Het arbeidsrecht, ons iaatste rüstige
bezit?
Ben Jurist die op dit moment een jaar of twee iets anders gaat doen en dan weer in het recht terugkeert zal praktisch opnieuw kunnen beginnen. Algemene Wet Bestuursrecht, herziening van de kantongerechtsprocedure, integratie van de rechterlij-ke macht en de strooni van EG-rcgels zullen oude zerechterlij-kerhcden afschaffcn en nieuwe onzekerlieden vestigen. Maar de groot-ste verandering is wel dat wij per 1 januari a.s. afscheid nemen van het BW van 1838, dat naar het woord van Paul Schölten was 'als een oud, groot huis. (...) Bij alle bezwaren houdt het behagelijkheid, het is er vertrouwd, men is er thuis. Het is een rüstig bezit'.
Wie vreest voor de verhuizing naar het gloednieuwe complex van het Nieuw BW, lijkt zieh echter nog enige jaren te kunnen verschuilen in het arbeidsrecht. Terwiji in het huis van het oude BW inmiddels de meeste kamers zijn vertaten, blijft het rommelzoldertje van het arbeidsrecht voorlopig onaangetast. Nie! alleen mag men daar voorlopig nog blijven werken met de vertrouwde artikelnummers uit het oude BW, ook de invloed van het Nieuw BW op dit stuk recht lijkt - althans op het eerstc geziehl— beperkt.
De Invocringswet Nieuw BW (zevende gedeelte, Stb, 1989, 616) brengt siecht in zestien arbeidsrechtelijke artikelen wij-ziging en hei betreft dan nog grolendecls terminologische aanpassingen aan de begrippen uit het algemeen deel (zoals de begrippen machtiging, verrekening, rente en hoofdelijk verbonden, ook de personen tegenover wie de werkgever volgcns art. 1638x aansprakelijk is, zijn gecoördineerd met het algemeen deel). De enige ietwat substanticle wijzigingen zij de drie volgende:
- art. 1637w over immaterieie schadevergoeding vervalt. Hiervoor in de plaats treedt art. 6; 106, dat overigens restric-tiever is geformuleerd (hierop zal in een körnende aflevering van dit tijdschrift nog nader worden ingegaan);
- cen nieuw art. 1639da wordt ingevoerd (en wel na art. 1639d, zodat de nummering loch ook hier nog veiTassingen oplevcrt). Dit artikel regelt de aansprakelijkheid van de arbei-der tegenover de werkgever voor door hem gemaakte fouten. Volgens de rechtspraak was hij slechts aansprakelijk in geval hem een 'ernstig verwijt' viel te maken. In aansluiting op de terminologie die gebruikt wordt in geval de werkgever zijn aansprakelijkheid voor zijn ondergeschikten tegenover der-den op de arbeider wil verhalen (art. 6: 170) wordt nu het criterium geformuleerd als 'opzet of bewuste roekeloosheid'; - art. 1639x (ontbinding wegens wanprestatie) wordt gewij-zigd omdat in het algemeen ontbinding van overeenkomsten in geval van wanprestatie mogelijk wordt bij buitengerechte-lijke verklaring (art. 6: 267). Dit werd voor de arbeidsover-cenkomst niet wenselijk geacht, zodat in art. 1639x nu is vastgclegd dat de ontbinding van de arbeidsovereenkomst wegens wanprestatie evenals tot op heden door de rechter zal kunnen worden uitgesproken.
Ook in de toekomst zal de arbeidsrechtspccialist zieh ogen-schijnlijk niet vcel behoeven bij te scholen. Voor de titel over de arbeidsovereenkomst in het Nieuw BW heeft het Ministe-rie van Justitie een voorontwerp uitgebracht, waarin gebrek aan ideeen en koudwatervrecs met elkaar wedijveren. En ook de SER heeft in zijn advies daarover inmiddels laten blijken de oude zolderkamer zo ongerept mogelijk te willen over-plaatsen naar het nieuwe gebouw.
Bclckcnl dat nu dal wij rüstig kunnen gaan slapen? Dat zou nog wel cens kunnen legen ν allen. De invoering van het
NBW gaat immers ookgepaard mclde grootste nascholings-operatie van Juristen uit de geschiedenis. Via tallozc meer of minder compacle cursussen van hier tot in de Algarve heb-ben Nederlandse Juristen zieh grondiger dan ooil verdiept in de ieerstukken van het vennogcnsrechl. Daar hebben zij gelcerd dat de algenicnc regeis van diverse schakelbcpalin-gen op bijkans hei hcle recht van toepassing zijn. En onge-Iwijlcld /.u!k;n zij daar nieuwe ideeen hebben opgedaan die ook op het urbeidsreehl hun invloed niet zullen missen. Hier wil ik op drie van de vcle mogelijkheden wijzen:
- de bepaling over misbmik van bevoegdheid (art. 3:13) kan worden gebruikt in gevallcn van zeer onrcdelijk onlslag in de procflijd;
- met de nieiigheid van de rechlshandeling die in strijd is mcl de openbare orde, goede zeden of dwingendc welsbepa-ling (arl. 3: 40) is een nieuw onlslagvcrbod gemtrodueeerd. Dit kan betrekking hebben op alle ontslagen in slrijd mcl publickrcchlelijkc en dwingcndrcclitelijke bepalingen. Met namc teil aan/.icn van discriminalie is jarenlang aangedron-gen op invoering van cen onlslagvcrbod. In het wctsvoorstcl herziening ontslagrechl (21. 479) is dit ook te langen iesle opgenomen. Het Nieuw BW haalt het arbeidsrecht hier echter in door dit onlslagverbod via het algemeen deel reeds per 1 januari in te voeren;
- de discussie over parliele ontbinding van de arbeidsover-eenkomst kan worden bcslist via de regeling van de impre-vision (arl. 6: 258).
En zo zullen er nog veel andere gcvallen zijn waarin het Nieuw BW een vcrslarrend arbeidsrecht kan doorbreken. Was hei. arbeidsrecht in 1907 een jonge nieuwe bewoncr van hei pand, Ihans is hei een slokoude bejaarde, die in lijdcn niet meer van zijn zoldcr is gekomen. Hoc zal het hem vergaan als hij er achter koml hoezecr de wcreld om hem heen inmiddels is veranderdV
G.J.J. He.enna van Voss
