ERFGOED CEL
DOELSTELLINGENNOTA 2021-2026
ERFGOEDCEL BRUGGE
Inleiding – het beleidsplanningstraject
2
Erfgoedcel Brugge diende eind maart 2020 een aanvraagdossier in voor Vlaamse structurele subsidiëring in de periode 2021-2026. De Vlaamse Regering besliste op 9 oktober 2020 om Erfgoedcel Brugge een jaarlijkse subsidie van 370.000 Euro toe te kennen.
Deze doelstellingennota 2021-2026 is het resultaat van een intens bevragings- en afstemmingstraject met een brede waaier aan lokale erfgoedactoren. De auteurs van het plan zijn Lothar Casteleyn, Ina Verrept en Jules De Doncker, met feedback en inbreng van het Planningsteam dat alle stappen van dit proces heeft gevolgd en mee op rails gezet.
Volgend op de beslissing van de Vlaamse Regering werd een finale redactie toegepast, zodat deze doelstellingennota 2021-2026 effectief ingezet kan worden als leidraad voor de werking van Erfgoedcel Brugge in de periode 2021 tot 2026.
Volgende overlegmomenten vonden plaats om de uiteindelijke doelstellingen en planning te bepalen:
September 2019 – maart 2020 drie bijeenkomsten Planningsteam
Leden: Schepen van Cultuur Nico Blontrock, Cultuurbeleidscoördinator Steven Slos, Jonathan Nowakowski (Musea Brugge), Dieter Viane (Stads- en OCMW-archief), Katelijne Vercaemer (Openbare Bibliotheek), Mariebelle Deceuninck (Raakvlak), Gregory Vercauteren (FARO)
Juni - augustus 2018
gespreksronde bij 14 erfgoedverenigingen, specifiek gericht op ondersteuning vanuit Erfgoedcel Brugge Deelnemers: Heemkring Brugs Ommeland, Heemkring Arsbroek, Heemkring Dudzele, Familiekunde Vlaanderen regio Brugge, Mendop vzw, Brugge in affiches, Erfgoedforum Brugge vzw, Brugge Mariastad, Genootschap voor Geschiedenis te Brugge, Biekorf vzw, Brugse Klokkenspelvereniging, Montanus, Volkskunde West-Vlaanderen, Joe English kunstschilder vzw, Koninklijke Maatschappij Numismatica Brugge en Het Vrije
Januari - augustus 2019
interne evaluatie werking door Erfgoedcel-team intern traject rond missie, visie, waarden
eerste overlegmomenten met Schepen van Cultuur rond werkingslijnen 2021-2026 Augustus - september 2019
digitale bevraging van alle partners (lokaal & bovenlokaal) waar we de afgelopen vijf jaar mee samenwerkten: 80 reacties
September - oktober 2019
vier inspraaksessies met Brugse cultureel-erfgoedactoren: erfgoedverenigingen, erfgoedorganisaties, immaterieel cultureel erfgoedactoren en spelers zonder kernwerking cultureel erfgoed
Deelnemers: Familiekunde Vlaanderen regio Brugge, Volkskunde West-Vlaanderen, Heemkring Brugs Ommeland, Koninklijke Maatschappij Numismatica Brugge en Het Vrije, Heemkring Arsbroek, Heemkring Dudzele, Openbare Bibliotheek Brugge, Musea Brugge, Stads- en OCMW-archief Brugge, Raakvlak, Dienst Monumentenzorg Brugge, Rijksarchief Afdeling Brugge, Provinciaal Archief West-Vlaanderen, Bisschoppelijk Archief, Grootseminarie, Dienst Erfgoed Provincie West-Vlaanderen, Brugge in affiches, Brugge Mariastad, Joe English kunstschilder vzw, VlaS vzw, stadsbeiaardier, Mars en Mercurius, NSB Dudzele, Brugge Foundation, YOT vzw, Cultuurbibliotheek, Orde van 500, Mendop vzw, Handmade in Brugge, Kantcentrum Brugge, European Lettering Institute
November 2019 – januari 2020
verdiepende individuele gesprekken met lokale en regionale partners
Raakvlak, Handmade in Brugge, Mind- and Makerspace HOWEST, Vormingplus Regio Brugge, Erfgoedcellen West-Vlaanderen, Erfgoedcellen Kunststeden
Januari – februari 2020
10 individuele focusgesprekken met actoren uit aangrenzende sectoren, met als doel om ook buiten het erfgoedkader naar de vooropgestelde werking te kijken.
Gesprekspartners: Burgemeester Dirk De fauw, Stefaan Lambrecht (Strategische Cel Brugge), Jeroen Vanacker (Concertgebouw Brugge), Filip Strobbe (Cultuurcentrum Brugge), Dieter Dewulf (Toerisme Brugge), Evy Van Schoorisse (Westtoer), Bart Geirnaert (Republiek Brugge), Lander Hoornaert (Snuffel), Wannes Fremaut (Entrepot), Jochen Snick (Jeugd- en kindvriendelijke stad)
20 Februari 2020
Erfgoedrendez-vous voor de Brugse cultureel-erfgoedactoren rond laatste verfijningen doelstellingennota 23 Maart 2020
Goedkeuring door College van Burgemeester en Schepenen 9 oktober 2020
Beslissing Vlaamse Regering rond structurele subsidiëring 2021-2026 25 januari 2021
Goedkeuring en ondertekening cultureel-erfgoedconvenant Erfgoedcel Brugge door Gemeenteraad Brugge
Voor een Erfgoedcel-werking is het menselijk kapitaal van primordiaal belang. Vanuit de opgebouwde expertises zet het team zich dagelijks voor het lokale erfgoedveld in om de geformuleerde acties te realiseren. 80 % van de structurele subsidie gaat daarbij naar het personeelsbudget, terwijl 20 % wordt ingezet als werkingsbudget voor de realisatie van projecten en trajecten.
Erfgoedcel Brugge wil het nieuwe beleidsplan 2021-2026 realiseren vanuit volgende teamsamenstelling:
• 1 coördinator
• 1 stafmedewerker
• 2 consulenten
• 0,5 administratief medewerker
Samenwerking zit in het DNA van Erfgoedcel Brugge; uiteraard ook binnen het team. In de doelstellingennota wordt per operationele doelstelling de gerichte personeelsinzet verduidelijkt.
We geven vooraf graag een kort overzicht van de kerntaken per medewerker.
1 COÖRDINATOR
• Beleidsontwikkeling en -opvolging lokaal en Vlaams cultureel-erfgoedbeleid
• Dagelijkse leiding team Erfgoedcel
• Externe vertegenwoordiging en netwerking, zowel lokaal, regionaal als Vlaams
• Zakelijke coördinatie en kwaliteitsbewaking
• Actief partnership in werking Cluster Cultuur
1 STAFMEDEWERKER
• Uittekenen en begeleiden concrete lokale dienstverlening
• Stimulator innovatieve en transversale aanpak
• Conceptbepaling en coaching bij erfgoedprojecten en -trajecten
• Permanente kennisdeling rond erfgoedcelwerking
2 CONSULENTEN
• Begeleiding en realisatie erfgoedtrajecten en -projecten
• Inzet op een heldere en gelaagde communicatie
• Bredere zichtbaarheid en doelgroepenwerking
• Vertegenwoordiging in lokaal overleg
0,5 ADMINISTRATIEF MEDEWERKER
• Opvolging administratieve processen
• Algemeen onthaal en uitleendienst vanuit klantgerichte aanpak
• Praktische en organisatorische ondersteuning
1. Team Erfgoedcel Brugge
4
2. Missie, Visie & Waarden
Onze MISSIE: waar gaan we voor
Erfgoedcel Brugge brengt lokale actoren in beweging rond het veelzijdige cultureel erfgoed van onze erfgoedstad. We bouwen een dagelijkse samenwerking en gerichte dienstverlening uit, met en voor een steeds groter wordend Brugs erfgoednetwerk. Erfgoedzorg en -ontsluiting gaan hierbij hand in hand, met ruimte voor vernieuwing en experiment.
Onze WAARDEN: welke maatstaven willen we nastreven
• gedreven
Vanuit onze expertise en passie leveren we kwaliteit.
• integer
We gaan volop voor een klantgerichte en betrouwbare aanpak.
• open
Met open blik gaan we telkens nieuwe samenwerkingen aan.
We onderschrijven hierbij de waarden die het Stadsbestuur Brugge vooropstelt: kwaliteit, respect, vooruitstrevendheid & innovativiteit, verantwoordelijkheid & betrokkenheid.
Onze VISIE: hoe willen we dat realiseren
Bij de verdere uitbouw van onze lokale en regionale dienstverlening staan vier werkwoorden voorop:
informeren, ondersteunen, coördineren en verbinden.
INFORMEREN
• We delen relevante inzichten en nieuws met ons erfgoednetwerk.
• We geven advies op maat rond alle aspecten van cultureel-erfgoedwerking.
ONDERSTEUNEN
• We coachen (erfgoed)organisaties bij de verdieping van hun structurele erfgoedwerking.
• We zetten de jaarlijkse Erfgoeddag op als een kwaliteitsvol event dat een steeds wisselende waaier aan cultureel-erfgoedactoren tot bij een breed publiek brengt.
COÖRDINEREN
• We zetten langdurige trajecten op rond diverse thematische lijnen of rond specifieke cultureel- erfgoedcollecties.
• We initiëren vernieuwende en experimentele erfgoedprojecten.
• We detecteren noden en ontwikkelen duurzame tools voor en met ons erfgoednetwerk.
VERBINDEN
• We stimuleren ontmoeting tussen (erfgoed)spelers met gelijklopende interesses, vragen en ambities.
• We moedigen samenwerking aan met aangrenzende sectoren.
• We delen inzichten uit onze werking met andere erfgoedorganisaties.
Onze AANPAK: wat betekent dat nu in de dagelijkse praktijk
In onze dienstverlening spreken we van de
loketfunctie, erfgoedtrajecten en erfgoedprojecten.
• Loketfunctie / spin in het web
We zijn het eerste aanspreekpunt voor informatieverstrekking rond Brugs cultureel erfgoed, zowel voor het brede publiek,
erfgoedgemeenschappen als lokale organisaties.
Bij vragen uit de bredere regio zorgen we voor een doorstroming naar de juiste kanalen.
• Erfgoedtrajecten
Per beleidsperiode zetten we een aantal
langdurige werkingslijnen uit. Deze kunnen ingaan op deelaspecten van cultureel-erfgoedwerking (vb. inventarisatie religieus erfgoed), gericht zijn op specifieke doelgroepen (vb. proeftuin erfgoededucatie) of de totale erfgoedwerking rond een belangwekkende collectie beogen (vb. VIVES Spellenarchief). Erfgoedcel Brugge treedt hier als coach op.
• Erfgoedprojecten
Een project speelt in op een specifieke lokale of regionale erfgoedopportuniteit die beperkt is in tijd.
De begeleidingsrol vanuit Erfgoedcel Brugge kan hier divers zijn; van het mee uitdenken van projecten tot het effectief mee realiseren.
Bij elk projectengagement wil Erfgoedcel Brugge ook nieuwe wegen verkennen. Die kunnen inhoudelijk, doelgroepsgewijs of methodologisch zijn.
3. Strategische en operationele doelstellingen
De doelstellingennota 2021-2026 van Erfgoedcel Brugge is opgebouwd rond vijf strategische doelstellingen, die uitgewerkt zijn in verschillende operationele doelstellingen.
In deze nota ligt de klemtoon op de concrete uitwerking van die operationele doelstellingen. Daarbij komen veel van de acties die we hiertoe ondernemen tegemoet aan meerdere doelstellingen. Om deze nota vlot leesbaar te houden, beschrijven we elke actie slechts één keer.
SD1 Erfgoedcel Brugge stimuleert samenwerking en kennisdeling rond de lokale en regionale cultureel- erfgoedwerking
OD 1.1 Dagelijkse inzet op heldere en gelaagde communicatie OD 1.2 Kennisdeling en ontmoeting lokaal stimuleren
OD 1.3 Krachtenbundeling binnen Cluster Cultuur Brugge OD 1.4 Regionale inzet en samenwerking
OD 1.5 Actief engagement in het Vlaams cultureel-erfgoednetwerk OD 1.6 Partner voor innovatieve ontwikkelingen
SD2 Erfgoedcel Brugge brengt lokaal cultureel erfgoed verder in kaart en ondersteunt erfgoedzorg en -ontsluiting
OD 2.1 Inventarisatie, valorisatie en waardering religieus erfgoed
OD 2.2 Inventarisatie en ontsluiting erfgoedcollectie VIVES Spellenarchief OD 2.3 Ontsluiting Collectie Spermalie / vzw De Kade
OD 2.4 Verdere uitbouw ondersteunende werking naar lokale erfgoedcollecties
SD3 Erfgoedcel Brugge maakt het lokaal cultureel erfgoed verder toegankelijk, op maat van verschillende doelgroepen
OD 3.1 Jaarlijkse coördinatie Erfgoeddag OD 3.2 Naar een inclusieve en diverse werking OD 3.3 Buurtgerichte werking
OD 3.4 Ouderenzorg en erfgoed
OD 3.5 Experimenteren met erfgoededucatie OD 3.6 Verdere inzet op digitale collectieontsluiting OD 3.7 Brugs erfgoed in de spotlight
SD4 Erfgoedcel Brugge activeert erfgoedactoren om samen themaprojecten op te zetten
OD 4.1 Brugge, stad van makers
OD 4.2 Verzamelwoede: met én voor privéverzamelaars
SD5 Erfgoedcel Brugge is verder uitgebouwd als een slagkrachtige organisatie
OD 5.1 Performante werkomgeving
OD 5.2 Duurzaam en deontologisch handelen OD 5.3 Ondersteunend vrijwilligersnetwerk OD 5.4 Relevante ervaringen als stagiair
6
Strategische doelstelling 1
Erfgoedcel Brugge stimuleert samenwerking en kennisdeling rond de lokale en regionale cultureel- erfgoedwerking
Erfgoedcel Brugge is er voor alle lokale actoren die met cultureel erfgoed aan de slag willen. We stimuleren en voeden hiertoe lokale netwerken. Daarbij staan we voldoende dicht bij de lokale realiteit, maar kunnen we toch de nodige afstand bewaren om een kritische reflectie te maken. Zo bouwen we een dienstverlenende werking op maat uit, die we telkens opnieuw verfijnen en aanpassen.
Operationele doelstelling 1.1
dagelijkse inzet op een heldere en gelaagde communicatie
Erfgoedcel Brugge is het eerste aanspreekpunt voor alle vragen rond Brugs cultureel erfgoed, zowel vanuit het brede publiek (lokaal, regionaal) als vanuit het lokale erfgoedveld. Hiertoe zetten we systematisch in op de verdere uitbouw en verrijking van verschillende communicatiekanalen.
ACTIES
1. Erfgoedcelbrugge.be: kennisdeling en toegangspoort
De website van Erfgoedcel Brugge wordt verder uitgebouwd als kennisplatform. De focus ligt niet enkel op publieksgerichte resultaten, maar ook op het delen van informatie rond hoe we effectief te werk gaan. Via systematische updates wordt onze dienstverlenende werking zo inzichtelijk mogelijk gepresenteerd.
De website is ook een toegangspoort tot het veelzijdige Brugse cultureel-erfgoedveld. Wij geven bij elke organisatie een korte duiding over de concrete werking die ze uitbouwen en hoe ze bereikbaar zijn. We houden deze informatie up-to-date.
2. Gerichte communicatie naar het grote publiek
Erfgoedcel Brugge zet haar werking extra in de kijker via acht digitale nieuwsbrieven per jaar (7000 abonnees).
De focus ligt hier op de bekendmaking van publieksgerichte events of afgewerkte projecten. Hierbij worden ook initiatieven uit het lokale cultureel-erfgoedveld opgenomen.
Erfgoedcel Brugge zet daarnaast Facebook in om een geïnteresseerd publiek een blik achter de schermen te gunnen. We kiezen hierbij voor een interactiever en speelser toon. Deze valt in de smaak, gelet op de graduele stijging van onze volgers (momenteel 1091).
3. Dagelijkse loketfunctie
Erfgoedcel Brugge helpt het grote publiek vooruit bij gerichte vragen. We garanderen een dagelijkse toegankelijkheid via telefoon en mail. Voor meer complexe vragen kan een afspraak vastgelegd worden.
4. Inzet op lokale communicatieve verankering
Erfgoedcel Brugge presenteert haar werking ook in stedelijke communicatiekanalen (Stadsmagazine, Cultuurkrant EXit …). Lokale en regionale journalisten worden systematisch op de hoogte gehouden en getriggerd om over de werking te publiceren.
5. Inzet op bredere communicatie
Erfgoedcel Brugge zoekt actief naar mogelijkheden om haar werking ook op een bovenlokale en Vlaamse schaal te delen. Dit kan zowel inhoudelijk zijn (bv. artikel rond reminiscentiewerking specifiek naar de zorgsector toe), als methodologisch (bv. beschrijving participatief traject voor FARO-tijdschrift of -website).
INDICATOREN
- De jaarlijkse toename van de bezoekcijfers aan www.erfgoedcelbrugge.be en de Facebook-pagina.
- Voor alle vragen rond cultureel erfgoedwerking (202 vragen in 2019) wordt een adequaat antwoord voorzien.
- Het aantal artikels dat jaarlijks verschijnt in lokale, regionale en Vlaamse media.
PLANNING
- Doorlopende aandacht in de beleidsperiode 2021-2026 MENSEN
- Eén van de consulenten behoudt het overzicht van alle communicatie en plant de concrete acties. Het effectieve schrijven steunt op een gezamenlijke inzet van het erfgoedcelteam.
PARTNERS
- Brugs cultureel-erfgoedveld
- Stad Brugge, Dienst Communicatie & Citymarketing - Lokale, regionale en Vlaamse media
- FARO
Operationele doelstelling 1.2
kennisdeling en ontmoeting lokaal stimuleren
Erfgoedcel Brugge wil iedereen helpen die actief aan de slag wil met lokaal cultureel erfgoed. Hiertoe zetten we een aantal nieuwe ondersteunende instrumenten op. We kiezen hierbij resoluut voor dialoog, om zo lokale erfgoedactoren meer met elkaar in contact te brengen en aan te moedigen tot samenwerking en kennisdeling.
ACTIES
1. Inzetten op ontmoeting
Erfgoedcel Brugge wil lokale erfgoedorganisaties aanmoedigen om elkaar beter te leren kennen en hun kennis met elkaar te delen. Op de ‘Erfgoedrendez-vous’ brengen we hen drie keer per jaar samen. Dit nieuwe overlegplatform wil zuurstof en inspiratie aanreiken. Het zijn de deelnemers die daarbij de agenda bepalen. Daarnaast stelt Erfgoedcel Brugge er ook eigen initiatieven en instrumenten voor. We kiezen voor een informele sfeer, met ruimte om achteraf na te praten.
2. Samenwerking aanmoedigen en ondersteunen
Erfgoedcel Brugge biedt gerichte ondersteuning aan de samenwerking tussen verwante erfgoedorganisaties. Ze gaat hierbij in op vragen die vanuit de spelers zelf komen. Die samenwerking kan zowel op thematische als op methodologische grond berusten. Erfgoedcel Brugge treedt hier op als coach, waarbij ook wordt ingezet op de betrokkenheid van de deskundigen binnen de diensten van de Cluster Cultuur Brugge.
3. Advies op maat
Erfgoedcel Brugge volgt de ontwikkelingen van het Vlaamse cultureel-erfgoedbeleid op de voet, zodat we lokale cultureel-erfgoedorganisaties gericht kunnen bijstaan in de verdere uitbouw van hun werking. We zorgen voor een ondersteuning op maat. Die kan zowel beleidsmatig zijn (vb. ondersteuning aanvraagdossier kwaliteitslabel), als hands-on (vb. inzet vrijwilligers in het kader van erfgoedzorg).
INDICATOREN
- Elke editie van de Erfgoedrendez-vous wordt bijgewoond door een relevante doorsnede van het lokale cultureel-erfgoedveld.
- Jaarlijks wordt minstens één nieuw traject rond samenwerking ondersteund.
- Het aantal adviezen op maat.
PLANNING
- Doorlopende aandacht in de beleidsperiode 2021-2026 MENSEN
- coördinator en stafmedewerker erfgoedcel: follow-up beleidskaders en mogelijkheden tot lokale vertaalslag - effectieve initiatieven: gedeelde verantwoordelijkheid van het erfgoedcelteam
PARTNERS
- Brugs cultureel-erfgoedveld - Cluster Cultuur Brugge
- Landelijke dienstverlenende organisaties - FARO
Operationele doelstelling 1.3
krachtenbundeling binnen Cluster Cultuur Brugge
De Cluster Cultuur Brugge bestaat uit Musea Brugge, Cultuurcentrum, Openbare Bibliotheek, Stads- en OCMW- archief, Raakvlak, Erfgoedcel, Brugge Plus en het team cultuurbeleid. Samen volgen ze het culturele reilen en zeilen in Brugge op de voet. Uitdagingen worden als groep aangepakt, ook clusteroverschrijdend.
ACTIES
1. Samen vooruit vanuit een open overlegcultuur
Afstemming leidt tot versterking. Een keer per maand vindt het Directie-overleg Cultuur plaats, in aanwezigheid van de Schepen van Cultuur. De diensten informeren elkaar rond belangrijke dossiers en delen kennis.
Dienstoverschrijdende aandachtspunten worden hier op tafel gelegd, waar nodig met opvolging in afzonderlijke werkgroepen. Drie maal per jaar wordt deze groep uitgebreid tot alle professionele culturele organisaties uit Brugge.
2. Gezamenlijke digitale aanpak
In 2019 werd een digitale strategie opgesteld voor de Cluster Cultuur. Via thematische werkgroepen (collectieregistratie, digitale strategie, publiekswerking) wordt ingezet op afstemming en samenwerking.
Gezamenlijke projecten (zoals projectsubsidie meertaligheid ErfgoedBrugge.be) haken hierop in. Erfgoedcel Brugge maakt actief deel uit van verschillende werkgroepen.
Sinds 2017 is er een coördinator digitale toepassingen in dienst, die haar schouders zet onder de clusterbrede digitale projecten. Zij biedt Erfgoedcel Brugge ook gerichte ondersteuning (vb. concrete follow-up samenwerking erfgoedcellen en meemoo).
8
3. Kennisdeling vanuit erfgoedbrede aanpak
Bij toekomstgerichte trajecten rond belangwekkend stedelijk erfgoed is een integrale aanpak, met aandacht voor het aspect onroerend, roerend én immaterieel erfgoed, nodig. Dit vraagt om afstemming tussen verschillende stedelijke clusters (cultuur, omgeving, openbaar domein). Erfgoedcel Brugge engageert zich mee in een erfgoedbreed overleg, dat via structurele kennisdeling ook tot een gezamenlijke aanpak kan komen (vb. opmaak toekomstplan Begijnhof).
INDICATOREN
- De verslagen van het Directie-overleg tonen de krachtenbundeling aan.
- De effectieve realisatie van de opgestelde werkpunten van de digitale strategie Cluster Cultuur.
- Het erfgoedbrede overleg komt minstens vier keer per jaar samen.
PLANNING
- Doorlopende aandacht in de beleidsperiode 2021-2026 MENSEN
- coördinator erfgoedcel: deelname overlegmomenten Directieoverleg Cultuur en werkgroep digitale strategie - stafmedewerker en consulenten erfgoedcel: deelname diverse werkgroepen
PARTNERS
- Cluster Cultuur Stad Brugge
- Erfgoedbrede kennisdeling: Dienst Patrimoniumbeheer, Dienst Monumentenzorg, Dienst Eigendommen, Dienst Ruimtelijke Ordening, Cultuurbeleidscoördinator, Erfgoedcel Brugge, Raakvlak, Musea Brugge (verantwoordelijke infrastructuur), Stadsarchief
Operationele doelstelling 1.4
regionale inzet en samenwerking
Erfgoedcel Brugge heeft goede contacten met de gemeentebesturen in het arrondissement Brugge. Ze wil de opbouwde expertise ook systematischer delen op regionale schaal. Dit gebeurt enerzijds vanuit een
concreet samenwerkingsproject met Damme, en anderzijds door actief deel te nemen aan een nieuw regionaal overlegplatform. De samenwerking en afstemming onder de West-Vlaamse erfgoedcellen wordt ook versterkt.
ACTIES
1. Culturele samenwerking met Damme
De stadsbesturen Damme en Brugge sloten in september 2019 een overeenkomst af om tot een sterkere wissel- en samenwerking op vlak van cultuur en erfgoed te komen.
Een eerste concrete invulling hiervan is het project ‘Erfgoedlab Hospice Damme’, waarbij Damse en Brugse erfgoedcollecties in dialoog gaan. Die samengestelde werkcollectie wordt toevertrouwd aan verschillende curatoren, die deze in tijdelijke presentaties vanuit een welbepaalde invalshoek verrijken. Ook het publiek wordt uitgenodigd om eigen verhalen aan het Erfgoedlab toe te voegen. Via het bovenlokaal cultuurbeleid werd hiertoe een meerjarensubsidiedossier ingediend (15 november 2019, ingediend door Stadsbestuur Damme).
2. Deelname aan kennisnetwerk cultuur regio Brugge
WVI (West-Vlaamse Intercommunale) faciliteert intergemeentelijke samenwerking. Begin 2020 werd een nieuw regionaal overlegplatform rond cultuur opgericht, en dit voor de tien gemeenten uit het arrondissement Brugge. Erfgoedcel Brugge neemt deel aan de overlegmomenten en biedt gericht advies rond lokale cultureel- erfgoedwerking.
3. Krachtenbundeling West-Vlaamse erfgoedcellen
De vijf West-Vlaamse erfgoedcellen willen de bestaande samenwerking continueren en versterken. Er wordt enerzijds ingezet op onderlinge kennisdeling (collectiezorg, religieus erfgoed …), anderzijds op de uitbouw van relevante overlegplatformen op West-Vlaamse schaal (hoger onderwijs, media …).
Ook de projectmatige samenwerking wordt verdergezet. Zo wordt in 2020-2021 werk gemaakt van een educatieve werking rond molens, samen met diverse lokale molenaarsgemeenschappen en Musea Brugge.
4. Netwerk erfgoed kustgemeenten
Erfgoedcel Brugge engageert zich samen met Erfgoedcel Kusterfgoed, IGS Viertoren en Museum Sincfala om op frequente basis (2x/jaar) te overleggen rond de cultureel-erfgoedwerking aan de Belgische kust.
INDICATOREN
- Het engagement in de projectstuurgroep van ‘Erfgoedlab Hospice Damme’
- Het overzicht van de bovenlokale overlegmomenten in het jaarlijks in te dienen Jaarverslag.
- Minstens 1 project op West-Vlaamse schaal wordt gerealiseerd via extra projectmiddelen.
PLANNING
- Doorlopende aandacht in de beleidsperiode 2021-2026 MENSEN
- coördinator erfgoedcel: deelname overlegmomenten
- - stafmedewerker en consulenten erfgoedcel: deelname diverse projectwerkgroepen PARTNERS
- Project Erfgoedlab Hospice Damme: Dienst Beleven Stad Damme (cultuur, cultureel erfgoed, toerisme), Cluster Cultuur Brugge - Coördinatoren Cultuur en Vrije Tijd uit arrondissement Brugge: Beernem, Blankenberge, Brugge, Damme, Jabbeke, Knokke-
Heist, Oostkamp, Zedelgem, Zuienkerke en Torhout
- De vier andere West-Vlaamse erfgoedcellen: Erfgoedcel CO7, Erfgoedcel Kusterfgoed, Erfgoedcel TERF en Erfgoedcel Erfgoed Zuidwest
- Project Molens: Musea Brugge, de West-Vlaamse erfgoedcellen, Molenforum Vlaanderen vzw, ETWIE, Dienst Erfgoed provincie West-Vlaanderen, VIVES Hogeschool Expertisecentrum Erfgoededucatie, Casa Blanca vzw, Geheugen Collectief vzw
- Het netwerk erfgoed kustgemeenten: Erfgoedcel Kusterfgoed, IGS Viertoren en Museum Sincfala
Operationele doelstelling 1.5
actief engagement in het Vlaams cultureel-erfgoednetwerk
Erfgoedcel Brugge gelooft in de kracht van een vernetwerkt Vlaams cultureel-erfgoedlandschap en zet hier mee op in.
ACTIES
1. Interne kennisdeling cultureel-erfgoedcellen
Erfgoedcel Brugge is een actief en activerend lid binnen de interne overleginstrumenten van de cultureel- erfgoedcellen: COP Beleid (4x/jaar), COP Digidoc (4x/jaar).
Met de erfgoedcellen van de kunststeden wordt op frequente basis (2x/jaar) kennis uitgewisseld over de lokale cultureel-erfgoedwerking in grootstedelijke context.
2. Wisselwerking landelijke dienstverlenende organisaties
Erfgoedcel Brugge neemt actief deel aan de overlegmomenten die vanuit de landelijke dienstverleners worden opgezet. En dit zowel structureel, als naar aanleiding van tijdelijke projecten die inspelen op lokaal cultureel erfgoed.
3. Wisselwerking met Werkplaats Immaterieel Erfgoed
Erfgoedcel Brugge neemt actief deel aan de overlegmomenten die rond immaterieel erfgoedwerking worden opgezet.
4. Beleidsadviserende inzet
Erfgoedcel Brugge maakt tijd voor deelname aan beleidsadviserende trajecten, zowel van het Departement CJM als vanuit het steunpunt FARO.
5. Wisselwerking met Archiefbank Vlaanderen
Erfgoedcel Brugge moedigt private archieven aan om deel te nemen aan de onlinedatabank Archiefbank Vlaanderen. Waar mogelijk spelen we daarbij in op thematische campagnes van de archiefbank.
INDICATOREN
- Het overzicht van de overlegmomenten in het jaarlijks in te dienen Jaarverslag PLANNING
- Doorlopende aandacht in de beleidsperiode 2021-2026 MENSEN
- coördinator erfgoedcel: deelname overlegmomenten met betrekking tot beleid - stafmedewerker en consulenten erfgoedcel: deelname inhoudelijke overlegmomenten
PARTNERS
- Alle door Vlaanderen erkende cultureel-erfgoedcellen
- De landelijke dienstverlenende organisaties, Werkplaats Immaterieel Erfgoed en FARO - Departement CJM
- Archiefbank Vlaanderen
10
Operationele doelstelling 1.6
partner voor innovatieve ontwikkelingen
Erfgoedcel Brugge deelt de opgebouwde kennis graag met collega’s en erfgoedgemeenschappen. Hiertoe zetelen we in projectstuurgroepen, denktanks, commissies en bestuursorganen.
ACTIES
1. Engagement in stuurgroepen en denktanks
Erfgoedcel Brugge zet haar opgebouwde expertise ook in voor projecten van andere organisaties. Zo zetelen we momenteel in de adviesraad van het project Slimerfgoed (KADOC i.s.m. Cultureel Erfgoed Annunciaten Heverlee) en de stuurgroep van een inventarisatie- en waarderingstraject rond het archief van Willy Van den Bussche (P.M.M.K.- museumdirecteur) door het Provinciaal Archief West-Vlaanderen.
2. Engagement in bestuursorganen
Personeelsleden van Erfgoedcel Brugge zetelen ter persoonlijke titel in bestuursorganen van erfgoedorganisaties.
3. Engagement als beleidsdeskundige
Personeelsleden van Erfgoedcel Brugge stellen zich kandidaat om als deskundige op te treden binnen de pool cultureel erfgoed en de pool bovenlokaal cultuurbeleid.
INDICATOREN
- Het overzicht van de engagementen in het jaarlijks in te dienen Jaarverslag.
PLANNING
- Doorlopende aandacht in de beleidsperiode 2021-2026 MENSEN
- coördinator, stafmedewerker en consulenten erfgoedcel, afhankelijk van de thema’s PARTNERS
- Alle door Vlaanderen erkende erfgoedorganisaties - Departement CJM
Strategische doelstelling 2
Erfgoedcel Brugge brengt lokaal cultureel erfgoed verder in kaart en ondersteunt erfgoedzorg en -ontsluiting Erfgoedcel Brugge biedt gerichte ondersteuning bij collectiezorg en het actualiseren van collecties. We helpen lokale erfgoedcollecties in kaart brengen, bewaren en digitaliseren. Door nieuwe verbintenissen aan te gaan, zetten we doelgericht in op de bewaaromstandigheden en verdere ontsluiting van minder gekend lokaal cultureel erfgoed. Hierin betrekken we een brede waaier aan lokaal geïnteresseerden; van de beheerders zelf, over andere erfgoedorganisaties tot vrijwilligers.
Operationele doelstelling 2.1
inventarisatie, valorisatie en waardering religieus erfgoed
Brugge telt in totaal 27 parochiekerken. Sinds 2015 zet Erfgoedcel Brugge in op de zorg en ontsluiting van hun collecties, en dit met ondersteuning van een 15-tal vrijwilligers met een hart voor religieus erfgoed. 12 parochiekerken en de Orthodoxe kerk beschikken reeds over een digitale inventaris.
ACTIES
1. Inventarisatie van de erfgoedcollecties in de Brugse parochiekerken
Vier vrijwilligersgroepjes zetten zich elk een halve dag per week in, met coaching door de consulent religieus erfgoed Musea Brugge. Naast inventarisatie (nummering, beschrijving, fotografie …) wordt hierbij ook ingezet op de beste bewaaromstandigheden.
2. Migratie collecties religieus erfgoed van Erfgoedinzicht.be naar Erfgoedplus.be
In de loop van 2021 zullen de digitale inventarissen van de collecties religieus erfgoed niet langer via Erfgoedinzicht.
be maar via Erfgoedplus.be ontsloten worden. Samen met meemoo volgt Erfgoedcel Brugge deze migratie op, informeert de kerkbesturen hierover en maakt hen en de vrijwilligers religieus erfgoed vertrouwd met het nieuwe systeem.
3. Ontsluiting van de geïnventariseerde collecties via Erfgoedplus.be en ErfgoedBrugge.be
Erfgoedcel Brugge ondersteunt de kerkbesturen bij de selectie van de erfgoedstukken voor deze online-
presentaties. Bij de digitale lancering van elke nieuwe kerkcollectie wordt een publieksmoment voorzien en gezorgd voor extra publieksaandacht (artikel in het Stadsmagazine, e-tentoonstelling op ErfgoedBrugge.be, rondleiding voor Erfgoed Leeft …).
4. Gerichte inspanningen om religieus erfgoed overkoepelend in de kijker te zetten
Erfgoedcel Brugge wil via erfgoedevenementen (vb. Erfgoeddag) en gerichte communicatie (vb. artikelreeks in Musea Brugge Magazine) de gebundelde rijkdom en diversiteit van de collecties in de diverse kerken blijvend onder de aandacht brengen.
5. Begeleiding van waarderingstrajecten religieus erfgoed
Erfgoedcel Brugge begeleidt kerken die onttrokken worden aan de eredienst bij het opzetten van een
waarderingstraject rond de geïnventariseerde collectie, en dit volgens het waarderingsmodel van PARCUM. Voor 2021 zijn er reeds concrete plannen om vijf kerkbesturen (Emmaüsparochie) te begeleiden in dergelijk traject, en dit samen met PARCUM.
6. Engagement in stedelijk kenniscentrum rond religieus erfgoed
Stad Brugge wil in een kenniscentrum religieus erfgoed de lokale expertise rond religieus erfgoed (parochiekerken en monastiek erfgoed) nog beter centraliseren. Erfgoedcel Brugge engageert zich om hier mee werk van te maken, en dit samen met Sacred Books vzw, Musea Brugge, Dienst Ruimtelijke Ordening, Dienst Patrimoniumbeheer … Zo wordt in 2021 deelgenomen aan een onderzoekstraject vanuit PARCUM rond de mogelijkheden om een
depotkerk in te richten in één van de Brugse parochiekerken.
7. Aandacht voor (immaterieel) levensbeschouwelijk erfgoed
Samen met Vormingplus regio Brugge, Diversiteitsdienst, huisvandeMens en FMDO brengt Erfgoedcel Brugge levensbeschouwelijk erfgoed vanuit diverse geloofsovertuigingen extra onder de aandacht.
INDICATOREN
- In 2026 beschikken alle parochiekerken van Brugge over een digitale inventaris.
- De geïnventariseerde collecties worden blijvend ontsloten via ErfgoedBrugge.be en Erfgoedplus.be.
- Kerken die aan de eredienst worden onttrokken krijgen de mogelijkheid om mee te stappen in een waarderingstraject o.l.v.
Erfgoedcel Brugge. De uitgevoerde waardering voor de collecties uit de vijf kerken van de Emmaüsparochie (2021) geldt hier als voorbeeld.
PLANNING
- Doorlopende werkingslijn in de beleidsperiode 2021-2026 MENSEN
- coördinator erfgoedcel: deelname overlegmomenten rond stedelijk kenniscentrum
- consulent erfgoedcel: algemene coördinatie (vrijwilligerswerking, contacten kerkbesturen, contacten partners …), coördinatie waardering
- consulent religieus erfgoed Musea Brugge: begeleiding inventarisatietrajecten en nazicht geïnventariseerde data, opzet extra publiekswerking
- vrijwilligers met een hart voor religieus erfgoed: wekelijks engagement voor inventarisatie PARTNERS
- Erfgoedconsulenten Departement CJM verantwoordelijk voor Erfgoedinzicht.be - PARCUM
- Stedelijk netwerk religieus en levensbeschouwelijk erfgoed
Operationele doelstelling 2.2
inventarisatie en ontsluiting erfgoedcollectie VIVES Spellenarchief
VIVES Spellenarchief huisvest één van de grootste collecties gezelschapsspellen ter wereld; maar liefst 21.000 titels. Hieronder bevinden zich een 2000 spellen met erfgoedwaarde. Sinds 2019 ondersteunt Erfgoedcel Brugge de opmaak van een digitale inventaris van de deelcollectie oude bordspellen en speelprenten, met hulp van een hiertoe samengestelde vrijwilligersgroep. In een tweede fase zijn de oude speeldozen aan de beurt.
ACTIES
1. Inventarisatie van de erfgoedcollectie
Twee vrijwilligersgroepjes zetten zich elk een halve dag per week in, onder begeleiding van de administratief medewerker Erfgoedcel Brugge. Naast inventarisatie (nummering, beschrijving, fotografie …) wordt ook ingezet op goede bewaaromstandigheden en verdere optimalisering van de depotruimte.
2. Publieksgerichte ontsluiting van de erfgoedcollectie
Erfgoedcel Brugge ondersteunt VIVES Spellenarchief bij de online-presentatie op ErfgoedBrugge.be en
Erfgoedinzicht.be. Dit gebeurt per 200 geïnventariseerde items. Hieraan worden ook media-inzet (artikels, sociale media …) en extra activiteiten (rondleiding voor Erfgoed Leeft, Erfgoeddag-activiteit …) gekoppeld.
3. Begeleiding proeftuin rond de erfgoedcollectie VIVES Spellenarchief op de VIVES-campussen
Erfgoedcel Brugge coacht het Spellenarchief-team bij een proeftuin waarbij de erfgoedcollectie zichtbaar wordt gemaakt voor de studenten die dagelijks in de VIVES-campussen opleidingen genieten. Diverse kleinere experimenten op de Brugse campus resulteren finaal in een modulaire presentatietool die inzetbaar is op de diverse VIVES-locaties. Het actieve element - zelf spelen van de spellen - staat voorop bij de uitwerking.
12
INDICATOREN
- In 2022 is de erfgoedcollectie (deelcollecties oude bordspellen en speeldozen) volledig geïnventariseerd.
- De geïnventariseerde objecten worden blijvend ontsloten via ErfgoedBrugge.be en Erfgoedinzicht.be.
- Eind 2024 beschikt het VIVES Spellenarchief over flexibel inzetbare presentatietools voor de erfgoedcollectie.
PLANNING
- Doorlopende werkingslijn in de periode 2021-2024 MENSEN
- administratief medewerker erfgoedcel: algemene coördinatie (coaching vrijwilligerswerking, afspraken met team Spellenarchief), nazicht geïnventariseerde data, praktische ondersteuning proeftuin
- stafmedewerker erfgoedcel: trajectbegeleiding proeftuin
- team Spellenarchief: nazicht geïnventariseerde data, uitvoering proeftuin - vrijwilligers: wekelijks engagement voor inventarisatie
PARTNERS
- Erfgoedconsulenten Departement CJM verantwoordelijk voor Erfgoedinzicht.be
- Collectiebeherende organisaties met gelijkaardige collectie: Speelgoedmuseum Mechelen
Operationele doelstelling 2.3
ontsluiting Collectie Spermalie / vzw De Kade
Het ‘Spermalie-gesticht voor doven en blinden’ herbergt enkele bijzondere erfgoedcollecties: de bibliotheek van stichter Charles Louis Carton en de collectie hulpmiddelen voor mensen met een auditieve of visuele beperking. In de periode 2016-2018 ondersteunde Erfgoedcel Brugge de inventarisatie en digitale ontsluiting van deze collecties (via Erfgoedinzicht.be, ErfgoedBrugge.be, Bidoc).
In 2019 werd een waardering van de collectie hulpmiddelen voor mensen met een visuele beperking uitgevoerd, via een impulssubsidie voor pilootprojecten waarderen van cultureel erfgoed. Het waarderingstraject focuste op de beleving van deze collectie door mensen met een visuele beperking.
Deze waardering stimuleert Erfgoedcel Brugge om samen met vzw De Kade verder in te zetten op de
toegankelijkheid van de collectie, waarbij we de beleving van erfgoed door mensen met een visuele beperking ook willen delen met een breder publiek. Daarbij betrekken we ook graag het netwerk dat we over de jaren heen uitbouwden en haken we in op het thema ‘Onderwijs’ van Erfgoeddag 2021. Een projectsubsidie voor cultureel-erfgoedwerking op landelijk niveau werd ingediend (15 maart 2020, ingediend door Erfgoedcel Brugge en vzw De Kade).
ACTIES
1. Realisatie rondreizende collectiepresentatie rond het erfgoed van/voor mensen met een visuele beperking Erfgoedcel Brugge en vzw De Kade stellen samen met twee curatoren met een visuele beperking (Tonia In Den
Kleef, Piet Devos) een ervaringsgerichte collectiepresentatie op. In de scenografie wordt maximaal ingezet op de beleving door mensen met een visuele beperking, onder meer door de integratie van een voelstation. Erfgoedcel Brugge zet ook de overkoepelende communicatie rond het project op.
2. Uitbouw van een gelaagde publiekswerking rond de rondreizende collectiepresentatie
Twee erfgoedorganisaties (KADOC en Musea Brugge) ontvangen deze collectiepresentatie en voegen er een eigen dimensie aan toe. In Leuven is er een koppeling met het disABILITY filmfestival, in Brugge gaat een hedendaags kunstenaar een artistieke dialoog aan i.k.v. de Triënnale Brugge 2021.
Op elk van de locaties zorgt Erfgoedcel Brugge ook voor een basis publiekswerkingsaanbod (lezing, film …).
3. Evaluatie en begeleiding duurzame verankering
Voortbouwend op de nieuwe inzichten uit de collectiepresentatie, de hieraan gekoppelde publiekswerking en de twee dialogen zorgen Erfgoedcel Brugge en vzw De Kade voor een structurele zichtbaarheid van de Collectie Spermalie. Materiaal uit het tijdelijk project wordt hierbij opnieuw ingezet.
INDICATOREN
- Het aantal bezoekers aan de twee collectiepresentaties en de extra activiteiten.
- In 2023 is er een vaste presentatie rond de Collectie Spermalie binnen vzw De Kade.
PLANNING
- Een extra projectsubsidie is toegekend tot september 2021, met verdere begeleiding en verankering tot eind 2022.
MENSEN
- stafmedewerker erfgoedcel: algemene projectcoördinatie en coaching voor verduurzaming - Spermalie / vzw De Kade: engagement in projectwerkgroep, realisatie vaste presentatie
PARTNERS
- Tonia In Den Kleef en Piet Devos: inhoudelijke advisering als curatoren collectiepresentatie
- Triënnale Brugge, Musea Brugge, KADOC: toevoeging eigen laag aan rondreizende collectiepresentatie - Licht & Liefde vzw
Operationele doelstelling 2.4
verdere uitbouw ondersteunende werking naar bijzondere lokale erfgoedcollecties
Erfgoedcel Brugge wil beheerders van belangwekkende erfgoedcollecties die zelf geen kerntaak rond cultureel erfgoed hebben verder sensibiliseren en ook daadwerkelijk ondersteunen. De hands-on begeleiding van de opmaak van een erfgoedinventaris gaat hierbij gepaard met acties rond de verdere bekendmaking van de collectie. Het ganse proces steunt op een maximale betrokkenheid van de collectiebeheerder.
ACTIES
1. Inventarisatie en digitale ontsluiting collectie theaterrekwisieten Stadsschouwburg Brugge (2021-2023) De Koninklijke Stadsschouwburg Brugge vierde in 2019 haar 150ste verjaardag. In die periode stelde Cemper
het eindrapport voor van haar waarderingstraject rond theatererfgoed, waaronder een interessante collectie rekwisieten van de Stadsschouwburg Brugge. Erfgoedcel Brugge wil het Cultuurcentrum Brugge begeleiden in de opmaak van een erfgoedinventaris voor deze collectie. Aanvullend wordt ook bekeken hoe de collectie gericht ontsloten kan worden, zowel online (via ErfgoedBrugge.be en Erfgoedinzicht.be) als in situ.
2. Inspelen op nieuwe opportuniteiten (2024-2026)
Erfgoedcel Brugge laat ruimte om nog een extra traject rond lokale erfgoedcollecties op te starten. Hierbij wordt gemikt op een verbinding met het traject rond privéverzamelaars (OD 4.2).
INDICATOREN
- Voor elk traject is een overeenkomst met een Vlaamse erfgoeddatabank (Erfgoedinzicht.be of Erfgoedplus.be) opgemaakt.
- De geïnventariseerde objecten worden blijvend ontsloten via ErfgoedBrugge.be en Erfgoedinzicht.be of Erfgoedplus.be.
PLANNING
- Doorlopende werkingslijn in de periode 2021-2026 MENSEN
- consulenten erfgoedcel: algemene coördinatie en coaching vrijwilligers - nieuwe vrijwilligers voor ondersteuning
- voor Actie 1: techniekers Cultuurcentrum Brugge
- voor Actie 2: expert of privéverzamelaar met kennis over en voeling met de collectie(s) in kwestie PARTNERS
- Erfgoedconsulenten Departement CJM verantwoordelijk voor Erfgoedinzicht.be en Erfgoedplus.be - Cultuurcentrum Brugge, Cemper
- Inspelend op specifieke aard van de collecties: wisselwerking met de landelijke dienstverlenende organisatie met specifieke thematische expertise
Strategische doelstelling 3
Erfgoedcel Brugge maakt het lokaal cultureel erfgoed verder toegankelijk, op maat van verschillende doelgroepen
Erfgoedcel Brugge zet verder in op het zichtbaar maken van lokaal cultureel erfgoed in al zijn diversiteit, zowel fysiek als digitaal. We kijken hierbij over de muur van de eigen cultureel-erfgoedsector en gaan verbintenissen aan met andere maatschappelijke domeinen. Via talrijke injecties – klein of groot, doelgroepgericht of voor het brede publiek – wakkeren we zo de erfgoedbelangstelling verder aan.
Operationele doelstelling 3.1
jaarlijkse coördinatie Erfgoeddag
Erfgoedcel Brugge grijpt de organisatie van Erfgoeddag aan om jaarlijks in wisselwerking te treden met zoveel mogelijk Brugse (erfgoed)organisaties. Met een groot en divers aanbod is de Brugse Erfgoeddag een vaste waarde op de lokale evenementenkalender.
14
ACTIES
1. Inspiratie en ondersteuning
Erfgoedcel Brugge zet jaarlijks inspiratiesessies op rond het thema en de vertaalslag naar Brugge. We betrekken hierbij een breed netwerk aan organisaties en moedigen samenwerking aan. Verenigingen van mensen met een migratieachtergrond worden extra aangesproken.
2. Communicatieve en organisatorische coördinatie
De waaier aan activiteiten wordt door Erfgoedcel Brugge communicatief gebundeld (brochure, website, affiche, perswerking). De inschrijvingen worden centraal beheerd. Tijdens het Erfgoedweekend wordt een centraal infopunt ingericht.
3. Uitwerking eigen activiteiten
Erfgoedcel Brugge zet jaarlijks minstens één eigen activiteit op. Daarbij wordt ruimte gelaten voor experiment, of het betrekken van specifieke doelgroepen.
4. Afstemming met FARO en de andere erfgoedcellen
Erfgoedcel Brugge neemt actief deel aan de kwaliteitsbeoordeling en evaluaties die FARO jaarlijks opzet, en denkt mee na over hoe het format vernieuwd kan worden.
INDICATOREN
- Het aanbod dat jaarlijks rond Erfgoeddag in Brugge wordt opgezet en het publieksbereik.
- Het aantal deelnemende Brugse organisaties, met blijvende inzet op het aantrekken van nieuwe spelers.
PLANNING
- Doorlopend in de beleidsperiode 2021-2026 MENSEN
- coördinator erfgoedcel: verkennende contacten met gemeentebesturen arrondissement - consulent erfgoedcel: algemene coördinatie jaarlijkse erfgoeddag
- BIS-stagiair: praktische en communicatieve uitwerking - administratief medewerker: organisatorische uitwerking - inzet van 30-tal vrijwilligers tijdens het Erfgoedweekend
PARTNERS
- Brugs cultureel-erfgoedveld en spelers uit aangrenzende domeinen - FARO
Operationele doelstelling 3.2
naar een inclusieve en diverse werking
De voorbije jaren doorliep Erfgoedcel Brugge al verschillende projecten en trajecten rond het meerstemmig erfgoed van de verschillende levensbeschouwingen en culturen die Brugge rijk is. In deze beleidsperiode willen we werk maken van een duidelijke visie op een inclusieve en diverse werking en de focus op meerstemmigheid zo structureel inbedden in onze werking.
ACTIES
1. Visieontwikkelingstraject erfgoed en diversiteit
In 2021 doorloopt Erfgoedcel Brugge samen met de andere West-Vlaamse erfgoedcellen en enkele andere erfgoedcellen een leer- en coachingstraject rond erfgoed en diversiteit. Het traject wordt begeleid door het Agentschap Integratie en Inburgering en ondersteund door FARO. Bedoeling is om tot een integrale visie op inclusief werken te komen en op die manier diversiteit en meerstemmigheid duurzaam te verankeren doorheen onze hele werking.
2. Inclusie- en diversiteitstoets
Erfgoedcel Brugge maakt werk van een inclusie- en diversiteitstoets voor haar projectwerking. Vanaf 2022 worden alle projecten en trajecten aan deze toets onderworpen en waar nodig bijgestuurd om bij te dragen aan een inclusieve en diverse werking.
3. Jaarlijkse impulsen
Op basis van de resultaten van het visieontwikkelingstraject erfgoed en diversiteit in 2021 wordt vanaf 2022 jaarlijks minstens één concrete actie gepland die de meerstemmigheid in onze werking helpt versterken.
INDICATOREN
- Tegen 2022 heeft Erfgoedcel Brugge een duidelijke visie op een inclusieve en diverse werking.
- Alle projecten en trajecten worden onderworpen aan een inclusie- en diversiteitstoets.
- Jaarlijks plant Erfgoedcel Brugge één actie die specifiek gericht is op het versterken van een inclusieve werking.
PLANNING
- Doorlopend in de beleidsperiode 2021-2026 MENSEN
- stafmedewerker erfgoedcel: deelname visieontwikkelingstraject en bewaken van de implementatie van deze visie - consulent erfgoedcel: deelname visieontwikkelingstraject, uitvoeren inclusie- en diversiteitstoets en uitvoering concrete
impulsen PARTNERS
- Vaste partners rond (immaterieel) levensbeschouwelijk erfgoed: Vormingplus regio Brugge, Diversiteitsdienst, huisvandeMens en FMDO
- Nieuwe stakeholders die tijdens het visieontwikkelingstraject geïdentificeerd worden
Operationele doelstelling 3.3
buurtgerichte werking
Buurtbewoners bezitten vaak een schat aan informatie over het buurtverleden. Erfgoedcel Brugge wil buurtverenigingen ondersteunen bij het verzamelen, vastleggen en delen van dit buurterfgoed. We haken daarbij in op stedelijke organisaties die reeds buurtgebonden werken en kiezen voor participatieve werkwijzen waarbij de buurtbewoners zelf met hun erfgoed aan de slag gaan.
ACTIES
1. Coördinatie Erfgoedluik Belgiek
De Belgiek is een voormalig lunapark dat tot mobiele cultuurzaal is omgebouwd en die jaarlijks naar verschillende wijken reist. Erfgoedcel Brugge zet tweejaarlijks in één van die wijken een traject ’buurterfgoed gezocht’ op. Het verzamelde erfgoed wordt hierna verder onderzocht (inventarisatie, documentatie), digitaal ontsloten en krijgt ook een creatieve verwerking (verhalenroute, zoektocht ...). Daarbij worden zoveel mogelijk andere organisaties uit de buurt betrokken.
2. Buurt en nieuwkomers in dialoog
Diversiteit Brugge (stedelijke dienst) ontwikkelt diverse initiatieven waarbij de ontmoeting tussen nieuwkomers en buurtbewoners wordt gestimuleerd: de buddywerking ‘InWijken’ waarbij buurtbewoners die al langer in de buurt wonen en nieuwkomers van vreemde herkomst elkaar ontmoeten, alsook de wekelijkse praattafels die oefenkansen Nederlands bieden aan anderstalige Bruggelingen. Erfgoed biedt voor beide initiatieven nieuwe mogelijkheden als verbindend en laagdrempelig thema. Erfgoedcel Brugge treedt toe tot de stuurgroep InWijken en werkt actief mee aan concrete acties met erfgoedinsteek.
3. Krachtenbundeling op stedelijke schaal
Het stadsbestuur en OCMW (Mintus) Brugge hebben elk eigen instrumenten rond buurtwerking en sociale cohesie.
Zo zijn er in de buurten Zeebrugge, Sint-Jozef en Sint-Pieters eigen buurtwerkers, het project Age’in in de buurten Sint-Anna en Sint-Pieters en zorgt het Netwerk Vrijetijdsparticipatie voor toeleiding van het vrijetijdsaanbod naar kwetsbare doelgroepen. Een goede samenwerking tussen deze verschillende initiatieven biedt ook extra kansen voor de buurtgebonden cultureel-erfgoedwerking. Erfgoedcel Brugge gaat als partner mee deze uitdaging aan.
INDICATOREN
- In deze beleidsperiode worden minstens drie trajecten Erfgoedluik Belgiek opgezet.
- Het aantal buurtgebonden erfgoeditems op ErfgoedBrugge.be stijgt.
- De deelname aan de stuurgroep ‘InWijken’ en het aantal gerealiseerde acties.
- De deelname aan bredere stedelijke overlegmomenten rond buurtwerking en de gerealiseerde acties.
PLANNING
- Doorlopend in de beleidsperiode 2021-2026 MENSEN
- stafmedewerker erfgoedcel: deelname overkoepelende overlegmomenten
- stafmedewerker en consulenten erfgoedcel: deelname werkgroepen en coördinatie concrete acties - vrijwilligers uit de meewerkende buurtcomités: effectieve uitvoering
PARTNERS
- Stad Brugge: Brugge Plus, Diversiteit Brugge, Mintus, buurtwerkers en buurtverbinders - Diverse buurtcomités, zelforganisaties en lokale verenigingen
16
Operationele doelstelling 3.4
ouderenzorg en erfgoed
Sinds 2012 maakt Erfgoedcel Brugge werk van reminiscentie, het stimuleren van (oudere) mensen om spontaan of bewust herinneringen op te halen. Hiertoe ontwikkelden we een uitleenaanbod voor woonzorgcentra: zes herinneringskoffers en vier huiselijke hoekjes. We blijven verder inzetten op het verfijnen en verdiepen van dit aanbod.
ACTIES
1. Uitvoering en evaluatie project ‘Dieper graven in het geheugen’
Voor dit verdiepend traject rond reminiscentie en erfgoed in woonzorgcentra werd een projectsubsidie toegekend binnen het bovenlokaal cultuurbeleid, en dit in samenwerking met Erfgoedcel TERF (2020-2021). De inzichten worden gebundeld (inspiratiedag erfgoedsector, dialoogdag zorgsector, eindrapport) en gedeeld op Vlaamse schaal.
2. Onderhoud en aanpassing uitleenaanbod
Voortbouwend op ‘Dieper graven in het geheugen’ wordt het uitleenaanbod verrijkt. Het materiaal wordt ook jaarlijks nagezien en waar nodig aangevuld.
INDICATOREN
- De Herinneringskoffers en Huiselijke Hoekjes worden frequent uitgeleend, zowel lokaal als regionaal.
PLANNING
- Doorlopend in de beleidsperiode 2021-2026 MENSEN
- projectmedewerker ‘Dieper graven …’: realisatie project
- stafmedewerker erfgoedcel: verdere inhoudelijke opvolging rond reminiscentie
- administratief medewerker erfgoedcel: praktische opvolging uitleen en beheer materiaal PARTNERS
- Netwerk woonzorgcentra in Brugge en ruimere regio
- Project ‘Dieper graven …’: Erfgoedcel TERF, FARO, Expertisecentrum Dementie Vlaanderen, Sophia, Musea Brugge, Huis van Alijn
Operationele doelstelling 3.5
experimenteren met erfgoededucatie
Jongeren in contact brengen met lokaal cultureel erfgoed is en blijft een grote uitdaging. Erfgoedcel Brugge is altijd op zoek naar nieuwe manieren om hen te bereiken en staat daarbij open voor experimentele formats.
ACTIES:
1. Proeftuin erfgoededucatie i.s.m. het MaM (Mind- and Makersspace HOWEST)
Erfgoedcel Brugge zet samen met het MaM een proeftuin op rond creatieve verwerkingsvormen rond cultureel erfgoed, en dit inhakend op het diverse gamma aan tools waarover het MaM beschikt in hun fablab. Gespreid over drie jaar worden vier trajecten opgezet waarbij HOWEST-studenten telkens met een thema en de hieraan verbonden erfgoedcollecties aan de slag gaan, en dit in wisselwerking met de verantwoordelijken educatie van collectiebeheerders binnen én buiten de Cluster Cultuur. Het uitgewerkte concept wordt vervolgens gekoppeld aan een of meerdere klassen (Lager Onderwijs of Secundair Onderwijs), waarbij een aanbod in de klas wordt gecombineerd met een creatieve verwerking in het MaM-lab. Erfgoedcel en het MaM begeleiden deze trajecten en documenteren ze. De vier trajecten worden geëvalueerd met de betrokken Clusterorganisaties, met het oog op verdere implementatie in hun structureel aanbod.
2. Erfgoed(nacht)spel voor lokale jeugdbewegingen
In de loop van 2019 en 2020 ontwikkelde Erfgoedcel Brugge samen met de West-Vlaamse erfgoedcellen, leiders van lokale jeugdbewegingen en FARO een digitaal erfgoed(nacht)spel. Het spel werkt via de ErfgoedApp en laat toe om via vier basisformats een spelverhaal te ontwikkelen waarin lokaal cultureel erfgoed de hoofdrol speelt. We willen deze formats blijven aanbieden aan lokale jeugdbewegingen en samen met hen op regelmatige basis nieuwe erfgoedspellen uitwerken.
3. De West-Vlaamse molenbrigade
In het voorjaar van 2021 werken de West-Vlaamse erfgoedcellen samen met Musea Brugge en tal van andere partners een educatief programma rond het molenambacht, windmolens en windenergie uit. Daarbij is een centrale rol weggelegd voor de molenaars van 15 nog actieve windmolens in West-Vlaanderen. Erfgoedcel Brugge wil de educatieve koffer die hiervoor ontwikkeld wordt samen met de andere projectpartners blijven aanbieden.
4. Erfgoedklassen
Met het concept ‘Erfgoedklassen’ wil ETWIE samen met de vijf West-Vlaamse erfgoedcellen leerlingen uit het lager onderwijs in contact brengen met lokaal industrieel erfgoed. Daartoe worden enkele langdurige, procesmatige
samenwerkingen opgezet tussen klassen en erfgoedspelers uit de onmiddellijke omgeving. Zo maken de leerlingen aan de hand van actieve werkvormen gedurende vijf dagen, gespreid over één semester, kennis met dit type
erfgoed. Erfgoedcel Brugge zetelt in de stuurgroep van dit project en ondersteunt de uitrol van de ‘Erfgoedklassen’
in Brugge.
INDICATOREN - Proeftuin MaM:
- De vier trajecten binnen de proeftuin met het MaM worden effectief doorlopen.
- Het aantal bereikte HOWEST-studenten binnen actie 1.
- Het aantal bereikte scholen.
- Erfgoed(nacht)spel:
- Er worden frequent nieuwe erfgoedspellen met lokale jeugdbewegingen gemaakt.
- Het aantal bereikte jeugdbewegingen met nieuwe en bestaande erfgoedspellen.
- West-Vlaamse Molenbrigade:
- De educatieve koffers worden ontwikkeld en uitgetest.
- Het aantal ontleningen van de educatieve koffer.
- Erfgoedklassen:
- Het concept ‘Erfgoedklassen’ wordt verder ontwikkeld en uitgetest - Het aantal bereikte erfgoedspelers en scholen.
PLANNING
- Doorlopend in de beleidsperiode 2021-2026 MENSEN
- stafmedewerker erfgoedcel: conceptualisering formats en afstemming partners
- consulenten erfgoedcel: algemene coördinatie proeftuin, opvolging en begeleiding erfgoed(nacht)spel, Molenbrigade en erfgoedklassen
- MaM: inzet medewerker onderwijsintegratie HOWEST en medewerker onderwijsintegratie voor basis- en secundair onderwijs - Erfgoedspel: Leiders van lokale jeugdbewegingen
PARTNERS
- Proeftuin MaM: Cluster Cultuur (Openbare Bibliotheek, Stads- en OCMW-archief, Cultuurcentrum, Raakvlak, Musea Brugge), beheerders van erfgoedcollecties die geen deel uitmaken van de Cluster Cultuur (heemkundige kringen, erfgoedbibliotheken …), HOWEST (docenten en studenten), leerkrachten L.O. en S.O. uit Brugge en omliggende gemeenten
- Erfgoed(nacht)spel: West-Vlaamse erfgoedcellen, lokale jeugdbewegingen, FARO
- West-Vlaamse Molenbrigade: West-Vlaamse erfgoedcellen, Musea Brugge, Provincie West-Vlaanderen, ETWIE, VIVES Hogeschool, Het Molenforum, Geheugen Collectief, De Zeemier, Casa Blanca vzw
- Erfgoedklassen: ETWIE, West-Vlaamse erfgoedcellen, leerkrachten L.O. uit Brugge en omliggende gemeenten
Operationele doelstelling 3.6
verdere inzet op digitale collectieontsluiting
Erfgoedcel Brugge draagt bij tot digitale ontsluiting van erfgoedcollecties die niet beheerd worden door professionele organisaties. Dat gebeurt in de eerste plaats via de Vlaamse erfgoeddatabanken Erfgoedinzicht.
be en Erfgoedplus.be. Daarnaast bundelt ErfgoedBrugge.be sinds 2016 een diversiteit aan Brugse erfgoedcollecties in een online erfgoedportaal. Erfgoedcel Brugge zorgt ervoor dat de collecties die niet beheerd worden door organisaties met een kerntaak inzake cultureel erfgoed ook via dit platform ontsloten worden.
ACTIES
1. Ontsluiting bijzondere lokale collecties
Erfgoedcel Brugge coördineert de digitale ontsluiting via de Vlaamse erfgoeddatabanken (Erfgoedinzicht.be en Erfgoedplus.be) en het online erfgoedportaal ErfgoedBrugge.be van collecties die niet beheerd worden door organisaties met een kerntaak inzake cultureel erfgoed. De focus ligt enerzijds op religieus erfgoed (inventarisatie parochiekerken), anderzijds op bijzondere lokale collecties (VIVES Spellenarchief, Collectie Spermalie, rekwisieten Stadschouwburg …).
2. Verdere uitbouw digitale strategie Cluster Cultuur
Onder impuls van de stafmedewerker digitale ontwikkelingen Cluster Cultuur wordt gestreefd naar meer digitale performantie en duurzaamheid. In dit kader worden ook tijdelijke projectsubsidies verworven. Erfgoedcel Brugge denkt en werkt mee, en dit telkens ook vanuit de blik van de niet-stedelijke digitale erfgoedpartners.
INDICATOREN
- Erfgoedcollecties die niet beheerd worden door organisaties met een kerntaak inzake cultureel erfgoed worden duurzaam ontsloten via de Vlaamse erfgoeddatabanken.
- Aantal nieuwe collecties dat via Erfgoedinzicht.be, Erfgoedplus.be en/of ErfgoedBrugge.be ontsloten wordt.
18
- De jaarlijkse bezoekcijfers voor de Vlaamse erfgoeddatabanken en ErfgoedBrugge.be (het aantal zoekvragen, detailpagina’s en totaal aantal aangeklikte pagina’s).
PLANNING
- Doorlopend in de beleidsperiode 2021-2026 MENSEN
- coördinator erfgoedcel: opvolging verdere ontwikkelingen digitale strategie Vlaanderen en Brugge
- consulenten erfgoedcel: begeleiding ontsluiting niet-stedelijke collecties, uitwerking doelgroepgerichte acties en activiteiten - stafmedewerker digitale ontwikkelingen Cluster Cultuur: algemene coördinatie digitale strategie
PARTNERS
- Diverse niet-stedelijke collectiebeheerders: kerkbesturen, onderwijs … - Cluster Cultuur
Operationele doelstelling 3.7
lokaal erfgoed in de spotlight
Erfgoedcel Brugge zet verder in op een aantal lokale publieksinstrumenten die lokaal erfgoed presenteren en duiden.
ACTIES 1. ‘Erfgoed leeft’
Jaarlijks worden 4 à 6 activiteiten opgezet waarbij het brede publiek dat Vormingplus regio Brugge bereikt een blik krijgt achter de schermen, of kennis maakt met minder gekend lokaal erfgoed.
2. ‘Op stap met de Brugse beer’
Brugge telt 18 informatieve panelen in het stadsbeeld, die uitnodigen om die plek beter te leren kennen. De mix van grote en kleine verhalen spreekt zowel de Bruggeling als de Brugge-bezoeker aan, en dit in vijf talen. Erfgoedcel Brugge coördineerde de samenstelling en bewaakt de blijvende relevantie. Daarnaast onderzoeken we de mogelijkheid om het aantal panelen uit te breiden en maken we daar, waar dit mogelijk blijkt, werk van.
INDICATOREN
- Het aantal deelnemers aan de activiteiten Erfgoed leeft.
- De 18 Brugse beren blijven up-to-date.
PLANNING
- Doorlopend in de beleidsperiode 2021-2026 MENSEN
- consulenten erfgoedcel: algemene opvolging PARTNERS
- Erfgoed leeft: Vormingplus regio Brugge, het Brugse cultureel-erfgoedveld - Op stap met de Brugse Beer: redactiegroep, Toerisme Brugge
Strategische doelstelling 4
Erfgoedcel Brugge activeert erfgoedactoren om samen themaprojecten op te zetten
Erfgoedcel Brugge wil in de beleidsperiode 2021-2026 rond twee thema’s een langdurig traject opzetten waarin alle aspecten van cultureel-erfgoedwerking aan bod komen: rond vakmanschap en rond privéverzamelaars.
Vanuit concrete deeltrajecten wordt het thema verkend, en dit in samenwerking met een breed lokaal netwerk.
De verzamelde inzichten worden finaal gebundeld en gedeeld met andere organisaties uit het Vlaamse erfgoednetwerk.
Operationele doelstelling 4.1
Brugge, stad van makers
Vakmanschap leeft in Brugge. Voor Erfgoeddag 2019 werkten Erfgoedcel Brugge en Handmade in Brugge nauw samen. De gerealiseerde ontmoetingen tussen erfgoedorganisaties en vakmannen en -vrouwen smaken naar meer. Via vier deeltrajecten wil Erfgoedcel Brugge de cultureel-erfgoedwerking rond Brugs vakmanschap extra impulsen geven.
ACTIES
1. Uitbouw cultureel-erfgoedwerking Kantcentrum Brugge
Het Kantcentrum Brugge is een levend huis rond het kantambacht, met opleiding, open ateliers en een eigen museum. Het stadsbestuur Brugge moedigt het Kantcentrum Brugge aan om nog verder in te zetten op de groei van hun cultureel-erfgoedwerking, en dit via een structurele toelage van 7.500 euro voor de periode 2020-2025.
Erfgoedcel Brugge biedt inhoudelijke ondersteuning bij de inzet van die middelen.
2. Plan van aanpak collectie Pol Standaert
Pol Standaert maakt ornamenten, sierlijsten, gipsen mouluren en schouwen in natuursteen. Als drager-van-het- eerste-uur van het label Handmade In Brugge werkte hij reeds mee aan verschillende initiatieven die vakmanschap en erfgoed verbinden. Erfgoedcel Brugge wil samen met Handmade in Brugge een plan van aanpak uitwerken rond het capteren van de collectie die Pol Standaert zelf bezit, inclusief het onderzoeken van mogelijkheden om deze sterker te verankeren aan gespecialiseerde erfgoedorganisaties.
3. Meester-leerlingtrajecten in beeld
In Brugge zijn er momenteel vijf lopende meester-leerlingtrajecten (Kristoffel Boudens, Bert Vertommen, Valerie Cockuyt, Lieve Cornil, Martine Eeckhout). Erfgoedcel Brugge wil de kennisoverdracht die zij realiseren audiovisueel documenteren. Rond de gerealiseerde reportages wordt hierna een publiekswerking opgezet.
4. Naar een structurele dialoog tussen erfgoedorganisaties en makers
Voor Erfgoeddag 2019 verbond Erfgoedcel Brugge acht creatieve makers met vier erfgoedorganisaties. De wisselwerking werd gesmaakt, in beide richtingen. Erfgoedcel Brugge wil hier structureel op voortbouwen, door minstens zes makers te ondersteunen bij de uitbouw van een langdurige samenwerking met een Brugse erfgoedorganisatie.
INDICATOREN
- Het Kantcentrum Brugge beschikt eind 2025 over een sterker gëintegreerde cultureel-erfgoedwerking.
- Het afgelegde traject collectie Pol Standaert heeft Vlaamse referentiewaarde.
- Het bereik van de audiovisuele reportages rond de Brugse meester-leerlingtrajecten.
- Het aantal blijvende samenwerkingen tussen erfgoedorganisaties en makers die gerealiseerd zijn.
PLANNING
- Een traject van drie jaar: van 2021 tot 2023 MENSEN
- coördinator en stafmedewerker erfgoedcel: conceptbepaling en projectcoördinatie - consulenten erfgoedcel: projectcoördinatie en opvolging diverse deeltrajecten PARTNERS
- Handmade in Brugge: verantwoordelijke werking en labeldragers (85)
- Cluster Cultuur Brugge, Kantcentrum Brugge en andere lokale collectiebeheerders
- Werkplaats Immaterieel Erfgoed en diverse landelijke dienstverlenende organisaties (ETWIE, Crafts …)
Operationele doelstelling 4.2
verzamelwoede: met én voor privéverzamelaars
Brugge kent heel wat verborgen erfgoedcollecties in private handen. Erfgoedcel Brugge wil deze collecties in kaart brengen en samen met privéverzamelaars inzetten op een cultureel-erfgoedwerking rond hun specifieke verzamelwoede.
ACTIES
1. Verzamelaars op de kaart
Erfgoedcel Brugge wil in eerste instantie een beter zicht krijgen op de privéverzamelaars op haar grondgebied.
In overleg met het lokale netwerk collectiebeherende organisaties wordt contact opgenomen met reeds gekende privéverzamelaars. Via een publieksactie komen ook andere interessante verzamelingen in beeld. Dit nieuwe overzicht wordt gedeeld met de lokale erfgoedorganisaties.
2. Aan de slag met drie verzamelingen
Met drie privéverzamelingen wordt een traject doorlopen, waarbij zowel wordt ingezet op erfgoedzorg als op -ontsluiting. Collectiebeherende organisaties met gelijkaardige collecties worden hier maximaal bij betrokken. Elk traject krijgt ook een publieksgerichte vertaalslag.
3. Samen sterker
Vanuit de concrete samenwerking uit de drie afgelegde trajecten worden handvaten verzameld om te komen tot een mogelijke structurele samenwerking en ondersteuning, en dit in de vorm van een samenwerkingsprotocol.
