Stageverslag masterstage Kunst- en Cultuurwetenschappen, Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond

Stageverslag masterstage Kunst- en

Cultuurwetenschappen, Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond

Lies Mensink S2178850

Masterstage Kunst- en Cultuurwetenschappen

16-07-2018

Lies Mensink s2178850 Jupiterstraat 139 9742 EW, Groningen l.m.w.mensink@student.rug.nl

MA Kunst- en Cultuurwetenschappen, Analyse en Kritiek Rijksuniversiteit Groningen

Stagebegeleider Lisa Wiegel Stagedocent: Lucia van Heteren

Stage bij Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond, afdeling Programmering Podiumkunsten

15 januari 2018 tot 29 juni 2018

Inhoudsopgave

Voorwoord 4

Inleiding 4

1 Beschrijving van de organisatie 5

1.1 Wat is de Brakke Grond? 6

1.2 Programmalijn Podiumkunsten 7

2 Beschrijving van de werkzaamheden 7

2.1 Ondersteuning in de productie van het context programma Something Shared 7 2.2 Organiseren van expositie Something Archived voor Something Raw 8 2.3 Ondersteunen bij het schrijven van subsidie aanvragen 9 2.4 Ondersteunen van de programmeur podiumkunsten met betrekking tot het 10

plannen van voorstellingen en residenties

2.5 Bijwonen voorstellingen zowel intern als extern 12

2.6 Overig leerdoel 13

3 Algemene evaluatie 13

Conclusie 14

Bronnen 16

Bijlagen 17

Bijlage 1 Stageplan 17

Bijlage 2 Logboek 19

Voorwoord

Tijdens mijn studie psychologie koos ik in mijn vrije minor tot de verbazing van veel medestudenten voor theatervakken. Daar kwam ik er al snel achter dat naar het theater gaan meer dan enkel een hobby voor mij was. Ik begon me te oriënteren op een toekomst in de theaterwereld en sprak met mensen uit het veld. Na een gesprek met de theaterprogrammeur van Jonge Harten, wist ik het zeker: ik wilde theaterprogrammeur worden! Ik begon aan een premaster Kunst Cultuur en Media om na mijn bachelor Psychologie de master Kunst- en Cultuurwetenschappen met als specialisatie Theater en Analyse en Kritiek te kunnen volgen.

Hoewel ik openlijk sprak over mijn droom om theaterprogrammeur te worden, wist ik heel goed dat ik een vrij beperkt beeld had van wat een theaterprogrammeur eigenlijk deed. Door het werken bij verschillende theaterfestivals kreeg ik van de inhoud van het werk van een programmeur slechts de eindselectie mee, ik had vrijwel geen idee van de besluitvorming of van het zakelijke proces dat aan die selectie voorafging. Voor mij leek programmeren voornamelijk heel veel theater zien om vervolgens uit te kiezen wat naar mijn smaak, het beste uit de selectie was om op een festival te tonen.

Dat klonk uiteraard als een droombaan, maar die droom was gebaseerd op een beperkt beeld. Over een stage hoefde ik niet lang na te denken: ik wilde meelopen met een theater programmeur.

Inleiding

Bij Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond heb ik gedurende 24 weken een programmeringsstage op de afdeling podiumkunsten gevolgd. De Brakke Grond is een Vlaams Cultuurhuis in het midden van Amsterdam en heeft als missie de culturele identiteit van Vlaanderen prominent op de voorgrond te plaatsen in Nederland. De Brakke Grond functioneert als presentatieplek, (co)producent en aanjager van reflectie.

Het huis heeft drie programmalijnen: Podiumkunsten, Audiovisuele kunst en cultuur en Muziek. Voor de gevolgde programmeringsstage was ik verbonden aan de afdeling podiumkunsten.

Hoewel het Vlaamse Cultuurhuis zich met name richt op het tonen van Vlaams aanbod, gaf de stage voldoende de mogelijkheid om kennis op te doen van het Nederlandse theaterveld. De Brakke Grond probeert vanuit een netwerkfunctie te werken en is altijd op zoek naar Nederlandse partners om de juiste context voor een Vlaams werk te vinden.

De keuze voor een stage bij een instelling in Amsterdam was bewust. Het zou mij een beter beeld geven van het aanbod in de podiumkunsten, een belangrijke voorwaarde voor programmeren is immers kennis van het aanbod. In Amsterdam is het podiumaanbod een stuk groter dan in Groningen, bovendien zijn de omliggende steden met ieder een rijk podiumaanbod vanuit Amsterdam gemakkelijk

1 Brakke Grond. Waar we voor staan. https://www.brakkegrond.nl/over-ons/waar-we-voor-staan

bereikbaar. Daarnaast bood het mij een goede mogelijkheid om bekend te worden met het culturele veld van de randstad.

In dit stageverslag wordt gereflecteerd op de taken die mij tijdens mijn programmeringsstage bij de Brakke Grond werden toebedeeld en de leerdoelen die vooraf aan de stage waren opgesteld.

Eerst zal ik een beschrijving geven van de Brakke Grond als organisatie. Daarbij zal ik de verschillende programmalijnen van de afdeling Podiumkunsten uitlichten. Daarna zal ik ingaan op de taken die ik gedurende de stage kreeg toebedeeld, deze zal ik koppelen aan de vooraf opgestelde leerdoelen. In de algemene evaluatie zal ik terugblikken op mijn algeheel functioneren.

1 Beschrijving van de organisatie

1.1 Wat is de Brakke Grond?

De Brakke Grond is een Vlaams Cultuurhuis in het midden van Amsterdam en heeft als missie de culturele identiteit van Vlaanderen prominent op de voorgrond te plaatsen in Nederland. Het huis wordt financieel ondersteund door de Vlaamse overheid met in 2018 €1,582 000

. De Brakke Grond bestaat sinds 1981 en is zich de afgelopen zes jaar steeds meer als netwerkorganisatie gaan positioneren. Het is niet enkel een mooie presentatieplek waar de schoonheid van het Vlaamse werk gepredikt wordt. De Brakke Grond is actief op zoek naar Vlaams Nederlandse samenwerkingen, zo organiseerde ze afgelopen april een symposium publiekswerk voor Nederlandse instellingen. De Brakke Grond is niet alleen programmeur, maar ook (co)producent. Vanuit de overtuiging dat verbinding een goede voedingsbodem voor artistieke innovatie is en dat samenwerking de zichtbaarheid van beide partijen vergroot, is de Brakke Grond sinds 2012 steeds meer een bruggenbouwer geworden. De Brakke Grond gaat actief in gesprek met kunstenaars, gezelschappen, culturele instellingen, steunpunten en fondsen om ideeën en projecten samen verder te ontwikkelen.

Voor kwalitatieve, zich onderscheidende Vlaamse kunst en cultuur probeert ze telkens opnieuw een juiste context in Nederland te zoeken, te faciliteren of te creëren. Voor nieuw Vlaams talent gaat de Brakke Grond actief op zoek naar talentontwikkelingstrajecten om zo een springplank te kunnen te zijn. Meer gevestigde Vlaamse makers zijn echter ook zeker welkom in de Brakke Grond en kunnen evenzeer rekenen op ondersteuning, zeker als ze in Nederland nog niet zo wijdverbreid te zien

zijn. De organisatie bestaat uit negentien vaste

medewerkers; het team wordt projectmatig aangevuld met tijdelijke freelancers. De organisatie is onder te verdelen in algemeen beheer en een team verantwoordelijk voor de activiteiten. Onder het algemeen beheer vallen de volgende zes functies: de directeur en zijn directiesecretaris, een

2 Brakke Grond. (n.p.) Beleidsnota 2018-2020, zie bijlage 3

3 idem

boekhouder, een gebouwbeheerder, een planningsverantwoordelijke en een permanente baliemedewerker. De afdeling activiteiten bestaat uit dertien personen. Het artistieke team bestaat uit drie programmeurs en twee productieleiders. De afdeling marketing en communicatie bestaat uit vier personen evenals de afdeling techniek. De Brakke Grond is een interdisciplinair huis, er zijn drie verschillende programmalijnen: Podiumkunsten, Audiovisuele kunst en cultuur en Muziek.

Waar mogelijk worden interdisciplinaire projecten en interdisciplinaire randprogramma’s gerealiseerd. Toch is dit in de praktijk vaak lastig, doordat het publiek niet makkelijk mengt: het beeldende-kunstpubliek zal niet snel een theatervoorstelling bezoeken en een muziektoeschouwer niet snel een expositie.

Het huis is met zijn vele zalen en aangrenzend café een interessante plek voor verhuur. Met enige regelmaat wordt het gebouw verhuurd aan organisaties voor een netwerkborrel of als presentatieplek. Dat is een effectieve manier om nieuwe samenwerkingen aan te gaan, maar het huis raakt daardoor snel vol. Een voordeel van die situatie is mijns inziens dat d e programmeurs scherp gehouden worden. Het bezetten van ruimtes in de Brakke Grond moet constant gerechtvaardigd kunnen worden aan de hand van het beleid en de programmalijnen.

1.2 Programmalijn Podiumkunsten

In de programmalijn Podiumkunsten van de Brakke Grond staat het presenteren van actueel uitgesproken Vlaams theater centraal. De Brakke Grond is een graadmeter voor vernieuwende ontwikkelingen in het Vlaamse theaterlandschap. De Brakke Grond programmeert makers die urgente maatschappelijke thema’s aankaarten of een nieuwe theater-/danstaal spreken, op z’n minst anders dan wat in Nederland gekend is. Het zijn nieuwe talenten, of makers die buiten Nederland wel al naam hebben gemaakt, maar in Nederland nog niet.

Doordat veel makers nog geen naam hebben gemaakt in Nederland is het belangrijk het programma in een goede context in te bedden. De kwaliteit van die context is belangrijker dan een veelvoud aan voorstellingen. De theaterprogrammeur probeert iedere week één voorstelling te tonen, die staan altijd meerdere avonden. Zelfs de onbekendere namen staan twee dagen, zodat niet alle druk voor de makers op één avond komt te liggen. Met programmalijnen gidst de Brakke Grond haar publiek: Nieuwe namen delen het podium met zogeheten Vlaamse Kleppers: toonaangevende Vlaamse gezelschappen en makers met al enige historie en naam en faam bij het Nederlandse publiek. Zoals Abattoir Fermé, Cie De Koe, STAN, Theater Zuidpool, Benjamin Verdonck en Ontroerend Goed. De Vlaamse Kleppers hebben een langere speelreeks van vier tot vijf dagen.

Zoals eerder genoemd probeert de Brakke Grond een springplank te zijn. Jonge makers kunnen bij de Brakke Grond altijd aankloppen voor een gesprek. Zij kunnen bij de Brakke Grond vaak terecht voor residenties. Bij het ondersteunen van jong werk staat duurzaamheid voorop, zo is er het 4 ^idem

5 Brakke Grond. Programmalijn podiumkunsten. https://www.brakkegrond.nl/over-ons/waar-we-

voor-staan/programmalijn-podiumkunsten

project Grensverkeer waar met ten minste één Vlaamse en één Nederlandse partner een langduriger begeleidingstraject wordt geboden aan opkomend talent.

De Brakke Grond werkt veel samen met partners in Amsterdam en daarbuiten om een breder draagvlak te creëren voor bijzondere kunstenaars uit Vlaanderen en doet dat ook in de vorm van festivals. Samen met Frascati organiseerde de Brakke Grond de laatste editie van het internationale dans- en performancefestival Something Raw en samen met Theater Bellevue en De Krakeling brengen ze het internationale poppen- en objecttheaterfestival Pop Arts. Ook verzorgt de Brakke Grond programmaonderdelen in samenwerking met de vele festivals die in het huis zelf te gast zijn zoals Amsterdam Fringe, Brainwash, ITS Festival, Nederlands Theater Festival en Theater na de Dam.

2. Beschrijving van de werkzaamheden

Vanaf halverwege januari heb ik tot en met juni 32 uur in de week stage gelopen op de afdeling Podiumkunsten bij programmeur Lisa Wiegel. In bijlage 1 is het logboek van mijn stage te vinden. De taken die ik heb uitgevoerd zijn daarin per week zichtbaar gemaakt. De taken die ik kreeg toebedeeld waren: het bieden van ondersteuning in de productie van het context programma Something Shared;

het organiseren van expositie Something Archived voor Something Raw; het ondersteunen bij het schrijven van subsidie aanvragen; het ondersteunen van de programmeur podiumkunsten met betrekking tot het plannen van voorstellingen en residenties; het bijwonen voorstellingen zowel intern als extern. Deze taken worden hieronder besproken, vervolgens wordt er op mijn persoonlijk functioneren gereflecteerd aan de hand van een bijbehorend leerdoel zoals eerder opgesteld in het stageplan.

1. Ondersteuning in de productie van het context programma Something Shared

Van 14 tot en met 17 maart vond Something Raw plaats. Dit dans- en performancefestival werd door

de Brakke Grond en Frascati voor de zestiende en laatste keer georganiseerd. Voor het derde jaar op rij

werd daarbij op Something Raw het verdiepingsprogramma Something Shared georganiseerd. In dit

verdiepingsprogramma gingen negen jonge kunstenaars afkomstig uit verschillende landen en

disciplines in gesprek over hun makerspraktijk, de voorstellingen op Something Raw en het thema van

de zestiende editie: de ontmoeting tussen beeldende kunst en podiumkunsten. Het programma werd

georganiseerd en begeleid door dansdramaturg Merel Heering en curator Suzanne Sanders. Ik vormde

daarbij de schakel tussen de begeleiders en deelnemers, was het aanspreekpunt voor praktische vragen

en zorgde ervoor dat zowel de begeleiders als deelnemers goed geïnformeerd aan het programma

begonnen. Gedurende het festival zorgde ik ervoor dat alles logistiek goed geregeld was en regelde dat

de deelnemers vrijkaarten ontvingen, een goede Vlaamse bourgondische lunch kregen en eventueel

konden overnachten.

Bijbehorend leerdoel “Ervaring op doen met productionele taken rondom het rand programma Something Shared”

Doordat ik zowel de productie vooraf als tijdens het festival voor Something Shared verzorgde, deed ik actief ervaring op met productionele taken. Daarnaast was ik betrokken bij de totstandkoming van een contextprogramma. Ik kon meekijken hoe de begeleiders van Something Shared een inhoudelijk contextprogramma opzetten met interessante gastsprekers als Dries Verhoeven en Connor Schumacher. Het logistiek ondersteunen van het contextprogramma gaf mij de mogelijkheid actief aan het inhoudelijke programma deel te nemen.

2. Organiseren van expositie Something Archived voor Something Raw

Deze taak was niet vooraf besproken, maar ontstond in de voorbereidingen voor Something Raw.

Doordat Something Raw haar laatste editie beleefde, ontstond het idee vanuit de organisatie om een expositie te organiseren waarin het postermateriaal van eerdere edities tentoon werd gesteld. Samen met een stagiaire van Frascati zocht ik in de archieven van Frascati en de Brakke Grond naar de oude campagnebeelden. We bedachten een vorm voor de expositie: Het werd een tijdlijn die deels bij Frascati en deels bij de Brakke Grond te zien was. Naast de posterbeelden hing een kaartje met de line-up van de bijbehorende editie om zo naast het campagnebeeld het programma zichtbaar te maken.

Ook al was er voor deze taak geen leerdoel door mij opgesteld, het was een leerzame

ervaring. Zowel de stagiair van Frascati als ikzelf hadden geen ervaring met het organiseren van een

expositie. Hoewel de posters en de bijbehorende kaartjes op de dag van de opening op tijd aan de

muur hingen, ging daar veel stress aan voor af. Zo bleken er fouten te staan in de line-ups op de

kaartjes. Deze line-ups waren wel vooraf naar de programmeurs gemaild, maar bleken niet zorgvuldig

gecontroleerd. Op de dag van de opening hebben we deze snel aan moeten passen. De taak bij het in

kaart brengen van de line-ups lag bij de stagiair van Frascati. Ik heb mij aanvankelijke niet met haar

taak bemoeid omdat mijn prioriteit bij de productie van Something Shared lag. Toen mij gevraagd

werd te helpen bij het creëren van de expositie liet ik weten dat ik tijdens het festival Something Raw

weinig tijd zou hebben door mijn productionele ondersteuning bij Something Shared. Maar

uiteindelijk verschoof tijdens het voorbereiden van de expositie de gehele verantwoordelijkheid naar

mij en de stagiair van Frascati. Om de expositie af te ronden moest ik daardoor zelfs een bijeenkomst

van Something Shared missen. Hoewel ik de praktische ervaring met het opzetten van een expositie

niet leerzaam vond, was deze algehele ervaring dat wel. Een leermoment voor mij was dat wij

verschillende verwachtingen hadden die in verloop van tijd de verantwoordelijkheid deden

verschuiven. We werden daarnaast onvoldoende begeleid door de organisatie, in het vervolg zou ik

eerder aan de bel trekken bij de organisatie om de wederzijdse verwachtingen opnieuw in kaart

brengen en indien nodig laten weten dat de verwachtingen niet overeenkomen. Zoals bij dit specifieke

geval duidelijk werd dat begeleiding onvoldoende was voor het product dat verwacht werd door de

organisatie.

3. Ondersteunen bij het schrijven van subsidie aanvragen

Voor het festival Pop Arts heb ik de programmeur ondersteund bij een projectsubsidieaanvraag voor de Janivo stichting. Op basis van twee eerdere aanvragen voor het Amsterdams Fonds voor de Kunst (AFK) en het Prins Bernard Cultuurfonds deed ik een voorzet voor een nieuwe aanvraag. Ik gebruikte passages uit deze eerdere beleidsteksten om tot een nieuw verhaal te komen en legde in overleg met de programmeur in de tekst de nadruk voornamelijk op de talentontwikkeling van jonge makers aan (een van de pijlers van Janivo)

. De programmeur kon mijn voorzet gebruiken voor het schrijven van de uiteindelijke aanvraag.

De Brakke Grond ondersteunt jonge makers uit talentontwikkelingstraject Grensverkeer met het aanvragen van subsidie. Daardoor heb ik de programmeur nogmaals kunnen ondersteunen bij een aanvraag voor de theatermaakster Marieke Dermul. Samen lazen we haar zelfgeschreven aanvraag via KIOSK door en gaven feedback.

Voor Something Raw deed ik een voorzet voor de afrekening van de subsidie voor het Fonds Podiumkunsten (FPK). Ik zocht interessante persquotes en maakte de hoogtepunten van het festival inzichtelijk, zoals een uiteenzetting van de makers voor wie Something Raw als springplank had gediend tot een internationale doorbraak. Daarnaast schreef ik de evaluatie over het contextprogramma Something Shared. Deze evaluatie besprak ik met de programmeur en paste waar nodig de tekst aan.

Naast de algemene afrekening van Something Raw voor het FPK ondersteunde ik bij de afrekening van twee projectsubsidies van het Mondriaanfonds. Deze waren aangevraagd voor twee makers op Something Raw: buren en Helena Dietrich. Ook hier ging ik op zoek naar bruikbare persquotes, foto’s en vroeg de publiekscijfers op.

Bijbehorend leerdoel “Kennis en ervaring op doen met het schrijven van subsidieaanvragen”

Door zelf een voorzet te doen bij het aanvragen van projectsubsidie bij Janivo en te werken vanuit eerdere aanvragen, raakte ik bekend met de toon van het schrijven van beleid. Doordat de programmeur in de adviescommissie van het Fonds Podiumkunsten zit, kreeg ik inzicht in de mechanismes die achter het wel of niet honoreren van een aanvraag schuilen. Zo vroeg theatermaakster Dermul bij haar KIOSK-subsidie in eerste instantie subsidie aan in twee categorieën:

Performance en Muziektheater. De programmeur leerde mij bijvoorbeeld dat het beter is slechts één

6 Janivo stichting. Janivo stichting – Steun voor jongeren en kinderen.

https://www.janivostichting.nl/janivo-stichting/

categorie te kiezen, in dit geval muziektheater, omdat Dermul meer zou uitblinken binnen die categorie.

Doordat ik naast het aanvragen van subsidie ook bij de afrekening betrokken was, heb ik de verschillende stadia van een subsidieaanvraag doorlopen. De programmeur liet mij een aantal keer meekijken naar begrotingen, hierdoor werd ik mij bewust van mijn beperkte inzicht in het zakelijke aspect van subsidieaanvragen. Het heeft mij een valkuil in mijn functioneren doen ontdekken. Het leren lezen en opstellen van een begroting is iets waar ik in de toekomst graag zou willen groeien.

4. Ondersteunen van de programmeur podiumkunsten met betrekking tot het plannen van voorstellingen en residenties

Om grip te krijgen op het werk van een programmeur van een Vlaams cultuurhuis was het voor mij onmiddellijk van belang om bekend te worden met het Vlaamse aanbod. In de eerste weken van mijn stage ben ik het aanbod van 2018/2019 gaan doornemen. De programmeur had verschillende brochures voor het seizoen 2018/2019, daarnaast had zij een map op Google Drive waar het aanbod in verzameld stond. In het roostersysteem Yesplan zocht ik welke makers eerder in de Brakke Grond hadden gestaan. Makers van wie ik de namen niet kende, zocht ik op, daarnaast probeerde ik een overzicht te krijgen van de verschillende verkoopbureaus en productiehuizen in Vlaanderen.

De programmeur ondersteunde ik praktisch door het maken van

blokkenschema’s voor de festivals die zij wilde bezoeken, bijvoorbeeld Festival Cement en Oerol,

daarbij deed ik voorstellen voor mogelijk interessante voorstellingen. Daarnaast woonde ik

verschillende afspraken met andere instellingen en makers bij en fungeerde ik daarbij als notulist. In

afstemming met de programmeur, plande ik voorstellingen (als optie) in het roostersysteem Yesplan

in. Ik nam de communicatie met verkoopbureaus voor het inplannen van voorstellingen over toen de

programmeur afwezig was. Daarnaast benaderde ik verkoopbureaus om technische informatie van

mogelijk interessante voorstellingen op te vragen om zo de map waarin de programmeur aanbod

verzamelde uit te breiden. De programmeur vroeg mij om vooraf aan een vergadering haar

programma - afhankelijk van het soort afspraak - op een bepaalde manier inzichtelijk te maken. Zo

heb ik alle speelplekken van de makers uit Grensverkeer genoteerd in een overzichtelijk document met

quotes uit persrecensies om zo de effectiviteit van het ondersteunen van een coproductie aan een

andere coproducent te tonen. De programmeur vroeg mij samen met de andere stagiair een

overzicht te maken van alle activiteiten (van podiumkunsten) in 2018 die de zalen van de Brakke

Grond bezetten. Door de vele programmalijnen en drukke bezetting van ruimtes in de Brakke Grond

was het belangrijk dat de theaterprogrammeur altijd goed kon beargumenteren waarom ze een ruimte

inzette voor een residentie of voorstelling. Wij verzamelden alle activiteiten (van podiumkunsten) van

2018 uit het roostersysteem Yesplan. Deze activiteiten werden onderverdeeld in de vier

programmalijnen van de Brakke Grond: De namen die al bekendheid in Vlaanderen en Nederland

hebben verworven werden de Vlaamse Kleppers. De Voorhoede waren de makers of gezelschappen

die urgente thema’s aankaartten of een vernieuwende vormtaal hanteerden ten opzichte van het Nederlands aanbod. De residenties en toonmomenten van jonge makers in huis vielen onder Coproducties/Jong Werk en de laatste categorie werd Festivals en Samenwerkingen.

De mails die de programmeur ontving van makers of verkoopbureaus met informatie over een nieuwe voorstelling, stuurde ze naar mij en de andere stagiair door om in een “aanbod afspraak” gezamenlijk te bespreken. In deze afspraken bespraken de andere stagiair en ik met de programmeur hoe wij op de mails zouden reageren, als wij programmeur van de Brakke Grond zouden zijn. Tegen het einde van mijn stage maakten verschillende Vlaamse huizen hun programma voor het volgend seizoen bekend.

Door deze brochures door te lezen probeerde ik de populaire voorstellingen in kaart te brengen. In de laatste langere aanbodafspraak bespraken we voorstellingen die we veel terug zagen komen. Zo konden we in kaart brengen in welke “trends” de Brakke Grond mee zou gaan en in welke niet. Zo opperden de andere stagiair en ik een aantal voorstellingen die de programmeur nog niet in overweging had genomen, maar nu wel opschreef. Wellicht zien we ze terug in het programma.

Bijbehorend leerdoel: “Kennis op doen in alle facetten van programmeren”

Het inhoudelijk bespreken van voorstellingen in de aanbodafspraken was leerzaam. Het was interessant om een beeld te krijgen van het soort mails die een programmeur ontvangt. Zo kreeg ik er een duidelijk beeld van hoe verkoopdossiers eruitzien en op basis van welke informatie een programmeur al dan niet besluit een voorstelling te boeken. Daarnaast vond ik het interessant hoe een voorstelling werd beschreven als deze nog in de maak was. Soms boekt de programmeur een voorstelling “blind” voordat deze in première is gegaan. De programmeur deelde mij welke vragen je het best aan een maker kunt stellen om naast de marketingtekst een duidelijk beeld van de voorstelling te krijgen. Deze kwamen van pas in een bespreking die ik later had met een producent van Frans Brood Productions.

In de aanbodbesprekingen merkte ik dat ik groeide in mijn kijkhouding. In de eerste afspraak werd of ik een voorstelling geschikt voor de Brakke Grond vond vooral bepaald door mijn eigen smaak en of ik de voorstelling kwalitatief goed vond. Een potentiële toeschouwer krijgt echter slechts een titel, maker, beeld en wellicht een ondertitel mee. Zijn die overtuigend genoeg om als toeschouwer een kaartje te kopen? De programmeur van de Brakke Grond vult de programmering niet enkel met voorstellingen die “goed verkoopbaar” zijn, maar neemt deze vraag wel altijd in overweging. Een belangrijker criterium was: is de voorstelling uitzonderlijk ten opzichte van het Nederlandse aanbod? Zijn er aanknopingspunten met urgente thema’s in Nederland? Vanuit de aanbodafspraken ben ik de kritische vragen die de programmeur aan mij stelde ook aan mijzelf blijven

7 Dit leerdoel wordt ook besproken bij taak 5

8 Zie taak 5

stellen wanneer ik voorstellingen zag. Ze werden een goede leidraad; ik merkte dat ik daardoor makkelijker kon verdedigen waarom een voorstelling wel of niet bij de Brakke Grond zou passen.

Wanneer ik tot de conclusie kwam of iets al dan niet bij de Brakke Grond zou passen, volgde een minstens net zo belangrijke vraag. “In welke context zou je de voorstelling plaatsen?” Doordat de Brakke Grond veelal met voor het Nederlandse publiek nog onbekende makers werkt, is optimale inbedding uitermate belangrijk. Een goede jeugdvoorstelling uit Vlaanderen kan interessant zijn, maar komt die niet beter tot zijn recht in de Krakeling, een theater met een jeugdige achterban? Het zoeken naar de juiste context prikkelde mij om in samenwerkingen te denken en deed zo mijn kennis van het theaterveld vergroten.

Naast het zoeken naar potentiële voorstellingen voor de Brakke Grond, was het enorm leerzaam om te kijken naar de voorstellingen die al geprogrammeerd stonden. Door het maken van een overzicht van alle activiteiten van Podiumkunsten in 2018, deze activiteiten onder te verdelen in de programmalijnen en deze naast de verschillende doelstellingen uit het beleid te leggen, maakten we zichtbaar in welke context de programmeur een voorstelling probeert neer te zetten. Het werd zichtbaar hoe de voorstelling in dienst stond van de netwerkfunctie van de Brakke Grond.

5. Bijwonen voorstellingen zowel intern als extern

De voorstellingen die in de Brakke Grond plaatsvonden, heb ik zoveel mogelijk bezocht en achteraf besproken met collega’s. Voor de stage heb ik verschillende programmatorendagen bezocht waar makers in korte toonmomenten en pitches fragmenten van hun voorstelling toonden. Ik bezocht onder andere de makersdag van Het Huis in Utrecht, de Inspiratiedag van Vincent Company en ging twee dagen naar Brussel voor de programmatorendag van De Pianofabriek. Wanneer ik zelf een voorstelling zonder de programmeur zag, maakte ik daar een kijkverslag van. Zo bezocht ik in plaats van de programmeur de première van de dansvoorstelling (B) van Siamese CIE in Charleroi. Daar had ik een afspraak met de boeker van verkoopbureau Frans Brood Productions. Zij deed een voorstel voor een mogelijke voorstelling in de Brakke Grond. Via mijn vragen probeerde ik een goed beeld te krijgen van de technische aspecten voorstelling, zodat de programmeur vanuit mijn aantekeningen goed zou kunnen inschatten of de voorstelling in de Brakke Grond zou passen en in welke zaal deze het beste tot zijn recht kwam. Uiteindelijk heeft de voorstelling de programmering gehaald.

Bijbehorend leerdoel: “Kennis op doen in alle facetten van programmeren”

Door de stage heb ik veel voorstellingen kunnen zien, soms nog voordat ze in première gingen. Door

de theatervakken die ik in mijn master heb gevolgd, had ik vertrouwen om op niveau en met kennis

van zaken over voorstellingen te kunnen praten en deze ook in mijn kijkverslagen goed onder woorden

te kunnen brengen. Eerst leken mijn verslagen op lange recensies, waarin ik beschreef wat wel en niet

goed werkte in een voorstelling; die verslagen besprak ik met de programmeur en daar ontving ik feedback op. In de loop van tijd leerde ik zo steeds beknopter notuleren. Uiteindelijk formuleerde ik ze als een advies aan de programmeur, zodat zij een duidelijk beeld zou krijgen van de voorstelling en aanknopingspunten kreeg op basis waarvan zij kon beslissen in welke context de voorstelling eventueel zou passen.

Overig Leerdoel: “Ervaring op doen met het organiseren van inleidingen en nagesprekken”

Dit leerpunt is niet aan bod gekomen op de manier zoals ik me dat vooraf had voorgesteld. In de toegewezen taken kwam het organiseren van een inleiding of nagesprek niet aan bod. Doordat er geen voorstellingen waren die om een inleiding of nagesprek vroegen, heb ik niet concreet ervaring opgedaan met het organiseren hiervan. Wel heb ik, zoals eerder besproken, vooraf aan Something Raw afspraken bijgewoond waarin het verdiepende randprogramma Something Shared werd opgezet.

Daarnaast was ik aanwezig bij afspraken waarin invulling werd gegeven aan het randprogramma Something Soup. Tijdens dans- en performancefestival Something Raw gingen in Something Soup verschillende kunstenaars en mensen uit het veld met elkaar in gesprek over de toekomst van de dans.

Uiteindelijk heb ik zowel de organisatie van de programma’s Something Shared en Something Soup als de uiteindelijke programma’s bijgewoond.

Algemene evaluatie:

Wanneer ik terugdenk aan het begin van mijn stage zie ik dat ik enorm gegroeid ben. Op mijn allereerste stagedag, woonde ik een afspraak voor Something Raw bij. Die afspraak was interessant en intimiderend: er werd druk gediscussieerd over de problemen in het dansveld en er werden suggesties gedaan voor gasten in het randprogramma van Something Raw. Vanuit mijn studie had ik een goed beeld gekregen van het theaterveld. In Groningen kende ik het goed, maar hier in Amsterdam vloog de ene na de andere naam voorbij en had ik geen enkel idee over wie het ging. De moed zakte mij in de schoenen, hoe kon ik ooit in zo’n gesprek meepraten? Ik besloot voortaan wanneer er zo’n voor mij onbekende naam voorbijkwam deze op te schrijven en achteraf op internet op te zoeken. Tegen het einde van mijn stage gebeurde het mij gelukkig zelden dat ik nog een naam van iemand in het Nederlandse veld moest opschrijven.

Ook korte praktische taken deden mijn inzicht in het theaterveld vergroten. De

programmeur liet mij een lijst met programmeurs uit Vlaanderen en Nederland updaten. Later kon ik

daardoor bij het horen van een voornaam onmiddellijk weten over welke programmeur er gesproken

werd. Naast dat ik het veld goed heb leren kennen, heb ik in deze stage veel over mijzelf

geleerd. Ik ben erachter gekomen dat ik in drukke periodes soms details over het hoofd kan zien en dat

ik dat met een goede voorbereiding kan ondervangen. Tijdens Something Raw was ik

verantwoordelijk voor de expositie van het postermateriaal, het vrijkaartenbestand voor programmeurs en pers en de coördinatie van Something Shared. Ik heb uiteindelijk al die taken goed kunnen vervullen, maar soms voelde het tijdens het werken als paniekvoetbal en had ik geen overzicht. Na afloop van Something Shared kreeg ik uit de evaluatie mee dat het de deelnemers aan niets ontbrak.

Zelf was ik binnen het Vlaams Cultuurhuis echter wel tegen iets aangelopen. Ik had inmiddels met het door de Brakke Grond gebruikte roostersysteem Yesplan leren werken, maar nog niet het belang ervan ingezien. In de festivalroes was ik ervan uitgegaan dat ik iedere dag om 12 uur het huis in zou kunnen om de lunch voor de deelnemers klaar te zetten- het café was immers al om 11 uur open. Helaas was ik er niet vanuit gegaan dat het weekend was en er geen baliemedewerker in huis aanwezig was. Het maken van een draaiboek had dit kunnen ondervangen. In het vervolg zou ik altijd een strak draaiboek maken, waarin ik niet enkel de uren aan zou geven van de deelnemers, maar ook die van mezelf en de baliemedewerker. Mede doordat ik deze stage zo graag wilde doen en eindelijk in Amsterdam kon werken, voelde ik een enorme drang om me te bewijzen. Ik beschouwde mezelf bijna meer als een medewerker dan als een stagiair en stond het mezelf daarom nauwelijks toe om fouten te maken. De druk die ik daardoor op mezelf legde, werd versterkt door de wetenschap dat ik beoordeeld zou worden voor mijn stage in de vorm van een cijfer. Wanneer ik feedback van mijn stagebegeleider op een taak kreeg, wilde ik meteen op haar kritiek reageren en uitleggen waarom ik een bepaalde keuze had gemaakt. Daardoor had ik soms het gevoel dat ik defensief reageerde, terwijl ik juist heel graag feedback ontving. Ik zat mezelf ontzettend in de weg en besloot daarom een extra evaluatiemoment aan te vragen om dit in een gesprek aan te kunnen kaarten. Gelukkig liet mijn stagebegeleider me weten dat ze mij helemaal niet defensief vond, dat ik weinig fouten maakte en dat ik zelfs zoveel fouten mocht maken als ik wilde: daar was het immers een stage voor. Dat we zo’n fijn en open een gesprek konden hebben, maakte dat ik me volledig op mijn gemak voelde. Ik was niet langer bang om fouten te maken of om vragen te stellen.

Conclusie:

Mijn doel aan het begin van de stage was meer inzicht krijgen in de taken van een

theaterprogrammeur. Na 24 weken te hebben meegelopen met een programmeur heb ik naar mijn idee

een goed beeld gekregen van alle facetten van het programmeren: zowel artistiek inhoudelijke taken

zoals het bespreken van aanbod en de toetsstenen voor het selecteren van voorstellingen, als het

praktische inplannen van voorstellingen en het communiceren met de verkoopbureaus. Het zakelijke

aspect zoals het onderhandelen met een verkoopbureau over de uitkoopsom heb ik van een afstand

meegemaakt. De onderhandeling zelf kreeg ik niet mee, wel kreeg ik via de brochures en de begroting

de uiteindelijke uitkoopsommen mee. In de stage heb ik ervaring kunnen opdoen met het aanvragen

van subsidies. Door mijn productionele ondersteuning bij het contextprogramma Something Shared

heb ik ervaring met productionele taken opgedaan. Het leerdoel “ervaring opdoen met het organiseren

van inleidingen en nagesprekken” is niet geheel volbracht zoals vooraf verwacht. Doordat ik van

dichtbij de opzet van het contextprogramma Something Shared meemaakte en het randprogramma Something Soup is dit deels ondervangen. Ik heb daardoor wel ervaring opgedaan met het organiseren van een verdiepend randprogramma.

Tijdens mijn stage heb ik veel gehad aan de kennis over de culturele sector die ik tijdens mijn studie heb opgedaan. De kennis van het culturele veld heb ik gedurende mijn stage kunnen uitbreiden.

In mijn 24 weken bij de Brakke Grond een beeld kunnen krijgen van hoe het veld in Amsterdam in elkaar steekt en mijn eigen netwerk vergroot. Daarnaast heb ik door deze stage wekelijks veel voorstellingen kunnen zien, kunnen oefenen in mijn kijken en in de verslaglegging daarvan.

Bronnen

Brakke Grond. Beleidsnota 2018-2020

Brakke Grond. Waar we voor staan. [online]

Geraadpleegd van: https://www.brakkegrond.nl/over-ons/waar-we-voor-staan [16 Jul. 2018].

Brakke Grond. Programmalijn podiumkunsten. [online]

Geraadpleegd van: https://www.brakkegrond.nl/over-ons/waar-we-voor-staan/programmalijn- podiumkunsten [16 jul. 2018].

Janivo stichting. Janivo stichting – Steun voor jongeren en kinderen. [online]

Geraadpleegd van: https://www.janivostichting.nl/janivo-stichting/ [1 sept. 2018].

Bijlagen

Bijlage 1 Stageplan

Mobility Office Faculty of Arts, Postbus 716, 9700 AS Groningen tel.: 050-363 5750 / stages.let@rug.nl

Stageplan Masterstage

(in te vullen door de student, ter goedkeuring van de docent)

Datum: 11/01/17

Persoonlijke gegevens stagiair Naam

Studentnummer: S2178850 Adres Jupiterstraat 139

Postcode & Woonplaats 9742EW Groningen

Tel. nr.: 0641187895 E-mail: L.m.w.mensink@student.rug.nl Stagedocent

Naam: Drs. Lucia van Heteren Opleiding: Kunst- en Cultuurwetenschappen Specialisatie: Analyse en Kritiek Stagegever

Naam: Stichting Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond Adres: Nes 45

Postcode & Woonplaats: 1012KD Amsterdam

Tel.nr.: +31(0)20 622 90 14 Branche: Cultuur/Podiumkunsten Begeleider namens de stagegever

Naam: Lisa Wiegel

Functie: Programmeur podiumkunsten

Tel.nr.: +31(0)20 622 90 14 E-mail: lisa.wiegel@brakkegrond.nl Korte omschrijving van de organisatie en/of sector waartoe de stagegever behoort

Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond brengt actuele, markante kunst uit Vlaanderen naar Amsterdam en de rest van Nederland. In de programmalijn podiumkunsten van de Brakke Grond staat het

presenteren van actueel uitgesproken Vlaams theater centraal. De Brakke Grond kijkt naar makers die

urgente maatschappelijke thema’s aankaarten of een nieuwe theater-/danstaal spreken, op z’n minst

anders dan wat in Nederland gekend is. Het zijn nieuwe talenten, of makers die buiten Nederland wel al naam hebben gemaakt, maar in Nederland nog niet.

Stage-opdracht/ globale omschrijving van de inhoud van de stage

Tijdens deze stage bij Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond ondersteun ik de programmeur

podiumkunsten met betrekking tot het plannen van voorstellingen en residenties. Ik ondersteun bij het schrijven van subsidieaanvragen en projectplannen. Op basis van eerder geschreven projectplannen doe ik zelf een voorzet voor een subsidieaanvraag voor een van de festivals die de Brakke Grond mede organiseert. Daarnaast ondersteun ik bij het schrijven van een projectsubsidie voor een van de door de Brakke Grond gesteunde jonge makers.

Ik woon gesprekken bij met makers en partners. Ik woon voorstellingen bij zowel intern als extern en zal inleidingen en nagesprekken bij voorstellingen in de Brakke Grond organiseren.

Ik help mee met productionele taken en ben het aanspreekpunt rondom het randprogramma Something Shared waarin een groep jonge choreografen samen met een groep jonge performancekunstenaars het festival Something Raw bezoeken, reflecteren over de voorstellingen en uiteindelijk iets op dat festival presenteren.

Tijdpad van de specifieke taken die tijdens de stage zullen worden uitgevoerd (incl. eventuele niet-opdrachtgebonden taken)

Stageperiode 15-01-18 tot 31-05-18 Aantal weken: 19

Aantal uren per week: 32

Leeruitkomsten (learning outcomes) met te verwerven competenties Kennis en ervaring op doen met het schrijven van subsidieaanvragen Kennis op doen in alle facetten van programmeren

Ervaring op doen met het organiseren van inleidingen en nagesprekken

Ervaring op doen met productionele taken rondom het rand programma Something Shared Aard en frequentie van de begeleiding door de stagegever

Elke maandag is er een overleg met team podiumkunsten waarin de taken voor de week worden overlegd daarnaast wordt er om de twee weken een moment ingepland, op mijn initiatief, om de stage kort te evalueren.

Aard en frequentie van de begeleiding door de stagedocent Aard en frequentie van de begeleiding door de stagedocent

- Oriënterend gesprek over stage en werkzaamheden - Beoordeling Stageplan voorafgaand aan de stage - Ondertekenen contracten met stagegevende organisatie

- Tussentijds gesprek halverwege de stage (als de student hier behoefte aan heeft, en op initiatief van student. Kan telefonisch)

- Na afloop van de stage: beoordeling Stageverslag

- Afrondend gesprek, naar aanleiding van het stageverslag, al dan niet op de werkplek, samen met de begeleider op de werkplek. Als dit qua planning niet mogelijk is houdt de begeleider een afrondend gesprek en heeft daarna overleg met de stagebegeleider op de werkplek over het cijfer

Bijlage 2:

Logboek werkzaamheden masterstage Vlaams cultuurhuis de Brakke Grond Wee

k

Datum Werkzaamheden stage

1 15-01 Inlezen beleid, afspraken voor Something Raw (SR) over

randprogramma, Overzicht maken programma Something Raw voor begeleiders Something Shared, Aanpassen Open Call Something Shared, aanpassen blokkenschema festival Pop Arts, Verzamelen info artiesten voor programmaboekje Pop Arts in een overzichtelijk document, inlezen podiumkunsten aanbod

2 23-01 Leren werken met roostersysteem Yesplan, Kick Off Something Raw, inlezen podiumkunsten aanbod, opschonen aanbodmappen,

Blokkenschema something raw aanvullen, Naar Charleroi voor première (B), afspraak met boeker Frans Brood Productions.

Voorstellingsverslag schrijven, Inlezen aanvraag Janivo en

benodigdheden, archief doorzoeken voor overzicht edities Something Raw

3 29-01 Contact opnemen voor optie voorstelling boeker, voorstellingsoptie plannen in Yesplan, Uitzoeken welke voorstellingen interessant zijn voor BNG theaterprijs op Rrreuring, Vergadering Something Raw notuleren, Uitzoeken interessante voorstellingen voor programmeur in Antwerpen, Korte tekst schrijven voor open call Something Shared Videoregistraties opzoeken mogelijke artiesten op Club Fatal (eindfeest Something Raw)

Schrijven van Janivo subsidie voor Festival Pop Arts op basis van aanvraag

4 05-02 Makersdag het Huis Utrecht, Afspraak Merel Heering en Suzanne Sanders over Something Shared, inhoudelijk bespreken, welke gasten, evt uitstapjes, Archief induiken van Something Raw voor expo.

5 12-02 Afspreken Expositie vormgeving, Afspraak bijwonen over het randprogramma van Something Raw: Something Soup

Afspraak inhoudelijk Something Shared (contextprogramma SR) ) notuleren, Toonmoment residentie Charlotte Goessaert Afspraak Antwerpen Circuit X voorbereiden

6 19-02 Notulen afspraak circuit X uitwerken en voorzet doen voor het Juryverslag van Circuit X op basis van de vergadering

Lijst programmeurs Vlaanderen updaten

Kabinet K premiere bijwonen met programmeur en bespreken

7 26-02 Aanbod bespreken 2019, Inspiratiedag Vincent Company bijwonen Expo Something Raw. Perskaarten Something Raw reserveren en bestand maken. Something Shared gasten bespreken en afstemmen met contextprogramma something soup

8 05-03 Praktisch en inhoudelijke briefing Something Shared, bestand

perskaarten bijhouden, vrijkaarten programmeurs reserveren

Expositie SR logistiek voorbereiden

9 10-03 Deelnemers opvangen, ruimtes klaarmaken, vrijkaarten regelen, deelnemen aan de meetings en het bezoeken van de voorstellingen Expositie maken archief Something Shared

10 19-03 Bezoeken voorstellingen festival Cement en schrijven voorstellingsverslagen

Inzichtelijk maken programma 2018-2019 voor communicatieoverleg Overleg met communicatie over programma 2018-2019, wat mist er nog, welke programmalijnen zijn aanwezig

11 26-03 Inplannen voorstellingen als optie in seizoen 18/19, contact met Vlaamse verkoopbureau’s over data en technisch fiche

Op zoek gaan naar mogelijke makers voor podcastfestival Oorzaken, In yesplan bekijken programma afgelopen vier seizoenen, om beter bekend te worden met het Vlaamse aanbod.

Ideëen van de programmeur voor festival Oorzaken uitwerken tot een leesbaar document, met info over de maker, links naar voorstellingen en evt recensies.

Aanvragen technische informatie bij gezelschappen over de voorstellingen op het lijstje

12 02-04 Opstellen nette enquette voor Something Shared evaluatie Kijkverslagen schrijven over voorstelling

Afrekening Something Shared schrijven

Onderzoek doen naar Kunst en Erfgoed subsidie voor aanvraag Julie Cafmeyer, beknopter neerzetten wat de beoordelingscriteria zijn.

Lijst opstellen interessante voorstellingen voor Lisa op KFDA

13 09-04 Productioneel voorbereiden residentie FRANKIE gedurende Poparts, Transport regelen en draaiboek maken opbouw

Speellocatie bezoeken met FRANKIE

Overleg bijwonen voor mogelijke verdiepingsmiddagen Brakke Grond

14 16-04 Samen met programmeur KIOSK subsidie aanvraag theatermaker Marieke Dermul doorlezen, feedback geven en aanpassen.

Voorstellingen bezoeken op Poparts 15 23-04 Symposium Publiekswerk bijwonen

Uitwerken Kijkverslagen

16 30-04 Door mij geschreven Something Shared afrekening bespreken en aanpassen

Begroting Julie Cafmeyer voor subsidie doorlopen en bespreken met directie assistent

Aangepaste Subsidie aanvraag Marieke Dermul doorlezen en bespreken,

CV Marieke Dermul in betere vorm gieten.

17 07-05 Presentatie Kassagegevens en analyse Brakke Grond bezoeker bijwonen

Naar Leuven om gesprek met twee theatermakers bij te wonen over

nieuw project

Voorstelling Michiel Vandevelde zien (die voor 18/19 geboekt is) Twee dagen naar Brussel voor programmadagen Pianofabriek en voorstellingen kfda

18 14-05 Afspraak Aanbod bespreken

Netwerk organisatie activiteiten plan opgesteld Afspraak Something Raw afrekening met Frascati

Vlaamse voorstellingen bezocht op SPRING | Mette Ingvartsen, Kate McIntosh, Liz Kinoshita

19 21-05 Aanbod afspraak

Communicatie overzicht van het programma seizoen 18/19 controleren op gekozen genres, labels, tijden en zalen Afrekening Something Raw (FPK) voorzet doen

Afspraken in Brussel en voorstellingsbezoek met programmeur Afspraak begeleiders Something Shared over mogelijkheid dit project tijdens Jonge Harten voort te zetten.

20 28-05 Mee op team tweedaagse, een bezoek aan C-Mine in Genk Bespreken kijkverslagen

Bespreken aanbod

Inzichtelijk maken waar de makers uit grensverkeer hebben gespeeld na ondersteuning Brakke Grond

21 04-06 Communicatieplan Brakke Grond Podiumkunsten doorlezen en bespreken

Maken blokkenschema voor programmeur op Oerol + suggesties doen interessante voorstellingen

Inplannen interessante Vlaamse voorstellingen

Brochures doorspitten naar interessante jeugdvoorstellingen

22 11-06 Fuck the black box (nieuw idee voor focusweek in dbg) bespreken, mogelijke valkuilen en subsidieaanvraag

Voorzet doen projectbeschrijving fuck the black box subsidie aanvraag

Toonmoment FRANKIE in Gent met programmeur bezocht Op Oerol voorstellingen zien.

Voorzet afrekening mondriaanfonds Helena Dietrich en buren

23 18-06 Op ITS voorstellingen Vlaamse makers zien Festival Openbare Werken in Gent bezoeken Verslag schrijven Openbare Werken

24 25-06 Afspraak met C-TAKT en SoAP bijwonen voor “Fuck the Black Box” in Neerpelt

Afspraak Theatermaker in Antwerpen voor mogelijke voorstelling in dBG seizoen 19/20

Voorstelling Jan Fabre zien op Zomer van Antwerpen

Vlaamse Seizoensbrochures doorspitten om zo overzicht te krijgen van de populaire voorstellingen, mogelijk gemiste interessante voorstellingen voor dbg

Aanbod bespreken seizoensbrochures.

Bijlage 3:

Concept begroting, beleidsnota 2018-2020 - Vlaams cultuurhuis de Brakke Grond