De keten van hulpverlening

1

1. De hulpverlener

~ zorg dat je de kennis van hulpverlening op orde hebt

~ zorg dat je verband en hulpmiddelen in de buurt hebt

~ weet de telefoonnummers van je dokterspost, zet ze in je telefoon

~ weet waar de AED's hangen De mantelzorger

~ zorg dat je weet welke medicijnen je moet geven en op welke manier

~ weet de telefoonnummers van de behandelend arts van de patiënt

2. Het slachtoffer

Stel het slachtoffer gerust.

~ zorg dat het slachtoffer je kan zien, houdt hem zo nodig vast en laat hem niet alleen

~ noem je naam en vraag de naam van het slachtoffer

~ vertel wat je gaat doen, houdt omstanders op een afstand

~ bescherm tegen extreme weersomstandigheden

~ laat ouders / verzorgers waarschuwen

S.O.S penning, medic alert penning of kaartjes met patiëntgegevens moet je

zorgvuldig bewaren, je kunt niets met de info dus maak de S.O.S penning niet open.

Geef medische diensten door dat de penning aanwezig is.

3. Zorg voor professionele hulp

~ bel zelf 112, leg de telefoon naast je neer en zet de luidspreker aan

~ meld waarom en waar je de hulp nodig hebt

~ het aantal slachtoffers en wat ze mankeren

~ als het een kind is, de leeftijd van het kind

~ beantwoord de vragen van de centralist

~ Laat iemand een AED ophalen als het nodig is

4. Nazorg bij emotionele reacties

~ zorg dat je weet wat je moet doen, dat geeft rust als er echt iets gebeurt

~ praat met anderen, vooral andere hulpverleners die het zelfde meegemaakt hebben

~ zoek hulp als je klachten / problemen over houd van je hulpverlening

~ raakt iemand in paniek, laat hem elders wachten of helpen om hem bezig te houden

~ soms heeft een school of werkplek een trauma protocol. Zet deze in werking

De keten van hulpverlening

2

1. Let op gevaar

~ schakel machines, het fornuis en de auto uit

~ trek een veiligheidshesje aan en leidt het verkeer om

~ leg scherpe voorwerpen op een veilige plaats

~ doof brandjes of laat dit doen

~ huisdieren kunnen hun baasje beschermen, sluit ze in een andere ruimte op

~ let op dieren en mensen die het letsel veroorzaakt hebben 2. Verplaats je slachtoffer naar een veilige omgeving

~ breng je slachtoffer naar een veilige omgeving

~ draag kleine slachtoffers door hoofd en nek te steunen.

~ laat een slachtoffer die kan hinkelen naar een veilig plaats gaan

De Rautekgreep vanaf de grond

Kniel achter de linker schouder van het slachtoffer

Schuif je arm onder de nek door naar de oksel, hand tegen het schouderblad Schuif je andere hand onder het andere schouderblad

Duw je slachtoffer in zithouding en schuif je armen onder de oksels door Schuif je handen over de arm en pak de arm vast

Denk erom: dat de duimen naar voren gericht zijn

Plaats je voeten naast de heupen, houd het slachtoffer tegen je aangedrukt Til het slachtoffer op door je benen te strekken

Verplaats je slachtoffer door achteruit te lopen

Leg het slachtoffer voorzichtig neer, denk aan het hoofd Laat een 2e helper de benen vasthouden en loop vooruit.

Voorkom meer slachtoffers

De Rautekgreep vanaf de (auto)stoel - bank - bed 3

Zet de voeten naast het bed of de bank of laat iemand ze vasthouden Ga naast je slachtoffer zitten op het bed of de bank

Schuif je arm onder de nek door naar de oksel, hand tegen het schouderblad Schuif je andere hand onder het andere schouderblad

Duw je slachtoffer in zithouding en schuif je armen onder de oksels door Pak de arm die het verste weg is, handen en duimen naar voren gericht Til je slachtoffer op en leg hem naast het bed / de bank

Laat het slachtoffer voorzichtig op de grond zakken De Rautekgreep vanaf de stoel

Pak de arm vast aan de kant waar je het slachtoffer heen brengt Zet je voeten naast de stoel, been tegen de stoel aan

Til je slachtoffer op en breng die naast de stoel

Laat het slachtoffer voorzichtig naast de stoel op de grond zakken

Wanneer je een slachtoffer moet vervoeren en het lukt je niet dit met de Rautekgreep te doen, pak het slachtoffer dan anders vast. Arm, been, kleding maakt niet uit

als je maar allebei in veiligheid komt.

3. Besmetting

In onze lichaamsvloeistoffen en uitademingslucht zitten ziekte kiemen, deze leven ook op onze huid. Het is van belang schoon en hygiënisch te werken. Maak gebruik van handschoenen, beademingsmaskers, steriele gazen, water en zeep.

Maak wonden goed schoon, raakt nooit een wond aan met je blote handen, dek ze goed af. Heb je geen steriele materialen gebruik dan zo schoon mogelijke materialen.

Zorg dat wonden altijd afgedekt worden. Was je handen voor en na de hulpverlenging als dat kan.

4

Loop naar een slachtoffer toe en kijk goed om je heen, het is van belang dat je een goed overzicht krijgt van de ongevalsplaats, het aantal slachtoffers en de hoeveelheid hulpverleners en hulpmiddelen die je hebt.

Het is van belang zoveel mogelijk mensen in een zo goed mogelijke conditie te houden.

Je start geen reanimatie als je te weinig mensen hebt en er meerdere slachtoffers zijn die directe hulp nodig hebben.

Probeer paniek te voorkomen, laat niet gediplomeerde omstanders je helpen.

Zorg dat alle slachtoffers, die geen hoofd of nekletsel hebben, in de stabiele zijligging gelegd worden. Maak anders de luchtpijp open.

Kleine letsels kunnen ook later in een ziekenhuis verzorgd worden.

We hanteren de regels help waar je het eerste aan dood gaat.

Eerste hulp bij bewusteloos slachtoffer dat braakt

Pak je slachtoffer bij de heup en de schouder, trek het naar je toe en laat hem tegen je benen aan liggen op de zijkant.

Stop een ernstige bloeding

Heeft een slachtoffer een ernstige bloeding zorg dat deze zo snel mogelijk gestopt wordt. Werk met handschoenen en steriele gazen. Is dit niet voorhanden druk dan op de wond, eventueel met plastic op de wond.

Misschien kan een slachtoffer het zelf dicht drukken Beoordeel het bewustzijn

Spreek je slachtoffer aan, kijk of hij wakker is.

Als een slachtoffer wakker is moet je beoordelen of hij goed reageert, antwoord

geeft op je vragen. Alert en helder is, contact maakt. Is dit niet het geval dan spreken we over verminderd bewustzijn. Alcohol, drugs of hoofdletsel zijn vaak de veroorzaker.

Let op het gedrag van kinderen, rennen ze nog dan is het bewustzijn goed.

Eerste hulp bij situatie met meerdere slachtoffers

Wanneer je meerdere slachtoffers hebt en weinig hulpverleners, dan moet je andere regels volgen. Iedereen kan helpen, gewond, met of zonder diploma. Probeer zoveel te laten redden. Start alleen reanimatie als je genoeg hulp hebt, als je start met reanimatie kun je niet stoppen. Je kunt in die tijd geen andere mensen helpen.

Een hartprobleem bij een groot ongeval of incident overleeft men zelden. Kleine letsels verzorgen we niet. Laat de namen van alle slachtoffers noteren, verzamel de gewonden op een veilige plek

Verleen verantwoorde hulp

5

De drie vitale functies: hersenfunctie, ademhaling en de bloedsomloop zijn nauw met elkaar verbonden, ze beïnvloeden elkaar.

Als één functie verstoort raakt of uitvalt, raken de andere functies ook verstoort.

Het is daarom van levensbelang de vitale functies iedere minuut te controleren, ook als iemand geen stoornissen in de functies vertoont.

Deze controle word uitgevoerd in de zogenaamde A.B.C.D.E benadering.

De luchtweg vrijmaken

Leg een hand op het voorhoofd van je slachtoffer

Zet twee vingers gestrekt onder het kaakbeen, duw een beetje naar binnen Til het bot omhoog, kantel het hoofd maximaal achterover

De ademhaling controleren

Er zijn verschillende methodes om de ademhaling te controleren:

kijk of de buik / borst bewegen;

luister of je geluiden hoort;

kijk naar de kleur, blauw is zuurstof gebrek;

voel of je lucht tegen je wang aan komt;

De circulatie controleren

De vitale functies van het menselijk lichaam

De circulatie controle voer je gelijk uit met je ademhaling controle, ademt 6 je slachtoffer niet, dan weet je dat er ook geen hartslag meer is of dat hij zo stopt.

Je kijkt verder ook naar tekenen van leven: kleur, geluid, beweging en

lichaamstemperatuur. Zie je niets, dan is er geen leven. Bij twijfel ga je er vanuit dat je slachtoffer geen tekenen van leven heeft en start je de reanimatie. Een levend

slachtoffer gaat protesteren. Wie zwijgt stemt toe en heeft de reanimatie nodig.

Het bewustzijn en de plaatselijke letsels

Wanneer je naar een slachtoffer toe gaat zie je de kleur en de houding waarin het slachtoffer zit of ligt. Je test het bewustzijn door tegen iemand te gaan praten. Krijg je een duidelijk antwoord dan is het bewustzijn goed. Geeft het slachtoffer een suffe, vreemde, verwarde reactie, het antwoord is niet goed op je vragen, dan praten we over een verminderd bewustzijn.

Krijg je geen reactie dan is men bewusteloos. Pak het slachtoffer dan bij de schouders en ga hem licht schudden, wordt het slachtoffer niet wakker dan is hij bewusteloos.

Vraag wat er gebeurd is en kijk naar het slachtoffer om te kijken of er ook plaatselijke letsels zichtbaar zijn. Kijk naar bloed, vreemde stand ledematen, steekt er iets in het lichaam, komt er wat uit.

De lichaamstemperatuur

Onze hersenen zijn heel erg gevoelig voor temperatuurswisselingen, een paar graden meer of minder dan 37° graden, en het slachtoffer

is ziek. Ons lichaam kan niet tegen temperaturen boven de 42° of onder de 25 ° graden.

We kunnen plaatselijk een verhoging of verlaging van de temperatuur krijgen, dan is de huid verbrand of bevroren. Als het hele lichaam een te hoge temperatuur heeft noemen we dat koorts of oververhitting. Bij een ondertemperatuur noemen we dat onderkoeling.

7

Als er problemen zijn met de werking van het hart of de hersenen komt de ademhaling ook in gevaar. Het is daarom dat we iedereen die bewusteloos is goed moeten blijven controleren of de ademhaling er nog is.

Geluiden bij een ademhaling

Een goede ademhaling hoort men niet, niet bij de inademing en niet bij de uitademing.

Het is dus van groot belang om de ademhaling te controleren op afwijkende geluiden.

Piepen gezwollen slijmvliezen van de luchtwegen, allergie - astma, verbranding van de luchtwegen of zwelling door giftige dampen Gorgelen slijm, vocht, braaksel of vocht in de luchtwegen of longen

Snurken de luchtweg is afgesloten door een voorwerp in de luchtpijp b.v. de tong, de kaak of het slachtoffer heeft de kin op de borst. Een

kussen onder het hoofd is soms de oorzaak.

Slurpen het slachtoffer heeft een gat in zijn borstkas en in zijn long.

er gaat nu lucht via het gaatje in en uit de borst

Wanneer je geluiden hoort moet je de mond inspecteren en eventueel schoonmaken.

Probeer een goede ademhaling te krijgen door de hals lang te maken, voer de kinlift op de goede manier uit. Alarmeer altijd een arts om de problemen op te lossen.

Hoest een slachtoffer bloed op - bel deskundige hulp.

Een slachtoffer met ademhalingsproblemen die bij kennis is zet je in een half zittende houding of je laat het slachtoffer zelf een houding kiezen.

Nooit neerleggen, het slachtoffer wordt dan nog benauwder.

Astma en bronchitis

Mensen kunnen luchtweg problemen krijgen door een allergische reactie. De lucht- wegen vernauwen bij astma of worden met slijm bekleed bij bronchitis.

De veroorzakers zijn gras, haren en veren van dieren, koemelk en de huisstofmijt. Een aanval kan plotseling opkomen als men in aanraking komt met deze stoffen.

Breng het slachtoffer in een rustige omgeving Help het slachtoffer zijn medicijnen te nemen Heeft hij die niet, zorg dan voor deskundige hulp

Stoornissen van de ademhaling

Hyperventilatie 8

Bij een normale situatie zorgt een te hoog koolzuurgehalte voor een prikkel die tot een inademing leidt. Adem je te snel dan krijg je een te hoog zuurstofgehalte en een laag koolzuurgehalte in het bloed. Er gaat nu iets mis in de werking van de hersenen.

Je bent aan het hyperventileren

Als het te hoge zuurstofgehalte in het bloed niet daalt verlies je het bewustzijn,

de ademhalingsprikkel zal weer normaal verlopen als het koolzuurgehalte hoger wordt.

Tot dat moment zal het slachtoffer niet ademen ( 1 à 2 min. geen ademhaling).

Hyperventilatie komt vaak door stress, paniek of een aangeboren afwijking.

Kinderen kunnen door een hysterische huilbui een hyperventilatie aanval krijgen.

snelle, ondiepe ademhaling, benauwd,

tinteling rond de mond en in de vingertoppen, hartkloppingen, druk op de borst,

uitstralingspijn naar de linkerarm, angstig.

Laat de uitademinglucht weer inademen

Laat in een kommetje van de handen ademen of gebruik een hyperfree

Laat je slachtoffer voorover gebogen zitten Leidt het slachtoffer af

Zorg voor deskundige hulp als de aanval niet overgaat Verdrinking

Wanneer een slachtoffer in het water valt en water in de luchtpijp krijgt worden de stembanden gesloten. Hierdoor blijven de longen “droog” maar het slachtoffer stikt wel. Als het slachtoffer bewusteloos raakt verslapt het lichaam en verslappen de stembanden ook. Een slachtoffer die gered is van een (bijna) verdrinking

moet daarom altijd voor controle naar het ziekenhuis. Door vuil water of zoutresten in de longen kunnen er alsnog ademhalingsproblemen ontstaan.

Een slachtoffer kan zich heel ernstig verslikken in het water waardoor er toch water in de longen komt.

2e verdrinking

Als je water in je longen krijgt wordt dit via de longblaasjes naar de bloedbaan gebracht die om de longblaasjes heen liggen. Tussen de longblaasjes en de bloedvaatjes ligt een laagje water. Dat water zorgt ervoor dat er zuurstof en koolzuurgas van de een naar de ander kan lopen terwijl de longen droog blijven. Wanneer er vocht langs komt verdwijnt het beschermende laagje water en kan de long vollopen. Je verdrinkt nu in bed

door vocht in de longen. Een bijna verdrinkingsslachtoffer moet naar een arts voor controle. Je kunt s' nachts zelf de ademhaling luisteren. Hoor je geluiden bel dan 112

9

Als er iets in je luchtpijp komt wat er niet in hoort zal het lichaam onmiddellijk reageren met een hoestprikkel. Het probeert de luchtpijp weer schoon te maken.

Wanneer het voorwerp te groot is helpt een hoestprikkel niet, want er kan geen lucht langs. Je kunt het lichaam helpen lucht door de luchtpijp te duwen zodat het

voorwerp of vocht de luchtpijp weer kan verlaten. Met de greep van Heimlich verplaats je lucht door de longinhoud kleiner te maken.

De greep van Heimlich bij een staand slachtoffer

Vraag aan je slachtoffer of hij zich verslikt heeft, laat hem hoesten

Lukt dit niet of heeft het geen resultaat voer dan de greep van Heimlich uit Geef 5 rugslagen tussen de schouderbladen

Leg je armen op de heupbotten

Plaats 1 vuist tegen de buik, leg de andere hand er overheen.

Geef een korte beweging naar achter / omhoog Geef maximaal 5 buikstoten

Kijk in de mond of je iets kunt pakken

Geen resultaat, laat 112 bellen en herhaal de handelingen De greep van Heimlich bij een zittend slachtoffer

Doe de hulpverlening als bij een staand slachtoffer Zorg dat je geen botten raakt!

Ga eventueel op je knieën achter de stoel zitten

Het spreekt voor zich als de behandeling helpt, gelijk stoppen met de heimlich methode.

De greep van Heimlich bij een bewusteloos slachtoffer 10

De greep van Heimlich

Laat 112 bellen

Vang je slachtoffer op en leg het op de rug op de grond Kijk in de mond of je een voorwerp ziet, duw de wang tussen de kiezen en probeer met je vingers het voorwerp te pakken Lukt dit niet start reanimatie

Heimlich bij kinderen

Een kind kun je net zo helpen als bij een volwassene Leg het kind met de ribben op je been

Zet je handen op de schouderbladen en duw naar beneden, max. 5x Doe mondinspectie als het niet helpt

Ga door met de behandeling maar laat 112 bellen

Als de greep van Heimlich niet helpt en het slachtoffer wordt slap:

start reanimatie!

Heimlich bij baby's Duw nooit op de buik,

een baby heeft geen buikspieren Je maakt de organen dan kapot.

Duw 5 x tussen de schouderbladen

Kantel de baby op de rug en kijk in de mond Duw met twee vingers 5x op het borstbeen

Geen resultaat, laat 112 bellen en herhaal de handelingen

De reanimatie

In Nederland zijn 15.000 slachtoffers per jaar met een circulatiestilstand. Als je direct start met reanimatie overleeft ongeveer 10% van de slachtoffers. Door de reanimatie breng je zuurstof naar de hersenen. Je hersenen blijven nu langer leven. Het fibrilleren van het hart stop je er niet mee. Dit kan alleen door het hart een stroomstoot te geven, die stroomstoot geef je met een AED apparaat.

Automatische Externe Defibrillatie.

Elke minuut dat je wacht op een AED geeft 10 % minder kans van overleven.

Bij gebruik van een AED heb je 60 % kans van overleven.

Het is dus van levensbelang dat er heel veel mensen kunnen reanimeren en een AED bedienen. Deze apparaten hangen al op veel plaatsen.

Ga altijd volgens vast patroon te werk:

Spreek het slachtoffer aan, vraag of hij wakker wordt. Schud aan de schouders

Voer de kinlift uit en kijk over de buik of het slachtoffer ademt.

Maak de luchtweg vrij, controleer de ademhaling en kijk en naar de borst voor tekenen van leven. Soms lijkt een slachtoffer te ademen maar komt er geen lucht uit.

dit noemen we Gaspen,

Laat alarmeren. Bel 112 Meld: Er wordt gereanimeerd

Laat een AED ophalen

Gasping ¹²

De reanimatie

Bij Gasping zijn er wel adembewegingen maar is er geen ademhaling. (een zucht of een geluid) Het lijkt alsof het slachtoffer een ademhaling heeft terwijl er geen bloedcirculatie meer is. Ongeveer 90 seconden na de circulatiestilstand stopt de Gasping. Gasping is een stuiptrekking van het ademhalingscentrum in de hersenen en heeft niets met ademen te maken. Soms raken hulpverleners in de war, bij twijfel start u altijd met reanimatie. Leeft het een slachtoffer nog dan gaat het protesteren bij een reanimatie.

Als je een slachtoffer wilt reanimeren moet hij op een harde ondergrond liggen.

Je moet je handen midden op het borstbeen plaatsen, tussen de tepels.

Zet je je handen te laag dan raak je het zwaardvormig aanhangsel, de buik en de lever Zet je je handen naast het borstbeen dan raak je de kraakbeenstukjes die tussen het borstbeen en de ribben zitten. Als het kraakbeen van de rib breekt krijg je een klaplong.

Zorg dat je schouders recht boven je polsen zitten en je been gelijk aan de schouder van het slachtoffer. Duw 4 á 6 cm de borstkas in voer een tempo van 100 - 120 borstcompressies per minuut.

Geef 30 borstcompressies

Doe de kinlift en kantel het hoofd achterover Plaats je mond over de mond van het slachtoffer Knijp de neus dicht

Blaas 1 seconde in, kijk of de borst omhoog komt Haal je mond weg en kijk of de borst omlaag gaat Neem 1 seconde rust, adem zelf in

Beadem 2 maal in 5 seconden tijd Reanimatie is 30 x borstcompressie afgewisseld met 2 beademingen.

Reanimatie bij hoogzwangere of zwaarlijvigheid

Door het gewicht van de buik kunnen aders dicht gedrukt worden.

Leg een voorwerp (kussen, boek tas) van 5cm onder de rechter heup.

Beademen mond op neus ¹³

Als je slachtoffer gebraakt heeft, de mond bloed of het gebit kapot is wordt beademen op de mond erg moeilijk. Hulpverleners vinden het soms ook erg vies. Een slachtoffer kan maar niet zonder zuurstof. Je kunt het slachtoffer ook op de neus beademen.

Leg een hand op het voorhoofd Voer de kinlift uit

Duw met je duim de mond dicht

Plaats je mond over de neus en blaas 1 seconde in

Beademen met een gezicht masker

Duw het masker uit en plaats het op het gezicht, punt naar de neus gericht Doe het elastiekje om het hoofd. Een bril moet af

Duw met je hele duim en wijsvinger het masker tegen het gezicht Voer de kinlift uit en leg je duim op het masker, zacht aanduwen Til de kin op en kantel het hoofd

Plaats je mond over het tuitje en blaas in, rust 1 seconde en blaas nogmaals

Beademen met een kiss of life

Stop het mondstukje in de mond van je slachtoffer Leg het masker over het gezicht

Knijp de neus dicht, voer de kinlift uit

Plaats je mond op het masker, duw tegen het gezicht aan en blaas in

Snelle kantel methode ¹⁴

Als er beademt wordt kan er lucht in de maag komen. Het kan ook gebeuren dat het slachtoffer zelf weer gaat ademen. Het gebeurt dan vaak dat men dan gaat braken.

Om te voorkomen dat er braaksel in de longen komt moet je het slachtoffer op de zij tegen je benen leggen met de snelle kantelmethode.

Ga met je knieën tegen de bovenarm zitten Pak het slachtoffer bij de heup (kleding, riem) Pak met de andere hand de schouder

Trek je slachtoffer met een snelle beweging op je benen Laat het slachtoffer uitbraken

Als het slachtoffer klaar is leg je een hand op het achterhoofd Zet een hand tegen de voorkant van de heup

Duw je slachtoffer op de rug en maak de mond schoon Mond schoonmaken

Leg het hoofd opzij

Zet je vingers op de kaakgewrichten Zet je duimen op de kin

Duw de mond open en duw de wang van het slachtoffer tussen de kiezen Maak de mond schoon

Reanimatie stoppen

In principe starten we altijd een reanimatie, tenzij je zeker weet dan slachtoffer niet gereanimeerd wil worden of langer dan 15 minuten geen hartslag heeft.

Er zijn een aantal redenen om een reanimatie te stoppen:

Het slachtoffer wordt wakker, deskundige hulp meld dat je kunt stoppen, je bent langer dan 30 minuten aan het reanimeren en er komt geen medische hulp, of je bent uitgeput.

De reanimatie bij kinderen

Beademen (0 - pubertijd)

Kinderen hebben vaak een zuurstofprobleem. Verslikken, verstikken, verwurging en verdrinking. Ze hebben een tekort aan zuurstof daarom start je bij een kind met 5x beademen.

Baby Kind

Leg een hand op het voorhoofd Leg een hand op het voorhoofd Leg je het hoofd neutraal Voer de kinlift uit

Voer de kinlift uit Kantel het hoofd achter over Doe je mond over de mond en de neus Plaats je mond over de mond Blaas 1 seconde in, 1 seconde uitademen Knijp de neus dicht met je vingers

Herhaal dit 5x Blaas 1 seconde in,

1 seconde uitademen Herhaal dit 5x

Reanimatie (0 tot pubertijd)

Na 5 beademingen start u met borstcompressies Leg het kind op een harde ondergrond

Kijk of er tekenen van leven zijn

Plaats bij de baby twee vingers tussen de tepels op het borstbeen

Plaats bij kinderen de hiel van de hand tussen de tepels op het borstbeen Duw de borstkas 2 à 5 cm in

Geef 100 - 120 borstcompressies per minuut 15 borstcompressies + 2x beademing

15 borstcompressie afgewisseld met 2 x beademing

16

De reanimatie bij kinderen

Angina pectoris en Hartinfarct

Een Angina Pectoris is een vernauwing van een hartkransslagader. Wanneer je in beweging komt vraagt je lichaam om extra zuurstof. Het hart kan deze extra zuurstof niet leveren omdat er te weinig bloed rondgepompt kan worden door de vaatvernauwing.

Het hart krijgt nu zelf te kort aan zuurstof doordat het moet delen met het lichaam.

Tijdens inspanning:

grauwe – bleke huid

pijn of druk op de borst (olifant staat - beton plaat

ligt op de borst of een brede band wordt strak getrokken) uitstralingspijn

benauwd hevig zweten misselijk angstig

Laat je slachtoffer zitten / liggen

Laat het slachtoffer rustig ademen, zorg voor een rustige omgeving Wanneer de klachten binnen 10 minuten niet overgaan bel dan 112 Gaan de klachten wel over maak een afspraak met zijn huisarts

Let op: de verschijnselen zijn bij vrouwen niet altijd duidelijk. Ze voelt zich niet goed ze heeft soms enkele verschijnselen als hier boven maar voelt zich doodziek.

Vaak heeft zij uitstralingspijn naar de rug, de ribben onder de oksels.

Hartinfarct

Wanneer een kransslagader helemaal verstopt raakt noemen we dit een hartinfarct.

Een stukje hart sterft dan af. Je krijgt nu de zelfde verschijnselen als bij een angina pectoris alleen zijn ze vaak erger en gaat het niet over als je rust neemt.

Slachtoffers worden vaak erg misselijk en gaan overgeven, dit is de reden dat veel slachtoffers gevonden worden op het toilet of in de badkamer.

Bel 112

Houd het slachtoffer rustig

Laat het slachtoffer niet roken, eten, drinken of bewegen Laat andere hulpverleners (BHV) komen ter assistentie Laat de AED ophalen als die in de buurt is

Uitstralingspijn - pijn die wordt veroorzaakt door de prikkels van zenuwen. Het hart geeft de hersenen bericht dat er iets fout gaat.

Deze prikkels worden onderweg door andere zenuwen opgepikt. Dit geeft klachten bv. Pijn.

Het is een misverstand te denken dat ieder slachtoffer met een hartinfarct moet worden gereanimeerd. Alleen wanneer iedere hart cel, die geen zuurstof krijgt een elektrisch signaal gaat uitzenden naar het hart stopt de sinusknoop met werken en ontstaat er een fibrillatie (bibberen) van het hart. Hierdoor stopt het hart met kloppen.

Het slachtoffer zakt in elkaar en moet gereanimeerd worden.

AED Automatische Externe Defibrillator

Angina pectoris en Hartinfarct

Een Automatische Externe Defibrillator (AED) is een apparaat dat een gecontroleerde elektrische schok toedient aan het hart, met de bedoeling het kamerfibrilleren te stoppen en op die manier de normale hartfunctie te herstellen.

Bij een fibrillerend hart kan een AED het hart stilzetten. De sinusknoop kan weer het ritme gaan aangeven aan het hart en je krijgt weer een kloppend hart.

Een AED herkent geen hart dat stil staat of klopt, hij geeft opdracht tot onderzoek.

De meeste AED apparaten werken niet geheel automatisch,

je moet zelf nog op de knop drukken als een stroomstoot noodzakelijk is.

scheermesje voor het verwijderen van borsthaar schaar voor verwijderen van de kleding

gezichtsmasker

een doekje om schoon / droog te maken.

kamerfibrillatie alcohol doekje voor schoonmaken van het masker

Het is de bedoeling geen tijd verloren te laten gaan.

Start direct met de reanimatie en stuur iemand weg om een AED te halen.

Wanneer iemand is begonnen met de reanimatie maar de AED is nog niet ter plaatse verliest een slachtoffer per minuut 10 % kans van overleven.

Dit is de reden dat er overal AED apparaten door Nederland komen te hangen.

Zorg dat u weet waar bij u in de buurt de apparaten hangen AED daar red je een leven mee!!!

De AED is de baas, eenmaal aangezet: volg de instructies en wacht niet Reanimatie wijkt voor de AED!

Leg het apparaat in de buurt van de borstkas

Zet het apparaat aan, druk op de knop of trek de klep open

Plak een elektrode onder het rechter sleutelbeen, niet op de tepel plakken Plak een elektrode twee vingers onder de linker oksel,

precies volgens het plaatje op de elektrode Shock geadviseerd?

Veeg met je arm boven het slachtoffer Roep "los"

Druk op de shockknop

AED gebruik met 2 helpers 18

AED Automatische Externe Defibrillator

Eén hulpverlener doet dan de reanimatie en Eén is AED bediener De hulpverlener die reanimeert blijft dit doen

De andere hulpverlener maakt de borstkas bloot, eventueel haren weg scheren Plaats de elektrodes

Volg allebei de instructies van de AED

Moet je weer reanimeren, ga dan wisselen. De AED bediener gaat nu reanimeren Ben je alleen en de AED hangt onder handbereik, ga hem dan halen. Beter een minuut geen hulpverlening dan starten met de reanimatie en wachten op de ambulance met hun AED.

Hartproblemen bij kinderen uiten zich vaak in een hartstilstand, het hart stopt na een adem stop. Is het kind grauw / grijs en acuut in elkaar gestort dan kan de oorzaak in het hart zitten. Sluit de AED wel aan, misschien is er wel een fibrillatie van het hart.

Gebruik de elektrodes die er zijn bij voorkeur kinderelektrodes. Je moet dan de set verwisselen. De meeste AED's hebben geen kinderelektrodes, zijn die er wel gebruik deze volgens de instructies. Je mag de elektrodes ook plakken zoals beschreven voor volwassenen. Je mag ook de AED gebruiken bij baby's.

beetje water mag aed mag bij zwangere dames geen bh scheer borsthaar plassen niet het hartje van het kind word niet geraakt

het hartje kan wel gemeten worden je krijgt de melding "beweging waargenomen"

Verwijder nooit de AED als hulpverlener!!

Stoornissen van het bewustzijn

Stoornissen van het bewustzijn kunnen veroorzaakt worden door letsels aan het hoofd of door een verstoring van de hersenfunctie door letsels elders in het lichaam.

Het is daarom van belang de letsels apart te behandelen.

Verwondingen aan het hoofd

Als er wonden zijn ontstaan door een slag, stoot of val, kan de schedel kapot zijn.

De schedel kan open zijn maar ook gesloten. Er kunnen breuken in de schedel zitten.

Als er scheuren in de schedelbasis zitten, (de onderkant van je schedel) moet je heel erg voorzichtig zijn. Je hersenen en je hersenstam liggen hier bovenop, elke beweging van het hoofd geeft dan een beschadiging aan de hersenen of de hersenstam.

gat voor oogzenuw

achterhoofdsgat, daar loopt het ruggenmerg door

bewustzijnsstoornissen

stoornissen in de hersenwerking ernstige hoofdpijn

deuk in de schedel

blauwe rand rondom de ogen (brilhematoom) blauwe plek achter het oor

soms wonden

vocht of bloed uit oor of neus uitval lichaamsfuncties

hersenen die zichtbaar zijn vreemde vorm pupil

Bel 112

Zorg voor beschutting

Laat het slachtoffer in de houding die hij zelf gekozen heeft Alleen in uiterste noodzaak in de stabiele zijligging leggen Maak de luchtweg open door hals lang te maken

Dek wonden steriel af

Dek hersenweefsel af met natte (steriele) doeken, niet op drukken of aanraken

in de schedel bloed uit het oor bril hematoom achter het oor zichtbaar en / of neus

Bloeding tussen de schedel en hersenen ²⁰

Door een slag of stoot tegen het hoofd kan er een bloedvaatje tussen de schedel en de hersenvliezen knappen. Hierdoor komt er druk in de schedel,

op de hersenen en de hersenstam.

toenemende hoofdpijn

uitval lichaamsfuncties waaronder het bewustzijn vervorming van een pupil (aan zijde van de bloeding) Deskundige hulp inschakelen

Ieder uur wakker (laten) maken

Herseninfarct

Als er een bloedvat in de hersenen verstopt raakt spreken we van een herseninfarct.

Er krijgt nu een deel van de hersenen acuut geen zuurstof, er treden acuut storingen in het lichaam op. links infarct - rechter kant lichaam

rechts infarct - linker kant lichaam verlamming van een arm en been, of het gezicht uitval van de spraak of taalkennis

stoornissen bewustzijn Bel 112

Doe de mond - arm - spraak (MAS) Test Bewaak de vitale functies,

leg het slachtoffer eventueel op de grond Stel het slachtoffer gerust

Mond Vraag het slachtoffer te lachen of de tanden te tonen Arm Laat de armen omhoog doen zonder hulp

Spraak Vraag aan familie of bekenden of er iets is veranderd in het spreken Hersenbloeding

Er knapt een bloedvat in de hersenen, door het bloed komt er druk op hersenweefsels.

Er kan maar een vingerhoedje bloed bij de schedel in voor het problemen geeft.

slachtoffer voelt als of er een elastiekje knapt in het hoofd slachtoffer krijgt steeds meer hoofdpijn

uitval van lichaamsfuncties Bel 112

Bewaak de vitale functies, indien nodig op de grondleggen Stel het slachtoffer gerust

Hersenschudding ²¹

Als het hoofd snel bewogen wordt zullen de hersenen geschud worden, het evenwicht orgaan dus ook. De hersenen worden beschermd door hersenvocht maar soms is dat niet genoeg. De schudding zal voor verschijnselen zorgen die vervelend zijn. Als de hersenen tegen de schedel zijn aangebotst kunnen er beschadigingen aan het hersen weefsel zijn. Hoe erger de schudding van het evenwichtsorgaan en de hersenen, hoe groter de problemen.

hoofdpijn, duizelig, misselijk

weet niet wat er is gebeurd, kan ook niets onthouden soms: bewustzijnsverlies

misvorming pupil, brilhematoom verlies lichaamsfuncties

Bel deskundige hulp, (huisarts of 112) Bewaak de vitale functies

Zorg voor rust en laat wekken (om de 1 à 2 uur) Flauwte

Een flauwte is een kortdurend bewustzijnsverlies als gevolg van een tijdelijk afgenomen bloedtoevoer naar de hersenen.

Een flauwte kan ontstaan door: uitputting, vermoeidheid, honger, bloedarmoede, ziekte, lage bloeddruk, pijn, schrik of zien van bloed bleek

zweten

voelt zich naar / licht in het hoofd (zwarte vlekken zien) gapen

onrustig

bewustzijnsverlies

Laat het slachtoffer 10 minuten op de grond liggen of tot hij weer kleur krijgt Drinken mag als het slachtoffer het zelf kan

Bel 112 : als het bewustzijnsverlies langer dan 10 minuten duurt het slachtoffer hartkloppingen heeft

het slachtoffer ouder is dan 40 of jonger is dan 6 jaar het slachtoffer klaagt over ernstige buik of rugpijn

een slachtoffer niet verbeterd 2 minuten na het ontwaken Heeft men vaker last van een flauwte dan is deskundig hulp niet nodig Is de suikerspiegel laag geef dan iets zoets te eten of drinken

Breath holding spells

Kinderen worden soms erg boos, krijgen veel pijn of zijn bang. Sommige kinderen verstoren met deze emoties hun ademhaling. Ze houden de ademhaling in.

blauw, slap kindje dat soms draait met de ogen zakt plots in elkaar

soms is het kindje stijf

gaat meestal vanzelf over, zo niet bel 112

Epilepsie

Epilepsie

Epilepsie is een storing in de hersenen die toevallen (insulten) veroorzaakt.

Er is een vergrote activiteit van elektriciteit in een deel van of in de gehele hersenen.

Ziektebeelden kunnen ook epileptische aanvallen veroorzaken zoals:

oorzaken kunnen zijn: hersenschudding hersenletsel herseninfectie

koorts of hitteberoerte vergiftiging

Grote epilepsieaanval

krampfase, schudfase en ontspanningsfase

Stop niets in de mond, de tong beet kun je niet voorkomen

Zorg dat het slachtoffer zich niet kan verwonden, nooit vasthouden Leg dekens of jassen onder de handen - hoofd

Bel 112 als je niet weet hoe de aanval verloopt of de aanval niet stopt

De kleine epilepsieaanval

knipperen met de ogen, op 1 punt gefocust niet aanspreekbaar

weet niets van de afwezigheid na de aanval

een verlaagd bewustzijn, kan niet reageren maar hoort je soms wel wrijven over de buik, plukken aan de kleding, smakken

doelloos rond lopen, ziet of voelt geen gevaar agressief bij vastpakken

er kan ook een deel van het lichaam een aanval uitvallen Praat zacht met het slachtoffer, raak het niet aan

Let op gevaar, plaats jezelf tussen eventueel gevaar en slachtoffer Let op de tijd, duurt de aanval langer dan 10 minuten, bel dan 112

Er zijn slachtoffers die medicijnen nodig hebben om wakker te worden uit een aanval.

Neusspray of druppeltjes in de wang helpen vaak, maar niet altijd.

Koortsstuip

Kleine kinderen kunnen door koorts een aanval krijgen die lijkt op epilepsie. Deze aanval duurt meestal maar een paar minuten. Soms voelt het kind nog niet heet aan.

Zorg voor deskundige hulp en koel het kind actief af met natte doeken, natte sokjes Koel vooral het hoofd, de nek, de oksels en de liezen. Gebruikt van de plantenspuit.

Diabetes

Iedere lichaamscel heeft suiker nodig, suiker kan door het lichaam worden

opgenomen als het is verkleind tot glucose. De glucose kan alleen de lichaamscel binnen gaan als het de hulp krijgt van insuline. Dit is een hormoon dat door de alvleesklier wordt gemaakt. Stopt de alvleesklier met het maken van insuline dan moet je het kunstmatig innemen d.m.v. injecties of tabletten. Zonder insuline plassen we alle glucose weer uit en kunnen de lichaamscellen,

hersencellen in het bijzonder, niet goed functioneren. We kunnen zelfs sterven.

Het lichaam gaat nu vetcellen soms zelfs spiercellen verbranden om aan brandstof te komen voor de spieren. Het slachtoffer gaat erg stinken, eet extreem veel maar wordt slanker. Bij het kunstmatig innemen van de insuline moet je een goede afweging van inspanning, voeding en insuline maken. Je bloedsuiker moet altijd tussen de 3,5 en 8 zitten. Dit is een suikerpercentage in het bloed waarbij de mens goed presteert.

Als je te weinig suiker in je bloed hebt spreken we van een hypo Als je te veel suiker in je bloed hebt spreken we van een hyper

Hyper Hypo

moe wisselend humeur

stinkt naar aceton hoofdpijn en slecht zien

drinkt en plast veel bleek

suf, slecht geconcentreerd moe

last van de ogen duizelig en beven

wonden die niet genezen honger

Het is voor een leek erg moeilijk om te bepalen of iemand een te laag of een te hoog bloedsuiker heeft, zeker als er geen bloedsuikermeter gebruikt kan worden.

We nemen nu suiker als controle middel en we wachten de reactie af.

Als iemand een te hoog suikerpeil heeft, plast hij het teveel aan suiker uit.

Suiker geven, liefst pure ranja of druivensuiker

Smeer honing of stroop in de mond / de wang bij een bewusteloos slachtoffer Knapt het slachtoffer binnen een paar minuten op: geef nog een boterham Knapt iemand niet op zorg voor deskundige hulp

(Je mag alleen insuline geven als je dit hebt geleerd)

Je hoeft geen diabeet te zijn om problemen met je suiker te krijgen. Als je niet eet maar wel sport of je eet veel te veel en sport niet dan breng je je suikerspiegel in de war. Stress, gebruik van alcohol, medicijnen op drugs kunnen je suikerspiegel ook snel veranderen, geef ook hier suiker, cola of ranja.

De stabiele zijligging

Als een slachtoffer in de stabiele zijligging ligt is een deel van het middenrif vrij om te bewegen, de tong zakt in de wang en de mond kan in de schenkhouding gelegd worden.

Vocht en braaksel druppen nu op de grond.

Bel 112 en leg je telefoon naast je, zet de luidspreker aan Let op gevaar, kijk om je heen

Benader het slachtoffer aan gezichtszijde

Aanschudden bij de schouders, roep wordt eens wakker Leg een hand op het voorhoofd, til de kaak op (kinlift) Controleer de ademhaling d.m.v. kinlift (10 sec.)

Controleer of er andere letsels zijn of de kleding /sieraden knellen om de hals Laat 112 bellen en meldt dat het slachtoffer bewusteloos is

Leg de arm aan gezichtszijde horizontaal

Leg de andere hand, met de buitenkant tegen de slaap aan. Vasthouden Pak het verste been aan de buitenkant en maak een hefboom. Vasthouden Duw op de knie, en trek deze naar je toe, houdt de hand tegen de slaap De knie ligt nu gelijk aan de heup, voet naast het been

Zorg dat de elleboog op de grond komt te liggen en de hand onder de slaap Maak de ademweg vrij door de kin naar achteren te duwen

Leg het hoofd met de mond naar beneden (schenkhouding) Zorg dat het slachtoffer niet afkoelt

Controleer iedere minuut de ademhaling, 10 seconden lang Laat de AED ophalen en leg hem in de buurt van het slachtoffer

Slachtoffers met letsel moet je niet in de stabiele zijligging leggen.

Laat ze liggen zoals je ze vindt maar maak de luchtweg vrij

Voer eventueel de kinlift uit tot dat deskundige hulp het overneemt Kleine kinderen leg je op de zij met iets in de rug als steun

Een baby kan je op de arm houden en bewaken

0 25

De buik / rug draai

Een bewusteloos slachtoffer dat op de buik ligt kan niet goed ademen. De spieren zijn slap en het lijf ligt zwaar op de grond. Hierdoor kunnen ribben en middenrif niet goed bewegen. Het is dus bijna altijd noodzakelijk een slachtoffer om te draaien op de rug, om zo de ademhaling vrij te maken. Bij ernstig letsel laat het slachtoffer liggen, maak alleen de luchtweg vrij. Blijf dan naast het slachtoffer waken, stopt de ademhaling draai dan, liefst met meerdere mensen, het slachtoffer om. Een slap slachtoffer is zwaar. Gebruik de draai van de rug op de buik, lukt het niet alleen laat je dan helpen.

Leg de benen naast elkaar

1. Leg de arm aan gezicht zijde langs het lichaam 2. leg de andere arm langs het achterhoofd

3. Duw tegen de heup en de schouder, tot het op de zij ligt laat dan de schouder los en pak het achterhoofd

4. Laat het slachtoffer op de rug rollen en voer de kinlift uit

Ademhaling controle in de stabiele zijligging.

Leg een hand op de overgang borst- middenrif - buik

Leg een hand tussen de schouderbladen ter hoogte van de longen Terug draaien uit stabiele zijligging

Als een slachtoffer stopt met ademen moet hij op de rug gedraaid worden.

Zet je hand tegen de heup en leg een hand tegen het achterhoofd en duw tegen de heup, laat het slachtoffer doorrollen op de rug. Let op het hoofd

De Shock

Een Shock is een levensbedreigende toestand door een tekort aan circulerend bloedvolume

De oorzaken van een shock zijn:

bloed verlies

vochtverlies door diarree, braken, brandwonden, hevig zweten

allergische reactie (wespensteek, noten) de bloedvaten worden dan groter stoornissen in de werking van het hart, hartinfarct, onderkoeling

een slachtoffer word grauw - bleek / suf en duf het slachtoffer ademt snel

of het slachtoffer voelt erg koud of heet aan

Bel 112

Probeer verder bloedverlies of vochtverlies tegen te gaan Niet laten drinken, lopen of roken

Houd het slachtoffer wakker

Je raakt nooit in een shock door pijn, schrik of emoties

Epi- pen (adrenalinepen)

Wanneer een slachtoffer helemaal rood wordt, opzwelt en soms het bewustzijn verliest na een steek van een insect is er sprake van een anafylactische shock.

Dit is levensbedreigend. Het kan ook ontstaan door het eten van kiwi, noten, schelp - dieren, penicilline en dragen van latex enz. Slachtoffers die op de hoogte zijn van deze allergie dragen soms een epi-pen bij zich. Je moet deze pen toedienen.

Dit is een pen gevuld met adrenaline ook wel epinephrine genaamd. Je hebt na het toedienen van de epi-pen een uur de tijd voor een tegengif van de allergie.

Laat 112 bellen

Trek de blauwe beschermkap achter van de pen af

Sla de pen tegen een spier (been), houdt die tegen het been gedrukt 30 sec.

Wacht tot de pen leeg is, de naald wordt nu beschermd door een oranje kapje Probeer het slachtoffer wakker te houden

Bij benauwdheid zorgen voor een rustige ademhaling

Verbandmiddelen

Als de huid kapot is moet je deze afdekken met een steriel dekverband.

eilandpleister

vingerkousje (bob) metaline gaasje

dekverband kleefpleister

Een steriel dekverband bestaat uit een (metalline)gaasje een hydrofiel zwachtel of kleefpleister.

Om het verband vast te plakken heb je kleefpleister nodig.

Bij een gerold snelverband of een wondsnelverband zit alles aan elkaar vast.

maten snelverband gerold:

nr. 1 6x 8 cm

gerold snelverband nr. 2 8 x 10 cm wondsnelverband

nr. 3 10 x 12 cm

Als je een ernstige bloeding behandelt, dan leg je eerst een dekverband aan en daar overheen een drukverband. Je hebt zo een wonddrukverband aangelegd.

Voor het drukverband heb je ideaalzwachtel nodig.

wonddrukverband traumaverband ideaalzwachtel wonddrukverband in een

3

Hulpmiddelen in een verbandkoffer 4 5

1 1 schaar

2 pincet

3 veiligheidsspeld 4 aluminiumdeken

10 5 3 kante doek

6 tape, kleefpleister

2 7 gaaspleisters

8 tekentang 9 hecht strips 10 desinfectiemiddel

9 7 8

Uitwendige wonden

Je moet er goed aan denken dat iedere wond de mogelijkheid geeft tot het indringen van ziektekiemen. Een wond geneest altijd dankzij een ontstekingsreactie van het lichaam. Dit gaat gepaard met pijn, roodheid, zwelling en warmte. Normaal gesproken worden deze verschijnselen na 24 uur al minder. Als de ziektekiemen in de wond de overhand krijgen noemen we dit een infectie. Er zijn heftige ontstekingsverschijnselen, er wordt pus gevormd en er kan koorts optreden. In het ergste geval breiden de

ziektekiemen zich door het hele lichaam uit. Iedere wond kan aanleiding geven tot tetanus: dit geldt vooral voor sterk verontreinigde - en bijtwonden. De meeste Nederlanders zijn tegen tetanus ingeënt. Vraag ernaar want veel mensen

besluiten tegenwoordig niet in te enten of zijn hier niet geboren en dus niet ingeënt.

De bescherming bestaat maximaal 15 jaar, daarna is opnieuw inenten noodzakelijk.

Als je besluit dat een slachtoffer niet voor behandeling van de wond naar de arts gaat moet hij toch zijn eigen huisarts bellen met de vraag of een tetanus injectie noodzakelijk is. Dit moet binnen 24 uur gebeuren. We gaan een wond alleen

desinfecteren als je zelf de behandeling doet, nooit smeren / desinfecteren als je naar een dokter gaat. Je moet een keuze maken tussen de wond zelf behandelen of het slachtoffer naar deskundige hulp doorverwijzen.

Behandelen van een actieve bloeding Laat het slachtoffer liggen of zitten Haal kleding weg en bekijk de wond Vraag wat er is gebeurd

Druk op de plaats van de wond

Als er weinig of geen bloed uit de wond komt, leg je een dekverband aan

Bloedt een dekverband door leg er dan een drukverband overheen en zorg voor deskundige hulp

Verwijder de sieraden

Wordt een slachtoffer bleek, suf en krijgt hij een snelle ademhaling bel 112 Snelverband gerold aanleggen

Leg het gaasje op de wond, zorg dat het begin stuk niet in de wond komt Leg een slag met het windsel half op de huid, half op het gaasje

Zwachtel dakpansgewijs over het gaasje, eindig half op de huid Maak het rolletje op door los te zwachtelen over het verband

Zet het uiteinde vast met tape of schuif het onder het verband door

Wondsnelverband aanleggen ²⁹

Leg het gaasje van het wondsnelverband op

de wond en maak het met de plakker vast Leg een kant van het gaasje vast,

half gaasje - half huid

Leg de andere kant van het gaasje vast half gaasje - half huid

zet het verband vast met de plakker

Wonddrukverband aanleggen

Leg een snelverband aan

Knip 2 stukken kleefpleister en plak ze op de tafel Neem een ideaalzwachtel, kijk in de rol en

Zwachtel naar het hart toe Maak het verband vast

Voor extra druk kun je een rolletje op het verband leggen en een extra laag verband naar het hart rollen

Traumaverband aanleggen

Leg het gaasje op de wond (sticker in het midden)

Haal het verband door de beugel heen, trek nu naar de andere kant van de beugel Begin aan de rand te zwachtelen naar het hart toe, half huid half kompres

Zwachtel tot de rand van het kompres, leg half huid - half kompres zodat het kompres aan 4 zijden afgesloten is

Zwachtel naar het midden tot de rol op is en zet vast met de haakjes

Brandwonden

We praten over brandwonden als de huid beschadigd is door inwerking van warmte.

De eiwitten in de huidcellen stollen. Hoe dieper de warmte in de huid dringt, hoe ernstiger de brandwond.

1e graad 2e graad 3e graad

rood rood pijnloos

pijn pijn zwart verbrand

licht gezwollen licht gezwollen of wit gekookt blaren

Bij meer dan 10 % van de huid verbrand is er kans op shock. Een brandwond moet je met lauw / warm water koelen (15 - 30 °). Zo haal je de brand eruit Bij koud water sluit je de bloedvaten onder de huid en kan de warmte er niet uit.

Hierdoor kan een brandwond erger worden.

Eventueel vuur doven

Sieraden die los zitten verwijderen

Met lauw, zacht stromend water 10-20 minuten koelen Kleding niet verwijderen

Doe de luier uit als deze niet vast zit, scheur hem anders open Maak vastzittende kleding nat

Dek brandwonden af met metalline gaas

Wordt een slachtoffer bleek, suf en krijgt hij een snelle ademhaling bel 112 deskundige hulp raadplegen bij:

tweede graad brandwonden groter dan een euro brandwonden aan handen, gezicht en geslachtsdelen chemische verbrandingen

derde graad verbrandingen

Doven van brandend slachtoffer.

Als je slachtoffer in de brand staat moet je proberen de vlammen te doven. Door te bewegen worden de vlammen alleen maar erger. Probeer te blussen met water. Laat het slachtoffer rollen over de grond, of doe een (blus)deken om. Let heel goed op je zelf!!

Pak de wollen of blusdeken zo vast dat je handen zijn bedekt.

Duw de deken onder de kin tegen de hals Sla nu de deken om het slachtoffer heen Klop tegen deken om het vuur uit te slaan

Warmte / koude letsels

Warmteletsels

Wanneer we bewegen maken we warmte, deze warmte probeert het lichaam kwijt te raken door de bloedvaten naar de huid open te zetten. Er komt zweet op de huid, het slachtoffer zal rood en warm aanvoelen. De lucht zal het zweet afkoelen, de huid en het bloed dat dicht onder de huid loopt koelt af. Hierdoor koelt het lichaam ook af.

Wanneer we veel zweten verliezen we veel vocht en zout, hierdoor kan men in de problemen komen.

Hitteberoerte

Een hitte beroerte kan dodelijk zijn, het kan veroorzaakt worden door bacteriën, virussen, combinatie drugs en alcohol of gewoon door de zon.

Je lichaam heeft heel veel zout en vocht verloren, De zweet klieren sluiten zich en door gaat de temperatuur van het lichaam en de hersenen omhoog.

Koel het slachtoffer actief af. Koel de liezen, nek en oksels met een sproeier, natte doeken of cool packs.

Zonnesteek

Bij een zonnesteek is het hoofd veel te warm geworden.

Koel het hoofd van het slachtoffer. Bij stoornissen van de hersenwerking bel deskundige hulp

Wordt een slachtoffer bleek, suf en krijgt hij een snelle ademhaling bel 112

Koorts

Het lichaam verdedigd zich tegen ziektekiemen door ze dood te branden, je lichaamstemperatuur gaat omhoog waardoor de indringen dood gaat. Zorg dat het slachtoffer goed blijft drinken, wordt hij suf, duf, slap, blijft de huid "staan" en hoor je een snelle ademhaling bel dan de huisarts of 112

Algehele onderkoeling 32

Een slachtoffer kan algehele onderkoeling krijgen. De warmte wordt naar de romp

gebracht. Zorg dat koude armen nooit tegen de warmere romp komen.

bleek, rillen en koud

bewustzijnsstoornissen, wil graag slapen hartritme stoornissen - fibrillaties

Natte kleding uittrekken zonder de armen en benen te bewegen, uitknippen Opwarmen met dekens, lichaamswarmte

Eventueel deskundige hulp waarschuwen Geef nooit alcohol - dit is levensgevaarlijk

Inpakken bij lichte algehele onderkoeling

Sla een deken om het slachtoffer heen Pak het hoofd goed in

Laat het slachtoffer zitten

Zorg dat de deken tussen de arm en de romp komt Geef het slachtoffer warme dranken

Een warme douche mag ook

Je mag ook met lichaamswarmte je slachtoffer opwarmen Bevriezing van lichaamsdelen

Als het erg koud is, koelt het lichaam af, vooral op plaatsen die niet bedekt zijn.

Oren, tenen, vingers en oogleden zijn slecht doorbloed en bevriezen sneller.

Om te voorkomen dat er schade ontstaat mag je nooit wrijven, hierdoor maak je de huidcellen kapot. Je kunt er lelijke wonden aan overhouden.

na ontdooien van de huid:

1e graad bevriezingswonde - pijn

2e graad bevriezingswonden - blaren gevuld met bloederig vocht 3e graad bevriezingswonden - zwart en gevoelloos weefsel Zorg voor deskundige hulp

Warm het slachtoffer op met je lichaamswarmte of warm water, warme doeken

Borst en buikverwondingen

Ernstige bloeding Doordringende borstwond

Bel 112 Bel 112

Laat je slachtoffer tegen de muur zitten Laat je slachtoffer tegen de muur zitten Druk een steriel gaasje op de wond Laat de wond open

Vervang het gaasje iedere keer als het Wil het slachtoffer zelf de wond dicht

doorbloed drukken tegen benauwdheid geen bezwaar

Deskundige hulp plakt het af met een ventielpleister

Doordringende buikverwonding Zorg voor deskundige hulp

Heeft een slachtoffer een buikwond leg haar dan op de grond Zorg voor opgetrokken knieën, zo ontspan je de buikspieren Leg een metalline gaasje op de wond

Plak het aan vier zijden af met tape

Puilen organen uit, druk ze niet terug maar leg er een natte doek overheen

Voorwerp in het lichaam

Bel 112

Laat het slachtoffer liggen, knieën opgetrokken Leg 2 rolletjes verband tegen het voorwerp aan Let op: beweeg het mes niet

Laat iemand het geheel vast houden Plak de rolletjes vast met kleefpleister

Botbreuk en ontwrichting

Wanneer er teveel kracht op het geraamte komt gaat het kapot. Een bot breekt en een gewricht schiet uit elkaar ofwel is ontwricht. Men hoort of voelt het verschuiven of breken. Ondanks dat het twee verschillende letsels zijn geven ze dezelfde verschijnselen. We kennen verschillende soorten breuken. Bij kinderen komen scheuringen vaker voor en buigen botten soms i.p.v. dat ze breken. Botcellen zijn zacht en het botvlies is heel taai, hierdoor vervormen botten soms. We noemen dit twijgentak of greenstick breuken.

verschijnselen botbreuken:

pijn, zwelling, krachtsverlies of niet meer kunnen bewegen

soms kromme stand van het lichaamsdeel of een wond boven de breukplaats kinderen kunnen soms een lichaamsdeel wel bewegen maar hebben geen kracht Ontwrichting

Een gewricht bestaat uit een kop en een kom welke met elkaar verbonden zijn met kapsels en banden. Door deze constructie kan men het hele lichaam bewegen.

Als je de gewrichten te ver beweegt kan je over de grens heen gaan waardoor je het gewricht kapot maakt. Schieten botten van elkaar en weer terug op hun plaats dan noemen we dat een verstuiking.

Blijven de boteinden van elkaar af dan spreken we over een ontwrichting.

Het gewricht is kapot en moet behandeld worden als een botbreuk. Je mag nooit een gewricht zelf terug zetten als EHBO-er, ook niet als het slachtoffer je erom vraagt. Dit terugplaatsen is een medische handeling en werk voor artsen.

verschijnselen ontwrichting:

pijn, zwelling, niet kunnen bewegen soms verkorte of scheve stand

Houd het gewonde lichaamsdeel onbeweeglijk, en geef het steun Dek wonden af

Zorg voor deskundige hulp Zelf ondersteunen van een armbreuk

Vaak willen slachtoffer zelf hun gebroken arm steunen. Het aanleggen van een mitella of brede das moet voorzichtig en goed gebeuren.

Wanneer je dat niet durft of kunt, doe je slachtoffer het dan niet aan.

Zelf kunnen ze zonder pijn de arm stil houden.

Bij een letsel aan de onderarm, pols en hand leggen we een mitella aan. 35 Bij een letsel aan de elleboog, de boven arm, de schouder, sleutelbeen

en schouderblad leggen we een brede das aan.

**

**

Schuif de doek onder de hand langs naar het sleutelbeen Leg de andere kant over de arm en achter de nek langs Maak een knoop onder het oor en de punt bij de elleboog vast

Rust en steun bij een beenbreuk Bel 112

Leg een opgerolde deken heel voorzichtig tegen het been en de voet aan. Begin 10 cm voor de voet

Laat iemand met de rug tegen de rug van het slachtoffer gaan zitten voor steun

Je mag ook gebruik maken van andere voorwerpen of de voet vasthouden

Afdekken van een openbotbreuk

Open botbreuken zijn erg gevaarlijk doordat de botten zijn verschoven en de huid kapot is. Weefsels rondom het bot kunnen kapot zijn. Zorg dat ze niet bewegen en dek ze af.

Het liefst met steriel materialen en anders met datgene dat voorhanden is.

Bel 112

Leg een metalline gaasje op de wond Plak deze vast met kleefpleister

Geef het been steun met een deken of een ander voorwerp Heeft het slachtoffer een botbreuk is het suf, duf, grauw en slap

Dan is er sprake van een shock Bel 112.

Wervelbreuk ³⁶

Een rug bestaat uit 33 wervels en tussenwervelschijven, deze zitten met duizenden spiertjes aan elkaar. Door het ruggenmergkanaal loopt het ruggenmerg.

Als er een verkeerde beweging wordt gemaakt met de ruggengraat kan deze kapot gaan. Je wervels kunnen breken of verschuiven, je tussenwervelschijven kunnen ook kapot. Dit geeft direct gevaar voor je ruggenmerg en alle zenuwen van je lichaam.

Er kan druk ontstaan door zwellingen, het merg kan ook scheuren of bekneld raken.

verlamming of tintelingen in armen / benen

problemen met de ademhaling door verlamming van de spieren verlamming sluitspieren, blaas of endeldarm

Bel 112

Houdt de rug, het hoofd en de nek onbeweeglijk Onrustige slachtoffers niet vasthouden

Sta op verzoek van deskundige hulp in de auto om het hoofd te steunen Bewaak de vitale functies

Houdt het slachtoffer warm

Is het te warm in de auto leg dan een aluminiumdeken over de ramen Tegenwoordig knipt men niet zomaar meer een auto om het slachtoffer weg.

Daar waar mogelijk is laat men het slachtoffer zelf uitstappen. Soms duurt het uren voor iemand bevrijd is, in deze tijd kan er van alles mis gaan bij het slachtoffer.

Handgreep bij nekletsel

Om het hoofd van een slachtoffer te steunen moet je deze onbeweeglijk houden. Zorg dat je onbeweeglijk zit, je mag het hoofd pas loslaten als deskundige hulp het zegt.

Elke beweging kan letsel veroorzaken. Ga eerst goed zitten / liggen, pak dan het hoofd.

Kniel achter je slachtoffer

Laat je armen steunen op de grond of je knieën Pak het hoofd vast, niet op de oren

Moet je het slachtoffer verplaatsen doe dan de omgekeerde rautekgreep

Ribbreuk

Een slachtoffer die een harde klap tegen de ribben krijgt kan een rib breken of kneuzen.

Het slachtoffer heeft moeite met ademhaling, is benauwd, is duizelig en misselijk. Laat een arts naar de longen

luisteren om te controleren of men een klaplong heeft.

Laat het slachtoffer zitten in de halfzittende houding Zorg voor deskundige hulp

37

Als je je stoot of je valt ergens tegen aan dan komen weefsels klem te zitten tussen

Kneuzing en verstuiking

een bot en een hard voorwerp. Bijv. een harde schoen van een voetballer en je been.

Het weefsel gaat kapot, er komen kleine scheurtjes in ofwel het kneust. Als we een gewricht te ver bewegen schiet het uit elkaar en weer terug. Er komen scheurtjes in het weefsel, de banden en kapsels verrekken. We noemen dit verzwikken of verstuiken.

Kneuzingen en verstuikingen leiden dus tot beschadiging van spieren, bloedvaten, gewrichtsbanden, pezen en soms zelfs zenuwen.

Afhankelijk van de ernst van het letsel zullen ook de verschijnselen in ernst ver -

schillen. Hoe erger de bloeduitstorting of blauwe verkleuring en hoe sneller de zwelling ontstaan is, hoe ernstiger het letsel.

De behandeling van kneuzingen en verstuikingen zijn dan ook gelijk.

Koelen met kou, krijgt je slachtoffer meer pijn, behandel het dan als een breuk.

Laat het slachtoffer zitten

Leg het gewonde lichaamsdeel omhoog

Laat het slachtoffer zelf de schoen en kleding verwijderen Ga 10 - 20 minuten koelen met water, ijs of cool pack Leg een drukverband aan

Indien nodig een arts waarschuwen

cool pack voor eenmalig gebruik knijp in de zak, de korrels en vloeistof komen samen en hij wordt koud.

Aanleggen van een drukverband

Koelen helpt in de eerste 24 uur Koel 5x de eerste dag

weer gaat zwellen door gebruik.

Daarna koelen als het letsel

door gebruik weer problemen oplevert.

Krijg je meer pijn door het koelen bel dan deskundige hulp.

Leg een laag ideaalzwachtel ruim over het letsel (zwachtel naar het hart toe) ( 10 - 15 cm voor de verwonding - 10 - 15 cm na de verwonding)

Zorg voor een stevig verband

Laat het slachtoffer rust houden, eventueel een arts raadplegen

Drukverband voet 38

Begin bij de tenen te zwachtelen met de ideaalzwachtel naar het hart toe Ga door tot midden op de hak

Leg een slag voor de hak, een slag achter de hak, doe dit 2x maal er vormen zich nu 2 kruizen op de voet

Leg altijd tot 15-20 cm na de enkel het verband Zorg dat de voet in een hoek van 90°, de loopstand Drukverband hand

Begin te zwachtelen bij de vingers, leg 2 slagen om je vingers.

Je zet zo de slagen vast

Zwachtel meerdere slagen om de hand tot aan de duim Rol voor - achter de duim langs

Maak een kruis op de pols, doe dit 2x

Rol nu naar het hart toe (15 cm voor en 15 cm na het letsel) Zorg dat de muis van de hand goed is ingepakt

In plaats van ideaalzwachtel mag je ook kleefbaar windsel gebruiken.

Drukverband elleboog / knie

Laat bij een gekneusde knie het been rusten op een stoel

Laat de knie / elleboog licht buigen, bloedvaten en spieren ontspannen zo Laat het slachtoffer 10-20 minuten koelen, geeft dit meer pijn gelijk stoppen Begin ruim 15 cm voor de elleboog / knie met zwachtelen naar het hart toe Stop 15 cm voorbij de elleboog / knie

Zwachtel met ideaalzwachtel een strak verband

Zet het verband met een verbandklemmetjes of kleefpleister vast

Scheuring spier 39

Spieren bevatten veel bloed, als ze scheuren ontstaat er een onderhuidse bloeding.

Daar waar de spier gescheurd is treedt er direct een deuk in het spierweefsel op.

Vaak licht gekleurd. Afhankelijk van de grote van de spierscheur zal er bloed onder

de huid komen dat de deuk opvult en wordt er een blauwe bult zichtbaar.

Bij grote spierscheuringen is de hele vorm van een lichaamsdeel vaak veranderd.

Een spier staat als elastiek altijd een beetje op spanning, is deze spanning weg dan zal de spier in elkaar krimpen, dit geeft de vreemde vorm en doet verschrikkelijk pijn.

Het slachtoffer zal aangeven dat hij iets voelde knappen, een elastiekje weg voelde schieten of men heeft het idee dat er een lapje stof afscheurde.

Koel de wond 10-20 minuten Laat de spier ontspannen

Leg een drukverband aan als men dat verdraagt Zorg voor deskundige hulp

Laat het lichaamsdeel niet belasten

Banden van je enkel knie of schouder kunnen ook scheuren, Dit moet je gelijk als een spierscheuring behandelen.

Ondersteunend verplaatsen

Als je je slachtoffer naar de kraan moet brengen om een voet te kunnen koelen of je moet hem naar de huisarts brengen. Vervoer je slachtoffer dan door hem goed te ondersteunen.

Ga aan de gezonde kant van je slachtoffer staan Laat je slachtoffer je schouder vast pakken Laat het slachtoffer hinkelen

Er zijn ook andere methodes om iemand te vervoeren bijv. met het stoeltje

40

Als een stof ons lichaam beschadigt noemen we dat vergif. Dit kan acuut gebeuren

Vergiftiging

dat betekent dat je nu vergif krijgt en binnen 24 / 48 uur problemen krijgt.

Soms weet je niet wat voor vergif er werkzaam is, kijk dan naar de symptomen.

Let op dat jezelf geen letsel oploopt bij de hulpverlening.

Chemische verbranding

Chemische stoffen kunnen ook door de huid trekken en in het lichaam problemen geven: cyaankali, mosterdgas en landbouwvergiffen.

Gif in poedervorm eerst afkloppen en daarna spoelen.

ernstige brandwonden

verminkingen van het lichaam

soms problemen met de vitale functies Zorg voor deskundige hulp

Laat kleding en schoenen uittrekken onder de douche Veeg gif in poedervorm van de huid met een doek 45 minuten afspoelen met lauw water

Steriel afdekken

Het is erg belangrijk goed te ventileren bij het afspoelen van bijtend gif. De gifstoffen vermengen zich met de water dampen. De hulpverlener en het slachtoffer krijgen nu de giftige dampen in de longen, de ogen en de huid. Er zijn stoffen die actief worden door water. Spoel met veel water de stof van het lichaam en blijf spoelen.

Vergiftiging via de longen

pijn bij het inademen, hoesten, soms schuimend bloed

hoofdpijn, kloppende slapen, suf, moe, stoornissen in de vitale functies Bel 112, vraag om instructie

Breng het slachtoffer in de frisse lucht, niet hem laten liggen Controleer de vitale functies, eventueel reanimeren of beademen

Let op gevaar bij beademen - in de lucht inademen - liever de mond niet aanraken Vergiftiging via het spijsverteringskanaal

bijtend gif: dit geeft brandwonden in de slokdarm

Dit zijn stoffen waarmee je je lichaam en je omgeving mee schoonmaakt

petroleumproducten: de vluchtige brandbare gassen beschadigen de longen Dit zijn stoffen die branden zoals benzine, lampolie, petroleum

niet bijtend gif: dit komt in het bloed en beschadigt de hersenen Dit zijn alle andere stoffen, alcohol, pillen, planten, paddenstoelen, bessen.

Voor alle vergiftigingen geldt dezelfde regel:

Bel 112 en vraag om instructies

Gaat je naar een arts: neem de verpakking of het gif mee

41

Vuiltje in het oog

Oogletsels

vuiltje te zien op de oogbol het oog traant

pijn

Laat het slachtoffer knipperen met het oog

Verwijder het vuiltje met de punt van de zakdoek

(nooit over de iris wrijven maar naar de dichtst bij zijn de ooghoek) Eventueel met water spoelen

Bij pijn of vast vuiltje (oog)arts raadplegen, het hoornvlies kan beschadigd zijn.

Bijtend gif of verbranding van het oog

Zorg voor deskundige hulp

pijn Laat je slachtoffer liggen

brandwonden op de oogbol Gewonde oog naar beneden leggen

geen of slecht zicht Houd het oog open

Spoel 15 minuten met lauw water Dek het oog af

Je kunt ook een oog spoelen met een oogdouche, een eierdopje of borrelglaasje.

Wil een kind niet meewerken met spoelen, laat hem snoepje happen in een bak water.

Blauw oog pijn

blauwe oogkas en gezwollen ooglid geen of slecht zicht

Koel het oog met koude doek

Kun jij het oog niet zien, slachtoffer ziet slecht bel de oogarts

Doordringende oogverwonding

Is er een voorwerp in het oog geschoten en zit er een opening in de grote oogbol dan mag u geen gazen op het oog leggen.

Dit zuigt vocht uit het oog. Je mag het oog dan afdekken met een bekertje of een ring van de leukoplast afgedekt met een gaasje. Is het oog beschadigt dan mag het oog wel afplakken met een

metalline gaasje, Plak niet over de neus

42

Voorwerp in de neus

Neus - Oor - Mond - Gezicht

Leg een vinger op het lege neusgat Laat de neus snuiten

Controleer of de neus leeg is door lucht via de neus in te ademen Wil een kindje niet snuiten, smeer dan wat peper aan de neus Krijg je het voorwerp er niet uit, bezoek dan de huisarts

Bloedneus

Slachtoffers hebben vaak een bloedneus. Spontaan op een warme dag of bij inspanning Dit kan een kapot bloedvaatje zijn, maar ook gevoelig neusslijmvlies.

Ongelukjes kunnen ook tot een bloedneus leiden, even te diep peuteren of een klap of val tegen de neus zijn de meest voorkomende oorzaken van een bloedneus.

Bij volwassen slachtoffers kan een hoge bloeddruk ook de oorzaak zijn.

bloedneus

soms pijn en vreemde stand zwelling of blauwe neus Controleer de neus op breuken

Laat het slachtoffer zitten met het hoofd naar beneden gericht Laat de neus schoonmaken door hem te laten snuiten

De neus bij de neusvleugels of met doek eronder 5 a 10 minuten dicht drukken Laat nu de neus zacht uit snuiten

Als de neus nog bloedt herhaal je de procedure

Eventueel een koude doek op de neus of in de nek leggen

Ga naar de huisarts als: de neus scheef staat en pijn doet bij het aanraken het bloeden niet stopt

Insect of voorwerp in het oor seconden zuigen enorme kriebel / harde geluiden in het oor

grote paniek soms erge pijn

Stel het slachtoffer gerust Giet lauw water in het oor

Als het beestje niet naar buiten komt ga dan naar de huisarts

Probeer een voorwerp te pakken met een pincet, lukt dit ga naar de huisarts Oor pijn

Wees voorzichtig met het geven van kinderpijnstiller Houd het oor warm met een warme doek

Indien nodig de huisarts waarschuwen

Tand door de lip ⁴³

pijn

wond die bloed