Geïndividualiseerde onderwijssystemen: konstruktie en besturing

(1)

Geïndividualiseerde onderwijssystemen

Citation for published version (APA):

Braak, L. H. (1975). Geïndividualiseerde onderwijssystemen: konstruktie en besturing. (DCT rapporten; Vol. 1975.010). Technische Hogeschool Eindhoven.

Document status and date: Gepubliceerd: 01/01/1975

Document Version:

Uitgevers PDF, ook bekend als Version of Record

Please check the document version of this publication:

• A submitted manuscript is the version of the article upon submission and before peer-review. There can be important differences between the submitted version and the official published version of record. People interested in the research are advised to contact the author for the final version of the publication, or visit the DOI to the publisher's website.

• The final author version and the galley proof are versions of the publication after peer review.

• The final published version features the final layout of the paper including the volume, issue and page numbers.

Link to publication

General rights

Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain

• You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal.

If the publication is distributed under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the “Taverne” license above, please follow below link for the End User Agreement:

www.tue.nl/taverne

Take down policy

If you believe that this document breaches copyright please contact us at: openaccess@tue.nl

providing details and we will investigate your claim.

(2)

C O L L O Q U I U M D I D A K T I E K N A T U U R W E T E N S C H A P P E N

Lezing L.H. Braak

Wetenschappelijk hoofdmedewerker T.H. Eindhoven gehouden op 26 augustus 1975

te Limburgs Universitair Centrum, Diepenbeek, België

Vakgroep Technische Mechanika T.H. Eindhoven

(3)

Colloquium Didaktiek Natuurwetenschappen Lezing van L.H. Braak

Wetenschappelijk hoofdmedewerker T.H. Eindhoven gehouden op 26 augustus 1975

te Limburgs Universitair Centrum, Diepenbeek, België

Titel: Geïndividualiseerde onderwijssystemen: konstruktie en besturing.

1.

2.

In1 eiding

Gedurende een aantal jaren streeft de vakgroep Technische Mechanika van de afdeling Werktuigbouwkunde naar verbetering van het door haar verzorgde onderwijs. In dat streven werd zij gesteund door de groep Onderwijsresearch, die meehielp bij de gedachtevorming en uitwerking van ideëen. In het begin (1967-1968) lag de nadruk op onderzoek naar andere examenvormen binnen het klassieke hoorkollege systeem. In een latere fase werd gezocht naar middelen om verschillende kursussen te integreren en naar andere onderwijsvormen, zodat met het beschikbare personeel een hoger studierendement verkregen zou kunnen worden. Gebaseerd op ideëen van KELLER (1968) werd in 1970 voor het eerst in de vakgroep een gezndividualiseerd onderwijssysteem ingevoerd. Een neerslag van dit eksperiment is te vinden bij BRAAK e.a. (1971). De ontwikkeling van dit onderwijssysteem is merkbaar in de beschrijving van een derdejaarskursus (BRAAK, JANSSEN, 1972) en vond zijn neerslag in

een proefschrift (BRAAK, 1974).

-

Uitgangspunten

Deer kont~kten met d e groep Onderwijsresearch en uit literatuurstudie bleek een drietal onderwijskundige principes bepalend voor een goed verlopend s tudieproces :

-

strukturering van de leerstof in overzichtelijke, op zich samen- hamgende delen

-

snelle en veelvuldige terugkoppeling over studievorderingen (feed- back)

-

volledige beheersing van een deel van de leerstof, voordat met één of meer daarop volgende delen mag worden verder gegaan (mastery learning).

In een grote groep studenten loopt de snelheid en intensiteit van studeren sterk uiteen, zodat in de groep beheersing van de leerstof op zeer verschillende tijdstippen gerealiseerd zal worden. Als aan deze tempo-verschillen aandacht geschonken wordt is

-

individualisering van de tijd waarop en het tempo waarmee gestu- deerd wordt noodzakelijk.

(4)

-2-

Als konsekwentie van deze uitgangspunten volgt onder meer dat het leermateriaal gemakkelijk beschikbaar moet zijn. In de door ons verzorgde kursussen wordt bij voorkeur gebruik gemaakt van (buitenlandse) handboeken, eventueel aangevuld of toegelicht met notities van de do centen.

Als grote aantallen studenten een geïndividualiseerde kursus volgen dan zullen veel voorkomende standaardtaken geautomatiseerd kunnen worden.

-

Automatisering leidt er bovendien toe, dat grote hoeveelheden gegevens overzichtelijk en snel bewerkt kunnen worden zodat evaluatie van leer- materiaalen van studenten mogelijk wordt.

Het zal duidelijk zijn dat in geindividualiseerde onderwijssystemen de taak van de docent anders ligt dan bij een hoorkollegesysteem. De informatie-overdracht vindt nu vrijwel uitsluitend plaats door middel van geschreven en gedrukte teksten of andere gemakkelijk reproduceer- bare media. De docent zal in de voorbereidingsfase, waarbij de leerstof gestruktureerd wordt, en in de evaluatiefase als gegevens ter beoordeling van een kursus beschikbaar zijn, de meeste tijd gebruiken. Gedurende de periode dat een kursus aan studenten wordt aangeboden zal de docent zich vooral met studenten afzonderlijk kunnen bezig houden.

3 . Besturing

Om een geïndividualiseerd onderwi-jssysteem efficiëmt em effektief te begeleiden is in samenwerking met de groepen Onderwijsresearch van de T.u. Eiildhoïen e2 de K.H, Tilhtirg d m r de vakgrnep Technische

Mechanika (THE) een besturingsprogramma ontwikkeld. Het programma is voortgekomen uit eerdere versies die voor kleinere rekenmachines ge-

schreven waren, Het hier beschreven programmasysteem is sinds juli 1974 volledig operationeel op de B6700, de Burroughs rekenmachine van het rekencentrum van de T.H. Eindhoven. Het programma kan in drie subsystemen worden onderverdeeld:

-

een administratiesystggna, waarmee globaal een kursus gespecificeerd wordt, zowel naar kursuskenmerken als naar deelnemende studenten

-

een toetsingssysteem, waarmee kan worden nagegaan o f een student aan de doelstellingen voldoet.

Gebruik wordt gemaakt van gestandaardiseerde vragen met gepreco- deerde antwoorden.

-

een evaluatiesysteem, waarmee overzichten van studieprestaties van studenten en itemanalyses beschikbaar komen.

De genoemde subsystemen worden in het hierna volgende wat uitgebreider

(5)

-3-

3.1 Het administratiesysteem

_{---_---_-_---}

Met behulp van de lijst van deelnemende studenten en de struktuur van de kursus kan op elk ogenblik nagegaan worden wat een bepaalde student mag c . q . moet gaan doen. Op grond van globale informatie vanuit het toetsingssysteem (voldoende

-

onvoldoende) worden nieuwe mogelijkheden voor een student beschreven.

Een belangrijk hulpmiddel bij de administratie is de beschrijving van de kursusstruktuur; de wijze waarop is aangegeven hoe de verschillende leerstofeenheden van een kursus onderling samenhangen. Bij de struktuur- beschrijving wordt gebruik gemaakt van de volgende elementen:

-

blokken (zie fig. i); bestaande uit een gedeelte van de leerstof, waarbij in een studiehandleiding is aangegeven: doelstellingen, suggesties t.a.v. leermateriaal om die doelstellingen te bereiken, studievragen, vraagstukken, antwoorden.

Als een blok beheerst wordt, hetgeen volgt na een beoordeling door de docent of door middel van het toetsingssysteem, kan verder gegaan worden met de bestudering van een of meer volgende blokken, eventueel na het maken van een keuze ~ of nadat gebleken is dat ook andere blokken

beheerst worden.

-

keuzepunten (zie fig. 2 ) . Niet altijd is vastgelegd wat een student moet doen. Soms wordt een beperkte keuzevrijheid geboden: uit een aan-

tal mogelijkheden kan de student kiezen. Het aantal te kiezen wegen (m) uit het totaal aangeboden aantal (n) is door de docent van de kursus vastgelegd e

-

poorten (zie fig. 3 ) . Om na te gaan oi een student op eem gegeven ogenblik voldoende leerstof beheerst om verder te gaan met nieuw studiemateriaal; kunnen in de struktuurschema's poorten worden opge- nomen. De student mag verder gaan als een vastgesteld aantal (m) in- gangen van de poort als voldoende zijn onderkend.

Met behulp van deze drie struktuurelementen kan een grote verscheiden- heid aan kursusschema's worden opgesteld.

Als voorbeeld is hier gegeven een eerste-jaarskursus (fig. 4 ) met 10 leerstofeenheden. Na eenheid 4 mag een student gelijktijdig bezig zijn

met eenheid 5 , 6 en 7 . Voordat hij met eenheid 9 kan starten moeten eenheid 7 en 8 voldoende zijn gemaakt.

Een ander voorbeeld toont fig. 5 waarin het schema voor een derdejaarskursus ( 1 , 5 dag per week gedurende een semester) is gegeven. Uit dit schema blijkt dat de student tweemaal een keuze moet maken: van twee aangeboden mogelijkheden moet hij er telkens een kiezen.

(6)

-4-

3.2 H e t

_...

t o e t s i n g s s y s t e e m

E r z i j n d i v e r s e manieren om na t e gaan of een s t u d e n t aan de g e s t e l d e doeleinden van een eenheid v o l d o e t . D e beoordeling v a n werkstukken, s k r i p t i e s , open v r a g e n kunnen i n h e t a d m i n i s t r a t i e s y s t e e m worden ingevoerd waarna nieuwe mogelijkheden open l i g g e n .

Het beschikbaar z i j n v a n een rekenmachine maakt h e t e c h t e r ook mogelijk gebruik t e maken v a n vragen met geprekodeerde antwoorden, waarmee d e door d e s t u d e n t opgegeven

door d e docent aan de machine toevertrouwde antwoorden. Het i s dan te-

vens m o g e l i j k s n e l terugkoppeling t e geven o v e r d e b e h a a l d e s k o r e en o v e r d e manco's d i e i n een test gebleken z i j n .

I n h e t beschreven programmasysteem kan gebruik gemaakt worden v a n meer- keuzevragen met één j u i s t antwoord u i t 4 of 5 a l t e r n a t i e v e n ( m u l t i p l e choice) of met meer j u i s t e antwoorden b i j een reeks v a n a l t e r n a t i e v e n of beweringen ( m u l t i p l e t r u e - f a l s e ) . D e voorkeur v a n d e docenten i n onze vakgroep g a a t u i t naar d e l a a t s t beschreven vorm, w a a r b i j d e beweringen meestal o n t s t a a n u i t een "check-list" op een open v r a a g . Voor e l k e d e e l d o e l s t e l l i n g binnen een eenheid worden maksimaal

10

ge-

l i j k s o o r t i g e v r a g e n (items) geformuleerd, Als v o o r een b e p a a l d e stu-

dent een t e s t moet worden samengesteld, wordt p e r d e e l u i t d e beschik- b a r e items er één w i l l e k e u r i g getrokken. Het a a n t a l v r a g e n i n een test i s zodoende g e l i j k aan h e t a a n t a l d e l e n w a a r i n een t o e t s i s v e r d e e l d . Een t e s t v a n een andere student v o o r d e z e l f d e eenheid b e v a t vrijwel a l t i j d t o t a a l v e r s c h i l l e n d e vragen. I n f i g . 6 z i j n v o o r e e n eenheid de beschikbare items aangegeven. Alle items v o o r een eenheid z i j n i n een

t o e t s b o e k verzameid; via een terminal k ~ m t een l i j s t met d e te maken

Itemïxrmers b e s c h i k b a a r , een stisdent gaat met t e e t s b e e k etl opgavezlfor-

mulier naar d e t e s t z a a l en beantwoord d e v r a g e n door koderingen aan t e s t r e p e n op een s c h r a p k a a r t . Nadat a l l e v r a g e n beantwoord z i j n levert d e student h e t t o e t s b o e k en d e s c h r a p k a a r t weer I n . D e kaart wordt op-

t i s c h g e l e z e n en door d e rekenmachine verwerkt, zodat e n i g e seconden na h e t i n l e z e n d e u i t s l a g v a n d e t e s t beschikbaar i s .

A l s d e u i t s l a g omvoldoende i s , worden er studie-adviezen verstrekt zo- d a t de s t u d e n t g e r i c h t kan studeren op d e g e k o n s t a t e e r d e manco's.

B l i j k t ook na volgende testpogingen ( z i e f i g . 7 ) d a t een s t u d e n t n i e t aan d e d o e l s t e l l i n g e n v o l d o e t , dan wordt d e student v e r p l i c h t een af-

spraak met d e docent t e maken. Op grond v a n d e e e r d e r g e l e v e r d e pres- t a t i e s kan d e docent a l s n o g proberen d e zwakke plekken op t e sporen. Tenzij d e s t u d e n t z e l f met d e s t u d i e ophoudt, z a l d e docent i n d i e si- t u a t i e s n e t zolang met de s t u d e n t doorgaan, t o t d a t de docent

d a t d e student aan d e e i s e n v o l d o e t .

antwoordnummers worden v e r g e l e k e n met d e

(7)

-5-

3 . 3 H e t

_...

e v a l u a t i e s y s t e e m

I n z i c h t i n h e t funktioneren v a n h e t onderwijssysteem en van d e pres- taties v a n d e studenten d a a r i n i s m o g e l i j k doordat d e i n h e t systeem verzamelde gegevens op g e r e g e l d e t i j d e n naar v e r s c h i l l e n d e a s p e k t e n worden geordend en u i t g e v o e r d .

P e r week wordt een o v e r z i c h t gegeven v a n h e t a a n t a l pogingen en h e t

a a n t a l geslaagden p e r eenheid

R e l a t i e f m o e i l i j k e blokken kunnen a l i n d e loop v a n een kursus g e s i g - n a l e e r d worden en eventueel kan een h e r z i e n i n g v a n leermateriaal o f t o e t s b a t t e r i j p l a a t s v i n d e n . Naast deze g l o b a l e k a r a k t e r i s t i e k e n v o o r

d e kursusonderdelen komt er ook een o v e r z i c h t beschikbaar v a n de pres-

t a t i e s p e r student en w e l p e r eenheid en p e r week. I n een v r o e g stadium

i s h e t d e docent dan m o g e l i j k studenten t e onderkennen d i e w e i n i g of n i e t s aan d e kursus gedaan hebben en hen e v e n t u e e l v o o r een gesprek u i t t e nodigen. Ook studiebegeleidingskommissies kunnen goed g e b r u i k maken

v a n d i t s o o r t gegevens.

A l s een g r o o t a a n t a l studenten een eenheid h e e f t afgerond k a n een item- a n a l y s e worden g e d r a a i d , zodat gegevens o v e r d e items i n e e n t o e t s , hun m o e i l i j k h e i d , onderlinge homogeniteit of o n a f h a n k e l i j k h e i d bekend worden. Bestudering v a n deze gegevens levert aanwijzingen v o o r d e docent op, om z i j n kursusmateriaal en z i j n t o e t s v r a g e n t e veranderen en i n de meeste g e v a l l e n t e v e r b e t e r e n .

Het b l i j k t inderdaad mogelijk een kursus i n d e loop b i j v a n s l e c h t s een

2 twee jaar zodanig te v e r b e t e r e n d a t b i j v o o r b e e l d h e t p e r c e n t a g e ver-

p l i c h t e docentbezoeken t e reduceren i s t o t minder dan 5% p e r eenheid.

4 . Beheer

Voor d e verdere ontwikkeling en v o o r h e t h u i d i g e gebruik v a n h e t beschreven programmasysteem i s een werkgroep i n o p r i c h t i n g w a a r i n een aan- t a l i n s t i t u t e n samenwerken. Het programma is g e h s t a l l e e r d op h e t reken- v a n d e T.H. Eindhoven. Leden v a n d e werkgroep z i j n onder meer d e onder- w i j s r e s e a r c h g r o e p e n van de TH'S t e D e l f t , Eindhoven, Twente en v a n de

K.H. t e T i l b u r g . Kursussen worden verzorgd v o o r d e T.H. Eindhover, ( a f d .

Werktuigbouwkunde en Mens- en Maatschappijwetenschappen), d e TH D e l f t ( a f d . Weg- en Waterbouwkunde), d e K.U. Nijmegen (Tandheelkunde) en de K.H. T i l b u r g ( S o c i o l o g i e ) .

(8)

-6-

Literatuur

KELLER, F.S. 1968 "Goodbye teacher . . . ' I Journal of Applied Behavior

Analysis, 1 , 79-89.

B W K , L.H., Esmeijer, W.L. e.a. 1971. Een Self-Paced-Study systeem (S.P.S.) in de Technische Mechanika. Rapport WE-71/12. Groep Tech- nische Mechanika, T.H. Eindhoven.

BRAAK, L.H., Janssen, J.D. 1972. De konstruktie en begeleiding van OPA

72. Rapport WE-72/3. Groep Technische Mechanika, T.H. Eindhoven. BRAAK, L.H. 1974. Geindividualiseerde Onderwijssystemen. Konctruktie

(9)

Figuren bij

Geindividualiseerde onderwijssystemen, konstruktie en besturing

'1

1 1

door L.H. Braak (THE ) . Lezing LUC Diepenbeek, 26 aug. 75.

fig.1. Blok I I fig.2. Keuzepunt fig.3. Poort start -t-

(10)

1

(11)

3

deel positie in een deel

1 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 I 1 12 13 14 15 16 17 18 26 1 289 286 275 287 276 285 288 284 28 1 294 282 2 9 3 2 8 3 295 292 290 29 1 253 277 274 254 265 2 6 3 279 278 2 72 267 249 280 259 270 268 269 27 1 256 233 273 252 297 24 7 2 5 1 262 264 266 2 4 8 240 2 5 8 250 2 2 3 257 2 4 3 238 244 218 260 236 219 296 235 245 234 232 229 222 24 I 242 206 239 23 1 215 225 2 5 5 246 217 21 1 2 2 8 209 2 1 0 2 0 1 237 220 202 224 212 226 227 2 0 5 207 203 230 2 1 3 22 I 214

.-

208 204 216 advies advies - : onvoldoende skore + : voldoende ckore

I

~~ ~~ ~ fig.7. Toetsprocedure

Geïndividualiseerde onderwijssystemen: konstruktie en besturing