10
MAANDAG 03/08/2015DeMorgen.HH
Het is allemaal bangmakerij. Ik blijf hier, wat er ook gebeurt.” De bewoonster van een victoriaans kustwachterswoning in het gehucht Birling Gap is niet bang voor de zee, waar ze net met haar twee zoontjes in heeft gezwommen. Haar woning staat 6 meter van de klif en langs dit deel van de Engelse zuidkust wint de zee gemiddeld liefst 70 centime- ter per jaar aan terrein. Naast het huis van de dap- pere – en mediaschuwe – zwemster staan ter waarschuwing de funderingen van het huis van haar buurman, dat tijdens de woeste stormen van eind 2013 bijna in zee viel en preventief moest worden afgebroken.
Birling Gap prijkt op de lijst van de National Trust van twintig fraaie plekken aan de kust waar de erosie kritieke vormen heeft aangenomen. Van de Farne Islands in Northumberland tot Cotehele Quay in Cornwall, van Porthdinllaen in Wales tot Brancaster in Norfolk: aan alle kanten krimpt het eiland, zo waarschuwt de Britse equivalent van Natuurmonumenten, die één tiende van de kust- lijn beheert. Vuurtorens, pubs, hotels, strandhuis- jes en bungalowparken dreigen te worden opge- slokt. In Birling Gap, gelegen aan de Sunshine Coast van Sussex, verloopt de erosie sneller dan elders. De bodem is er relatief zacht door de glet- sjer die er in de ijstijd lag.
Laatste der Mohikanen
Een graadmeter zijn de zeven ‘Crangon Cottages’
die haaks op de kustlijn staan. De huisjes van de kapitein en de stuurman van de reddingsboot zijn al weg, net als die van een van de vijf bemannings- leden. Er zijn er dus nog vier over. Drie zijn in han- den van de genoemde stichting en eentje is eigen- dom van de onbuigzame zwemster. De Trust heeft geprobeerd haar uit te kopen, en daarmee de sloopkosten op zich te nemen, maar dat aanbod heeft ze naast zich neergelegd. Ze is de laatste der
“
Reportage. Erosie aan kust neemt kritieke vormen aan, onder meer in gehucht Birling Gap
Mohikanen. Jarenlang hebben de bewoners, veelal kunstenaars, actie gevoerd om de huisjes te redden, bijvoorbeeld met een betonnen dam in het water. Tevergeefs.
“Het heeft geen zin meer om op deze plek tegen de natuur te vechten”, zegt David Cooper, de plaat- selijke beheerder van de Trust. Hij vertelt dat de huisjes niet monumentaal zijn en dat het bouwen van zo’n dam de authentieke schoonheid zou aan-
als een projectontwikkelaar in de jaren 20 van de vorige eeuw zijn zin had gekregen om er duizen- den huizen te bouwen. Bezorgde streekbewoners, gesteund door de schrijver Rudyard Kipling, zamelden indertijd geld in en zorgden ervoor dat de National Trust eigenaar werd van het gebied.
Het groeide uit tot een geliefde plek voor strandre- creatie, mede door de aanwezigheid van een victo- riaans hotel. Tijdens de Tweede Wereldoorlog stond een afbeelding van Birling Gap op propagandaposters, met een tekst die zeventig jaar later een ironische bijklank bezit: ‘Your Britain. Fight for it now.’
Tegenwoordig komen er vooral geologen, archeologen en erosietoeristen voor wie de peni- bele staat van het huis van de zwemster een bezienswaardigheid is. Ook het oude hotel, dat door de National Trust is omgebouwd tot cafeta- ria, zal er over een jaar of tien aan moeten gelo- ven. Aan de achterkant heeft de stichting een mobiel museum neergezet gewijd aan de strijd van Birling Gap tegen de elementen. Op de vloe- ren zijn de toekomstige kustlijnen getekend, met de jaartallen 2048 en 2058. “Ik zie dat onze Britse vrienden steeds verder weg drijven”, grapt een Duitse bezoeker, nadat hij foto’s van de vloer maakt.
Het is ook een plek voor contemplatie, bij- voorbeeld voor ex-marinier Phil (92) en zijn vrouw Lucy, die een dagje zijn overgekomen uit Eastbourne, het Miami van Groot-Brittannië.
Omringd door wespen, die op de scones afko- men, kijken ze vanaf een terras uit over de zee, een zicht dat door een hek wordt belemmerd.
“We komen hier al dertien jaar en telkens wordt het terras kleiner”, zegt Lucy, die het boek Mistress van James Patterson op haar schoot heeft. “Het is bijzonder wat hier gebeurt”, voegt haar echtgenoot toe. “Ons land verandert vorm waar je bij zit. Uiteindelijk wint de natuur het altijd, hoe knap we ook zijn, dat moet je nooit vergeten.”
Ruim 1.700 kilometer kustlijn van Groot Brittannië – het totaal bedraagt 4.500 – staat onder druk van de zee.
Er wordt nu voor gekozen om de natuur haar gang te laten gaan, bijvoorbeeld in het kustdorp Birling Gap. ‘We komen hier al dertien jaar en telkens wordt het terras kleiner.’
PATRICK VAN IJZENDOORN
tasten van de Seven Sisters, zoals de kustlijn hier heet. Cooper: “De erosie houdt de krijtrotsen vers en wit. Anders worden ze groen.” Voor de National Trust is Birling Gap een proefterrein. De stichting laat de natuur haar gang gaan, maar ver- zoekt tegelijkertijd de regering om meer te doen tegen de klimaatverandering die de oorzaak zou zijn van de versnelde afbrokkeling.
‘Gecontroleerde terugkeer’ is het devies van de National Trust. Een fraai en visueel voorbeeld is de Belle Tout, een vuurtoren iets ten oosten van Birling Gap. Het 180 jaar oude gebouw, waar tegenwoordig vakantieappartementen in zitten, is enkele jaren geleden 17 meter landinwaarts ver- schoven, om te voorkomen dat hij in de zee zou donderen. “Of het land krimpt? Op andere plek- ken wint het land juist terrein”, beweert Cooper geruststellend, waarbij hij Dungeness als voor- beeld noemt, een groene uithoek van Kent waar schapen grazen, een kerncentrale staat en de kunstenaar Derek Jarman woonde (en tuinierde).
Alleen stedelijke gebieden krijgen nu bescher- ming. Daar zou Birling Gap toe hebben behoord
Engeland wordt almaar kleiner
►Een van de laatst overgebleven huisjes op dit stuk rots, dat steeds verder afbrokkelt.
►De kustlijn van Birling Gap met in de verte een vuurtoren.
Door de erosie blijven de krijtrotsen vers en wit.
©WASSINKLUNDGREN
‘Het heeft geen zin meer om op deze plek tegen de natuur te vechten’
DAVID COOPER PLAATSELIJKE BEHEERDER NATIONAL TRUST
Londen
Birling Gap Het Kanaal
BrightonHastings Isle of Wight Southampton
DeMorgen.MAANDAG 03/08/2015
11
‘Poetin beval moord op Litvinenko’
Brits onderzoek legt verband tussen KGB’ers en dood klokkenluider
PATRICK VAN IJZENDOORN Alles wijst erop dat de poloniummoord op Aleksandr Litvinenko het werk was van het Kremlin, zo is in Londen gebleken bij een gerechtelijke lijkschouwing. Maar de Russen zullen de conclusies ongelezen in de prullenbak deponeren.
Het venijn zat hem in de staart. Op de laatste dag vanhetmaandenlangeopenbareonderzoeknaar de dood van Litvinenko werd vrijdag bekend dat detectives een klont van nucleair afval hebben aangetroffen in een afvoerpijp van het Londense hotel waar de ‘klokkenluider van het Kremlin’
eind 2006 was vergiftigd. De pijp bevond zich in de kamer van diens voormalige KGB-collega’s Andrej Loegovoj en Dmitri Kovtoen.
Volgens de advocaat van Litvinenko’s weduwe Marina moet de conclusie luiden dat Vladimir Poetinzelfopdrachtheeftgegevenvoordemoord, waar al vier boeken over zijn geschreven.
Het pleidooi van de advocaat, Ben Emmerson, kwam op de 34ste dag van de gerechtelijke lijk- schouwing,waarin62getuigenwerdenverhoord.
De zogeheten ‘inquest’ vond plaats op initiatief van Marina Litvinenkova, die bij haar gevecht steun kreeg, financieel met name, van de inmid- dels overleden oligarch Boris Berezovski. De weduwe is ervan overtuigd dat het Kremlin ver- antwoordelijk is voor de pijnlijke dood op 43- jarige leeftijd van haar echtgenoot. Moskou heeft allatenwetengeenenkelewaardetehechtenaan het ‘gepolitiseerde’ onderzoek, waarin de rechter eind dit jaar uitspraak zal doen.
Litvinenko stierf op 23 november 2006 in een Londen ziekenhuis, 22 dagen na een ontmoeting met Loegovoj en Kovtoen in de bar van het MillenniumHotel.IndegroenetheediedetotBrit
genaturaliseerde KGB-agent dronk, bleek polo- nium 201 te hebben gezeten, een uiterst giftig ele- ment dat is ontdekt door Marie Curie en vrijwel uitsluitend wordt gebruikt in Rusland. De beroemd geworden foto van de kale, stervende Litvinenko in een ziekenhuisbed schokte de Britten en deed het besef ontstaan dat de Koude Oorlog geen voltooid verleden tijd is.
Vanaf zijn sterfbed beschuldigde Litvinenko de Russische president. In de maanden voor zijn dood was hij bezig geweest met een onderzoek naar de banden tussen Poetin en de georgani- seerde misdaad.
Medaille
Loegovoj en Kovtoen verlieten snel het land.
Laatstgenoemdewerdzelfookziekdoorderadio- activiteitwaarmeehijinaanrakingwasgekomen.
De voormalige KGB-lijfwacht Loegovoj nam als volksvertegenwoordiger plaats in het Russische parlement. In het Verenigd Koninkrijk werden ze ondertussen in staat van beschuldiging gesteld, maar het is uitgesloten dat Rusland de twee uit- levert. Eerder dit jaar gaf Poetin Loegovo een medaille voor bewezen ‘diensten aan het vader- land’. Kovtoen beloofde via een videoverbinding te getuigen, maar kwam daar later van terug.
DeBritseregeringbleektrouwensookniethap- pig te zijn op de gerechtelijke lijkschouwing, omdat die de relatie met Moskou nog verder zou verslechteren. Uiteindelijk ging de minister van Binnenlandse Zaken akkoord op voorwaarde dat er geen onderzoek zou komen naar de vraag of de Britse inlichtingendienst meer had kunnen doen om hun informant te beschermen. Op de getuigenlijststondondermeerdepatholoog-ana- toom. Deze beweerde dat het onderzoek van Litvinenko’s lichaam de gevaarlijkste lijkschou- wing was die ooit in het Westen is gehouden.
Aleksandr Litvinenko onderzocht het verband tussen Poetin en de georganiseerde
misdaad
►De foto van de doodzieke Litvinenko in een ziekenhuisbed schokte de wereld in 2006© AFP.
Augustus is opnieuw Ice Bucket-maand
De ALS Liga roept net als vorig jaar op om een emmer ijskoud water over uw hoofd te gieten, het filmpje te delen én een bijdrage te storten. Maar of de Ice Bucket Challenge weer een groot succes wordt, valt af te wachten.
Van Bill Gates tot Mark Zuckerberg en van Bart De Wever tot Vincent Kompany: ze kieperdenindezomervanvorig jaar allemaal een emmer water over zich heen. Op Facebook alleen al werden in de hele wereld 17 miljoen filmpjes gepost. Ook koning Filip sprak zijn steun uit aan de actie die de
strijdtegendedodelijkezenuw- spierziekte ALS onder de aan- dacht moest brengen.
Wereldwijd werd er met de Ice Bucket Challenge 215 miljoen euro opgehaald. Daarvan kwam310.000eurouitonsland.
“Het is opnieuw de bedoeling om een kleine bijdrage te stor- tenalsjeingaatopdeuitdaging, eneengrotealsjenietmeedoet”, zegt Evy Reviers, CEO van ALS België.
Vandaagherlanceertdie ver- eniging in Leuven samen met haar ambassadeurs, onder wie Herman Van Rompuy, Kate Ryan en Leah Thys, de befaamde uitdaging. “Op inter- nationaal vlak is afgesproken
dat augustus de Ice Bucket- maand wordt, tot een remedie isgevondentegendeziekte. Het is nog even afwachten hoe het gaat aanslaan, maar wij hopen dat het een even groot succes wordt als vorig jaar”, zegt Reviers.
In een aantal landen – zoals de VS – is de uitdaging al opnieuw gelanceerd, maar er zijn nog geen filmpjes opgedo- ken met bekende personen die een koude douche nemen. “Ik verwacht niet dezelfdehype als vorig jaar. Gaan de mensen die het al deden, de uitdaging voor de tweede keer aan?”, zegt socialemedia-expertStevenVan Belleghem.“Vorigjaarhadjeop
het einde al een verveeleffect.
Iedereenkeekuitnaarheteinde van de challenge.”
Dat de ALS Liga het initiatief opnieuw lanceert, vindt Van Belleghem geen slecht idee.
“Uiteindelijk hebben ze onge- looflijkveelgeldopgehaald. Dus is het wel logisch dat ze het opnieuw gaan proberen. Zelfs alszemaar40of50procentvan dereturnvanvorigjaarhebben, is dat nog een heel goed resul- taat. Iets nieuws bedenken is vaak heel moeilijk. Als ze het goed gepland hebben en ze een aantalbekendemensenhebben die het in gang zetten, kan er misschien een kleine hype ont- staan.”(PG)
