DOELBEWUST STREVEN NAAR HERSTEL VAN EVENWICHT

(1)

en

Donderdag 1 oktober 1964 - No. 793

Minister Witteveen in Rotterdam

(Zie pagina 3)

DE DERDE MAANDAG

Wie "onderduikt" in de redevoeringen niet slechts van de derde Dinsdag, maar ook van de derde Maandag in September, ontmoet vele markante punten. Het tegendeel zou bedroevend zijn. Op die ope-- ningsdag van het Academische Jaar laten immers de rectores magnifici hun licht schijnen op problemen be- treffende het universitaire leven.

Geen wonder bij zo hoog geleerde heren, dat er dan - gedeeltelijk - spijkers met koppen worden geslagen. Of althans vraagstukken worden aangeroerd, die de moeite van het overdenken waard zijn.

Studieduur, vóóropleiding, studiebegeleiding. Ziehier een paar onderwerpen, waarop nader commentaar stellig gewettigd is. Dat die studieduur in ons perfectionistische vader- land buiten verhouding is uitgedijd, daarmede zullen woordvoerders der universiteiten niet snel hun instem- ming betuigen. Dat echter die steeds uitgebreider studieduur vooral maatschappelijk een euvel is, het is voor ons boven twijfel verheven. Een jon- geman, die een Universiteit of Hoge- school bezoekt, zal gemiddeld een zevental jaren moeten studeren, al- vorens zijn universitaire opvoeding is voltooid. Voeg daarbij een ander- half jaar militaire dienst. Dan blijkt, dat de afgestudeerde eerst omstreeks zijn zevenentwintigste jaar zijn in- trede doet in de maatschappij.

* * *

Uit verschillende redevoeringen was te beluisteren, dat men de fout zoekt bij de vooropleiding.

Geef ons tevoren beter geselecteerde studenten - zo was het Leitmotiv - en het "rendement" van de opleiding zal hoger zijn. Met name prof. dr.

F. H. L. van Os, de rector van de Rijks-universiteit te Groningen, heeft een voorselectie naar behaalde resultaten op het gebied van de gekozen studie bepleit. Dit zou dan kunnen geschieden, hetzij tijdens de schoolperiode, hetzij via een verplicht propaedeutisch examen na één jaar studie. Dat men aldus tot een "hoog- waardiger" studenten - gemiddelde zou kunnen geraken, is moeilijk te ontkennen. Maar dat, vooral in het eerste geval de jongelui, die voül·be- reidend onderwijs "genieten", niet nóg zwaarder zullen worden bèlast dan thans het geval is, schijnt wel zeker.

Een andere vraag is, of de studietijd efficiënter dan tevoren moet worden gebruikt. Nauw ver- want hieraan is de beperking van de vrijheid van de individuele student, om zelf het tijdstip te kiezen van tentamina en examens. Prof. dr. C.

F. Scheffer, scheidend rector magui- ficus van de Katholieke Hogeschool te Tilburg is van die vrijheid geen voorstander. Gezien de groei van het aantal studenten acht de Tilburgse hoogleraar om organisatorische rede- nen de studievrijheid niet meer houd- b'aar. Ook prof. dr. W. de Boer, de aftredende rector te Leiden, keerde zich er tegen. Hij meende, dat het verzet tegen beknotting van de vrijheid vooral te verklaren zou zijn door het feit, dat zich in de Tweede Kamer meer juristen bevinden dan medici, litteratoren, natuur-filosofen, theologen en sociologen tezamen. Ju- risten kunnen immers meestal snel- ler afstuderen dan de anderen. Voor hen is geen beknotting der vrijheid noodzakelijk. Vandaar, in de gedach- tegang van de Leidse hoogleraar, het behoudend standpunt der volksver- tegenwoordiging. Prof. De Boer ziet echter over het hoofd, dat het parle- ment zeer vele niet-universitair ge- vormden onder zijn leden telt. En wat de juristen betreft, die zijn ob- jectief genoeg om niet alles door de eigen bril te beschouwen. Voor beknotting der studievrijheid, die wij zelfs in een zich veranderende maatschappij intact willen laten, zijn dus andere argumenten van node.

* * *

Onder studiebegeleiding zou men kunnen verstaan een groter controle, uit te oefenen door hoogleraren of wetenschappelijke ambtena- ren, op de werkzaamheid der studenten. Dit kan in principe, bij de door de faculteiten zelf steeds hoger gestelde eisen, een voordeel zijn. Bo- vendien kan het voor al te langdu-

ATTENTIE!

rige studenten een prikkel vormen hun tijd goed te gebruiken. Maar het moet, dunkt ons, niet zo zijn, dat hier de begeleider de eerste viool gaat spelen. Met andere woorden, dat de studievrijheid toch weer illusoir zou worden gemaakt.

Daarnaast is er de oude vraag, of de universiteit of hogeschool zijn leerlingen moet brengen tot zelfstan- dig wetenschappelijk onderzoek, dan wel of het accent moet liggen op het

"klaar" maken in een "vak". Zon- der direct partij te kiezen kan men vaststellen, dat hier veel afhangt van aard en streven van de individuele student. Dat een universitaire studie althans de basis behoort te verschaf- fen voor een eventuele carrière van zuiver wetenschappelijk onderzoek is een koeienwaarheid, die weinigen zullen betwisten.

* * *

Een variant op het geijkte stu- diepatroon biedt thans de deze maand door H. M. de Koningin geopende Technische Hoge School te Drienerlo. Daar werd immers in na- volging van Anglo-Saksische voorbeelden het campus-systeem geïntro- duceerd. Studenten en hoogleraren leven er in nauw contact. Zij wonen er op de campus, dat is dus binnen de omheining van het universiteits- terrein. In dit speciale geval is dat een bijzonder aantrekkelijke omge- ving. De bossages en idyllische uit- - zichten kunnen er, zo daaraan be- hoefte bestaat, een romantisch tegenwicht vormen tegen de cerebrale denkarbeid van het technisch hoger onderwijs. Ook hij, die luisterrijke voorbeelden als de Berkeley-universiteit in Californië kent, moet toege- ven, dat hier vooral ook door de interessante, functionele architectuur der afzonderlijke gebouwen, een voortreffelijk complex is geschapen.

Complex, waarvan het geheel nog op lange niet is voltooid.

ATTENTIE!

Luistert op DONDERDAG, 15 OKTOBER a.s., over de zender Hilver- sum I1 (298 m), van 18.20-18.30 uur, naar

.,DE STEM VAN DE V.V.D."

Zoals bekend, is de student op Drienerlo verplicht het eerste jaar op de campus te wonen. Vooral nu het een toe te juichen experiment betreft, kan daartegen geen enkel bezwaar bestaan. Een andere en alge- mene vraag is, of het 200-tal studenten, dat tot deze campus-universiteit is toegelaten, wat woonmogelijk- heden betreft, niet sterk bevoordeeld is boven studiegenoten in andere plaatsen, waar zelfs een bescheiden stucleptenkamer soms gelijk staat met een lot uit de loterij.

* *

Campus of niet, alles tezamen hebben de rectorale redevoeringen ons niet kunnen schokken in de overtuiging, dat het euvel van de veel te gerekte studieduur vooral door de faculteiten zèlf moet worden aangetast. Beperkter eisen op een wetenschappelijk terrein, dat immers toch onuitputtelijk is, zal hier de uitkomst moeten brengen. In de beperking toont zich de meester. Ook hier is dat een meesterlijk woord.

HOOFDBESTUUR EN PARTIJRAAD BIJEEN

L.M.

Zaterdag 26 september j.l. kwam des ochtends het Hoofdbestuur der Partij in vergadering bijeen.

Uitvoerig werd van gedachten ge- wisseld over een voorstel van het Dagelijks Bestuur tot activering van de Partij, welk voorstel, vervat in een nota van de drie assesso- ren, unaniem door het Hoofdbestuur werd aangenomen. Daarnevens werden samenstelling en werkwijze der Partijcommissies besproken, terwijl ten slotte enige actuele politieke punten de nodige aandacht

kregen.

Des namiddags kwam de Partij- raad bijeen ter bespreking van de politieke toestand.

Deze Partijraadsvergadering werd bijgewoond door de ere-voorzitter der Partij, Z. Exc. prof. mr. P. J.

Oud, terwijl voorts als gasten aanwezig waren de heren drs. E. Ny- pels en H. Wiegel, respectievelijk voorzitter en vice-voorzitter van de JOVD.

Na een door de voorzitter onzer Tweede Kamerfractie, mr. W. J.

Geertsema, gehouden inleiding, ont- spon zich een interessante discussie.

(2)

.,....

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

Van onze Leestafel

~~DEMOCRATIE

IN

^DEBAT~~

DEMOCRATIE IN DEBAT", Ëgel-reeks No. 2. Uitg. J. A.

Boom en Zoon, Meppel. f 4.90 Met de Egel-reeks zet de uitgeve- tij Boom te Meppel een serie publi- katies op touw, waarvan wij de eerste drie hierbij aankondigen, ons wat de inhoud betreft voorlopig be- palend bij no. 2 van de reeks, gewijd aan de democratie. Van de beide andere draagt no. 1 als titel "Vakbewe- ging in Beweging", no. 3 "Universi- teit in Tijdnood".

Karakteristiek voor deze reeks is, dat in elk nummer bepaalde aspecten belicht worden van het daarin aan de orde gestelde onderwerp en wel in de vorm van monografieën.

Het geheel staat onder redactie van de heer H. Wallenburg. De reeks kreeg als motto mee: "Mensen zijn als egels, pennen vormen hun weerbaarheid".

Geen felle weerbaarheid

Welversneden als in dit geval de pennen zijn, zal niemand hier van

"scherpe" pennen willen spreken.

De weerbaarheid is een rustig bere- deneerde, geen felle. Komt dit aan de waarde van het betoogde mis- schien ten goede, het lijkt ons de vraag of juist voor een omstreden goed als de democratie een meer strijdbare verdediging niet te prefe- reren ware.

Tegen de opzet, tegen de· gevolgde methodiek hebben wij trouwens wel enig bezwaar. Om nu maar bij "De- mocratie in Debat" te blijven: achter- eenvolgens komen aan de orde "De- mocratie en godsdienst", "Democra- tie en pers", "Democratie en koude oorlog", "Democratie en de ontwikkelingslanden". Daar worden dus inderdaad enkele aspecten van de democratie belicht, doch dan toch ook maar enkele.

De vraag dringt zich op: zijn er geen andere, die wellicht meer de aandacht verdienen, hetzij omdat ze actueler, hetzij omdat ze belangrijker zijn? We noemen er zo maar enige:

Democratie als regeringsvorm, De- mocratie en vertegenwoordigend stelsel, Democratie en partijwezen, Democratie en pressure-groups, De- mocratie in internationale staten- verbanden.

Democratie in de branding

Op al deze punten staat in onze ja- ren de democratie nogal in de branding, is haar doelmatigheid zelve in het geding. Academische vertogen als ons hier gegeven worden, zullen, naar wij vrezen, niet toereikend zijn om "de politieke onverschilligheid, die tegenwoordig alom valt waar te nemen" (aldus het "Voorwoord") in haar tegendeel om te zetten.

Daartoe lijken ons meer pregnante beschouwingen nodig over zich meer onmiddellijk aan ons opdringende vraagstukken in verband met de democratie. Wij zijn allerminst geneigd onderwerpen als de koude oorlog of de ontwikkelingslanden in hun bete- kenis te onderschatten, maar de politieke apathie, waartegen dit geschrift zich keert, vloeit bovenal voort uit hetgeen "the man in the street" hier, concreet, als feilen der democratie beschouwt en ervaart.

Hier geldt zoiets als het "Hic Rhodus, hic salte!"

In dit verband nog één opmerking:

is in onze tijd de pers als voorlich- tings- en meningvormend orgaan zo- veel belangrijker dan radio en televisie, dat aan haar wèl, doch aan de moderne communicatiemiddelen geen monografie gewijd behoort te worden in een geschrift, dat de democratie benadert van de gedachte uit, dat deze "in debat" is?

Bij een (uiteraard willekeurige) indeling naar bepaalde aspecten krijgt de lezer een toch wel zeer ver- brokkeld beeld voorgezet van het probleem waaromtrent hij voorlichting zoekt. Zou - zo vroegen wij ons af - een andere wijze van be- handeling daarom niet de voorkeur verdienen?

Ons stond hierbij de voor-oorlogse Synthese-reeks voor de geest, waarvan elk nummer een, zo niet uitput- tend dan toch all-round beeld van een bepaald vraagstuk gaf, waaraan de lezer enig houvast had. Men zou daarbij ook meer tot het essentiële kunnen doordringen, bijv. tot de vraag of democratie niet noodwen- dig tot een bedreigd bestaan gedoemd is in een wereld, die zowel naar haar geestelijke als naar haar maatschap- pelijke structuur zo ver afwijkt van die, waarin zij is ontstaan.

We mogen immers democratie wel zo ongeveer zien als een rnengpro-

dukt van rationalisme en wijsgerig idealisme, tot ontwikkeling gekomen in een samenleving met duidelijk liberale tendenties en van het een noch van het ander vinden we in dit mid- den van de twintigste eeuw véél terug. Wij verbazen er ons gedurig over, dat in de discussies over democratie aan deze fundamentele vraag zo weinig aandacht wordt geschon- ken en het stelde ons wel enigszins teleur er niets over te lezen in een geschrift, dat de democratie nadruk- kelijk in debat stelt.

Democratie en godsdienst

Men leide uit het voorgaande niet af, dat de inhoud van Democratie in Debat o.i. de moeite van het lezen niet zou lonen. Het tegendeel is naar onze overtuiging het geval. De vier artikelen laten zich prettig lezen en zijn - elk op zijn specifieke terrein - bij uitstek informatief.

Principieel van het meeste belang achten wij prof. Thurling's bijdrage over Democratie en godsdienst. Wil- den we deze aan nadere bespreking onderwerpen, we zouden moeten wij- zen op een divergentie, hier haast ongemerkt binnensluipende. Het ar- tikel blijkt nl. minder te gaan over de verhouding tussen democratie en godsdienst dan over die tussen democratie en kerk(en).

':Deze Burger

is, om het nog even te zeggen voor het geval u dit niet reeds lang begrepen hebt, een onbelangwekkend (om niet te zeggen: nietig) persoon, doch niettemin een getrouw staats- en belangstellend wereldburger met grote aandacht voor véél wat op deze geringe aarde geschiedt, onder welk véél, de politiek een belangrijke plaats inneemt, onmiddellijk na de schoonheid der natuur, waaronder die der dames (schepping der natuur ommers). Na een mooi land- schap of zeegezicht met een sexy-commandante op de voorgrond, kijk ik het liefst naar de grote politieke figuren en de schalkenstreken die deze uit- halen. Met andere woorden en korter gezegd: de politiek heeft zijn grote belangstelling,

Maar tevens ben ik een geordend, hygiënisch denker, zuinig met mijn aandacht en mijn tijd.

En dáár wilde ik u nu even hebben, mijne medebelangstellenden in de wereldpolitiek. Hoeveel tijd besteedt u gemiddeld per dag aan het lezen van voorbeschouwingen over de aanstaande verkiezingen in Groot-Brittannië en de Verenigde Staten? Hoeveel tijd wijdt u aan de kennisneming van uitvoerige prognoses en voorspellingen van ijverige krantenschrijvers omtrent de kansen van Home en Wilson, van Johnson en Goldwater?

Verdiept u zich in de resultaten van àl-maar plaats gehad hebbende opinie- peilingen: Iabour 58 contra torles 45 procent en 7 procent weet-het-nog-niet'!

Johnson 64: - Barry 32 - 4 zammezó-'n-zorg-weze'?

En dat wisselt dan week na week: Iabour een puntje naar beneden, Home een gaatje omhoog, Barry een streepje omhoog, Lyndon een treedje lager.

En dat allemaal dan weer begeleid door de commentaren, de veronder- stellingen, het gewik en geweeg der gepatenteerde politieke ingewanden- kijkers.

Mag ik u eens vragen wat u daaraan h è b t? En mag ik u - ter voorkoming van kostbare-tijd-verlies aanraden mijn voorbeeld te volgen en al die koffie- dik-kijkerij ongelezen te laten, omdat d' uitslag telt alléén?

Nog deze maand weet u die uitslag in Engeland en volgende maand in de Verenigde Staten. Dan wéét u, onomstotelijk, de feiten. Welk nut heeft het dan alle redevoeringen der kandidaten, alle .voorspellingen, alle gissingen van nit te lezen. Zodra de verkiezingen hebben plaats gehad zijn die van generlei waarde meer, wat wil zeggen dat zij n it ook reeds waa-rdeloos zijn.

Waarom zoudt u er dan al die leesuren aan verknoeien?

U kunt uw tijd in elk opzicht beter besteden.

Als u alle uren, die u aan dit nutteloze lezen besteedt, bij elkaar optelt, komt u ongetwijfeld tot een beschamende conclusie.

Ga liever het hof maken aan uw buurmeisje, lees een goed boek, vlieg er eens uit, doe eens wat prettig-doms. Kortom: volg het voorbeeld van

1 OKTOBER 1964 - PA GIN A 2

Voorts trof het ons, dat de geleerde auteur zijn betoog geheel toespitst op de houding, die de rooms-katholieke kerk successievelijk tegenover de democratie heeft ingenomen en inneemt, al geeft hij in het eerste ge- deelte van zijn beschouwing voldoende blijk van kennis aangaande de wereld van het protestantisme.

Ons voornaamste bezwaar is echter, dat tengevolge van de substitu- ering van "godsdienst" door "kerk"' niet goed uit de verf komt of en in hoeverre democratie voor haar uit- gangspunten een basis vindt in godsdienst. Wel duidelijk wordt uit Thur- lings' uiteenzettingen, dat de kerk- (en) nogal wat moeite hebben gehad zich bij de grondslagen en de strek- kingen der democratie aan te pas- sen.

Democratie en koude oorlog

Instructief zijn ongetwijfeld de bij- dragen over Democratie en koude oorlog (door drs. P. Valkenburgh) en over Democratie en de ontwikkelingslanden (door dr. Kwee Swan Liat), die wij terwille van onze plaatsruimte onbesproken laten. Het onderwerp Democratie en pers vond in mr. J. L. Heldring een vaardig be- schrijver, wien men het niet verwij- ten kan dat zijn onderwerp hem weinig gelegenheid biedt tot het openen _ van nieuwe gezichtspunten.

Al met al: wij zien wel iets in deze Egel-reeks, die grote categorieën van . lezers voorlichting kan geven over allerlei vragen van deze tijd en wij hopen in gepaste bescheidenheid, dat uitgever en redactie enige aandacht zullen willen schenken aan hetgeen wij omtrent de opzet dezer reeks te berde brachten . . . . in het belang van hun door ons gewaardeerde on-

dernemen. De R.

VERGADERING RADIO- EN TELEVISIE-COMMISSIE

Maandag, 21 september j.l., ver- gaderde op het Algemeen Secreta- riaat der Partij de Radio- en Tele- VIsiecommissie onder voorzitter- schap van de heer H. J. L. Vonhoff.

Nadat de komende radio-uitzen- dingen waren vastgesteld, werd uitvoerig gesproken over ons televisie- programma van 31 augustus j.l., hetwelk tot gevolg heeft gehad, dat de voorzitter van de KRO, het Twee- de Kamerlid mr. H. W. van Doorn, de televisie-zendtijd, ons op 26 oktober a.s. toegewezen, heeft ge- vraagd in verband met het zoge- naamde droit de réponse.

Ondanks het feit, dat de KRO per twee maanden over uren zendtijd beschikt, heeft het Dagelijks Be- stuur der Partij gemeend de tien minuten per twee maanden, waarover de VVD de beschikking heeft, toch aan de heer Van Doorn af te moeten staan.

ALGEMEEN SECRETARIAAT

V.V.D.

Koninginnegracht 61 's-Gravenhage Telefoon ( 070 l 60 48 03

(3 lijnen) Giro 67880

(3)

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

MANIAK

* * Kettingbotsingen komen op onze

* grote wegen in ergerlijke her- haling voor. De kettingreactie, waarbij een ongeval - nodeloos - verme- nigvuldigd wordt, is bijna altijd te wijten aan een tekort aan gezond ver- stand. Want bij alle risico's ,die men bij auto-rijden nu eenmaal nemen moet, is één risico onnodig en ontoe- laatbaar: het te dicht naderen tot zijn voorrijder. Toch wordt deze verkeers- fout, neen verkeerszonde, bedreven met een veelvuldigheid, waarover men zich naar gelang van tempera- ment verbazen of ergeren kan. Het Verbond voor Veilig Verkeer voert onder meer via de televisie, een voor- treffelijke actie, waar onder het motto

"De zwarte zes" zes grote verkeers- fouten steeds opnieuw de revue pas- seren. Mogen wij vanwege het nume- riek zo grote getal der overtreders, vooral in deze herfsttijd met zijn glad- de wegen, onder de zwarte zes bij het Verbond speciale aandacht vragen voor de bumper-op-bumper-maniak?

POLYGAMIE

* * De honderden buitenlanders, die

* in Nederland de spanning op de arbeidsmarkt helpen verlichten, brengen ook de nodige moeilijkheden met zich mee. De steenkolenmijnen in Limburg hebben zelfs een probleem ontdekt in de uitbetaling van kinder- bijslag aan Marokkanen en Turken, die er meer dan één vrouw en (dus) een zeer groot aantal kinderen op na- houden. De mijnen hebben nu de Raad van Arbeid om een uitspraak ge- vraagd.

Wij vrezen dat thans ook ons belastingstelsel op de helling zal moeten. Aangezien een gehuwde minder belasting betaalt dan een vrijgezel, zou de man met twee of meer vrouwen, ook lager moeten worden aan- geslagen dan de man, die er slechts één heeft. Tegen de tijd dat de span" ~

ning op de arbeidsmarkt is geweken, zal die op de huwelijksmarkt wel tot ongekende hoogten zijn gestegen.

MOLENS

* * Nog altijd kunnen ongeveer tach-

* tig N e d e r I a n d e r s die aan de Oude Kleefse Postweg in Spijk bij Lobith wonen, niet hnn voordeur uit- gaan zonder hun paspoort bij zich te steken. Willen zij zich niet op Duits grondgebied begeven, dan dienen zij hnn huizen via de achterdeur te ver- laten en over een fabrieksspoor en een kilometerslang gebied van vette klei westwaarts te gaan.

Rondom deze situatie, die ruim een jaar geleden bij de grenscorrectie van Elten ontstond, is al veel te doen geweest: dagbladen, radio en TV wijd- den er reportages aan, de gedupeerde bewoners zonden requesten naar Den Haag en een Kamerlid stelde vragen aan de regering.

Deze antwoordde indertijd, dat met Bonn onderhandelingen gaande waren om de omstreden straat de status van

"neutrale weg" te geven. Sindsdien hebben de tachtig Spijkenaren echter niets meer gehoord, reden waarom zij nu 'n nieuw request hebben gestuurd.

Jammer, dat de ambtelijke molens zo vaak in vertraagd tempo draaien.

RAAD

* * Dezer dagen meldde de "N.R.C.",

* ^{dat de}²¹leden van de gemeen- teraad van Barneveld gemiddeld pre- cies 65 jaar oud zijn.

Het hoogste gemiddelde wordt ge- boekt door de P.v.d.A., n.L 69,3 jaar.

Uiteraard hebben wij de verschuldig- de eerbied voor "grijze haren", gelijk een moderne schlager ons praktisch dag-in, dag-uit via de radio voorhoudt.

Doch in een goed functionerende democratie zouden "zilveren draden tussen het goud" bepaald wel gewenst zijn.

Wat dit betreft is Barneveld er blijk- baar bepaald niet minder "als de kip- pen bij".

1 OKTOBER 1964 - PAGINA 3

Minister Witteveen in Rotterdam:

DOELBEWUST STREVEN NAAR HERSTEL VAN EVENWICHT

In een gezelschap van Rotterdamse vrienden heeft prof. dr. H. J. Witteveen, de liberale minister van Financiën j.l. maandag gelegenheid gekregen een toelichting te geven op de huidige financieel-economische politiek van d~

regering. ·

Hij deed dit mede aan de hand van een groot aantal schriftelijk ingediende vragen. Uit zijn uiteenzettingen kon worden opgemaakt, dat de regering zich tot het uiterste inspant om - alle tegenwerkende factoren ten spijt - in de loop van het volgende jaar een meer evenwichtige toestand dan thans te bewerkstelligen. Een kleine reeks on- populaire maatregelen zullen daarvoor nodig zijn.

Onder degenen, die geboeid naar de minister hebben zitten luisteren, bevond zich de landelijke voorzitter van de VVD,. ir. K. van der Pols. Ook enkele bekende niet-Rotterdammers waren aanwezig, met name Sidney J. van den Bergh en de voorzitter van de Eerste-Kamerfractie, mr. H.

van Riel.

Minister Witteveen begon met in te haken op de vraag waarom de regering in het begin van dit jaar de lonen met meer dan tien procent heeft laten stijgen. Ware het niet beter geweest de lonen dan maar helemaal vrij te laten?

De minister erkende, dat de regering de zorg heeft de economische ontwikkeling van het land stabiel te laten verlopen. Hij achtte het evenwel niet gerechtvaardigd haar nu ook maar voor alles verantwoordelijk te stellen.

Laten we de zaak eens omdraaien, zo stelde hij voor. Hoe zou de ontwikkeling zijn geweest als inderdaad de lonen vrij waren gelaten? On·

getwijfeld zou de stijging dan aanzienlijk groter zijn geweest, gelet op de vrijwel onbedwingbare neiging van vele ondernemers om elkaar te over- bieden.

Lonen en investeringen

Men moet, aldus de minister, de loonexploste zien als een reactie op de enorme spanning, die jarenlang op de arbeidsmarkt is kunnen groeien. Voar de reg€1ring kwaan het er onder de gegeven omstandigheden vooral op aan een orde- lijke loonvorming te waarborgen. Ten aanzien van de investeringen geldt iets dergelijks. De investeringen zijn dit jaar zeer sterk gestegen, in het bijzonder in de bouwsector. Had de regering de be- stedingen vrijgelaten, dan zou stellig de stijging ook hier veel groter zijn geweest.

De monetaire reactie zou zich al even- zeer veel sterker voelbaar hebben gemaakt. Naar de mening van de minister zou er een ernstige financiele crisis, ren liquiditeitscrisis zijn ontstaan, gepaard gaande met een vermindering van de pro- duktiviteit en de werkgelegenheid. Ook al doordat de begrotingspolitiek voor een tegenwicht heeft gezorgd, is het monetaire probleem geringer geweest dan met een andere politiek bereikt had kunnen warden.

Voor de uitvoering van deze regeringspolitiek was aan een verhoging van bepaalde belastingen - sigaretten, benzi- ne - niet te ontkomen. Tegelijk moesten de overheidsuitgaven krachtig in de hand worden gehouden, al ontveinsde minister Witteveen zich niet, dat met name de salarissen een belangrijke extra last op- leveren.

De minister kon er vervolgens aan her- inneren, dat de progressieve werking van de hogere belastingopbrengst heeft geleid tot een belangrijk betere begro- tingsuitkornst, zij het, dat er toch altijd nog een niet te verwaarlozen tekort van f 900 miljoen is. Dat tekort· was onver- mijdelijk.

Minister Witteveen ziet er overigens beslist niet erg tegen op, ten dele omdat de aflossingen erin zijn verwerkt, ten dele omdat voor dekking de besparingen uit het Algemeen Burgerlijk Pensioen- fonds gebruikt kunnen worden.

Mede met behulp van de Nederlandse Bank, zo vervolgde de minister, voert de regering een restrictieve monetaire politiek. Het effect daarvan is het laatste halfjaar in de vorm van een krappe ka- pitaalmarkt merkbaar geworden.

Sanering

Voor 1965 streeft de regering ernaar om in de economie een herstel van evenwicht te bereiken zonder dat er een re- cessie ontstaat. Er moet ontspanning op de arbeidsmarkt komen. Zonder een ze- kere sanering zal dat waarschijnlijk niet gaan. Men moet er rekening mee houden dat sommige marginale bedrijven zullen verdwijnen.

In het algemeen stelt de regering zich verder ten doel de ccmsequenties van de sterke loonstijging op te vangen langs de weg van een bestedingsbeperking. Dit betekent, dat enige prijsstijging voor lief moot worden genomen, evenals bijvoor-

beeld een vermindering van de winst- marges en bepe!l"kingen van de investeringen en de bankkredieten.

Allemaal vrij pijnlijke operaties. Men moet echter, aldus de minister, niet 1 <"0-

beren zich daaraan te onttrekken, als men tenminste inflatie wil vermijden.

Voor de stijging van de rijksuitgaven heeft de regering een norm van 4 pct.

aangenomen. Dit percentage, overeenko- mende met een bedrag van f 470 miljoen, is ongeveer gelijk aan de reële groei van het nationale produkt. In de regeringspolitiek paste het voorts sommige tarieven (zoals van de PTT) en re- tributies (zoals de collegegelden) omhoog te brengen.

Het gebruik van het woord collegegelden was voor de minister een gerede aanleiding om als zijn overtuiging te geven, dat onze mstituten voor wetenschap.

pelijk onderwijs op meer efficiëncy zullen moeten aansturen. Voor grote aan- tallen studenten zal er nu de toeloop naar de universiteiten en hogescholen zo stormachtig begint te worden, een korte.

re studietijd moeten komen.

Het wegenfonds

Wat het geruchtmakende wegenfonds betreft: de minister kon aankondigen, dat een desbetreffend wetsontwerp r,og deze week de Tweede Kame!T zou bereiken. Hij vindt dat fonds wel een ge-

schikte oplossing om - ondanks de noodzakelijke bestedingsbeperking voor het verkeer toch iets extra's te kunnen doen. De minister zei al enige tijd voorstander te. zijn van een modern systeem van tolheffing. Dit kan heel effi- ciënt worden verwezenlijkt, zoals voorbeelden uit het buitenland aantonen.

Het wegenfonds, aldus de minister, schept de mogelijkheid op eenvoudige wijze een retributie te heffen voor het gebruik van de grote autosnelwegen.

Dank zij het fonds zal een extra stuk wegenbouw verricht kunnen worden. De minister gaf als zijn overtuiging, dat er heel wat overdrijving schuilt in de be- wering, dat de motorrijtuigenbelasting slechts voor een gering deel wordt gebruikt voor de aanleg en het onderhoud van onze wegen. Met behulp van cijfers kon de minister aantonen, dat in wer- kelijkheid de situatie heel anders is.

De vraag werd opgeworpen of de gro- tere uitgaven voor de wegenbouw niet uit leningen gefinancierd zouden kunnen worden. Het antwoord van de heer Wit- tevee!Il luidde ontkennend. De moeilijk- heid is, zo merkte hij op, dat de reële produktiemiddelen tekort schieten. Daar.

bij komt, dat het wegenfonds geen af- breuk doet aan het streven naar bestedingsbeperking. Door het aantrekken van leningen zou dat doel niet worden bereikt.

De belastingverlaging

Uit een andere vraag sprak verwonde- ring over het feit, dat wèl op korte ter- mijn 'n verhoging van de AOW-uitkerin- gen kan worden toegepast maar niet een verlaging van de loon. en inkomstenbe- lasting. De minister reageerde hierop met te zeggen, dat het uitstel van de belastingverlaging zeker niet gelijk staat met afstel. Het is alleen maar zo dat de verlaging niet kan worden ingévoerd zo lang de spanningen nog zo groot zijn.

Aan de andere kant heeft de regering er geen twijfel over laten bestaan, dat er aan het wachten op de verlaging een ter- mijn moet worden gesteld. Om nog zo- veel mogelijk rekening te kunnen houden met de conjuncturele verschijnselen van het ogenblik, wil de regering zo nodig en bij wijze van compromis de verlaging in twee etappen realiseren ~n wel de eerste etappe niet late!' dan 1 januari 1966, de tweede etappe uiterlijk een jaar nadien.

In antwoord op desbetreffende andere vragen deelde minister Witteveen ten slotte nog in korte trekken het volgende mede. De gevolgen van de kredietbe- perking voor de transitohandel vormen geen zaak, die hij tot zijn competentie rekent. Hier ligt een verantwoordelijk·

heid voor de banken.

Fiscale maatregelen ter bevordering van het sparen zouden - gerzien de b~

denkelijke daling van de spaarquote uitermate wenselijk zijn. Het is echter helemaal niet duidelijk hoe dit zou moeten gebeuren. Men zou er, aldus de minister, het hele belastingstelsel voor moeten herzien.

Geen bewonderaar toonde minister Witteveen zich van een couponbelasting, die zou moeten warden ingevoerd om een rem te zetten op de buitenlandse belangstelling voor onze obligatiemarkt. De bewindsman voelde meer voor een ruimere toelating van buitenlandse emis-

sies.

De twijfel van een vragensteller of de uitgetrokken f 140 miljoen voor ontwik- kelingshulp wel verantwoord kunnen worden genoemd, deelde minister Witte- veen niet. Hij achtte deze bijdrage van belang met het oog op een zo evenwich- tig mogelijke ontwikkeling in de wereld.

De minister :ooi voorts niet goed te kunnen zien hoe het gebrek aan pasmunt zou kunnen worden opgeheven door de invoering van biljetten van vijf gulden.

Niettemin: de regering heeft iets in deze g-eest in overweging.

(4)

VRIJJÏÊID EN DEMOCRATIE

~~1V~~~~~~~~~~~~~~~~

l

UIT DE PARTIJ

I

BIJEENKOMST RAADSLEDEN IN ZUID-HOLLAND

Donderda;g, 24 september jl., kwamen de VVD-raadsleden in Zuid-Holl=d in Hotel "Atlanta" te Rotterdam in vergadering bijeen. De bijeenkomst stond onder leiding van het oud-Hoofdbestuurs- lid voorzitter van de Rotterdamse raads- fr;ctie, ir. F. W. C. Blom.

Aangezien de directeur van het .Bu- reau voo,r Gemeentepolitiek, de heer K.

H. Brandt, door een lichte ongesteld- heid verhinderd was aanwezig te zijn, werden de talrijke vragen op deskun- dige wijze beantwoord door de heer J.

Rasper, oud-gemeente-secretaris van Rotterdam. De bijeenkomst werd be- zocht door raadsleden uit Gorinchem, Oud-Beijerland, 's-Gravendeel, Schoon- hoven, Rijswijk, Lekkerkerk, Geervliet, Heenvliet, Rotterdam, Haastrecht, Dub- beldam, Dordrecht, Nieuwerkerk a/d IJss:eJ, Leiderdorp, Voorschoten, Capel-

le a/d IJssel, Schiedam, Moordrecht, Poortugaal, Gouda, Vlaardingen en Strijen. Voorts was aanwezig de orga- nisator-propangandist der Partij, de heer L. van Vlaardingen.

OOK :ZEEUWSE RAADSLEDEN VERGADERDEN

Wethouder P. L. Vis herdacht

In Middelburg vergaderden onze Zeeuwse raadsleden onder presidium van de heer K. H. Brandt.

In zijn openingswoord stond deze al- lereerst stil bij het verscheiden van de heer P. L. Vis, in leven wethouder van Westerschouwen en voorzitter van de

DIENSTPLICHT VOOR MEISJES?

Het is reeds enkele jaren geleden, dat over het probleem van dienstplicht voor meisjes in verschillende vrouwengroepen is gedis- cussieerd. Toen bleek, dat een grote groep vrouwen, over alle kerkelij- ke, buitenkerkelijke, humanistische, politieke en leeftijdsgroepen ver- deeld, hier wel voor voelde. Sterk werd echter de voorkeur uitgespro- ken, deze eventuele start te laten geschieden op basis van persoonlij- ke vrijwilligheid. Tegenstandsters tegen elke vorm van dien(st)plicht voor meisjes waren er natuurlijk ook.

Enkele kerken zochten elkaar en kwamen tot de gezamenlijke actie

"Diakonaal jaar met elkaar - voor elkaar - 'n jaar". Deze actie, voor jongens en meisjes tussen 17 en 30 jaar ontworpen, loopt. Ieder ont- vangt naast kost, inwoning en de gebruikelijke sociale voorzieningen, een zakgeld van f 60,-per maand.

Een kleine start in kleine kring!

Bij velen ging echter deze hele gedachte de kamferkist in. Is dit goed?

Onze blik richtend op de toe- komst,. zien wij een overvol Neder- land met een mannenoverschot. Wij zien jonge vrouwen, die volkomen gelijke kansen en mogelijkheden t.o.v. het mannelijk deel kregen wat hun ontwikkeling, werkambities en rechtspositie betreft.

plaatselijke afdeling van de VVD. De heer Brandt bracht in herinnering, dat wijlen die heer Vis in 1931 voor de liberale partij zitting kreeg in de raad van Haamstede, in 1932 tot wethouder werd gekozen en deze functie vervulde tot 1948.

In 1956 keerde hij terug als wethouder en bij de herindeling van Schou- wen en Duiveland in 1961 koos de nieuwe raad hem wederom als wethoudrer.

Regelmatig heeft hij het burgemeesters- ambt waargenomen.

Van zeer vele coöperaties en vereni- gingen maakte hij als bestuurslid deel uit. Niet alleen in Zeeland, maar ook buiten dit gewest zullen vel:en een goede herinnering behouden aan wijlen de heer Vis. De vergadering hoorde deze woorden van de voorzitter staande aan en nam enige ogenblikken van stilte in acht.

De voorzitter feliciteerde daa·rna de heer H. B. J. Knoop, di:e dezer dagen zijn 25-jarig lidmaatschap van de raad van Vlissingen herdacht. De vergadering betoonde met deze woorden haar in- stemming. Vervolgens hield mr. J. Drij- ber een uitvoerige inleiding over "Ac- tuele problemen voor de Zeeuwse gemeenten". Spr. stond allel'eerst stil bij de woningbouw in Zeeland, in welke provincie niet minder dan 24 % slech- te woningen zijn. Het contigent woningen, dat aan Zeeland wordt toegewezen is reeds jaar in jaar uit te klejn.

Het geijkte middel zal wel moeten zijn, dat de gemeenten gezamenlijk spoe- dig een zg. bouwstroom voorberei- den en dat daarbij dan een loonbespa- rend bouwsysteem toepassing vindt. In kleine geme·enten dient men meer aandacht te besteden aan de zg. Bogaers' woningen, waarbij mogelijk ook de klei- n:e aannemers te pas kunnen komen.

Centrale verwarming zou behalve in flatgebouwen ook in tal van andere wo- nigen overwogen kunnen worden. Bij sanering zorge men ook voor behoorlijke schadevergoeding,

De inwerking getreden Monumenten-

Copie voor deze rubriek te zen- den aan: Mej. Joh, H. Springer, Alexanderstraat 16, Haarlem.

De meeste jongens moeten verplicht llfz jaar en meer van hun leven in dienst stellen van land en volk. Stel rustig, dat dit maar door een klein deel met groot enthousias- me gedaan wordlt. Het is evenwel bittere noodzaak!

Is ·het eerlijk onze jonge dochters, gelijkwaardig aan de jongens, vrij te stellen van een helaas bittere noodzaak één jaar op die plaatsen te helpen, waar haar vrouwelijke hulp en sociale belangstelling zo hard nodig is? Bitter is die noodzaak geworden, omdat blijkt, dat voor huishoudelijke hulpverlening weinig ambitie meer bestaat. Is een goed lopende huishouding in een geordend gezin niet de kern van onze samenleving? Is het leren dienen niet de basis van het leren leiding geven?

Veel vacatures zijn er nog in zie- kenhuizen, kindertehuizen, verzor- gingstehuizen voor invaliden en be-

wet toont wel aan, dat vele gemeenten mee·r belangstelling hadden kunnen to- nen voor monumentale gebouwen.

In 1959 is Zeeland aangewezen als probleemgebied. Het beleid te dien aanzien is momenteel helaas gestopt. Bij de bespreking, financiële verhouding Rijk en gemeenten, deelde de heer Drijber mede, dat er thans nog 373 zg. garan-, tiegemeenten zijn en dat derhalve maar twee derde van de gemeenten bij de nieuwe wet er op vooruit zijn gegaan.

De g:emeenten ontvangen niet voldoende compensatie van het Rijk voor wat betreft de kosten van sociale zorg. Vffi·- scheidenen gemeenten zien met belangstelling uit naar een zg. verfijning voor monumentenzorg, terwijl in Zeeland enkele gemeenten wel zeer verlangen naar een agglomeratie-verfijning.

Op deze inleiding volgde een vrij uitvoerige discussie, waarbij enkele fa- cetten van de inleiding nog eens extra werden onderstreept.

LEDENVERGADERING DE BILT /BIL TH OVEN

De afdeling de Bilt-Bilthoven houdt op 12 oktober a.s. in Hotel de Alsem- hof te De Bilt een ledenvergadering.

Tijdens deze bijeenkomst zal onder meer het a.s. winterprogramma worden besproken. De vergadering begint om 8 uur.

KAMERLID JOEKES

SPREEKT IN LAREN (N.H.)

Op vrijdag 9 oktober a.s. houdt de afdeling Laren (NH) een openbare vergadering in hotel Hamdorff.

Het woord zal worden gevoerd door het Tweede Kamerlid de heer Th. H.

Joekes, met als onderwerp "Lonen, -prijzen en belastingen."

De bijeenkomst begint om 8 uur.

jaarden, gezins- en kraamverzor- ging, maatschappelijk werk, kortom, in alle echt vrouwelijke beroe- pen.

Veel meisjes worden aangetrok- ken door het bedrijfsleven. Zij val- len meestal in de jongste leeftijdsgroepen. Dit is financieel aantrek- kelijk voor de werkgevers en ook veelal voor de werkneemsters. Fa- brieken en andere grote instellingen bieden vaak ruimere beloningen dan die van een huishouding en zuiver sociaal ingestelde inrichtingen.

Veel meisjes gaan na het behalen van het diploma van een middelbare school een jaar of meer naar het buitenland. Dit om hun talenkennis te verruimen en in praktijk te leren brengen. (Eigenlijk een vreemd aan- doend motief na 4, 5 of 6 jaar middelbare school; geeft dit een somber inzicht in ons huidige onderwijs?).

Veel anders dan huishoudelijke hulp, waarvan deze meiSJes en hun ouders zich vaak in eigen land met

1 OKTOBER 1961!- PAGINA 4

Ir. DUFOUR

SPR.ElEKT IN IJMUIDEN

De afdeling Velsen belegt op donderdag 15 oktober a.s. een vergadering te IJmuiden in de Gemeentelijke Verga- derzaal. Abelenstraat 1 achter de Stads- schouwburg om 20.15 uur. Ir. R. Dufour, lid van Provinciale Staten van Noord-Hol- land zal spreken over het onderwerp:

- Wat gebeurt er in de Provinciale Staten?

- Wat is de taak van een Statenlid?

BIJEENKOMST

LIBERALE CLUB TE ASSEN

Op 6 oktober a.s. houdit de Libera- le Club te Assen haar tweede bijeenkomst in dit seizoen. Als sprekers zijn uitgenodigd de heren D. en W. H. F.

van Veen, die een inleiding zullen houden over de Ombudsman. De bijeenkomst wordt gehouden in hotel Over- cingel.

Aanvang 8 uur.

LIBERALE KRING-AVOND

IN SCHIEDAM

De afdeling Schiedam houdt op woens- dag 7 oktober a.s. een Liberale Kring- avond ten kantore van de heer A. W.

Unkel, Lange Nieuwstraat 167.

Aanvang 8 uur.

Er komen diverse interessante onderwerpen ter sprake.

Mr. Dr. C. BERKHOUWER SPREEKT IN APELDOORN

De afdeling Apeldoorn houdt op vrijdag 9 oktober a.s. een openbare vergadering in hotel Nieland.

Mr. dr. C. Berkhouwer zal hier nader ingaan op de zgn. anti-R.E.M.-wet.

Aanvang 8 uur.

valse schaamte distanciëren, ver- richten zij daar veelal niet. Toch is het goed da1t het gebeurt. Onze dochters leren daar zelfstandigheid, praktische talenkennis en iets of iemand dienen. Zij krijgen een ver- ruiming van hun blik.

Een groep meisjes gaat direkt na de middelbare school studeren. Zij . vergaren kennis en hopen dit later in dienst te kunnen stellen van de maatschappij. Zou een jaar dienst in het algemeen belang vóór de studie, deze studie en haar hele leven niet nog ruimere inzichten geven?

Enkele kerken sloten zich aaneen voor de actie "een diakonaal jaar".

Laten wij tesamen streven naar een neutrale en voor ieder gelijke orga- nisatie, gericht op één jaar vrijwil- lige, dienende hulpverlening, eerst in eigen land, later mogelijk ook over onze grenzen, ten dienste van de hele mensheid.

A. J, VAN DONGEN-MEIJER

Boele~s Scheepswerven en MaehÏnefabriek N. V.

BOLNES (BIJ ROTTERDAM>

•

Reparatie en nieuwb~uw

TELEFOON 195100 ROTTERDAM TELEGR. BOELE-BOLNES