348 PEDAGOGISCHE STUDIËN 2005 (82) 348-350
ORD
In 2006 vinden de Onderwijs Research Dagen plaats op 10, 11 en 12 mei 2006, dit-maal georganiseerd door het Onderwijscen-trum van de Vrije Universiteit Amsterdam in samenwerking met de afdeling Onderwijs-pedagogiek van de Faculteit Psychologie en Pedagogiek van de Vrije Universiteit en de afdeling Windesheim Educatief van de Christelijke Hogeschool Windesheim in Zwolle. Het centrale thema van deze ORD is “Samen kennis ontwikkelen”.
Kennisontwikkeling berust op een voort-gaande wisselwerking tussen theorie en prak-tijk. Een kwestie van inductie en deductie. Maar hoe werkt dat precies? Hoe ontwikkel je wetenschappelijke kennis samen met en voor de praktijk? Welke problemen doen zich daarbij voor en hoe zijn die te overwinnen?
Deze vragen staan centraal op de ORD 2006. Samen willen we tijdens deze ORD op zoek gaan naar nieuwe inzichten.
Prof. dr. Carl Bereiter zal dit onderwerp inleiden. Hij is hoogleraar aan het Ontario In-stitute for Studies in Education of the Uni-versity of Toronto (OISE/UT) en heeft een ruime ervaring met dit thema in het voortge-zet en universitair onderwijs, in de gezond-heidszorg en in de economische sector.
Kennisontwikkeling vindt bij voorkeur plaats op scholen en instituten via onderzoe-kend leren. Het begeleiden van onderzoeonderzoe-kend leren stelt hoge eisen aan leraren en leraren-opleiders. Leraren en lerarenopleiders dienen experts te zijn op hun vakgebied en op het gebied van leren en opleiden. Zij moeten bo-vendien in staat zijn om onderwijs te ontwer-pen dat onderzoekend leren stimuleert, en als rolmodel voor onderzoekend leren fungeren. Eerstegraads leraren mogen verondersteld worden hiertoe in staat te zijn. Maar hoe staat het met de overige leraren?
Drs. Doekle Terpstra, voorzitter van de HBO-raad, zal een voorzet geven voor een antwoord op deze vraag.
Community of learners is een belangrijk
concept als het gaat om samen kennis ont-wikkelen. In een community of learners doen
de leden (leerlingen, docenten, opleiders, onderzoekers, vakdidactici) onderzoek, wis-selen resultaten uit en passen deze toe in een vervolgtaak. Centraal in het onderzoek staan de confrontatie met ‘big ideas’ of kernbegrip-pen van een vakgebied, en de reflectie op het onderzoeksproces. Kennisontwikkeling in een community of learners vraagt dus om voldoende kennis van de kernbegrippen in het vakgebied, van onderzoeksmethoden, en van goede samenwerkings- en reflectievaar-digheden.
Op de ORD 2006 wordt het concept
com-munity of learners ingeleid door prof. dr. Jos
Beishuizen van het Onderwijscentrum VU. Samen willen we vervolgens dit concept pro-blematiseren en nader uitwerken.
Of men nu onderzoeker is of lerarenoplei-der, leraar of anders betrokken bij onderwijs, ieder heeft te maken met samen kennis ont-wikkelen en is dan ook van harte uitgenodigd om over dit centrale thema van gedachten te wisselen tijdens de ORD 2006 op de Vrije Universiteit in Amsterdam. Daarnaast zal voldoende ruimte worden geboden voor de andere belangrijke thema’s op het gebied van onderwijsresearch. Voor vragen en infor-matie kunt u contact opnemen met dr. Mieke Lunenberg (M.Lunenberg@ond.vu.nl).
Themaconferentie
De eerstvolgende themaconferentie zal eind november a.s. plaatsvinden. Het thema is “Assessment als motor voor leren”. De orga-nisatie zal worden verzorgd door de divisie Curriculum.
Assessment heeft, kort en bondig gefor-muleerd, het beoordelen en/of bevorderen van de kwaliteit van leren als oogmerk. Dat leren kan, al dan niet in een vernieuwings-context, plaatsvinden of beoogd worden bij leerlingen (individueel of in groepsverband), bij docenten, binnen een organisatie (bijvoor-beeld een school) en op beleidsniveau. Gren-zen zijn lang niet altijd scherp te trekken, maar daar waar het gaat om de bevordering, doorverwijzing of selectie van leerlingen (via
VOR-bulletin
349 PEDAGOGISCHE STUDIËN proefwerken en examens) en de accreditering
van een opleiding (via een visitatie) staat de beoordelingsfunctie voorop. Probeert een land of een school zich een spiegel voor te houden (bijvoorbeeld via internationaal ver-gelijkend onderzoek of via een ten behoeve van de inspectie opgestelde zelfevaluatie), dan doen beide functies opgeld. Gaat het om de sturing of bijsturing van leer- en verande-ringsprocessen bij individuen (leerlingen, docenten, opleiders), groepen (klassen, do-cententeams) en instellingen (scholen, oplei-dingsinstituten), dan ligt het accent primair op kwaliteitsverbetering.
In het voor de conferentie gekozen thema staat de kwaliteitsbevorderende (‘Assessment FOR learning’) functie van assessment cen-traal, met als hoofdvraag: Hoe assessments zo in te richten dat ze kunnen fungeren als krachtige motor voor leren en onderwijsver-betering?
Divisies
Bedrijfsopleidingen, Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie
De divisie organiseerde op 9 december 2004 een ronde-tafel-bijeenkomst over het thema “Kennisontwikkeling in het beroepsonder-wijs”. Ruim 20 professionals op het gebied van beroepsonderwijs kwamen bijeen onder leiding van Fons van Wieringen. Het doel van de bijeenkomst was om met betrokkenen uit het werkveld Beroepsonderwijs van gedach-ten te wisselen over de huidige kennisinfra-structuur in dit domein om zodoende knel-punten daarbinnen te benoemen. Vanuit dat doel wilden we komen tot een inventarisatie van oplossingen en acties ter versterking van de kennisinfrastructuur. Het lijkt erop dat het doel van de bijeenkomst is bereikt. Er werden knelpunten van verschillende aard gesigna-leerd: (a) in het beroepsonderwijs (waarin docenten niet lezen en te weinig tegemoet-komen aan leervragen van studenten, en de bestuurderscultuur niet gericht is op onder-zoek), (b) interfaceproblemen (ontbrekende verbindingen tussen onderzoek en beroeps-praktijk en geldstromen die fragmentatie vorderen en praktijkgericht onderzoek be-lemmeren) en (c) onderzoekersproblemen (te
weinig capaciteit/volume, beloningsstructuur belemmert praktijkgerichtheid). Als mogelij-ke oplossingen en acties ter versterking van de kennisinfrastructuur binnen de keten van beroepsonderwijs zijn genoemd:
• het aanstellen van ROC-lectoren; • de vraagarticulatie moet worden
georga-niseerd;
• er is een lobby nodig over de kwaliteit van het beroepsonderwijs.
Deze besproken problemen en mogelijke op-lossingen vragen om een vervolg. Tijdens de volgende ALV van de divisie op 15 december 2005 zal deze thematiek zeker op enigerlei wijze weer prominent op de agenda staan.
In het bestuur van de divisie vinden bin-nenkort enkele wijzingen plaats. De huidige voorzitter Rob Poell gaf in februari aan dat hij zich na zijn eerste driejarige bestuurs-termijn, aflopend in oktober 2005, niet ver-kiesbaar zou stellen. De termijnen van de secretaris Lidewey van der Sluis en Kitty Kwakman, met de portefeuille Ledenwerving & PR, lopen eveneens dit najaar af. Eerst-genoemde heeft kenbaar gemaakt een tweede termijn van drie jaar als secretaris van de BBV te willen functioneren. Kitty Kwakman daarentegen, besloot om te bedanken voor een volgende termijn. Om fris bloed in de be-stuursgelederen te krijgen, is er begin maart aan de BBV-leden en andere mogelijk geïnte-resseerden een oproep gedaan om zich kandi-daat te stellen voor een bestuurspost binnen de BBV. Op deze oproep zijn drie enthou-siaste reacties binnengekomen, respectieve-lijk van Loek Nieuwenhuis (senior onderzoe-ker bij STOAS en de Universiteit Twente), Sylvia van de Bunt-Kokhuis (lector HRM aan de Haagse Hogeschool/TH Rijswijk en universitair docent aan de VU Amsterdam) en Marianne van Woerkom (universitair do-cent HRD aan de Universiteit van Tilburg). Besloten is om al deze drie kandidaten te be-noemen als nieuw bestuurslid. De officiële benoeming zal plaatsvinden op de ledenver-gadering. Echter, deze ALV staat pas in de-cember op het programma en een behoorlijke inwerktijd is wel zo gewenst. Daarom is in overleg besloten dat de nieuwe kandidaten al vanaf juli meedraaien. Dus als u dit leest, heb-ben de nieuwe bestuursleden naar verwach-ting hun draai in hun nieuwe rol al gevonden. Ped_Studie_4_05 13-07-2005 07:43 Pagina 349
350 PEDAGOGISCHE STUDIËN
Voor andere zaken en kort overig nieuws vanuit de divisie wordt u verwezen naar de website: http://www.open.ou.nl//vor/ 2_divisies/bbv/_index.htm.
Leren & Instructie
Ook in 2005 bruist de divisie weer van acti-viteiten. Op 18 mei was er opnieuw de divisieactiviteit “In gesprek met jonge docto-ren”. Deze middag beschouwden de jonge doctoren Bregje de Vries en Jan-Willem Strijbos hun dissertaties vanuit het gemeen-schappelijk kader van Computerondersteund Samenwerkend Leren (CSCL). De overeen-komsten en verschillen tussen hun beider onderzoeksbenaderingen werden toegelicht door dr. Gijsbert Erkens. Gijsbert typeerde beide proefschriften op het hebben van één gemeenschappelijk referentie, waarbij Bregje vooral gericht was op affectiviteit, zelfont-plooiing en natuurlijk leren, terwijl Jan-Willem meer gericht was op de efficiëntie van samenwerken. Ook de gehanteerde be-grippen van CSCL lieten een duidelijk ver-schil van benadering zien. Overeenkomsten waren niet alleen dat beiden gebruikmaakten van e-mail als CSCL-medium, maar Gijsbert merkte terecht op dat het bij beiden ook om leergedrag c.q. “houding” van de lerende ging; bij Bregje in de vorm van reflectief vra-gen en bij Jan-Willem in de vorm van rollen. Deze pijl trof doel en lanceerde de discussie tussen leden van een panel, bestaande uit dr. Wilfried Admiraal, dr. Gijsbert Erkens, dr. Rob Martens en dr. Hans van der Meij met de beide jonge doctoren, en met de zaal. Daarbij kwam ook samenwerkend leren en ict in het onderwijs naar voren.
In het najaar zal de divisie een bijeen-komst (workshop, themamiddag of welke an-dere interactieve vorm dan ook) organiseren met betrekking tot het onderwerp “Metacog-nitie en zelfregulerend leren”. Zie hiervoor de website van de divisie: (http://www.open. ou.nl//vor/2_divisies/leren%20en%20in structie/_index.htm) waar aankondigingen van activiteiten, verslagen van vergadering en activiteiten, presentaties in workshops en foto’s zijn te vinden.
Op de laatste bestuursvergadering heeft Ard Lazonder aangegeven na zes jaar pro-ductief lidmaatschap van het bestuur zijn
plaats vrij te maken in verband met secreta-riswerkzaamheden bij de onderzoeksschool ICO. De divisie, en in het bijzonder de hui-dige bestuursleden, bedanken Ard voor zijn inspanningen, de vele reviews voor de ORD die ertoe bijgedragen hebben dat we vandaag de dag een actieve divisie zijn. Ard heel erg bedankt! Dit betekent dat de divisie op zoek is naar een nieuw (gepromoveerd) bestuurs-lid. Mensen die interesse hebben of die geschikte kandidaten weten, kunnen contact opnemen met Frank de Jong of Paul Kirschner. Wie als divisielid activiteiten binnen de divisie L&I wil ontplooien, wordt verzocht contact op te nemen met de mensen uit het divisiebestuur: Paul Kirschner (vz.), Frank de Jong (secr.plvz.), Ard Lazonder, Frans Prins, Sanne Akkerman en Jacobiene Meirink. Jacobiene heeft inmiddels het hele e-mail-ledenbestand geüpdatet. Wie als lid van de divisie geen e-mail-aankondigingen van een L&I-activiteit ontvangt, staat kennelijk niet met een actueel e-mailadres in het divisiebe-stand en wordt verzorgd dit door te geven aan Frank de Jong (secr.plvz.), f.djong@pwo.ru.nl. Ped_Studie_4_05 13-07-2005 07:43 Pagina 350
