Inkoop in het sociaal domein

(1)

Inkoop in het sociaal domein

Regio Alkmaar 5 februari 2020

Prof. dr. Jan Telgen

Public Procurement Research Centre

(2)

2

5 februari 2020

AGENDA

1. De basis

2. Enkele landelijke overzichten 3. Subsidie vs. aanbesteden 4. 2019 cijfers

5. Ruimte voor vragen

Public Procurement Research Centre - www.pprc.eu

(3)

De basis

(4)

4

5 februari 2020

DE BASIS

Inkoop procedure

Inrichting sociaal domein:

model van

opdrachtgeverschap

(5)

5

MODELLEN VAN OPDRACHTGEVERSCHAP

Veel mogelijkheden:

• AWBZ spelen

• Veiling model

• Populatie gebonden bekostiging

• Regisseursmodel – input

• Regisseursmodel – resultaten

• En allerlei varianten

(6)

6

5 februari 2020

DOORGAAN CF AWBZ

AWBZ’tje spelen

Gemeenten doen wat het zorgkantoor deed: “AWBZ’tje spelen”

• Budgetten per zorgaanbieder

• Producten met tarieven gebruikt om budgetten af te tikken

• Geen directe relatie met kosten

• Lekker makkelijk, nog even aanzien

• Kan ook, omdat bezuinigingen zijn verzacht

• Pas instappen als duidelijk is wat wel en niet werkt (kat uit de boom kijken)

• 2015 gebruiken om alles te regelen

(7)

7

VEILINGMODEL

• Gemeente voert keukentafelgesprek

• Beschrijft probleemsituatie (anoniem)

• Zet dat op besloten website

– Aanbieders mogen bieden: plan en prijs – Al dan niet in combinatie van aanbieders

• Aanbieder heeft dus regie over uitvoeren plan

• Gemeente kiest samen met cliënt

(8)

8

5 februari 2020

POPULATIEBEKOSTIGING

Per wijk / stadsdeel / buurt:

• Budget overhevelen naar aanbieder

• Heeft dan de vrijheid om binnen dat budget alles te regelen

• Inclusief intake

• Moet een redelijk grote aanbieder zijn om brede scope aan zorg te kunnen leveren en regelen

• Uitzondering voor speciale gevallen

(9)

9

REGISSEURSMODEL

Uitgangspunten:

• Spil is regisseur (case manager)

• Werkt met standaard catalogus met standaard “interventies”

• Ondersteuningsplan is centraal in beheersing kosten o Via daarin opgenomen interventies

o Gemaakt door regisseur samen met cliënt o Keuzevrijheid hierin verwerkt

• Scheiden van maken ondersteuningsplan en uitvoeren o Maar regisseur vormt verbindende schakel

o Regisseur blijft er bij

(10)

10

5 februari 2020

REGISSEURSMODEL

Gemeente Cliënt

Regisseur

Ondersteunings- plan

1. Algemene voorzieningen / welzijn

Eigen kracht Sociale context

Vrijwilligers

Etc.

Controle

2. Maatwerkvoorzieningen

1 2 3

Raamovereenkomsten maatwerkvoorzieningen

Aanbieder A Aanbieder B Aanbieder B Aanbieder C

Regisseursmodel

Voorzieningen Verenigingsleven

Aanbieder A _catalogus

(11)

11

REGISSEURSMODEL

varianten

Twee varianten:

• Uren inkopen

• Resultaten inkopen

(12)

Enkele landelijke overzichten

Monitor Gemeentelijke Zorginkoop

(13)

13

DEKKINGSGRAAD

Inkoopdocumenten gevonden voor contracten per 1-1-2018

Zorgvorm Wmo dekking Huishoudelijke Hulp 64%

Begeleiding Individueel 88%

Dagbesteding 88%

Kortdurend verblijf 87%

Beschermd Wonen 91%

Zorgvorm Jw dekking Ambulant: Dyslexie 98%

Ambulant: GGZ 99%

Ambulant: Overig 100%

Daghulp 98%

Verblijf Pleegzorg 100%

Verblijf Residentieel 98%

Gedwongen Kader (JB/JR) 78%

Dekking: het percentage van alle 380 Nederlandse gemeenten

waarvoor de contracten voor betreffende zorgvorm is meegenomen in het onderzoek.

(14)

14

5 februari 2020

INTRODUCTIE ‘INSTRUMENTEN’

Gemeenten hebben vier keuzes voor organisatie jeugdhulp en Wmo- ondersteuning:

1. Zelf doen

2. Uitbesteden – subsidie verstrekken

3. Uitbesteden – overheidsopdracht aanbesteden 4. Uitbesteden – openhouse model

Keuze relevant voor het juridische kader: welke regels gelden!

ALLEEN AANBESTEDEN BIJ EEN OVERHEIDSOPDRACHT!

(15)

15

INSTRUMENT

Conform de inkoopdocumenten van gemeenten

Instrument Percentage in WMO

Percentage in Jeugd

Eigen beheer 0% 0%

Overheidsopdracht 92% 76%

Subsidie 4% 3%

Open House 3% 21%

N = 1590 N = 2548

(16)

16

INSTRUMENTEN EN PROCEDURES

Gemeentelijke zorginkoop per 2018

Uitbesteden

Subsidie Open House

Overheids- opdracht

5 februari 2020

(17)

17

INSTRUMENTEN EN PROCEDURES

Uitbesteden

Subsidie Open House

Overheids- opdracht

Klassiek aanbesteden

SAS- procedure

Selectief Prestatie-ink.

Dialooggericht

Zeeuws model

(18)

18

NADER BESCHOUWD

Uitbesteden

Subsidie

Open House

Overheids-opdracht

NIET aanbesteden!

5 februari 2020

(19)

19

INSTRUMENT

Met materiele kwalificatie overheidsopdracht

Instrument Percentage in WMO Percentage in Jeugd

Eigen beheer 0% 0%

Overheidsopdracht* 8% 7%

Subsidie 4% 3%

Open House 88% 90%

N = 1590 N = 2548

Volgens strikte definitie van overheidsopdracht, dus waarin een

gemeente wél een keuze maakt tussen zorgaanbieders in de gunning van de opdracht.

Mythe: ‘gemeenten moeten aanbesteden, en dit leidt tot problemen’  Ontkracht!

(20)

20

5 februari 2020

INSTRUMENT

Verschillen tussen zorgvormen

Uit een uitsplitsing naar zorgvormen blijkt:

• WMO-voorzieningen Beschermd Wonen worden bovengemiddeld vaak met subsidie gefinancierd (18%)

• Subsidie wordt ook bovengemiddeld vaak toegepast voor Jeugdhulp-

voorzieningen Verblijf Pleegzorg (4%) en het Gedwongen Kader (18%)

(21)

21

BEKOSTIGINGSVORM

Bekostiging Percentage in WMO

Percentage in Jeugd

Productie (PxQ) 63% 64%

Resultaat 31% 24%

Populatiebekostiging* 5% 2%

Gemengd 2% 10%

NB. Onder ‘populatiebekostiging’ wordt ook een lump sum financiering beschouwd.

(22)

Subsidie vs. aanbesteden

(23)

23

SUBSIDIE VS. AANBESTEDEN

Eigenlijk een rare vergelijking:

• Subsidie is een vorm van een relatie

• Aanbesteden is een ‘wedstrijdje’ om een opdracht

Beter is het om te spreken over subsidie vs. overheidsopdracht

(24)

24

5 februari 2020

SUBSIDIE

De aanspraak op financiële middelen, door een bestuursorgaan verstrekt met het oog op bepaalde activiteiten van de

aanvrager, anders dan als betaling voor aan het bestuursorgaan geleverde goederen of diensten

Publiekrechtelijke beschikking

• Meer invloed op selectie van partijen

• Geen afdwingbaarheid van prestatie, geen opdracht

• Beperkte mogelijkheden om te sturen op eisen, uitvoering, kwaliteit en efficiency subsidie-nemer

• ‘Redelijke termijn’ voor stopzetten subsidie

(25)

25

OVERHEIDSOPDRACHT

Overheidsopdracht:

is de overeenkomst onder bezwarende titel die wordt gesloten tussen één of meer aanbestedende overheden en één of meer aannemers, leveranciers of dienstverleners.

Spelregels:

• Het aanbestedingsrecht is van toepassing

• Binnen sociaal domein verlicht regime

• Aankondigen vooraf

• Publiceren winnaar

• Verder vormvrij, mits eerlijk etc.

(26)

26

5 februari 2020

OVERHEIDSOPDRACHT (VERVOLG)

Voor-/nadelen:

• Prestaties af te dwingen

• Gemeente veel invloed op voorwaarden

• Gemeente kan veel meer sturend optreden (toezien op de uitvoering voorwaarden in het contract)

• Opdrachten boven drempelwaarde aanbesteden

• Zelf aantal te selecteren partijen bepalen

• Zelf de sturing in het contract bepalen (budget, of resultaat, of inzet)

(27)

27

SUBSIDIE

Factoren die gezamenlijk worden afgewogen

Sprake van overeenkomst onder bezwarende titel?

Overheidsopdracht Subsidie Ja, prestatie

afdwingbaar

Nee, prestatie niet afdwingbaar Van wie komt het initiatief? Gemeente Subsidie-ontvanger Stelt aanbestedende dienst verregaande

eisen aan de uitvoering Ja Nee

Hoogte vergoeding ten opzichte van kosten uitvoering

Dekt alle kosten + marge

Tegemoetkoming in (deel) kosten Betaling voor prestatie in economisch

belang van aanbestedende dienst? Ja Nee

(28)

28

5 februari 2020

SUBSIDIE

Nota bene: ook een subsidie moet eerlijk vergeven worden Bijvoorbeeld via een subsidie-tender

• Passende mate van openbaarheid

• Een ‘mededingingsprocedure’

Dan zit je al vrij snel in een procedure die erg veel op aanbesteden lijkt

(29)

Vragen

(30)

30

5 februari 2020

ENKELE VRAGEN

• Samenwerking tussen aanbieders bevorderen

• Aanbestedingsteam samenstelling

• Rol van de Raad

• Openbaarheid documenten

(31)

31

UITKOMSTEN

Knelpunten:

3. Complexiteit van een aanbesteding en administratieve lasten

• Bij begin decentralisatie ook de incomplete data rondom cliëntaantallen

• Kennis van de zorg-materie

• Realiseren integraal zorglandschap

(32)

32

5 februari 2020

CONTACT GEGEVENS

Niels Uenk

PPRC BV Het Stations Gebouw

6741 DE Lunteren

Niels.Uenk@pprc.eu 06 16 38 25 62

Jan Telgen

PPRC BV Het Stations Gebouw

6741 DE Lunteren Jan.telgen@pprc.eu

06 53 18 69 58