De In • Indonesië

Zaterdag 29 November 1952 - No. 235

VRIJHEID EN

DEMOCRATIE

,--- ^...

Knibbelen of kibbelen?

<Zie pag. 3)

W E EK B L A D V A N D E V 0 L K S P A R TIJ V 0 0 R VRIJHEID EN D E M 0 C R A TIE

gebeurtenissen

De ^{In •} Indonesië

Wat~ ginds geschiedt volgen u'if met gespannen aandacht

W ie de dagbladen der laatste dagen heeft gevolgd beseft, dat wij weer in een periode van groter moeilijkheden zijn geko- men. De berichten uit Duitsland over de ac- ties in verband met de aanstaande verkiezin- gen in het Saargebied zijn niet opwekkend.

In de daar uitgesproken redevoeringen wordt meer op dt. nationalistische gevoelens een be- roep gcdaar.. dan voor een rustige ontwik- keling wenselijk lijkt. Alle grote partijen doen daaraa" mede. Niet zonder reden is te vre- zen, dat men later wel eens zou kunnen be- treuren, dat de acties zo fel zijn gevoerd. Na- tionalistische gevoelens eenmaal ontketend zijn niet gemakkelijk meer in goede banen te krijgen.

In Bagdad. de hoofdstad van het ongeveer vijf millioen inwoners tellende Irak, heeft ook een ommekeer van zaken plaats gehad. Na ernstige betogingen, waarbij ook veel anti- Westerse leuzen werden meegevoerd, heeft de chef van de generale staf het premier- schap overgenomen. Gelijk in Egypte heeft daar dus thans een militair de zaken in han- den. De Vrllag i& of hiermede de kwestie zal zijn afgedaan. Of zal. gelijk in Egypte, de enè maattegel noodzakelijkerwijze ee~ ketting van volgende maatregelen met zich slepen?

Het zou nfet verwonderlijk zijn, want de er- varing heeft wel geleèrd, dat roerige bewe- gingen niet gemakkelijk weer in te dammen zijn en de ene stap gevolgd wordt door vele . anderen. Het doen aftreden van koning Fa-

roek in Egypte is ook niet een aangelegen- heid op zich zelf gebleven. maar heeft geleid tot verregaande politieke consequenties en tot een sociale beweging van wijde beteke- nis. Uit Irak komen thans ook berichten over veel arrestaties.

Het is daarom, dat wij met grote bezorgd- heid hebben kennis genomen van hetgeen ook weer . de laatste dagen is gemeld over Indonesië. Daaraan willen wij in dit artikel dan ook een enkel woord wijden.

• • •

Zo men zich herinneren zal wa'J Moham- med Hatta de eerste minister~president

van het souvereine Indonesië. Lang heeft het door hem gevormde kabinet niet geleefd. Het werd in September 1950 vervangen door het

kabinet~Natsir, dat zich ook zeer beijverd heeft om een ..gezondere situatie te bereiken.

Het is evenwel gestruikeld over eisen van de P.N.L (Partai Nationalis lndonesia), welke de relaties met Nederland op een andere ba- sis wilde brengen. In April 1951 is ver- volgens een kabinet opgetreden onder leiding

·van de voorzitter der Masjoemi, Soekiman.

In Februari van dit jaar kon ook dit kabinet het niet houden. Het Indonesische parlement was van oordeel. dat het kabinet te nauwe aansluiting bij de Verenigde Staten van Amerika zocht en dit achtte het in strijd te zijn met de actieve zelfstandigheidspolitiek, die in Indonesië als een soort dogma hele ..

den wordt. De minister van Buitenlandse Za ..

ken, Subardjo, had U.S.A. hulp voor lndo- nesié weten te bereiken, maar het parlement wenste op generlei wijze jegens de Verenigde Staten verplichtingen op zich te nemen. Een samenwerking teneinde de wereldvrede te verzekeren achtte het dus niet in overeen- stemming met de gewenste zelfstandigheids- politiek. Het kabinet~Soekiman heeft daaruit de consequenties getrokken door heen te

gaan. Daarna is dan in het vrOege voorjaar het kabinet-Wilopo gekomen, dat nu sedert enige maanden ernstige moeilijkheden onder- vindt.

D e moeilijkheden hebben hun eerste meest ernstige uiting gevonden in de demon~

straties te Djakarta op 17 October j.l., waar~

bij zich, zo men zich herinneren zal, nog een

vlag~incident heeft voorgedaan. Aan die de~

monstraties was echter heel wat voorafge- . gaan en wie nagaat waaruit zij zijn voortge- vloeid, zal inzien, dat de moeilijkheden een ernstige ondergrond hebben.

Uit de berichten, die tot ons gekomen zijn, is wel gebleken, dat er in het Indonesische leger sterke tegenstellingen bestaan. Wat ook niet verwonderlijk is, want . het· bestaat uit diverse groepen. In--de eerste plaats zijn daar zij, die uit de strijdtroepen zijn gekomen, die enige jaren geleden de strijd hebberi gevoerd voor de Repoehlik Indonesia. Na de souverei- niteitsoverdracht is daarbij een groot aantal

ex~K.N.LL. militairen bijgekomen. Begrijpe~

lijkerwijze zijn de betrekkingen tussen beide groepen· niet steeds even goed en zijn er te- genstellingen. Dit is zo door het gehele leger

· heen, ook bij de officieren. Van deze laatste behoort een grot_e groep tot de oude strijders, die zeer sympathiseren meè~Qekarnó en diens nationalistische partij, de P;N.L

De sultan van Djocjakarta, zo men weet minister van defensie in het kabinet~ Wilopo, heeft nu met de groep moeilijkheden gekre- gen over zijn reorganisatieplannen. In het bijzonder is hij in conflict geraakt met kolonel Bambang Supeno, die zich in de afgelopen zomer met brieven tot president Soekarno en het Indonesische parlement richtte, waarover reeds een conflict tussen de president en de minister van defensie ontstond. De minister van defensie - de sultan van Djocja dus - kreeg vervolgens ook moeilijkheden met het parlement, waarin de bezwaren van kolonel Bämbang Supeno op krachtige wijze naar voren werden gebracht.

• • •

De aard dier bezwaren is van veel belang.

In de eerste plaats werd geoordeeld, dat de invloed van de P .S.J. ( Partai Socialis-In~

donesia, van Sjahrir) te groot is in het leger

~n de leiding van het ministerie van defensie.

• Voorts werden bezwaren geuit tegen de reor~

ganisatieplannen van deze minister; Tenslot- te werd betoogd, dat èen einde gemaakt moest worden aan de arbeid die de Neder·

landse Militaire Missie in Indonesië verricht.

Zo men weet is de taak dezer missie mede~

werking te verlenen bij de opbouw en de op~

leiding van de Indonesische strijdkrachten en advies te geven inzake vraagstukken van mi- lltaire aard. De minister van Defensie heeft deze militaire missie evenwel krachtig ver- dedigd en opmerkenswaard is dan ook ze- ker, dat in een motie, welke door de P.N.l.

is voorgesteld en door het parlement werd aanvaard ·alleen op bespoed:ging van de be- eindiging der werkzaamheden van de Neder- landse Militaire Missie werd aangedrongen.

Men heeft blijkbaar bij nader overwegen in- gezien, dat men wel erçr moeilijk zou komen te zitten wanneer de Nederlandse militaire deskundigen zouden heengaan. Laat men, zo zouden wij onzerzijds hierbij willen opmer- ken, in lndones;ë trouwens goed begrijpen, dat Nederland deze wijze van medewerking

bepaald ook niet koste wat. het kost zou moe- ten voortzetten. Nederland heeft bij de o·p- bouw van onze eigen krijgsmacht al een uiterst zware taak en daarbij komt het men- sen te kort. Mensen te moeten afstaan voor de missie in Indonesië is dus voor ons een niet gering offer.

Voor het overige bevatte de aangenomen motie der P.N.I. de suggestie van het instel- len ener staatscommissie, die zich ^ZOIJ moeten belasten met de behandeling va:t tnobiemen betreffende het leger en het departement van defensie. Bovendien zou de Regering bij voorbaat gehouden zijn de voorstellen der staatscommissie uit te voeren. Begrijpelijk was in het bijzonder dit laatste voor de In- donesische regering niet aanvaardbaar. Voor- dat zij echter een beslissing nam naar aanlei- ding van de aanvaarding der motie had op 17 October te Djakarta de betoging plaats, waarbij ontbinding van het parlement werd geëist. Het vermoeden, dat militairen ach~

ter deze beteging zaten vond bevestiging in uitspraken van milit'liren zelf. De militairen hadden er belang bij, dat het poriement op zij geschoven zou worden, want zij wensten de inrifenging van de staatsconwïissie in de zaken van het leger niet.

Hun toeleg gelukte niet. Het parlement werd wel met reces gezonden, maar de tijds~

duur daarvan is kort gebleken. De vraag is nu wanneer dit parlement zal worden ont ..

bonden,· opdat het volk zich zal kunnen uit- spreken over de samenstelling van een nieuw parlement. De grote grief van thans is na~

melijk. dat het huidige parlement niet op de- mocratische wijze tot stand gekomen is.

• • •

Met de vraag inzake de ontbinding van het parlement zijn wij gekomen tot één van de onderwerpen waarover in Indonesië groot verschil van mening bestaat. De P.S.I. b.v.

wenst onmiddellijke ontbinding van het par~

lement, de Masjoemi en de P.N.I. willen eerst ontbinding wanneer het mogelijk zal zijn binnen 30 dagen daarna verkiezingen te houden.

Naast deze tegenstelling moet dan nog vermeld worden de tegenstelling. die is ont- staan tussen president Soekarno enerzijds en de sultan van Djocja en de legerleiding an.., derzijds. In betrekking hiermede dient men de moeilijkheden te zien, die hebben plaats gehad in ^Oost~ Java, op Celebes en in Zuid- Sumatra, waar de aan de sultan trouwe divi- siecommandanten nu op niet dadelijk regel- matige wijze werden vervangen door man- nen, die duidelijk hun sympathie voor Soe- karno hebben uitgesproken. Het is deze strijd en de daardoor wakker geroepen hartstoch~

ten, die ons met zorg vervult. Zeer hopen wij, dat het mogelijk zal zijn nog een oplos- sing voor de tegenstellingen te vinden, want een machtsstrijd in een door sentimenten ge- láden atmosfeer is voor een land èen z.aak die tot de meest ernstige gevolgen kan leiden.

Daarom volgen wij het gebeuren in Indone- sië met gespannen aandacht. Het evenwicht in Indonesië is nog dermate labiel en voor de opbouw zijn zo zeer rust en orde nodig, dat alles beproefd zal moeten worden om op rustige wijze de moeilijkheden te overwin- nen, want een machtsstrijd, waarbij ook een kriiqsmacht betr"kken is, is een bitter ern-

stige aangelegenheid. K.

ftJJREID EN DEMOCRATIE Jl NOVEMBER 19U- PAG. I

Over de kunstenaar en zijn verhouding tot de politiek

Ondanks vele aanrakingspunten zal de zelfstandigheid van twee levensgebieden moeten worden erkend

Het stil verscheiden van Hen- riëtte Roland· Holst geeft ons aanielding tot enkele beschouwingen over de kunstenaar in zijn verhou- ding tot- de politiek. Bepalen wij ons daarbij tot de dichter, dan doen wij dit slechts, omdat hij onder alle kunstbeoefenaars tot het type be- hoort, dat in zijn geestesproducten de relatie tussen .kunst. en. politiek het duidelijkst tot uitdrukking pleegt te brengen, althans het meest direct sprekend tot het bewustzijn der mas- sa. Wij achten het voorts niet nodig, lang stil te staan bij de vraag, of er een relatie tussen kunst en politiek bestaat. Die immers is naar onze me- ning gegeven met het feit, dat kunst en pqlitiek beide behoren tot het le- vensdomein, waarop zich de mense- lijke geest richt en beweegt en waar- ()p hij zijn activiteit uitleeft en ont- plooit.

Reeds de Griekse tragici (een Euri- pides bijv.) bemoeiden zich . in hun

~>cheppingen met de problemen van maatschappij en staat. Een Vondel tè onzent deed het niet minder. 't 7..al veelal van de persoonlijke geaardheld van de dichter (gelijk van elk ander mens) afhangen, in welke mate zich zijn geest met ,.politiek" bezig houdt, maar er is geen enkele reden, waar- om de dichter qua talis zich er aan zou moeten onttrekken. Integendeel:

ook voor de dichter is héél het leven, héél de wereld zijn arbeidsveld, zij, in volle omvang, leveren hem het mate~

riaal voor de beoefening van wat hij . als plicht, als roeping gevoelt. Zelfs cnze Tachtigers; voor· wie immers kunst de allerindividueelste expressie van de allerindividueelste emotie was, spreken zich zelf.s in hun meest subjectieve lyriek, soms als ongewild, uit over vragen die samenhangen met·

hun kijk op enkeling en samenleving.

Dat dèden de individualisten onder hen als Kloos en Perk evengoed als de collectivisten Van Eeden en Gor- ter.

Het vraagstuk dat ons bezighoudt, is in onze tijd niet weinig ver- troebeld. doordat van socialistische zijde onder de leuze ·van "actieve

·cultuurpolitiek" getracht wordt <ie kunst en de kunstenaar op een be- paalde wijze onmiddellijk in de par~

tijpolitiek te betrekken, . wat natuu~·­

··lijk gans iets anders is. In een vroe- gere periode trouwens werd reeds bat begrip, socialistische kunst geïntrodu- ceerd en ·ook daaraan waren propa- gandistische oogmerken niet vreemd.

Hiermede worden valse tegenstel·

lingen geschapen, die niet alleen ver- warnood werken, maar ook schadelijk zijn voor zuivere kunstbeoefening en , kunst waardering.

A He kunst is uiting, mededeling, overdracht van gevoelens, ge- oachtcn, aandoeningen, ervaringen, enz. Hoezeer individualist zich t.>en kunstenaar moge weten, hij zou tot artistieke steriliteit gedoemd zijn, zo hij niet gedragen werd door het

•.lertrouwen, dat zijn kunst "ergens"

resonneert. Bij een enkele onder zijn medenwnsen, of bij velen. In principe is daarmede de sociale verbondenheid van de kunstenaar aangegeven, die nader bepaald wordt door wat er in 7ijn persoonlijke levensinhoud de ken- tekenen van het algemeen-menselijke 'draagt en van wat het gemeenschap-

pelijk deel is van allen die leven in een bepaalde cultuur of een bepaalde tijd.

Kunstenaar is - anderzijds -

~>lechts hij, die ook dat gemeenschap- pelijke doorleeft, verwerkt en uit- beeldt, musisch, zoals alleen de kun- stenaar dit vermag. Dit stempelt zijn individualiteit tot ene, waardoor hij toch weer boven de massa uitstijgt.

Zich althans van haar ondersch"!idt en waardoor ieder kunstenaar zich tenslotte weer eenling onder de velen

·weet. Dermate eenling waarschijnlijk, dat bij, zelfs als hij tOeft onder wie . menen hem te begrijpen en zich tot de met hem gelijkgezinden en gelijk- voelenden rekenen, nog altoos iets van een distantie voelen zal tussen· de anderen en hem. Zoals Van Eeden het uitdrukte: "Als goddelijke banne- ling in enen wereldlijken kring stil zich bewegend".

. ^.

B eantwoordt de geaardheid en de gesteldheid van de kunste- naar zo ongeveer aan hetgeen wij hier, uiterst summier, aanduidden, dan is daarmede in verband met ons onderwerp al dadelijk drieèrlei ge- zegd: le. ook de kunstenaar zal een visie op de maatschappij en de maat- schappelijke ontwikkeling kunnen hebben, samenvattende met die van een bepaalde politieke stroming; 2e.

de . kunstenaar zal zich (nog) moeilij- ker dan anderen in een partijgareel voegen, reeds omdat hij zoveel moei- lijker de "meerderheid" van de meer- derheid erkent! 3e. zijn dichter-zijn zal het hem meer dan anderen moei- lijk maken de tragische spanningen

·te overbruggen tussen hetgeen hij ideëel en intuïtief "schouwt" en het- geen daarvan in de praktijk der poli- tiek terecht komt, waar immers alles relatief gezien wordt en het compro- mis vrijwel onvermijdelijk is.

• • •

Het leven van de thans ontslapen

· -. kunstenares, wier nagedachte- nis als dichteres ook wij gaarne in al haar grootheid er€n, zien wij als de grootse bevestiging van hetgeen wij hier als de wezenlijke tragiek a'su- duiden van alle dichterleven, dat. zich tevens in directe dienst van een po- litieke partij stelt.

Wij hebben haar in onze jeugd te vaak gezien en gehoord, dan dat we niet diepe eerbied zouden koesteren voor wat daar edels brandde in het grote hart dezer heroïsche vrouw. Zij en Gorter zijn de enigen geweest, die ons ooit waarlijk onder de indruk hebben gebracht van de grootsheid ener socialistische visie, welker con-

ceptie, zo wij die tenslotte niet delen

·konden, ons nochtans telkens noopte tot dieper bezinning op de liberale.

En hoe verder wij ons op de duur politiek van haar verwijderd ge- voelden, wij kennen ·in het Neder~

land van heden geen dienter die haar evenaart, geen ook wie wij zoveel dank verschuldigd zijn voor hetgeen zij ons in haar poëzie beeft geschonken. Zo groot is onze bewondering voor d&e vrouw, dat wij haar zelfs nimmer konden bekla- gen om de diepe tragiek diè haar Ie·

ven, naar zijn politieke ontwikke- lingsgang beoordeeld, haar bracht.

Immers ook zulk een tragiek is nooit het deel van de kleinen en de gewo- nen, doch alleen van de zeer, zeer groten.

...

.

W el echter heeft die tragiek ons iets geleerd, dat wij ook nu niet behoeven te verzwijgen, juist om- dat het ~an de grootheid van het we- zen dezer dichteres niets toe of af- doet. Kunst en politiek, hoeveel aan- rakingspunten zij mogen hebben, zijn zelfstandige levensgebieden; kunste- naar en politieke partij moeten niet in te nauwe relatie worden gedacht;

en zelfs waar de kunstenaar zich uit eigen aandrang in dienst ener partij stelt, omdat hij meent zich met haar doeleinden te verenigen, dient de partij zi.ch er van te onthouden, de kunstenaar· als propagandist uit te buiten, juist omdat ~ als collectivi- teit eerbied behoort. te hebbén \TOOt dat wat naar 2ijn diepste ,:;eiieri ~e·' kunstenaar van ~n ·medemensen on- derscheidt: het "banneling" zijn in de geest waarin Van Eeden dit gevoelde.

•••

Nog om een andere reden beplei- ten wij, juist nu wij mevrouw Holst's nagedachtenis eren, een af- stand bewaren tussen kunstenaar en partij.

Het woord van de kunstenaar heeft meeslepende kracht, ook op terreinen waarop de kunstenaar qua talis geen bijzondere bevoegdheid heeft. Boven- dien: alweer krachtens zijn aard als kunstenaar valt het hem gemakkelij-

DEZE BURGER

heeft gelezen wat Graham Greene, de grote katholieke schrijver in de New Statesman and Nation heeft meegedeeld over zijn wrange grapje met de Amerikaanse autoriteit.

Dat hij aan een meneer van ·Time heeft verteld dat hij, toen hij negentien jaar was, een paar maanden lid van de Commu- nistische Partij is geweest. Nadat de meneer van Time dit ge- publiceerd had, heeft Graham Greene een bezoekers-visum voor de Verenigde Staten aangevraagd.- Hij heeft daar tientallen vra- gen op tientallen formulieren voor moeten beantwoorden •·n vervolgens heeft hij weken· en weken moeten wachten en einde- lijk, eindelijk mocht hij. Hij mocht drie weken in de Verenigde Staten komen. Hij mocht een visum komen halen. En of hij dan bovendien zestig gulden wilde betalen voor telegrafeer-kosten.

"Ik heb het visum niet gehaald en ik heb de kosten niet be- taald," schrijft Graham Greene.

Dit is dan het kleine, grootse verhaal van een wereldberoemde katholieke schrijver.

En U kent het verhaal van "1'affaire Charlot"? Dat van Char- les Chaplin en de Amerikaanse Procureur-Generaal?

En U kent het verhaal van Abraham Feller, die zich uit het raam van zijn huis te pletter wierp op het asfalt van ,Nieuw York?

En U hebt gelezen dat Trygve Lie is a.jgetreden?

Er zijn veel méér van zulke verhalen en zij komen van vele kanten van de kleine, ronde, raad'!elachtige en wrede aarde.

Het is eigenlijk maar één verhaal.

Het vertelt ons, dat wij, liberalen, grote, eendrachtige kracht moeten bezitten om tegen de stroom óp te roeien. Want wij heb- ben, in ·de. wereld, het getij n i e t mee.

Het vertelt ons, dat wij thans, méér dan ooit, moeten tonen en bewijzen, wat en wie wij zijn en voor welke gedachte wij stáán.

Wij, als eersten en vóórsten tegen de reactie, die als een vloedgolf over de aarde gaat.

Voor allen die de ware vrijheid beminnen: van Graham Greene en Charles Chaplin tot en met

DEZE BURGER.

ker dan de enkel-verstandelijk-rede- nerende, een eens ingenomen stand·

punt te verwisselen voor een dat hij op een bepaald ogenblik intuïtief als juister ziet. De verwarring, die de kunstenaar daardoor teweeg brengt in het hoofd ~ner politieke volgelin- gen, is vaak nog tragischer dan de tragiek welke uit dergeliJke overgan- gen voor de dichter-politicus zelf voortvloeit.

Om nog een voorbeeld uit onze eigen herinnering aan te voeren: wij waren in onze jeugd sterk onder de indruk van Van Eedens weerloos- heidspropaganda. Onze pen is niet in staat de diepe ontgoocheling te be- schrijven -die zich van ons meester maakte, toen onze hoogvereerde dich- ter in 1914 openlijk gewapend ingrij- pen van Nederland bepleitte op het- op zichzelf natuurlijk eerbiedwaardig - motief dat Duitslands schandelijke overval op België mee door ons ge- wroken moest worden.

Hoeveel socialisten zullen smartelij- ke ontgoochelingen beleefd hebben.

doordat zij ook Henriëtte Roland Holst en Gorter niet konden volgen in hun politieke evoluties, ontgoo- chelingen te smartelijker, juist omdat zij hen als dichters eerden, wier visie zij als dichterlijke visie zuiverder en onaantastbaarder achtten, dan die van de dialecticus. . : '·.

-

...

wij lazen onlangs het boek van Blanche Patch .,Dertig jaar met Shaw", Shaw dus beschreven door de privé-secretaresse die hem de laatste dertig jaar van zijn leven diende.

Shaw heeft in Engeland een onge- veer gelijke positie als Gorter en mevrouw Roland Holst te onzent in- genomen: zij allen hebben brede kringen van intellectuelen toeganke- lijk gemaakt voor de socialistische gedachtenwereld, die zij in hun scheppingen voor de massa ideëel bleven uitbeelden, ook lang nadat hun geest evoluties had doorgemaakt, waarvan zij geen vermoeden konden hebben toen zij hun socialistische propaganda begonnen.

De historisch-materialistische be- schouwingen, door mevr. Roland Holst met zoveel ta1'!nt ver·d.cdig'i, blijven hun werking uitoefenen, ook nadat zij het Marxisme heeft prijs gegeven.

* * •

M iskent of onderschat een poli- tieke partij de gevaren, die er uit de mentalitei1!' van de kunste- naar voortvloeien zowel voor de kun- stenaar, die zijn visie verwezenlijkt of verwezenlijkbaar acht in de door die partij voorgestane politiek als voor zijn aanhang, dan blijven op de duur conflicten niet uit. Hoeveel aan- trekkelijks er voor een partij in moge liggen, kunstenaars voor haar propa- gandawagen te spannen, eerbied voor het wezen van kunst en kunstenaar moet haar grote beperking ten deze opleggen! Om nog enige recente voor- beelden te noemen, die voor de lezer gemakkelijk als illustratie kunnen dienen van hetgeen wij bedoelen: een socialistisch dichter als Anthonie Donker legde zijn Eerste Kamerlid- maatschap ontgoocheld neer. En in de Chr.-Hist. Unie neemt de dichter, die prof. Gerretson bij al zijn weten- schappelijke eruditie blijft, een positie in, die de partijleiding, naar wij vre- zen, ook wel eens zorgen zal baren.

G. A. DE RIDDER .

VRIJHEID EN DEMOCBATIB

Ltan_

WEEK tol WEEK

Van de Redact i~

In het voorjaar heeft mr E. Ehas· zich genoodzaakt gezien het secretariaat onzer redactie neer te leggen in verband met wijzigingen in zijn werkkring. Wel kon mr Elias redacteur van ons blad blijven en is ons blad dus toch van zijn zeer ge- waardeerde medewerking verzekerd.

De heer G. Stempher heeft nu reeds sedert vele maanden 't secretariaat der ' redactie waargenomen. Het bestuur van de -Stichting Vri}heict en Democratie heeft thans de heer Stempher officieel tot le- cretaris der redactie benoemd.·

Drs Korthals blijft voorzitter der re- :iactie-commissie. Wanneer hij afwezig zal zijn, zullen de hoofdredacteurswerkzaam- heden, gelijk in het verleden, worden vervuld door de waarnemend-voorzitter der redactie-commissie, de hee?' G. A. de Ridder, aan wien, blijkens de ervaringen, deze werkzaamheden ten volle kunnen worden toevertrouwd!

Goed vuurnemPn

N ^~.ar in parlementaire kringen verluidt, zal binnen afzienbare tijd de indiening tegemoet kunnen worden gezien van een wetsontwerp, dat motorrijders en automobilisten de verplichting oplegt zich te verzekeren tegen wettelijke aan•

sprakelijkbeid jegens derden.

Een voornemen, dat wij van harte kunnen toejuichen. Immers, indien een dergellijke wet tot stand komt, zullen eventuele slachtoffers van een aanrijding de zekerheid hebben, dat aange- richte materiële schade, lichamelijk letsel en evt.

hieruit voortvloeiende tijdelijke of blijveride in- . validiteit zullen worden vergoed, resp. in geli:f -_

zullen worden gecompenseerd. . Hoe vaak komt het thans nog niet voor, dat een automobilist of een motorrijder zich. op de openbare weg waagt zonder zich tegen de wet·

telijke aansprakelijkheid jegens derden te heb·

ben verzekerd, met alle treurige gevolgen van dien, indien een min of meer ernstige aanrijding plaats vindt.

In een dergelijk geval is de bestuurder, die kapitaalkrachtig genoeg is. of een vaste werk·

kring heeft,; soms levenslang gehouden een deell van zijn vermogen of inkomen af te staan. lJe- · gevolgen zijn evenwel nog ernstiger, indien bij, die een motorrijtuig bestuurt en 'n ongeval ver- oorzaakt, r.iet over voldoende middelen _ of een vaste werkkring beschikt. Immers, in zulk een geval is het aanger ... den slachtoffer in . dubbel opzicht gedupeerd.

Daarom is het hierbovengenoemde wetsont- werp een mes, dat aan twee kanten snijdt om·

dat het werkt in het bEilang van twee partijen.

lnronsequente wrkePrspolitiek

B ^U de wegenaanleg in ons land betracht de regenng een gevaarlijke zuinigheid welke zich in de komende jaren in steeda ernstiger mate zal doen gevoelen en mensenlevens zal gaan eisen", aldus betoogde onlangs ir C. A.

Kuijsten, chef van de verkeersafdeling van de A.N.W.B., toen hij in een bijeenkomst te Arn•

hem, de Rijksbegroting 1953 van Verkeer en Wa·

terstaat commentarieerde.

,,Na de oorlog is elke begroting magerder ge- worden en wordt wegenaanleg meer en meer hoogstens een geschikt object ter bestrijding van de werkloosheid, die echter weer· voor een deel

· haar oorzaak vindt in het tekort· aan wegen. Goe- dè wegen zijn voorts niet alleen noodzakelijk voor een gezonde economische ontwikkeling van ons land, zij zijn ook de voornaamste voorwaar- de voor een. veilig verkeer", aldus spr.

Ir Kuijsten is .o.m. van mening, dat de schade van 100 milllioen gulden, die de gemeenschap jaarlijks tengevolge van verkeersongevallen lijdt, mede te. wijten is aan de begrotingen, waar- op de laatste jaren veel te magere bedragen voor de wegenaanleg zijn uitgetrokken.

Hoewel de minister dit zelf erkent, zijn de f.>ndsen voor wegenaanleg in 1953 verminderd, omdat me:: geen mogelijkheden zag om op een andere post te bezuinigen. De A.N.W.B.-function•

naris was o.i. tèrecht van oordeel, dat uit deze in'!t>nsequentie duidelijk blijkt hoe noodzakelijk het is, .dat er weer een wegenfonds komt en een verstrekkend urgentieplan, waarvan niei mag wor- den afgewekea.

Hij wees er tenslotte op, dat in de periode 1946 tot 1951 de jaarlijkse opbrengst van het gemoto- riseerde verkeer aan belastingen en invl)erreçh·

ten f 770.600.000 bedroeg, terwijl de uitgaven t.m behoeve va" ·lit verkeer slechts f 241.100.000 be- liepen.

Terecht moet dit een vorm van inconsequente verkeerspolitiek worden genoemd. Immers, de belasting door het verkeer opgebracht moet ook aan dit vérkeer ten ·goede komen en · niag niet voor een groot deel voor andere doeleinden wor-

den gebruikt. '

Wij willen daarbij zeker niet over. het hoofd zien, dat wij in een zeer moeilijke tijd ieven · en dat ook de minister van Verkeer en Waterstaat zich in zekere zin met de rug tegen de muur geplaatst ziet. Wij hebben daar volledig begrip voor.

Maar het is principieel fout, dat men een be·

paalde bestemmingsbelasting voor geheel andere doeleinden gaat gebruiken.

Dit is niet alleen principieel fout, maar ook onbillijk tegenover degene, die in een dergelijke belasting bijdraagt.

Het geldt hier een probleem, dat lang niet jong meer genoemd kan worden. Wellicht kun·

nen de komende begrotingsdebatten ten aanzien van dit vraagstuk eindelijk wat meer licht ver- schaffen.

J n een nota aan de Tweede Kamer heeft minister Van de Kieft medegedeeld, dat het voornemen bestaat om binnen afzienbare tijd een begin te maken met de vervanging van de muntbiljetten door zilveren guldens en rijksdaalders.

Wij kunnen met dit besluit wel instemmen zij het met de bemerking, dat het moet worden 'be- treurd, dat niet reeds veel eerder tot het uitspre- ken van een dergelijk voornemen is overgegaan.

Moge dan het weer verschijnen van onze zilve- ren guldens en rijksdaalders in monetair-technisch

~pzicht n~et van. zulk een grote betekenis zijn, in psychologlSche zm kan dit voornemen zeker wor- den toegejuicht.

Het papiergeld van kleine coupure mist nu een- maal de eigenschap om het grote publiek ervan te doordringen, dat het geld inderdaad "waarde"

heeft, waardoor de spaarzin niet bepaald wordt bevorderd.

De terugkeer van het zllver zal, naar ·het ons voorkomt, in dit opzicht een gunstige werking kunnen hebben.

Reeds meerdere malen hebben wij op deze plaats er de nadruk op gelegd, dat het com·

munisme meer en meer overeenkomst ·met het voormalige nazidom gaat vertonen.

Nog lang na de bevrijding waren er velen in ons land, die de mening waren toegedaan, dat een

derge~ijke vergelijking onjuist was met name met betrekking tot het anti-semietisme.

Langzamerhand wierp het communisme echter zijn masker af en bereikten ons berichten van ach·

ter het ijzeren gordijn, waaruit wel onomstotelijk kwam vast te staan, dat ook onder het communis·

tische regiem de Joodse burgers vogelvrij worden verklaarc;l.

Het jongste monsterproces in Tsjechoslowakije heeft het thans openlijk en met de nodige nadruk bewezen, dat communisme anti-semitisme betekent.

Het nazidom herleeft in gewijzigde vorm. Mogen wij dat nimmer vergeten.

.•

Middenstand en ftsrus

Vele middenstanders hebben een levensverze- keringspolis gesloten en daarmede een ver- standige daad gesteld. Zulk een polis wordt in de loop der jaren een belangrijk en kostbaar bezit.

Maar ... ~ de Ontvanger der BE'lastingen is daar meestal niet onkundig van. ·

Dit is ·zijn goed recht en hij zal van die weten- schap zeker geen gebruik tnaken, als dit niet in zijn kraam te pas komt.

Het gebeurde onlangs, aldus lezen wij in De Volkskrant, dat een middenstander belastingschul·

den had en deze schulden niet direct kon aflossen.

Hij bracht verscheidene bezoeken aan het loketje van de fiscus om zijn nood ·te klagen en het eind·

van het liedje was. dat de Ontvanger beslag zou leggen op de ver""'teringspolis van de belasting-

!!Chuidige.

Dat was niet leuk, maar ook de Ontvanger moet zijn geld binnen zien te krij~,ten en dan schrikt hij niet terug voor drastische maatregelen.

Het kwam tot een zogenaamd derdenbeslag, waarbij de Ontvanger van de verzekeringsmaat- lehappij uitbetaling van de pollsgelden vorderde.

! t NOVEMBER 1952 - PAG. I

Dit was in het verleden al eens meer voorgeko- men en gelukt ook.

De verzekeringsmaatschappij liet het er dit keer

echt~r niet bij zitten en ging tegen de Ontvanger aan het procederen.

Nadat de balans nu eens naar de ene c., dan naar de andere kant was overgeslagen, kwam begin October pe verrassende uitspraak, die de verzeke·

ringsniàatschàppij in het gelijk stelde.

De Ontvanger werd onbevoegd verklaard de af•

koopsom van de polis te vorderen.

Dit betekende, dat de middenstander zijn ge- spaard geld, bèlegd in een levensverzekeringspolis, mocht behouden. Indien deze man zijn polis had afgekocht en de gelden op een bank geplaatst, dan had de Ontvanger zijn. polis w#l.gekregen.

Middenstanders, in dezelfde positiè.verkerend als hun collega, die in dit geval geluk had, kunnen weer rustig gaan slapen,· als de fiscale zee wat al te, rtiw \-irordt, aldus besluit de Volkskrant. In elle geval geldt hef hier een onderwerp, dat in brede kring onder de _aandacht. dient te worden gebrach~

KnibbPlen of kibbPIPn?

H oezeer het tussen Rooms en Rood op het ogen•

blik spant, moge o.m. blijken uit het navol•

gende hoofdartikel dat wij aan Het Vrije Volk ontlenen en waarop wij maar geen nader eommen•

taar zullen leveren.

Het rode dagblad schrijft dan als volgt:

"Het knibbelen is weer troef geweest. De KVP-el,' dr Lucas, een befaamd man op dit gebied, heeft weer eens van zich doen spreken. Op zijn initiatiet heeft de Tweede Kamer de door de regering ge- vraagde verlenging van de maatregelen tot beper•

king van de dividend-uitkeringen - in de wande•

ling de dividendstop g€heten - van twee tot één jaar ^+-·~ ....,._,." ... ,.., ....

.Ut . o• vp aerge!ijke termijnbekortin- gen. L. ... J w\.t vermoedelijk nog veel liever de_ hele verlenging hebben afgewezen. Daaraan heeft de heer Lucas geen twijfel laten bestaan. Maar de termijn vari één jaar kan de K.V.P. nog net ge- bruiken. Dat past in haar algemene behoefte aan tijdwinst, ten einde zich op de eigen onzekerheden te kunnen bezinnen.

Door zijn algemene bezwaren tegen de verlenging van de dividendstop, die hij dus slechts ter wille van de opportuniteit nog niet de definitieve door•

·slag heeft laten geven, is de heer Lucas wederom ingegaan tegen de richtlijnen waarop het kabinet is geformeerd. Dat is al niets nieuws meer.· De .K.V.:P. maakt met deze onverkwikkeli,jke tactiek in toenemende mate school. De lieer Van de Wete•

ring van de C.H.U. heeft de richtlijnen nu ook al met geestdrift laten varen en de a.r. heer Van den Heuvel bekommerde zich er bij voorbaat al in het geheel niet om, al gaven de overige leden van zijn fractie ten deze van meer politiek fatsoen blijk.

De toestand is er aldus weinig behaaglijker op ge•

worden.

Met verbluffend gemak hebben de tegenstanders van het regeringsvoorstel. de nauwe samenhang ont·

kend welke er bestaat tussen de dividendbeperking en de andere· maatregelen, welke na de bevrijding het nationale herstel hebben gesteund. Dit spreekt vooral ten aanzien van de loonstop. Diegenen die dit verband wel zien en menen dat er aan moet worden vastgehouden, heeft men eigenlijk van onnozelheid beticht. De heren moesten maar eens proberen hun grote woorden waar te maken.

De K.V .P. heeft vlak voor het debat door middel van een commissie van haar "Staatkundig Cen•

trum" de dividendbeperking op economische gron- den veroordeeld. De commissie waagde-zich echter niet aan een beoordeling van de sociaal-psycbolo·

gische achtergronden. Dat achterdeurtje heeft zij, zoals wij onlangs reeds schreven, zorgvuldig open-

·gelaten. Wat daarvan de bedoeling is, heeft dr Lucas overigens duidelijk laten blijken. Hij heeft;

nl. de leiding van de katholieke arbeidersbeweging uitgenodigd, haar leden het ,.juiste" inzicht maar eens te gaan bijbrengen.

Het is voor de vredige opzet van dit spelletje in eigen kring ietWät' storend, dat inmiddels de voor- Zitter van de bedoelde commissie; prof. dr G. W.

Groeneveld, in een artikel in ,.De Tijd" de reserve welke hij binnen· de cómmissie in acht moest ne- men, geheel heeft laten varen. Pe heer Groene- veld, die een trouw compagnon is van zijn collega Duynstee, heeft nl. de sociaal-psychologische argu- menten alsnog geheel en al van de hand gewezen en hij· heeft het :de K. V .P;-fractie zeer kwalijk ge•

nomen, dat zij de· dîvidèndbeperking zelfs met een .. jaar zou willen verlengen.

De K.V.P. kan zich Över deze afwijking van de regie moeilijk verheugen. Maar de katholieke ar·

beiders weten nu wel voldoende, dat de Duynstee's en de Groenevelds weer volop in de aanval .zijn en dat de heer Lucas zijn best doet,. het deze heren paar de zin te makeq."

Tot zover Het Vrije Volk. Zoals gezegd: commen- taar op dit stUk is overbodig. Het spreekt vo~

zichzelff

/