Die Vrystaatse Jeugkoor: 'n historiese, evaluerende en vergelykende ondersoek

· uovs •

BIB~IUiEEK

!

I

'

Illf;~D![FKSrMrLAA~'1AGO

TIf:

,

:

:

:

GerN

()'.fST...NDI~nr:DE un

fl;r , BIfHr:)rrl:~

v£,~·.'.rDr.{

,

,

t....

__••..

...__ ._.

'r.IU,\.

I

CEUJ

Qi-.ISTANDIG!lEDE

UIT

11::..

I

B'"LI()flêK V(O\','YO£:<

wcuo

,",I:

i

i"'. . • ~. ~ ... ~ __ ...-.-- __ -~,,-- .... .... __ ,I\

BLOEMFONTEIN Me i 1987

.EVALUERENDE

EN

VERGELYKENDE

ONDERSOEK

HUIBRECHT

VERSTER

~ ',:•f

, -, ..[.-< '""'-"'-'"

Voorgelê om te voldoen aan die vereistes vir die graad

MAGISTER

ARTIUM

(MUSICAE)

in die

Fakulteit Lettere en Wysbegeerte

(Departement Musiek)

aan die

Universiteit van die Oranje-Vrystaat

?

3 NO\! \987

T 782. 5060685 VER

-Hierdie

studie

word

opgedra

aan

Dirkie

en

Doll

de

Villiers

VIr

hulle

bydrae

tot

die

stigting

en

VOO

R WOO

R D

Die belangrikste persoon wat ek wil bedank, is my studieleier, prof. dr. C. L. Venter, sonder wie se kundige leiding die resul-tate van hierdie navorsing nie sou kon bestaan nie. Ek het ver-ál waardering vir die wyse waarop leiding gegee is om ordenings-vermoë en selfkritiese denkwyse te ontwikkel. Gedurende die laaste fase van hierdie studie het hy geen persoonlike moeite ont-sien om hulp en raad te verleen nie.

skraging.

ort was 'n besondere

onder-Hiermee my opreg te waarderi ng aan a Ima I wa t by versk i II ende ge-leenthede behulpsaam was en 'n bydrae gelewer het tot die ver-wesenliking van hierdie verhandeling.

van dank aan die volgende per-sone:

In die besonder 'n woord

•

Die biblioteekpersoneel van die Universiteit van die Or-anje-Vrystaat, wat geen Illoeite ontsien het vir die opspoor en

be--. .

skikbaarstelling van navorsingsmateriaal nie. Die name van mevv. M. A. Sp i es en A. C. Stróh word met groot waarder i ng genoem.

• Waardevoll e persoon I i ke tyd i s aan my afgestaan deur versk i 1:-lende persone met wie onderhoude gevoer is. Sonder die inlig-ting wat onder meer van die volgende persone verkry is, sou talle feite nie beskikbaar geword het nie:

_D.

_I.

_{C .}

de Vi 1-liers, J. D. Bouwer, J. D. Hyman, A. H. Wassermann, J. P. Malan, mev. A. F. Coetzee, mej. A. du Plessis, en ander wat

in die bronnelys vermeld word.

• Eweneens het die korrespondensie van verskeie persone getuig van besondere moeite tot die beskikbaarstelling van stof. Ek wil veral J. H. de Villiers, voormalige koorleier van die Natalse Jeugkoor en J. D. van der Merwe, die hoof van die Pinetownse Musiekskool in

1985,

spesiaal vermeld, maar ook verskeie ander persone wa t as koor Ie i ers of organ i seerders by jeugkore betrok-ke was of is en wat in die bronnelys genoem word.

o Twee plakboeke oor die jeugkoorleier, J. W. T. van Huyssteen, wat deur

F.

A.

Jonker beskikbaar gestel is, was van onskat-bare waarde.

o

Ook die inligting wat goedgunstiglik deur die Transvaa I se Onderwy sdepartemen te besk i kbaar onontbeerlik vir die verloop van die studie.

Vrystaa tse gestel is,

en was

ringe moes maak. In die besonder aan my man, wie se begrip en ondersteuning ek nie die afhandel nie, en my kinders, Remé en Lida, na biblioteke vergesel het, en meegehelp het publikasies deur te werk.

P i erre, sonder stud i e sou kon wat my dikwels

om koeran te en

@j Mev. D. M. du Plessis, wie se kundige en keurige tikwerk 'n

aanwins vir die verhandeling was.

opoffe-HOOFSTUK 1 INLEIDING

I N HOU

D SOP

G AWE

1.1 DOEL VAN DIE ONDERSOEK 1.2 METODE VAN NAVORSING

1.3 BEGRENSING VAN DIE ONDERWERP 1.4 PROBLEME RONDOM DIE ONDERSOEK

3.1 .1 3.1 .2 3.1.3 2

5

6

HOOFSTUK 2

HISTORIESE OORSIG VAN DIE ONTSTAAN, VESTIGING EN ORGANISASIE VAN DIE VRYSTAATSE JEUGKOOR

2.1 AANLOOP TOT DIE STIGTING VAN DIE VRYSTAATSE JEUGKOOR 11 2.2 DIE BEPLANNING EN UITVOERING VAN DIE

JEUGKOOR-PROJEK 13

Doelstellings van die koor Keuring van koorlede

Prosedure van I i dmaa tsk ap s a armarne . Keuse van plek en tye van repetisies Keuse van eenvormige koordrag

Organ i sasie van toere en konserte Koorpersonee I 15 15 16 17 18 18 19 2.2.1 2.2.2 2.2.3

.2.2.4

2.2.5 2.2.6 2.2.7 2.2.7.1 2.2.7.2 2.2.7.3 19

20

21

Koorleiers Begeleiers

Toerouers vir die koor

2.2.8 Finansiële beplanning 23 2.2.8.1 2.2.8.2 2.2.8.3 2.2.8.4 2.2.8.5 25 26 27

29

30

Vervoerkoste v i r r'ep eti s i es Koortoere Diverse aangeleenthede Advertensiegelde en borge

F i nans ië le reël i ngs rondom pi aa topnames

2.3 SAMEVATTING

HOOFSTUK 3

DIE VRYSTAATSE JEUGKOORLEIERS

3.1 D. I. C. DE VILLIERS AS STIGTER EN VESTIGER VAN IN

KOORTRADISIE 35

31

Musikale en akademiese vorming Onderwysloopbaan

Bydrae as skeppende musikus

35 37

3.1.3.1 3.1 .3.2

Orrel is en kerkmusikus

Bydrae as komponis en verwerker

3.1.4 Bydrae as kultuurleier 3.1.4.1 3.1 .4.2 3.1 .4.3 3.1.4.4

37

39 40

Deelname aan rade, komitees, verenigings

en ander instansies 40

Beoordelaar van kunswedstryde en

musiekfeeste 43

Musiekkritikus en -resensent 43

Toekennings en eerbewyse 45

3.1.5 Bydrae tot die ontwikkel ing van die Vrystaatse

Jeugkoor 45 3.1.5.1 3.1.5.2 3.1.5.3 3.1.5.4 Organ i sasie Programsamesteil ings Afri gt i ngstandaard

Bekendsteli ing van die koor

3.2 J. W. T. VAN HUYSSTEEN AS VESTIGER VAN IN NUWE KOORKLANK

3.2.1 3.2.2 3.2.3

Sy lewe en musiekontwikkeling Van Huyssteen as koorleier

Bydrae as medekoorleier tot die ontwikkeling van die Vrystaatse Jeugkoor

3.2.3.1 Koorklank

3.2.3.2 Musiekkeuses en afri gt i ngstandaard

46

47

48

48

49

49

54

56

56

58

3.3 A. H. WASSERMANN AS BESTENDIGER VAN IN BESTAANDE

KOORTRADISIE 59

3.3.1 3.3.2 3.3.3

Akademiese en musikale opleiding Ervaring as koorleier

Bydrae tot die ontwikkeling van die Vrystaatse Jeugkoor

3.3.3.1 3.3.3.2 3.3.3.3 3.3.3.4

Metode van keuring Koorsamesteil ing Programsamesteil ing

Insluiting van verwerkings en kom-posisies in konsertprogramme

62

63

63

65

67

3.4 J. D. HYMAN AS ARTISTIEKE EN DISSIPLINêRE INVLOED 67

3.4.1 3.4.2 3.4.3

3.4.4

Akademiese en musikale opleiding Ervaring as koorleier

Vakkundige, kulturele en musiekopvoedkundige bydraes

Bydrae tot die ontwikkel ing van die Vrystaatse Jeugkoor

3.4.4.1 3.4.4.2

Positiewe beeld van die koor na buite Bepaalde norme vir

programsamesteI-I ings 67

68

69

70

71

72

3.4.4.3

Die handhawing van 'n hoë

uitvoering-standaard 73

5.1

KOERÁNTRESENSIES

3.5

SAMEVATTING ₇₃

HOOFSTUK 4

BEELD VAN DIE VRYSTAATSE JEUGKOOR SE AKTIWITEITE EN PROGRAMME TUSSEN DIE JARE

1965

TOT

1986

Konserte en konserttoere

Besondere uitnodigings en geleenthede as hoog tepun te Grammofoonp I aa topnames

4.1

KOORAKTIWITEITE

4.1 .1

4.1.2

4.1 .3

4.2

PROGRAMME 77

78

81

85

88

4.2.1

Programsamesteil ing.

4.2.1.1

4.2.1

.2

4.2.1.3

4.2.1.4

4.2.1

.5

4.2.1.6

4.3

SAMEVATTiNG

89

Komposisies deur buitelandse komponiste Verwerkings deur buitelandse komponiste Tradisionele (volks-) musiek uit ander

lande

Musiek van swart vol ke

Komposisies en verwerkingsdeur Suid-Afrikaanse komponiste

Verhouding van werke

90

93

93

93

94

99

1" .. '

104

:.:' 1 ••.:.\. HOOFSTUK 5

BESPREKING VAN PROGRAMINHOUD VAN DIE VRYSTAATSE JEUGKOOR

5-.1 .1

Programme

5.1.1.1

5.1.1.2

5.1.1.3

5 ..1 .1 .4

5.1.1.5

5.1 .2

5.1.3

107

108

109

Lengte van programme

Samesteil ing van programme Repertor i umkeu ses

Musikale kwaliteite Di verse kommen taar

109

109

110

111

112

Koor Ieiers

Die beeld van die Vrystaatse Jeugkoor

113

115

Die lede as groep Stemgroepe onder I i ng

115

116

5.1 .3.1

5.1.4 Tegniese en musikale aspekte van voordragte 5.1.4.1 5.1 .4.2 5.1.4.3 5.1 .4.4 5.1.4.5 5.1.4.6 5.1.4.7 Tegn iek Musikaliteit Fraseri ng

Stembinding, stemkleur en asembeheer Intonasie en dinamiek

Uitspraak en diksie

Kritiek: tegniese en musikale fasette

5.1.5 Die koor en die publ iek

5.2 IN EVALUERING VAN PROGRAMKEUSES AAN DIE HAND VAN

ENKELE KRITERIA 124 5.2.1 5.2.2 5.2.3 5.2.4 5.2.5 5.2.6 5.2.7 5.2.8 Tydsduur

Groepering van werke : balans en kontras Verantwoordel ike musiekkeuses

Verbeeldingrykheid en vermaakl ikheidswaarde Vertaa I de tekste

Emosionele ritme

Vermoë van die sangers Professionele kwaliteit

5.3 SAMEVATT I NG

HOOFSTUK 6

DIE ONTSTAAN VAN PROVINSIALE EN ANDER JEUGKORE IN DIE REPUBLIEK VAN SUID-AFRIKA EN SUIDWES-AFRIKA

6.1 JEUGKORE IN SUIDWES-AFRIKA

6. 1 • 1

6.1

.2

6.1

.3

Stigting van die kore AI gemene org-anisasie

Kon sertop tredes

6.2 DIE NATALSE JEUGKOOR

6.2.1 6.2.2

6.2.3 6.2.4

6.2.5

Stigting van die koor Algemene organisasie

6.2.2.1 6.2.2.2 6.2.2.3 6.2.2.4

Keuring van koorlede Koorleiers

Koorpersonee I en bege Ie i ers Finansies

Kon sertop tredes

Ooreenkomste tussen die werkwyses van die Na ta I se en Vry staa tse Jeugkore

Verskille tussen die Natalse en Vrystaatse Jeugkore 118 118 119 119 119 120 121 122 123 125 126 127 128 128 129 129 131 i32 137 138 138 140 141 145 145 147 147 148 148 149

149

151 154

6.3 DIE TRANSVAALSE JEUGKORE

6 . 3 • 1 . Agt erg ro n den st i g tin g van die a mp tel i k e Transvaalse Jeugkore 6.3.2 Algemene organisasie 6.3.2.1 6.3.2.2 6.3.2.3 6.3.3 6.3.4 161 168

Keuring van koorlede Beheer en administrasie Finansies

168 168 169

Kon sertop tredes Slotgedagtes

171 171

6.4 DIE OOSTELIKE PROVINSIE JEUGKOOR (KAAPPROVINSIE) 172

6.4.1 6.4.2 6.4.3

Stigting van 'die koor Algemene organisasie Kon sertop tredes

172

173 174 . 6.5 SAMEVATTING HOOFSTUK 7 175

,

~IGLYNE VIR DIE ORGANISASIE VAN EN METODIEKE VIR DIE

AFRIGTING VAN IN JEUGKOOR 179

7.1 ORGANISASIEVEREISTES 7. 1 . 1 7.1

.2

180 Finar:lsies Interne organi_sasie 180 181 7.2 KOORBELE I D ₁₈₃

7.2.1

Norme vir keuring van nuwe koorlede

7.2.1.8 7.2.1.9

~ é7.3 DIE KOORLE I ER 7.4 REPETISIES

7.5 METODE VAN AFR I GT I NG 7.2.1.1 7.2.1.2 7.2.1.3 7.2.1.4 , .\l 7.2.1 .5 7.2.1.6 7.2.1.7 183

Samesteil ing en grootte van die koor Eienskappe van die tienderjarige se sangstem

Stemomvang

Musi ka le gehoor, nootvasthe i d en musikale geheue

·Ritmiese bekwaamheid B I ad leesvermoë

Die verband tussen die sangstem en die spreekstem

Inteli igensie en toewyding Finale evaluering 185 186 188 191 195 196 197 197 199 200 203 204

7.5.1 Ontwikkeling van stemtegniek 205

7.5.1.1.1

7.5.1.1.2

7.5.1.1.3

Houding Asemhal ing Asemondersteun i ng

206

206

209

7.5.1.2

Ontspanning en koor-d i n a s ie van die nek-,

kakebeen- en gesigspiere Stemresonansie

212

213

7.5.1.3

216

7.5.2

Ontwikkeling van koorsangtegniek

7.5.2.1

Intonasie.

216

7.5.2.1.1

7.5.2.1.2

Gehooron tw i kke I i ng

217

Bemeesteri ng van korrek te teg-n ieke v i r asemha I ing en goeie asemondersteunde stemtegn i ek

ter wi lie van goeie intonasie

220

Verdere oorsake van foutiewe

7.5.2.1.3

221

intonasie

7.5.2.2

Koorklankkwaliteit

226

7.5.2.2.1

Stemba Ians tussen die stem-groepe Stemproduksie Klankvorming en uitspraak

228

228

235

7.5.2.2.2

7.5.2.2.3

239

7.5.2.3

Vertolking

243

249

7.6

KOOROPSTELLING

7.7

SAMEVATT ING HOOFSTUK

8

SLOTOORSlG

251

Oors i g van mus iekaanb i ed i ngs waarby Van Huyssteen betrokke was as musikus en koorleier, saamgestel uit twee albums met foto's, programme en

koerant-uitknipsels

253

By I ae A

Nagespeurde optredes van die Vrystaatse Jeugkoor

1965

tot

1986

261

By lae B

Lys van buitelandse komponiste van wie koorwerke

deur die Vrystaatse Jeugkoor uitgevoer is

281

By lae

C

Lys van buitelandse musici wie se verwerkings

in Vrystaatse Jeugkoorprogramme verskyn het

287

By lae

0

Suid-Afrikaanse komponiste: Aantal kere wat hulle komposisies in programme van die Vrystaatse

Jeugkoor versk yn het

291

6y I ae E

Su i d-Afri kaanse verwerkers : Aan ta I kere wa t

hu II e verwerk i ngs i n programme van die Vrystaa tse

Jeugkoor verskyn het

295

By lae G Bylae H Bylae By lae J '~. By lae K Bylae L BRONNELYS OPSOMMI NG

Sameva t tende tabel van program i nhoude van die Vrystaatse Jeugkoor : 1965 tot 1986

Transvaa I se Onderwysdepartement T.O.D.-omsendbrief 115 van 1977

Afskrif van

Wapen van die Vrystaatse Jeugkoor

Voorbeeld van In nominasievorm van die Vrystaatse Jeugkoor

Volledige weergawe van die inhoud van die Vrystaatse Jeugkoorprogramme : 1965 tot 1986

Uittreksel van "The evening draws in" for solo vocal ist, chorus, piano and percussion George Self' 299

303

307

311 315.

367

371

383

Tabel

2

3

4

5

6

7

8

9 10 11 12 13 14 15 16 17

LYS

VAN

TABELLE

22 Koorleiers : Vrystaatse Jeugkoor : 1965 tot 1987 20

Die verskillende Jeugkoorlede en onderwysers wat as begeleiers opgetree het

Amptel ike toerouers

Vergoed i ngstariewe

Plateverkope : Vrystaatse Jeugkoor 1965 tot 1986

Mus i ek van swart vol ke

Genooide gasdirigente asook opdragwerke deur die Jeugkoor u i tgevoer v i r die tydperk 1966 tot 1973

'n Verge I yk i ng tussen die verhoud i ng van Afri-kaanse tot anderstal ige koortekste vir die

periodes 1965 tot 1974 en 1975 tot 1984 onderskei-dei ik

'n Vergelyking tussen die aantal geestel ike werke wat in programme van die Jeugkoor gedurende die tydperk 1965 tot 1986 ingesluit was

Samesteil ing van 1974-program

Sommige moeiliker koorwerke wat in die pnogramme van die Vrystaatse Jeugkoor ingesluit was:

1968 tot 1986

Provinsiale subsidie toegestaan aan die Natalse Jeugkoor

Gesamentlike optredes: Natalse en Vrystaatse Jeugkore : 1969 tot 1974

'n Vergelyking tussen die programsamesteil ings van die Vrystaatse en Natalse Jeugkore ten

opsigte van tekste en Suid-Afrikaanse komposisies of verwerk i ngs tydens die eerste vyf j aar van beide se bestaan

'n Vergelyking tussen die programsamestellings

van die Vry staa tse en Na ta I se Jeugkore gedurende die tagtigerjare

Konsertoptredes : Transvaa I se Jeugkore

Die stemparty-verhouding in twee-en-twintig versk i Ilende jeugkoorprogramme

24 26 88 94 96 101 102 103 130 149 154 156 157 170 184

LYS

VAN

FIGURE

Figuur

Samesteil ing van koorl iteratuur in

hoofkonsert-programme 90

2

Koorwerke deur nie-Suid-Afrikaanse komponiste (: 91

3

Werke van Su i d-Afri kaanse kompon i ste deur die

Vry staa tse Jeugkoor u i tgevoer : 1965 tot 1986 , 97

4 Die bydrae van De Vi II iers, Wassermann en

Hyman i n verwerk te nommers : 1965 tot 1986 98

5

Voorsteli ing van persentasie koorwerke deur die

Jeugkoor in Afrikaans uitgevoer: 1965 tot 1986 100

6

Aantal nagespeurde optredes : Vrystaatse

Jeug-koor·: 1965 tot 1986 160

7

Model vir algemene organisasieprosedures Jeugkoor 182

8

Rangsk i kk ing van v i er stemgroepe 244

9

Rangsk i kk i ng van ses- en agt-stemm i ge koorgroepe 245

10 Moontlike opstellings vir mikrofoonopnames 246

. 1 1

Geskikte opstellings vir stereo-klank 247

LYS

VAN

FOTO'S

Hein de Vi II iers 146

Eerste Vrystaatse Jeugkoor 10

D. I.

C.

de Vi II iers 34

J.

W.

T.

van Huyssteen 50

A.

H. Wassermann 60

J. D. Hyman 66

Die Vrystaatse Jeugkoor tydens 'n optrede in die Groote Kerk met die inhuldiging van die Staatspresident, J. J. Fouché:

10 Apri I 1968 80

Die Natalse Jeugkoor : ontmoeting tussen Hein de Villiers en pous Johannes Paulus tydens rel igieuse koorfees, I tal ië:

21 Apri I 1982 136

Pieter Snyman 146

INLEIDING

1,1

DOEL

VAN

DIE

ONDERSOEK

" ;.

In Januarie 1965 is 'n gekeurde groep musikaalbegaafde hoërskool-leerl inge op Winburg in die Oranje-Vrystaat byeengebring vir die eerste repetisie van die "Vrystaatse Skolekoor", wat later as die Vrystaa tse Jeugkoor bekend sou staan. Geen bronne kon oor die historiese ontwikkeling, funksie, doelstellings en organisatoriese opset van die koor gevind word nie. Trouens, geen I i tera tuur kon voorts ook oor die afri gt i ng van jeugkore onder Su i d-Afri kaan-se omstandighede gevind word nie. Uit 'n musiekopvoedkundige oogpunt beskou, was dit duidelik 'n verwaarloosde terrein. In hierdie studie word dan gepoog om hierdie a sp ekter te deurvors.

Aangesien die Vrystaa tse Jeugkoor in 1986 reeds 22 j aar bestaan het, was dit duidelik dat die koor reeds 'n tradisie en ontwikke-lingsgeskiedenis gehad het. Een van die doelstellings van hierdie studie was dus om die geskiedenis van die koor te ondersoek. Omdat die voortbestaan van die koor moontl ik verband kon hou met die bekwaamheid van sy koorleiers, kooraktiwiteite en die konsertprogramme wat aangebied is, was dit nodig dat hierdie fasette ook ondersoek moes word.

Verder moes bepaa I word wat koorkri ti ci se men i ngs rakende kon-sertaanb i ed i ngs van die koor was, en of die programme wa t aange-bied is, aan die norme van goeie programsamestelling voldoen het.

'n Verdere doelstelling was om te bepaal of ander provinsies, per-sone of instansies die jeugkoorgedagte as opvoedkundig belangrik of navolgenswaardig beskou het. Daarom was dit belangrik om

te bepaal of daar enige ander soortgelyke kore elders in Suid-Afrika en in Suidwes-Afrika gestig is. Die ontstaansgeskiedenis

van elke koor sou eweneens nagevors moes word indien dit as bewys sou kon dien dat die Vrystaatse Jeugkoor tot die stigting van sodan i ge kore bygedra het.

Laastens was dit in h ierd ie ting wat oor die afrigting bestudeer en te beskryf.

studie belangrik om empiriese inlig-van jeugkore bekom kon word, te Vanweë In gebrek aan geboekstaafde bewyse, asook die feit dat jeugkoorleiers dit soms slegs vaag beskryf en persone soos J. W. T. van Huyssteen reeds oorlede is,

is besluit om dié afdeling met hulpbronne aan te vul.

1.2

METODE

VAN

NAVORSING

Slegs die laaste hoofstuk kon hoofsaaklik uit gepubliseerde bronne nagevors word. Die res van die studie is egter om verskeie redes anders onderneem.

Aangesien die Vrystaatse Jeugkoor, soos genoem, minder as 25 jaar oud is, en ander jeugkore nog jonger, was die resultate van die navorsing. in In hoë mate afhankl ik van onderhoude, dokumente en programme, koerantberigte, vraelyste, korrespondensie en enkele tydskrifart i kei s .

o

ie vroegste onderhoude i n verband met h ierd i e stud ie i smet D. I. C. de Villiers gevoer omdat hy die hooffiguur was wat instrumenteel was in die stigting, organisasie en ontplooiing van die ontstaansgeskiedenis van die Vrystaatse Jeugkoor. Onder-houde wat met J. D. Bouwer, hoof van musiek van die Vrystaatse Onderwysdepartement gevoer is, was ook van onskatbare waarde. Die inhoud van die tweede hoofstuk, wat oor die ontstaansgeskie-denis en werkwyse van die Vrystaatse Jeugkoor handel, is groot-liks op die feite wat deur De Villiers en Bouwer meegedeel is, gebaseer.

Vervolgens was onderhoude met latere jeugkoorleiers belangrik om die ontwikkelingsgeskiedenis van die Vrystaatse Jeugkoor, maar ook hulle persoonlike insette, na te vors. In die geval van Van Huyssteen moes egter ander weë van navorsing gevind word. 'n Onderhoud met mev. A. F. Coetzee, wat lank as

chaperonne

vir die koor opgetree het, het gelei tot die opspoor

van twee plakboeke in besi t van F. A. Jonker van Lichtenburg. Hierin was koerantuitknipsels, programme, f otot s , verslae en

ander bruikbare inligting oor Van Huy ss teen . Hierdie plakboeke het andersi ns onbekombare i n I i gt i ng besk ikbaar gestel waársonder die studie aan volledigheid sou moes inboet om die beeld van Van Huyssteen te probeer weergee.

Die aktiwiteite van die koor en die aard van die programme wat met verloop van tyd aangebied is, moes vervolgens ondersoek word. Die duidelikste beeld van programsamestellings is van plaatopnames en gedrukte programme verkry. Gelukkig kon die hoofprogramme van elke jaar sedert 1965 opgespoor word. Hierdie inligting is ontleed en soos nodig, beskryf.

Omdat die navorsing ook ten doel gehad het ern die geslaagdheid van die voordragte van die Vrystaatse Jeu qkoor- te bepaal, is by gebrek aan die mening van 'n anonieme

lu is

ter-p ub l

Iék ,

soveel koerantresensies as moontlik sedert 1965 geraadpleeg. Omdat daar nie altyd resensies oor plattelandse konserte tydens 'n konsertreis ")g~epubliseer is nie, was gegewens oor dié aspek dikwels problema-·'··ties. Konserte wat egter

;;.geresen seer. Soda n i ge

r-e

su I ta te ge Iewer.

in groter sentra aangebied resensies het gevolg I ik die

is, is soms gunst i gste

In 'n poging om vas te stel wat die moontlike invloed van die - Vry staa tse Jeugkoor op die 'ontstaan van ander prov i nsi a le kore was, is van vraelyste gebruik gemaak. Navrae is gevolglik aan die koorleiers van alle bekende jeugkore gestuur.

Uit 'n onderhoud met De Villiers het dit aan Suidwes-Afrika vroeg reeds, aan die einde van

die I ig gekom dat 1965, die voorbeeld

van die Vrystaatse Jeugkoor gevolg het. Hi erd i ein I i g tin gis

het programme van koor-verder aangevu I deur 'n Mag i ster Musicae-verhandel i ng deur E. H. van Biljon, get i tel d

Die musieklewe

van

Windhoek

vanaf

1890

tot

1971.

Dit het heelwat perspektief oor die toepassing van die jeugkoor-idee in daardie vroeë jare in Suidwes-Afrika gegee. Omdat Van Biljon self ook later as koorleier van die Windhoekse Jeugkoor opgetree het, is verdere waardevolle inligting uit korrespondensie met hom verkry. Ander korrespondensie en tele-foongesprekke het tot die verkryging van bykomende inligting in verband met Suidwes-Afrika gelei.

koorleiers ook veral

direk om

is, afgesien van genoemde· vraelyste, jeug-inligting genader. J. H. de Villiers het

dat 'n goeie, volledige beeld van die kon word omda t hy, soos D.

I.

C. de In Natal en Kaap land

Natalse

daartoe meegehe I p Jeugkoor opgebou

Vi II iers, die heel eerste jeugkoorleier in Natal was. Hy was dus volkome op hoogte met die historiese agtergrond van die stigting van die koor.

Navraag by die Transvaalse Onderwysdepartement het In lys van adresse van Transvaalse Jeugkoorleiers, begeleiers en organiseer-ders aan die navorser besorg. Direkte korrespondensie met hier-die persone was dus moontlik. 'n Onderhoud met J. P. Malan, voormalige hoofonderwysbeplanner vir kuns, ballet en musiek by die Transvaalse Onderwysdepartement, het dit vir die navorser moontl ik gemaak om ook ander persone wat vóór die stigting. van amptel i ke streekjeugkore , wé I ander Transvaa I se jeugkore gest i g het, hieroor te nader.

Koorleiers, organiseerders en ander Su i d-Afri ka, asook Su i dwes-Afri ka,

persone in die Republiek van

konserte, koorgrondwette, uitknipsels van resensies en ander bruik-bare inligting wat baie vir die studie beteken het, voorsien. Verder is aanvullende inligting hier-en-daar uit artikels in alge-meen-geri gte ku I tuur- of onderwystydskrifte bekom.

Navorsing vir hoofstuk 7 is aangevul met bestaande gepubl i-seerde bronne oor koorafri gt i ng. Publikasies, insluitende arti-kels in vakkundige musiektydskrifte, is plaaslik, sowel as van ander universiteite in die Republiek van Suid-Afrika bekom. Uit die gegewens so versamel, is 'n samevattende studie vir hoofstuk 7 gedoen.

1.3

BEGRENSING

VAN

DIE

ONDERWERP

Dit was weldra duidelik dat, wat die historiese navorsing rondom die ontwikkeling van jeugkore in Suid-Afrika betref, die studie nie verder as 1985 gevoer moes word nie, omdat die hele onderwys-stel sel in die I and sedert 1986 'n nuwe on tw i kkel ingsfase betree het. Dit sou, en het dalk alreeds,· die organisasie en finansie-ring van sommige kore direk geraak. Aangesien die navorsing egter gemoeid is met koorgroepe wat steeds aktief funksioneer, is daar voll.edigheidshalwe soms wel verwysings na datums later as 1985.

·Die hoofstukindeling het soos volg verloop:

.,!

Hoofstuk handel' oor- die doel en metode van die navorsing, ·die begrensing van die onderwerp en probleme rondom, die ondersoek.

Hoofstuk 2 handeloor die ontstaan, die vestiging en die organi-sasie van die Vrystaatse Jeugkoor .•

Hoofstuk 3 handeloor die professionele ontwikkel ing, bekwaamhede 'en bydraes van elkeen van die vier Vrystaatse Jeugkoorleiers.

Alhoewel daar gepoog is om alle oorvleuelings uit te skakel, is daar by die bespreking van die bydrae wat deur D. I. C. de 'Villiers gelewer is, raakpunte wat verband hou met die vroeë 'gesk ieden i s van die koor.

kooraktiwiteite en die samestelling van konsertprogramme wat oor 22 jaar deur die Vrystaatse Jeugkoor aangebied is.

stukke wat die Vrystaatse Jeugkoor geraak het, soos Hoofstuk 5 handeloor die kwaliteit van die genoemde konsert-aanbiedings en dit word aan die hand van resensies en bepaalde kriteria vir programopstelling bespreek.

Hoofstuk 6 handeloor die moontlike invloed wat die Vrystaatse Jeugkoor elders op jeugkore in Suid-Afrika en Suidwes-Afrika uitgeoefen het. Derhalwe word die ontstaan, organisasie en, waar toepaslik, konsertoptredes van ander jeugkore kortliks hier bespreek.

Hoofstuk 7 handeloor die organisasie van en metodiek vir die afrigting van 'n jeugkoor. Alhoewel dit mag voorkom of daar soms oorvleueling in die inhoud voorkom, soos by die afdelings "asem-beheer" (7.5.1.1) en "intonasie" (7.5.2.1), is die twee afdelings egter geïntegreerd, maar ook afsonderl ik in koorafri 9t i ng.

In hoofstuk 8 word 'n kort oorsig van die verhandeling gegee.

1,4

PROBLEME

RONDOM

DIE

ONDERSOEK

Omdat feitlik bestaan nie,

geen gepubl iseerde inl igting oor die studieonderwerp is hoofsaakl ik op ander metodes van navorsing

was noodsaaklik dat insae verkry moes word in gesteun.

amptelike

Dit

notules van vergaderi ngs, memorandums, Ui tvoerende Komi tee-besluite, korrespondensie en ander besluite. Vanweë die ver-tr-ou-I ike aard van hierdie stof kon direkte toegang tot die inl igting nie verkry word nie. Derhalwe het die direkteur van die Vry-staa tse Onderwy sdepartement toestemm i ng veri een dat slegs die hoof van musi ek van die Onderwysdepartemen t, J. D. Bouwer, toe-paslike inligting uit amptelike dokumente kon verskaf. Hierdie inl igting is by wyse van onderhoude oorgedra en 'n noodsaakl ike deel van die navorsing is op hierdie tydrowende wyse bekom.

'n Ander probleemgebied in die studie was die saamstel van

'n

beskrywing en oorsigtel ike beeld van die konserttoere en ander optredes van die koor.

Só

byvoorbeel d het konsertprogram-me van 1965 tot 1969 wel beoogde toerprogramme ingesluit. Die vernaamste p Iekke waar optredes sou pi aasv i nd , kon dus daaru i t vasgestel word. Ná 1969 tot 1978 egter, was geen amptelike toer-programme beskikbaar nie. Omdat koorleiers sedert 1978 jaar-

a

';, liks In beoogde toerprogram ingedien het, kon plekke van optrede

slegs via

J.

D. Bouwer uit die amptelike lêers' bekom word.1

Die versameling van inligting oor die jeugkoorleiers self was nie bevredigend nie. Feite omtrent Wassermann en Hyman moes deur persoonlike onderhoude met hulle bekom word. Vanweë beskeie persoon I i khede wat 'n kenmerk van bei de is, moes met mi n gege-wens oor hulle bedrywighede volstaan word. Aanvullende inlig-ting uit ander onderhoude of bronne was ook redelik beperk. Wat Van Huyssteen betref, is slegs

'n

enkele artikelopgespoor wat bruikbare inl igting oor hom bevat het. Verdere inligting

kon u it onderhoude met vriende van dié koorleier, oudkoorlede en ander kenn i sse van hom bygewerk word.

egter feitelik bruikbaar.

Min daarvan was

Die taak om inl igting in verband met ander jeugkore te bekom, was omvangryk. Ter wille van objektiwiteit en om inligting op e'n wetenskaplike wyse te bekom, is soos reeds genoem, van

vrae-ly

ste gebruik gemaak. Sommi ge responden te het onbevred i gend hierop gereageer, sodat die verlangde inligting via ander kanale ;Jerk ry moes word.

Weens 'n gebrek aan data soos datums, plekke van optrede en veral die name van koerante waarin resensies van konsert-aanb i ed i ngs moon t I i k sou kon verskyn, was toegang tot resensi es "pr-ob lema ties. In dié opsig was koerantuitknipsels van resensies

wat in sommige gevalle deur koorleiers aangebied was, uiters waardevol.

Navraag

by die Vrystaatse

jeugkoorleiers

het meesal

net inligting

oor spesiale

optree-geleenthede

opgelewer.

Laastens het dit geb Iyk datteksboeke i n verband met afri gt ing van kore in die algemeen, en jeugkore in die besonder,

meen beskikbaar is in Suid-Afrikaanse biblioteke nie.

nie alge- Publika-sies oor afrigtingsmetodes ten opsigte van jeugkore bestaan slegs by u i tsonderi ng •

•

HOOFSTUK

2

HISTORIESE

ORGANISASIE

OORSIG

VAN

DIE

VESTIGING

EN

VAN

DIE

VRYSTAATSE

ONTSTAAN,

JEUGKOOR

2.1

AANLOOP

TOT DIE

STIGTING

VAN DIE VRYSTAATSE

JEUGKOOR

Hoewel die Iandel i ke Oranje-Vrystaa t as prov i ns ie 'n lofwaard i ge kulturele erfenis besit, het daar mettertyd 'n behoefte ontstaan om ook die tradisie van skoolsang deur die stigting van 'n vaste jeugkoor te verstew i g. Sodanige lede sou uit die

hoërskoolleer-I i nge gekeur word. Ten spyte da ar-van dat die Oranje-Vrystaat die kleinste van die vier provinsies is, sou dit later ook ander provinsies tot die stigting van soortgelyke kore inspireer (cf. hfst. 6).

Dï'e vereiste teelaarde vir die ontstaan van die gedagte

_,

aan 'n jeugkoor het by u i tnemendhei din die Oranje-Vrystaa t bestaan, omdat Petrus

J.

Lemmer, komponis, voordraer en koorleier, sedert die dertigerjare as musiekinspekteur in die Oranje-Vrystaat werk-saam was. Lemmer se liefde vir koorsang het tot die aanbieding van gereelde kunswedstryde en koorkompetisies tussen Vrystaatse streke gelei, asook tot In algemene stimulering van 'n'sangtradisie in die Oranje-Vrystaat. Dawid

J.

Roode wat sedert 1946 tot_{.. . ..}

_-

,1958 aan die musiekdepartement van die Universiteit van die Oranje-Vrystaa t verbonde was, was sel f ook 'n koorgeesdr ift i ge. Beide hy én Lemmer het kore afgerig en die inspirasie wat van hulle u i tgegaan het, het bygedra tot die vest i g i ng van 'n vaste koortra-disie in die Oranje-Vrystaat (De Villiers, D. I. C., 31 Mei 1984: onderhoud; Richards, 1986:1 en 5).

Talle musici, musiekl iefhebbers en koorleiers het mettertyd van die werk wat op koorgebied in die Oranje-Vrystaat gedoen is, ken-nis geneem. Onder diegene was ook 'n jong musikus, Dirk Izak Catoggio de Vi II iers, destydse dosent aan die Onderwyskollege te Graaff-Reinet. Hy het reeds teen 1954 die Oranje-Vrystaat met die begrip "koorsang" geassosieer (De Vi II iers, 0: I. C., 31 Mei

1984: onderhoud) • Toe De Vi II iers dus in 1956 aangestel word om P. J. Lemmer as musiekinspekteur in die Oranje-Vrystaat op te volg, was hy vasbeslote om veral die tradisie van koorsang in die Vrystaatse skole voort te sit. Hierin word hy deur die

Vrystaat aangestel word. Van Huyssteen het reeds 'n reputa-Onderwysdepartement ondersteun, toe Jacobus .Wentzel Tersteegen van Huyssteen in 1960 as tweede musiek i nspek teur in die

Oranje-sie besit as 'n besonder bekwame en entoesiastiese musiekdosent en koorafrigter

(cf.

afd. 3.2). Hy sou dus op 'n bekwame wyse kon meehelp aan die opbou van 'n koorsangtradisie.

Intussen het daar in die sestigerjare by die Administrateur van die Oranje-Vrystaat, mnr. J. W. C. (Sand) du Plessis, en die destydse Di rek teur van Onderwys, E. E. van Kerken, 'n sterk oor-tuiging posgevat dat prov i nsi a leerek Ieure ook vir ku I turele prestasies en nie net vir sportprestasies nie, toegeken moes word. In die lig van die prominensie en sukses van skoolkoorsang in die Oranje-Vrystaat het hulle De Villiers in Mei 1964 genader vir die moontlike stigting van 'n provinsiale skoolkoor uit gekeurde

1

hoërskoolleerl inge saamgestel. Die vereiste was dat die koor uit hoogs begaafde leerlinge uit die hele Vrystaat gekies moes word en vir provinsiale erekleure sou kwal ifiseer.

Tydens die onderhoud tussen die Administrateur en De Villiers, waar Van Kerken ook teenwoordig was, is die hele gedagte aan De Vi II iers voorgel

ê.

De Vi II iers het onmiddell ik besef dat só 'n projek, indien dit geïmplementeer kon word, 'n belangrike inset sou kon lewer ten opsigte van toekomstige koorsangers en -Te i.er-s . Hierdie groep sou ook as spieëlbeeld van die werk wat in Vrystaat-se skole in koorverband gedoen word, kon dien.

Geïnspireer deur dié konsep verklaar De Villiers homself bereid om die voorgestelde taak aan te pak. Aanvank I i k sou hy as be-planner, organiseerder én dirigent van die koor moes optree. Die

implementering van die gedagte sou egter besondere fisiese en

"Op 'n dag in Mei 1964 bel die administrateur, mnr. Sand du Plessis, se sekretaris my in my kantoor en sê dat die Administrateur my wil spreek" (De Villiers, D. 1. C., 31 Mei 1984: onderhoud).

administratiewe eise stel. Uiteraard sou hy die Vrystaat moes deurreis om die koorkonsep bekend te stel, asook begaafde

leer-I i nge persoon I i k te toets. Vanweë die aard en omvang van so 'n grootskaalse projek sou alle aspekte tot in' die fynste detail be-p Ian moes word. Om tyd h i ervoor te v i nd, versoek hy da t die Onderwysdepartement hom vir die uitvoering van hierdie taak vir ses maande van sy normale pi igte moes onthef. Drie maande sou vir oudisies benodig word en die orige tyd vir die afrigting van die koor.

Voorts versoek De Villiers dat 'n derde musiekinspekteurspos vir die Vrystaat geskep word. Motivering vir hierdie versoek was dat die werklas in 1964 vir De Villiers (in die suide) en Van Huyssteen (in die noorde) reeds bykans te veeleisend was.. Die voorgeste Ide koorprojek het dus verei s datbykomende hu Ip

moes word.

bekom

Die Uitvoerende Komitee van die Oranje-Vrystaat het die hele aan-geleentheid indringend bespreek en die volle koorprojek sterk ge-steun (Die Vrystaatse Jeugkoor, 1968: 21 ) • I n Augustus 1964 word De Vi II iers amptel ik meegedeel dat die stigting

jeugkoor goedgekeur i s met i nagnem i ng van (Bouwer-,

J.

D.,

26 Februarie 1985: onderhoud).

van 'n provinsiale sy voorwaardes 1

- 2,2

_DIE

_BEPLANNING

_EN

_UITVOERING

_VAN

_DIE

_{JEUGKOORPROJEK}

. De Vi II iers se opdrag was om die voorgestelde projek van 'n Vry-staatse Jeugkoor2 tot praktiese uitvoering te bring. Die proble-matiek rondom die beplanning en uitvoering van die jeugkoor-projek was veral vanweë die fei t dat daar geen model in

Suid-':)

Afrika bestaan het om na te volg nie. Terselfdertyd sou ouers sowel as onderwysers oortuig moes word van die noodsaakl ikheid en lewensvatbaarheid van só 'n koor wat waarskynlik prakties onder moei I ike omstandighede sou moes funksioneer.

1

Die d~rde

inspekteur,

C. J. Heyns,

sou in Januarie

1965 diens

aanvaar.

2

Die

term

"Jeugkoor"

word vervolgens

afv

i

ss

el

end met "Vrystaatse

Jeugkoor"

gebruik

wan-neer die koor

bedoel

word.

Die beplanning van die projek het vereis dat die volgende aspekte in gedagte gehou moes word:

kleure word. op daar een op

of ander wyse verteenwoord i g is, besluit moes o Die doeisteil ing(s) met die totstandbringing van so 'n koor moes

duidelik uitgespel word.

e

De Villiers moes voorts besluit wie as teikengroep sou dien en op watter wyse nominering van aspirantkandidate sou geskied.

o Belangrik was ook om die norme, waarvolgens evaluering sou geskied, asook 'n geskikte en beproefde toetswyse, te bepaal.

o

Die formele voorwaardes vir aanneming as koorlid moes bepaal en vasgel

ê

word.

o Vanweë die uitgestrektheid van die Oranje-Vrystaat sou dit nodig wees om 'n sentrale plek, asook gepaste tye vir repeti-sies, te vind.

o

Die vervoer van koorlede na en van oefenpunte en konserte moes apart bep Ian en georgan i seer word.

Omdat

2.1 ) ,

die koor as ~ provinsiale groep sou 'n vaste koordrag , waari n

op tree (

cf •

afd. die provinsiale sou

o

Insgelyks moes bepaal word hoe die organisasie en reklame ten opsigte van toere en optredes behartig sou word en of by-komende personeel met ander spesifieke administratiewe verant-woordelikhede nodig was om die koorleier by te staan.

o 'n Geskikte konsertprogram

(cf.

hfst. 4) sou ook jaarliks saam-gestel moes word, wat aan die norme van goeie musikale smaak moes beantwoord, maar wat binne die fisiese, geestelike en musikale vermoëns van die koorlede sou val.

o

Ten

die Alle

slotte was probleme rondom finansies steil ig ook een van bel angri kste aspek te watbesondere aandag sou verei

s ,

fasette wat die doel treffende funksionering van die koor raak,

drag,

hê.

soos vervoer, drukwerk huur van sa Ie en nog

v i r rek Iame en programme, koor-meer, sou finansiële impi ikasies De Vi II iers moes voorts ook aandag skenk aan wyses waar-op finansiële of ander steun uit die privaat sektor vir die koor gewerf kon word.

2.2.1

Doeisteil ings van die koor

De Vi II iers formuleer die doeisteil ings van die Vrystaatse Jeugkoor in In amptel ike memorandum soos volg:

• Die koor moet as 'n spieëlbeeld dien van die werk wat in die Vrystaa tse hoërskol e op koorgeb i ed gedoen word.

• Erkenn i ng moet daardeur veri een word aan die ku I tuurprestasie van hoogs begaafde leerl inge deur pr-ov i n s l a l e erekleure aan hulle toe te ken.

• Die koor moet aan die geselekteerde leerl inge gespesial iseerde kooropleiding verskaf wat hulle as toekomstige koorleiers of lede van volwassene- of studentekore sal vorm (Bouwer; J. D., 26 Februarie 1985: onderhoud).

2.2.2

Keuring van koorlede

Alle hoërskole in die Or-an j e-Vr-y sta at sou dien as potensiële wer-wingsgebied vir die soeke na geskikte koorsangers vir 'n gemengde vierstemmige koor van seuns en' dogters (Bouwer, J. D., 26 Februa-rie 1985: onderhoud).

De Vi II iers het die belangrikheid daarvan besef dat 'n verantwoord-.- bare evalueringsproses by die keuring van koorlede gevolg moes

word. Daarom het hy in 1964 Leo Quay I evan die departemen t musiek aan die Universiteit van die Oranje-Vrystaat1 vir advies

in dié verband genader. As dirigent en koorleier, onder andere by Sad I er IsWell sin Londen, was Quay I e vertroud met tegn i eke

en prosedures om oudisies vir voornemende koorlede in die opera:-bedryf te hou. De Villiers het beoog om sodanige oudisietegnieke aan te pas om die stemme van hoërskoolleerl inge te toets.

I n tussen het De Vi II iers Van Huyssteen versoek om kand {da te u i t die Noord-Vryst?lat vir keuring te nomineer. Hiervan is 74

Ouayle "was van 1958 tot 1964 hoof van musiek aan die Vrystaatse universiteit" (Ons Stad, 5 Junie 1986:5).

leerl inge gesamentl ik deur die twee inspekteurs getoets. Daarna het De Vi II iers nog 30 leerl inge uit sy eie inspekteurs-area, asook 50 kandidate wat deur Vrystaatse onderwysers genomineer is,

ge-gestuur. (Cf. bylae J vir 'n voorbeeld.)

toets. Hierdie groot taak was aan die begin van Desember 1964 afgehandel.

van 30 lede,

Uiteindelik word uit die gekeurde kandidate 'n koor bestaande uit 10 soprane, 8 alte, 6 tenore en 6 basse, saamgestel (De Villiers, D. I. C., 31 Mei 1984: onderhoud; Bouwer,

J.

D., 26 Februarie 1985: onderhoud).

Tans (1987) word oud i si es so vroeg as Augustus en September afge-neem. Name van musikaalbegaafde leerl inge word deur skoolhoofde op 'n nominasievorm wat deur die afrigter uitgestuur word, ingevul en voor 'n bepaalde datum aan die afrigter van die koor

terug-2.2.3 Prosedure van lidmaatskapsaanname

Die name van suksesvol-gekeurde leerlinge is aan skoolhoofde en ouers bekend gemaak. Voordat 'n gekose leerl ing egter amptel ik aanvaar is, moes aan sekere voorwaardes voldoen word, naamlik:

o Die ouers en skoolhoof moes skriftelik waarborg dat die gekose koorlid repetisies gereeld en getrou sou bywoon.

o Die ouers en skoolhoof moes ook skriftelik onderneem dat die

I'd 1

koor id aan die kort konserttoer daarna sou mee oen.

o Alle ouers moes 'n amptel ike vorm onderteken wat die Onderwys-departement van enige aanspreeklikheid sou vrywaar in die geval van ongelukke2(Bouwer,

J.

D., 26 Februarie 1985: onder-houd; De Villiers, D. I. C., 31 Mei 1984: onderhoud).

Die voorgaande beleid is in 1967 in sy geheel deur 'n Uitvoerende Komitee-besluit (Minute 226/20.2.67) bekragtig.

Amptelike

memorandum

aan

die

Direkteur

van

Onderwys

vanaf

De

Villiers,

gedateer

7 November

1964

(Bouwer,

J.

D., 26 Februarie

1985: onderhoud).

2

De

Villiers

meld

later,

in

'n verslag

aan

mnr.

J.

P. Malan,

hoof

van

onderwyshulp-dienste

vir

musiek,

Transvaalse

Onderwysdepartement,

gedateer

27

Oktober

1971,

dat

die Vrystaat

nooit

versekering

vir die koorlede

oorweeg

het nie

(Bouwer,

J.

D.,

26

Februarie

1985:

onderhoud).

I

t; I

Nadat aan die genoemde v,oorwaardes voldoen is, is die name van die verkose koorlede aan die Administrateur en Uitvoerende Komitee vir goedkeuring voorgelê. Uiteindelik het die amptelike

bekendstel-ling van die name van jeugkoorlede in die media plaasgevind (Bouwer, J. D., 26 Februarie 1985: onderhoud).

Die voorwaardes waaronder leerlinge teenswoordig aan aktiwiteite van die koor deelneem, is in wese nog dieselfde, alhoewel eise ten opsi gte van naweekrepet i si es en optredes meer omvangryk is

(Hyman, J. D., 19 September 1985: onderhoud) .

. 2.2.4 Keuse van plek en tye van repetisies

Omdat die lede van die Jeugkoor uit verskillende dele van die Vry-staat gewerf is, was dit nodig om op

n

sentrale punt vir koor-oefeninge te besluit. Vir dié doel is Winburg as die mees sentrale dorp in die Vrystaat gekies.

Deur bemiddel ing van die toenmal ige Direkteur van Onderwys, het die hoof van die Hoërskool Winburg tot die beskikbaarsteil ing van die skoolsaal vir kooroefeninge op 'n gereelde basis ingestem. Gedurende die heel eerste bestaansjaar van die koor (1965) het koorlede op drie Saterdae in die loop van die eerste kwartaal vir daglange kooroefeninge op Winburg saamgetrek. Koor+ede het die musiek voor-af ontvang met die opdrag om dit in te studeer. Die eerste toer van 1965 het na slegs vier oefeninge plaasgevind. Ná die eerste jaar was dit duidelik dat daar 'n behoefte aan meer oefentyd bestaan het (De Villiers, D. I. C., 31 Mei 1984: onder-houd). Benewens die feit dat' die Saterdag-oefensessies op Winburg na vyf vermeerder het, het die Uitvoerende Komitee1 in 1971 besluit om die saal-,

eet-

en oorslaapgeriewe van die Wi Ilem Pretorius Wildtuin vir die addisionele repetisies gratis .a an die koor beskik-baar te stel (Bouwer, J. D., 26 Februarie 1985: onderhoud).

Tans word al die Saterdae gedurende die eerste skoolkwartaal 1 vir oefensessies benut, hetsy op Winburg of die Wi Ilem Pretorius Wildtuin (Hyman, J. D., 6 Maart 1987: onderhoud).

2.2.5

Keuse van eenvormige koordrag

Dit is 'n erkende tradisie in Suid-Afrika dat koorgroepe in 'n eie, spesiale drag optree. Dit was dus wenslik dat die koor reeds in 1965 'n eenvormige koordrag sou hê. Aangesien die Jeugkoor 'n provinsiale koor was, moes die provinsiale kleure van die Oranje-Vrystaat ook sinvol ingewerk word.

De Villiers het ná oorleg met die ouers, besluit dat die drag vir die groep u i t wit hemde v i r be i de seun s en dog ters, met donker-kleurige rompe vir die dogters en donker broeke vir die seuns sou bestaan. Voorts het die Administrateur magtiging verleen dat die provinsiale kleure in 'n sakwapen op 'n swart baadjie, asook op 'n klein metaalwapen vir koorlede aangebring kon word. Laas-genoemde sou op 'n effekleurige das

sk i Ider en glaswerker, Eben van der

3

ontwerp.

Die bekende gedra word.

2

Merwe, het die koorwapen

Hierdie kleredrag het, buiten vir 'n ingeweefde wapen in die das, wesen I i k onveranderd geb ly.

met verloop van tyd gewysig.

Slegs die dogters se uitrustings is

2.2.6

Organ i sasie van toere en konserte

In die beginjare is die reusetaak van die organisering van toere en konsertoptredes deur De Villiers alleen behartig. Hy het

Volgens

Hyman

sluit

dit gewoonlik

8 tot 10 Saterdae

in.

Oefensessies

duur vanaf 09hOO

tot 16hOO

met onderbrekings

vir middagete

en teepouses.

2

Hy

het

veral

bekendheid

verwerf

as

die

ontwerper

van

die

grootste

aaneengeskakelde

glaswerke

in die

suidelike

halfrond,

naamlik

die

twaalfverdieping

hoë westefront

van

die H.F.

Verwoerd-gebou

in Bloemfontein.

Van der Merwe

is deur

De Villiers

genader

om TI wapen

vir

die

Jeugkoor

te ontwerp

en eersgenoemde

het kosteloos

aan hierdie

ver-soek voldoen

(De Villiers,

D. I. C., 31 Mei 1984: onderhoud).

t

v

,

.

persoonlik na met kom i tees'

plekke gere i s waar konserte sou pi aasv i nd en daar ku I tuurveren i g i ngs, boereverenigings, die van

Rapportryers asook skool hoofde onderhande I om behu I psaam te wees met die organisering van toere. Tydens sodan i ge besoeke het hy 'n sen tra I e pun t bepaa I waar kaartj ies verkoop sou word en same-sprekings gevoer met die organiseerders ten opsigte van die reë-I i ngs i n verband met rek I ame en verb I yf.

Vir die eerste paar jaar was die optredes van die koor nie geborg . nie, wat gevolglik die finansiële risiko verbonde aan konserte

ver-hoog het

(cf.

afd. 2.2.8.4).

2.2.7 Koorpersoneel

2.2.7.1 Koorleiers

Die rol van 'n koorleier. in die sukses van 'n koor kan moei I ik oor-beklemtoon word. Dié persoon is die spil waarom die geslaagde funksionering van die koor draai (cf. hfst.

7).

Om samewerk Fng en groepsgees te bewerkstellig, moet die koorleier oor mensekennis en leierseienskappe beskik. Voorts hang die verton i ng, prestas ie en artistieke gehalte van 'n kooruitvoering direk van die musikale vermoëns en kennis van die koorleier af. Die stemme is die "musi-kale instrument" waarmee koormusiek, onder leiding

v

an die koor-leier, goed of swak vertolk kan word.

Die Administrateur,

J.

W.

C.

du Plessis, asook die Direkteur van Onderwys in die Vrystaa t, E. E. van Kerken, was in 1964 daarvan oortuig dat die provinsie 'n geskikte koorleier beskikbaár gehad het vir die projek van 'n jeugkoor in die persoon van die musiek-inspekteur, Dirkie de Vill.iers (Bouwer,

J.

D., 26 Februarie 1985: onderhoud) •

De Villiers het vanaf 1965 tot 1967 alleen as koorleier opgetree, en is vanaf 1968 deur

J.

W. T. (Tersteegen ) van Huyssteen byge-staan.

Ná

tien jaar, in 1974, _{het De Villiers as koorleier} uit-getree, alhoewel hy as hoof van skoolmusiek, nog rondom die

beplanning en aktiwiteite van die Jeugkoor betrokke was. In 1975

KOORLEIERS

TABEL 1

VRYSTAATSE JEUGKOOR 1965 TOT 1987

het A. H. (Andries) Wassermann De Villiers se plek as medekoor-leier saam met Van Huyssteen oorgeneem. Sedert die aftrede van laasgenoemde in 1976 het J. D. (Danie) Hyman as medekoorleier opgetree. Vanaf 1977 het die twee koorleiers besluit om alternerend alom die ander jaar, die koor as koorleiers af te rig , soos in tabel gesien kan word. Om beter kontinuïteit te bewerkstellig, word die koor sedert 1986 vir 'n periode van drie jaar aan een koorleier toegesê (Bouwer, J. D., 15 Augustus 1985: onderhoud),

Jaar Koorleier{s)

1965 - 1967

D.

1. C. de Villiers

1968 - 1974

D.

1. C. de Villiers en J. W. T. van Huyssteen

1975

A.

H. Wasserman en J. W. T. van Huyssteen

1976

A.

H. Wasserman en J.

D.

Hyman 1977

A.

H. Wasserman 1978 J.

D.

Hyman 1979

A.

H. Wasserman 1980 J.

D.

Hyman 1981

A.

H. Wasserman 1982 J.

D.

Hyman 1983

A.

H. Wasserman 1984 J.

D.

Hyman 1985

A.

H. Wasserman 1986 - 1988 J.

D.

Hyman 2.2.7.2 Begeleiers

In sy keuse van koormus i ek v i r die eerste Vry staa tse Jeugkoor (1965) het De Villiers werke met en sonder klavierbegeleiding inge-slui t. Deur h ierd ie u i tgangspun t kon hy as afri gter u i t 'n wyer verskeidenheid koorwerke kies.

Om dié rede is in die beginjare van die Jeugkoor gereeld van die dienste van 'n klavierbegeleier gebruik gemaak. Destyds was dit gewoonlik 'n koorlid of soms De Villiers self (De Villiers, D.I.C., 31 Mei 1984: onderhoud)

Vanaf 1971 egter, sters begin optree

het Vrystaatse musiekonderwyseresse as begeleid-(J~ D. Bouwer, 27 Maart 1985: onderhoud). Tra-disioneel vervul slegs een persoon dié funksie, maar vir 1985 was amptel ik twee persone wat hul tyd en kragte kon verdeel, aange-wys

(cf.

tabel 2).

Aangesi en Hyman

a

cappella-sang

is

nie (cf. tabel 2).

voorkeur beg i n het

mettertyd vir 1984

verleen aan

en 1986 geen begeleidsters aangewys

In tabel 2 word 'n oorsig van die verskillende jeugkoorlede, asook onderwysers wat as begeleiers opgetree het, gegee

(cf.

p. 22).

2.2.7.3 Toerouers v i r die koor

Die taak van die koorleier kan aansienlik vergemaklik word indien bekwame persone verantwoordel ikheid vir die fisiese en geestel ike versorging van koorlede tydens toere aanvaar. Soda-nige persoon (persone) kan ook met dissipline, asook organisato-riese en finansiële aspekte rakende toere, konsertoptredes en klere-drag behu Ipsaam wees.

In die Jeugkoor-opset speel die toermoeder as vertroue I i ng en raad-geefster vir die tienderjariges 'n 'belangrike rol. Mevrou Doll de Villiers, eggenote van De Villiers, het tydens die eerste toere ge-reeld die koor as nie-amptel ike toermoeder vergesel. Alhoewel sy besonder gel iefd was onder die kinders (Coetzee, A. F., 14 Septem-ber 1985: onderhoud), het die Onderwysdepartement dit sedert 1965 as beleid aanvaar om elke jaar 'n dame in diens van die Departe-men t aan te wy s om as

jeugkoor-chaperonne

op te tree. Mej. J. L.

(Hannah) Brink van Bloemfonte·in, was die eerste wat dié plig ver-vul het. Toe sy in Junie 1967 nie die koor kon vergesel nie, het

TABEL

2

DIE VERSKILLENDE

JEUGKOORLEDE

EN ONDERWYSERS

WAT

AS

BEGELEIERS

OPGETREE

HET*

Jaar

Begeleier

Bykomende

inligting

1965

Johan Meiring

1966

Adr~ van Rensburg

1967

Adré van Rensburg

1968

Suzette

Lotz

Jeugkoorlede

as begeleiers

1969

Johan Oberholzer

I

Johann

Johl

1970

Dennis

Stander

Japie

Britz

1971

Gerald

Stockton

Kroonstad

(snaarinstrumentalis

en bas)

1971-1975

Danita

Nel

1976

Claudine

von Wielligh

1977

Erica Gregorowski

197B

Joey Potgieter

1979

Dani ta Nel

19BO-1981

A. F. (Ansie) Papenfus

Musiekonderwyseresse

1982

Joey Potgieter

1983

A. F.

Papenfus

I

1984

Geen

1985

Danita

Nel

A. F. Papenfus

1986

Geen

':'Bronne:

Bouwer,

J. D., 27 Maart 1985;

onderhoud;

plaatomslae

1966, 1967, 1969,

1970;

programme,

bylae

K.

mev. A. F. (Tall iel Coetzee 27 Maart 1985: onderhoud).

haar plek ingeneem (Bouwer, J. D., Vir die volgende tien jaar sou hier-die inspektrises as

jeugkoor-chaperonnes

optree.

In die beginjare van die Jeugkoor was die toermoeders ook met programverspreiding, plateverkope en algemene administrasie behulpsaam. Tydens konserte het hulle geld van verkoopte kaartj i es on tvang en by die prov i nsi a Ieinkomstekan toor van die Oranje-Vrystaat inbetaal. Die versorging, fisiese voorkoms en k Ieredrag van koor Iede tydens op tredes en toere was deur a I die jare eweneens deel van hu lie pi igte (Coetzee, A. F., 14 September 1985: onderhoud). Aangesien die optredes van die koor mettertyd met die finansiële onder:-steuning van borge plaasgevind het, het die administratiewe en finansiële aspekte van hulle pligte groot-liks verminder (cf. afd.

2.2.8.4).

Wat die seuns betref, het die koorleier die

ro

l : van toervader vir hulle

ver

vu l . Mettertyd is die dirigente deur 'n onderwyser in diens van die Onderwysdepartemen t hi eri n bygestaan. Hy het mee-gehelp met administratiewe en organisatoriese reëlings en het soms ook as busbestuurder opgetree (De Vi II i ers, D. I. C., 13 Mei 1984: onderhoud). Tabel 3 bied 'n oorsig van die persone wat met verloop van tyd as amptel ike toerouers vir die koor opgetree het.

Die reeds genoemde Jeugkoorpersoneel is, soos en wanneer tydens oorsese toere benod i g, tyde I i k deur bykomende Iede aangevu I. Hoewel miskien minder opvallend, het en vervul Jeugkoorpersoneel steeds 'n noodsaak I i ke rol in die funksioneri ng van die Vry staa tse Jeugkoor •

2.2.8 Finansiële beplanning

Terwyl die Jeugkoorprojek nog in beplanning was, het die finan-siële implikasies wat die funksionering van so 'n koor sou mee-bring, die volle aandag van De Vi II iers geniet. Hy het besef dat die grootste onkoste die vervoer van koorl ede na en van repet i sies

TABEL

3

AMPTELIKE

TOEROUERS

Jaar

Dames

Mans

(behalwe

die koorleiers)

-_

1965

Mej. J. L. Brink

Geen

gegewens

beskikbaar

1 966

Mej. J. L. Brink

Geen

gegewens

beskikbaar

1967

Mev.

A.

F. Coetzee

en

A.

de Waal

Mej.

J. L. Brink

1968

do

P. Potgieter

(Fauresmith)

1969

do

Geen

gegewens

beskikbaar

1970

do

do

1971

do

do

1972

do

do

1973

Mev.

A.

F. Coetzee

do

1974

Mev.

A.

F. Coetzee

do

1975

Petro

Blaettler

do

1976

do

do

1977

do

Les le Roux

en Barry

Havenga

1978

do

Les le Roux

(Virginia)

1979

do

do

1980

do

do

1981

Retha

KrUger

do

1982

Petro

Blaettler

do

1983

Retha

KrUger

Jan Jacobs

(Kroonstad)

1984

Petro

Blaettler

Gawie

Denner

(Kroonstad)

1985

Trudie

Moller

Jan Jacobs

v

en konserte sou wees. Ná 'n bespreking met die Administrateur

oor hierdie aangeleentheid, verwys hy in 'n amptelike memorandum aan die Direkteur van Onderwys, gedateer

17

November

1964,

soos volg: "Die Administrateur het beloof dat die Provinsiale Admi-nistrasie voorsiening sal maak vir toevallige onkostes, soos die byeenbring van koorlede vir repetisies en die busvervoer tydens

1 optredes."

Teen die einde van

1964

lê De Villiers 'n eerste begroting vir die koor aan die Direkteur van Onderwys, E. E. van Kerken, voor.

In 'n amptelike stuk, gedateer

23

Desember

1964,

beveel die Direk-teur aan dat R2 500 ter delging van uitgawes aan die eerste koor beskikbaar gestel word. Dié e arib eve l in q is positief deur die Ui tvoerende Komi tee on tvang en i n 'n vergaderi ng op

18

Januari e

1965.

bekragtig. Die bedrag van R2 500 sou v i r rek lame, drukkoste van programme en reiskoste vir repetisies, sowel as vir optredes, aangewend word. Die Jeugkoorleier, as amptenaar van die Provin-siale Administrasie, sou geen spesiale vergoeding ontvang nie (Bouwer,

J.

D.,

26

Februarie

1985:

onderhoud).

Deur die destydse tydige finansiële voorsiening vir kooruitgawes, is dié verantwoordelikheid van die koorleiers weggeneem sodat hulle hul nie oor die finansiering van toere en ander uitgawes hoef te gekwel het nie, maar meer aandag aan die artistieke ontwikkeling van die koor kon skenk.

2.2.8.1

Vervoerkoste vir repetisies

Die finansiële implikasie ten opsigte van die vervoer van jeugkoor-lede na en van repetisiepunte, soos voorheen genoem (cf. afd.

2.2.8),

is reeds tydens die beplanningsfase besef. Privaat motors van ouers en voogde, asook skoolbusse, is gebruik vir die vervoer van koorlede. In alle gevalle is die betrokkenes volgens In vaste basis deur die Provinsiale Administrasie vergoed. Eise ten opsigte van afstande afgelê moes op 'n voorgeskrewe eisvorm ingedien

word. Soos in tabel 4 gesien kan word, is hierdie tariewe deur die jare aangepas (Bouwer, J. D., 27 Maart 1985: onderhoud).

Behalwe privaat motors en skoolbusse is ook met amptel ike

goed-stig amptelike voorgeskrewe tariewe vergoed. Tabel 4 bied

interes-k

.

1

eurmg van provinsiale voertuie gebruik gemaak om koorlede, in die besonder vanaf Bloemfontein, wat tradisioneel die grootste groep was, na repetisies te vervoer.'

Personeel (ook Jeugkoordirigente) verbonde aan die Jeugkoor, se vervoerkostes i s kragtens 'n Ui tvoerende Komi tee-besl u i t2

ooreenkom-santheidshalwe 'n aanduiding van die vergoedingstariewe vir die verski Ilende vervoertipes wat oor 'n aantal jare van toepassing was (Bouwer, J. D., 27 Maart 1985: onderhoud).

TABEL 4

VERGOEDINGSTARIEWE

Jaar

Soort voertuig

Bedrag

Afstandeenheid

1965

inotor

2c

myl

1972

motor

3c

myl

1974

motor

5c

kilometer

1979

motor

12c

kilometer

1965

ligte skoolbus

lOc

myl

ligte skoolbus

12c

myl

1981

ligte skoolbus

23c

kilometer

2.2.8.2

Koortoere

Wat toere betref, was die vervoerprobleem meer kompleks van aard. 'n Spoorwegbus is vir die eerste toer van ,1965 teen 'n spesiale

U.K.-besluite

1583/11/12/70

en 1583/22/2/71

(Bouwer, J. D., 27 Maart 1985: onderhoud).

2

U.K.-besluit

van Minute

226/20/2/67

(Bouwer,

J. D., 27 Maart

1985: onderhoud).

tarief vir die vervoer van die koorlede gehuur. Ná 1965 is egter by voorkeur van skool busvervoer gebru i k gemaak. In 1966 i s 'n tarief van 15c per myl vir die gebruik van sodanige busse betaal

1

en ná 1967 is dit na 20c per myl verhoog (Bouwer, J. D., 26 Fe-bruarie 1985: onderhoud).

Dit het algaande duidelik geword dat 'n behoefte bestaan aan 'n permanente bus wat die Vrystaatse Jeugkoor kon vervoer. In 1972 het die U i tvoerende Komi tee 'n besl u i t geneem om

I kk . d i

e'

dik 2

pee vir oe aan te oop.

'n bus van 66 si t-Hierdie bus, PAO 29, is in Julie 1973 in gebruik geneem, en is nie slegs vir die vervoer van die Jeugkoor nie, maar ook vir ander Vrystaatse musiekgroepe ge-bruik. Vanaf 1984, nadat die bus uitgedien geraak het, word toerbusmaa tskappy vervoer (Bouwer, J. D., die Jeugkoor deur 'n

26 Februarie 1985: onderhoud).

2.2.8.3 Diverse aangeleenthede

Die algemene hantering van die koor se finansies is aanvanklik deur De Vi II iers as koorleier self behartig.

getuig, het hy "vir die eerste twee jaar

Soos hyself daaroor self nog probeer aan-ploeter en baie foute gemaak, soos om byvoorbeeld boekies met kaartjies weg te gooi wat nog gesigswaarde (sic. sigwaarde) gehad het ... " (De Villiers, D. I. C., 31 Mei 1984: onderhoud).

Dit was dus nodig dat 'n beleid in verband met die hantering van die Jeugkoor se finansies geformuleer moes word. Op 7 Maart 1967 word so 'n vaste prosedure deur die Ui tvoerende Komi tee aanvaar. 3

Die volgende besluite is geneem:

Adverten s i es

Advertensies wat in die media aangebied word, moet vooraf met die afdeling kantoorhulpdienste van die Provinsiale Administrasie,

In 1967 en 1968 is busse van die Hoërskool

President

gebruik

(Bouwer,

J.

D., 26

Febru-arie 1985: onderhoud).

2

U.K.-besluit

460/25/2/1972

(Bouwer, J. D., 26 Februarie

1985: onderhoud).

3

U.K.-besluit van

7 Maart

1967:

Minute

226/20/2/67

(Bouwer,

J.

D.,

27 Maart

1985:

onderhoud) •

gefinaliseer word. Advertensies in programme is die verantwoorde-likheid van die organiseerder, wat in dié verband met die Direk-teur van Onderwys oorleg moet pleeg.

Drukwerk moet deur bemiddeling van die kontroleur van voorrade ~ Drukwerk

van die Provinsiale Administrasie, met inagneming van die tender-raad se regulasies, gereël word.

lil

Toegangskaartj ies

Toegangskaartj i es word d i rek deur die drukker aan die organ i seer-der afgelewer, wat die volledigheid en korrektheid daarvan moet kontroleer. Die organiseerder behartig die verdere verspreiding van kaartj ies aan gekred i teerde persone op p lekke waar die Jeug-koor op tree. Hy moet ook In

van die kaartjies indien. kaartjies gekontroleer en in

skriftel ike erkenn ing van ontvangs Ná konsertoptredes word onverkoopte In voorraadreg i ster aangeteken. Na afloop van In toer word hierdie voorraadregister aan die provinsiale rekenmeester se kantoor vir kontrole en ouditering voorgelê. Toe-gangskaartj i es moet streng teen die si gwaarde verkoop word.

ml

Programme

Program i nkomste word i n In aparte reg i ster opgeteken en moet deur twee persone, van wie een die organ i seerder moet wees, as kor-rek gesert ifi seer word. Eregaste mag programme gra tis ontvang. Pro-gramme is voor konserte aan die publiek teen In donasie beskik-baar. Jeugkoorlede moet die programme self versprei.

~ Konsertinkomste

Konsert i nkomste word so gou as moont I ik, ná af loop van el ke kon-sert, by die naaste bank in In rekening van die Provinsiale Administrasie inbetaal (Bouwer, J. D., 27 Maart 1985: onderhoud).

2.2.8.4 Advertensiegelde en borge

Die eerste Jeugkoorkonsertprogramme i s weens die groot aan ta I ad-vertensies wat daarin verskyn het, in boekievorm gedruk. Op hierdie wyse het De Villiers bykomende fondse vir die koor bekom.1

Gedurende 1967 het die Jeugkoor 'n besoek aan die Su i d-Af r ik a ari'se Steenkool-, Olie- en Gaskorporasie (SASOL) gebring. Tydens dié geleentheid het die Jeugkoor 'n aantal werke vir die topbestuur gesi ng, wa t a I gemene b yv a I gev i nd het. Hierdeur is 'n nuwe era betree waarin die optredes van die koor- in 'n toenemende mate ge-borg sou word. Die bésturende d i rek teur van SASOL, D.

P.

de Villiers, skryf ná hierdie besoek-

'n

brief gedateer 29 Mei 1967, aan die Vrystaatse Direkteur van Onderwys waarin sekere voor-ste II e gedoen word. Hy rig daarin 'n uitnodiging aan die 1968-koor om hu lie open i ngskonsert op Sasol burg te hou. SASOL bied voorts aan om dié konsert vir R250 te "koop" en 'n verdere R250 te betaal vir 'n advertensie in die Jeugkoorprogram. Die maatskap- °

py sou ook die kaartjieverkope, wat gewoonlik deur die

Jeuqkoor

se organiseerder behartig is, onderneem.

Met toestemming van die Direkteur van Onderwys

2

is die reël ings vir hierdie konsert, wat op 29 Maart 1968 sou plaasvind, teen Augustus 1967 gefinal iseer. Tweehonderd sakelui en hul gades,

-0 en ongeveer 250 skool kinders sou as gaste van SASOL v i r die aand

uitgenooi word, terwyl 'n wins vir die koor se optrede met volle dekking van kostes geborg is.3

Hierdie eerste borgskap van die Jeugkoor deur Sasol, het 'n nuwe era van borge vir konserte ingelui. 'n Beleid van borgskappe in die Jeuqkoor-ak tl wi te i te is stelselmatig ingefaseer, wat die finan-siering van konserte op 'n meer koste-doel treffende grondslag ge-p Iaas het.

Die

elf advertensies

in die

1966-pr09ramo, het R235

bykomende

inkomste

voorsien;

dié

van 1966 R215

(Bouwer,

J. D., 27 Maart

1985:

onderhoud).

2

In h brief

gedateer

7 Junie

1967 het die Direkteur

die aanbod

aanvaar

en opdra9

gegee

dat Dirkie

de Villiers

moes

voortgaan

om alle

reëlings

te finaliseer

(Bouwer,

J. D.,

27 Maart

1985:

onderhoud).

3

Die

finansiële

voordeel

van

hierdie

reëling

spreek

uit

die

feit dat die inkomste

vir

so h konsert

onder

normale

omstandighede

slegs R175

in plaas

van R250

sou beloop

het.

Teen 1968 het die Vrystaatse Jeugkoor al 'n redelike groot luister-publiek bereik en 'n bevredigende mate van bekendheid opgebou. Daarom was dit vanaf 1969 prak ties u i tvoerbaar om die koorkonserte onder beskerming van borge te laat plaasvind.

In 'n memorandum gedateer 24 November 1968 bepaal en lê die Direkteur van Onderwys die volgende beleid neer in verband met die Jeugkoor se konserte:

ei) Alle kooruitvoerings moet onder die beskerming van 'n gekeurde

liggaam, soos byvoorbeeld 'n skool, die Rapportryerskorps, die Vryburgers, 'n kerklike instansie, munisipaliteit of maatskappy soos SASOL en andere staan.

'n Jeugkoorp Iaa topname gemaak. Die koste verbonde aan die maak

® Die organiseerder moet 'n

ad

hoc-komitee van elkeen van die instansies vooraf ontmoet, om die nodige administratiewe reë-I ings in verband met fooie, toegangsgelde, huisvesting, saal, klavier en presiese konsertdatum te bespreek.

o AI die liggame moet 'n minimum fooi van R200 aan die Provin-siale Administrasie vir die optrede van die koor onder hulle beskerming betaal - tensyanders deur die Direkteur van Onder-wys besluit. Hierdie fooi salook na gelang van omstandig-hede deur die koorleier(s), namens die Administrasie, tot R300 of meer verhoog kon word indien die betrokke komitee daartoe

instem (Bouwer, J. D., 27 Maart 1985: onderhoud).

Die situasie in 1986 was dat uitnodigings aan die Jeugkoor meestal van instansies afkomstig is wat as borge, verantwoordel ikheid vir die meeste organisatoriese aangeleenthede van die koor se optrede aanvaar het.

2.2.8.5 Finansiële reël ings rondom plaatopnames

Daar is vir elke jaar sedert 1965, met die uitsondering van 1976,