Beheeradvies op basis van de waargenomen macrofungi in het Provinciaal domein Averegten te Hallaar

Beheeradvies op basis van de waargenomen macrofungi in het

Provinciaal domein Averegten te Hallaar

RAPPORT Natuur.studie nummer 10 2013

Roosmarijn Steeman

Eindverslag van de opdracht

Beheeradvies op basis van de waargenomen macrofungi in het Provinciaal domein Averegten te Hallaar

Opdrachtgever: Provincie Antwerpen Opdrachthouder: Natuurpunt Studie vzw

Coxiestraat 11 2800 Mechelen studie@natuurpunt.be Veldwerk: Roosmarijn Steeman Teksten en gegevensverwerking: Roosmarijn Steeman Foto cover: Willi Sas

Foto’s rapport: Roosmarijn Steeman & Wim Veraghtert Vormgeving: Roosmarijn Steeman

Wijze van citeren: Steeman R., 2013. Beheeradvies op basis van de waargenomen

macrofungi in het Provinciaal domein Averegten te Hallaar. Rapport Natuurpunt Studie

2013/10, Mechelen, België.

Inhoudsopgave

1. Inleiding ... 2

2. Situering en beschrijving van het gebied ... 2

3. Methodiek ... 3

4. Resultaten ... 4

4. 1 Aantal soorten, aantal RL-soorten, vertegenwoordiging van de ecologische groepen ...4

4.1.1 Soortenlijst Provinciaal domein Averegten ...4

4.1.2. Soortenlijst per perceel ...4

4.2 Waardebepaling van het gebied op basis van de waargenomen macrofungi ...5

4.2.1 Procentuele verdeling van functionele ecologische groepen (PFG) ...5

4.2.2 Waardepaling van gebieden aan de hand van indicatorsoorten ...6

4.2.3 Waardebepaling aan de hand van Rode-Lijstsoorten ...10

5. Antwerpse prioritaire soorten ... 13

6. Conclusies en beheeradvies Provinciaal domein Averegten ... 16

7. Referenties ... 18

Bijlage. ... 18

Verklaring van de gebruikte afkortingen ... 18

Volledige soortenlijst ... 18

1. Inleiding

In het Provinciaal domein Averegten wordt al sinds 1980 door de Antwerpse mycologen naar paddenstoelen gekeken. Het domein is geliefd bij paddenstoelenkenners- en liefhebbers. In 2012 werd elk perceel bekeken en beheeradvies op maat gegeven.

Het provinciaal domein is 99ha groot en bestaat uit een mozaïek aan biotopen: natte soortenrijke graslanden, elzen- ,wilgen- en berkenbroekbos, populier, eiken-berkenbos, beuk, Linde en naaldhout.

De studie van de mycoflora in bossen vormt een waardevolle aanvulling bij de studie van de vegetatie omdat:

- De paddenstoelenflora veel soortenrijker is dan de vaatplantenflora

- Paddenstoelen vaak sneller reageren op veranderingen van de strooisellaag, de hoeveelheid dood hout, de vochtigheidsgraad van de bodem, …

Vooral in oude bosbestanden vertellen paddenstoelen meer over de toestand van het gebied dan de vegetatie. Botanisch minder interessante percelen kunnen soms toch mycologisch erg waardevol zijn.

Vandaar dat de provincie vragende partij was voor een uitgebreidere studie van de mycoflora en aanbevelingen voor beheer op basis van de mycoflora.

2. Situering en beschrijving van het gebied

Sinds 2001 is de oppervlakte van het groendomein Averegten gegroeid tot 99 ha, door aankoop van het deelgebied Hallaaraard. Het domein Averegten is het grootste gemengd loofbos van de gemeente Heist-op-den-berg en ligt geïsoleerd tussen twee woonkernen.

Geografisch ligt het domein in de relictzone ‘Bos- en akkergebied Itegemse Heide en Averegten’.

Een extra troef is dat het deelgebied Averegten al bos was ten tijde van Ferraris. Ook op de Vandermaelenkaart is het bos in oppervlakte en vorm weinig veranderd. Enkele bestanden werden bebost met loofhout zoals Zomereik, berk, els en populier, maar ook enkele bestanden met naaldhout (Lork en fijnspar/douglas).

Het gedeelte Hallaaraard bestond ten tijde van Ferraris bijna volledig uit landbouwland. Ook ten tijde van Vandermaelen waren deze percelen grotendeels in gebruik voor akkerbouw, met enkele beboste percelen. Eind 20

eeuw waren heel wat hagen en houtkanten in de Hallaaraard verdwenen. De laatste jaren is een deel van de perceelsrandbegroeiing gerestaureerd.

3. Methodiek

Indien er middelen beschikbaar zijn voor een cyclische inventarisatie kunnen we met permanente proefvlakken werken. Maar omdat er gevraagd werd naar een aanvullende inventarisatie van de mycoflora, stelden we een éénjarige inventarisatieronde voor.

Om praktische redenen (seizoens- en weersgevoelige fenologie van vruchtlichamen) spreidden we de inventarisaties over het seizoen (augustus-september-oktober-november). Afhankelijk van de weersomstandigheden werd op 2 dagen in het najaar geïnventariseerd: 5/10 en 7/11.

Per perceel werd een soortenlijst opgemaakt en werden aanbevelingen en opmerkingen voor een paddenstoelvriendelijk beheer genoteerd. De eerste dag werd het hele domein doorlopen om te zien waar de potenties zitten. De tweede dag werden enkel de meest interessante stukken opnieuw bekeken.

Er werd een gebiedsdekkende inventaris van het groendomein opgemaakt, waarbij de interessante zones voor paddenstoelen op kaart werden aangeduid.

De gegevens werden ingevoerd en doorgegeven aan FUNBEL (databank van de Vlaamse mycologen).

Bij de soortenlijsten wordt de Rode-Lijststatus voor Nederland (Arnolds & Veerkamp, 2008) en Vlaanderen (Walleyn & Verbeken, 1999) toegevoegd. Ook de ecologie en informatie over het voorkomen van de soort in Vlaanderen wordt hierbij gegeven.

Van de historische gegevens (<2000) uit Funbel worden enkel de Rode-Lijstsoorten besproken. Het is mogelijk dat deze soorten terug opduiken in het domein. Paddenstoelen kunnen zich soms gedurende lange tijd niet laten zien. De gegevens die werden verzameld door verschillende waarnemers sinds 2000 (funbel, waarnemingen.be) worden aan de soortenlijst toegevoegd en besproken in dit rapport.

De meeste waarnemers geven hun waarnemingen helaas niet precies genoeg door zodat de soorten

niet aan een perceel toegekend worden.

4. Resultaten

4. 1 Aantal soorten, aantal RL-soorten, vertegenwoordiging van de ecologische groepen

4.1.1 Soortenlijst Provinciaal domein Averegten sinds 2000

In 2012 werden tijdens twee inventarisatierondes 440 waarnemingen genoteerd van 194 soorten.

Hiervan staan 15 soorten op de Nederlandse Rode Lijst: 1 als Ernstig bedreigd (EB), 2 als Bedreigd (BE), 6 als Kwetsbaar (KW) en 6 soorten zitten in de categorie Gevoelig (GE). De ecologische functies zijn als volgt verdeeld: 31% symbionten, 58% saprofyten (59% houtsaprofyten, 36% terrestrische saprofyten en 5% saprofyten op kruiden), 8% parasieten, 2% met mos geassocieerde soorten en 1%

myxomyceten.

4.1.2. Soortenlijst per perceel

Er werden 27 deelpercelen bekeken, waarvan 3 percelen in het deel Hallaar en 24 percelen in het deel Averegten.

Figuur 1 – Overzicht van de genummerde percelen in provinciaal domein Averegten.

4d: 24 soorten, 1RL (GE), 56% Em, 36% S, 4% P, 4% Am 5b: 15 soorten, 1RL (GE), 60% Em, 34% S, 6% Am 5c: 11 soorten, 2RL (EB, GE), 34% Em, 58% S, 8% P 5d: 10 soorten, 30% Em, 25% P, 55% S

5e: 15 soorten, 35% Em, 15% P, 60% S 6a: 2 soorten, S

6c: 6 soorten, 68% Em, 32% S 6d: 3 soorten, 67% Em, 33% S 7e: 13 soorten, 13% Em, 87% S

9a: 59 soorten, 7 RL (1BE, 6KW), 41%Em, 48%S, 7% Pn, 4% Am 10a: 9 soorten, 7% Em, 2% S, 1% P

10b: 28 soorten, 1RL (KW), 42% Em, 48% S, 5% P, 5% Am 10c: 9 soorten, 8% Em, 2% S, 1% Am

11a: 37 soorten, 1RL (GE), 37% Em, 53% S, 10% P 12a: 51 soorten, 47% Em, 45% S, 8% P

12b: 1 soort, S

13a: 7 soorten, 1% Em, 8% S, 1% P 13b: 3 soorten, 67% Em, 33% S 13

: 17 soorten, 5% Em, 90% S, 5%P

16b: 14 soorten, 1RL (GE), 21% Em, 7% P, 72% S 17a: 28 soorten, 55% Em, 4% P, 41% S

18a: 19 soorten, 15% Em, 20% P, 65% S 23a: 3 soorten, S

23b: 31 soorten, 28% Em, 7% P, 65% S 28c: 11 soorten, 1 RL (GE), 8% Em, 92% S 28f: 6 soorten, 33% Em, 67% S

29a: 3 soorten, 67% Em, 33% S

4.2 Waardebepaling van het gebied op basis van de waargenomen macrofungi sinds 2000

4.2.1 Procentuele verdeling van functionele ecologische groepen (PFG)

Fungi kunnen gecategoriseerd worden volgens de ecologische groep waartoe zij behoren (Arnolds et al., 1995). In elk gebied of uurhok wordt elke categorie door een aantal soorten vertegenwoordigd. Het percentage van het totaal aantal soorten in een gebied of uurhok, vormt de PFG van desbetreffende categorie in dat gebied of uurhok. De PFG van elke groep (parasieten, saprofyten en symbionten) kan van belang zijn, maar voor bosgebieden gaat bijzondere aandacht naar de PFG van de ectomycorrhizavormers (symbionten).

Indien het beheer in een gebied onveranderd blijft, zou de PFG op korte termijn stabiel moeten zijn.

De PFG is een betrouwbare indicator die vrij ongevoelig is voor jaarlijkse verschillen in weersomstandigheden.

Op langere termijn wordt de PFG beïnvloed door de effecten van natuurlijke successie, deze is sterk afhankelijk van de ouderdom van bosgebieden.

Achteruitgang van symbionten is momenteel een algemene trend die indicatief is voor de achteruitgang van de kwaliteit van het milieu. Vele symbionten hebben zwaar te lijden onder vermesting, verdroging en verzurende factoren. De algemene toename van de strooisellaag in bosgebieden die hier het gevolg van is, benadeelt de symbionten en bevoordeelt de saprofyten.

Successie van het bos zonder ingrijpen van de mens zal tot verarming van de mycorrhizaflora leiden

in onze, door atmosferische verontreinigingen belaste, voedselarme ecosystemen. Dit doordat de

meeste mycorrhizasoorten gevoelig zijn voor ophoping van strooisel, vooral als dat stikstof- en

ligninerijk is (Kuyper, 1994; Keizer, 2003).

Figuur 2 – Overzicht van de vertegenwoordiging van de verschillende ecologische groepen van fungi in het Provinciaal domein Averegten (verklaring van de afkortingen zie bijlage p. 16)

Uit figuur 2 kunnen we aflezen dat het aandeel van de symbionten (Em) vrij hoog is (31%) in het Provinciaal domein Averegten. Een aantal percelen springen eruit met een percentage aan symbionten dat hoger ligt dan 40%: 4d, 5b, 10b, 12a, 13b, 17a, 29a. Dit is deels te verklaren doordat dit gebied reeds lang bebost is. Anderzijds wordt, vooral in het najaar, meer naar symbionten gekeken dan naar houtzwammen. Het ontbreken van (groot) dood hout op bepaalde plaatsen is ook een bepalende factor voor het hogere aandeel aan symbionten en lager aandeel saprofyten. Bovendien zijn op voedselarme bodem meer symbionten te vinden dan op rijkere bodems. Het hoge aandeel houtsaprofyten op bepaalde percelen wijst erop dat er veel dood hout, ook groot dood hout, blijft liggen in het gebied.

4.2.2 Waardepaling van gebieden aan de hand van indicatorsoorten

Indicatiewaarden van fungi voor natuurwaarden zijn specifieke indicatoren die strikt soortgebonden zijn en directe informatie leveren over de plaats waar de soort gevonden werd. Het gaat om soorten waarvan de ecologische preferenties redelijk goed gekend zijn. Op basis van hun aanwezigheid kan men uitspraken formuleren inzake beheer of de toestand van het milieu. Hieronder enkele algemene indicatorsoorten die kansrijke plekken indiceren (Keizer, 2003) die waargenomen werden in het Provinciaal domein Averegten.

Uit de indicatorsoorten kunnen we afleiden dat de droge stukken loofbos op voedselarme bodem en

vooral de dreven, belangrijk zijn voor symbionten. Er werden een aantal indicatoren voor waardevolle

naaldbossen gevonden, wat aangeeft dat een totale omvorming naar loofhout ook een verlies van

waardevolle soorten zou betekenen. Reliëf in de bodem en met mos begroeide greppels en

grachtkanten zijn plaatsen waar soorten die een schrale, humusarme bodem verkiezen, goed gedijen.

Mycorrhizasymbionten van naaldbomen

De Gele ringboleet werd dit najaar in perceel 18a gezien door verschillende waarnemers. Deze soort is algemeen bij Lork. Het verwijderen van Lork zal er voor zorgen dat deze soort uit de Averegten verdwijnt, maar op Vlaamse schaal, en zeker in de Kempen, is deze soort niet zeldzaam. Het verwijderen van Lork kan andere soorten ten goede komen. Op 18a is momenteel enkel een standaard dunning gepland.

Mycorrhizasymbionten van loofbomen op voedselarme bodem

Schaapje werd in 2004 in één van de dreven gezien en werd sindsdien niet meer terug opgemerkt. Dit is een soort om naar uit te kijken. De dreven worden zorgvuldig gemaaid en afgevoerd wat zeker kansen voor deze soort schept.

Bruinschubbige gordijnzwam werd op perceel 9a waargenomen, op het drogere deel, langs de weg.

Op dit perceel staat enkel het kappen van exoten op de planning, wat deze symbiont alleen maar ten goede kan komen.

Gele stekelzwam en Eikenboleet werden in één van de dreven gezien in 2012, respectievelijk in 2011.

Deze soorten wijzen op een goed beheer van de dreven.

Gewoon varkensoor werd langs de rand van perceel 21c gevonden en door een aantal fotografen vastgelegd in 2012. Zeemkleurig hazenoor groeide langs de vijver op perceel 4d, op een plek waar nog meer speciale soorten werden gevonden, zoals Peperboleet, Vissige eikenrussula en Sneeuwzwammetje.

Mycorrhizasymbionten van loof- en naaldbomen op voedselarme bodem

Hanenkam was te zien op de heuvel op het perceel 11a. Daar is uitbreiding van een open plek met heide en/of heischraal grasland. Dit gaat voornamelijk om het verwijderen van Rhododendron, die

Lork op zand of leem

Gele ringboleet (Suillus grevillei) (18a, 2012)

Beuk of Eik op zure voedselarme bodem Schaapje (Lactarius vellereus) (2004)

Berk op voedsel- en humusarme zandbodem

Bruinschubbige gordijnzwam (Cortinarius pholideus) (9a, 2012) Loofbomen op schrale bodem, lanen

Gele stekelzwam (Hydnum repandum) (2012) Eikenboleet (Leccinum quercinum) (2011) Loofbomen op humusarme bodem

Gewoon varkensoor (Otidea onotica) (21c, 2012) Zeemkleurig hazenoor (Otidea alutacea) (4d, 2012)

Loof- of naaldbomen op voedselarme zandbodem

Hanenkam (Cantharellus cibarius) (11a, 2012)

Peperboleet (Chalciporus piperatus)(4d, 2012)

daar nog talrijk aanwezig is. Van de berken, waarmee de Hanenkam een symbiose aangaat, blijft er een groot deel staan.

Mycorhizzasymbionten van loofbomen op zwaardere bodem

De vindplaatsen van de drie indicatorsoorten voor zwaardere bodems werden niet precies aangegeven. Wellicht werden deze soorten in de dreven gevonden.

Saprofyten op voedselarme bodem

Groene glibberzwam werd net zoals Hanenkam op perceel 11a gezien. Dit is een perceel met een schrale, zandige bodem en door het reliëf blijft er op bepaalde plaatsen weinig strooisel liggen.

Mycorrhizasymbionten van natte bossen

Greppelmelkzwam, een symbiont van berk en wilg op natte plaatsen.

Loofbomen op natte plaatsen

Greppelmelkzwam (Lactarius lacunarum) (9a) (2012) Elzenbroek of Els in natte bossen

Bleke elzenzompzwam (Alnicola escharoides)(4d, 5c, 5d, 5

, 9a, 17a) (2012) Wilgenbroekbossen

Koperrode gordijnzwam (Cortinarius uliginosus) (12a) (2012) Bleke wilgengordijnzwam (Cortinarius urbicus) (12a) (2012) Beuk of Eik op kalkhoudende en/of zwaardere bodems Bleekgele russula (Russula farinipes) (2011)

Beukenmelkzwam (Lactarius fluens) (2011) Eik op vochtige klei- of leembodem Kleibosrussula (Russula pseudointegra)(2004)

Groene glibberzwam (Leotia lubrica) (11a) (2011)

Greppelmelkzwam werd enkel gevonden op perceel 9a, op het drassige stuk rond de vijver waar bijna nooit iemand komt. Hier zijn dan ook geen werken gepland.

Bleke elzenzompzwam is een algemene symbiont van els, die bijna overal waar els groeit werd waargenomen.

Koperrode gordijnzwam en Bleke wilgengordijnzwam werden enkel gezien op perceel 12a, waar enkel het beheer van de bosrand en een standaard dunning op het beheerplan staan.

Houtzwammen

De locatie waar Elzenbundelzwam werd gezien in 2004 is onbekend. Deze soort wordt zowel op els en wilg op nattere plaatsen gezien als op beuk, berk en eik op drogere zandbodem.

Citroenstrookzwam is een niet zo algemene houtzwam die enkel op stronken van naaldbomen te vinden is.

Saprofyten op loofhout in vochtige bossen Elzenbundelzwam (Pholiota alnicola) (2004) Saprofyten op naaldhout

Citroenstrookzwam (Antrodia xantha) (11a) (2012)

Geelbruine plaatjeshoutzwam (Gloeophyllum sepiarium) (11a) (2012) Saprofyt op loofbomen

Bruinzwarte vuurzwam (Phellinus conchatus) (2012) Parasiet op groot loofhout

Echte tonderzwam (Fomes fomentarius) (9a, 12a) (2012)

Citroenstrookzwam en Geelbruine plaatjeshoutzwam zijn specifiek aan naaldhout gebonden. Indien men het naaldhout op perceel 11a zou verwijderen dan zouden ook deze zeldzamere saprofyten verdwijnen ten voordele van de symbionten op dit perceel.

Bruinzwarte vuurzwam is een soort die voornamelijk op wilg voorkomt, de precieze locatie is niet bekend, maar het zou kunnen dat het om een knotwilg gaat.

Graslandpaddenstoelen

Sneeuwzwammetje werd niet, zoals verwacht, in een grazige berm gevonden. De soort werd langs de vijver op perceel 4d aangetroffen, op een plaats waar nog een aantal indicatorsoorten voor schrale bodem werden gezien. Het is bekend dat wasplaten occasioneel ook in broekbossen worden aangetroffen.

Gele knotszwam groeide op een gemaaide berm, waar het maaisel werd afgehaald. Deze soort wijst op het belang van het maaien en afruimen van de grazige bermen langs de paden.

Het sneeuwzwammetje, een indicatorsoort voor schrale gras- landen, is in de Averegten als broekbossoort waargenomen.

Gewoon vuurzwammetje werd aangetroffen in het grasland 12b, waar vrij veel veenmos staat. De soort werd toen verkeerd op naam gebracht door de Dienst Milieu- en natuurbeleid als Scharlaken wasplaat, een soort uit de kalkstreek. Mogelijk ging het zelfs om het zeldzamere Veenmosvuurzwammetje. Daarvoor zou het grasland op een nat moment in augustus nog eens gecontroleerd moeten worden. Dit grasland lijkt alleszins ook potenties te bevatten voor de Provinciale prioritaire soort Vlokkig veenmosklokje, die in het voorjaar wordt gevonden.

Indicatoren voor stabiele, schrale graslanden met aanzienelijke natuurwaarden Sneeuwzwammetje (Hygrocybe virginea) (4d, 2012)

Gele knotszwam (Clavulinopsis helvola) (5c, 2012) Indicatoren voor zure, heischrale graslanden

Gewoon vuurzwammetje (Hygrocybe miniata) (12b, 2008)

4.2.3 Waardebepaling aan de hand van Rode-Lijstsoorten

In het provinciaal domein Averegten werden 21 Rode-Lijstsoorten voor Nederland waargenomen (Arnolds & Veerkamp, 2008). Hiervan zit er één in de categorie “Ernstig bedreigd” (EB), vier in de categorie “Bedreigd” (BE), 10 in de categorie “Kwetsbaar” (KW) en 6 in de categorie “Gevoelig” (GE).

In Tabel 1 worden deze soorten opgelijst, met hun ecologie en reden voor achteruitgang. Iets minder dan de helft van de Rode-Lijstsoorten zijn symbionten (45%). Het overige deel zijn terrestrische saprofyten (40%), houtsaprofyten (10%) en één parasiet (5%).

Op de Voorlopige Vlaamse Rode Lijst worden 84 soorten uit onze soortenlijst van de Averegten behandeld. Hiervan zijn er 77 “Niet bedreigd”, twee soorten gaan achteruit (A), twee soorten zijn

“Waarschijnlijk bedreigd” (B) en 3 soorten zijn “Kwetsbaar” (3).

Het schaapje (A), Gewone hanenkam (KW) en Gele stekelzwam (KW) staan ook op de meest recente Rode Lijst van Nederland. Witte paardenhaartaailing, Eikenboleet, Beukenmelkzwam en

Kleibosrussula ontbreken op de Nederlandse Rode Lijst. In Tabel 2 wordt van deze soort de ecologie en reden voor achteruitgang gegeven.

Tabel 1 - Overzicht van de waargenomen Rode Lijst-soorten volgens de Rode Lijst van Nederland (Arnolds &

Veerkamp, 2008) met de percelen waar de soort werd opgetekend (indien perceelsinfo niet beschikbaar wordt het jaartal van de waarneming gegeven), de ecologie en de reden van de bedreiging.

Wetenshappelijke naam Nederlandse naam RL Ecologie Bedreiging

wilgenvloedbossen

Verdroging

Alnicola subconspersa (9a) Fijnschubbige elzenzompzwam

KW Em - Symbiont van Zwarte els op zandige en venige bodem.

Verdroging en vermesting

Amanita vaginata (9a) Grijze slanke amaniet KW Em - Symbiont van loofbomen

Cantharellus cibarius (11a) Gewone hanenkam GE Em - Symbiont van loof- en naaldbomen op

voedselarme, droge, zandige bodem.

Vermesting

Clavulinopsis helvola (5c) Gele knotszwam GE St - Saprotroof tussen gras en mos op voedselarme, zandige bodems.

Biotoopvernietiging, vermesting en verzuring Clitocybe geotropa (2011) Grote trechterzwam BE St - Saprotroof tussen

bladeren op voedselrijke bodem

Verzuring

Cortinarius pholideus(9a) Bruinschubbige gordijnzwam BE Em - Symbiont van Berk op droog tot vochtig,

voedselarm zand.

Vermesting en verzuring.

Crucibulum crucibiliforme (28c)

Geel nestzwammetje GE Sk - Saprotroof op afgevallen of begraven takken en twijgen, ook op houtsnippers.

Zeldzaamheid

Entoloma caccabus (9a) Ranzige elzensatijnzwam KW St - Saprotroof in vochtige bossen op voedselrijke, kale bodem.

Verzuring en verdroging

Entoloma cetratrum (16b) Dennensatijnzwam GE St - Saprotroof, tussen strooisel en humus van

Vermesting

Entoloma conferendum (10b)

Sterspoorsatijnzwam GE St - Saprotroof in heischrale graslanden.

Vermesting

Entoloma politum (9a) Nitreuze elzensatijnzwam KW St - Saprotroof in vochtige bossen op voedselrijke, kale bodem.

Verzuring en verdroging

Hebeloma vaccinum (2012) Ruderale vaalhoed BE Em - Symbiont van loofbomen, zoals Els, Hazelaar, Populier , Eik en Wilg, vaak in iets gestoorde milieus, op voedsel- en vaak ook kalkrijke leem of zand.

Zeldzaamheid

Helvella elastica (2010) Holsteelkluifzwam KW St - Saprotroof, in loofbos,

op humeus zand of leem. Zeldzaamheid Hydnum repandum (2012) Gele stekelzwam KW Em - Symbiont van

loofbomen op kalkrijk zand.

Achteruitgang en kwetsbaarheid voor vermesting en/of verzuring.

Hygrocybe virginea (4d) Sneeuwzwammetje GE St - Saprotroof op schrale bodem, meestal in graslanden, soms ook in loofbossen.

Sterke afname door vermesting.

Inocybe squarrosa (9a) Dwergvezelkop BE Em - Symbiont van Wilg in bosjes en struwelen op vochtige tot natte, matig zure bodem.

Achteruitgang en kwetsbaarheid voor vermesting en/of verzuring.

Lactarius vellereus (2004) Schaapje KW Em - Symbiont van Eik in bossen en lanen op matig vochtige, voedselarme bodem.

Achteruitgang en gevoeligheid voor vermesting en/of verzuring.

Phellinus tuberculosus

(2010) Boomgaardvuurzwam KW Pn - Nectrotrofe parasiet op stammen van levende fruitbomen.

Zeldzaamheid

Psathyrella maculata (5c) Gevlekte franjehoed EB Sh - Saprotroof op stompen van loof- en naaldbomen op (matig) voedselrijke, humeuze zand- en leembodems.

Internationale zeldzaamheid

Russula farinipes (2011) Bleekgele russula KW Em- Symbiont van Eik en Beuk in lanen op vochtige leembodem

sterke achteruitgang als gevolg van vermesting.

Gewone hanenkam zit op de Rode Lijst van Nederland in de categorie

“Gevoelig” en op de Vlaamse Rode Lijst in de categorie “Kwetsbaar”

Tabel 2 - Overzicht van de waargenomen Rode Lijstsoorten op de Voorlopige Vlaamse Rode Lijst (Walleyn & Verbeken, 1999) met de percelen waar de soort werd waargenomen (indien geen perceelsinfo beschikbaar wordt het jaartal gegeven), de ecologie en reden van de bedreiging.

Categorie 3 = Kwetsbaar, Categorie A = Achteruitgaand.

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam RL VL Ecologie Bedreiging

naaldbomen op voedselarme, droge, zandige bodem.

Vermesting

Hydnum repandum (2012) Gele stekelzwam KW Em – Symbiont van loofbomen op kalkrijk zand.

Achteruitgang en kwetsbaarheid voor vermesting en/of verzuring Lactarius vellereus (2004) Schaapje A Em - Symbiont van Eik in

bossen en lanen op matig vochtige, voedselarme bodem

Achteruitgang en gevoeligheid voor vermesting en/of verzuring.

Leccinum quercinum (2011) Eikenboleet 3 Em - Symbiont van middeloude tot oude Zomereik, vooral langs lanen en bosranden op

humeuze, schrale, zure zand- en leembodems.

Achteruitgang door verzuring en vermesting.

Lactarius fluens (2011) Beukenmelkzwam A Em – Symbiont van beuk op zwaardere bodem.

Gevoelig voor vermesting en verzuring.

Marasmius quercophilus (2010)

Witte

paardenhaartaailing

A Sk - Saprotroof in groepjes op dood blad, zelden ook op takjes van Eik, Beuk of Esdoorn, op vrij voedselarme, kalkarme bodems.

Achteruitgang door verzuring en vermesting.

Russula pseudointegra

(2004) Kleibosrussula 3 Em - Symbiont van Eik en Beuk vooral in lanen op zwaardere bodem.

Achteruitgang als gevolg van verzuring en/of vermesting

4.2.4 Historische Rode-Lijstsoorten

Bij opvraging van de gegevens van de Averegten uit FUNBEL (databank KVMV) bleek dat er 820 waarnemingen werden verzameld van 334 soorten in de periode 1980 tot 2003.

In totaal gingen in die periode 18 excursies door in de Averegten: 25/05/1980, 15/10/1983,

19/03/1995, 01/08/1996, 08/09/1996, 10/09/1996, 15/09/1996, 08/07/1997, 09/07/1997,10/08/1997, 08/09/1997, 12/07/1998, 14/08/1999, 01/07/2001, 05/05/2002, 19/05/2002, 27/07/2003 en 27/08/2003.

In die periode werden 20 Rode-Lijstsoorten gezien volgens de Nederlandse Rode Lijst (tabel 3) en 8 Rode-Lijstsoorten volgens de Vlaamse Rode Lijst (tabel 4).

Pagemantel werd in 1999 in de Averegten waargenomen.

Het is opvallend dat een deel van de Rode-Lijstsoorten die enkel voor 2004 werden gezien, 6 van de 23, typische naaldhoutsoorten zijn. Ondertussen is de hoeveelheid naaldhout in het gebied sterk verminderd.

Tabel 3 - Overzicht van de waargenomen Rode Lijstsoorten van de Nederlandse Rode Lijst (Arnolds &

Veerkamp, 2008), die sinds 2004 niet meer werden waargenomen, met het IFBL-hok,de ecologie en reden van de bedreiging.

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam RL NL Ecologie Bedreiging

halminktzwam (d5-13-22)

KW Sk - Saprotroof op takjes of stukjes hout in de grond

Zeldzaamheid

Cortinarius acutus (1998) Spitse gordijnzwam

(c5-54-33) BE Em-Symbiont van loofbomen

op voedselarm zand of leem Achteruitgang door verzuring en vermesting.

Cortinarius brunneus var.

glandicolor (1983)

Eikelkleurige

gordijznwam (d5-14-11)

BE Em – Symbiont van naaldbomen op voedselarme, droge zandgrond.

Gevoelig voor vermesting en verzuring.

Cortinarius semisanguineus

(1999) Pagemantel (d5-13-22) KW Em – Symbiont van naaldbomen op

voedselarm, humusarm zand.

Achteruitgang als gevolg van verzuring en/of vermesting Entoloma byssisedum (1999) Schelpsatijnzwam

(d5-13-22)

BE Sk – Saprotroof op dood plantaardig materiaal in natte gebieden.

Zeldzaamheid

Entoloma euchroum (1983) Violette satijnzwam (d5-14-11)

BE Sh – Saprotroof op dood hout van els, in vochtige

gebieden.

Zeldzaamheid

Ganoderma lucidum (1999) Gesteelde lakzwam (d5-13-22)

KW Pn – Necrotrofe parasiet aan de voet van eik en beuk op

Zeldzaamheid

Hygrocybe glutinipes (1996) Kleverige wasplaat (c5-54-33)

KW St – Saprotroof in mosrijke hooi- en weilanden.

Achteruitgang wegens verdroging, verzuring en vermesting Inocybe margaritispora (1996) Schubbige

knobbelspoorvezelkop (d5-13-22)

KW Em – Symbiont van jonge loofbomen op kalkrijk zand.

Zeldzaamheid

Lactarius torminosus (1983) Baardige melkzwam (d5-14-11)

BE Em – Symbiont van berk op zure, voedselarme bodem.

Zeldzaamheid

Pholiota astragalina (1998) Goudvinkzwam (d5-13-22)

KW Sh – Saprotroof op stronken van naaldbomen op zandgrond.

Zeldzaamheid

Pluteus plautus (1998) Knolvoethertenzwam (d5-13-22, d5-14-11)

KW Sh – Saprotroof op

loofbomen met een voorkeur voor beuk, op kalkrijke bodem.

Zeldzaamheid

Russula adusta (2003) Rookrussula (d5-14-11)

BE Em – Symbiont van den op zandgrond.

Zeldzaamheid

Russula anatina (1998) Gazonrussula

(d5-13-22) EB Em – Symbiont van loofbomen op voedselarme bodem.

Zeldzaamheid

Russula decolorans(1996) Grauwstelige russula

(d5-13-22) EB Em – Symbiont van den op zure, voedselarme zandgrond.

Achteruitgang wegens vermesting en verzuring.

Russula puellaris (1983) Vergelende russula (d5-14-11)

KW Em – Symbiont van loof- en naaldbomen.

Zeldzaamheid

Russula turci (1996) Jodoformrussula

(d5-13-22) BE Em – Symbiont van den op

zandbodem. Achteruitgang wegens vermesting en/of verzuring.

Russula versicolor (1997) Bonte berkenrussula

(d5-14-11, d5-13-22) KW Em – Symbiont van berk, in lanen en loofbossen op voedselarme zandgrond.

Zeldzaamheid

Russula violacea (1997) Violette russula

(d5-14-11) BE Em – Symbiont van eik, in lanen en loofbossen op lemige bodem.

Zeldzaamheid

Tylopilus felleus(1996) Bittere boleet

(d5-13-22) KW Em – Symbiont van loofbomen, vooral beuk, eik en berk op voedselarme, zure bodem.

Zeldzaamheid

Tabel 4 - Overzicht van de waargenomen Rode Lijstsoorten van de Voorlopige Vlaamse Rode Lijst

(Walleyn & Verbeken, 1999), die sinds 2004 niet meer werden waargenomen, met het IFBL-hok,de ecologie en reden van de bedreiging. Categorie1 = Ernstig bedreigd, Categorie 2 = Bedreigd,

Categorie 3 = Kwetsbaar, Categorie Z = Zeldzaam, Categorie B = Waarschijnlijk bedreigd, Categorie A = Achteruitgaand.

Wetenschappelijke naam Nederlandse naam RL VL Ecologie Bedreiging

(d5-14-11)

1 Em – Symbiont van den op zandgrond.

Zeldzaamheid

Russula anatina (1998) Gazonrussula

(d5-13-22) Z Em – Symbiont van loofbomen op voedselarme bodem.

Zeldzaamheid

Russula decolorans (1996) Grauwstelige russula (d5-13-22)

3 Em – Symbiont van den op zure, voedselarme zandgrond.

Achteruitgang wegens vermesting en verzuring.

Russula turci (1996) Jodoformrussula (d5-13-22)

2 Em – Symbiont van den op zandbodem.

Achteruitgang wegens vermesting en/of verzuring.

Russula violacea (1997) Violette russula (d5-14-11)

2 Em – Symbiont van eik, in lanen en loofbossen op lemige bodem.

Zeldzaamheid

Russula grisea (1999) Duifrussula (d5-14-11)

B Em – Symbiont van eik, beuk en linde in dreven op humusarme bodem.

Zeldzaamheid

Russula emetica (1983) Braakrussula (d5-14-11, d5-13-22)

3 Em – Symbiont van loof en naaldbomen op zure, meestal vochtige bodem.

Zeldzaamheid

Russula pectinata (1998) Bittere kamrussula (d5-13-22)

3 Em – Symbiont van eik, in lanen op lemige bodem.

Zeldzaamheid

5. Antwerpse prioritaire soorten

In 2009 werden 48 prioritaire paddenstoelen voor de provincie Antwerpen geselecteerd, waarrond acties kunnen ondernomen worden in de provincie (Steeman, 2009). De selectiecriteria voor deze prioritaire soorten zijn: ze staan op de Rode Lijst, meer dan 1/3 van de vindplaatsen ligt in de

provincie, het is mogelijk om deze soorten te beschermen en het zijn min of meer opvallende soorten.

Van deze 48 soorten werd er twee in het provinciaal domein Averegten waargenomen: Nitreuze

soorten is dit een nieuwe vindplaats voor de provincie. Beiden zijn saprotrofen van vochtige wilgen- en elzenbroekbossen en werden in perceel 9a waargenomen. Voor Ranzige elzensatijnzwam is dit de 12

vindplaats sinds 2000 en voor Nitreuze elzensatijnzwam is dit de 10

vindplaats sinds 2000.

Vlokkig veenmosklokje (Galerina paludosa) en Witgeringd mosklokje (Galerina jaapii) kunnen we verwachten in de Averegten, in het hooilandperceel met veenmos. Dit zijn soorten om vroeger op het jaar naar uit te kijken, ze verschijnen van mei tot augustus.

6. Conclusies en beheeradvies Provinciaal domein Averegten

Uit de info die we verkregen bij de inventarisatie van het voorbije seizoen blijken op basis van de mycoflora de volgende percelen het meest waardevol te zijn:

1) Percelen waar de PFG voor mycorrhizasymbionten hoger is dan 30% zijn ofwel jonge percelen met weinig dood hout, relatief jonge bomen en een dunne strooisellaag, ofwel percelen op voedselarme bodem, waar symbionten ook bij het ouder worden van de bomen blijven verder leven en de strooisellaag gemakkelijk afbreekt.

PFG > 30%: 4d, 5b , 5c , 5d, 5

, 6c, 6d , 9a , 10b , 11a , 12a , 13b , 17a , 28f , 29a.

2) Percelen met Rode-Lijstsoorten: 4d, 5b , 5c, 9a, 10b, 11a , 16b, 28c.

3) Percelen met indicatorsoorten: 4d, 5c, 5d, 5

9a, 11a, 12a, 12b, 13g, 17a, 18a.

De meest interessante percelen voldoen aan deze drie criteria: 4d, 5c, 9a, 11a.

Het microreliëf, de overgang van droge zandige stukken naar nattere percelen en de vele dreven maken het gebied interessant voor paddenstoelen.

In de dreven vormt Amerikaanse eik geen probleem voor paddenstoelen indien het bladafval er niet ophoopt, maar in aaneengesloten bospercelen zorgt deze exoot voor een slecht afbrekende

strooisellaag die voor verzuring en verruiging zorgt. Ook Tamme kastanje zorgt voor een dikke, slecht afbrekende strooisellaag. Voor symbionten is het bovendien ook belangrijk dat de bodem niet teveel verstoord wordt. Waar mogelijk zouden deze bomen verwijderd moeten worden en vervangen door inheemse Zomereik. Populieren werden al verwijderd.

Het gebied is vrij toegankelijk voor recreanten. Er moet wel over gewaakt worden dat de dreven niet teveel platgelopen worden en honden hun behoefte hier niet achterlaten. Wanneer wordt vastgesteld dat de dreven verruigen en de mycoflora achteruit gaat, dan kan men overwegen om een kleine afsluiting te maken tussen het pad en de bomen. Momenteel worden de meeste dreven al gemaaid en maaisel goed afgevoerd, wat de mycoflora ten goede komt.

Concrete acties kunnen ondernomen worden in de volgende percelen. De stukken die in groen worden aangeduid krijgen prioriteit vanwege de huidige potentie die aangetoond werd door de aanwezige mycoflora.

4d: Betreding rond de eendenvijver moet zoveel mogelijk beperkt blijven, vooral langs het perceel 4d.

Naar aanleiding van de bijzondere vondsten daar dient het kappen daar zoveel mogelijk beperkt te blijven en mag slib langs die kant zeker niet op de oevers gestort worden.

5c: Gele knotszwam verschijnt hier als gevolg van een uitstekend maaibeheer. De Gevlekte

franjehoed verscheen hier op een stomp van een populier. Het is belangrijk dat de stompen in de

dreven niet onmiddellijk uitgefreesd worden. Het rottend materiaal kan nog heel wat paddenstoelen een plaats geven en zolang de wortels nog energie bevatten kunnen ook de symbionten nog verder leven.

9a: Perceel 9a is wellicht het meest interessante perceel van het domein en het minst bezochte en dus verstoorde perceel, omdat het zo nat is. Het is ook het enige stuk van het domein dat als reservaatgebied werd aangeduid en dus best met rust gelaten wordt. Een nulbeheer, zoals in het beheerplan werd voorzien is hier inderdaad gewenst.

11a: Het verwijderen van Rhododendron zou de aanwezige mycoflora op dit perceel ten goede komen. Voornamelijk het reliëf in dit perceel draagt bij aan de waarde voor de mycoflora. Deze hellingen moeten zoveel mogelijk gespaard worden van betreding.

23b-18a: Amerikaanse eik in deze dreef op termijn vervangen door inheemse bomen.

23b: Dit perceel bevat veel potentie en zal op termijn nog interessanter worden. Een dunning zou de bomen en daaraan verbonden symbionten ten goede komen.

12a: Het wilgenbroekgedeelte van 12a is beperkt, maar is zeer interessant voor wilgenbegeleiders.

Het zou best zijn moesten deze wilgen met rust gelaten worden en verder kunnen uitbreiden langs de rand van perceel 12b.

Perceel 9a, het meest interessante deel van het domein met ontoegankelijk broekbos.

7. Referenties

A

E., V

M. 2008. Basisrapport Rode Lijst Paddenstoelen. Nederlandse Mycologische Vereniging, Utrecht.

KEIZER P.J. 2003. Paddestoelvriendelijk natuurbeheer. KNNV, Utrecht. 88p. ill.

W

R. & V

A. 1999. Een gedocumenteerde Rode Lijst van enkele groepen

paddestoelen (macrofungi) van Vlaanderen. Mededelingen van het Instituut voor Natuurbehoud 7: 1-84. Brussel.

S

R. 2009. Provinciale Prioritaire Paddenstoelen Antwerpen. Rapport Natuurpunt Studie i.o.

van de Provincie Antwerpen. 2009/6, Mechelen, België. In: Dienst Duurzaam Milieu- en Natuurbeleid (2010): Provinciale Prioritaire Soorten Provincie Antwerpen. Provincie Antwerpen. p155 - 192

Bijlage: Volledige soortenlijst “Averegten”

Verklaring van de gebruikte afkortingen 1) Ecologie

Em Mycorrhizavormer, ectomycorrhizasymbiont S saprotroof

Sh Houtsaprofyt

Sk Saprotroof op kruidachtige delen van planten St Terrestrische (bodembewonende) saprotroof P Parasiet

Am Associatie met mossen

Fh Fagotroof (voedingswijze van Slijmzwammen en algen, waarbij voedselpartikels rechtstreeks door de cel worden opgenomen en verteerd in voedingsvacuoles) op hout

2) Rode Lijst Nederland (2008) – RL NL V Verdwenen

EB Ernstig bedreigd BE Bedreigd KW Kwetsbaar GE Gevoelig

3) Voorlopige Rode Lijst Vlaanderen (1999) – RL VL V Verdwenen

EB Ernstig bedreigd BE Bedreigd KW Kwetsbaar

B Waarschijnlijk bedreigd A Achteruitgaand

N Niet bedreigd

Waarnemers Jaartal Genus Soortnaam Nederlandse naam Ecologie

RL NL RL VL

Willi Sas 2011 Agaricus bitorquis Straatchampignon St Leo janssen 2002 Agaricus silvicola Slanke anijschampignon St

Leo janssen 2002 Agrocybe praecox Vroege leemhoed St

Mycoflora 2012 Albugo candida Witte roest P

Willi Sas 2011 Alnicola bohemica Zilversteelzompzwam Em

Roosmarijn Steeman 2012 Alnicola escharoides Bleke elzenzompzwam Em

Roosmarijn Steeman 2012 Alnicola salicis Wilgenzompzwam Em KW Roosmarijn Steeman 2012 Alnicola scolecina Donkere elzenzompzwam Em

Roosmarijn Steeman 2012 Alnicola striatula Gestreepte zompzwam Em

Roosmarijn Steeman 2012 Alnicola subconspersa

Fijnschubbige

elzenzompzwam Em KW

Roosmarijn Steeman 2012 Amanita citrina var. alba Witte knolamaniet Em n Roosmarijn Steeman 2012 Amanita citrina var. citrina Gele knolamaniet Em n Verschillende waarnemers 2011 Amanita excelsa Grauwe amaniet Em n Roosmarijn Steeman 2012 Amanita fulva Roodbruine slanke amaniet Em n

Roosmarijn Steeman 2012 Amanita muscaria Vliegenzwam Em n

Roosmarijn Steeman 2012 Amanita pantherina Panteramaniet Em n

Roosmarijn Steeman 2012 Amanita rubescens Parelamaniet Em n

Roosmarijn Steeman 2012 Amanita vaginata Grijze slanke amaniet Em KW n Verschillende waarnemers 2012 Annulohypoxylon multiforme Vergroeide kogelzwam Sh

Roosmarijn Steeman 2012 Antrodia xantha Citroenstrookzwam Sh Verschillende waarnemers 2011 Antrodiella semisupina Wit dwergelfenbankje Sh

Willi Sas 2012 Aporythisma urticae P

Willi Sas 2011 Arcyria cinerea Asgrauw netwatje Fh Willi Sas 2012 Arcyria incarnata Grootmazig netwatje Fh

Willi Sas 2012 Arcyria minuta Fopnetwatje Fh

Roosmarijn Steeman 2012 Armillaria gallica Knolhoningzwam Sh Leo janssen 2012 Armillaria mellea Echte honingzwam P

Roosmarijn Steeman 2012 Armillaria ostoyae Sombere honingzwam Pn (Sh) Roosmarijn Steeman 2012 Ascocoryne sarcoides Paarse knoopzwam Sh Planten- en

mossenwerkgroep

Schijnvallei 2010 Ascotremella faginea Zakjestrilzwam Sh Willi Sas 2012 Asteromassaria macrospora Beukenjoekelspoorzwam Sh Paddenstoelenwerkgroep

Zuidrand Antwerpen 2004 Asterophora lycoperdoides Poederzwamgast P Roosmarijn Steeman 2012 Asterophora parasitica Plaatjeszwamgast P Willi Sas 2012 Athelia arachnoidea Tweesporig vliesje Sh

Willi Sas 2012 Athelia epiphylla Gewoon vliesje Sh Verschillende waarnemers 2012 Auricularia auricula-judae Echt judasoor Sh

Leo janssen 2012 Baeospora mycosura Muizenstaartzwam Sk

Willi Sas 2012 Basidioradulum radula Foptandzwam Sh

Willi Sas 2012 Biscognauxia nummularia Ruwe korstkogelzwam Sh

Willi Sas 2012 Bispora antennata Sh

Willi Sas 2012 Bisporella citrina Geel schijfzwammetje Sh

Verschillende waarnemers 2012 Bisporella sulfurina Zwavelgeel schijfzwammetje Sh Verschillende waarnemers 2012 Bjerkandera adusta Grijze buisjeszwam Sh

Willi Sas 2011 Bjerkandera fumosa Rookzwam Sh

Leo janssen 2011 Bolbitius vitellinus Dooiergele mestzwam St

Verschillende waarnemers 2012 Boletus edulis Gewoon eekhoorntjesbrood Em n Willi Sas 2012 Botryobasidium subcoronatum Gespentrosvlies Sh Willi Sas 2011 Brefeldia maxima Zwart reuzenkussen Fh

Verschillende waarnemers 2012 Bulbilomyces farinosus Korreltjeszwam Sh Willi Sas 2012 Calloria neglecta Brandnetelschijfje Sk Sigrid Van de Noort 2008 Calocera cornea Geel hoorntje Sh

Roosmarijn Steeman 2012 Calocera viscosa Kleverig koraalzwammetje Sh Leo janssen 2002 Calocybe carnea Roze pronkridder St

Ludwig Van den Eynde 2010 Calocybe gambosa Voorjaarspronkridder St Verschillende waarnemers 2011 Calvatia excipuliformis Plooivoetstuifzwam St

Verschillende waarnemers 2012 Calyptella capula Brandnetelklokje Sk

Verschillende waarnemers 2012 Cantharellus cibarius Gewone hanenkam Em GE KW

Mycoflora 2012 Ceratiomyxa porioides Fh

Willi Sas 2012 Ceriporia reticulata Bosnetje Sh

Verschillende waarnemers 2012 Cerocorticium confluens Ziekenhuisboomkorst Sh Verschillende waarnemers 2012 Cerocorticium molare Getande boomkorst Sh

Verschillende waarnemers 2012 Chaetosphaerella phaeostroma Zwarte viltzwam Sh

Roosmarijn Steeman 2012 Chalciporus piperatus Peperboleet Em n

Verschillende waarnemers 2012 Chondrostereum purpureum Paarse korstzwam Pn (Sh)

Verschillende waarnemers 2012 Ciboria calyculus Eikelbekertje Sk Willi Sas 2012 Claviceps microcephala Pijpenstrootjesmoederkoren P

Verschillende waarnemers 2012 Clavulina cinerea Asgrauwe koraalzwam St Verschillende waarnemers 2012 Clavulina coralloides Witte koraalzwam St

Roosmarijn Steeman 2012 Clavulinopsis helvola Gele knotszwam St GE Verschillende waarnemers 2012 Clitocybe candicans Kleine bostrechterzwam St

Verschillende waarnemers 2012 Clitocybe clavipes Knotsvoettrechterzwam St Roosmarijn Steeman 2012 Clitocybe ditopa Kleinsporige trechterzwam St

Willi Sas 2011 Clitocybe geotropa Grote trechterzwam St BE Leo janssen 2010 Clitocybe gibba slanke trechterzwam St

Verschillende waarnemers 2012 Clitocybe metachroa Tweekleurige trechterzwam St

Verschillende waarnemers 2012 Clitocybe nebularis Nevelzwam St Verschillende waarnemers 2012 Clitocybe odora Groene anijstrechterzwam St

Willi Sas 2011 Clitocybe phaeophtalma Spieringtrechterzwam St Roosmarijn 2012 Clitocybe vibecina Gestreepte trechterzwam St

Roosmarijn Steeman 2012 Collybia cirrhata Dwergcollybia St n

Paddenstoelenwerkgroep

Zuidrand Antwerpen 2004 Coniophora arida Dunne kelderzwam Sh

Roosmarijn Steeman 2012 Conocybe inocybeoides Knolvoetbreeksteeltje St Roosmarijn Steeman 2012 Conocybe juniana Tuinbreeksteeltje St

Roosmarijn Steeman 2012 Conocybe subovalis Dikvoetbreeksteeltje St Roosmarijn Steeman 2012 Coprinus auricomus Kastanje-inktzwam Sh (St)

Verschillende waarnemers 2011 Coprinus comatus Geschubde inktzwam St

Roosmarijn Steeman 2012 Coprinus disseminatus Zwerminktzwam Sh Verschillende waarnemers 2012 Coprinus lagopus Hazenpootje St Roosmarijn Steeman 2012 Coprinus leiocephalus Geelbruin plooirokje St

Verschillende waarnemers 2012 Coprinus micaceus s.s. Gewone glimmerinktzwam Sh

Verschillende waarnemers 2012 Coprinus plicatilis Plooirokje St Leo janssen 2002 Coprinus radians Rosse viltinktzwam St

Willi Sas 2012 Coriolopsis trogii Bleke borstelkurkzwam Sh Paddenstoelenwerkgroep

Zuidrand Antwerpen 2004 Cortinarius anomalus Vaaggegordelde gordijnzwam Em Paddenstoelenwerkgroep

Zuidrand Antwerpen 2004 Cortinarius casimiri Grootsporige gordijnzwam Em Willi Sas 2011 Cortinarius cinnamomeus Kaneelkleurige gordijnzwam Em Verschillende waarnemers 2012 Cortinarius flexipes

Gewone

pelargoniumgordijnzwam Em Verschillende waarnemers 2012 Cortinarius hemitrichus Witschubbige gordijnzwam Em

Paddenstoelenwerkgroep

Zuidrand Antwerpen 2004 Cortinarius paleaceus Pelargoniumgordijnzwam Em Roosmarijn Steeman 2012 Cortinarius pholideus Bruinschubbige gordijnzwam Em BE Roosmarijn Steeman 2012 Cortinarius uliginosus Koperrode gordijnzwam Em

Roosmarijn Steeman 2012 Cortinarius umbrinolens Bietengordijnzwam Em Roosmarijn Steeman 2012 Cortinarius urbicus Bleke wilgengordijnzwam Em

Willi Sas 2011 Creopus gelatinus Weke kussentjeszwam Sh Verschillende waarnemers 2012 Crepidotus cesatii var. cesatii Rondsporig oorzwammetje Sh Verschillende waarnemers 2012 Crepidotus epibryus Klein oorzwammetje Sk Willi Sas 2011 Crepidotus lundelii Bleek oorzwammetje Sh Roosmarijn 2012 Crepidotus luteolus Gelig oorzwammetje Sh (Sk) Verschillende waarnemers 2012 Crepidotus mollis Week oorzwammetje Sh Verschillende waarnemers 2012 Crepidotus variabilis s.l. Wit oorzwammetje s.l. Sh

Roosmarijn Steeman 2012 Crucibulum crucibuliforme Geel nestzwammetje Sh GE Verschillende waarnemers 2012 Cudoniella acicularis Houtknoopje Sh Willi Sas 2012 Cyathicula cyathoidea Gewoon geleikelkje Sh

Willi Sas 2012 Cylindrobasidium laeve Donzige korstzwam Sh

Willi Sas 2011 Dacrymyces minor Sh

Verschillende waarnemers 2012 Dacrymyces stillatus Oranje druppelzwam Sh

Verschillende waarnemers 2012 Daedaleopsis confragosa Roodporiehoutzwam Pn Willi Sas 2012 Datronia mollis Wijdporiekurkzwam Sh

Willi Sas 2012 Diatrype disciformis Hoekig schorsschijfje Sh Willi Sas 2012 Diatrype stigma Korstvormig schorsschijfje Sh

Willi Sas 2012 Diatrypella favacea Berkenschorsschijfje Sh Roosmarijn 2012 Diatrypella quercina Eikenschorsschijfje Sh

Roosmarijn Steeman 2012 Entoloma caccabus Ranzige elzensatijnzwam St KW

Roosmarijn Steeman 2012 Entoloma cetratum Dennensatijnzwam St GE Roosmarijn Steeman 2012 Entoloma conferendum Sterspoorsatijnzwam St GE Roosmarijn 2012 Entoloma hebes dunsteelsatijnzwam St

Roosmarijn Steeman 2012 Entoloma politum Nitreuze elzensatijnzwam St KW Roosmarijn 2012 Entoloma

rhodopolium var.

nidorosum Stinksatijnzwam St

Roosmarijn 2012 Entoloma sordidulum Groezelige satijnzwam St

Willi Sas 2011 Erysiphe circaea Heksenkruidmeeldauw Pn

Willi Sas 2012 Erysiphe heraclei Schermbloemmeeldauw Pn

Willi Sas 2011 Erysiphe sordida Voetspoormeeldauw Pn

Leo janssen 2002 Erysiphe urticae Brandnetelmeeldauw Pn

Willi Sas 2011 Eutypella scoparia Harig schorsschijfje Sh Verschillende waarnemers 2012 Exidia plana Zwarte trilzwam Sh

Roosmarijn 2012 Exidia saccharina Bruinesuikerzwam Sh

Willi Sas 2012 Exidia truncata Eikentrilzwam Sh

Verschillende waarnemers 2012 Flammulina velutipes Gewoon fluweelpootje Sh Verschillende waarnemers 2012 Fomes fomentarius Echte tonderzwam Pn

Verschillende waarnemers 2012 Fuligo septica Heksenboter Fh Roosmarijn 2012 Galerina clavata Groot mosklokje Am (St)

Willi Sas 2012 Galerina hypnorum Geelbruin mosklokje Am (St)

Roosmarijn 2012 Galerina marginata Bundelmosklokje Sh

Verschillende waarnemers 2012 Ganoderma australe Dikrandtonderzwam Pn Roosmarijn 2012 Ganoderma lipsiense Platte tonderzwam Pn

Mycoflora 2012 Gloeophyllum sepiarium Geelbruine plaatjeshoutzwam Sh Verschillende waarnemers 2012 Gloeoporus dichrous Tweekleurig elfenbankje Sh

Verschillende waarnemers 2012 Gymnopilus junonius Prachtvlamhoed Pn Verschillende waarnemers 2012 Gymnopilus penetrans Dennenvlamhoed Pn Verschillende waarnemers 2012 Gymnopus dryophilus Gewoon eikenbladzwammetje St

Paddenstoelenwerkgroep

Zuidrand Antwerpen 2004 Gymnopus erythropus Roodsteelcollybia St Verschillende waarnemers 2012 Hapalopilus rutilans Kussenvormige houtzwam Sh

Willi Sas 2012 Hebeloma curstuliniforme Radijsvaalhoed Em Roosmarijn 2012 Hebeloma fusisporum Spoelsporige vaalhoed Em

Verschillende waarnemers 2012 Hebeloma mesophaeum Tweekleurige vaalhoed Em

Willi Sas 2011 Hebeloma populinum Populiervaalhoed Em Willi Sas 2011 Hebeloma radicosum Geringde vaalhoed Em

Roosmarijn 2012 Hebeloma sacchariolens Oranjebloesemzwam Em Willi Sas 2012 Hebeloma sinapizans Grote vaalhoed Em

Willi Sas 2012 Hebeloma vaccinum Ruderale vaalhoed Em BE Verschillende waarnemers 2012 Hebeloma velutipes Opaalvaalhoed Em Verschillende waarnemers 2012 Helvella crispa Witte kluifzwam St n

Leo janssen 2010 Helvella elastica Holsteelkluifzwam St KW n Willi Sas 2012 Hemitricha clavata Doorschijnend langdraadwatje Fh

Willi Sas 2012 Henningsomyces candidus Wit gaffelhaarbuisje Sh

Verschillende waarnemers 2012 Heterobasidion annosum Dennenmoorder Pn Willi Sas 2012 Humaria hemisphaerica Kleine bruine bekerzwam Sh

Willi Sas 2012 Hydnum repandum Gele stekelzwam Em KW KW Sigrid Van de Noort 2008 Hygrocybe miniata Gewoon vuurzwammetje St n

Roosmarijn Steeman 2012 Hygrocybe virginea Sneeuwzwammetje St GE n Verschillende waarnemers 2012 Hygrophoropsis aurantiaca Valse hanenkam St n

Willi Sas 2012 Hymenoscyphus caudatus Gewoon vlieskelkje Sk

Verschillende waarnemers 2012 Hymenoscyphus fructigenus Eikeldopzwam Sk Willi Sas 2012 Hymenoscyphus imberbis Verkleurend vlieskelkje Sk

Willi Sas 2012 Hymenoscyphus serotinus Laat vlieskelkje Sk

Willi Sas 2012 Hyphoderma mutatum Plakkaatharskorstje Sh Willi Sas 2012 Hyphoderma puberum Fluwelig harskorstje Sh

Willi Sas 2012 Hyphoderma setigerum Barstend harskorstje Sh

Willi Sas 2012 Hyphodontia barba-jovis Franjetandjeszwam Sh

Willi Sas 2012 Hyphodontia nespori Penseeltandjeszwam Sh Willi Sas 2012 Hyphodontia pallidula Kleinsporige wrattandjeszwam Sh

Roosmarijn 2012 Hyphodontia radula Valse tandzwam Sh Roosmarijn 2012 Hyphodontia sambuci Witte vlierschorszwam Sh Roosmarijn 2012 Hypholoma elongatum Bleke moeraszwavelkop Am (St) Roosmarijn 2012 Hypholoma fasciculare Gewone zwavelkop Sh Verschillende waarnemers 2012 Hypholoma lateritium Rode zwavelkop Sh Willi Sas 2011 Hypocrea pulvinata Poederige kussentjeszwam Sh

Verschillende waarnemers 2012 Hypomyces chrysospermus Goudschimmel Pn Leo janssen 2002 Hypomyces viridis Groene zwameter Pn

Roosmarijn 2012 Hypoxylon fragiforme Roestbruine kogelzwam Sh Verschillende waarnemers 2012 Hypoxylon fuscum Gladde kogelzwam Sh Willi Sas 2011 Hypoxylon howeianum Kleinsporige kogelzwam Sh Verschillende waarnemers 2012 Hypoxylon rubiginosum Rode korstkogelzwam Sh Verschillende waarnemers 2010 Hypoxylon serpens Grijze korstkogelzwam Sh

Willi Sas 2012 Inocybe albovelutipes Bleeksteelvezelkop Em

Verschillende waarnemers 2012 Inocybe

geophylla var.

geophylla Witte satijnvezelkop Em Roosmarijn 2012 Inocybe

geophylla var.

lilacina tweekleurige vaalhoed Em Willi Sas 2012 Inocybe glabripes Kleinsporige vezelkop Em

Willi Sas 2012 Inocybe lacera Zandpadvezelkop Em

Roosmarijn 2012 Inocybe

lanuginosa var.

ovatocystis Gewone wolvezelkop Em Verschillende waarnemers 2012 Inocybe maculata Gevlekte vezelkop Em Willi Sas 2011 Inocybe mixtilis Gele knolvezelkop Em Verschillende waarnemers 2012 Inocybe napipes Bruine knolvezelkop Em Willi Sas 2011 Inocybe pelargonium Gele pelargoniumvezelkop Em

Willi Sas 2012 Inocybe petiginosa Poedersteeltje Em

Verschillende waarnemers 2011 Inocybe rimosa Geelbruine spleetvezelkop Em Roosmarijn 2012 Inocybe sindonia Blonde vezelkop Em

Verschillende waarnemers 2012 Inocybe squarrosa Dwergvezelkop Em BE

Mycoflora 2012 Inonotus obliquus Berkenweerschijnzwam P

Verschillende waarnemers 2012 Inonotus radiatus Elzenweerschijn zwam P Verschillende waarnemers 2010 Irpex lacteus Melkwitte irpex Sh

Mycoflora 2012 Kuehneola uredinis Braamroest P

Roosmarijn 2012 Kuehneromyces mutabilis Stobbenzwammetje Sh Verschillende waarnemers 2012 Laccaria amethystina Rodekoolzwam Em

Verschillende waarnemers 2012 Laccaria

laccata var.

pallidifolia Gewone fopzwam Em

Paddenstoelenwerkgroep

Zuidrand Antwerpen 2004 Laccaria purpureobadia Purperbruine fopzwam Em Verschillende waarnemers 2012 Laccaria tortilis Gekroesde fopzwam Em Willi Sas 2012 Lachnella villosa Wit wolschijfje Sh Verschillende waarnemers 2012 Lachnum virgineum Gewoon franjekelkje Sh Verschillende waarnemers 2012 Lacrymaria lacrymabunda Tranende franjehoed St

Verschillende waarnemers 2012 Lactarius blennius Grijsgroene melkzwam Em n Verschillende waarnemers 2012 Lactarius camphoratus Kruidige melkzwam Em n

Willi Sas 2011 Lactarius controversus populiermelkzwam Em n

Verschillende waarnemers 2011 Lactarius fluens Beukenmelkzwam Em WB

Roosmarijn 2012 Lactarius glyciosmus Kokosmelkzwam Em n

Verschillende waarnemers 2012 Lactarius lacunarum Greppelmelkzwam Em n Verschillende waarnemers 2011 Lactarius obscuratus Groenige elzenmelkzwam Em n

Verschillende waarnemers 2012 Lactarius quietus Kaneelkleurige melkzwam Em n Leo janssen 2012 Lactarius rufus Rossige melkzwam Em n Paddenstoelenwerkgroep

Zuidrand Antwerpen 2004 Lactarius serifluus Watermelkzwam Em n Verschillende waarnemers 2012 Lactarius tabidus Rimpelende melkzwam Em n

Paddenstoelenwerkgroep

Zuidrand Antwerpen 2004 Lactarius vellereus Schaapje Em KW A

Mycoflora 2012 Laetiporus sulfureus Zwavelzwam Sh

Willi Sas 2012 Lasiosphaera canescens Bruingrijs ruigkogeltje Sh Willi Sas 2012 Lasiosphaera ovina Eivormig ruigkogeltje Sh Willi Sas 2012 Laxitextum bicolor Tweekleurige korstzwam Sh

Willi Sas 2011 Leccinum quercinum Eikenboleet Em WB

Verschillende waarnemers 2012 Leccinum scabrum Gewone berkenboleet Em n Roosmarijn Steeman 2012 Leccinum variicolor Bonte berkenboleet Em n Verschillende waarnemers 2011 leotia lubrica Groene glibberzwam St n

Willi Sas 2011 Lepiota castanea Kastanjeparasolzwam St

Leo janssen 2010 Lepiota cristata Stinkparasolzwam St Roosmarijn 2012 Lepiota subincarnata Vaalroze parasolzwam St

Paddenstoelenwerkgroep

Zuidrand Antwerpen 2004 Lepiota ventriosospora Geelbruine

wolsteelparasolzwam St Leo janssen 2012 Lepista flaccida Roodbruine schijnridderzwam St

Verschillende waarnemers 2010 Lepista nuda Paarse schijnridderzwam St

Verschillende waarnemers 2012 Leptosphaeria acuta Brandnetelvulkaantje Sk Paddenstoelenwerkgroep

Zuidrand Antwerpen 2004 Leucoagaricus leucothites

Blanke

champignonparasolzwam St Leo janssen 2012 Leucocoprinus brebissonii Spikkelplooiparasol St

Willi Sas 2012 Lophodermium pinastrum Dennenaaldspleetlip Sk Verschillende waarnemers 2012 Lycogala epidendrum Gewone boomwrat Fh

Verschillende waarnemers 2010 Lycoperdon foetidum zwartwordende stuifzwam St n Leo janssen 2002 Lycoperdon molle zachtstekelige stuifzwam St n

Verschillende waarnemers 2012 Lycoperdon perlatum Parelstuifzwam St n Verschillende waarnemers 2011 Lyophyllum decastes Bruine bundelridderzwam St

Verschillende waarnemers 2012 Macrolepiota rhacodes Knolparasolzwam St Verschillende waarnemers 2012 Macrotyphula juncea Draadknotszwam St

Verschillende waarnemers 2011 Marasmiellus ramealis Takruitertje Sk n Verschillende waarnemers 2011 Marasmiellus vaillanti Halmruitertje Sk n

Verschillende waarnemers 2012 Marasmius androsaceus Paardenhaartaailing St (Sk) n

Leo janssen 2002 Marasmius oreades weidekringzwam St n

Paddenstoelenwerkgroep

Zuidrand Antwerpen 2010 Marasmius quercophilus witte paardenhaartaailing St A

Verschillende waarnemers 2012 Marasmius rotula Wieltje Sh n

Verschillende waarnemers 2012 Marasmius setosus Tengere beukentaailing Sk (Sh) n Paddenstoelenwerkgroep

Zuidrand Antwerpen 2004 Marasmius wynnei Beukentaailing Sk n

Verschillende waarnemers 2012 Megacollybia platyphylla Breedplaatstreephoed Sh Roosmarijn 2012 Melampsora larici-populina Lork-Populierroest Pn

Willi Sas 2011 Meripilus giganteus Reuzenzwam P

Verschillende waarnemers 2012 Merismodes anomala Breedsporig hangkommetje Sh

Verschillende waarnemers 2012 Meruliopsis corium Papierzwammetje Sh Verschillende waarnemers 2012 Microsphaera alphitoides Eikenmeeldauw P Verschillende waarnemers 2012 Mollisia cinerea Gedrongen mollisia Sh

Verschillende waarnemers 2012 Mollisia melaleuca Zwartwitte mollisia Sh Willi Sas 2012 Mucilago crustacea Groot kalkschuim Fh Verschillende waarnemers 2012 Mycena acicula oranje dwergmycena St

Verschillende waarnemers 2012 Mycena adscendens suikermycena Sh Verschillende waarnemers 2012 Mycena aetites Grijsbruine grasmycena St

Verschillende waarnemers 2012 Mycena amicta Donzige mycena St

Roosmarijn 2012 Mycena arcangeliana Bundelmycena Sh (St) Leo janssen 2012 Mycena cappilaris Kleine beukenbladmycena Sk

Roosmarijn 2012 Mycena cinerella Grijze mycena St

Verschillende waarnemers 2012 Mycena epipterygia Kleefsteelmycena St

Willi Sas 2012 Mycena fagetorum Beukenbladmycena Sk

Verschillende waarnemers 2012 Mycena filopes Draadsteelmycena St Verschillende waarnemers 2012 Mycena galericulata Helmmycena Sh

Roosmarijn 2012 Mycena

galopus var.

candida Witte melksteelmycena St Roosmarijn 2012 Mycena

galopus var.

galopus Melksteelmycena St Roosmarijn 2012 Mycena galopus var. nigra Zwarte melksteelmycena St

Verschillende waarnemers 2012 Mycena haematopus Grote bloedsteelmycena Sh

Roosmarijn 2012 Mycena hiemalis Stronkmycena Sh

Verschillende waarnemers 2012 Mycena leptocephala Stinkmycena St (Sh) Roosmarijn 2012 Mycena polygramma Streepsteelmycena Sh

Verschillende waarnemers 2012 Mycena pura f. pura Gewoon elfenschermpje St

Verschillende waarnemers 2012 Mycena rosea Heksenschermpje St Verschillende waarnemers 2012 Mycena speirea Kleine breedplaatmycena St

Willi Sas 2012 Mycena stylobates Schijfsteelmycena Sh Verschillende waarnemers 2012 Mycena vitilis Papilmycena Sh Willi Sas 2012 Mycoacia fuscoatra Bruinzwarte stekelkorstzwam Sh

Willi Sas 2011 Mycosphaerella punctiformis Gewoon puntkogeltje Sk

Willi Sas 2012 Mycosphaerella superflua Bra,ndnetelpuntkogeltje Sk Verschillende waarnemers 2012 Myxarium nucleatum Klontjestrilzwam Sh

Verschillende waarnemers 2012 Nectria cinnabarina Gewoon meniezwammetje Pn (Sh)

Willi Sas 2012 Nectria episphaeria Kogelmeniezwammetje Sh verschillende waarnemers 2010 Nectria magnusiana Schorsschijfmeniezwammetje Sh

Willi Sas 2011 Neobulgaria pura f. pura Roze knoopzwam Sh

Willi Sas 2011 Oligonema schweinitzii Dwerggoudbolletje Fh Verschillende waarnemers 2012 Oligoporus caesius Blauwe kaaszwam Sh

Paddenstoelenwerkgroep

Zuidrand Antwerpen 2004 Oligoporus ptychogaster Boompuist P Verschillende waarnemers 2012 Oligoporus subcaesius Vaalblauwe kaaszwam Sh

Verschillende waarnemers 2012 Oligoporus tephroleucus asgrauwe kaaszwam Sh Verschillende waarnemers 2010 Orbilia alnea Rood wasbekertje Sh Verschillende waarnemers 2010 Orbilia delicatulla Niersporig wasbekertje Sh Roosmarijn 2012 Otidea alutacea Zeemkleurig hazenoor Em (St) Verschillende waarnemers 2012 Otidea onotica Gewoon varkensoor Em

Verschillende waarnemers 2012 Oudemansiella mucida Porseleinzwam Em (St) Willi Sas 2011 Paecilomyces farinosus gewone rupsenzwam P

Roosmarijn 2012 Panaeolus fimicola Grauwe vlekplaat St (Sc)

Willi Sas 2011 Panaeolus foenisecii Gazonvlekplaat St Verschillende waarnemers 2011 Panellus serotinus Groene schelpzwam Sh

Verschillende waarnemers 2011 Panellus stipticus Scherpe schelpzwam Sh

Verschillende waarnemers 2012 Paxillus involutus Gewone krulzoom Em n Verschillende waarnemers 2010 Peniophora cinerea Asgrauwe schorszwam Sh

Willi Sas 2012 Peniophora incarnata Oranjerode schorszwam Sh Willi Sas 2012 Peniophora lycii Berijpte schorszwam Sh Verschillende waarnemers 2012 Peniophora quercina Paarse eikenschorszwam Sh

Willi Sas 2011 Perichaena corticalis Dekselgoudkussentje Fh

Verschillende waarnemers 2012 Periconia cookei Sh

Willi Sas 2012 Peziza cerea Wasgele bekerzwam Sh

Verschillende waarnemers 2012 Phaeolus schweinitzii Dennenvoetzwam Pn Verschillende waarnemers 2012 Phallus impudicus Grote stinkzwam St n Willi Sas 2011 Phanerochaete sordida Groezelig huidje Sh

Willi Sas 2012 Phellinus conchatus Bruinzwarte vuurzwam P

Willi Sas 2012 Phellinus contiguus Werkhoutvuurzwam P Willi Sas 2012 Phellinus ferreus Langsporige korstvuurzwam Sh

Willi Sas 2012 Phellinus ferruginosus Gewone korstvuurzwam Sh

Verschillende waarnemers 2010 Phellinus tuberculosus Boomgaardvuurzwam P KW Verschillende waarnemers 2012 Phlebia radiata Oranje aderzwam Sh

Paddenstoelenwerkgroep

Zuidrand Antwerpen 2004 Pholiota alnicola Elzenbundelzwam Sh Verschillende waarnemers 2012 Physisporinus vitreus Glazige buisjeszwam Sh

Verschillende waarnemers 2012 Piptoporus betulinus Berkenzwam Pn Verschillende waarnemers 2012 Pleurotus ostreatus Gewone oesterzwam Pn n Verschillende waarnemers 2012 Plicatura crispa Plooivlieswaaiertje Sh Verschillende waarnemers 2012 Pluteus cervinus Gewone hertenzwam Sh

Roosmarijn 2012 Pluteus ephebeus Splijthoedhertenzwam St (Sh)

Willi Sas 2012 Pluteus nanus Dwerghertenzwam St

Roosmarijn 2012 Pluteus salicinus Grauwgroene hertenzwam Sh