VU Research Portal
In de studeervertrekken van de Statenvertalers
de Kooter, D.J.
2018
document version
Publisher's PDF, also known as Version of record
Link to publication in VU Research Portal
citation for published version (APA)
de Kooter, D. J. (2018). In de studeervertrekken van de Statenvertalers: Het inwendige wordingsproces van het
Nieuwe Testament van de Statenvertaling.
General rights
Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain
• You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal ?
Take down policy
If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim.
E-mail address:
vuresearchportal.ub@vu.nl
INHOUDSOPGAVE
INLEIDING ... 8 1. HISTORISCHE CONTEXT ... 13 VOORGESCHIEDENIS ... 13 Voorgangers ... 14 Vertaaltechnische lessen ... 16 Organisatorische lessen... 17UITWENDIGE GESCHIEDENIS VAN DE TOTSTANDKOMING VAN DE STATENVERTALING ... 19
DE ONTVANGST EN HISTORIOGRAFIE VAN DE STATENVERTALING... 21
Invoering ... 22 Consolidatie ... 24 Discussie ... 27 Diversiteit in benadering ... 29 EXTERNE FACTOREN ... 32 Politieke factoren ... 32 Economische factoren ... 33 Sociale factoren ... 34 Culturele factoren ... 35
BIOGRAFIE VAN VERTALERS ... 36
Festus Hommius ... 36
Jacobus Rolandus ... 37
Antonius Walaeus ... 38
2. TAALKEUZES ... 40
RESOLUTIËN AENGAENDE DE DUYTSCHE TALE ... 40
Historische achtergrond ... 40
Inhoud ... 41
TOEPASSING VAN DE RESOLUTIËN ... 51
Homoniemen ... 52
Contractie en elisie ... 56
Lidwoorden ... 57
Klinkers en medeklinkers ... 57
Het volgen van de spellingswijze van de Deux-Aesbijbel ... 59
CONTEXTUALISATIE ... 60
De Statenvertaling in de geschiedenis van Nederlandse Bijbelvertalingen ... 61
Statenvertaling in de spellingsgeschiedenis ... 63
3. ARCHIEFMATERIAAL ... 65
HANDEN IN HET ARCHIEFMATERIAAL ... 66
Hand van Rolandus... 66
Hand van Hommius ... 67
Hand van Walaeus ... 68
Afsluitende opmerking ... 68
DE COLLECTIE ROLANDUS ... 69
Overlevering van de Collectie Rolandus ... 70
Beschrijving van eerste band van de Collectie Rolandus ... 71
Reconstructie van de ontstaansgeschiedenis van de Collectie Rolandus ... 72
SAMENWERKINGSPROCES VOLGENS DE LITERATUUR ... 84
Vergelijking van de Collectie Rolandus met de historiografie ... 85 4. SAMENWERKING ... 92 ONDERZOEKSAANPAK ... 93 Methodologische problemen ... 93 Methoden ... 94 ONDERZOEK ... 96 Uitwerking ... 96 Synthese ... 130 ANALYSE ... 132 Overeenkomsten in vertaalstijl ... 132 Verschillen in vertaalstijl ... 134 5. VERTAALPRINCIPES ... 139
VERTAALPRINCIPES VAN DE NIEUWTESTAMENTISCHE STATENVERTALERS ... 140
Problemen bij het vertalen ... 140
Vertaalmethode van de nieuwtestamentische Statenvertalers ... 144
TOEPASSING VAN DE VERTAALPRINCIPES ... 153
Nomina ... 154
Verba ... 163
Participia ... 166
Intertaal ... 177
Doelcultuur: De skopostheorie ... 185
Drie invloeden: Een model van de vertaalwijze ... 191
6. ONDERZOEKSWIJZE ... 199 PROBLEMEN ... 199 Onbekend boekenbezit ... 199 Onbekend boekengebruik ... 201 Onbekende boekeninvloed ... 202 HISTORISCHE SETTING ... 207 Scholastiek en humanisme ... 207
Onderzoekswijze van de nieuwtestamentische Statenvertalers... 209
ONDERZOEKSSTIJLEN ... 213
De literatuurstudie van de nieuwtestamentische Statenvertalers ... 213
Volgen van een autoriteit ... 215
Letterlijk overnemen ... 235
Volgen van de meerderheid ... 246
Kritisch en wedijverend lezen ... 250
7. THEOLOGISCHE INVLOED ... 256
THEOLOGISCHE INVLOED BIJ VERTAALKEUZES ... 257
Methode ... 257
De verkiezingsleer van Calvijn ... 259
Typografische aspecten ... 260
Lexicale keuzes ... 267
Weergave van Bijbelteksten ... 269
Overzetting van perikopen ... 281
Vertaling als geheel ... 291
INVLOED VANUIT HET ZEVENTIENDE-EEUWSE WERELDBEELD ALS GEHEEL ... 299
Scala naturae ... 299
Gelijkenis van verleden en heden ... 302
Fundamenteel verschil tussen joden, christenen en ‘heidenen’ ... 307
De ordening van het heelal ... 309
Samenvattend ... 316
Vorm van beïnvloeding ... 316
8. TIJDSVERLOOP ... 324
WISSELINGEN IN DE VERTALING ... 324
Verhouding ten opzichte van de grondtekst ... 324
Verhouding ten opzichte van de Deux-Aesbijbel ... 328
Vergelijking van Mattheüs 1 en Openbaring 22 ... 332
WISSELING VAN VERTALER... 333
Eerste vertaler van Mattheüs en Markus ... 334
Laatste vertaler van Judas en Openbaring ... 342
WISSELING IN VERTAALWIJZE ... 365
Rolandus ... 365
Walaeus ... 370
Hommius ... 373
CONCLUSIE ... 375
Verklarende factoren voor de continuïteit in de vertaling ... 375
Verklarende factoren voor de discontinuïteit in de vertaling ... 377
9. REVISORENARBEID ... 381
BIJDRAGE VAN DE REVISOREN ... 381
Verloop van het revisorenberaad volgens de geschiedschrijving... 382
Archiefmateriaal van het revisorenberaad ... 384
ANALYSE ... 393
Synode van Dordrecht ... 394
Inperkende factoren voor de ruimte van de revisoren ... 395
CONCLUSIE ... 400
DE VOORSCHRIFTEN VAN DE SYNODE VAN DORDRECHT ... 400
HET VERTAALPROCES ... 402
HET VERKLAREN VAN VERTAALKEUZES ... 404
SAMENVATTING ... 411
SUMMARY ... 413
LITERATUURLIJST ... 415
BRONNEN ... 415
LITERATUUR ... 416
REGISTER VAN GEBRUIKTE BIJBELPLAATSEN ... 430
