling, die in Brussel gehou- den werd met als grote ster de acteur Raimu. Daar trad Charles Trenet voor de eerste maal voor een groot publiek op.

De onbekende zanger, die in 1913 in Narbonne gebo- ren werd, heeft sindsdien een lange weg naar de top afgelegd en die top schit- terend bereikt.

Hij heeft een heel eigen

stempel op zijn liedjes en

zijn stijl gedrukt en heel wat tekstschrijvers, lied- jesdichters en zangers zijn in zijn voetsporen getre- den.

« Een dichter is iemand die niet weet wat hij zegt», be- weert Charles Trenet al- tijd. Maar hij zegt het zo mooi !

CHARLES TRENET

magazine A AS UK

oog VLIEGTUIGKAPINGEN

ONS DOSSIER OVER

Als het toestel op een officiële landingsbaan

kan landen, ís dat gevaar betrekkelijk.

Maar als het vliegtuig zomaar ergens aan de grond gezet moet worden, is de ramp soms niet te overzien.

en lijnvliegtuig vliegt ergens boven de Verenigde Staten.

Een van de inzittenden springt plotseling op van zijn stoel en dringt gewapend de cockpit binnen.

— Zet koers naar Miami, zegt hij drei- gend tegen de piloot.

— Maar.

— Niet tegenstribbelen. Dit is een bevel.

De piloot haalt zijn schouders op, biedt geen tegenstand en zet zijn toestel ín Miami aan de grond. Daar keert hij zich om naar de «piraat» en zegt:

— Ik begrijp het niet goed. Deze vlucht had Miami als bestemming. U hebt in Los Angeles een geldig ticket voor deze

vlucht gekocht. Waarom... ?

De man zucht en stopt zijn revolver weg.

— Dit is mijn vierde poging om hier te komen. Tijdens de voorgaande vluchten werden we elke keer gedwongen naar Cuba te vliegen. Ik had er genoeg van en ik heb zelf mijn maatregelen genomen.

Dit mopje heeft al de nodige mensen aan het lachen gemaakt. Wel een lachje als een boer — die kiespijn heeft… Want de

VAR Len KK Nd CC A

luchtpiraterij heeft angstwekkende vor- men aangenomen en slachtoffers geëist.

Hoe is het allemaal begonnen ?

EEN « NIEUW » GEBAAR,

DAT EERST VOOR MOEDIG GEHOUDEN WERD

In 1950 kozen enkele Tsjechen de vrij- heid op een voor die tijd uitzonderlijke wijze. Ze dwongen drie transportvliegtui- gen naar West-Duitsland te vliegen. Er werd geen bloed vergoten. De « wach- ters» achter het IJzeren Gordijn waren bij de neus genomen. De communisten fronsten de wenkbrauwen, maar haalden de schouders op. De westelijke wereld vermaakte zich over het voorval. De daad van de Tsjechen werd toegejuicht, De Tsjechen hadden zich van een vlieg- tuig meester gemaakt, zoals zeerovers vroeger een schip kaapten. Als de on- derneming verkeerd afgelopen zou zijn, zou men er heel wat minder om gelachen hebben.

Augustus 1969. Een Boeing 707 van de

TWA vraagt per radio toestemming om in Damascus te landen. Het motief is brand- stofgebrek, maar dit is niet waar. In wer- kelijkheid wordt de bemanning van het vliegtuig bedreigd door verzetsstrijders van het Palestijnse Bevrijdingsfront. On- der hen is een jonge terroriste Leila Kha- led. Kort na de landing en de evacuatie van alle inzittenden, wordt de Boeing vernietigd door een ontploffing. Dit om duidelijk te maken dat het niet om een grapje gaat… De epidemie is niet te stui- ten. De drie gevallen van kaping in 1950 (de Tsjechen, waar we het over hadden) zijn in twintig jaar (voor 1969) uitgegroeid tot 81 pogingen van vliegtuigkaping, waarvan er 71 geslaagd zijn.

ledereen schijnt het tegenwoordig te proberen. Een schooljongen van dertien jaar probeerde het zelfs met een speel- goedpistooltje. Op het laatste ogenblik werd hij door een afgevaardigde van de luchtvaartmaatschappij overgehaald om het niet te doen. De piloot had niet veel

Paniek aan boord van een vliegtuig y is hetzelfde als paniek in welke afgesloten

ruimte dan ook. Het slaat direct op iedereen over en moet tot elke prijs bedwongen worden. Vaak is paniek nog erger als de ramp, die er de oorzaak van is.

kunnen doen omdat hij geen zekerheid had omtrent het wapen:

Een jongeman van 17 jaar heeft een gezagvoerder bedreigd met een jacht- geweer. Een geplaagde belastingbetaler heeft getracht zich meester te maken van een vliegtuig. Een huismoeder met haar dochtertje van twaalf jaar en een baby van twee maanden is ook in de annalen van de luchtpiraterij terecht gekomen.

Waar moet dat heen ? In elk geval is de wereld het lachen wel vergaan.

UITDAGINGEN EN WRAAK...

Wat tot voor kort als een moedige daad beschouwd werd, was in de meeste ge- vallen voor de luchtpiraat een middel om een andere bestemming dan die door de luchtvaartmaatschappij gekozen was, te bereiken. Voor een deel was dit een soort piraterij om op duidelijke wijze een politieke tegenstander te treffen. De

maar ook nog beschermen tegen dergelijke overvallen.

luchtpiraten (de Amerikanen noemen ze

«Sskyjackers ») zijn tot alles in staat: ze dreigen met een granaat, die tijdens de vlucht tevoorschijn gehaald wordt. met een bom, die in een pakje gestopt is.

Alle landen ter wereld hebben zich nu aaneen gesloten om een eind te maken aan deze nieuwe soort misdaden. /n de- cember 1970 hebben maar liefst 50 lan- den officieel de Conventie van Den Haag tegen de luchtpiraterij ondertekend. Bij de ondertekenaars waren ook Rusland en de Verenigde Staten.

Wie zijn nu eigenlijk die al bijna «klas- siek» geworden luchtpiraten ? Eerst hebben we te maken met de groep

«vluchtelingen», mensen, die niet op normale wijze een bepaald gebied kun- nen verlaten omdat de politieke autoritei- ten dat niet toestaan of omdat ze gezocht worden door de justitie.

/

Vervolg 2e deel >

€ De luchtpiraten brengen soms honderden

reizigers in gevaar. De piloten hebben er opeens een taak bijgekregen. Ze moeten hun

passagiers niet alleen veilig overbrengen,

KNOEWERKS, HOE, e. an TAN E

KAP , Nn = ij OM ATi

IK ZO EVEN IN POE JE IN ‚…) AFWEERRAKE if Dees

e SN | AN Ö WE VAN HIER OPSTIJGEN,

En Ey, r KOMEN PIE TOCH PIEECT ACHTER ONS AAN

DAT KLOPT NIET JA. IN DIE JAREN WILZEN

VSEN De U

DAAR ZO MIJN BGEN EM, DE VS EN | SSR. EEN

WE BESCHIKKEN AEWEERMIPDEL HEB

TEGEN OP AFS BEN

OVER EEN WAPEN, PAT. TANP BEDIENPE

ROND 1 HEEL MODERN WAPENS. DAT Seren

* ZANP/O

(woror VervorsD)

De avonturen van KAPITEIN VAL worden U

aangeboden door

en }

5 pompelmoes

DN

1À pedertwerende middelen [VER SUIKER zonder kleursto

publiart

een INTER-SIDERALE frisdrank!

VALFRUIT IS EEN PRODUKT VAN DE BROUWERIJ VAN HAACHT

DUPA

REGELRECHT NAAR CUBA! IK WEET HET AL. STAP MAAR IN (u BENT DE DERDE

ALSJEBLIEFT NIET DAT ! VANDAAG AL .

NIET LUKKEN /

AAR | MAAR HET ZAL JE

REKEN My

KOP DICHT, ANDERS PIEE , PAF,

PoE /

B’ _ NOOR DE HANGAR, [_/_ NERSTORING VAN HET MLIEG ee) TUIGVERKEER ,PROTESTNOTA! SG Ì mal NAN DE UGA TEGEN DE VERVOIUNG

VAN DE OM4EVI end TEN , Dil

EEV SG ARKTEN DE

NEL TE OVERDRIJVEN

%

DOE IK BERLIJN — TEL AVW, DAT 15

RUSTIGER « DIT VLIEGVELD WORDT NOG

EEN NLIEGTUNGKERKHOF.

NIEMAND WIL DIE SNERT

VRIJHEID, DE NIET 2

KOP DIT,

ANDERS PIEF, 5

PAF, POEF ! NLIEGTUNGKAPING UITGEVOERD MET

id DE ONWILUGE MEDEWERKING VAN EEN STOMVERBAASDE GODARD ……

rhagazine

Voor deze mensen is het kapen van een vliegtuig een nieuwe wijze van het als verstekeling meereizen. Ze zoeken poli- tiek asiel in een ander land, wat naar bei- de kanten geldt: van Oost naar West en van West naar Oost, plus de nodige variaties op dit thema. In februari 1967 werd een Egyptisch vliegtuig, de « Anto- nov 24», gedwongen om naar Jordanië te vliegen door een burger, die door de Britse politie gearresteerd was op be- schuldiging van moord.

Dan zijn er de waaghalzen, die alles doen om ook in het nieuws te komen en de grenzeloze idealisten, die een. vliegtuig kapen om de aandacht te vestigen op gebeurtenissen als de oorlog in Vietnam, de honger in de wereld en noem maar op.

Een. ander voorbeeld is het geval van Rafaele Minichiello, een 20-jarige mari- nier, die beschuldigd was van de diefstal van 200 dollar. Per vliegtuig werd hij naar een ander militair kamp overgebracht. Hij wilde echter niet voor de krijgsraad ver- schijnen. Tijdens de vlucht richtte hij een hengel, die hij tussen zijn spullen had zit- ten, op de piloot met het dreigement erbij dat het een karabijn met afgezaagde loop was. Minichiello liet het vliegtuig niet naar San Francisco, maar naar Rome vliegen.

Dit onverwachte reisje kwam de TWA op 50.000 dollar te staan. In Italië werd Minichiello een soort held voor hij ge- vangen genomen en veroordeeld werd.

ONS DOSSIER OVER VLIEGTUIGKAPINGEN _vanos

Kortgeleden is hij vrijgekomen.

De politieke kapers beschouwen hun daad als een oorlogshandeling, die in hun ogen als zodanig gerechtvaardigd is. Ze bereiden hun overvallen zorgvuldig voor.

Ze kunnen rekenen op deskundige hulp

« van het thuisfront.

Een bekend voorbeeld is de Boeing van de Israëlische maatschappij «El Al» die door drie Arabieren gedwongen werd om van koers te veranderen direct na de start in Rome. De leden van het com- mando beweren dat ze behoren tot het Palestijnse Bevrijdingsfront en dwingen het toestel in Algerije te landen. Dit is bij- na een soort open piraterij. Je zou bijna in de verleiding komen om hier het woord officieel te gebruiken.

Het- zou bijna een film zijn als er geen tragedies gebeurd waren zoals die van Wuerlingen, waar een Coronado ontplof- te door een bom in het bagageruim.

Zeven en veertig onschuldige doden…

In september 1970 wordt wat tot nu toe de meest opvallende kaping geweest is uitgevoerd : 4 vliegtuigen worden tegelijk . gekaapt.

De eerste is een Jumbo Jet «747» van de Pan Am. Nadat de bemanning en de 188 inzittenden het toestel verlaten heb- ben, ontploft het irl Caïro. De drie andere toestellen (Swissair, BOAC en TWA) worden vastgehouden in de woestijn van Amman. Enkele dagen later gaan ze in vlammen op. Het geweld neemt toe.

(foto's: Columbia Films en Universal)

WAT NU ?

In de 17e eeuw werd de piraat, die op heterdaad betrapt werd, opgehangen, punt uit!

Onze huidige wereld zou zoiets niet kun- nen aanvaarden. Het is niet meer zo een- voudig om een oordeel te vellen. Tijdens het in december 1970 gehouden proces in Leningrad tegen enkele Russische Jo- den, die ervan beschuldigd waren een vliegtuig van Aeroflot gedwongen te hebben koers te zetten naar Israël, was de hele wereld hier vreselijk veront- waardigd over. Men meende hierin een middel tot emigratie te zien, vooral omdat de personen in kwestie geen andere mogelijkheid hadden om hun land te ver- laten. lemand ter dood veroordelen is geen eenvoudige zaak. Al heel gauw worden verzachtende omstandigheden aangevoerd om de straf te verzachten.

Maar wat moet er dan gebeuren ? Als we eens denken aan de Conventie van Tokio, die in 1963. na 37 moeizame zittingen aanvaard werd, hoeven luchtpi- raten de moed niet op te geven.

Moet er een internationale strafraad ge- vormd worden ? Dit schijnt niet uitvoer- baar te zijn. Toch moet er iets gedaan worden. Er zijn veel voorstellen gedaan.

En de gewone middelen ter voorkoming van wandaden worden steeds toege- past: het fouilleren van de passagiers, de bagage en allerlei instrumenten. De voor- stellen hopen zich op: het aanbrengen van kogelvrije afscheidingen tussen de cabine en de cockpit. Maar wat moet er dan gebeuren als de piloten via de radio of de televisie te horen krijgen dat de inzittenden door kapers bedreigd wor- den? Het gebruik van slaapverwekkende gassen (zonder onderscheid te maken tussen de kapers en de onschuldigen);

apparaten die metalen voorwerpen op-

Al heel wat bemanningsleden en passagiers hebben geprobeerd de piraten tot rede te brengen

maar naar de stem van de rede wordt maar zelden geluisterd.

De grote internationale raden hebben de luchtpiraterij op hun werkprogramma gezet tegelijk. met andere gevaren of vijandelijke daden, die de veiligheid van de landen bedreigen

sporen (maar er bestaan ook wapens zonder metaal); gewapende wachten aan boord (met alle risico's van een vuurge- vecht) enz. Geen enkel middel schijnt afdoend. En voor de piraten blijft er nog een troef over: zelf een piloot in de groep te hebben, die de plaats van de gezagvoerder over kan nemen als deze weigert de bevelen op te volgen. De klei- ne kruimel-piraten zullen waarschijnlijk wel uitgeschakeld worden. De echte fa- natieke kapers, die geen waarde hechten aan hun eigen leven, noch aan dat van andere burgers, vrouwen en kinderen,

DE WOORDENSCHAT

zullen heel wat moeilijker te grijpen zijn.

De angst is voelbaar geworden.

Op de eerste plaats moeten de luchtka- pers niet meer als een soort helden beschouwd worden. De strip, die zo vaak verfoeid wordt om zijn zogenaamde slechte invloed, is al begonnen met zijn, opbouwende Heks Maar in veel films en boeken wordt ‘de myte van de goedaar- dige luchtpiraat nog wel gebruikt. Zolang een gedeelte van de mensheid deze wij- ze van would-be-heldendom nog aan- trekkelijk vindt, is het gevaar niet ge- weken.

VAN DE LUCHTPIRATERIJ

Sinds de komst van straalvliegtuigen wordt soms gesproken over Jeinap- ping. Dat is niets anders dan een samentrekking van de woorden jet (air- craft) en (kid) napping.

SKYJACKER, luchtpiraat, is afgelei Nl

d van het woord skyjacking, wat meer een verbastering is van het woord «highjacking >.

HIGHJACKING : is de onwettige kaping van een vliegtuig door een inzitten- de, die de piloot onder bedreiging van een wapen dwingt om van koers te veranderen en het toestel op een andere plaats dan voorzien aan de grond te zetten.

Waarschijnlijk kunnen we wel raden naar de afleiding van het woord.

Het woord jack heeft in het Amerikaans verschillende betekenissen. Het kan krik betekenen, maar ook dommekracht, vijzel of hefboom. Verder heeft het in het Amerikaanse slang de betekenis van geld (poen). Het werkwoord fo jack up betekent in het Amerikaans «aanporren >».

Er zijn nog een reeks betekenissen aan te duiden, maar met het bovenstaan- de kun je misschien zelf wel het nodige afleiden.

Een Peperkorreltje uit de

TIBETTON

PAPILLON

Papillon (vlinder) is geen luchtpiraat, maar de naam is wel voldoende verontschuldiging voor de gedachtenassociatie, Henri Charrière, bijge- naamd Papillon, is op

zijn minst een wat men

noemt «kleurrijke fi- guur» al is hij dan geen vliegtuigkaper.

Enige tijd geleden kwam zijn boek «Papillon>op de markt en al direct werden er miljoenen exemplaren van ver- kocht. Papillon is er een beroemd man door ge- worden. Hij vliegt nu werkelijk als passagier mee in luxueuze vlieg- tuigen en voor de film

« Popsy Pop » heeft hij de regisseur de halve we- reld over gesleurd om te

bewijzen dat de toe-

standen, die in zijn boek

beschreven zijn, werke-

lijk bestaan. In de film speelt hij zelf een van de mannelijke hoofdrollen naast Claudia Cardina- le, Binnenkort zal ook

«Papillon» op het witte doek gebracht worden.

Het scenario is geba-

seerd op het gelijkna- mige boek, waarin de:

ontsnapping van 'n

dwangarbeider be-

schreven wordt.

In de film zal Steve Mac

Queen de rol van de

dwangarbeider spelen,

waar hij de lieve som

van een miljoen dollar

voor krijgt! Een hoog-

vlieger is het natuurlijk

wel, maar de logika van

het geheel blijft nog al-

tijd ver te zoeken.

magazine

TIBETTON

PAPILLON

Bijna overal ter wereld isde emancipatie van de vrouw aan de orde van de dag. Er gaat geen week voorbij of in de pers wordt wel weer eens een onderdeel van deze beweging belicht.

__De jongere generatie bekijkt dat alles

met de nodige verbazing. De jongens en de meisjes van 1971 beschouwen de ge- lijkheid van de seksen zowel op het

_ sociale als op het professionele vlak als

__iets vanzelfsprekends. Dat dit onderwerp

nog zoveel heftige discussies op kan roepen, is bijna een tegenstrijdigheid.

Aan dit tijdperk van emancipatie zijn ne- ntien eeuwen van «onderworpenheid van de vrouw» vooraf gegaan en pas de

tste zeventig jaar wordt er actief ge-

tracht verandering in deze toestand te brengen.

__ONS DOSSIER OVER...

_ Geestelijk en lichamelijk in een keurslijf De huiselijke haard van vroeger bood

niet veel speelruimte voor de echtgenote,

de moeder of de zuster. Voor de omwen-

telingen, die gepaard gingen met de op-

komst van de industrie, was het huisgezin een streng besloten gemeenschap met

een interne hiërarchie en een verdeling van de rollen, die geen enkele fantasie toestond. De man zorgde voor het levens-

onderhoud en de vrouw hoorde thuis bij de haard en de kinderen. Dat was alles.

Maar door de opkomst van de industrie

werden nieuwe horizonten geopend. De

wijze van leven veranderde, de arbeiders

gingen onder in de grote werkende mas-

sa en werden zich daar bewust van.

Voor de heren uit 1900 was de vrouw een ver- wend, lief poppetje, dat zich vooral geen vrij- heden mocht veroorloven

NN

De vrouwen worden, eerst door pure

noodzaak, gedwongen, meegesleept:

honger op het platteland, werkeloosheid in de fabrieken. De jongeren nemen hun gedeeltelijke vrijheid naast de mannen al, op. Er komt beweging in. d Sommige vrouwen beginnen luid te verà

kondigen wat haar zusters in stilte den-

ken. En het voorbeeld wordt gevolgd,’

Het duurt even voor de beweging, die;

voortgekomen is uit de arbeidersklasse, de gezeten burgerij bereikt. Daar zijn ze

nog verlamd door de strenge opvoeding

en de vooroordelen van vele generaties.

Maar het keurslijf zal afgeschud wor:

den De emancipatie van de vrouw maakt langzaam maar zeker voortgang.

Zonder schokkende voorvallen zal dat niet plaats hebben. De bekende Verkla-

De naaimachine is een van de wapens waar:

door de slavernij van het huishouden minder geworden is. en de tijd van de vrijheid langer.

Ï

Ii

Ï

| |

DE EMANCIPATIE _ VAN DE VROUW

De ontwikkeling van de mode is niet alleen een zaak van de modeontwerpers Van links naar rechts: 1792 - 1800 - 1850 - 1897 - 1900 - 1914 - 1925 - 1940 - 1971. en ga zo maar door!

ring over de Rechten van de Mens is bij-

na een uitsluitend mannelijke aangele-

genheid. Strijdlustige dames in lange rok-

ken binden de strijd aan. î In 1792 stelt een zekere Mary Wollsto-

necraft een eis voor de Rechten van de Vrouw op, maar in het revolutionaire la- waai van die tijd gaat dit voorval bijna

ongemerkt voorbij. De Britse schrijver

Horace Walpole noemt deze vrouw zelfs een «Hyena met een rok aan».

Het startsein is gegeven. Een eeuw lang

zal het gevecht doorgaan tussen de

mannelijke en de vrouwelijke helft van de mensheid. Over de uitslag bestaat geen

enkele twijfel.

Naar de stembus !

De Verenigde Staten hebben de verove-

_ ring van het Westen gekend. De vrou- —

wen van de pioniers hebben dezelfde ontberingen doorgemaakt als de mannen.

Ze konden even goed een geweer han- teren, huifkarren mennen en steden ouwen. In 1840 eisen ze het eigendoms-

recht voor vrouwen, want dat bestond niet, en het recht om te scheiden en dezelfde beroepen uit te oefenen als de

mannen.

In de staat Wyoming, waar de kolonisatie begon, werd voor het eerst stemrecht aan de vrouwen toegekend: de eerste bres is geslagen!

Het nieuws verspreidt zich over de hele

wereld en slaat iedereen met stomme

verbazing. Die Amerikanen zijn wilden.

De Duitse professor Moebius schrijft een lijvige verhandeling over de «Erfelijke achterlijkheid van de vrouw» en hij ge- looft er zelfs nog in ook.

Cesare. Lombrose, een vooraanstaand

criminoloog, schrijft ijskoud: «De door-

snee vrouw heeft veel karaktertrekken,

die häar op een lijn stellen met de wilde,

het kind en dientengevolge met de mis- dadiger ».

En dat noemt zich een geleerde De pet en het presidentschap.

Sinds 1862 doen de Zweedse vrouwen

mee aan de plaatselijke verkiezingen.

Een boek van Marc Helys stelt de « Stu-

dentes van Uppsala» voor. De meisjes- studenten mogen inschrijven voor de

verschillende examens, ze mogen op kamers in de stad wonen zoals de stu-

denten en ze mogen dezelfde pet dragen _ als de jongens. Het kleine Zweedse stad-

je doet weldra miljoenen meisjes, die

streng opgesloten zijn in de familiekring, dromen.

Nog meer nieuws komt binnen: in 1872 dingt «mevrouw Satan» in Amerika naar

het presidentschap van de Verenigde

Staten. Mevrouw Satan is de (door de

mannen uitgedachte) bijnaam voor Virgi-

nia Woodhull, de leidster van de Amerí-

kaanse beweging voor de emancipatie

van de vrouw. Een Fransman, Léon Ri- cher, kiest de zijde van de vrouw en

schrijft: «De Rechten van de Vrouw ». Hij

richt ook een krant op «De Toekomst ,

van de Vrouw» Er wordt vaak en veel

gesproken over heldinnen.

Vervolg 2e deel | |

DE BLADWIJZER

VAN DE VROUWEN-

EMANCIPATIE

1792:

1825:

1845:

1848:

1854- 1855 : 1868:

1869:

1872:

„ 1880:

1890:

1890:

1896:

Mary Wollstonecraft stelt een «Eis voor de

Rechten van de Vrouw» op.

Een zekere William Thompsón stelt de «Eisen van de ene helft van de mensheid tegenover de aanmatigingen van de andere helft» op.

Frederic Engels en nog heel wat Britse parle- mentairen, willen de werktijden van vrouwen en kinderen terugbrengen op 10 uur maximum per dag.

Het Eerste Congres over de Vrouwenbewe- ging wordt gehouden in Seneca Fall (in de Ver-

enigde Staten).

Florence Nightingale tracht een groep ver-

pleegsters bijeen te brengen tijdens de Krimoorlog.

In Groot-Brittannië wordt een nationale vrou-

wenbeweging opgericht. Het kiesrecht voor de vrouw wordt op de eerste plaats gesteld.

De pioniersvrouwen krijgen in Wyoming de- zelfde rechten als de mannen daar. Léon Richer schrijft in Frankrijk zijn «Rechten van de Vrouw».

Virginia Woodhull stelt zich kandidate voor het

presidentschap in de Verenigde Staten.

Onder voorzitterschap van Lady Harberton

wordt gestreefd naar beter draagbare kleding.

De grote warenhuizen helpen mee om de

vrouw bewust te maken van de verschillende produkten, die in de winkels verkrijgbaar zijn.

De industriële produktie in de 19e eeuw stelt de vrouwen heel vaak voor grote problemen. Dat zal zo doorgaan tot 1914.Tussen de twee wereld- oorlogen beginnen namelijk de damesbladen op te komen.

Het kiesrecht voor de vrouw begint overal ter-

rein te winnen (in het westen en zuiden van

Australië, in Nieuw-Zeeland en in bepaalde wes- telijke staten van Amerika). In 1905 volgt Noor-

wegen gedeeltelijk. Finland volgt helemaal in

1906.

De « Wandervögel», groepen jongens en meis- jes, die de natuur in trekken met de rugzak op de schouders, zijn in Duitsland een veel voor- komend verschijnsel. In de stad dragen de meisjes lange rokken, maar eenmaal buiten de bebouwde kom nemen ze de verlengstukken er:

af. Op die manier storen ze niemand en zijn ze buiten de stad vrij. In 1970 keren de modeont- werpers terug naar deze vinding.

Asquith en de Engelse ministers slaan op de vlucht voor de eisen van de voorvechters voor vrouwenkiesrecht (dit naar een karikatuur uit die tijd).

1897:

1903:

1904:

1907:

1914:

1918:

1922:

1928:

1945:

1963:

De Hoge Raad in Parijs weigert vrouwen het

recht te geven toe te treden tot de balie. Vrou-

wen kunnen geen advocaat worden.

Marie Curie deelt de Nobelprijs voor Natuur-

kunde met haar echtgenoot Pierre Curie en de

Franse geleerde Henri Becquerel. Emmeline

Pankhurst richt de Sociale en Politieke Unie

voor de vrouwen op.

De Prix Femina wordt gecreëerd in Parijs.

De vrouwen krijgen in Noorwegen kiesrecht.

Tijdens de mobilisatie nemen de vrouwen veel taken over van de mannen, die aan het front zijn.

In Groot-Brittannië krijgen de vrouwen van der- tig jaar en ouder kiesrecht. De mannen hebben

dit al van hun eenentwintigste jaar. De Sovjet-

unie en Nederland geven in 1917 vrouwen kies-

recht. Tussen de twee oorlogen volgen de

meeste Europese landen dit voorbeeld.

De charleston, korte rokken, kort haar, de sida-

ret en een glas in de hand, het beeld van de nieuwe vrouw.

Het stemrecht wordt voor vrouwen op eê@n-

entwintig jaar gesteld in Goort-Brittannië. |

Frankrijk krijgt vrouwenkiesrecht.

In « De Bedrogen Vrouw » stelt de Amerikaanse

journaliste Betty Friedan dat de vrouwenbewe- ging van het juiste spoor gebracht is door de moderne consumentenmaatschappij om de

vrouw een zuivere huishoudelijke taak te be

zorgen als de « Volmaakte Huisvrouw» omge- ven door alle comfort, maar zonder mogelijkhie- den om tot verdere ontplooiing te komen.

heeft voor uw genoegen ontworpen

Een hele gamma : markeerstiften - stiften - pastels - tekenkrijt _- enz.

Pentel biedt u ook : zijn originele schablonen, zijn impressies voor stoffen.

Zijn kleuren voor artistieke werken, en veel andere prettige

en didaktische produkten.

Ze ontwikkelen de smaak en de kunstneigingen

van de kinderen.

GOEDE N

PAPIERHANDELS SN 4

ALLEENVERDELER N A

N.V. SOTAL N in4of

(VOOR GROOTHANDEL) bn 7 kleuren

Mevrouw voelt er niets voor om op de baby te passen terwijl meneer zijn weke- lijkse partijtje biljart speelt De oplossing voor dit probleem is misschien nog niet helemaal gevonden

De modernisering dringt op alle gebied door.

De heren-karikaturisten waren niet erg vriendelijk tegenover de vrouwen, die vochten voor hun eigen vrijheid.

lace en Downing Street nummer 10 (de

woning van de Premier) of in het Lager-

huis. De kreet «Stemrecht voor vrou-

wen» weerklinkt. Een van de dames ging

zelfs zo ver om zich met Lloyd George in

zijn eigen rijtuig op te sluiten en hem pre- cies te vertellen waar het om ging.

Een jonge feministe, Mary Richardson, wordt gearresteerd omdat ze de ramen

ingegooid heeft van het huis van de Eer-

ste Minister. Ze wordt opgesloten in de Hollowaygevangenis. Daar begint ze een hongerstaking. Als ze gedwongen wordt

voedsel tot zich te nemen, vergaat veel

mensen het lachen… Dertienduizend vrouwen trekken naar Londen om van hun afkeuring blijk te geven. Vijfhonderd- duizend mensen zijn getuige van dit schouwspel. Het is geen grapje meer. In 1910 bestudeert een commissie het vraagstuk van de emancipatie van de vrouw. maar het is er nog te vroeg voor.

Op 5 juni 1913 werpt een zekere Emily Dawson zich voor de hoeven van een paard op de renbaan in Epsom, vlak voor

de koninklijke loge. Het paard, dat de

kleuren van de koning verdedigt, doodt

haar. Dit alles omdat ze de aandacht op de grote zaak van de emancipatie wil richten. Onder grote belangstelling wordt

ze ten grave gedragen. Maar de gebeur- tenissen geven aanleiding tot brandstich-

ting, plundering en andere vernielingen. 4

De overwinning

De verkoopsters in de winkels in Frank-

rijk krijgen wettelijk het recht om. zo nu en dan tijdens de werkuren even te gaan zitten. Dat gebeurt in de eeuw, waarin wij

leven. De universiteiten worden openge- steld voor vrouwen. De zaak begint ter-

rein te winnen. De eerste vrouwen ver- schijnen aan de balie. In 1904 wordt in

Parijs de Prix Femina gecreëerd, als té

genhanger van de Prix Goncourt. D

Eerste Wereldoorlog zal de aandact

even afleiden van de vrouwenzaak. D

mannen vertrekken naar het front, maë de vrouwen verzorgen de gewonden e de achterblijvenden, een taak, die mir stens even zwaar en allerminst beni denswaardig is.

Voor de eerste maal komen de naties í

beweging. De legers botsen. Het onwee

barst los. Maar veel werk wordt doc

vrouwen verzet en na het oorlogsgewel

blijven ze dat doen.

De vrouw neemt deel aan de maa

schappij. De overwinning is nog niet vo

komen en nog niet helemaal. volvoeri maar de laatste grendels springen stu de een na de andere, want waarom zo

een vrouw niet het presidentschap va

de Verenigde Staten op zich kunne

nemen.

FIBETTON

Mireille DARC

Ons dossier over de

VOEDING VAN HET JAAR 2000

Een pasteitje op basis van petroleumgist algenjam

ons dossier over

bestraalde aardappelen leverpastei in poedervorm

een blokje frambozen, vacuüm verpakt

Krijg je al trek? Het is te hopen, want over dertig jaar zal ons eten er waarschijnlijk. zo uitzien.

Een Franse geleerde, Marcelin Berthelot, heeft in de 19e eeuw al zoiets voorspeld. Hij beweerde na- melijk dat er nog ooit een dag zou komen waarop iedereen als voedsel dagelijks een plakje meel of suiker, een blokje vet, een flesje kruiden (aangepast aan de smaak) zou krij- gen. Dit alles zou dan in anuitputte- lijke hoeveelheden gemaakt wor- den, vrij van de microben en bacte- riën, die zo schadelijk zijn voor het leven van de mens. Dit schreef hij al in 1897. ki

Wat moet er in het jaar 2000 van de gastronomie worden? Bestaat die dan uit zeegroenten of is die dan scheikundig? Dit mag natuurlijk geen open vraag blijven in dit dossier.

De wereldvoedselproductie is op het ogenblik maar nauwelijks vol- doende om de 2 miljard 750 miljoen aardbewoners te eten te geven.

Over 30 jaar zullen er 6 miljard

mensen zijn. Zijn die tot de hon- gerdood gedoemd ?

Nee. De deskundigen hebben uitge- rekend, dat de aarde 150 miljard menselijke wezens te eten kan ge- ven. Maar hoe? Dat is de moeilijk- heid. De optimisten menen dat er voedsel uit de zee gehaald kan worden.

EEN BORDJE GROEN ?

Tweederde van onze planeet is be- dekt met water. Waarom dat niet gebruiken? De oceanen bevatten ontelbaar veel schatten: dierlijk, organisch en mineraal (een derde van de aardolievoorraad op aarde schijnt in de zeebodem te zitten !), In het jaar 2000 zullen we dus vis eten, veel vis. Niets bijzonders, denk je misschien, maar dan vergeet je de algen toch, het super-voedsel van morgen! Er zijn groene algen, die in Japan al gebruikt worden en er zijn blauwe algen, de «spiruline>, die in Tsjaad ontdekt is door een zekere Max Yves Brandily. Deze blauwe al-

gen komen ook voor aan de opper- vlakte van ondiepe zeeën. De in- landse vrouwen verzamelen ze in manden, laten de algen op het zand drogen en maken er koekjes van die ze op de markt verkopen.

Ze zijn rijk aan proteïnen (50 tot 58%, terwijl vlees, vis en eieren maar 16 tot 20 % bevatten). Is dit nu het wonder-product, waar de lan- den met hongersnood op hebben gewacht ? Misschien. Maar de men- sen moeten ook nog van dat groen- achtige eten houden (want algen geven alles, waar ze mee vermengd worden, een groene kleur). Groen eten maakt nog niet gelukkig. Bo- vendien hebben sociologische on- derzoeken uitgewezen dat de men- sen ìn landen met hongersnood er een hekel aan hebben om andere eetgewoonten aan te nemen. Wat zouden de Italianen moeten begin- nen zonder hun spaghetti, de Bel.

gen zonder hun eeuwige biefstuk- friet-sla, de Fransen zonder hun kaas en een glaasje rode wijn en de Nederlanders zonder hun automa-

tieken? Wat zouden ze zeggen als elk bord altijd gevuld zou zijn met een groenachtige substantie? Bah, vies !

Maar misschien zal het niet zo ver komen, want het is niet mogelijk om op grote schaal algen te verbouwen.

De aanleg van een uitgebreide flora op de zeebodem is een kostbare zaak en het wonderproduct uit de zeeën blijft een luxueus voedsel.

Japan produceert jaarlijks 30 ton gedroogde algen. Dat is zeker niet voldoende om voor de bevolkings- explosie van het jaar 2000 genoeg voedsel beschikbaar te hebben.

De kosten vormen niet de enige hindernis. De watervervuiling is er ook nog. De pessimisten fronsen de wenkbrauwen al. De oceanen be- dekken het grootste gedeelte van de aarde. De fauna en de flora zijn overvloedig. Maar wat zal daar over dertig jaar nog van over zijn als ontsmettings- en insectenbe- strijdende middelen vijf milligram vergif per kubieke meter water

verspreiden in bepaalde Amerí-

kaanse rivieren en miljoenen vis- sen doden ? Het is bekend dat de mammoettankers in volle zee hun reservoirs schoon maken en jaar- lijks miljoenen tonnen olie lozen.

Men weet nog niet welke ziektes

sans BEDRS

ES: e: en ar:

Ves vvv.

}

B

b

; ;

b

&

od NE

In het jaar 2000 is er voedsel nodig voor zes miljard mensen… Hoe moet dat?

veroorzaakt kunnen worden door atoomafval, het boren naar aard- olie op de zeebodem en het zinken van een onderzeeër. Het staat ech- ter wel vast dat de hoeveelheid koolmonoxyde over dertig jaar met een vierde toegenomen zal hebben als niemand iets doet. Waar dient het dan toe om de voedselproduc- tie op de zeebodem op te voeren in een totaal vervuilde zee ? Maar dit is meer een kwestie van politiek en geld dan van voedsel.

DE ASTRONAUTEN ALS PROEFKONIJNEN

In de laboratoria wordt gewerkt aan een totaal nieuwe vorm van

‚Proteïnen zijn noodzakelijk. Vlees en eie- ren bevatten 20 % proteïnen, In sommi-

ge algen zit 68 %.

voedsel, verwerkt in pillen en poe ders. De astronauten doen diens als proefkonijnen voor deze nieuw wijze van eten.

Als Amstrong, Sheppard, Aldrin e!

de andere astronauten tijdens ee ruimtereis hetzelfde voedsel hac den gebruikt als bij hun thuis, da hadden ze 5 kg. levensmiddelen pe persoon per dag mee moeten né men. De ruimtecapsule had da door de grootste Amerikaanse ré ket gelanceerd moeten worden.

Er moest dus gezocht worden nae een compacte vorm van voedsel, dî weinig plaats innam. Voedsel i poedervorm dus. Voedsel, waar ht water aan onttrokken wordt, ve!

liest ongeveer 90% van zijn gewict Het verbruik wordt vereenvoudig terwijl de smaak onveranderd blij:

De astronauten hebben daarom c beschikking over een heel arsena.

plastic buisjes en flesjes

Vervolg 2e dee