Pieter Cauwe, Het gheestelyck opeeltjen van Hardoysche roose-bladers · dbnl

(1)

roose-bladers

Pieter Cauwe

bron

Pieter Cauwe, Het gheestelyck opeeltjen van Hardoysche roose-bladers. Jan Baptist Verhulst, St.

Antonius 1719

Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/cauw002gees02_01/colofon.php

© 2012 dbnl

(2)

Toe-eygheninghe van dese Roose-bladers

Aen de alder-heylighste Maget ende Moeder Godts Maria, Koninginne des Hemels.

Alder-heylighste Maghet Maria, die verheven zijt boven alle Vrouwen, ick bidde wilt van my uwen onweerden Dienaer, ontfanghen dit Opeeltjen van mijn vergaederde Roose-bladers, die ick soecke te stroyen niet op de aerde, maer in de Herten van uwe Dienaers ende Dienaeressen, tot meerder Eere van U, ô Alder-heylighste Maghet, ende glorie van uwen lieven Sone, die vereert ende ghelooft moet wesen nu en in alle tijden. Amen.

Pieter Cauwe, Het gheestelyck opeeltjen van Hardoysche roose-bladers

(3)

Lof-sangh Ter eeren van d’Alderheylighste Maghet Maria,

Stemme: Die mint die lijdt veel pijn.

O Ziel vereert met lof, De Roos van ’t Hemels hof, Groet de schoone Acoley, Eert s’hemels Lauwerier, Oock met den Eglentier, De seer blijde nacht schalmey:

Den lieven Ceder-boom, En koelen Water-stroom, Maria Leli’-spruyt,

Die voor ons al de vreught ontsluyt.

2. Maria s’Hemels dauw, Maria e’edel Ionck vrouw, Klaere Sonn’ in s’Hemels baen:

O Maeght volmaeckte jeught, De oorsaeck van ons vreught, Zee sterr’ en de silver Maen, Maria die altijdt

In s’Hemels licht verblijdt, Ick offer hert en sin Aen u, o edel Koningin.

3. Eert die met haere borst Hier laefde Iesus dorst, Looft die selve in persoon, Voor den mensch grati’ vraeght, Looft nu de edel Maeght,

(4)

Die daer woont op Iesus throon Met menigh dienaeres,

Maeght en Martelaeres, Fonteyn voor ons bereydt, Nu eeuwigh leeft in Heyligheydt.

4. Vereert met sanck en spel De schoon Abigael,

Esther die nu voor ons vraeght, Verheven Iacobs-leer,

Ons hop’, ons vreught, ons eer, Iudith die het leven waeght:

Dees eer wint Maria, Maria vol ghena, Dat u eer wordt bereydt Nu en oock inder eeuwigheyt.

Het voorgaende Liedt op een ander Wijse.

Stemme: Lof zy u Iesse blom.

O Ziel vereert met lof, De Roos van ’t Hemels-hof.

Groet de schoon Acoley, De blijde nacht-schamey:

O noyt volprese Maeght, Die d’hooghste Kroone draeght, Ick offer hert en sin

Aen u ons Koningin.

2. Eert s’Hemels Lauwerier En den Egelentier,

(5)

Den lieven Ceder-boom, En den koelen Water-stroom;

Maria sHemels-douw, Maria e’el Ionck-vrouw, Reyckt met u Schapulier Zielen uyt ’t Vagevier.

3. O Sonn’ in s’Hemels-baen, Ghy Zee-sterr’, silver Maen, Dochter volmaeckte jeught, Oorsaeck van al ons vreught, Maria die altijdt

In Iesus licht verblijdt;

Ick offer hert en sin Aen u ons Koningin.

4. Eert die met haer borst Ghelaeft heeft Iesus dorst, Looft die self in persoon, Op Godt den Vaders throon Voor den mensch grati’ vraeght, Maria edel Maeght,

Reyckt met u Schapulier Zielen uyt ’t Vagevier.

5. Heylighs Gheests dienaeres, Maeght en Martelaeres,

Fonteyn voor ons bereyt, Autaer vol Heyligheyt;

Maria wiens Ghebedt Heeft het Serpent verplet, Ick offer hert en sin Aen u ons Koningin.

(6)

6. Vereert met sangh en spel De schoon Abigael,

Esther die voor ons vraeght, Iudith die ’t leven waeght:

Maria Advocaterss’, Maria e’el Princerss, Reyckt met u Schapulier Zielen uyt ’t Vaghevier.

7. Weest ghegroet Maria.

Maria vol ghena,

Ons hop’, ons vreught, ons eer, Maria Iacobs-leer,

Ons den Hemel ontsluyt Maria Leli’-spruyt, Ick offer hert en sin Aen u ons Koningin.

Vermaeninghe van Godt ende sijne Heylighen.

Stemme: Komt menschen tot het Goddelijck banquet, (ofte) Chere Cato, (ofte) Weest vrolijck Herders en zijt verblijdt.

Ghy menschen die gheduerigh soeckt naer vreught, Ghy sultse vinden offert Godt jeught,

Maer soeckt ghy blijdtschap, die de werelt gheeft, Soo sult ghy lijden soo langh als ghy leeft.

2. Ick smaeck een lieffelijcke soetigheyt,

(7)

Wanneer ick peyse op Godts Majesteyt:

En een bedroefde ziel wordt verlicht, Wanneer sy peyst om Godes lief aensicht.

3. Hoe schoon en lieffelijck is Maria!

Den Vader Ioseph, daer by Sint Anna:

Hoe schoone zijn de Martelaers ghekroont!

Op Godes zaele rijckelijck gheloont.

4. Daer soo veel Maeghden lieffelijck en schoon, Zijn by Maria, eeren haeren throon:

Waer in dat woont d’Heylighe Barbara, En ’t edel Maeghdeken Catharina,.

5. Hoe schoon verheven is het hemelrijck Daer al de Engheltjes singhen musijck, Den Schepper loven en den Godt van Al, Die eeuwigh, eeuwigh, eeuwigh leven sal.

6. Ick voel mijn herte vlieght naer s’hemels vreught!

Wegh ydelheyt, o lieffelijcke deught, Mijn ziele haer, voor haeren Godt bereyt, Wanneer ick peyse om mijn saligheyt.

Een ander Liedt,

Stemme: Nu ben ick heel sat van suypen. (ofte) Laet ons schincken, minnen drincken, &c.

Dwaes van sinnen die beminnen

’t Monster de hooveerdigheyt, Wilt bedincken, ghy sult stincken In’t graf vier daghen gheleyt:

(8)

Soo u vrienden u dan vinden, Al zijt ghy nu schoon en heus, Elck sal vlieden voor u-lieden, Voor u stoppen haeren neus.

2. Hebt ghy heden vrome leden, Zijn u lipkens jeudigh root, En u wanghen schoon behanghen, En is u vermoghen groot:

Ghy sult achten uwe krachten, En wel meynen dat ghy zijt Op de werelt schoon beperelt Voor nu, en oock voor altijdt.

3. Maer u wesen hoogh ghepresen, En u lieffelijck aenschijn,

Sal van mieren, vuyle dieren, Naer u doodt door-beten zijn:

Moet ick sterven, en bederven, Moet mijn schoonr jeught vergaen, Ydelheden boven reden,

Ghy hebt nu met my voldaen.

Al volght ons naer de snelle doot, Ons hooverdy’ blijft even groot.

Liedeken Van het Kerck-hof van alle Hospitalen.

Stemme: O goeden Godt aenhoort ons bitter klaghen. (ofte) In’t soetste van dees helder daghen.

Die vele wonder saken wilt naer-speuren, Die weten wilt hoe de Fortuyne wendt, En wat aen my, en aen u kan ghebeuren,

(9)

En oock hoe dat met alle menschen endt,

’t Is hier bekendt, Hy sal ’t wel leeren,

Die hem op ’t Kerck-hof van ’t Gasthuys wilt keeren, Daer ‘t worem dier de vrome leven schendt.

2. Daer zijn begraven Christen en Barbaren, Hier is den Portugies en Mooriaen:

Hier vintmen Griecken en Egyptenaere, Den Frans, den Duyts, en oock den Italiaen:

Hier zijn vergaen, Van veel gheslachten

Veel Ridders die met Ridder-macht en krachten In Legher-schaeren hebben derven staen.

3. Maer lieve, soo hier jemandt wilt aenschouwen, En soo mijn vraeghe eens een preuve gelt,

Welck zijn de beenderen van mans of vrouwen?

Welck was een Iouffrouw of welck was een Heldt?

Die met gheweldt De Landen roerde,

’t Zy dat hy Ridder was, oft dat hy boerde Hy light hier nu onder het stof ghevelt.

4. Maer die soo quaet en soo hooveerdigh waeren, Dat aen haer kleedt een solfer-priem ontstack Die hier den nijdt uyt herte wilde baeren Als jemandt teghen haren wille sprack:

(10)

De vuyle beesten hebben haer door-beten, Waer van den Mol de beste porti’ track.

5. Doodts-beenders dat ick mocht, ick sou u vraghen, Wien gy eens waert en Wien gy heden zijt?

Wy waeren kloecke menschen in ons daghen, Maer onse machten heeft ons niet bevrydt:

Ick kreegh altijdt Wat ick begheerde,

En nu ben ick vergaen in stof en eerde, Maer mensch gedenckt dat uwen tijt oock lijdt

6. O dorre beenders ick sal van u leeren Hoe weynigh dat het is van al ons macht, Ick sal mijn herte van de wereldt keeren, Want s’werelts eer, en ’s werelts ydel pracht Moet zijn veracht,

Dus wilse laeten,

En wat de werelt raeckt gheduerigh haeten, En wensch de werelt hier me goeden nacht.

Hoe veel Doodts-beenen dat-men siet, Men acht noch al het sterven niet.

Een ander van het Hospitael.

Stemme: By nacht als’t niemant siet.

Is iemandt onbekent Wat lijden wat torment, Dat jeder mensch kan lijden Eer sijn leven endt:

Komt in het Hospitael

(11)

Ghy sult daer seeren sien, Al menigh droeve quael Die aen u kan gheschien.

2. Hier hoort men droef gheween, Daer snijdt men vanden steen, En dan gaen sy af-setten Een ghebroken been;

Hier is verdriet en rouw Meer dan ick segghen kan, Daer light een lamme Vrouw, En hier een blinde Man.

3. Hier light een jonghe Maeght, De doodt haer herte jaeght, De steenen herten weenen, Soo de Dochter klaeght:

Want siet, sy vreest de doodt, En even-wel sy sterft;

Haer lijden is te groot,

Het welck haer jeught door-kerft.

4. Die door hooghmoedt hier swelt, En ’t hooft in’t wilde stelt,

Siet eens wat groote herten Dat hier ijn ghevelt:

Eer ghy te laete schreyt, Verlaet de ydel vreught, En wint u saligheyt Met u ghesonde jeught.

Neen en gaet by de Siecken niet, Want Siecken spreken van verdriet.

Doet U een anders klaeghen pijn, Want pijn moet by den klaegher zijn?

(12)

Noch een ander Liedeken van de Siecken,

Stemme: Philips quaem Leander teghen. (ofte) Onder eenen groene Linde.

Ick sou Iesus nu gaen soecken, Wist ick waer men Iesus vindt, Laeghe Iesus noch in doecken, Waere Iesus noch een kindt;

Ick droegh Ioseph bier en Wijn, Ick sou Iesus dienaer zijn

2. Ziele wildy Iesus vinden, Soo ick hoor’ aen u verhael, Ghy moet gaen by Iesus vrienden, By de Sieck’ in’t Hospitael;

Wel beleeft spreeckt teghen haer, Al oft teghen Iesus waer.

3. Vraeght u eenen mensch om drincken, Die door heete kortsen dorst,

Wilt aen hem ghewilligh schincken:

’t Is Sogh van Maria s’borst Dat ghy aen de siecken gheeft, Waer van Iesus voedtsel heeft.

4. Ziele die versacht de wonden Van die door sijn pijne schreyt, Dien wast af sijn vuyle sonden, En wint sijne saligheyt:

Want den Heer smaeckt al het soet Dat-men aen den krancken doet.

5. Lieven Heer Iesus, ick hebbe Om u te dienen ghehaeckt;

(13)

Is dit siecke bedd’ u Krebbe,

’t Moet wel effen zijn ghemaeckt, Het Lijnwaet dient sacht en net Om te cieren Iesus bedt.

6. Van nu af tot dat ick sterve Wil ick by de siecken zijn:

Iesus laeven met Conserve, En met suycker, oft met wijn:

Ick wil Iesus helpen voe’n, Van soo veel als ick kan doen.

Den Siecken heeft besoeck Als’t hem ghebeuren magh:

’t Is mijn Vriendt houdt u kloeck, En daer me goeden dagh.

Klaghte over de Zielen in’t Vaghevier.

Stemme:Van Ian van Liere.

Kindt hoort van Va’er en Moeder

’t Gheschrey in’t Vaghevier;

Waer is Suster en Broeder:

Sy maecken groot ghetier:

Mensch sy schreyen, Bidden en vleyen, En roepen onsen vriendt, En roepen naer haer kindt.

2. V dansen en u singhen Beswaert ons noch o kindt, Veel smerten ons bedwinghen, Ghedenckt mensch uwen vriendt:

Ghy wilt schincken,

(14)

Met blijdtschap drincken, V Ouders die zijn hier Ghepijnt in’t Vaghevier.

3. Saeght ghy u Ouders branden, En spercken in het peck,

Saeght ghy haer krijsel-tanden, Saeght ghy al haer ghebreck, Ghy soudt helpen

Ons lijden stelpen;

Helpt ons nu dan, o mensch, Naer soo veel droef ghewensch.

4. Wy zijn ghevanghen Zielen, Daer niet als druck en vloeyt, Het vier wilt ons vernielen, Ons handen zijn gheboeyt:

Ghy kont heden, Met uw’ ghebeden Ons helpen uyt den noodt, Waer noch u jonst soo groot.

5. O Kinders allegader, Peyst wien den kost u wan:

Vergheet een Kindt sijn Vader,

’t Is wonder hoe het kan.

Wien gaet naeder, Moeder of Vader, Oft ’s wereldts ydel spel?

De Ouders meen ick wel.

De quaetste plaeghe die men vindt, Dat is een onghehoorsaem Kindt.

(15)

Voor de dienaers van de Alder-heylighste Maghet Maria

Stemme: Weest al verblijdt, singht met jolijt.

De Maghet die ick minne, Is edel rijck en schoon, Sy is een Koninginne,

En draeght een Lauwer-croon;

Sy is altijdt

Verheught, verblijdt

Wanneer sy is van ons ghevrijdt.

2. Haer wooningh is seer schoone, Sy heeft het schoonste rijck,

Sy is kloeck van persoone, Noyt maeght was haer ghelijck Eerbaer ghesticht,

Haer lief aensicht

Blinckt schoonder als’t klaer Sonne-licht.

3. ’t Is een edel Princesse, Vermaerde Koningin, Voor my Advocatesse, En wilt dat ick haer min:

Sy is altijdt

4. Sy heeft veel dienaeressen, En Princen in haer hof,

Haer Maeghden zijn Princessen, Een yder singht haer lof, Eerbaer ghesticht,

(16)

Haer lief aensicht

5. Veel schoone Tuynen bloeyen In haer verciert Prieel,

Daer soete vruchten groeyen, Genoffels en Caneel;

Sy is altijdt

6. Veel schoone Lauwerieren In haeren Boomgaert staen, En oock de Eglentieren, De Leli’ en Tulpaen, Eerbaer ghesticht, Haer lief aensicht

7. Al haer dienaeren Blincken, Sy hebben haer begheert, Honingh en Nectar drincken, Gheen lijden haer en deert;

Sy is altijdt

Verheucht, verblijdt

8. Dees Maghet die ick minne, Naer wiens mijn herte jaeght, Is s’Hemels Koninginne Die voor my sorghe draeght, Eerbaer ghesticht,

Haer lief aensicht

(17)

Liefde tot de Koninginne des Hemels.

Stemme: Coridon had lust om drincken.

O Maria sterckt mijn leven, Den Naerm Mari’, Maria In mijn herte is gheschreven, Gheschreven, gheschreven Vwen Naem vol ghena.

2. Niet anders en kan ick dincken, Mijn Ziel vlieght ten Hemel in, Daer soo veel Enghels klaer blincken Klaer blincken, klaer blincken Voor s’Hemels Koningin.

3. Weerde Maeght ick groet u Croone, Schepter en verheven Throon;

Lof zy u Princes, Matroone, Matroone, Matroone, Verciert met heyligh schoon.

4. Lieve Maghet, die ick minne, Soo Godt in mijn hert bevindt;

Ick bidd’ u o Godts Vriendinne, Vriendinne, Vriendinne, Ontfanght my voor u kindt.

Wie is’er doch meer liefde weert, Als die van my de Liefd’ begheert.

Van de Seven Weën van de H. Maghet Maria.

Stemme: Adieu mijn Ouders, en adieu mijn vrienden (ofte) Theresia ick kies U voor mijn Bruydt, &c

Maria roept, komt nu over my weenen Gy sterren, hemel, aerde, zee en licht:

(18)

De menschen zijn verhart ghelijck de steenen;

Maria weent, niemant met haer en sucht:

O mensch vertroost de Maeght, Offert u herte,

Op dat ghy voor haer draeght Een weynigh smerte.

2. Machtighe edel Maeght, sterckt mijn ghebreken, Op dat nu door u hulp’ mijn herte schreyt,

Gheeft dat mijn bleecke mont wel kan uytspreken, Dat ghy Brigitta eertijdts hebt gheseyt

O Moeder vol ghena, Wilt my verleenen, Dat wy met Brigitta V smert beweenen.

3. Hoort wat Maria haer dienst-maeght komt segghen;

Den mensch die ick so hertelijck bemin, En wilt mijn lijden niet eens overlegghen, Maer ghy Brigitta mijn liefste vriendin, Wilt al mijn pijn en smert

In den gheest schryven, Siet mijn Moederlijck hert Sall voor u blijven.

4. Ick sien Maria en haer ooghen leken, Den Heer light op sijn lieve Moeders schoot, Sijn diepe Wonden vloeyen als de beke, Maria weent en sy is bleeck als doodt,

’t Moederlijck herte brecke

(19)

Door medelijden,

Waer een wreedt sweert door-steckt, En sal door snijden.

5. O teere Maeght, wien sal u herte laven?

O Maria u naeckt noch swaer verdriet, Als sy den Heere sullen gaen begraven, Ick bidd’ u Moeder volght u Kindt dan niet:

Neen, sy volght noch in noodt, Haeren Beminden,

Al sou de bleecke doodt Haer jeught verslinden

6. Wel menschen wilt ghy Maria verblijden, Gedenckt met rouw haer smert, en bitter pijn, Dan sal Maria altijdt voor u strijden,

Dan sal Godts grati’ altijdt by u zijn:

Wel wilt den Bergh Calvaer Neerstigh beklemmen, En siet Maria daer In traenen swemmen.

Veroodtmoedinge voor het Hooghweerdigh Heyligh Sacrament des Autaers.

Stemme: O mijn beminde Clorinde.

Laet d’ooghen vloyen, besproyen, Om af te wasschen al dat smet;

Hoort Enghels, hoort naer mijn ghebedt, En maeckt my al de leden net,

Voor het Heyligh Soet, Voor mijn hooghste goedt,

(20)

Iesus Vleesch en Bloedt.

2. O goeden Heere, hoe seere Wy door u leven, is bekent Door het soo Heyligh Testament Van het Hooghweerdigh Sacrament.

Mensch verblijdt en leeft, Den Heer u meer gheeft Als een Enghel heeft.

3. Sal den mensch heden, met reden, Soo hoogh van herten willen zijn?

Siet hoe hier onder kleynen schijn, Onder ghedaent’ van Broodt en wijn, De Majesteydt

Selven haer bereydt Tot ons saligheydt.

4. Wascht eerst u voeten, wy moeten Veel suyver maecken den Autaer, Is den Heere Iesus heden daer, Oft mijn hert oprecht suyver waer?

Heere Iesus gheeft, Die met hem heeft, Dat hy altijdt leeft.

Ick hebbe mijn begheert en wensch Als mijnen Godt komt tot den Mensch.

Liefde tot den Ghecruysten Heere Iesus.

Stemme: Philis quam Philander teghen.

O Ghy jeught waer zijn u sinnen?

Waer is uwen gheest verhuyst?

(21)

Sult ghy noch de werelt minnen, Als u Minnaer is ghekruyst?

’t Is hem die elck minnen moet, Die ons jont sijn hert en Bloet.

2. Wie bemindt noch ydelheden, Als hem Iesus wordt vertoont, Vyt ghereckt sijn teere leden, Soo door-naghelt en ghekroont?

Iont my Heere desen dagh, Dat ick voor u Lijden magh.

3. Iesus laet my doch ontfanghen Een deel van u bitter pijn,

Laet my aen het Cruyce hanghen, En voor u door-naghelt zijn, Op dat Heer u groote pijn Door my magh vermindert zijn.

4. Ach waer sal mijn liefde blijven, Blijft den Heer noch in de smert!

Siet, ick sien de lancie drijven Om te herten Iesus hert;

Komt Longinus, Komt hert my, En laet Iesus Herte vry.

5. En magh my dat niet ghebeuren, Moght ick haelen af den Heer, Eer de naghels dieper scheuren, Want sy wonden meer en meer.

Is u liefde mensch soo groot, Ghy sult leven door mijn doot.

(22)

Ghedenckenisse van overlede bekende Vrienden.

Stemme: Coridon weyde de Schapen. (ofte) Qui est pour mon pucellage.

Waer is mijn kennis ghevaeren?

Waer is Pieter, Ioos, en Ian, Dees, en dien gheleerden man, Die by ons soo veele waeren?

Al hun krachten vielen af, En sy rotten in het graf.

2. Waer is nu die groote ghilde Die de Cabriole spranck, Die als’t Nachtegaelken sanck, Die hier ded’ al wat hy wilde, Want hy was rijck, sterck en groot?

Even-wel is hy oock doodt.

3. Wat den mensch weet, of kan maecken, Is hy sterck, of is hy teer,

Is hy Boer, of is hy Heer, Yder moet de note kraecken:

Want hun krachten vallen af, En sy rotten in het graf.

4. Ick plaght wel veel te verkeeren Met een Dochter suycker-soet,

’t was een Ionck-vrouw met veel goet, Schoon gheciert waren haer kleeren,

’t Hayr ghekrolt, de kaecken roodt, Even wel is sy oock doodt

5. Soo sal’t eens met ons oock enden,

(23)

Al zijn wy nu heusch en net, Al zijn wy soo schoon en vet, Sal ons de doodt het leven schenden;

Want de krachten vallen af, En wy rotten in het graf.

De Doodt ghelijckt de Menschen niet, Sy door de vinghers niet en siet:

Wel is de Doodt dan steke-blent, Dat hier de Doodt gheen Gelt en kent?

Neen Mensch, beproeft U krachten wel, Ons jeught is teer, de Doodt is fel.

Vertroostinghe,

Stemme: Belle Iris. (ofte) Komt ghy menschen en aensiet. (ofte) Van den rijcken Baron.

Noyt soo soet gheen lieve stem, Noch gheen schoonder liet ghesonghen Als de Enghels snelle tonghen,

Eens songhen tot Bethlehem, Wien sou noch jet soeters wenschen:

In bedroefden noodt en pijn?

Als die vre zy met de menschen Die van goeden wille zijn

2. Waer maer onsen wille goet, Godt kent al ons kranckigheden, Zacheus die heeft ghebeden, Soo oock Magdalena doet;

Gingh den Publicaen niet knielen Met een seer benouwt aenschijn?

Maer den Heer ontfanght de zielen

(24)

Die van goeden wille zijn.

3. Siet hoe Petrus om een vrouw Sijnen Heer dorst af-sweeren, Maer hy was met goedt begheeren, En den Heer gaf hem berouw:

Oock den Moordenaer in ’t lijden Riep ontfermt u over mijn:

Met den Heer eens sal verblijden Die van goeden wille zijn.

4. Valt den mensche in het quaedt, Is den wil maer goedt ghevonden, Godt vergheeft de groote sonden Soo wel als een kleyn misdaet:

Kan den wil het quaet maer haeten, Al voelt de sonscienti’ pijn, Godt en sal haer noyt verlaeten Die van goeden wille zijn.

Dat aen den Heere meest behaeght, Is dat den sondaer grati’ vraeght:

Den goeden Godt is eer bereedt, Eer dat den sondaer ’t quaedt is leedt.

Naer lijden // Verblijden.

Stemme: O Coridon mijn Herder minjoot.

O Mensch wat mint ghy in u leven, En lust mijn Hemelrijck u niet, Met al het schoon dat men daer siet?

Soud’ ick wel aen den mensch meer geven Als heel het hemels vreughdigh licht Van mijn schoon Goddelijck Aensicht?

(25)

2. Mijn ziel wilt my van nu ontspringhen Naer al het soet van s’Hemels vreught?

Maer leert aen my, o Heer, wat deught Dat my tot in u rijck sal bringhen?

Zijt my ghenadigh goeden Heer?

Vraeght my niet veel, want ick ben teer.

3. De werelt woont noch inde sinnen Van die mijn Rijck voor niet begheert?

Den Hemel is soo vele weert, Ghy moet hem met u lijden winnen:

Veel menschen voor het hemels soet, Ghegheven hebben vleesch en bloet.

4. Siet Adriaen verloos sijn handen, En hy was van sijn kracht berooft?

En gaf Barbara niet haer hooft?

En Apollonia haer tanden?

En Laureyns koopt den Hemel dier, Hy liet hem braeden op het vier,

5. Nu moghen sy voor haer swaer lijden Met de Propheten al verblien,

Sy moghen d’Oude Vaders sien, De vrienden Godts van alle tijden, Sy sien d’eer die Maria heeft, En in wat vreught dat Ioseph leeft.

6. Sy moghen haeren Godt aenschouwen, Die ’t Hemelrijck gheschapen heeft, Die aen haer vollen weelde gheeft:

Sy sullen eeuwigh bruyloft houwen Daer honinck reghent voor den wijn, Daer d’Enghels de Speel-lieden zijn.

(26)

Den Hemel waer seer haest verkocht, Waer hy hier aen ons t’huys ghebrocht.

Die de Werelt wilt laeten, De Werelt sal hem haeten.

Stemme: Trompet Marin. (ofte) Waer zijn u al de silver baeren. (ofte) Waer is nu de macht van Spaignen.

Segt my jonck hert waer wildy gaen loopen En lust u hier van mijn Cramerye niet?

Mijn huys is open komt wildy koopen, Vraeght naer al t’gene dat ghy niet en siet?

Ick ben de werelt, met lusten ghepeerelt?

Ick sal u toonen vreught sonder verdriet.

2. Neen ghy komt werelt al vele te laete, Mijn gelt moet dienen voor weerdiger goet:

’t Zijn de rijckdommen die ick meest haete, Verdriet en lijden aen my dienen moet?

Tot Clooster-leven wil my gaen begheven, En stooten al s’werelts vreught met den voet.

3. O teer jonck hert ghy sult het beklagen, Den vryen-will’ soo vele is weert,

Gheen schoone kleeren en suldy draeghen, Ghy moet daer derven ’t gen’ u herte begeert;

Die disciplinen die sullen u pijnen, Keert eer het lijden u krachten verteert.

4. Soo ick al d’ydelheyt wil verwinnen, Ick bidde u Heere sterckt mijnen moedt:

Van daegh’ ick offere u alle mijn sinnen, Ick offer u Heere mijn vleesch en bloedt,

(27)

In druck en lijden sal min hert verblijden, Want licht verkeert den wil ’t suer in het soet.

Hier is te leeren voor een Maeght, Aen eene die te laete klaeght.

Stemme: Courante le Reyne.

Wien heb ick eens gheweest?

Ick was een schoone bloeme, Boven-dien ick roeme, Gheen mijns ghelijck

En was te vinden in het Vlaemsche-rijck:

En soo ick voorwaer segghen magh, Mijn aensicht was gelijck den klaeren dagh, En om mijn wesen

Was ick ghepresen Van elck die my sagh.

2. Maer nu het is verkeert, Voorwaer ick ben ghevallen, Soo dat ick bleef mallen Met den verraer,

Den snooden ziel-dief, wreeden moordenaer:

Die my een doodt-kist heeft bereydt, Ick seghe in het vuyle slyck gheleyt;

Maer sonder baete, Wordt nu te laete Mijn verdriet beschreyt.

3. O blixem, hemels vier, Het dunckt my een groot wonder Dat den fellen donder

(28)

Niet en verplet

Hem die mijn edel ziele heeft besmet:

O ziel, het schijnt ick ben heel fy, Waer dat ick gae nerghers en ben ick vry Want soo ick hoore,

Maer voor een sloore Kent u jeder my.

4. De kinders van de straet Die staen op my en greynsen, Het schijnt datse veynsen Tot mijn verwijdt:

En dan weerom noch op een ander tydt Verstont hem erghens eenen guyt,

En seght wel vry dagh joffrouw vuyle bruyt:

Dit moet ick hooren, Die van te vooren Was een Leli’-spruyt.

5. Om mijn groot ongheval, Mijn Vader ende Moeder.

Mijn Suster en Broeder Zyn seer beschaemt,

O dat ghy spotters in mijn straetjen quaemt!

‘K en voel als-dan gheen leven meer Wanneer ick peyse, waer is nu mijn eer:

O bitter smerte!

Nu breeckt mijn herte Door dit pijnigh zeer.

6. Wilt Schryvers op mijn graf Een kleen ghedichtjen schryven, Op dat het sou blyven

(29)

Voor Testament

De Dochters die my eens hebben ghekent;

Ick die nu hebben desen val,

Voor eene spieghel aen haer dienen sal.

O [teere] sinnen, Wat wildy minnen?

Godt bemint voor al.

O Dochters wacht U van de straet, En van daer ‘t op een vryen gaet;

Gaet naer de Miss’ en naer ’t Sermoen, Maer niet ghelijcker vele doen, Die gaen te Kerck om dit en dat, En om al veel ‘ken weet niet wat

In schijn van deught, sy doen groot quaet, Tot dat het met haer quelijck gaet.

Vanden vriendelijcken Mey-tijdt,

Stemme: Van het ruyse-muysen.

Komt hier vrienden, komt eens mercken Saecken die den gheest verstercken, Siet de groen ghebloemde Wey Met den lieffelijcken Mey;

Hoort den Krekel daer nu singhen, Siet den Sprinckhaen daer nu springhen, Daer de snelle Mieren gaen

Met dien swaeren pack ghelaen.

2. Den Puyt oock op sijn manieren Sit en singht in de rivieren,

Daer den karpel light en speelt, En veel jonghe Karpels teelt;

Den Blieck met sijn roode vinnen,

(30)

Tincken, Baesen en Baesinnen, Swemmen door en weer in’t lis,

’t Schijnt dat by haer Bruyloft is.

3. Die nu oprecht wilt bemercken Godes kracht en Godes wercken, Siet de Kruyden van het landt Die ons Godt daer heeft gheplant;

Is’t niet schoon om te aenschauwen Leli, Tulpaen en Karssouwen, Roosmarijn en Eglentier, Den Thymus en Lauwerier?

4. Roos ghy Princes van de Blommen, Dat vry al de Schilders komen,

Hoe sal haer werck moghen staen Neffens uwe Roose bla’en?

Als de Kriecke-boomen bloeyen, Als de nieuwe Appels groeyen, Maer dat wy ons ooghen slaen, Sien wy schoone Blommen staen.

5. Ick heb in het veldt behaeghen, Als de Klaevers blommen draeghen, Daer de snelle Bie in daelt,

En den Koninck voor ons haelt;

Wien sal gheen vermaeck dan vinden By de groen gheblaerde Linden, Daer het Nachtegaeltjen fluyt Met sijn lieffelijck gheluyt.

6. Den Mey baert veel lieve dinghen, Want nu al de Voghels singhen, Daer den Leeuwerck hanght en swiert,

(31)

Voor den Hemel tiereliert;

Den Meerlaer die singht hier vooren, En den Kneuter laet hem hooren:

Ider Voghel met gheklanck {Oft} den Mey sijnen sanck.

7. De locht is als vol schalmeyen, De Kivit en Quaeckels teyen, Ider Voghel fluyt om best, Daer een jeder ciert sijn nest:

Let wel op dees schoone dinghen, Hoort de Voghels vreughdigh singhen;

Gheeft den Mey ons soo veel saet, Hoe soet is het Hemels gaet.

Betrouwen op Godt,

Stemme: Nederlanders pluckt Laurieren. (ofte) Dwaese sinnen, die beminnen.

(ofte) Philis fouspiroies sans oesse.

ONberaen is hier den mensche, Die hem op den mensch betrouwt;

Daer is’t dat ick nu wensche, Dat elck leert, eer dat hem rouwt;

En wilt op gheen mensch betrouwen, Maer in druck, in vreught en pijn, Wilt op vaste gronden bouwen, In Godt moet u hope zijn.

2. Dien mensch doolt seer inde sinnen, Die jet vanden mensch verwacht:

Van die u van daegh beminnen, Suldy morghen zijn veracht:

(32)

Die van daegh gheluck u wenschen, Sullen u wel haest verraen:

En betrouwt niet op de menschen, Of’t sal quaelijck met u gaen.

3. Wat wordt by den mensch ghevonden, Als een lichaem vol ghebreck,

Als een bondeltjen met sonden, Eenen vuylen sack vol dreck:

Wie sal dogh den mensch jet achten, Al wilt den mensch vele zijn:

Hy verliest al sijne krachten:

Soo hy maer en voelt wat pijn.

4. Wy malkander moeten minnen Sonder haet en sonder tijdt, Maer met gheen verbonde sinnen;

Dat alleen ons hert verblydt Als wy sien een ander leven In gheluck en in voorspoedt;

Soo sal Godt ons ruste gheven, En hier naemaels ’t eeuwigh goedt.

Het is mijn spraeck van overlanck, En doet niet veel om jemants danck:

Want die van daegh U Wijsheydt prijst, Wel morghen U voor Sot verwijst.

Voor een Godt-minnende Ziele.

Stemme: Komt menschen tot het Goddelijck bancket. (ofte) Weest vroylijck Herderkens, en weest verblijdt. (ofte) Chere Catho.

Wat is’t voor schoon dat in ons ooghen leeft?

(33)

Wat is’t voor schoon dat nu de werelt heeft?

Het schoon dat nu de aerde voor ons draeght Dat is den luyster van een waere maeght.

2. Een Maghet schoon, en vol oodtmoedigheyt, Die haer voor Iesus voeten heeft gheleyt

Als van een Maeght den goeden wille vloeyt, Die heeft een ziel, die als een Roose bloeyt.

3. De Son en Maen, en Sterren al-te-gaer, Al maecken sy de heele werelt klaer;

Noch schoonder is een Maghet vol oodtmoet, Die meer is weert dan al het werelts goedt.

4. O Dochter keert u van de ydelheyt, En antwoort niet als u de werelt vleyt, En loopt niet vele hier en daer op straet, En gaet niet veel daer’t op een klappen gaet.

5. Loopt niet van d’een naer d’ander Keremis Of daer wat poppe-goedt te koopen is,

Komt van de Kercke wel eerbaer naer huys, Plant voor u hert’ het dierbaer H. Kruys.

6. In een reyn hert woont Iesus over al, Een reyne ziel by Iesus blyven sal,

Een reyne ziel stroyt schoone Roose-blaen, Daer Iesus Voeten sullen overgaen.

Den val van Lucifer,

Stemme: Den lieven tijdt komt aen, laet ons gaen. (ofte) ’t Engelsche Ballet.

NV lijdt, nu lijdt den Hemel ghewelt, Daer twee Leghers zijn in het velt,

(34)

d’Hemels beven // ’t sweert gheheven, De Sonne, Sterr’, en Maen blyven staen:

Nu lijdt, nu lijdt den Hemel ghewelt, Daer twee Leghers zijn in het velt.

2. Michiel die heeft den donder gheplant, En den Blixem is in sijn handt,

Om te vechten // met sijn knechten;

Want Lucifer die is inde weer:

Michiel die heeft den donder gheplant, En den blixem is in sijn handt.

3. Lucifer met sijn herte vol pracht Michaël niet seer veel en acht;

Sijn Claretten // en Trompetten

Blaesen, en komt maer aen, laet ons staen:

Lucifer met sijn herte vol pracht, Michaël niet seer veel acht.

4. Maer Lucifer die kryght hier voor al Eenen slagh, en een diepen val;

Sijn ghesellen // de rebellen,

Die ligghen nu ghevelt door ghewelt:

Maer Lucifer die kryght hier voor al Eenen slagh en een diepen val.

5. O Michiel Enghel en vroomen helt, Die den vyandt dryft uyt het velt;

Wilt ons spaeren en bewaeren, Tot dat ons ziel verblydt daer ghy zijt:

O Michiel Enghel en vroomen helt, Die den vyandt dryft uyt het velt.

(35)

Gheest-verlichtende Liedt.

Stemme: Het was een Herder vroegh op-ghestaen. (ofte) Lest-mael lagh ick in fantasy. (ofte) Ick voele dat mijn herte leeft.

Waer is’er Kercke sonder sanck, Of Kermis sonder keel gheklanck?

Waer is’er mensch die vreughdigh leeft, En somtijdts niet een liet en heeft.

2. Wanneer de vreught den mensche dwinckt Men hoort strakcx dat de keele klinckt.

Den sanck is teecken van de vreught, En is oock Moeder van veel deught.

3. Singht nu dan eens een gheestigh liet, En sorght van daegh voor morghen niet:

Die kleene sorghe maecken groot, Die leven, maer ergher als doodt.

4. Een treurigh mensch is vol verdriet, Een treurigh mensch en deught dogh niet;

Wat is het dat den treurder doet, Als te verteeren vleesch en bloedt.

5. Looft Godt, en doet u werck verblijdt, En met een liedt ghebenedijdt

Den Heer, die ’t al beschicken moet, En al naer sijnen wille doet.

6. Wel menschen hebdy wel ghesien, Dat naer u schicken sal gheschien?

Dus looft den Heer met sanck en spel, Zyt vreughdigh, en doet altydt wel.

(36)

Sorghe van den Voester-vader Ioseph.

Stemme: C’est mon Isabelle. (ofte) Liefste verheven

Ioseph, Iesus Voeder, Ginck met Iesus Moeder Soecken een Herbergh;

De Weerdinne seer ontstelt, Seght mijn kamer is bequaemer Voor de Heeren met wel ghelt.

2/ Ioseph riep met klachten, Laet ons hier vernachten, Want mijn Vrouwe sucht;

Berght Maria om haer Kindt, By u-lieden, kan ’t gheschieden, Ick sal slaepen in den windt.

3. Ioseph bleef noch kermen, Ach wilt ons ontfermen, Herberght dese Vrouw;

Men wees haer daer een schuer, Daer de vlaeghen den wint jaeghen Door ’t huys sonder muer of deur.

4. ’t Huys was sonder setel, Sonder pan en ketel:

Ioseph was benouwt;

Want daer en was gheen ghemack, Iesus huysken, met een Kruysken, Was met een vervallen dack.

5. Iesus stilt u lijden, Ghy sult haest verblijden,

(37)

d’Herders komen af, En sy brenghen goede waer;

By dees vrienden suldy vinden Voor het Kindt een Nieuwe-jaer.

6. Wy en zijn maer Boeren, Derven ons niet roeren Om het Kindt te sien?

Nochtans brandt ons herte seer;

Lieve Moeder, Ioseph, Broeder, Toont ons den volmaeckten Heer.

7. Herders wilt hem loven, Iesus komt van boven, Niet naer rijcke-lien,

Maer naer Herders slecht en recht;

Die kan stercken al ons wercken, Wilt hier heden wesen knecht.

8. Wy sullen ons leven Het Kindt eere gheven, Want ’t is onsen Godt:

En wy bidden al-te-gaer;

Heer hoort heden ons ghebeden, En jont ons een Nieuwe-jaer.

Van den lievelijcken Nacht als den Heere Iesus gheboren was.

Stemme: Echo wil ick terghen.

Wat magh hier dogh wesen, Den dagh schijnt gheresen,

’t Is midder-nacht maer,

(38)

En het is middagh klaer, Hoort ghy Herderinne, Seght my veldt-vriendinne, Wat schort hier in’t velt, Dat alle onse Herders Zijn soo seer ontstelt.

2. Wy moeten besoecken Daer een Maeght in doecken Aen ons toonen sal

Den Schepper vanden Al, En Iesus hier loven, Die naer Koninghs-hoven Noch gheen boden sent, Maer wilt van Landts-lieden Hier eerst zijn ghekent.

3. Betehlehem van verre, Als een mrghen-sterre Voor mijn ooghen draeyt, Waer door mijn hert verfraeyt, Mijn ziel wilt ontvlieghen, Om het Kindt te wieghen, Dat aen d’Enghels gheeft Al de rijcke gaven Die den Hemel heeft.

4. Iesus wel ghekomen, Iesus eer wy schroomen, Dat u Majesteyt

Hier niet en vindt bereyt;

Sal dees Maghet komen By de beesten woonen?

(39)

Aen den grooten Godt Dient Herodes kamer Beter als dit kot.

5. Sal die alle volcken Bedeckt met de wolcken, Lijden onghemack In een huys sonder dack?

Neen neen, zijt te vreden, Iesus teere leden.

Moeten in dit huys Eerst beginnen draeghen

’t Dierbaer Heyligh Cruys.

Van de Hemelvaert van de Alder-heylighste Maghet Maria.

Stemme: La Boussonnerie de Monsieur. (ofte) ’t Was eenen Herder vroegh op-ghestaen.

Ick voele dat mijn herte leeft, En mijn ziel duysent weelden heeft;

Wat is’er dat gheen vreught en baert, Als Maria ten Hemel-vaert.

2. De Voghels fluyten musicael Op den sanck vanden Nachtegael,

De Leeuwerck vlieght naer d’hemel-poort, En singht met d’Enghels op accoort.

3. De locht is als een galdery’, Beleyt met schoone specery’, De wolcken ligghen als een baen, Bestroeyt met duysent Roose-blaen.

(40)

4. De Enghels vlieghen op en neer, De Hemel-poorte door en weer, Sy plucken menigh Roos en blom, En roepen vreudigh willekom.

5. Weest willekom schoone Vriendin, Ons wel-ghekomen Koningin,

Ghy sterck Tresoor van Godts ghena, Ons wel-ghekomen Maria.

6. De weerde Maeght ontfanght haer kroon Op Godt den Vaders rijcken throon,

Daer weelde vloeyt die noyt en endt, Daer Iesus haer voor Moeder kent.

O ghy Princes van’t Hemels-hof, Ontfanght doch desen kleenen lof.

Van de Gheboorte van onsen Heere.

Op de voor-gaende Wijse.

Herders brenght melck en soetigheyt, Den lieven Iesus light en schreyt, Hanght uwen lanck rock voor den windt, Den Voester-vaer sorght voor het Kindt.

2. Maria gheeft hem suycker-pap, En Ioseph brenght den winde lap:

Den lieven Iesus krijt van dorst, Sijn Moeder gheeft hem haere borst.

3. De locht vol schoone Enghels vlieght, Een Enghel met Maria wieght,

Daer Ioseph werckt den heelen nacht, En wascht de luyers in den gracht.

(41)

4. Nu maeckt hy vier, dan raept hy hout, Want met den winter is het kout:

Maer Ioseph dien wordt heel verblijt, Om dat het Kindt niet meer en kryt.

5. Slaept Iesus, slaept Emanuël, Slaept grooten Prins van Israel, Duyst en duypst zielen zijn verblijt, Om dat ghy nu gheboren zijt.

6. Den goeden Godt in d’Heel-poort, En is op ons niet meer ghestoort, Want Iesus brenght den Olijf me, Het Kindt dat brenght ons peys en vre.

7. Soo Maria haer heylich Kindt Voor ’t vier in diversche doecken windt, Sijn handen spelen hier en daer, Van haere borstjens in haer hayr.

8. Vyt Iesus wesen vloeyt een soet, Een soet dat mijn ziel leven doet;

Segg’ ick noch Bethlehem, ick mis, Want nu den Stal een Hemel is.

Een ander Liedt.

Op de selve Wijse.

Ick wensch u-lieden al-te-gaer Een goet en saligh Nieuwe-jaer, Ick wensch u-lieden minst en meest, Voor Godt een suyver hert en gheest.

2. Ick wensch u-lieden van dit huys, Door Iesus dierbaer heyligh Kruys, Door Iesus Naem en Majesteyt,

(42)

De rijcke vreught en saligheyt.

3. Ick wensche dat het soete Kindt, Ons nieuw gheboren Heer en vriendt, Die in een stal eens tot ons quam, Ons hert ontsteeckt met heete vlam.

4. Dat nu Maria suyver Maeght Altijdt wel voor ons sorghe draeght?

Ick wensch dan ss’Hemels Koningin Bewaert ons heele huysghesin.

5. Nu menschen volght de Herders naer, En groet hier Iesus voor ’t Autaer,

En sucht, en beeft, en weent, en schreyt Voor sijn Hooghweerdigh Majesteyt.

5. Die in een kleyne Kribbe lagh, En naer den Os en Ezel sagh, Toont nu sijn handen bloedigh roodt, Om ons te helpen uyt den noodt.

7. Die in het hoy gheslaepen heeft, Sijn Vleesch en Bloedt oodtmoedigh gheeft Onder de ghedaent’ van Broodt en Wyn, Daer duysent Enghels by hem zijn.

8. Het Kindt in’t Heyligh Sacrament, Den grondt van ons ghedachten kent;

Sijn ooghskens en sijn lief aensicht Den Hemel en mijn hert verlicht

Een ander Liedt.

Stemme: De Sterre van wonder.

Veel vlammen nu raeyen

’t Midden door de licht,

(43)

’t Schijnt de Hemels draeyen, Den nacht neemt de vlucht;

Al wat ick kan dincken,

s’Hemels schoon is hier ghebraght, Want siet de sterren blincken, Schoonder als de Sonne plaght.

2. In den glans der straelen Van de silver Maen

Sien ick d’Enghels daelen, Door en weer om-gaen;

’t Zijn al wonder dinghen Die ick heden hier aenschouw, Mijn Ziel wil my ontspringhen,

’t Honinck valt in plaets an douw.

3. Herders zijt te vreden, Maer haest u wel seer, Loopt met volle schreden;

Onsen opper-Heer Heeft om u ghesonden,

Dus mindt sijn oodtmoedigheyt, In doecxkens ghewonden Lust ons hooghe Majesteyt.

4. Loopt den Heer ontmoeten Tot aen ’t Bethlehem,

Daer hem d’Enghels groeten Met een blijde stem, Als de Biekens vlieghen By de Kribbe vanden Heer;

Herders gaet hem wieghen, Iesus die en wilt niet meer.

(44)

5. Ioseph Voester-vader, Laet het Kindt ons sien:

Wel Herders komt nader, Maer valt op u knien:

Iesus Heer wy schromen Voor uw’ hooghe Majesteyt, Ghy zijt ons wel-ghekomen, Iesus Heer ons saligheyt.

6. Maria de lichten Van u edel Kindt

Straelen als blixem schichten, Dat mijn ziel verdwint:

Schoonder glinsters draeyen Vyt sijn heyligh soet ghelaet, Als de daghe-raeyen

s’Morghens eer de Son op gaet.

Noch een ander.

Stemme: Trompet Marin. (ofte) Troupe triumphant. (ofte) Wat voor groote blijdtschap.

Sou wel den Osse wieghen De Kribb’ van mijnen Godt, Daer soo veel Enghels vlieghen Die doen naer sijn ghebodt?

Die alle schatten gheeft, Is hier arem en naeckt, Die Fluweelen, En Kasteelen Heeft ghemaeckt.

(45)

2. Daelt vier, daelt van de wolcken, En verwarmt het Kindt;

Den Schepper van de volcken Gheen vier voor hem en vindt:

Herodes rijcken Prins, Haelt hem in u Palleys:

Desen Koningh, Sonder wooningh, Gheeft ons peys.

3. Waer door nu de banieren Van d’Hemels zijn vol spel, De oude Vaders vieren In’t voorbought van de hel, Daer Adam, Eva singht, En Davids harpe gaet:

Want den Hemel Sonder schemel Open staet.

4. Soo Ioseph onsen broeder Ontrent de Kribbe staeft, Siet hoe de lieve Moeder Den grooten Schepper laeft Aen haere Maeghde borst:

Maria om dees faem, Wy begroeten, En ontmoeten Vwen Naem.

(46)

Een ander.

Stemme: O Godt wat liefde groot.

Waer hoor ick soet gheklanck?

Ziel ’t is Enghelen sanck, Menigh Enghel en stem By het arm Bethlehem Singhen na, na Iesus, Iesus gheeft ons peys en vre,

En het Kindt Iesus brenght ons saligheyt me.

2. Iesus vindt sijnen wensch In’t lijden by den mensch, In een verworpen huys,

Vindt den Heer sijn eerste Cruys, By den Ezel en den Os,

In een stal vol onghemaeckt,

In een huysken sonder venster, meur of dack.

3. Den Prins van ’t Hemels hof, Wilt hier Landts-lieden lof;

Die s’Hemels hitte gheeft, Light hier nu van kou en beeft;

Den nieuw-gheboren Vorst En wilt maer een Maeghde borst

Om te doen verkoelen sijn heylighen dorst.

4. De straelen van het Kindt, Dat op sijn Moeder grint, Maecken haer schoon en klaer Of de Maeght een Sonne waer:

Soo ’t op Maria’s borst

Weer noch eens sijn vinghers leght,

(47)

My dunckt dat het Kindt tot alle menschen seght:

5. In die handen is’t bloedt, Dat uw’ ziel lossen moet, Mij aensicht klaer en schoon, Sal eens met een Doorne-kroon, Om uw’ hooghmoedigheyt, Vloeyen jammerlijck door-wondt;

Bedroeft kust’ Maria sijn heylighen mondt.

6. Ziel, siet hoe’t hier verkeert:

De Kribbe wort vereert, Een Enghel vlecht rondt-om Menigh uyt-ghelesen blom, Hier hoort-men Enghels spel, En daer by soo veel musijck,

Soo dat’t hier is als in een schoon hemel-rijck 7. Ioseph met bly ghelaet

Troost de Maeght, gheeft haer raet:

Siet d’Herders komen aen Met Eyers, Boter en Saen, Met Pruymen en Rosijn, En met veel Suycker-candijs, Met Sofferaen, Caneel ende Rijs.

8. En sy maecken gheluyt Op een Harp ende Fluyt, Met Chiter en Schalmey Komen blyde van haer wey:

Den Hemel gheeft haer licht, En den nacht dien is soo klaer

Al of het nu in den schoonen middagh waer.

(48)

Een ander Liedt.

Stemme: Doen d’aerde in Egypten schoon.

Siet hoe hier in een Kribbe rust, Door wie de Enghels leven, Die al d’Hemels heeft ghemaeckt, De koude temt, de hitte blust, Moet hier van koude beven:

Den rijcken Prins light hier naeckt, O Noorden-windt,

Blijft van den mensch, Waeyt van het Kindt, Doet mijnen wensch:

O nieuwen Vriendt,

Woont vast in ons ghepeyns.

2. O Moeder Maghet reyne Bruyt, Wy moeten u beklaeghen,

En u Kindt soo eel en teer, In een huysken dat niet en sluyt, In de felle windt-vlaeghen:

O Ioseph bewaert den Heer, Verhuyst van hier

In een Casteel, Maeckt goede cier, Rust in fluweel, Koninckx manier,

Kiest oock een schoon prieel.

3. O groote liefde en oodtmoedt!

Godt soeckt gheen Konincks-hoven, Maer een huys van leem en bert,

(49)

Hier zijn gheen menschel eel van Bloedt;

’t Zijn herders die hem loven,

’t Zijn Landts-lieden goedt van hert:

Die wort gheviert En heeft gheen huys, Die ’t al regeert Woont in een Kluys, Die d’Hemels ciert

Bemindt hier een swaer Cruys.

4. O lieven nacht! o blijde ur’

O Herders wilt hem soecken, Den grooten Godt wort nu een Kindt, Een Kindt, een Mensch van ons natuer;

Godt rust hier nu in doecken;

Merckt eens hoe de liefde bindt!

Die soetigheyt Aen d’Enghels gheest,

’t Hoogh Majesteyt Hier niet en heeft, In hoy gheleyt,

Voor den mensch sucht en beeft.

5. Kleyn Kindt, u liefde is te groot!

’t Kindt wilt ons schult betaelen Met sijn Heyligh dierbaer Bloedt;

Het Kindt light op sijn Moeders schoot, Sijn aensicht is vol straelen,

En sijn lipkens honinck-soet, Sijn heyligh bedt

In vlamme staet, Een violet

(50)

Is sijn ghelaet, Klaer schoon en net Als het schoon incarnaet.

6. Siet Ioseph. van een verre dam Sien ick de Herders kommen Met veel van alder-hande spijs, En daer een Herder brenght een Lam, Een Herderin veel blommen,

Sofferaen, Suycker-candijs, En op een fluyt

Speelt een ghesel, Een ander tuyt Soo gheestigh wel, Dat dit gheluyt Gaet boven alle spel.

Een ander.

Stemme: O liefste verheven.

Dochterkens wilt kommen, Brenght veel schoone blommen Van Ierusalem?

Komt en groet het soete Kindt, En wilt brenghen alle dinghen, Daer den Heer hier niet en vindt.

2. Ioseph timmert mueren, En maecken nieuwe deuren, Aen het arem stal:

Ioseph sorght voor hout en vier, Suycker, Beyers, Melck en Eyers

(51)

Zijn tot Bethlehem seer dier.

3. Ioseph vriendt blijft stille, Vant nu door Godts wille [Hier] soo weynigh is:

Ioseph, siet eens hoe het Kindt Met sijn wesen, noyt volpresen, Verblijdt hier al wat men vindt.

4. Iesus wilt spel maecken, Streelt sijn Moeders kaecken, Vaeght haer traenen af:

De Maghet wordt gheheel verlicht, En haer leven wordt verheven Door het Goddelijck Aensicht.

5. Ioseph siet hier buyten d’Enghels met hun fluyten Zijn daer op het dack:

Soo de lieve Moeder wieght, Siet hoe seere, voor den Heere, Een Enghel naer d’Herders vlieght.

6. d’Herderinnen singhen, De Herders bringhen Naer het arm stal

Veel van alder-hande spijs, Naer begeeren, schoone Peeren, Soete-melck, Eyers en Rijs.

7. Adam looft den Heere, Eva verblijdt seere

Om dees goede maer’;

Maer door Moyses groot bevel, De Propheten hier van weten,

(52)

Maecken nu de hell’ vol spel 8. Komt ghy Iodtsche natie, Bidt den Heer om gratie, Want ’t is onsen Godt,

’t Is den Prins van Israel, Die de menschen, Naer veel wenschen, Komt verlossen van de hel.

Een ander.

Stemme: Och Heer, ick ben ghetrouwt.

De locht is vol gheluyt Door menigh Harp en Fluyt,

’t Scjijnt de Sterren dansen,

’t Hemels-hof ontsluyt:

Daer de Maene-straelen Gheven dobbel schijn, Sien ick d’Enghels daelen, Wat magh hier dogh zijn.

2. Dat nu de Sonne schijnt, Den nacht van hier verdwijnt, Is om dat een Maghet Baert een Hemels Kindt:

En nu zijt de wolcken Vol ghesanck en spel, Om dat by de volcken Rust Emanuel.

3. De vreught mijn krachten bindt, Als dit kleyn edel Kindt

(53)

Die soo reyne borsten Van sijn Moeder vindt, Daer sijn lipkens bloeyen Boven incarnaet.

d’Honinck-aders vloeyen Van sijn soet ghelaet.

4. O Ioseph, in dit stal Is het Immers al;

Waer is Koninckx zaele, Daer men vinden sal Soo veel soetigheden, Soo veel Heyligheyt, Soo veel eerbaar zeden, Soo hoogh Majesteyt?

5. De Enghels met ghedruys Vlieghen door dese kluys, En met haere vlercken Decken sy het huys, Nu hier, sonder schemel, Blinckt een heyligh schoon Het stal wordt een Hemel, Want ’t is Iesus throon.

6. Komt Herders allegaer, Komt den Heer roept u naer, Men roept noch gheen Heeren, Roept de Boeren maer;

Het Kindt wilt maer gaven Van volck sonder schijn, Gaven, die met slaven Wel ghewonnen zijn.

(54)

7. De Herderkens zijn hier, Sy hebben hout en vier, En daer komt een Herder Met een kruycke bier, En oock een Boerinne Heeft een winde-lap, Daer een Herderinne Gheeft den suycker-pap.

8. O Maghet laet gheschien, Al zijn wy maer Landts-lien, Dat wy uwen Sone,

Den Heer moghen sien, En het Kindt begroeten, Het hoogh Majesteyt:

Heer wilt ons ontmoeten Met Bermhertigheyt.

Een ander.

Stemme: Van’t Enghels Ballet.

Singht Enghels, singht nu hier een motet, Een motet, en blaest u trompet,

Dat de zielen // Die hier krielen, Nu dansen om dees feest in den gheest:

Singht Enghels, singht nu hier een motet, Een motet, en blaest u trompet.

2. Ghy Herders laet u luyten nu gaen, Nu de fluyten ende trommeltjens slaen:

Laet ons singhen // Reyen springhen,

’t Is al bly wat men vindt by het Kindt.

(55)

Ghy Herders laet u luyten nu gaen, Nu de fluyten ende trommeltjens slaen.

3. ’t Is Herders, ’t is ruym tijt dat wy gaen, Nu de Koninghen kommen aen;

Sullen Boeren // Derven roeren By al die rijcke-lien? laet ons vlien:

’t Is Herders, ’t is ruym tijdt dat wy gaen, Nu de Koninghen komen aen.

4. Komt Herders, Herders komt in het stal, In het stal noodt u Godt voor al;

Dus met groeten // Kust sijn voeten, Siet hoe de liefde bindt van het Kindt:

Komt Herders, Herders komt in het stal, In het stal noodt u Godt voor al

5. Blijft Herders hier gerust, speelt en singt, Iesus suyght, roept den Koninck drinckt;

Suyght Kindeken // Lief vriendeken, Blust aen de Maeghde borst uwen dorst.

Blijft Herders hier gherust, speelt en singht, Iesus suyght, roept den Koninck drinckt.

De liefde vande dry Koninghen, en van haer mede-volcken.

Stemme: Hoe seven Dochters saen. (ofte) Silvester jonck bejaert.

Maria weent en sucht, Om dat sy hoort gherucht, Veel Trommels en Trompetten, En Ioseph beeft en schroomt;

Hy peyst Herodes komt

(56)

Het stalleken verpletten 2. Maria vlucht haer Kindt, Maer Iesus liefde bindt, Sijn wesen kan ons leeren, Daer komen daer van verr’

Met een seer klaere sterr’, Dry Koninghen hem eeren.

3. Komt vrienden, komt in’t stal, Hier rust den Heer van Al,

Een saligheyt der zielen;

In onsen dreck en slijck, Als op den Throon van ’t Rijck, Sy al ghewilligh knielen.

4. De Croonen neer gheleyt, En Iesus Majesteyt,

En Iesus lieve raeyen, En Iesus klaer aensicht Gheeft vlammen, dat het licht Komt aen haer ziele draeyen.

5. Nu groeten sy de Maeght, Dan wordt Ioseph ghevraeght Om ’t Kindt te moghen raecken;

Maria siet den lust, En seght, komt hier, en kust Het Kindts seer soete kaecken.

6. Bethlehem, Paradijs, Gheen honinck soete spijs En kan mijn ziel soo laven, Als ’t wesen van dit Kindt:

Eer dat ons ziel verdwint,

(57)

O Heer ontfanght ons gaven.

7. Noch wacht daer naer menigh heldt, Vant hier by in het veldt

Daer zijn dry legher-schaeren, En jeder legher-schaer (In dien het noodigh waer) Sou haeren Vorst bewaeren.

8. Voor het stal op den pleyn Roept menigh Capiteyn;

Wy willen oock in-dringhen:

Door haghel, sneeuw en windt Van verre naer het kindt De Koninghen ons bringhen.

9. Dit wonder groot ghetal Heeft Ioseph in het stal Seer verblijdt in-ghelaeten;

Soo dat nu haer verblien, Soo wel als d’Edel-lien, De Ridders en Soldaeten.

10. Lof, o Kindt vol ghena, Lof zy u Maria,

O Ioseph, wilt verwerven, Dat wy de saligheyt Die Godt ons heeft bereydt, Door Iesus moghen erven.

De Tyrannie van Herodes.

Stemme: Trompet Marin. (ofte) Wat voor groote blijtschap

Waer hoor ick de trompetten?

Het is een Legher-schaer,

(58)

Herodes doet verpletten De kinders tot twee jaer;

Om den Heer Iesus wil, Daer hy hem niet en vindt, Doet hy sterven,

En door-kerven Menigh kindt.

2. Hoort nu de Moeders kermen Tot Bethlehem uyt noodt,

Het kindt in ’s Moeders kermen Dat lijdt de bitter doodt:

Van schrick en groote vrees, Blijft daer niet een kleyn dier, Want sy vluchten

Van het suchten, En ghetier.

3. Of d’Enghels vraecke riepen, Waer onsen Heer ghestoort;

Daer de Onnoosel sliepen, Ligghen sy nu vermoort;

De Kinders fris en vet, Als puere Enghels soet, Sonder stremmen, Heden swemmen In haer Bloedt.

4. De kinderkens die lijden In haere teere jeught, Die sullen haer verblijden Met Godt in volle vreught;

Sy zijn om Iesus wil.

(59)

De Martelaers ghelijck, Voor het sterven, Sullen erven Godes Rijck.

Liedt vanden Nijdt.

Stemme: Van de à la mode broecken. (ofte) Carolus jonck van jaeren.

Wier dit Liedt leest, of sal singhen, Kan sijn vonnis niet ontspringhen.

Ick moet immers beklaghen, Dat nu in onse daghen Den Nijdt, den vreeden Nijt Soo veel teere herten bijt:

Den Nijdt die kan door kerven, Den Nijdt kan doen bederven Het suyver herte bloedt, Dat ons leven voeden moet.

2. Nijdt doet suchten en beven, En Nijdt verkort het leven:

Den schroomelijcken Nijt Beneemt rust en appetijt:

Den Nijdt baert quaet begheeren, Nijdt doet lieghen en sweeren, Nijdt stelt de ziel in noodt, Den Nijdt doet de liefde doodt.

3. Die van Nijdt zijn beseten, Haer eyghen vleesch in eten:

Daer den Nijdt maer en raeckt,

(60)

Den mensch droog en magher maeckt En siet van alle zijden

Verjonnen en benijden Heeft nu de overhandt,

’t Is in yders hert gheplant.

4. Wie magh sonder Nijdt wesen?

Noch ghy, noch dien, noch desen;

Dan voelt eens in u hert, Of u somtijdts niet en smert?

Het smert u maer te seere, Dat dees of dien wat eere, Of voor-deel wordt ghedaen, Soo ghy u laet vooren-staen.

5. Soo wy elck hooren spreken, Al heeft elck dees ghebreken, Elck is ghebenedijdt,

Elck seght ick ben sonder Nijdt, De liefde sal haer branden, Elck bidt voor sijn vyanden;

Maer jae, ick segg’ den Nijdt Levert elck mensch volle strijdt.

Zijt vry de de ghene die ghy zijt, Ghy zijt soo selden sonder Nijt;

Dan die hier sonder Nijden leeft, Den Hemel in sijn handt schier heeft.

Een ander Liedt.

Stemme: Gheswinde bode van de min. (ofte) ’t Weet een schoon Blomtjen excellent.

Ick ben den Heere Iesus, die Over u teere Maeght

(61)

Heeft volle macht en heerschappe;

Siet dat ghy my behaeght;

Ghy zijt die, en ick ben

Die u sien, en u kenn’; maer doet Dat ghy wint mijn Hemels soet, Daer mijn Maeghden zijn Voor mijn lief aenschijn, Daer de saligheyt

Haer voor eeuwigh is bereyt.

2. Noyt menschen oogh’ en heeft ghesien, Noyt oor’ en heeft verstaen,

Hoe haer mijn Maeghden hier verblien, Wat eer’ haer wordt ghedaen!

Ick vertoont hier voor haer

Heyligh schoon, den Nectar die vloeyt, Daer den peys en liefde bloeyt:

Petronilla leeft, En met Tecla heeft Eeuwigh heyligh soet, Ghelijck Theresa doet.

3. De Son en gheeft soo klaer gheen licht Als de Maeght Barbara,

Vol straelen is het schoon aensicht.

Van Anatolia, Coleta en Clara,

Ursula en Rosa, seer schoon Van Sterren hebben een Croon:

Apolonia, En Catharina

Smaecken soo veel soet,

(62)

Dat de vreught haer swieren doet.

4. Dorothea heeft heyligh fruyt Ghewassen in mijn rijck,

Cecilia maeckt soet gheluyt Met haer edel musijck, Voor haer pijn, en verdriet

Sy nu zijn, daer men siet het schoon Dat hier blinckt op mijnen Troon:

Sy moghen verblien, Mijn Moeder aensien, Die ick van ’t begin

Verkoos voor haer Koningin.

5. Ghy Maeghden die op d’aerde leeft, Hoort Iesus blijde spraeck:

Indien ghy my u herte gheeft, Dit soet Hemels vermaeck Is voor u, met verstant

Gheeft dan nu my u handt; ick sal V van alle ongheval

Maecken gheheel vry, Tot dat ghy by my Aensiet mijn Aenschijn, Daer de suyvere Maeghden zijn.

Een ander van de H. Rosa.

Stemme: Carolus jonck van jaeren. (ofte) Ick moet immers beklaghen.

Komt ziel, en wilt bemercken, Dit kan ons jeught verstercken,

(63)

Merckt eens wat deught men vindt By een jonck Soldaete-kindt, Dees Rosa, die wy cieren, En Rosa die wy vieren, Hiet eerst-mael Isabel,

Door haer Groot-moeders bevel.

2. Maer Godt liet dan twee Roosen Op het Kindts kaecxkens bloosen, Die sijne Moeder sagh

Daer het in de wieghe lagh:

De Moeder als versleghen Aensagh haer Godes seghen;

Haer Kindt dan Rosa hiet, De Groot-moeder wilde niet.

3. Dus in haer jonghe daghen Kreegh Rosa hierom slaghen, Want siet de Moeder wou Anders als de Groote-vrouw:

Rosa van jonckx heel deughdigh, Was in het lijden vreughdigh, Sy heeft van Kindts veracht Ydel vreught en ’s werelts-pracht.

4. Een Kindt van seven jaeren, Seyd’ Moeder my beswaeren De krollen aen mijn hayr,

Haer deught wies van jaer tot jaer”

Iesus quam met haer trouwen, Liet hem van haer aenschouwen:

Haer deught betoot ghenoegh Hoe haer hert naer Iesus joegh.

(64)

5. Naer bidden, Vasten, weenen, Ley, Teghels, Schaylien, Steenen, Daer sy maer op en lagh

Twee uren in nacht en dagh:

Maria quam haer wecken, Uyt den slaep sachtjens trecken:

Seer heyligh wesen moet,

Daer Godts Moeder dienst aen doet.

6. O mensch met teere sinnen, Een Croon met yser-pinnen Dees Maeght verborghen droegh, Daer haer Vader eens op-sloegh, Dat haer bloedt als dan vloeyde;

Met haer heyligheyt bloeyde:

Den Hemel open-ginck, En den Roosen geur ontfinck.

7. Sy was haer selven teghen, Heeft om haer lijf ghedreghen Een yser hart en groot,

Dat haer dwongh tot aen de doodt:

Zy leefde sonder sonden, Noch wiert by haer ghevonden Veel ysers vremt ghestelt, Daer sy haer med’ heeft ghequelt.

8. Den duyvel quam haer quellen, Duyst Ratten op haer stellen, Hy wou haer doen belet Daer sy was in haer ghebedt;

Maer sy riep hem te velde, Den duyvel hem voor-stelde

(65)

Ghelijck ee grousaem man;

Naer veel vechten, Rosa wan.

9. Rosa heeft hier gheweten Door Godt seer veel secreten, Sy heeft konnen bedien

Wat naer haer doodt sou gheschien Sy wist wel te vertellen

Waer Kerck, Refter en Cellen Van het Clooster sou staen, Ghelijck naemaels wiert ghedaen.

10. Wat wonder, lieve dinghen!

Een Vogheltjen quam singhen By Rosa in den nacht;

Maer het was alsoo men dach, Een Engheltjen des Heeren;

Sy songhen bey, by keeren, Soo haest sweegh ‘t Voghel niet, Of Rosa hernam het Liet.

11. O Rosa hoogh verheven, Die Iesus heeft ghegheven

’t Hemels ghebloemde landt, Daer ghy wandelt aen sijn handt:

Rosa edel Matroone, Wy begroeten u Croone, Wint ons by Godt ghena, Patroonersse van Lima.