1
Impressie Masterclass Sociale Technologie: Hoe sociaal is technologie?
Sociaal Werk Nederland organiseerde op dinsdag 16 januari een Masterclass Sociale Technologie. Zo’n 25 leden maakten kennis met twee innovaties die nu al in het sociaal werk worden toegepast. Sprekers van buiten het sociaal werk gaven hun visie op hoe je van een experiment met sociale technologie een duurzame innovatie maakt.
Nienke Kuyvenhoven van Sociaal Werk Nederland blikte terug op een project van vijf jaar geleden, waarbij de toenmalige MOgroep samen met leden een business case over online hulp ontwikkelde. Toentertijd was de voorspelling hierover was dat vijf jaar later blended hulpverlening de standaard zou zijn; ‘dan combineren hulpverleners moeiteloos online hulp met telefonische en face-to-face-contacten’.
Inmiddels zijn we vijf jaar verder… waar staan we nu?
Sociaal werkers moeten er nog aan wennen We hielden een online-enquête onder 388 leden, van wie er 68 (17%) reageerden. Daaruit bleek dat de acceptatiegraad van sociale technologie nog niet erg hoog is. Sociaal werkers vinden het vaak onpersoonlijk, ze zien gevaren voor privacy, of er is geen geld of tijd om een toepassing goed te ontwikkelen en te implementeren. Toch wordt de toegevoegde waarde wel gezien. Het is voor bewoners laagdrempeliger, het vergroot zelfredzaamheid en het kan efficiënt zijn.
Bovendien biedt het mogelijkheden voor contact buiten kantoor en kantoortijden.
Het terrein van sociale technologie is breed. We zien dat alledaagse toepassingen zoals smartphone, iPad en social media ook in het sociaal werk zijn ingeburgerd. Maar specifieke sociaalwerktoepassingen zijn nog schaars.
Leer van mislukkingen
In een complexe omgeving zoals de zorg en het sociale domein pakken innovaties vaak anders uit dan verwacht. Dat is de ervaring van Paul Iske, Chief Failure Officer van het Instituut voor Briljante Mislukkingen en hoogleraar Open Innovation & Business
Venturing aan de Universiteit Maastricht. Hij bepleit het leren omgaan met risico’s en het waarderen en leren van mislukkingen. ‘Dan kun je verder komen.’
Er zijn ‘universele lessen’ te trekken uit mislukkingen. Het instituut heeft twintig
archetypen ontwikkeld die kunnen helpen bij het identificeren en leren van mislukkingen.
Zijn boodschap aan het sociaal werk: wees ondernemend, experimenteer en reken mensen minder af op fouten. Wees open over mislukte projecten. Daar valt het meeste van te leren, en stimuleert innovatie.
2
Appke beantwoordt ook vragen waarmee je nergens anders terecht kunt Maarten Jilisen, wethouder in Gemeente Cuijk, en Jeroen Rovers, bestuurder van Sociom sociaal werk, vertelden over Appke, een preventief hulp- en communicatiemiddel voor jongeren. Het karakter Appke maakt de verbinding met de jeugd door de taal van de jeugd te spreken en hun leefwereld te kennen. Jongeren voegen Appke als
contactpersoon toe in hun telefoon. Zodoende kunnen ze Appke via Whapsapp 24/7 bereiken en hoeven ze niet te zoeken: “waar kan ik met mijn vraag naar toe?”. Ze kunnen hun vragen bovendien “anoniem” stellen aan Appke, die door zes
jongerenwerkers bij toerbeurt wordt “bemand”. Appke staat ook op posters met als doel thema’s bespreekbaar te maken, zowel onder jongeren als op scholen in bijvoorbeeld de mentorlessen en op ouderavonden.
Appke wordt gezien als een methode waarbij techniek als middel wordt ingezet. Appke is laagdrempelig en preventief; er worden nu meer jongeren bereikt en er is meer inzicht in de soort hulpvraag en het gedrag van jongeren. Er is ruimte voor vragen die anders niet gesteld worden.
Een robot in huis
Marian Adriaansen is Lector Innovatie in de Care aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen en vertelt over de eerste ervaringen met de robot Tessa. Tessa is nadrukkelijk een sociale robot, geen zorgrobot. Het is bedoeld om mensen met dementie, een verstandelijke beperking of autisme te ondersteunen in hun dagelijks leven. De sociaalwerkorganisatie in Nijmegen doet mee in de pilot waar 40-70 cliënten in 1,5 jaar en een learning community van projectleiders van zorg– en welzijnsorganisaties, de ontwikkelaar Tinybots en de HAN Hogeschool.
Er wordt onderzocht hoe Tessa kan helpen bij onder meer eenzaamheid en valpreventie, en hoe ze mantelzorgers en professionals kan ondersteunen. Ook wordt bekeken wat een goed businessmodel kan zijn en wat nodig is voor succesvolle implementatie. De kosten bedragen nu ongeveer 1 euro per dag; dat is relatief goedkoop in vergelijking met andere robots.
Opvallend resultaat uit de pilot is dat mensen zich blijken te hechten aan Tessa; ze ervaren dat er iemand bij hen in huis is. Natuurlijk zijn er soms ook problemen, zoals
Met opmerkingen [CB1]: Hier mis ik wat woorden…
3
met de benodigde Wifi. Ook leidde het uiterlijk van Tessa als vrolijke bloempot ertoe dat sommige proefpersonen haar water gingen geven. Dat vond de bedrading niet leuk!
Myrah Wouters, programmaleider eHealth Monitor bij Nictiz, liet zien dat de opschaling van veelbelovende toepassingen momenteel stagneert. Volgens Myrah moet een
organisatie eerst stilstaan bij de ‘Why’-vraag. Ze liet zien dat de visie van een organisatie heel bepalend is voor hoe er naar een cliënt wordt gekeken, de wijze waarop een professionals werkt én dus ook de manier waarop technologie wordt ingezet. Ze bepleit dat een organisatie een bewuste keuze maakt voor e-health, en inzet op de verbetering van digitale gegevensuitwisseling. Voor een goede implementatie is dit haar credo:
informeer, communiceer en begeleid. Ook moeten (aankomende) professionals in opleidingen en nascholingen er ervaring mee opdoen. Ambassadeurs kunnen helpen om draagvlak te vergroten. En ten slotte: onderzoek good én bad practices.
De opschalingsgids
Aan het eind van de bijeenkomst presenteerde André Hintzen de Opschalingsgids: een praktische handleiding voor het succesvol opschalen van sociale technologie. Het is het eindproduct van een onderzoek dat hij voor Sociaal Werk Nederland deed naar de impact en potentie van sociale technologie. André benoemde verschillende stappen en
aandachtspunten, zoals een goede SWOT-analyse, het inroepen van hulp - bijvoorbeeld technische expertise en kennis van productmanagement - en het belang van afspraken over eigendomsrecht en privacy.
Van 20-26 januari is de week van de e-Health met innovatielabs, workshops, open dagen, demonstraties, webinars, theatervoorstellingen en pop-up-stores door heel Nederland. Hier is voor het sociaal werk nog veel meer inspiratie op te doen.
Movisie organiseert komend jaar een aantal bijeenkomsten voor sociaalwerkorganisaties die van elkaar willen leren hoe je sociale technologie ontwikkelt (samen met
eindgebruikers en technisch ontwikkelaars). En bovendien: hoe implementeer je het in de organisatie en ‘in de wijk’? Hoe verkoop je het aan je omgeving en hoe vind je financiers? Geïnteresseerden kunnen zich melden bij Kitty van den Hoek, k.vandenhoek@movisie.nl.
Tot slot: als er ideeën of behoeften zijn aan een vervolg binnen Sociaal Werk Nederland stuur dan een berichtje naar kuyvenhoven@sociaalwerk.nl of bel 06-43066584.
