Onderzoeksvraag: Wie was verantwoordelijk voor de start van de Koude Oorlog, de Verenigde Staten of de Sovjet-Unie?
We vergelijken daarvoor informatie uit verschillende tekstuele bronnen. Hierbij staan we stil bij de betrouwbaarheid van de verschillende bronnen. We bieden bronnen aan die geschreven zijn vanuit verschillende perspectieven (multiperspectiviteit) en we vergelijken de informatie uit de bronnen met elkaar (bronnenconfrontatie).
De accuraatheid van informatie nagaan wordt steeds belangrijker nu nepnieuws alomtegenwoordig is. Nepnieuws is misleidende en onjuiste informatie in de vorm van een nieuwsbericht, dat wordt verspreid om geld te verdienen of om de publieke opinie te beïnvloeden. In tijden van Corona doet nepnieuws het bijzonder goed. Als een lopend vuurtje verspreidden de meest absurde vormen van desinformatie zich de afgelopen maanden.
In de propagandaoorlog tussen Rusland en Oekraïne worden we overspoeld door desinformatie. We moeten dus steeds checken waar de informatie vandaan komt.
https://www.vrt.be/vrtnws/nl/kijk/2022/03/03/check-oorlog-tiktok-0303- arvato_47109382/
Op de nieuwsredactie van de vrt geeft men enkele tips (https://www.vrt.be/vrtnws/nl/kijk/2022/03/11/mini-check-controletips-v1-
arvato_47335352/)
Volgens verschillende Russische accounts en nieuwszenders vallen er helemaal geen burgerslachtoffers en gebruikt Oekraïne voor de beelden die rondgaan ingehuurde acteurs. Een filmpje van enkele mensen die nepbloed aanbrengen, moet als bewijs dienen. Maar deze beelden zijn al twee jaar oud en afkomstig van een ‘behind the scenes’ van Oekraïense serie Contamin, opgenomen in 2020.
BRON A: Iron Curtain speech – Winston Churchill
Het is echter mijn plicht om u bepaalde feiten over de huidige positie in Europa voor te leggen. Van Stettin in de Oostzee tot Triëst in de Adriatische Zee is een ijzeren gordijn over het continent neergedaald. Achter die lijn liggen alle hoofdsteden van de oude staten van Midden- en Oost-Europa.
Warschau, Berlijn, Praag, Wenen, Boedapest, Belgrado, Boekarest en Sofia; al deze beroemde steden en de bevolking om hen heen liggen in wat ik de Sovjet-sfeer moet noemen, en ze zijn allemaal, in welke vorm dan ook, niet alleen onderworpen aan Sovjet-invloed, maar aan een zeer hoge en in sommige gevallen toenemende mate van controle vanuit Moskou .
In een groot aantal landen, ver van de Russische grenzen en over de hele wereld, zijn communistische vijfde kolommen gevestigd en werken ze in volledige eenheid en absolute gehoorzaamheid aan de aanwijzingen die ze van het communistische centrum ontvangen.
Ik geloof niet dat Sovjet-Rusland oorlog wenst. Wat zij verlangen is de vruchten van oorlog en de onbeperkte uitbreiding van hun macht en doctrines. Maar waar we vandaag de dag rekening mee moeten houden, is de permanente preventie van oorlog en de vestiging van voorwaarden voor vrijheid en democratie zo snel mogelijk in alle landen.
Bron: Fragment uit de "Iron Curtain Speech" van Winston Churchill, maart 1946 in Fulton, Missouri.
1. Analyse bron: Wie was Winston Churchill? Waarom zouden Amerikanen vertrouwen hebben in wat hij te zeggen heeft over de Sovjetunie?
2. Analyse inhoud: Wat beweert Churchill dat de Sovjetunie wilde?
BRON B: Truman Doctrine
De Verenigde Staten hebben van de Griekse regering een dringende oproep ontvangen voor financiële en economische hulp. Griekenland heeft dringend behoefte aan financiële en economische hulp om de aankoop van voedsel, kleding, brandstof en zaden te kunnen hervatten. Het bestaan van de Griekse staat wordt vandaag bedreigd door de terroristische activiteiten van enkele duizenden gewapende mannen, geleid door communisten, die het gezag van de regering trotseren. Griekenland moet hulp krijgen als het een zelfstandige en zichzelf respecterende democratie wil worden. De VS moeten deze
hulp bieden. Geen enkel ander land is bereid en in staat om de nodige steun te bieden voor een democratische Griekse regering.
Een van de primaire doelstellingen van het buitenlands beleid van de Verenigde Staten is het creëren van omstandigheden waarin wij en andere landen een manier van leven kunnen vinden zonder dwang.
Het is alleen nodig om naar een kaart te kijken om te beseffen dat het voortbestaan en de integriteit van de Griekse natie van groot belang zijn in een veel bredere situatie. Als Griekenland onder de controle van een gewapende minderheid zou vallen, zou het effect op zijn buurland, Turkije, onmiddellijk en ernstig zijn. Verwarring en wanorde kunnen zich goed over het hele Midden-Oosten verspreiden. Als we Griekenland en Turkije in dit noodlottige uur niet helpen, zal het effect zowel in het westen als in het oosten ver reiken.
De vrije volkeren van de wereld verwachten hulp voor het behoud van hun vrijheden. Als we wankelen in ons leiderschap, kunnen we de vrede van de wereld in gevaar brengen. En we zullen zeker het welzijn van deze natie in gevaar brengen. Grote verantwoordelijkheden zijn op ons gelegd door de snelle beweging van gebeurtenissen.
Bron: Fragment uit de 'Truman-doctrine-toespraak' die president Truman op 12 maart 1947 op het congres heeft afgeleverd.
1. Analyse inhoud: Waarom geloofde Truman dat Griekenland Amerikaanse hulp nodig had in 1947?
2. Analyse context: Wat bedoelt Truman als hij beweert: "Moeten we Griekenland en Turkije niet helpen in dit noodlottige uur, dan zal het effect zowel in het westen als in het oosten ver reiken"?
3. Analyse inhoud: Presenteert Truman het Amerikaanse beleid als offensief of defensief? Welke woorden of zinnen gebruikt Truman om beleid op deze manier te presenteren?
Eerste voorlopig besluit (op basis van bron A & B): wie was primair verantwoordelijk voor de Koude Oorlog, de Verenigde Staten of de Sovjetunie?
BRON C: Telegram van de Sovjetambassadeur
Het buitenlands beleid van de Verenigde Staten, dat de imperialistische tendensen van het Amerikaanse monopolistische kapitaal weerspiegelt, wordt in de naoorlogse periode gekenmerkt door een streven naar suprematie in de wereld. Dit is de werkelijke betekenis van de vele verklaringen van president Truman en andere vertegenwoordigers van Amerikaanse heersende kringen; dat de Verenigde Staten het recht hebben om de wereld te leiden. Alle krachten van de Amerikaanse diplomatie - het leger, de luchtmacht, de marine, de industrie en de wetenschap - zijn in dienst van dit buitenlands beleid. Voor dit doel zijn brede uitbreidingsplannen ontwikkeld die worden uitgevoerd door diplomatie en de oprichting van een systeem van marine- en luchtmachtbases die zich ver buiten de grenzen van de Verenigde Staten uitstrekken, door de wapenwedloop en door het creëren van steeds nieuwere types van wapens.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog berekenden Amerikaanse leiders dat de Verenigde Staten van Amerika, als ze directe deelname aan de oorlog konden vermijden en pas op het laatste moment zouden toetreden, ze de uitkomst van de oorlog gemakkelijk zouden kunnen beïnvloeden en hun belangen volledig konden waarborgen.
In dit verband werd gedacht dat de belangrijkste concurrenten van de Verenigde Staten zouden worden verpletterd of sterk verzwakt in de oorlog, en de Verenigde Staten zouden op grond van deze omstandigheid de rol spelen van de meest krachtige factor bij het oplossen van de fundamentele vragen van de naoorlogse wereld.
Bron: Fragment uit een telegram verzonden door Sovjetambassadeur Nikolai Novikov aan Sovjet- leiderschap in september 1946.
1. Analyse bron: Wie was Nicholas Novikov? Wanneer heeft hij dit telegram geschreven?
2. Analyse inhoud: Hoe beschrijft Novikov de Verenigde Staten? Welk bewijs gebruikt hij om zijn beschrijving te ondersteunen?
3. Analyse context: Wat beweert Novikov dat de Verenigde Staten van plan waren tijdens WOII?
BRON D: Brief van Henry Wallace
Sinds het einde van de oorlog ben ik steeds meer verontrust over de evolutie van de internationale relaties.
Hoe worden Amerikaanse acties door andere landen opgevat? Ik bedoel acties zoals de Bikinitests van de atoombom en de voortgezette productie van bommen, het plan om Latijns-Amerika te bewapenen met onze wapens, en de poging om luchtbases aan te leggen verspreid over de halve wereld van waaruit de andere helft van de wereld kan gebombardeerd worden. Ik kan niet anders dan voelen dat deze acties het voor de rest van de wereld moeten doen lijken alsof we alleen maar lippendienst bewijzen aan de vrede aan de vergadertafel.
Deze feiten doen het eerder lijken (1) dat we ons voorbereiden op de oorlog die we als onvermijdelijk beschouwen, of (2) dat we proberen een immense [grootste hoeveelheid] militaire kracht op te bouwen om de rest van de mensheid te intimideren.
Onze interesse in het vestigen van democratieën in Oost-Europa, waar democratie over het algemeen nooit heeft bestaan, lijkt voor de Sovjets een poging om de omsingeling van onvriendelijke buren te herstellen die als een springplank kan dienen voor nog een andere poging om [hen] te vernietigen.
Bron: minister van Handel en voormalig vice-president Henry A. Wallace brief aan president Harry S.
Truman, 23 juli 1946. Truman vroeg Wallace om kort na deze brief af te treden.
1. Analyse bron: Wie was Henry Wallace? Wanneer heeft hij deze brief geschreven?
2. Analyse inhoud: Wat is het belangrijkste argument van Wallace?
3. Vergelijking bronnen: Hoe verhoudt Wallace's beschrijving van het Amerikaanse buitenlandse beleid zich met die van Truman en Novikov?
Tweede voorlopig besluit (op basis van bron C & D): wie was primair verantwoordelijk voor de Koude Oorlog, de Verenigde Staten of de Sovjetunie?
BESLUIT (na het lezen van alle bronnen)
1. Wie was primair verantwoordelijk voor het begin van de Koude Oorlog? Staaf dit met bewijzen.
2. Welke van deze documenten is het meest betrouwbaar? Waarom?
3. Is je hypothese van wie verantwoordelijk is voor het begin van de Koude Oorlog veranderd? Hoe en waarom?
Bron: https://sheg.stanford.edu/history-lessons/cold-war
Onderzoeksvraag: Wie is verantwoordelijk voor de start van de oorlog in Oekraïne, Rusland of Oekraïne?
Wie in Rusland het conflict in Oekraïne volgt, kan net zo goed op een andere planeet zitten. Het land heeft de volledige kracht van de Russische staatspropagandamachine gemobiliseerd om de invasie van Moskou af te schilderen als een defensieve campagne om Oekraïne te “bevrijden”, waarbij een groot deel van de berichtgeving is gericht op de vermeende bescherming van de Donbas, die zogenaamd wordt aangevallen door Kiev. Daarnaast zou de campagne ook gericht zijn op de denazificatie van Oekraïne.
Als reactie op deze desinformatie heeft de Raad van de Europese Unie de Russische nieuwssite RT/Russia Today en het Russische persagentschap Sputnik opgeschort in Europa. We vergelijken twee website die nog wel actief zijn. We vergelijken de websites op inhoud (waarover gaan de meeste artikels?) en vergelijken ook de retoriek.
RETORIEK
Auteurs gebruiken woorden die een bepaalde bijklank of connotatie hebben en invloed kunnen uitoefenen op onze perceptie van een bepaalde gebeurtenis. De connotatie van woorden kan positief, negatief of neutraal zijn, kan sympathie, antipathie, medelijden of pure afkeer opwekken. Dat kan bewust of onbewust gebeuren. Een hagiografie is per definitie gekleurd. In andere bronnen wordt subtieler een waardeoordeel geveld. Woorden kunnen in een bepaalde periode als normaal en neutraal beschouwd worden, maar vandaag ervaren worden als racistisch of vulgair of politiek incorrect of ongepast.
Wanneer Trump zijn verkiezingscampagne weer op gang trekt met een speech van bijna twee uren (Tulsa, juni 2020) is dit een lofzang op zijn eigen beleid van de bijna aflopende legislatuur. Zijn tegenstander noemt hij Sleepy Joe (om te stellen dat de Democratische presidentskandidaat seniel en uitgerangeerd is) en Beijing Biden (om te zeggen dat hij te soft is voor China). Met deze retoriek heeft Trump natuurlijk een bepaald effect bij zijn doelpubliek voor ogen.
Ook in oorlogssituaties wordt een specifieke retoriek gebruikt (zie Bush ‘de as van het kwaad’ of de invasie van Oekraïne versus ‘speciale militaire operatie of denazificatie en demilitarisering van Oekraïne volgens Poetin) waarbij vaak de verantwoordelijkheid van de oorlog bij de vijand wordt gelegd. Deze vijand wordt gedemoniseerd en het eigen optreden wordt verantwoord door te verwijzen naar het nobel doel of de defensieve rol.
Vragen die we ons stellen zijn dus: Wat bedoelt de auteur echt? Welk
waardeoordeel velt hij? Welk doel zit achter het gebruik van deze bewoordingen?
Schrijf- of spreekkaders:
• Met deze retoriek velt de auteur een positief/negatief oordeel omdat…
• Door het gebruik van deze bewoordingen kunnen we een zekere sympathie van de auteur voor de gebeurtenissen of de persoon vermoeden omdat …
• Wat de maker zegt, getuigt van medelijden omdat….
• Waar de maker voor staat, wordt duidelijk door het gebruik van deze woorden omdat….
• Het standpunt dat in deze bron wordt weergegeven, wijst op een afkeuring omdat….
• …
