Resultaten van een tweetal groot Oldambster akkerbouwbedrijven gedurende de periode 1964 t/m 1975

(1)

E. Bouma

RESULTATEN VAN EEN TWEETAL GROTE OLDAMBSTER AKKERBOUWBEDRIJVEN GEDURENDE DE PERIODE 1964 T/M 1975

Interne Nota no. 231

Augustus 1978

Landbouw-Economisch Instituut Afdeling Landbouw

(2)

INHOUD

Biz.

1 . INLEIDING 5 2. GROND EN GEBOUWEN 6

2.1 Kwaliteit, verkaveling en ontsluiting 6

2.2 Bouwplan 6 3. DE BEDRIJFSRESULTATEN' 9 3.1 Algemeen 9 3.2 Opbrengsten 9 3.3 Kosten 11 3.3.1 Algemeen 1 1 3.3.2 Bewerkingskosten 12 3.3.3 Bemesting 12 3.3.4 Kosten grond en gebouwen 13

3.4 Netto-overschot 14 4. BEWERKINGSKOSTEN PER 100 B.E. 15

5. HOE NU VERDER? 20

SAMENVATTING 21 BIJLAGEN 23 t/m 30

(3)

INLEIDING

In publikatie 3.37 "Bedrijfseconomische mogelijkheden voor grote akkerbouwbedrijven" van de hand van ir. M. Draisma en

J. v.d. Ploeg, ing., wordt een studie gemaakt van de relatie tus-sen bedrijfsgrootte en rentabiliteit. Als grondslag van deze stu-die werden bedrijfseconomische gegevens gebruikt van een zestal bedrijven van gemiddeld 110 ha, in vergelijking met dezelfde gege-vens van het gemiddelde Oldambster bedrijf van +_ 47 ha. Deze stu-die had betrekking op de jaren 1964 t/m 1969.

Het werd nodig geacht om de ontwikkeling van het grotere be-drijf in het Oldambt te blijven volgen. Van een tweetal bedrijven van resp. +^ 100 ha en 180 ha is de verzameling van de gegevens ge-prolongeerd tot en met het oogstjaar 1975.

De LEI-bedrijven die als oriënteringsmaatstaf zijn gebruikt, hebben geen vee en weinig of geen veenkoloniale grond.

In deze publikatie waarin de bedrijven aangeduid worden als 11628 (gem. 180 ha), 11629 (gem. 100 ha) en LEI-groep, zijn de re-sultaten van de twee Oldambster bedrijven en de z.g. LEI-groep geanalyseerd voor de periode 1964 t/m 1975.

(4)

GROND EN GEBOUWEN

2.1 Kwaliteit, verkaveling en ontsluiting

No. 11628 bestaat uit oude, kalkarme, zware zeeklei. Door aan- en verkoop en ruil van gronden is een goede kavelvorm verkregen. Door het dempen van sloten en herdrainage zijn grote percelen gevormd met weinig s lootonderhoud.

De ontwatering is goed. Er staan vier bedrijfsgebouwen op de kavel van de oorspronkelijke boerderijen. Mogelijkheid tot het opslaan en drogen van graan.

No. 11629 bestaat uit jonge kalkrijke zware klei, ingepolderd in 1925. De verkaveling is gunstig. De ontwatering is goed. Er is één bedrijfsgebouw en kapschuur. Mogelijkheid tot het bewaren van graan.

De LEI-groep bestaat uit alle mogelijke variaties Dollard klei, van jong en kalkrijk tot oud en kalkarm. De verkaveling en kavel-vorm is gemiddeld slechter dan van de bedrijven no. 11628 en

11629.

2.2 Bouwplan

Voor een nadere specificatie zie bijlage 1 en grafiek 2.1. Hieruit blijkt dat de oppervlakte granen schommelt tussen 50 en

60% van het totale bouwplan. In de jaren heeft zich geen duidelijke verschuiving voorgedaan. Tarwe is het belangrijkste graangewas.

Tabel 2.1 Bouwplan in % van de oppervlakte cultuurgrond (gem.1964 t/m 1975) en aantal bewerkingseenheden per ha

Granen Land- en tuinbouwzaden Peulvruchten Suikerbieten Lucerne Handelsgewassen Grasland

Aantal B.E.'s per ha

11628 59 5 7 4 11 14 0 100 104 11629 51 6 7 8 25 3 100 96 LEI-groep 60 6 6 7 4 12 5 100 108

(5)

Over het bouwplan als geheel (zie ook bijlage 1) valt op te merken, dat:

het bouwplan van de LEI-groep het meest intensief is (aantal B.E.'s per ha), door de grotere oppervlakte suikerbieten, die vooral de

laatste jaren meer worden verbouwd. Lucerne wordt het meest op de studiebedrijven verbouwd. Op bedrijf no. 11629 bedraagt de opper-vlakte handelsgewassen 25% van het bouwplan. Dit betreft karwijzaad, koolzaad en blauwmaanzaad. Dit is ten koste gegaan van het areaal graan.

Tabel 2.2 Afzonderlijke gewassen m % van het bouwplan in 1964 en 1975 en het gemiddelde over al deze jaren

'64 1628 '75 gem. 64-75 46 12 4 - If 9 4 40 7 7 5 Granen: Tarwe 35 Haver 12 W.gerst Z.gers t 1 2 Totaal granen: 59 62 59 Land- en tuinbouwzaden: Zaadbieten 8 - 4 Graszaad -Spinaziezaad - - 1 Diversen

-Totaal land- en

tuin-bouwzaden 8 - 5 Peulvruchten(conserven) 5 Suikerbieten 4 Lucerne 1 1 Handelsgewassen: Koolzaad Karwijzaad Kanariezaad Blauwmaanzaad -Totaal handelsgewassen 13 18 14 Grasland -Totaal 10 7 4 10 11 11629 '64 '75 gem. 64-75 35 30 7 4 4 8 5 15 14 12 5 8 14 14 5 13 33 3 3 35 7 6 3 50 43 51 3 8 4 8 13 4 25 3 LEI-groep '64 '75 gem. 64-75 31 17 6 6 11 1 33 7 5 9 60 54 4 15 5 9 4 37 13 5 5 60 1 3 2 3 2 3 1 5 -2 3 1 6 7 4 4 8 100 100 100 100 100 100 12 13 12 8 3 5 100 100 100

(6)

Bezien we tabel 2.2, grafiek 2.1 en bijlage 1, dan blijkt dat op de studiebedrij ven het. bouwplan eenvoudiger is geworden. De za-derijen zijn van deze bedrijven verdwenen, evenals de suikerbieten op 11628.

Het koolzaad is op alle bedrijven geïntroduceerd. Het karwij-zaad verliest terrein, uitgezonderd op bedrijf no. 11629. De sui-kerbieten hebben op de LEI-groep een behoorlijk areaal veroverd.

(7)

3 . DE BEDRIJFSRESULTATEN 11628 178 2294 1821 473 484 86130 1921 26745 17500 11629 100,75 2355 1780 575 662 66734 8778 34594 17500 LEI-groep 50,11 2359 2052 307 643 32224 15502 23666 17500 3.1 A l g e m e e n

In tabel 3.1 zien we de gemiddelde kosten en opbrengsten, als-mede enkele kengetallen. Gedetailleerde gegevens vindt men in

bij-lage 2.

Tabel 3.1 De bedrijfsresultaten (periode 1964 t/m 1975) Bedrijf no.

Oppervlakte Geldopbrengst/ha Kosten/ha

Netto-overschot/ha Arb.opbr. ondernemer per ha Arb.opbr. ondernemer totaal Berekend loon boer

Arbeidsopbrengst volw.arb.kracht CAO-loon/vak

Tabel 3.1 laat zien, dat de opbrengsten per ha niet ver uit elkaar liggen. De kosten per ha van de LEI-groep bedragen ruim ƒ 200,- per ha meer dan bij de studiebedrijven.

Door het hogere berekend loon van de boer op de LEI-groep, stijgt de arbeidsopbrengst per ha bij de LEI-groep f 150,- boven no. 11628 uit, doch blijkt nog juist onder no. 11629.

Door de grotere oppervlakte is de arbeidsopbrengst ondernemer totaal van no. 11628 het hoogst.

De arbeidsopbrengst per volwassen arbeidskracht blijft op de LEI-groep achter en is, door de lagere arbeidsbezetting het hoogst bij no. 11629.

3.2 Opbrengsten

In tabel 3.2 en bijlage 3 zijn de opbrengsten van de belang-rijkste gewassen samengevat. Voor zover deze gewassen niet gedu-rende de gehele periode op de vergeleken bedrijven voorkwamen, is de periode waarin ze wel werden verbouwd, er bij vermeld.

(8)

eu CD o ! - l bO 1 H W i J X I r - l QJ OO en • i - T • H u A . 00 ^ U 03 P., O fsO M O o i— • a h 03 ex o a-, »— o CM r-. O cr> en -cr LO o m «d-LO m .—. ~* CM ^ t co CM r-~ v ï -* 0 0 co < f »—. r^ m c^ CM <r CM 00 -* LO CM •J3 CM v£) 0 0 0 0 0 0 t — * 0 0 r^ CO 1_ <r .—* CO CM CNI < f C3-i r--co - • T C ^ CM ~-. O o\ CM co r^-CM r^ co O > — i — a\ o co r~M o m ,—, »—• ,__, r-> L O o (-I 0) p., c <u co en m S a) bD co •u en CM 0) Ou Ml en O • H L-t ex o p-. u ^ O 0 0 o —• CM o-CO r-— co o V 3 —* r—< v © O ( O CO < J ' t ^ CM LO co a-« ON C M m CM co CO O L O o co CM L O LO o L O CO 0 0 CO o 0 0 CM LT| •vT CO CM CM 0 0 CM 3 -CM • r4 U bC G tö i - l 4) 03 <D c cd > C •—• ai M co •*—) • H P . 0 Û ^ c* o 60 0<i O o •—• a. u 0 3 c i , O r—. CN \ D 00 •» a> co o co ro LO ^.O L O ON * \0 CO o o <r <r L O o-••£> rt o CO , CO O LO ai ,'3 u CT! H •u co )-l Ol O o r~~ <r \£> CJ\ — u a> > cö rc co o CM CM ~ »-^ r^ CM < ! • CO •—< ^-< O L O o co CM 0\ o vo VD l~-~ CN CO 0 0 o 1 ^ . C O LO r~-CM O >s—) • f - 1

2

n) iA LO f ~ ^-> 1 ^ -ON * " " • "O ce CO N i - l O o « CO i^» L O vD CT, C OJ 4 - 1 CU • H 03 l-l 0) ^S • H 3 Vi 01 c u CU o 3 h 4

(9)

De kg-opbrengsten van 11629 zijn relatief hoog. Alleen de tarwe-opbrengst van 11628 evenaart de opbrengst van no. 11629. De prijzen voor de produkten zijn met uitzondering van lucerne op de bedrijven no. 11628 en 11629 hoger dan bij de LEI-groep. Dit is

voor de granen en peulvruchten hoogstwaarschijnlijk veroorzaakt of mede veroorzaakt door de mogelijkheid tot bewaring op beide studiebedrijven en op slechts enkele bedrijven van de LEI-groep.

Welke groep van gewassen heeft, ongeacht de kosten, het meest meegedragen aan de totale geldopbrengst?

Van de bedrijven no. 11628 en 11629 was dit na te gaan. Het resultaat is vermeld in tabel 3.3.

Tabel 3.3 Verhouding verbouwde oppervlakte en geldopbrengst

gem. opper-vlakte (in %) 58 6 6 4 12 14 -11628 gem. geld-opbr. (in %) 61 13 4 5 5 12 -gem. opper-vlakte (in %) 51 6 7 -8 25 3 11629 gem. geld-opbr. (in %) 53 7 6 -5 28 1 Granen Land- en tuinbouwzaden Peulvruchten Suikerbieten Lucerne Overig Diversen + gras

Uit tabel 3.3 blijkt dat de granen iets meer dan het gemid-delde tot de geldopbrengst hebben bijgedragen. De relatief hoge opbrengst van zaderijen op bedrijf no. 11628 is veroorzaakt door het suikerbietenzaad. De peulvruchten en vooral de lucerne blijven achter. De hoge opbrengst van de overige gewassen op bedrijf no.

11629 is ontstaan door de verbouw van karwij.

3.3 Kosten 3.3.1 Algemeen

Zoals tabel 3.1 laat zien zijn de kosten per ha op de LEI-groep het hoogst en wel +_ ƒ 200,- per ha hoger dan op de studie-bedrijven.

Tabel 3.4 geeft een specificatie van de gemiddelde kosten over de jaren 1964 t/m 1975. Een specificatie per jaar wordt gege-ven in bijlage 2.

(10)

Tabel 3.4 Gemiddelde kosten 1964 t/ra 1975

Oppervlakte

Arbeid

Werk door derden Werktuigkosten

Totaal bewerkingskosten Veevoer

Bemesting

Kosten grond en gebouwen Overige kosten

Totale kosten Aantal BE's per ha

1628 178 405 132 356 893 -213 430 2 85 1821 104 11629 101 435 141 356 932 20 105 441 282 1780 96 LEI-groep 50 646 204 387 1237 32 165 343 275 2052 107

In grafiek 3.1 is het verloop van de kosten en het netto-overschot gegeven, uitgedrukt in indexcijfers waarbij de totale opbrengsten (nettooverschot + kosten) van 1964/65 op 100 zijn g e -steld. Uit deze grafiek blijkt dat alle kosten, uitgezonderd de arbeidskosten van bedrijf no. 11628, in meerdere of mindere mate zijn gestegen. Da werktuigkosten en werk door derden stegen in ver-houding het sterkst.

Grafiek 3.2 geeft de onderlinge verhouding aan van de v e r -schillende kostensoorten. Hieruit blijkt dat de lonen gelijk ge-stegen zijn met het totaal van de k o s t e n , uitgezonderd van bedrijf no. 11628 en dat vooral op de studiebedrijven de kosten van de werktuigen en werk door derden relatief zijn gestegen.

In het onderstaande worden de belangrijkste kostenbestandde-len afzonderlijk geanalyseerd.

3.3.2 Bewerkingskosten

Deze bedragen op de LEI-groep ruim ƒ 3 0 0 , - meer dan het gemid-delde v a n de studiebedrijven.

Vooral zijn op de LEI-groep de arbeidskosten hoger en wel ruim ƒ 2 0 0 , - per h a . Verder is op deze bedrijven + ƒ 7 5 , - per ha

meer aan de loonwerker betaald, terwijl de werktuigkosten +^ f 3 0 ,

-per ha meer bedragen. Deze verschillen kunnen onder meer veroor-zaakt zijn door verschil in bouwplan en schaal van produktie. Hierover wordt in hoofdstuk 4 nader ingegaan.

3.3.3 Bemesting

Vooral bedrijf n o . 11629 heeft zeer weinig uitgegeven aan b e -mesting en n o . 11628 zeer veel.

Bemesting bestaat uit de "normale" bemesting (N.P.K.) en overige meststoffen, voornamelijk schuimaarde. Laten we de overige

(11)

meststoffen buiten beschouwing clan krijgen we de uitgaven voor N.P. en K. bemesting.

Tabel 3.5 Kosten van N.P. en K. bemesting 1954 t/m 1975

11628 11629 LEI-groep N.P.K. per ha 162 93 134 Schuimaarde per ha 51 12 31 N.P.K. per 100 B.E. 156 97 124

Hoewel no. 11628 do hoogste uitgaven heeft voor schuimaarde, blijft de N.P.K. bemesting desondanks het hoogst. De toegepaste bemesting is afhankelijk van het bouwplan. Een intensief bouwplan vraagt doorgaans meer meststoffen dan een extensief bouwplan.

Daar-om is het bedrag, betaald voor bemesting gerelateerd aan het aan-tal B.E.'s per ha.

Ook nu blijkt dat bedrijf no. 11628 zwaar heeft bemest. No. 11629 blijft laag door een blijkbaar weinig meststoffen vragende zeer goede grond.

De Lei-groep neemt een middenpositie in. 3.3,4 Kosten grond en gebouwen

Zoals tabel 3.4 aangeeft zijn de kosten van grond en gebouwen voor de LEI-groep over de jaren 1964 t/m 1975 gemiddeld ƒ 100,-per ha lager dan op de bedrijven no. 11628 en 11629.

Opvallend is dat deze kosten van de LEI-groep in 1964 nog ƒ I30,— per ha lager waren, terwijl dit verschil in 1975 nog slechts ƒ 30,- per ha bedroeg, zoals uit tabel 3.6 blijkt.

Tabel 3.6 Kosten grond en gebouwen

11628 11629 LEI-groep 1964 347 399 244 1975 456 504 448

De kosten voor grond en gebouwen bestaan uit: 1. Berekende en betaalde pacht

2. Rente en afschrijving pachtersinvesteringen 1) (graansilo's, erfverharding, enz.)

3. Klein onderhoud gebouwen voor rekening van de pachter. 1) De kosten pachters investeringen en klein onderhoud gebouwen

voor de LEI-groep zijn ontleend aan rapport no. 3.37 (Bedrijfs-economische mogelijkheden voor grote graanbedrijven) door ir. M. Draisma en J. v.d. Ploeg, ing.

(12)

Gaan we de kosten grond en gebouwen analyseren in deze compo-nenten, dan krijgen we het beeld, aangegeven in tabel 3.7.

Tabel 3.7 Opbouwkosten grond en gebouwen (1964 t/m 1975)

11628 11629 LEI-groep Betaalde of berekende pacht 300 370 309 Kosten pachters investeringen 70 49 14 Klein onderhoud gebouwen 60 22 20

Tabel 3.7 geeft een beter inzicht van deze kosten dan tabel no. 3.6.

De betaalde of berekende pacht van bedrijf no. 11628 is nage-noeg gelijk aan dat van de LEI-groep. De kwaliteit van de grond is ook ongeveer gelijk. Ia betere grondkwaliteit van bedrijf no.

11629 komt in dit cijfei duidelijk tot uiting.

De kosten van pachtersinvesteringen zijn op de bedrijven no. 11628 en 11629 beduidend hoger d?n op de LEI-groep. De

studiebe-drijven bezitten beide een graanbewaringsinstallatie, terwijl deze maar op enkele bedrijven van de LEI-groep voorkomt. Verder heeft bedrijf no. 11628 investeringen verricht in erf- en kavelpadver-harding. Het klein onderhoud gebouwen is bij no. 11628 hoog door het aanwezig zijn van vier gebouwen.

3.4 Netto-overschot

Dit vertoont een zeer wisselend beeld (grafiek 3.1) met zowel uitschieters naar beneden, als raar boven, ontstaan door verschil in kg-opbrengsten der gewassen. Hoewel de totale opbrengsten wel een stijgend beeld vertonen, stijgen de kosten evenredig, zodat het netto-overschot in relatieve zin geen verbetering heeft onder-gaan.

(13)

1 1628 178 1 8433 39! I 27 344 11629 101 9652 455 138 379 LEI-groep 50 5362 604 191 362 BEWERKINGSKOSTEN PER 100 B.E.

Zoals uit tabel 3.4 b'Lijkt zijn de bewerkingskosten op de LEI-groep ruim ƒ 300,- per ha hoger dan het gemiddelde van de stu-diebedrijven.

Om het verschil in bewerkelijkheid van het bouwplan uit te schakelen, zijn de bewerkingskosten per 100 B.E.'s berekend.

Tabel 4.1 geeft het gemiddelde van deze kosten weer over de periode 1964 t/m 1975 (ook bijlage 2 ) .

Tabel 4.1 Bewerkingskosten per 100 B.E. (1964 t/m 1975)

Oppervlakte in ha Aantal B.E.

Arbeid per 100 B.E.

Werk door derden per 100 B.E. Werktuigkosten per 100 B.E. Totaal bewerkingskosten per

300 B.E. 862 972 1157

Hoewel de verschillen minder extreem zijn dan volgens tabel 3.4 heeft de LEI-groep behoorlijk duurder geproduceerd dan de studiebedrijven, waar de grootte en de betere verkaveling ook wel debet aan zal zijn.

Vooral de relatief goedkope produktie van bedrijf no. 11628 is opvallend. Daar de waarneming zich over 12 jaar uitstrekt, is het mogelijk dat er zich in de loop van deze jaren opvallende ver-anderingen hebben voorgedaan. De grafieken no's 4.1, 4.2 en 4.3 geven hiervan een inzicht.

Grafiek 4.1 Arbeidskosten per 100 B.E.

Bedrijf no. 11628 heeft de stijging van het arbeidsloon goed opge-vangen door vermindering van de hoeveelheid arbeid. Er treedt zelfs in de loop der jaren een lichte daling in de arbeidskosten per

100 B.E. op.

Bedrijf no. 11629 heeft de arbeidskosten goed in de hand gehouden tot 1971. In 1971 werd een vaste arbeidskracht aangetrokken, voor-dien werd met losse krachten en familieleden gewerkt. Dit veroor-zaakte een loonexplosie, die na 1973 weer iets daalde, doch toch nog hoog bleef.

(14)

1 e « n 0) > ai r - t 0 --' T 3 • H p. O O r-4 u CU f> 4-1 0) fö CN o-1-4 CU £> cd H ^^ VJ 0) ca '<—> U CU p, ß eu c 0) o o p. ß •1-1 6 0 ß • H ) - i 0) -a CT. CN v D »— r-~ 0 0 CN v D •—• i — P . 0) o S-i i M w r-3 5 0 V4 " 3 0J ,o T 3 • H 0) JZ i—I 01 eu > eu o ra • i—i • H. V i P . M i n) U T 3 0) r S '13 • H 0> X ! 1-4 eu eu > eu o -ß ryi • r - ) • H M P < t-0 cd H *d eu , ß T 5 • H eu »ß r-4 eu eu > eu o ^ C0 •.—) • H S-4 P . < X <r v D • V co 1 co ». CO C-4 < T — ~rt j v C 0 0 v D ». r^ ~ T o 1 o 0 0 r^ vo ~-^ v O v O CT. •—' r^ < t -*— co ». VD CT> ». r-CN t— n v O | O r*-\ < t *. - T I CN .^ | 1 - ^ r~ 0 0 v D —^ _r-» V D CT. •—' O f~-- -:_f-». O O ». vi'. e» »-— <r m ! •x-r-^ L O « V 0 0 1 u - | 3 -1 o r— CT. vo -^., CO VO O •— ro . — i ! VC • N en 1 - ™ ». O l CT • o -1 0 0 CN •—• | .—. CT. CT. ». CN 0 0 un l CN CT O r-~ • - ^ , CT v O CT •—' CO m un ». CT) 1 '—. ». CT. CT v—. 1 C " O —* 1 <r en CT. *\ 0 0 0 0 o 1 0 0 CT M r~ ~^ O r-~. CT "-u-> CO r—• 1 ^ -^ .—• L O ». T — ,—. r~ «—• .—. <t o + •-• . — i T— *". r~-LO <r 1 < N CN CN r^ ^-^ r—. r~-CT •—• CO t — • CN v D T ' - . •—' r ^ •. 0 0 0 0 C T C I O 1 C o VO o .—• VD O 1 CN —« CO r-~ ^•^ CN r~ CT •— r-~ VO co \0 1 CT #> Cl — O t~-•—• O en \o ». ro co T — 1 •—. <* 1 CO «* o- r-^-^. CO r-CT ~~ CN CO t — . *— CO 1 0 0 ». VD •"• m r~-<r r^ 1 o « sO V D < f .—' *— CN 1 •—. r^. m r-*-^. _<r r-CT. '— VO r—. VO O —• 1 VO ». CO ~— 0 0 o •—' CN C J 1 CO ». co VO .—« »^ .—< CO 1 f — • un v O r~ ^^ _un r-CT •—• V D oo r~~ •—< 1 un ». O •~' r^ un ir\ <r i r^. ». O CT. <r t - ^ un 1 CN —-• • 0 eu O v O O CN 1 C-J ». 0 0 •—• O r-r^ 1 un »> oo co •—• + m v D 1 CO 0 0 o r~ ^— v O v O CT ^~ CO •—• —* CO 1 — 1 1 0 0 » t CN —' v j •—• •—' CO r-~ 1 0 0 ». CN » • ^ - < ! • 0 0 + a\ <t l o <c »—• L O r^ "^->. •—• r^. o\ »— 16

(15)

LEI-groep.Tot 1968 trad een daling op, daarna begonnen de arbeids-kosten per 100 B.E.'s te stijgen en wel zeer regelmatig.

Grafiek 4.2 Werk door derden per 100 B.E.

De studiebedrijven 11628 en 11629 maken praktisch dezelfde ontwik-keling door.

De LEI-groep begint zeer hoog, daalt tot 1968 en volgt dan dezelf-de lijn als dezelf-de studiebedrijven.

Grafiek 4.3 Werktuigkosten per 100 B.E.

Bedrijf no. 11628 vertoont een geleidelijke stijging tot'1972, daarna een explosie door de aanschaf van zware machines zoals trekkers en zxvare grondbewerkingswerktuigen.

Bedrijf no. ï 1629 toont vooral na 1970 een grillig beeld, dat ten-deert naar een behoorlijke stijging door een voortgaande mechani-satie. De werktuigkosten waren in 1973 zeer laag door zeer weinig kosten voor onderhoud.

De LEI-groep vertoont een veel evenwichtiger beeld, met een lichte stijging na 1970.

Zoals uit grafiek 4.1 blijkt is op bedrijf no. 11629 en de LEI-groep na 1969 de stijging van het arbeidsloon niet volledig opgevangen door vermindering van de hoeveelheid arbeid, waardoor de produktie duurder werd.

In grafiek 4.4 is dit gegeven vanuit een andere gezichtshoek benaderd. Hier is het jaarloon van een vaste arbeidskracht

(bij-lage 4) uitgezet tegen de bewerkingseenheden per manjaar. Als man-jaar is genomen het totale loon, zowel berekend als betaald, ge-deeld door het jaarloon volgens bijlage 4.

Hieruit blijkt eveneens, dat de arbeidsefficiency op bedrijf no. 11628 zeer hoog is en op bedrijf no. 11629 en de LEI-groep na

1969 is achtergebleven.

De grafieken 4.1, 4.2 en 4.3 geven de verschuivingen aan die zich in de periode 1964 t/m 1975 in de opbouw van de

bewerkings-kosten hebben voorgedaan. Deze verschuivingen kunnen zowel veroor-zaakt zijn door prijsveranderingen als door hoeveelheidsverande-ringen. Tabel 4.2 geeft hiervan inzicht.

Tabel 4.2 laat zien dat tussen 1966 en 1971 de prijsstijging nog voor een belangrijk deel kon worden opgevangen door besparing op hoeveelheden, behalve bij 11629. Na 1970 kregen de prijsstij-gingen de overhand en stegen de bewerkingskosten sterk. De daling van de hoeveelheden is in de laatste vijf jaar langzamer verlopen dan in de eerste vijf jaar.

Tabel 4.3 toont aan of de verandering van de hoeveelheid voor de uitvoering van werkzaamheden aangewende middelen, wordt veroor-zaakt door arbeid, werk door derden of kosten werktuigen.

(16)

1 0 0 N — ' -d • H M 11 ft , ü M 0)

s

ö o o 1-4 e 01 a CU (50 •I-t d 4-> .* _u (U » M Ti T H CU 4 3 !*4 CS •o • H 0) X ! i—i cu o - C CU X I (3 «1 > p. o o . - { M 0) > • u 0) ffi co • s t t - i a> X i cd H •—\ M « C3 "-) h 0) a c a) 4-1 S 0) U o u a. s • H 0 0 c • H M Oi •a c ctj M eu > 0 ) 1—1 •3) ^3 4-J a <u u o M o. QJ X ) r~A eu T 3 "-3 •r-( a Os C N I oo •H 3 C •U 0) Ai 4-1 u en CU o 3 M u o o T3 C CU ,.•*! "O CU O) S -o T3 •H CU J3 M cd & TJ "d X» u ca ! 60 U CU Ö 4-1 cn O eu o 6 0 "tf I U O O

c

CU U U CU O) S "T3 CU XI u e« C N o CM in p^ oo co l o CT. O oc CT. CM — p~ p~ m C N co I I — er st I co st oo m co o CN fO i o p^ co p-oo O o co st I I U3 — CO — co i m oo st m I •n CN Ol CN —. 00 — CN ~ CO D CN 00 m CM — — ! I I I -et CT. m cn CN in l o m I i p^ — oo CN m l cn I oo o I p ~ I cn — CN —. CM O — <t p~ oo I 00 CN CM CN CN I st st 00 CT. •st p ~ I O m o co I oo st — • t~» oo m oo 1 0 0 CN v O r— " W) •i-t 3 4-1 ^ U CU S U O o T J CU a OJ 4-i U3 O ^ G CU T 3 U CU v O m . — • s t CT. w—> cn »--* l p -s t ! »—» vr> t—• 0 0 r-co •—' 1 CTN CN CN 1 CT. CN 1 i — • m 1 o <r l 0 0 1—* s t CO o 0 0 s t s t CM r^. CN o m o VJ2 1 0 0 m l v O r^ •—• < ! • CN O CO i n m as o o O l o m o CM CM CO s t 1 CO CM 1 r^ v O 1 0 0 <n l — s t CN 1 O s t 1 MD s t 1 s t CO 1 O co o I I oo r~-r- — O CO 1 r-~ v D *->*, _{v O} ^£) o> •—• r^ 1 0 0 ^o "^^ t-~ \D as ~~ r^-O CM 1 Os VO *^ 0 0 o Os ~~ o 1 O r^ • - - ^ o> v O O-i —• ON CO r^ ^^ _o r^-Os *— m CN I CM r-. ---*. *-* r~ CT. •—' CM Ps 1 CO P » ^^^ CN r-as •— — m l s t p -^^. CO P -CT. •— O CN 1 m p -^^. s t P-. cy. ^^ — 0 0 1 \D P ~ "-^, _m P^ as *— co ON 1 • e 0) o p p -i o p ~ ^-^. V D v£) CT. ^ -O 1 m r^ ^-^ ^-, p » CT *~^

(17)

Uit tabel 4.3 blijkt dat de afstoot van arbeid bij de LEI-groep in versterkte mate doorgaat, doch op de bedrijven no. 11628 en 11629 een vertraging ondergaat.

Op bedrijf no. 11628 is de afstoot zeer groot vooral door

schaalvergroting. De hoeveelheid aangewende werk door derden neemt sterk toe door het meer aanwenden van chemische bestrijdingsmidde-len en op de LEI-groep door het meer gebruik maken van loonwerk

gepaard gaande met afstoot van arbeid.

De hoeveelheid van de werktuigen is toegenomen, uitgezonderd bij bedrijf no. 1 16z9, waar deze in de periode 1966/70 reeds sterk

toenam.

Bij bedrijf no. 11628 gaat de .toename van de hoeveelheid werk-tuigen gepaard met een sterke daling van de hoeveelheid arbeid.

Grafiek 4.5 geeft het verloop in beeld weer waarbij 1965 op 100 is gesteld.

(18)

HOE NU VERDER?

In grafiek 5.1 is aangegeven welke oppervlakte per manjaar werd bewerkt. Vooral op bedrijf no. 11628 stijgt dit de laatste

jaren enorm en behaalt in 1975 een oppervlakte per manjaar van 89 ha. No. 11629 doet het wat rustiger, zij het onregelmatiger aan. Op de LEI-groep stijgt de oppervlakte per manjaar zeer regelmatig.

Hoe ver kan dit nog gaan? Volgens de Landbouwverkenningen zal in 1990 190 sbe's per v.a.k. zijn bereikt. De sbe's zijn berekend vanaf 1971. Deze zijn in bijlage 2 vermeld. Hieruit blijkt, dat bedrijf no. 11628 reeds geruime tijd aan deze norm voldoet. Be-drijf no. 11629 en de LEI-groep hebben deze norm nog lang niet be-reikt met gemiddeld resp. 126 en 128 sbe's per v.a.k. gedurende deze vijf jaren.

Grafiek no. 5.2 geeft hiervoor opheldering. De bedrijven no's 11628 en 11629 hebben nog enige ruimte met resp. 2,3 en 1,8

man-jaar bedrijf. De LEI-groep met 1,4 manman-jaar per bedrijf heeft de onderste grens al bereikt, daar i.v.m. opvolgingssituatie 1,3 v.a.k. ongeveer de benedengrens is. Deze zullen om de aanwezige arbeid emplooi te geven moeten overgaan tot bedrijfsvergroting of de verbouw van meer arbeidsintensieve gewassen, toevoeging van waarde aan het produkt door extra bewerkingen e.d.

(19)

SAMENVATTING

1. De LEI-groep heeft een iets intensiever bouwplan dan de studiebedrijven.

2. De kosten zijn op de studiebedrijven ruim ƒ 200,- per ha

lager dan op de LEI-groep. Hiervan zijn de bewerkingskosten + ƒ 300,- per ba lager, doch de kosten grond en gebouwen

~+ f 100,- hoger.

3. De geldopbrengsten per ha van de bedrijven 11628 en 11629 liggen op hetzelfde niveau als van de LEI-groep.

4. Daar de kosten een verschil geven van ruim ƒ 200,- per ha, is het netto-overschot per ha van de LEI-groep ruim ƒ 200,-per ha lager dan van de studiebedrijven.

5. Indien in 1990 de grens van 190 sbe's per man moet worden bereikt blijkt dat no. 11628 deze norm reeds ruimschoots heeft bereikt doch dat no. 11629 en de LEI-groep het aantal sbe's per man nog sterk moeten opvoeren.

6. Op de studiebedrijven kan het aantal ha per manjaar nog wor-den uitgebreid. Op de LEI-groep blijft alleen de ondernemer als arbeidskracht over, zodat bij voortschrijdende arbeids-efficiency tot bedrijfsvergroting of tot verbouw van meer arbeidsintensieve teelten moet worden overgegaan.

(20)

Bijlage 1. Bouwplan in procenten No. 11628 Tarwe Haver Z.gerst W. gerst Zaadbieten Spinaziezaad Peulvr.(cons.) S.bieten Lucerne Koolzaad Karwij zaad Kanariezaad 1964 35 12 12 -8 -5 4 1 1 -9 4 1965 1 29 1 1 -15 6 3 5 5 10 5 1 1 -i 966 1 33 13 -12 7 3 2 6 1 1 5 8 -1967 1 38 7 -9 7 5 -6 12 2 14 -1968 1 44 6 7 -5 6 1 7 13 -10 -!969 1 39 16 16 -3 -6 9 -10 -1970 1 35 15 14 -2 -1 -1 6 10 -7 -1971 1 47 -9 2 -12 5 12 13 -1972 1 49 -8 5 -1 -1 5 11 1 1 -1973 1 38 -4 7 2 -13 1 10 24 -1974 1 47 -1 -1 6 -8 -10 18 -1975 46 -4 12 -10 -10 18 -Gem 40 7 5 7 4 1 7 4 11 8 6 -Totaal 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 No. 11629 Tarwe Haver Z.gerst W.gerst Zaadbieten Spinaziezaad Graszaad Zaaierwten Peulvruchten S.bieten Lucerne Koolzaad Karwijzaad Kanariezaad Blauwmaanzaad Grasland Totaal 35 7 8 -3 4 8 -14 -5 5 8 -3 100 35 8 -12 3 i 3 -8 -5 5 10 -4 100 37 12 -11 -6 3 5 5 -5 -8 -5 3 100 29 12 10 -5 5 4 -4 -5 5 14 -4 3 100 34 5 -12 -5 -5 -8 5 18 5 -3 100 34 7 -9 -5 -8 9 14 7 4 3 100 42 10 -11 -9 6 9 -9 4 100 37 5 5 4 -8 -5 -9 10 9 -5 3 100 30 8 4 4 -5 -6 -10 11 13 -6 3 100 28 5 5 -5 -10 19 20 -5 3 100 45 5 -9 -10 4 9 5 10 -3 100 30 4 5 4 -12 -9 14 14 -5 3 100 35 7 3 6 1 2 3 -7 -8 8 13 -4 3 100 LEI-groep Tarwe Haver Z.gerst W.gerst Zaadbieten Spinaziezaad Graszaad Peulvruchten Suikerbieten Lucerne Koolzaad Karwij zaad Kanariezaad Diversen Grasland 31 17 6 6 3 3 2 9 1 2 -11 1 -8 30 20 3 9 4 3 2 7 2 2 1 11 -6 36 19 4 6 2 2 -7 3 1 2 10 -1 7 36 17 4 5 3 1 1 6 5 4 2 7 -1 8 33 17 4 5 1 -1 9 8 4 5 6 -7 36 16 4 -1 2 -8 7 4 4 11 3 -4 39 17 4 4 -4 5 7 4 2 6 -4 4 42 11 5 4 -1 3 3 7 5 5 9 -1 4 44 3 4 8 1 1 7 2 13 4 5 4 -4 40 7 7 6 1 1 3 5 8 4 8 8 -2 37 7 3 6 2 1 3 7 9 4 8 10 -3 33 7 9 5 1 -5 4 15 5 9 4 -3 37 13 5 5 2 1 3 6 7 4 4 8 -5 Totaal 100 100 100 100 100 100 100 100 100 iOO 100 100 100

(21)

e eu 00 c eu 60 i n i O N i D n c i c m - - s t co s t o en — rs — o ] vo • f — rs co oo CM CO « CM m i n — • m s t r s N O CM co s t c o O s t — co CTN r s LO c o - r^ < f N er. CM o- o on — co co SO CM 5 ai ü ui rs

en O s o m m o o c o m c n — c o s o c o i n m o /•vi ^ , M ir, „ csj ~cr CM CM s t CM es) en en o

— CM CM tN <t Cl m --o CM ro m n Oi « vD St CM SO CM CM CM u-l « O t N v O CO O CO » m — CM uo o co o r-i CM co co co en co vD r^ CM co CM m CM O ^D O 0 <J co m st m « « en st CM en co oo — — CM ON -* — co m — CM CN Cs) st rs ON CO rs en so rs co r s rs O CS O - - Î o CM st C M m — CM CT. CO ND O in >o Is IA N r s - m c o r ~ . c o o N O O c o o s t e o — C M O O C O C O O — CM CO —• — sD CO CO CM CM CM Ci S O N O N O — o o e n s t — r s v o e n e n s o ^ o o O en en rs so CM CM o — o oo ON rs rs o CM co — st O CN st oo o m si st rs rs o — CM CM CN O O CM O CM co rs « m o co o m C M r-s C M rs ^o C M « O o CO St CO — en st 00 CO st rs en o in » CM — so st — * s t CM CM CO CO CM O — O CO „ CM — rs m —. m —• CM CM co sD o en — en o o st — m — s t O M (NI co en in co r i - s t O — co rs rs — C M st st » « co co co sD so NO st rs co C M co N O in C M „ « CO OO CO — sO SO — rs CO CM fs in SO CM CM SO so rs m co St m o m st CM CM st rs en m — o st co oo o oo st rs rs o rs o o o r s m c M — co co CM co CM — CM cors rs oo — rs st st m o rs .o rs o — CM CM o »co VD r o o o « c n s o c M o o m — NO oo CM CO

en - v t - n c f l C N i s t C N i c o r - j s t s t - ' - O cocors so — co CM co — coco » «in cs oo CN — - — C M so st CM — o c n i n c n co CM m oo r s r s -4- — — uo — CM CM — m s o oo CM s o — r s c o r s i n o o c n s O s o o r s s t m — r s — c n c M c M c o s t r s MO cn r s r s r s r s s o o o r s s 3 . c n . CM s o co s t i s r s o » r s ON — en r s r s — — o s t oo — s t c o -en — co — c o r s c M ^ j - c M r s i n o o c o s o c o o o co s t ON -en m co — c o c o » « O N CN s t CO — — CM 00 NO — — ' sO SO st CO O St O st st m — m co en s t o N O s O N o m o o c o o o s D s o — i n c o c o c o o c o m e o oo r s ON NO en s t OO s t — co m n o r s r s c M r s c n c n i — r s m o o ON o co m co » NO s t o e n r s c o r s o — m r - co s t — co en — co C M N O — s t c M v o m c M o o c j c n e o s t n s t — en co c o r s » » c o CM m M — — — r o — •— — i n r s co co ON s t s t m i n CM — s t en 00 en N D m c M m N D C M N D o o r s s D O N s t s o r s ^ f c n e n c o o r s s o r s r s e n o en — co CM r s CM < t CM NO co — c ; m m o — so m en en en m st •*•• co CM — st « m — m — st — oo st o rs so o en N O — co [s. co St — 00 <t st en en co co CM rs o i m st <t l — o » « O CM st O st st O CO st 0 0 O — m is 00 CM — — s f s O O m r s G C S t s O C - l s t O s t C O s D s O M O CO ON s t CO N C O O O s D i n i n i n s o s o o e s i c n — O N M O s f M j o o i - « \ û CM c o o e o r s — r s r s M VD s t VD s t s t ON — s t — csj oo CM s t o-j r s en — — - t s t o~ m — NO — — CM co — CM r s « „ C M — s o - • — — o oo — r s r s co m o c o en CM CM — — co i n r s i n m e n — i n e n s o m L O N D — o co — CM ON co — s t c o -s o « i — -s o r -s — o N i n o r -s -s t r -s r -s o c o r -s » O N m c n o c M en. — s t c M c o — s t c o r s c M s t s t e n o o o s o o — co — m — o — CM S O N D — CM r s CM — r s r s CM — — st C M rs st so m U T st C M rs CM OO 00 — rs o oo co « « in — so st csj CM 00 — [s C0 en — co m rs CM NO m c M o o c n c n c n c O s i - o o o — C M C M O r s m s t CM m — o s t s t ON CM m — s t c o s t s o • . c M r s o o o o r s o o o o s î O s O r s c o e n s t » O N vo o M O s t o r s r s s t s t — i n co s t e o en — s t O M I S — c o c M N O O M i n m c s j c o c o s o s t s D o — m s t O M I S „ „ s o — oo — — NO — CM CM o — — co r s CM s o m c M m — en en CM — CM m s t OO i n m c M O O C M O M — s f s O c O — O O s f C O C O O O C O s t CNCOCO so » en NO m — e n c o m c n c o o o i n — c o c o „ e n — s o — oo en — s t c M o o — c o o M i n r s — — o o c M i n œ CM r s CM — CM — sO — — st (M N — CM CO CM — CM CM — — m o co oo CO SO CM — st CM rs CO — sD IS vO r s - o 00 CO CM St ON oo CM CO ON

o

s t o c M i n i n c M e n r s — e n e M c o c M C M r s i n N O O O O m s O s t S D O O N O SO s o m r s o o N s o s t s t s t — N O C O O O N O — « r s v o r s o r s CM M O s t ON — s t c s i r s — ( v i c M i n c M s O s o o c M o o O O C M T S en — en s t CM r s — — c~j e n N O c i ^ O N O ^ -O o CM — — co CM o so m rs o « « en ~~ oo oo — so O

o

st CO • CM <D WD CO r-4 r-i • H PQ oo CM SO ^^ r— • O c I H •'—1 • H u T ) d) m CO rC c • H 0) J-) ^! CO i - ( > U <D TJ • H 4) Çu Jl Pu O M < C Cl) - U M Û> TJ U O O T J M U CÜ > c CD u C en 01 o 4-1 A : w O £ M 0) M X> • H 3 - i 4 J Cd AS et) M 4-J 01 o DE H 60 C • H 4-1 en eu

e

CD PQ C 0) S 3 O r O CD 60 + T3 es o u 60 c o> 4-1 en O « C eu 4-J en O X 0) 60 'r-\ U 0) > O e: 0) 4-1 en O A i eu •—i et) 4-1 O H C eu 4-1 en oo C eu >-i Xi D . O eu — i efl 4 J O H cd 42 i-t eu C 4 J O Ä a en U eu > O 1 o 4-J 4-1 eu z Cd r - i X. cd cd U 4-1 eu o O - 4-1 ci s U )-i eu eu X ) T J C c o o • • u u 4 2 4 2 çu (X O O . . 4 2 4-J M U < < — I cd cd 4 J o 4-) 4-1 O 42 O en I-. CU > O 1 O 4-1 4-1 CU z e _o o I - I ö O) 60 •r-l W I—( cd cd 4-1 o 4J • AS cd • > cd 4= —^, • 4-1 c 01 > a • H eu T 3 O -a eu • t j M ed 03 ! 3 • AS • 03 > > M eu ex • M 42 P-o • 42 M < —1 cd m 4 J 0 4-1 Ö eu X ) eu 42 c ; 0) eu • 9 0) PQ ed 42 U eu en • AS • cd • > !-4 01 P-i • AS

co

_• > 1-4 0) . w PQ O O —• t-i 01 ex c eu 44 en O ex A S 0) 42 CO • 5 eu PQ X ) •r-l eu 42 U < C 0) •a r4 o> X J l-i o o X ) AS rJ eu ;s c 0) 4-1 en O AS • W • pq O o •—« •*•«*. • M • > eu 60 42 • 1 - 4 3 4-1 A i U eu 13 r - i ed ed 4-1 O H C eu V-i cd ' I-) C ed S z ~ , cd o 42 O ~^ C II • H s t SO •—) e n C VJ — oc) td N ^ e « • • — I -i—i H C C eu od cd ex e e • 1-4 U U > eu eu H ex ex eu • • ex w w ex • • O PQ PQ • M H / s cd 42 O cc) C X O " - > O — C II cd eu s t g A i sD • i—i en U ' H — m H s y ex eu • AS • x) n xi o oi o t-i > H ex ex • u • 42 cd 42 u od (-1 • < c < : C eu 4-1 tn O AS 1 « O O •—• 1 - , u _eu ex • u 42 ex o

(22)

0 CU 60 ß CU 60 O <u O r . o o 3 u o o o o 3 o o o m r v o o o i n r -» • * — c o r n — ^ f M r N f o ^ i v û i - v f f i r ^ O — CM V D r - o o O - o u-| as oo - 3 CN v o •— * VO CO m en co (M N 1T| vD CN — ' u CU > Cl) -—<* • r - j CU 6 0 <d - 4 r-t H M UO r-. OO ~ < f i-^. Os 0 0 I -CT. Osl r~~ co , r-oo O r-. Os CO v O co 0 0 v O er. r--v O co vo VO CO m v O CO <r V D CO oo CN VO •—• r—' • O c «w • r - l • H M •O CU m UO 0 0 r~- c o ». LO O o m CN r- vc ». uo o o UO - O r-- 0 0 « vo O O o - i < r OM o o ». UO O o CM OO CN < T ». r o O o oo er. 0 0 VO •> 0 0 o U 0 — t 3 -- 0 0 o o uo a i r^ m ». 0 0 o o UO O r-- oo ». co O O U 0 - O r-- — * 0 0 o o O UO 0 0 o •> 3 -o o o o CM r--- co o o CO ^ Ö •r-l CU 4-> M « I—l > TS r-l - H CU 0) o. x> ft f-l o < o 0 O CN as -3-CN 0 0 o CN <r <r p ^ vo r — ,— ON oo OO «—• er. o —-UO «—. r - l , t - - . —, 0 0 U 0 Os C cu T) M Cl) T J 1 * O O • o M U CU » --J-00 u - i , O N U 0 v O v O O 0 as uo <r 0 0 —-<ï U 0 o OO U 0 r-^ CN vo r--Cs] as 00 CN 0 O U 0 CN 0 0 t—i CN O <r CN ß CU 4-1 CO O X. 0-4 — <r ~ CN O < f l O O Cx! r^ CO - -3-00 Os U 0 -X) I--. 0 0 U 0 t - » <r -CT r^ <r 0 0 r-os oo vo -3-o r--UO O r^ ß CU 4-1 «3 O M • & 0) 6 0 X> •H 3 4-1 »M r-l O) 13 r - l « CS 4.) O H 0 0 O0 f—* UO < ! • r - H <r r-~ .— ^_ c - l O 0 0 OO O —' er. as <ï 00 co 0 0 as v£> t , t~~ U 0 0 0 M ß • H 4-1 03 CU S 0) PQ < f O U 0 CN oo UO e-4 v ß < î 0 0 t ~ --* uo ~* < t -v D o -o-0 -o-0 CN •o-c^ •— <r v£) f — . < ï " < t o <r LO as OO o Os oo e 4) 3 o Xi <ü bO + T) ß o t J 60 ß CU 4-1 t n o w r-» VD OO a> 0 0 0 0 d -<ï* 0 0 CN 0 0 CN r^ ^o CN C5> CC CN VO r--CN ^, v O CN as 0-4 oo <r ^o C-4 oo as CN . , r~ CN a CU 4 J in O M d) 6 0 • H r-l Cl)

è

\0 r—. <r C l co ^D <r C.) m co . ~ 1 o ^ CO •—* o C-4 VD O-J r^-. - ï -o U"^ VD UO UO r--O U~l 1 ^ -^-« VO v O r-« oo 0 0 sD <t _, VO sr e CU 4-J OT O r M CU I—1 cd 4-1 o H OO * D \0 CN O as oo CN I - ~ o-. U 0 r - l O O o OO CTN <r 00 CN 0 0 U 0 •<r CN ^- r--*—•• CN U 0 O O CN ,__ as o r - j uo as 0 0 I -CN r^ as •—« as ß ca 4 J CO 60 C CU u r O ft o CU r - l ca 4-J o H v D <r CN C-) CN d -.-^ .—> -"^ O-J 00 o> .^ r-4 r - i o-0 o-0 <r i ~ v O 0 0 o - f U 0 r^--* C3> — UO -<r \40 CN 0 0 UO s t cd r ß u CU ft 4 J O JZ o W) U 0) > O 1 o 4-1 4 J cu •z as uo — ^D <r — CN 0 0 " v D v O u o CN •n — C30 oo o UO L!0 o o UO oo —< as oo o uo — as o • n — c o CO CN —. CM CN v u o-, as o . o o OO v O cr> -<r v O 0 0 Os ' O uo -^r <f r^ UO O 0 UO CN 0-4 ON U 0 UO U 0 CN U 0 r-» o o sD 0 0 UO O U 0 uo — CTi ~ o - j r ^ as CN r^ er. 0 0 -<f < f O o-, -o-Cd r - l , f l Cd cd M 4-1 0) o ft 4-> ß à U J-i Q) CU T3 T3 ß ß 0 O • • u u r O j a ft ft o o • • r O r O U U < < — O CO CN 0 0 cr-CN CN CO CN - J >* CN 0 4 0 0 as ^_, — VO CN r^ UO o oo sO sa co sC 0 0 VD r - t O UO Osl CN 0 0 0 0 < f CN CN UO v D 00 m ON as sO —. sD r-l cd cd 4-1 o 4-1 4-) O s: o w u CU > 0 1 o 4-1 4 J cu S3 o--o 0 0 r~. oo v D oo <r v D co o CN C30 O 'Z o C-l m "Z oo oo o o o 0 0 Os r^ v O o r-< t O OO r^ -* UO 00 00 -<f UO CN .—. oo O CO 0 0 CN ß O O 1—1 ß CU 60 • H W o o VO « OO CN — OO r- as ». co CN 0 0 CN o-i < r •> r-» oo — O J C i u o ». er. oo — CN r - V ß ». r— Csl O 0-1 UO < t - uo 0-1 CN " -JD e r . - < f c-4 o o ~ — v O v j -OO -OO < t — •> OO CO CN " oo m ». as OO CN 0 0 o •> 0 0 CO CN vo < r ». VO o o — (TJ "----• 4-1 ß CU > ß r - l - H cd cd cu 4-1 - r j o o 4 J T3 • CU M T> • u cd cd • cd > S UO 00 as v O 0 0 r~» < t v D VD OO K f CO O 0-4 ( O C^4 r~ <r UO r~-CN o OO VD -"-?' UO <r o o oo UO oo 0 0 CN CN r—• 0 0 m 0-1 VD r^ 3 -UO CN 0 0 C-l -vT O CN CN r~ •— 0 0 CN • ^ • CO • > M CU ft • U r û ft O • r O V4 <ï OO r - ' v O CTi ^ -CJO v O OO CO OO < t OO CC < r as r-~ w— <t as o v D as 0 0 O 0 0 — i ON UO <J-r—« OO OO as O o eir -en oo CN O o ~ as v D • o -O r - l cd cd 4-J o 4-1 ß cu -ö CU r ß ß eu CU • 3 0) PQ UO as v D oo -3" oo <r OS <r oo 00 00 oo r^t as o O r—« OO oo OO o r—. -* O •—• cd r ß u CU ft o 0 0 — < t as 0 0 UO oo 0 0 d -oo CN CN UO as CN -* CO < J <r <r 0 0 UO oo _ oo UO oo o uo as O-l er. VD CT. 0-4 ^ --CT 0 0 CN «* OO 0 0 oo 00 O oo CN • r * • cd • > u CU P M 0 0 ». — • -O # f O 0 0 < } • ». < t " o-». o r^ ». -* v O • ^ > cd • > u CU ft CU X) 6 0 w PQ O o r - i u cu ft ß CU 4-1 CO O r * i

£

CU PQ r-x C-l vu -T oo uo oo r--v O v O v O u i r^m r--OO o CN <r < t r -oo uo Os OO O . r--0 r--0 co OO oo , „ , t ^ . 0 0 VD UO OO 03 •1-1 CU •O u < — o-CN OO UO CN I -.—i O-l oo UO r--—• <r c , UO r — O CN r — UO — 1 •—' v D r-< f r^ CN oo ß cu •o M CU T3 U O o TJ r * u -! VD 0 0 CN ß CU 4 J en O M o 00 <r r-. uo <r " r-0 r-0 CN "" v O o CN < t en oo v O r--0 r--0 CN oo 0 0 0 0 <r 0 0 0 0 0 0 r- r~-CO VD oo uo v O < f 0 0 VD W PQ O O t—. ---. • X

£

cu 60 X I •r-l 3 4-J .M U cu s r - l cd cd 4-1 O H m m oo — 0 0 O UO CN « ». r - j o - i — m uo uo O r » V D < r O o o < t O ». »• 0 0 o - l N O s t UO CN UO O CN VD < ] " O UO » ». v D - - • Osl 0 0 CO CO v D CO O CN < f r - s f v o » - c o — CN O OO d -oo o as — oo oo o — •> « O CN — 0 0 u o UO Osl — C-l o o OO OO v D VD « ». 0 0 — O-l OO OO 0 0 0-1 CN v D < f v D O UO ». » . [ - - — C^4 O CO <r < f v D — — c o o - i — o o » ». r—. —-. o-i -er o o o o uo r - o o r-~ OO O — CN ». ». Q •— OO O OO o o O 0 0 UO CN O UO CN OO ». ». » - • r ^ CO OO OO oo oo uo <r m <r r- 00 O ». ». < j - —• --T Osl CN CN « N s t O <r r-. r-. O •> " 0 0 — - 3 " CN Osl CN y r - \ cd o r ß O # — • ß II • H - e t v O • r - ) CO ß r-l — Cd Cd ^ e cd . •!—)•!—1 U ß ß  CU 0 ) cd U Çu ft • i-) eu • • ß ft W W cd ft • S O PQ PQ u cd cd •r-l ß cd 0 U CU ft T3 O M ft rO. U < — < SO -0 <r co uo UO 3 -v O v O 0 0 OO o-. o Os] Osl Osl 0-1 s D r-0 r-0 UO o - 3 " CO r--o t -cr> r — 0 0 0 0 CO o r-0 r-0 v O 0 0 0 0 CN v D O -CT VD 0 0 v D VO as CN C30 OO Osl O v D OO - 3 U X i v O oo o-, -3 0 0 OO CO 0-1 CN O 0 0 CN 00 -3" CO 0 0 < t o - l Osl O CN 0 0 UO •—• -3-<r »-• v O -3 •—• O OO o o ^~ <^-s ft O O CU ^i • r - l • H r H CU r * u cu 3 u cd cd ß o r—• II 3 -v D OO r - « S w * • T3 O M ft XI U < O — — 1 r -•—. r — co —• »-• CO 3 -UO v O —. r-uo — O <r f — • OO oo • — 1 OO CN r — 0 0 co r — 0 0 *—• *—• ,-_ 0 0 • — « ß cu 4-1 co O ^! 1 A O O *—• •(-, M 01 ft

c

x> ft o 25

(23)

s O l e Ol 6 0 o S O) O — -er o o o c o v o - j - o m u - i o - * C M c s i o •> -O C M r o C M — c o c o C 5 «"O e s v o o i r~- L O O — CM CM c i V D L O LO C l — — — r-. •» v O r-4 — . CM O vD vD CM M r--ï VO O L O co —• Li") LO CM -er — C N r-~ o O U D m vD — CO — —' L O r--O l < r r -a i c o r -CM r - . cn r-~ 0 1 o 0 1 O l O l 0 0 v O O l r ^ v O O l VO v O O l v D o i -er v O O l r ^ L O < r c M — c o o o ^ D t - - . C T i C N C M O c o r ^ i n o LO r - . c o m -er o c o — v ö m n h - U I » o i c o ' O o o o i - t l - -er o i o r - -er c o o O — CM CO -D <ï C-i L O CO CO n i n i D O - t C O t O M T B - Ï C i C n O -er r-- r-- — v o o i < r r-^ r-- — e i v c v o L O — • N N i . ' i i n - < r c o i / i o < t a > c i t ' i i D LO — CM CO 0 < t ^O LO LO CM CM O Ci CO O vC O -- — 00 tO L O -eT O CD CM r-- C M r-- < t e » v c O o i — C M c l L O i n o i C M » r s - - ï o " v t M M u \ o o c o o o -eT — o ; CM —• O CO CM L O C C l CM - v o o a n N O o i i n - L O -.-t o > — — o O l - c O J c o o o o o o c o — a i c o o . o — LO » N N -Î <f - CO M P] ir, C| vO -'" LO Ol LO — CM CM O O Ol L O -er C M —• a \ M - ' N o m c o o c i N o i - L O o o r--. C M -er r-» r - . a i c o o o r-~ o o L O V O o o r-- o . r-~ •> VO — CO — — CO CM Ol vD VC Ol f» — LO f-» — — C M r^ CM LO LO LO <* —• M ^ v O C I N l O O i O i C ^ O O i n t O - ï c j L O v o L O r-~ — -er r ^ — o a i r-~ — oo CN » V O — ' C O — —" CO CN Ol CM CM LO — Ol — CO — — CM CO -CT CO <f OJ — —

— CM — o e> -er vo L O oo -er x r--- o os co O st f- L O vo vo — ai co cn L O o to co vo •> L O — C l O — CO CM CO O CN L O r-- i - - o > 1 - ^ — .— CM C l — — . -er C J — — o oo r-- oo co oo oi C M r- — vo -<r ei -er L O — o -<t -er o L O c o r— cNi p~- < r >— v o v o o ». L O — co o — CM C M r- ai oj -cf -<r o <r CO — — . — co o o <r C M — — » o i n v B M O c a > O N N > o i » n ^ O ^ O v o < r r - . v o r - - — c o -er — L O C M - e r o o » . L O — C O O — C M C O C Ö O C M - e f O J — o -<r — — CM O O O -et CM — — CN -CT — 00 O vO vO r-- — Oi co o M- co o o O L o o i — v D L O r ^ o o c o - c f v o r ^ - o - c o o ». L O — co o — C M CM oi — co o co r--L O — — — V D r— co -er — | - ~ C O C M C M v O C O C 1 0 0 0 CM CM — v O — LO 0 0 C 1 O 0 0 — L O L O L O C O O I — W N I - . O » • l O C N C N O — C N C N v O v O — -er CM CM r - — — , - . c o o o - e t i r i N v r - C - u l - Ï C J C O v O a i M u l O O N O C M C r . v O r ^ . c O - e r L O O O O r - ^ - 4 - C M O — » L O — C M O l — C N C N v O O C C N - e r v O C O C O r^ — — o c o r-~ -er OJ — -er c o o ». ID L O — CM -ef ro vD CO L O — O » '-O vO — r, — CM vO <r vD CM O *• o) O — co r— CM CO -er 0 0 v O -et' «CO — — co ei CJ — CO ai ai r-». LO LO CM O -er o oi co « O co CM —• LO CM CO CM O — r~-» CM — CJ Ol CO — O N — -er O N »CO 00 IN CO O — 00 CO CM CM ». r- co CM 00 O vD Ol L O •> CM v D M 00 N — co ai oi — ». LO CM CM VO — — ai — VD — « C O Ol CO LO co — CM N X) oo r-r-- — oi » I-» — -er v D L O -er C M MD — VD vO LO '—' VD »• o — co <r vO ^er L O L O oi oi r-vO O O " CO — 00 CM LO O CO O CM o -er CO — -f' »• ai — co -er LO C) — — o o r-^ oi o r-~ •> O l — — co LO CO —• CO CM CM -er — co CO — t--L O CM o — r-00 — CM — — r^ LO CM vo ai o o o -er CM — L O LO C M r-~ r-. co vo o L O vO — — -er CN! o — o — o o v o — ai -er — o -er o VO O 00 oi — r>» <r — CM O CO 00 O CM vO — vO -er — O i 0 0 -er — r ^ o i o o v o r- CM -er L O L O o -er ai o> LO LO Ol vD C N -er co Cl vO CO — vO LO O CM vO — -er CM O! r- -er co vo ai oo <r vD — CO CN O C N co i— -er — oi LO « ». — Cl — vO -er CO CM vO -er Oi L O -er 00 -er ». i. Ol CU — vO C) co CM VO O vO vO r-- CM CM « ». vC CM — co co CO o i — a i c o 0 0 CM v D O l LO O vD O l 00 LO CM ai <r VO r--er ^^ -er LO CO LO LO LO f — « LO CO CM LO LO LO *—' CO <t —. , , LO CN co ai <r — , , ai o o CM LO ai —* -er VO CO r^ . — i CO o CN CO co CM CO O CO CO LO CM CO O co CM VO r-CM -er CM •—• ~ ai -er o *" CO VO Ol vO co _ai CO CM O o r--o -er Ol ai -<r Ol ai r-~ Ol ». -er ai ». -er 00 -* co o-—" o CM ». CM ai co CM r-~ r^ CN CM Oi CM Ol CM 00 O ». ai CM 0 0 00 ». -er CM -er LO LO CM Ol CM -er CM co O ». O CM r-^ - N Ol 00 CM I--, I--, *—< VO CO ^_ <r o co -er LO r^. _CM LO — 00 CM Ol CM vO CM ,__ CM ^—. CM ai CM Ol CM Ol r^ co O vO o ai — < CM r-> ^~« vO r--er vO CM CO .—. o CM CM • — • O O *— O Ol LO LO O co ai o ™ Ol CM O vD Ol CO Ol O '—' o -er CM — CO o LO Oi -er ai o -er 00 CN LO r-~ c o -er CM uO — O ) r^ r-0 r-0 — 00 00 00 — -er LO Ol vO a i r-~ -er — co LO — 00 CO LO 00 — r-~ <r -et L O — CO o — CO o — r--—• *~* r^ CM »—. 04 .—. i — i <t co <—• LO .—i —• -er r—< « — i -er «—< *—» CM •—• — co o r— 00 co 00 r--_ — « CM . — i Ol L O CO O l v O ^ O CM O — CO — — t - . C l O v O -er c n CM O l CM — LO O — a i o r ^ o o c o o — — o — —• o co oo i—i o > u > CM Cu b O rcj • f-l ca a . a» o u oo i M w »C 4-J ccj r - t > u ai ai ex & o-, j ^ o <3 u cu u o o •o -o c CD u o o o cc 6 0 c G - f - l OJ ^ J-i U co O) O 3 M OJ ÖJ3 0 0 ^ 3 ß • i - I - H 3 i-i u U K U M c d c u u 4-> B a i o a i & H M a) % o Xi CU oo Ö OJ i a ö o 6 0 Ö O W O H Ä X ! «J cfl CO cd !-l U 4 J 4-J C c j a j o o ft 0) o > o OJ I —I o o cu H S3 ft ft o o r-l U OJ < < Ï3 0 01 feO • .~t w c d »c 4-J ^ e • o j cd > • fi > r-4 - H cd S-< CO QJ O) 4-1 T 3 ft o o • - O • 0) ft ^ X ) o • u • cd cd x i • ca »4 > Ï2- < c d c d 4-J o 4-J e OJ T J ai Ö cu co OJ X ! O o ^ > M a i ft C OJ 4 J co o i > ft ^ i C <D 1 3 V-i 0) V-i O O t 3 T 3 • r-l p q ft ex, c o m PQ o o 0) . 4-J ^ ä cd o H O cd o x : — e • H -er v o O l • r - l 1-4 — G cd w cd co . C a i !-i cd •i—i Ö cd ö c cd cd e e OJ OJ ft ft > L-i CjJ ft W w . ft • • S o m ra u u co x cd ft • r - , o e c d c u e ^ •!—) OJ 1-4 ft CU • ^ C CjJ 4-1 CO O O ft X M u CjJ ft e 0) oo c • r - l e CU e V-4 c d c d 1 3 O i-4 ft • 1-4 4-J x x e M ft cd < O < ! cd