Liefde swipen : een kwalitatief onderzoek naar hoe impressie management onderdeel is van de zelfpresentatie van vrouwen op Tinder

Liefde Swipen

Een kwalitatief onderzoek naar hoe impressie management onderdeel is van de

zelfpresentatie van vrouwen op Tinder

Renée Hoekstra

22 juni 2018

Universiteit van Amsterdam

Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen

BSc Sociologie

Eerste begeleider: Myra Bosman

Tweede begeleider: Marie-Louise Janssen


Voorwoord

Voor u ligt de scriptie ‘ Liefde swipen’. Deze scriptie is geschreven in het kader van mijn afstuderen aan de bacheloropleiding Sociologie aan de Universiteit van Amsterdam. Van februari 2018 tot en met juni 2018 ben ik bezig geweest met onderzoek doen en het schrijven van de scriptie.

Bij dezen wil ik graag mijn eerste begeleider, Myra Bosman, bedanken voor de fijne begeleiding tijdens het onderzoeks- en schrijfproces. Dankzij haar goede feedback en tips wist ze mij uit te dagen en te motiveren om door te gaan. Ook heb ik veel gehad aan de feedback die ik van mijn medestudenten heb gekregen en aan het lezen en feedback geven op hun scripties. Ook wil ik mijn tweede begeleider, Marie Louise Janssen, bedanken dat ze de tijd heeft genomen voor het lezen van mijn scriptie en het geven van feedback. Daarnaast wil ik alle respondenten bedanken die mee hebben gewerkt aan dit onderzoek. Mijn ouders, broertje en zusje wil ik bedanken voor hun steun en het af en toe checken of het nog goed met me ging. Tot slot wil ik mijn vriendinnen en hun Tindermatches en mijn eigen Tindermatches in het bijzonder bedanken. Hun bizarre berichten, profielen, en de verhalen die voortkwamen uit dates met hen zijn de inspiratie geweest voor deze scriptie. Zonder jullie was dit niet mogelijk geweest!

Ik wens u veel leesplezier toe.

Renée Hoekstra

20 juni, 2018 Amsterdam


Voorwoord……….. p. 2 Inhoudsopgave……… p. 3 1. Inleiding……….. p. 4 2. Theoretisch kader……… p. 6

2.1 Relaties en daten

2.2 Tinder en impressie management 2.3 Tinder, daten en gender

3. Methode ……….……… p. 12 3.1 Respondenten en werving 3.2 Interviews 3.3 Analyse 4. Intentie en Presentatie ……… p. 16 4.1 Intenties 4.2 Foto’s 4.3 Aanpassingen 5. Interactie verloop………p. 22 5.1 Profiel 5.2 Chat

5.3 Van Tinder naar real life

6. Veiligheid en Privacy……….………. p. 28 6.1 Privacy

6.2 Veiligheid

7. Conclusie………. p. 31 7.1 Tinderen met vooroordelen

7.2 Veiligheid

7.3 Match made on Tinder

7.4 Gendered impressies op Tinder

Literatuur .……….. p. 34 Bijlagen .………. p. 37


‘’Ik had afgelopen weekend een date via Tinder. We hadden bij mij thuis afgesproken om te gaan koken. De stakker kwam twee uur te laat om vervolgens meteen op mijn bank neer te ploffen en de tv aan te zetten. Of ik het oké vond als hij voetbal zou kijken, er was namelijk een wedstrijd voor die hij niet wilde missen…’’ Mijn vrienden en ik moesten allemaal lachen om de absurditeit van het eerste deel van het verhaal. ‘’Hij heeft de gehele wedstrijd geen woord tegen me gezegd, we hebben niet meer gekookt en doordat er verlenging was, miste hij tot overmaat van ramp zijn laatste trein en moest hij op mijn bank slapen.’’

Dit soort verhalen over de rampzalige Tinderdates van mijzelf en mijn vriendinnen worden vaak vervolgd met de vraag: ‘’Wat doe ik verkeerd dat ik altijd zulke rare gasten aantrek!?’’ Wij vragen ons af wat mensen denken als ze ons Tinderprofiel bekijken en waarom we met ons Tinderprofiel blijkbaar de verkeerde personen aantrekken. Komt de impressie die wij af willen geven overeen met de impressie die wij daadwerkelijk afgeven? Doen we iets verkeerd? Ondanks deze onduidelijkheid over hoe mensen overkomen blijven ze Tinder gebruiken. Tinder is dan ook één van de meest gebruikte datingapps ter wereld. Vanuit sociologisch perspectief is het interessant om Tinder als voorbeeld te nemen om te kijken hoe online interacties met betrekking tot daten plaatsvinden.

Volgens de makers is Tinder zo ontworpen dat het net een spel lijkt: “Nobody joins Tinder because they’re looking for something. They join because they want to have fun. It doesn’t even matter if you match because swiping is so fun.” (Stampler, 2014). Het selectieproces op Tinder is simpel; vind je iemand niet leuk dan swipe je naar links (dislike) en vind je iemand wel leuk, dan swipe je naar rechts (like). Wanneer je iemand heel leuk vindt kan je omhoog swipen en een super like uitdelen. Wanneer beide partijen elkaar geliked hebben ontstaat er een match en dan biedt de chat de mogelijkheid om met elkaar te praten (Ribeiro Lopes & Vogel, 2017). Dit matchingproces vindt plaats met slechts beperkte informatie: een naam, leeftijd, beroep, opleidingsniveau en een aantal foto’s. Dit kan aangevuld worden door middel van een kort tekstje. Tinder is de eerste app geweest die met dit matchingsysteem kwam. Het swipen is misschien maar een spel, maar de manier waarop mensen zichzelf presenteren op de app laat zien dat zij wel degelijk serieuze bedoelingen hebben. Gebruikers zijn onder andere op zoek naar liefde, seks en/of zelfvertrouwen (Timmermans & Caluwé, 2017, pp. 16-31; Ward, 2017).

Vanuit sociologisch perspectief is het interessant om te focussen op deze discrepantie tussen de manier waarop de app zich profileert als een spel, terwijl de gebruikers er serieus gebruik van maken. Er is al veel onderzoek gedaan naar zelfpresentatie op Tinder. Het blijkt dat Tinder-gebruikers niet alleen swipen om iemand te vinden die zij leuk vinden, maar ook om erachter te komen hoe ze zichzelf moeten presenteren om mensen aan te trekken die op hen lijken (Ward, 2017). Ook blijkt dat tijdens het swipen genderstereotypen doorwerken; mannen selecteren op uiterlijk, waar vrouwen juist selecteren op vaardigheden; zoals beroep en opleiding (McWilliams & Barrett, 2014). Daarnaast blijkt er uit Amerikaans onderzoek dat seksisme een grote rol inneemt op Tinder. Vrouwen ontvangen regelmatig vrouwonvriendelijke berichtjes, dit gebeurt dermate vaak dat de Instagrampagina

tindernightmares opgezet is om dit seksisme aan de kaak te stellen (Ribeiro Lopes, & Vogel, 2017, p. 9; Hess & Flores, 2018, p. 1098; Thompson, 2018). Naar deze pagina worden screenshots gestuurd van privé Tinderconversaties waarin mannen zich seksueel agressief gedragen en zij vrouwen als minderwaardig zien (Hess & Flores, 2018, p. 1088). Deze bevindingen lijken haaks te staan op het idee dat Tinder slechts een spel is, maar zo speels en sportief gaat het er blijkbaar niet aan toe. Daarom is het interessant om te kijken hoe vrouwen zich binnen deze context, waarin gender een grote rol speelt, bewegen en omgaan met zelfpresentatie.

Dit onderzoek borduurt verder op Goffman zijn theorie over de presentation of the self toegepast op Tinder. Door middel van data vergaard uit tien semi-gestructureerde interviews, afgenomen bij Amsterdamse vrouwen tussen de 18 en 25 jaar, die op zoek zijn naar mannen, wordt de hoofdvraag: Hoe is impressie management onderdeel van de manieren waarop Amsterdamse vrouwen tussen de 18 en 25 jaar zich presenteren op Tinder? beantwoord. Aan de hand van de drie centrale thema’s die uit de data naar voren kwamen zal deze hoofdvraag beantwoord worden. De drie centrale thema’s die behandelt zullen worden zijn: (1) de discrepantie tussen de intentie en de presentatie, (2) het verloop van de interactie en (3) de verhouding tussen privacy en veiligheid. In het volgende hoofdstuk zal het theoretische basis uitgelegd worden.

Recente studies binnen de Amerikaanse, Nederlandse en Vlaamse context laten zien dat impressie management doorwerkt op Tinder; Tinder-gebruikers swipen door de profielen van potentiële matches op zoek naar aanwijzingen voor hoe zij zichzelf dienen te presenteren (Ward, 2017; Timmermans & Caluwé, 2017; LeFebvre, 2017). Daarnaast blijkt dat zelfpresentatie en jezelf blootgeven ook op Tinder een belangrijk onderdeel zijn van het opbouwen van een relatie (Ward, 2016, p. 92). Andere studies laten zien dat genderrollen ook invloed hebben op de Tinderervaring, zo swipen mannen op basis van uiterlijk en vrouwen op basis van prestaties. Ook blijkt dat vrouwen vaak seksueel agressieve berichten ontvangen (Thompson, 2018; Lopes & Vogel, 2017; Hess & Flores, 2018). Om een beter begrip te ontwikkelen van de relatie tussen impressie management op Tinder en genderrollen op Tinder is het van belang om de context waaruit Tinder ontstaan is en kan bestaan beter te begrijpen.

2.1 Relaties en daten

Door de jaren heen heeft de zoektocht naar liefde, door processen als modernisering, technologisering en door verschuivingen in normen en waarden, een enorme verandering doorlopen. Tijdens de negentiende eeuw ontstond er in een samenleving waarin mannen en vrouwen jong met elkaar trouwden ruimte voor zelfontplooiing en zelfontdekking. Doordat men over meer economisch kapitaal ging beschikken viel de financiële reden om te gaan trouwen langzaam weg, zo ontstond er meer ruimte voor andere dingen dan werken. Er ontstond een patroon waarbij het gangbaarder werd dat mensen eerst gingen studeren of werken en experimenteren op het gebied van de liefde voordat zij trouwden (Arnett, 2006, pp. 111-113). Deze leeftijdsperiode om te studeren, te werken of te experimenten op het gebied van liefde is tussen de 18 en de 25 jaar en wordt emerging adulthood genoemd (Arnett, 2000, p. 469).

De ruimte die er door emerging adulthood ontstaan is om zichzelf te ontdekken werkte door op het gebied van liefde en partnerkeuze. Tijdens de emerging adulthood fase bewegen jongeren zich regelmatig tussen het wel en niet hebben van een serieuze relatie en zijn zij ook vaak casual aan het daten (Cohen, Kasen, Chen, Hartmark & Gordon, 2003, pp. 661-667). Onder andere deze ontwikkeling zorgde voor een verschuiving in het vinden van een ‘gedegen persoon om mee te trouwen’ naar een zoektocht naar ‘de ware’. Nu ook vrouwen financieel onafhankelijk waren, was het voor vrouwen niet langer van belang om een man te vinden die financieel voor hun instaat, maar het werd van belang om iemand te vinden bij wie jezelf voorop staat (Wilcox, 2009, pp. 82-83). Relaties tussen man en vrouw op basis van ‘ware liefde’ in plaats van ‘een gedegen persoon om mee te trouwen’ vonden voor deze ontwikkelingen ook wel plaats, maar waren niet de standaard.

In deze verandering op het gebied van relaties en daten is informalisering te herkennen. Informalisering is: het onttrekken aan regels en tevens de tegenhanger van formalisering: het opleggen van regels. De partij met de meeste macht is in staat om te bepalen of omgangsvormen gekenmerkt worden door formalisering of informalisering. Wanneer de druk van onderop groeit door

bijvoorbeeld emancipatie zal informalisering de overhand krijgen (Wouters, 1987, p. 405). Op het gebied van daten en relaties is deze informalisering onder andere ontstaan doordat vrouwen onafhankelijker werden op economisch gebied en niet meer vroeg moesten trouwen. Informalisering betekent letterlijk dat omgangsregels minder formeel worden. Wouters (2004, pp. 1-2) stelt dat de samenleving steeds meer informatiseert; onderlinge gedragsregels worden soepeler, meer verschillende gedragingen worden geaccepteerd en emoties en impulsen krijgen weer meer gelegenheid zich te manifesteren. Zo delen mensen hun gevoelens eerder met elkaar en zullen zij makkelijker over onderwerpen als seks praten (Wouters, 1986, p. 1). Deze informalisering houdt in dat de sociale en psychische afstand tussen mensen vermindert. Naarmate de verhoudingen gelijker worden, worden omgangsnormen rond gedrag en gevoel soepeler (Wouters, 1987, pp. 416-417). Wouters (1987) ziet dat een toenemende drang naar privacy een bijkomstigheid is van het soepeler worden van de omgangsnormen rond gedrag en gevoel. In de vroegere etiquetteboeken die Wouters onderzocht kwam privacy als onderwerp nooit voor, maar in latere etiquetteboeken juist wel. Doordat de afstand tussen superieur en inferieur; oud en jong; man en vrouw is afgenomen en mensen meer met elkaar gemeen krijgen ontstond de angst zelfcontrole te verliezen en werd het kunnen behouden van zelfcontrole gezien als een groot goed (Wouters, 1987, p. 415; Wouters, 2007, pp. 64-66). Om met deze angst om te kunnen gaan is de behoefte naar privacy toegenomen. Dit werd gezien als een manier om de sociale orde te kunnen waarborgen en zo de controle te blijven behouden (Wouters, 1987, pp. 414-417).

Tinder is een voorbeeld van informalisering; het soepeler worden van de omgangsnormen rond gedrag en gevoel. De app zorgt ervoor dat de sociale en psychische afstand tussen mensen afneemt doordat iedereen op Tinder kan zitten en iedereen een potentiële match kan zijn. Daarnaast sluit het idee dat niemand op Tinder zit met serieuze bedoelingen en mensen via Tinder vooral op zoek zouden zijn naar seks (Stampler, 2014) aan bij het punt dat tegenwoordig meer gedragingen geaccepteerd zijn.

Zygmunt Bauman (2003) staat hier kritisch tegenover. Hij stelt dat de informalisering van omgangsvormen er voor gezorgd heeft dat de veiligheid van het samenzijn, die eerst voortkwam uit levenslange relaties weg is gevallen (Bauman, 2003, pp. 28-31). Ook zegt hij dat moderne relaties in een handelswaar veranderen doordat het zo makkelijk geworden is om contact te leggen. Deze commodifisering van relaties zorgt ervoor dat mensen niet meer in staat zullen zijn om liefde te voelen; de waarde van een relatie neemt af doordat relaties met zoveel gemak aangegaan kunnen worden en de inwisselbaarheid van mensen in een relatie toeneemt (Ibid., pp. 70-71). De relatie verandert in een handelswaar (Ibid., pp. 82-90). Giddens kijkt anders aan tegen de inwisselbaarheid in relaties dan Bauman. Giddens stelt dat mensen in moderne relaties op zoek zijn naar de persoon die het beste bij hen past (Giddens, 1992). Dit idee sluit aan bij de ontwikkeling die te zien is op het gebied van relaties waar de zoektocht naar de ware centraal staat. Ik denk dat er in beide theorieën een kern van waarheid zit: het idee van de ware speelt een belangrijke rol in de hedendaagse maatschappij, maar met de toenemende hoeveelheid aan opties is het makkelijk om te blijven zoeken.

Voor mijn onderzoek is het interessant om te kijken hoe de respondenten omgaan met de spanning tussen het vinden van de ware en het eindeloos blijven swipen.

2.2 Tinder en impressie management

Waar het zoeken via een partner eerst via de eigen omgeving verliep, ging dit door innovatie al snel via andere wegen, zoals advertenties in de krant, de televisie en het internet. De meest recente ontwikkeling op het gebied van daten is ontstaan door de smartphone. Deze heeft ervoor gezorgd dat online daten door middel van dating apps nog toegankelijker is geworden (Finkel, Eastwick, Karney, Reis & Sprecher, 2012, pp. 7-9). Eén van de eerste en meest gebruikte datingapps is Tinder (Bilton, 2014; Ward, 2016, p. 83). Om Tinder op een spel te laten lijken is het matchingprocess relatief simpel en wordt de keuze om iemand wel of niet te liken gebaseerd op de relatief beperkte informatie die er beschikbaar is. Met de beperkte informatie die gedeeld kan worden moet er een impressie worden afgegeven; het is daardoor een belangrijk beslissingsmoment.

Goffman (1956) stelt dat impressie management een belangrijk onderdeel van het leven is; individuen willen anderen sturen of willen controleren hoe ze overkomen op anderen door de omgeving, het uiterlijk en het gedrag te beïnvloedden (Goffman, 1956, pp. 2-3). Het belangrijkste doel van de actor is om zich aan zijn of haar rol te houden. Leary en Kowalski (1990) hebben voortgebouwd op de theorie van Goffman met betrekking tot online daten. Zij onderscheiden twee hoofdprocessen bij impressie management. Het eerste proces is de motivatie voor de impressie. Mensen houden regelmatig bij hoe ze overkomen op anderen, echter is dit over het algemeen zonder de bedoeling om een specifiek beeld over zichzelf te creëren. Onder bepaalde omstandigheden worden mensen echter wel gemotiveerd om te beïnvloeden hoe anderen hen zien. Hierbij kan men denken aan een sollicitatiegesprek of een date (Leary & Kowalski, 1990, p. 35; Leary, 1995, p. 53). Deze motivatie kan ervoor zorgen dat gebruikers soms een ideaalbeeld van zichzelf neerzetten. Het tweede impressie management proces is de constructie van de zelfpresentatie; wanneer mensen gemotiveerd zijn om een bepaalde impressie af te geven kan dit invloed hebben op hun gedrag. Dit houdt niet alleen in dat ze kiezen welke impressie ze willen geven, maar ook hoe ze deze impressie willen creëren (Leary & Kowalski, 1990, pp. 35-36). Tinder-gebruikers construeren impressies wanneer zij besluiten welke foto’s en tekst zij op hun profiel zetten (Ward, 2017, p. 1645). Impressie management gaat verder met het monitoren van de impressie. Hierbij proberen mensen te kijken hoe zij gezien worden en overkomen op anderen als indicator voor hoe zij zich moeten gedragen (Goffman, 1956, pp. 1-2; Leary, 1995, p. 47). Tinder-gebruikers doen dit door de verwachtingen van potentiële matches te beoordelen (Ward, 2017, p. 1645). Maar doordat de verkregen matches vrijwel de enige vorm van feedback is die zij ontvangen, moeten zij met beperkte informatie beoordelen of de impressie die zij willen afgeven ook de impressie is die zij daadwerkelijk afgeven.

Uit eerder onderzoek blijkt dat mensen in een gecontroleerde date omgeving sterk gemotiveerd zijn om de impressies die zij afgeven te controleren (Ellison, Hancock & Toma, 2012; Zytko, Jones & Grandhi, 2014).Deze motivatie komt doordat individuen door een snelle blik op het profiel niet of wel benaderd worden door potentiële romantische partners. Om deze reden zijn de individuen gemotiveerd om een versie van zichzelf te presenteren die aantrekkelijk is voor potentiële

romantische partners. Maar ze moeten zich om verscheidene redenen ook zo accuraat mogelijk presenteren; er bestaat een risico dat ze potentiële partners wegjagen wanneer hun profiel als niet waarheidsgetrouw gezien wordt bij de ontmoeting, daarnaast verlangen mensen ook naar iemand die ze begrijpt en waardeert voor wie ze zijn in plaats van een versie die niet overeenkomt met de werkelijkheid. Ten slotte verfraaien mensen eerder de realiteit dan dat ze erover liegen, omdat de waarheid spreken een gewaardeerd aspect is van de zelfperceptie (Ellison, Hancock & Toma, 2012, pp. 46-47).

Goffman zijn theorie is echter gebaseerd op face-to-face interacties en deze vinden op Tinder niet plaats. Tinder is een sociaal netwerk website; boyd en Ellison (2007) stellen dat een sociale netwerk website een online service is waarbij mensen een publiek of semi-publiek profiel kunnen aanmaken (p. 211). Op sociale netwerk websites nemen mensen deel aan impressie management door het bijhouden van hun profiel (Tufekci, 2008, p. 547). Uit onderzoek is wel gebleken dat het Tinder profiel van mensen met zorg wordt samengesteld aangezien het de eerste en primaire manier is om jezelf te laten zien tijdens het begin van het contact en mogelijke relaties (Ward, 2017, p. 1647; Whitty, 2007a, p. 58; Whitty, 2007b, pp. 7–8). Ook blijkt dat mensen rekening houden met hun potentiële Tindermatches bij het samenstellen van hun profiel en ze hun best doen om een balans te vinden tussen hun ideale zelf en de realiteit (Ward, 2017, p. 1651-1653). Dit doen zij door foto’s te kiezen waarover ze goede reacties van anderen gekregen hadden via bijvoorbeeld Facebook. Ook kozen zij foto’s op basis van hoe ze zichzelf zien en gezien wilden worden door de ander, hierbij namen ze ook in overweging hoe ze absoluut niet gezien wilden worden (Ibid., p. 1651). Dit sluit aan bij de bevindingen dat mensen gemotiveerd zijn om hun zelfpresentatie te controleren, maar niet te liegen. Door de gecontroleerde online omgeving is het makkelijker om de presentatie van de zelf te controleren dan in een sociale situatie.

Ook het filterproces op Tinder is een belangrijk onderdeel van impressie management, aangezien mensen liken op basis van wie ze aan willen trekken. Couch en Liamputtong (2008) omschrijven filteren als het inschatten van aantrekkelijkheid, locatie, identiteit, uiterlijk, persoonlijkheid, seksuele voorkeuren en risicomanagement. Dit doen de online daters omdat zij verlangen meer te weten te komen over het uiterlijk en de intenties van de ander, zodat ze niet te teleurgesteld zijn als ze elkaar in het echt ontmoeten (p. 269-273).

2.3 Tinder, daten en gender

Tinder heeft de reputatie dat gebruikers alleen op zoek zijn naar casual seks, de uitwerking hiervan is dat gebruikers Tinder niet met serieuze doeleinden zullen gebruiken, omdat ze bang zijn voor het taboe dat ligt op online daten. Zij zeggen dan ook dat ze het lastig vinden om ooit een relatie via Tinder aan te gaan (Ward, 2017, pp. 1650-1651). Uit onderzoek blijkt, in tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, dat Tinder vooral gebruikt wordt voor ander interpersoonlijk contact en het creëren van zowel romantische als platonische relaties (LeFebvre, 2017). Bij de vaak genoemde motieven om op Tinder te gaan wordt casual seks niet vaak genoemd. Wordt deze wel genoemd dan is dit voornamelijk door mannen (Ranzini & Lutz, 2017, p. 80; Timmermans & Caluwé, 2017, p. 6).

Vrouwen gebruiken de app daarentegen vaak om meer zelfvertrouwen te verkrijgen (Ranzini & Lutz, 2017, p. 80; Timmermans & Caluwé, 2017, pp. 16-31, Carpenter & McEwan, 2016; Sumter, Vandenbosch, Ligtenberg, 2017).

Deze discrepantie tussen de reputatie van de app en de motieven om Tinder te gebruiken is interessant om naar te kijken. Ondanks de reputatie van de app en de angst voor het taboe blijven mensen Tinder gebruiken. De vraag is dan ook waarom doen zij dit en hoe gaan ze hiermee om? Genderrollen zijn hier van groot belang; seksistische patronen werken overal in de samenleving door en ook op Tinder. Zo werkt het door in de gesproken interacties tussen man en vrouw, zo luisteren vrouwen meer dan mannen, onderbreken mannen vrouwen meer en veranderen ze het gespreksonderwerp vaker (West, 1996, p. 364). In interacties op Tinder is deze ongelijkheid ook terug te zien: mannen op Tinder sturen vrouwen vaak seksueel getinte berichten, maar het platform zelf biedt vrouwen niet de mogelijkheid om zich hier tegen te verzetten. Zij doen dit echter wel zelf via de Instagrampagina tindernightmares (Hess & Flores, 2018, pp. 1097-1099). Of dit er ook echt voor zorgt dat vrouwen minder vaak seksueel agressieve berichten ontvangen blijft onduidelijk (Thompson, 2018). Hier is duidelijk te zien hoe de ongelijke machtsverhoudingen tussen man en vrouw ook doorwerkt op Tinder. Uit onderzoek is naar voren gekomen dat vrouwen zich op het gebied van daten vaak passief opstellen en conventionele genderrollen hier naar voren komen; op het gebied van daten wordt van vrouwen verwacht dat zij gezellig, meegaand en seksueel ontvankelijk zijn. In tegenstelling tot mannen die actief moeten handelen en moeten jagen op de vrouw (DeLucia, 1987,158-160; Currier, 2013, p. 706; Clemens, Atkin & Krishnan, 2015, p. 127). Daten slaagt ook alleen wanneer deze asymmetrische verhoudingen zich in dezelfde situatie afspelen en op elkaar afgestemd zijn. Deze rolverdeling is nodig om een interactie op het gebied van daten te laten slagen (McFarland, Jurafsky & Rawlings, 2013).

Daarnaast is er gebleken dat mannen hun selectiecriteria vooral op fysieke aantrekkelijkheid baseren, waar vrouwen hun selectiecriteria juist baseren op vaardigheden (McWilliams & Barrett, 2014, p. 416). Dit houdt in dat profielen van mannen focussen op financieel en beroepssucces, terwijl vrouwen focussen op het eigen uiterlijk en gezellig overkomen (Ibid., 411). Dit uit zich bijvoorbeeld in het feit dat vrouwen liegen over hun lengte en gewicht op hun profiel (Lawson & Leck, 2006, p. 194). Ook zijn de conventionele genderrollen niet alleen terug te zien in wie er initiatief neemt of waarop men focust bij het swipen; het uit zich ook visueel. Goffman (1976) heeft onderzoek gedaan naar hoe dit terugkomt in westerse advertenties. Mannen worden vaak, in tegen stelling tot vrouwen, zelfverzekerd, comfortabel, aanwezig en bewust van hun omgeving en soms zelfs intimiderend afgebeeld. Vrouwen poseren daarentegen vaak met hun handen die iets aanraken of traceren, hierdoor lijken ze zacht en fragiel (Goffman, 1976, pp. 29-31). Ook worden vrouwen vaak liggend afgebeeld om kwetsbaarheid te laten zien of erotiek (Ibid., p. 41). Een andere veelvoorkomende pose voor vrouwen is met een gebogen been of met gekruiste benen, hierdoor lijkt de vrouw kwetsbaar (Ibid., p. 45). Daarnaast kijken vrouwen ook vaak weg van de camera of kijkt ze omhoog alsof ze onder iemand staat en tegen die persoon op moet kijken, hierdoor lijkt de vrouw onderdanig (Ibid., p. 46). Verder worden vrouwen ook vaak dromerig afgebeeld om kwetsbaar te lijken (Ibid., p. 54). En ten

slotte worden vrouwen vaak jonger afgebeeld dan ze zijn; tussen vrouwelijkheid en kinderlijkheid in (Ibid., p. 30; Ibid., p. 50). Dit is in lijn met de conventionele genderrollen waar er van vrouwen verwacht wordt dat zij zich onderdanig en ontvankelijk opstellen. Ditzelfde patroon is ook terug te zien in profielen op andere sociale media. Kapidzic en Herring (2011; 2014) vonden dat de meeste foto’s van meisjes bestonden uit een beeld waar de meisjes omhoog of opzij kijken en niets verhullende kleding dragen (Kapidzic & Herring, 2014, p. 5). De foto’s van jongens zijn meer gevarieerd; ze staan vaak verder van de camera af en met hun ogen van de camera afgewend (Kapidzic & Herring, 2011, p. 49). Conventionele genderstereotypen van gedrag en presentatie: vrouwen als seksueel beschikbaar en mannen als emotioneel afstandelijk, komen ook voor in online omgevingen. Tieners imiteren modellen uit de media, zoals in westerse advertenties, in hun foto’s op hun sociale media om aantrekkelijk over te komen (Mikkola, 2008, p. 5; Kapidzic & Herring, 2014, p. 2).

Er is voornamelijk onderzoek gedaan naar de werking van impressie management op Tinder binnen een Amerikaanse en Belgische context en er is nog weinig bekend over de werking van impressie management voor vrouwen op Tinder binnen de Nederlandse kaders. Ward (2016) heeft in Nederland alleen gekeken naar de onderdelen van impressie management die op Tinder een rol spelen om een relatie op te bouwen. Ik kijk naar de functie van impressie management op Tinder en dit is nog niet eerder zo gedaan. Daarom is het interessant om hier in mijn scriptie verder onderzoek naar te doen.


Dit onderzoek probeert antwoord te geven op de volgende vraag: Hoe is impressie management onderdeel van de manieren waarop Amsterdamse vrouwen tussen de 18 en 25 jaar zich presenteren op Tinder? Op basis van de toevoeging die Leary en Kowalski (1990) doen aan Goffman zijn concept van impressie management, heb ik gekozen om eerst te kijken naar de motivatie van de gebruikers om de app te gebruiken. Vervolgens heb ik gekeken hoe gebruikers profielen samenstellen en interacties aangaan. Dit heb ik gedaan door tien interviews af te nemen met vrouwelijke Tinder-gebruikers tussen de 18 en 25 jaar uit Amsterdam. Deze vrouwen hebben als swipe voorkeur mannen aangegeven, alhoewel ze zichzelf niet allemaal als heteroseksueel identificeren. Alle vrouwen gebruiken op dit moment Tinder en hebben geen relatie.

3.1 Respondenten en werving

De keuze voor vrouwen in de leeftijdscategorie 18 tot en met 25 is gemaakt omdat zij zich bevinden in de emerging adult fase in hun leven (Arnett, 2000; Arnett 2006). Dit is de fase waarin er ruimte is voor het ontdekken van de zelf en waarin ruimte is om te experimenteren op het gebied van liefde. Tinder is één van de manieren om dit te doen en Tinder is bijzonder populair onder emerging adults (Sumter, Vandenbosch & Ligtenberg, 2017, p. 68). De reden om alleen vrouwelijke respondenten te selecteren is gebaseerd op eerder onderzoek waaruit blijkt dat vrouwen op Tinder vaak te maken krijgen met seksisme; zo ontvangen vrouwen seksueel agressieve berichten (Hess & Flores, 2018, p. 1098; Thompson, 2018). En dat vrouwen zich op het gebied van daten vaak passief opstellen en dat zij gezellig, meegaand en seksueel ontvankelijk moeten zijn (DeLucia, 1987,158-160; Currier, 2013, p. 706). Daarnaast werken deze conventionele genderrollen door in de zelfpresentatie van vrouwen op bijvoorbeeld visueel gebied. Er is echter nog weinig bekend hoe deze genderrollen zich verder manifesteren in de impressies die vrouwen van zichzelf geven op Tinder. Daarom is het interessant om specifiek vrouwen te onderzoeken.

De keuze om alleen vrouwen te interviewen die op zoek zijn naar mannen is gebaseerd op het feit dat genderstereotypen andere rollen spelen in niet heteroseksuele relaties. In niet heteroseksuele relaties zijn traditionele genderrollen minder aanwezig (Marecek, Finn & Cardell, 1982, p. 46). Het feit dat deze verhoudingen hier minder aanwezig zijn duidt op een gelijkwaardigere relatie binnen niet heteroseksuele koppels. In de man-vrouw interactie die ik wil onderzoeken zit deze ongelijkheid nog wel. Daarbij blijkt dat de relaties waar geen genderrolverdeling is bevredigender zijn (Ibid., p. 48). Dit is een interessant punt waaruit blijkt dat de man-vrouw interactie in zijn huidige vorm niet bevredigend is. Wanneer deze twee groepen dan toch als één groep onderzocht zouden worden kan dit een vertekend beeld van de resultaten geven.

De keuze voor het onderzoeken van vrouwen in Amsterdam is gebaseerd op het feit dat er door de aanwezigheid van meerdere mbo, hbo en universitaire instellingen in de stad een grote groep emerging adults in de stad te vinden is (Gemeente Amsterdam, 2018). De grote aanwezigheid van

deze groep in Amsterdam in combinatie met het feit dat Tinder populair is onder emerging adults maakt het aannemelijk dat er in Amsterdam veel respondenten te vinden zijn.

Het nadeel van enkel vrouwelijke respondenten bleek te zijn dat er nu geen vergelijking materiaal is en de vraag of de werking van impressie management op Tinder verschilt voor mannen en vrouwen. Maar de bevindingen kunnen wel binnen de context van de ongelijk man-vrouw interacties geplaatst worden.

Zoals Ward (2017) ook gedaan heeft ben ik mijn respondenten eerst gaan werven via Tinder zelf in de hoop om een meer diverse groep respondenten te verzamelen dan wanneer de respondenten alleen uit mijn eigen netwerk komen. Het doel was om tien vrouwelijke respondenten van tussen de 18 en 25 jaar te vinden. Dit is gedaan door middel van een mannelijk Tinderprofiel met de naam ‘Scriptie’ en

mijn eigen leeftijd erbij te creëren (zie figuur 1). Dit zorgde ervoor dat ik de groep vrouwen die op mannen valt kon bereiken. Het profiel maakt verder gebruik van het logo van de Universiteit van Amsterdam en een korte omschrijving maakt duidelijk wat het doel is van het onderzoek. Geïnteresseerden konden mij benaderen via Tinder of via de mail, als zij vragen hadden of graag mee wilden doen.

Deze manier van respondenten werven bleek erg lastig en boekte geen resultaat. Na een week bleven de reacties nog altijd uit. Om deze reden en door de tijdsdruk ben ik overgegaan op convenience sampling (Bryman, 2011, pp. 201-202). Uiteindelijk ben ik door middel van een oproep op mijn eigen Facebookpagina en door rond te vragen in mijn omgeving opzoek gegaan naar respondenten. Zo konden mensen die mee wilden werken zichzelf opgeven of anderen opgeven om mee te doen. Het voordeel van deze manier van sampling is dat ik na deze oproep binnen twee dagen al mijn respondenten gevonden had en interviews had ingepland. Een tweede voordeel van deze manier van sampling is dat mijn respondenten zich makkelijker openstelde naar mij toe, omdat ze me al kenden. Echter, het nadeel van deze manier van sampling is wel dat mijn onderzoeksgroep voornamelijk uit hoogopgeleide, witte, able-bodied, non-religieuze vrouwen bestaat. Dit zou een probleem kunnen zijn, omdat er voor laagopgeleide, niet-witte, unable-bodied en religieuze vrouwen andere factoren meespelen, waardoor zij andere afwegingen maken bij hun zelfpresentatie. Zo zouden huidskleur en racisme een belangrijke factor kunnen zijn voor niet-witte vrouwen, maar deze perspectieven neem ik nu niet mee in mijn onderzoek; waardoor er maar een beperkt beeld te schetsen is.

3.2 Interviews

Er zijn tien semi-gestructureerde interviews afgenomen (Bryman, 2012, pp. 471-472). Deze zijn afgenomen bij vrouwen uit Amsterdam, tussen de 18 en 25 jaar, die Tinder gebruiken. Alle interviews

duurden tussen de 45 en 73 minuten en vonden plaats op een locatie naar keuze van de respondent, zodat deze zich vrij voelde om te praten. Zo ben ik bij mij thuis, bij respondenten thuis, in het park en in cafés geweest. De interviews zijn in een tijdsbestek van twee á drie weken afgenomen en getranscribeerd. Alle interviews zijn opgenomen met een iPhone 6s en vervolgens getranscribeerd. De respondenten zijn verzekerd van hun anonimiteit en zijn geïnformeerd over het feit dat hun quotes, vrij van persoonlijke informatie, gebruikt kunnen worden als data in het onderzoek.

De respondenten kregen allemaal dezelfde vragen van een semi-gestructureerde vragenlijst die voorafgaand aan het onderzoek waren opgesteld (zie bijlage 1). Het voordeel van het afnemen van semi-gestructureerde interviews is dat er tijdens het stellen van de vragen ruimte is om van de vraagvolgorde af te wijken en door te vragen of vragen te stellen die niet op de lijst stonden maar wel relevant bleken in het interview. Hierdoor is het mogelijk om meer gedetailleerde informatie te verkrijgen. De vragenlijst was opgedeeld in drie onderdelen. Het eerste deel van de vragenlijst ging over de algemene ideeën die de respondent had over Tinder en hoe de respondent de app gebruikt. Hierin stonden vooral de motivatie om de app te downloaden en het doel waarmee men de app gebruikt centraal. In het tweede deel van het interview werd er gefocust op de zelfpresentatie op Tinder van de respondent door middel van het Tinderprofiel. Dit werd gedaan door het bespreken van de foto’s en waarom deze gekozen waren en wat de respondent hiermee uit wilt stralen. Verder werd er besproken of de respondent een profieltekst, muziek, opleiding of werk op het profiel had staan. En of sociale media accounts gekoppeld waren. Het derde en laatste deel focuste zich op de interactie in de chatgesprekken op Tinder en hoe deze tot een eventuele afspraak leiden.

Tijdens de interviews bleek het voor de respondenten vaak lastig om te definiëren hoe zij over wilden komen. Dit heb ik opgelost door ze te vragen hoe ze juist niet over wilden komen. Dit wisten ze vaak wel aan te geven, waardoor ze er ook snel opkwamen hoe ze dan wel over wilden komen. Een ander lastig punt bleek het verkrijgen van screenshots van de Tinderprofielen van de respondenten. Dit wilde ik eerst doen om gemakkelijk patronen in de samenstelling van profielen in kaart te brengen. De meeste respondenten voelden zich echter niet comfortabel genoeg om deze screenshots te delen. Dit heb ik opgelost door tijdens het interview hardop te beschrijven wat ik zag op de foto’s en op het profiel. Het verbaasde me dat het interviewen verder gemakkelijk ging, omdat ik verwacht had dat de respondenten het wellicht ongemakkelijk zouden vinden om zoveel over zichzelf te vertellen en hun profiel met mij te delen. Mijn respondenten gaven bijna allemaal aan dat er nog best wel een taboe ligt op het gebruiken van Tinder, maar dat ze juist vonden dat dat onnodig was. Daarom wilden ze ook graag over hun Tindergebruik praten. De interviews verliepen doorgaans soepel en de respondenten hadden veel over het onderwerp te vertellen.

3.3 Analyse

Na het transcribeer proces zijn de interviews geanalyseerd door codes te geven aan stukken uit de transcripten die theoretisch relevant of interessant leken. Dit is gedaan in het codeerprogramma ATLAS.ti. De eerste stap was het open coderen van de data. Hierbij zijn concepten gelabeld en later in categorieën samengebracht (Bryman, 2012, p. 569). Er is axiaal gecodeerd, waarbij de codes met

elkaar vergeleken zijn en bij elkaar horende codes zijn samengevoegd binnen overkoepelende codes (Bryman, 2012, p. 569). Ten slotte is er selectief gecodeerd om de gevonden hoofdcategorieën te koppelen aan de onderzoeksvraag.


Een belangrijk onderdeel van impressie management is de intentie, ook wel het doel, waarmee mensen handelen. Uit de theorie van Goffman blijkt dat de intentie en het gedrag van de actor overeenkomen om zo goed mogelijk het doel van de interactie te kunnen bereiken (Goffman, 1956, pp. 6-7). Uit de data blijkt echter dat er op Tinder een discrepantie te zien is tussen de intentie en het gedrag van de respondenten. De respondenten geven aan Tinder niet met serieuze intenties te gebruiken, maar toch lijken zij zichzelf wel serieus te presenteren op de app. Er wordt gekeken naar hoe zij dit doen en hoe dit verklaard kan worden.

4.1 Intenties

De grote meerderheid van de respondenten geeft aan niet met serieuze intenties op Tinder te zitten. Toch lijken de respondenten serieuze gevolgen, zoals een relatie niet uit te sluiten. Zo geven de meeste respondenten aan dat ze de app al drie jaar op en aan gebruiken. Zij verklaren dit doordat Tinder drie jaar geleden pas populair begon te worden in hun omgeving. In het begin vonden de respondenten de app leuk, maar na een aantal mislukte interacties of dates realiseerden ze zich dat Tinder niets voor hun was en verwijderde ze de app weer. Na een periode zonder de app gaven de respondenten aan dat ze zich toch weer begonnen te vervelen of ze dachten wie weet gaat het nu wel goed en downloadden ze de app weer om weer op Tinder te gaan. Dit proces blijft zich herhaaldelijk voor doen. De respondenten omschrijven het gebruiken van Tinder als een proces wat zich in twee fases voltrekt. De eerste fase is de fase van nieuwsgierigheid en de tweede fase van dit proces is het gebruiken van Tinder als gewoonte.

De eerste fase: ‘Tinder gebruiken als nieuwsgierigheid’ gaat gepaard met de intentie van het verkrijgen van waardering en met het evalueren van de app. Sommige respondenten geven aan dat ze na hun relatie wilden kijken hoe ze in de markt liggen en anderen vertellen juist gewoon nieuwsgierig naar de app te zijn. De tweede fase: ‘het gebruiken van Tinder als gewoonte’ gaat gepaard met de intentie van het leggen van sociale contacten, niet perse met de intentie om te gaan daten. Een illustrerend voorbeeld hiervan is Jasmijn die aangeeft dat ze Tinder had aangemaakt toen het net uit was met haar vriend. Tussendoor had ze de app wel een paar keer verwijderd. Om deze vervolgens uit verveling weer te downloaden en op zoek te gaan naar nieuwe contacten. Gevraagd naar de momenten waarop Jasmijn de app op dit moment gebruikt legt zij uit:

Uhhhh.. als ik me echt heel erg verveel. Als ik het gevoel heb dat ik bijvoorbeeld voor school, voor werk niks hoef te doen. Uhhh… vaak als m’n huisgenoten er niet zijn, dan verveel ik me gewoon en dan denk ik: ik heb echt behoefte aan sociaal contact. En dan ga ik het veel gebruiken en dan diezelfde avond kan ik er ook zo weer klaar mee zijn en dan denk ik ja laat maar weer. - Jasmijn

Dit laat zien dat het gebruiken van Tinder een proces is waarbij er sprake is van het gebruiken van de app vanuit nieuwsgierigheid en wanneer die nieuwsgierigheid wegvaagt, de app gebruikt wordt vanuit gewoonte. Toch geven de respondenten aan dat zij de app niet serieus nemen. Een verklaring hiervoor

kan gevonden worden in het antwoord van Romy, die aangeeft: ‘’(…) ik zit er niet op met een serieuze intentie erachter. En als mensen dat [ik op Tinder zit] dan zien dan ben ik bang dat ze denken dat ik heel serieus op zoek ben naar de liefde via Tinder’’. Dit is iets wat meer van de respondenten aangeven te ervaren. Zij zijn bang dat ze gezien worden als hopeloos opzoek naar liefde of als de ongewilde vrouw en dat ze daarom gebruik moet maken van Tinder als een soort laatste redmiddel. Zo geeft Denise heel duidelijk aan dat ze het gênant vindt dat ze Tinder moet gebruiken om liefde te vinden en stelt ze:

Ja… uh… dan is het toch waarom kan ik het niet gewoon zelf. (…) dus uh voor mij is zoiets heel handig, uh nou het zou toch fijner zijn als je gewoon iemand in het echt [ontmoet]… ja het is toch wat romantischer ofzo ik weet niet. - Denise

Hierbij stelt ze dat het idee dat Tinder niet romantisch is aan de kaak. Alle respondenten beschreven dat ze hun geliefde liever in het echt zouden ontmoeten dan via Tinder. Ze vinden het niet romantisch om iemand via Tinder te ontmoeten en ze geven ook aan dat het geen leuk verhaal is om te vertellen. Dit vanwege het idee dat Tinder alleen voor seks gebruikt wordt (Ward, 2017, pp. 1650-1651). ‘’(…)naja het is dus een datingapp. Maar je kan het eigenlijk meer gewoon een one-night stand app noemen’’. Aldus Jasmijn. Dit komt mede door de vaak negatieve reacties uit de omgeving. Zo geeft Sanne aan dat haar familie Tinder niet als iets romantisch ziet maar als een medium om makkelijk seks via te verkrijgen. Zo vertelt ze over de reactie van een familielid in een situatie waar Tinder ter sprake kwam:

(…) mijn ouders ofzo die hebben echt in hun hoofd van oh Tinder alleen maar voor seks.(…) Uhm ja want ik had een keer uhm ik heb een beste wel goeie relatie met m’n oom dus daar praat ik wel met dat soort dingen over, dus daar had ik het mee over Tinder dus ik zei ‘ohja dat heb ik ook’ en daar schrok hij heel erg van, hij dacht zeg maar dat het voor seks dingen was. - Sanne

Blijkbaar ligt er voor de vrouwelijke respondenten een vooroordeel op het gebruiken van Tinder. Er is sprake van een vooroordeel over vrouwen die actief opzoek zijn naar liefde en een vooroordeel over vrouwen die actief op zoek zijn naar seks. Vrouwen horen zich op gebied van liefde en seks namelijk vooral passief op te stellen (DeLucia, 1987,158-160; Currier, 2013, p. 706; Clemens, Atkin & Krishnan, 2015, p. 127). En de actieve houding die zij innemen door op Tinder te gaan strookt hier niet mee. Dit vooroordeel speelt bij de respondenten een belangrijke rol in hun overweging om Tinder niet serieus te nemen. Het niet serieus nemen van Tinder dient hier als een soort zelfbescherming voor het vooroordeel wat er heerst op vrouwen die actief op zoek zijn naar seks of op vrouwen die geen liefde kunnen vinden en hier wel actief op zoek naar zijn. Dit terwijl de respondenten zelf of de mensen in hun omgeving die de app wel gebruiken deze over het algemeen niet voor seks gebruiken. Wat Nena zegt: ‘’Ja het logische antwoord is seks, maar van de mensen die ik ken met Tinder, komt seks er uiteindelijk toch bijna nooit van’’. Het geassocieerd worden met het makkelijk willen van seks, iets wat de respondenten niet willen, lijkt voor hen bijna genoeg reden om Tinder niet serieus te nemen.

Toch sluiten de respondenten het vaak niet uit dat er wel iets serieus kan komen uit een Tindermatch. Ze vertellen niet op Tinder te zitten met het idee dat het gaat gebeuren, maar mocht het

wel gebeuren dan zou dit wel leuk zijn. Zo zegt Denise letterlijk: ’’ Zou leuk zijn als het gebeurt maar ik kan het nooit zo zeker weten’’. Het idee baat het niet dan schaadt het niet komt hier naar voren. De respondenten lijken zichzelf in te dekken en hun verwachtingen af te zwakken.

4.2 Foto’s

Met de theorie over the presentation of the self (Goffman, 1956) in gedachten en het feit dat de respondenten Tinder niet serieus gebruiken is het logisch dat de respondenten weinig zullen geven om wat zij uitstralen met hun profiel. Uit de data komt echter een discrepantie tussen het gedrag van de respondenten en de intentie naar voren. Het blijkt dat alle respondenten hun profiel juist zorgvuldig hebben samengesteld en hier ook daadwerkelijk veel denkwerk in is gaan zitten. De vraag is dan ook wat willen de respondenten wel en juist niet uitstralen met hun profiel? Vervolgens zal er gekeken worden naar hoe zij dit doen.

De respondenten geven aan dat ze goed nagedacht hadden over de foto’s die ze op hun profiel plaatsen en wat ze hiermee willen uitstralen. Een belangrijk punt bij het kiezen van de foto’s is authenticiteit. De respondenten melden foto’s te kiezen waarop ze er het beste uitzien, misschien wel iets mooier dan in het echt, maar die wel op zichzelf lijken. De respondenten omschrijven dit als het zijn van de beste versie van jezelf. Zo zegt Lotte: ‘’Ja wie wil zichzelf nou niet leuk opstellen? Gewoon de beste versie van jezelf’’. Hierbij belicht de respondent haar slechte kanten niet. ‘’ja naja je gaat natuurlijk niet erop zetten dat je onzeker bent en dan zo’n huilende foto d’r op, maar in ieder geval de goeie kanten die ik heb staan die er wel op’’. Aldus Denise. De geïnterviewden vinden het belangrijk om authentiek over te komen op de foto’s, omdat ze niet willen dat ze de online geschepte verwachtingen in het echt niet waar kunnen maken. Of ze hebben zelf een keer meegemaakt dat iemand niet op zijn foto’s leek en vonden dit geen fijne ervaring. Zo vertelt Sanne over zo’n ontmoeting:

Maar ja ik ben zelf een keer op Tinderdate geweest met iemand waarvan ik dacht yo dit ben jij niet. Jij lijkt er gewoon helemaal niet op en het was echt in negatieve zin dus toen ja dat wil ik zelf niet meemaken zeg maar, dat iemand denkt van ja wie ben jij? - Sanne

De verklaring die de respondenten hiervoor bieden is dat je op Tinder mensen toch heel erg beoordeelt op uiterlijk, omdat er verder weinig is om het oordeel op te baseren. Daarnaast zijn de foto’s het eerste beeld wat iemand te zien krijgt. En zoals Ellison, Hanock & Toma (2012) stellen is het besluit om de interactie wel of niet aan te gaan snel gemaakt en deze wordt op het uiterlijk gebaseerd (pp. 46-47). Het idee dat een zo’n authentiek mogelijk beeld van jezelf schetsen belangrijk is houdt verband met het idee dat niet iedereen op Tinder is wie hij of zij zegt dat ie is. Hier komt een belangrijk punt naar voren, het punt van veiligheid en privacy. Dit zal in een hoofdstuk 6 verder uitgediept worden. Nu wordt er gekeken naar hoe de geïnterviewden een zo’n authentiek mogelijk beeld van zichzelf proberen te geven.

Op de vraag wat de geïnterviewden uit willen stralen met hun profiel is ‘gezellig’ een terugkerend antwoord bij alle respondenten. Na wat verder vragen over de definitie van gezellig omschrijven zij het als: lachen, aardig, open, spontaan, blij of iemand met wie je een leuke tijd kan

hebben. Deze eigenschappen linken zij vooral aan foto’s waar ze lachend of spontaan op stonden of foto’s waarbij er ook vrienden in beeld waren. De spontane foto’s waren vaak foto’s waarin de vrouwen wegkijken van de camera. Zo zegt Indy: ‘’ Ja ik kijk bijna altijd weg van de camera ja, gewoon omdat ik dat mooiere foto’s van mezelf vind’’. In deze foto’s waarbij de respondenten niet in de camera kijken lijken ze een beetje dromerig en zich niet bewust van de omgeving. Hetzelfde patroon dat Goffman (1976) ziet terug komen in westerse advertenties komt dus ook terug in de Tinderfoto’s van vrouwen (p. 46; p. 54). Het idee dat de foto’s waarop de respondenten wegkijken van de camera de beste foto’s van zichzelf zijn komt mogelijk doordat foto’s uit massa media gekopieerd worden om aantrekkelijk over te komen (Mikkola, 2008, p. 5; Kapidzic & Herring, 2014, p. 2).

De focus van de vrouwen op het overkomen als gezellig en het alleen plaatsen van de mooiste foto’s van zichzelf ligt op één lijn met de verwachting dat het voor mannen belangrijk is hoe vrouwen eruit zien en of ze sociaal en leuk overkomen (McWilliams & Barrett, 2014, 411). De geïnterviewden zelf linken het gezellig en leuk over willen komen echter vooral aan hun persoonlijkheid. Zo stelt Rosa: ’’Ik ben wel echt zo’n gezellig blij meisje inderdaad, met m’n profiel. Niet een dame maar wel echt een meisje jeeeeej. Maar dat is wel wie ik zelf ben. Of ik hoop dat ik dat zelf ben. Nee ik denk het wel’’. Dit en het feit dat gender ook doorwerkt in de foto’s duidt erop dat het lijkt alsof het stereotiepe beeld over vrouwen diep geïnternaliseerd is. Ook lijkt het idee dat het aantrekkelijker is om met een gezellig persoon af te spreken een rol te spelen. Alle geïnterviewden geven namelijk aan dat zij ook graag willen dat de ander gezellig is. Ten tweede laat dit ook zien hoe serieus Tinder eigenlijk genomen wordt door het koppelen van eigenschappen aan de persoonlijkheid van de persoon. De respondenten doen hun best om een zo’n echt en serieus mogelijk beeld van zichzelf neer te zetten.

Meer antwoorden krijgen op de vraag hoe de respondent met haar foto’s over wilt komen bleek lastig te zijn. Ze vonden het lastig om deze vraag te beantwoorden, moesten heel lang nadenken en gaven dan aan niks te kunnen bedenken. Ze konden echter wel beantwoorden hoe zij niet over willen komen. Een overeenkomstig punt bij de respondenten is dat zij niet over willen komen alsof ze op zoek zijn naar seks. Zo stelt Sanne: ‘’Ik denk dat als je heel veel bikini foto’s erop hebt dat je echt zoiets hebt van ik heb dit voor seks en dat is niet echt helemaal wat ik uit wil stralen’’. Dit kan weer gekoppeld worden aan het vooroordeel wat er ligt op het gebruiken van Tinder. De app staat bekend als app om gemakkelijk seks via te verkrijgen en het is voor vrouwen niet gewenst om daar gebruik van te maken. Door middel van het plaatsen van niets verhullende foto’s zou de seksualiteit van de vrouw te veel benadrukt kunnen worden. Vrouwen zijn hier toch weer bang om als makkelijk beschouwt te worden, wanneer ze via een medium als Tinder op zoek gaan naar seks. Zo antwoordde Emma op de vraag of ze Tinder voor seks gebruikt: ‘’Nou nee niet in eerste instantie (lacht). Nee eigenlijk gewoon om te daten, dat vind ik wel het leukste en naja dan zie ik wel verder (lacht)’’. Op de vraag waarom ze Tinder nog steeds gebruikt antwoord Lotte dat zij op seksueel vlak ook behoeftes heeft, maar daar voegt ze aan toe:’’Ja maar ik heb nog nooit seks gehad door een Tinderdate, maar dat is wel het idee ofzo dat je mannelijke aandacht krijgt’’. Hieruit blijkt dat vrouwen de mogelijkheid tot seks niet uitsluiten, maar ze wel heel duidelijk niet over willen komen alsof ze op zoek zijn naar seks.

4.3 Aanpassingen

Op een laatste punt is het twijfelachtig of er discrepantie te zien is tussen de intentie en het gedrag van de respondenten. Waar Goffman (1956) stelt dat mensen hun impressies monitoren op op de feedback die zij krijgen lijkt dit op Tinder anders te werken. Op de vraag of de respondenten hun profiel aan zouden passen wanneer ze negatieve reacties zouden krijgen antwoorden de respondenten namelijk allemaal; nee. Het gaat hier wel om een hypothetische situatie want de respondenten geven aan dat ze nooit negatieve reacties ontvangen. De reactie van anderen lijkt bij face-to-face interacties een grotere rol te spelen dan bij online interacties.

De respondenten identificeren twee duidelijke redenen om hun profiel niet te wijzigen. Zo geeft Romy als eerste reden: ’’Nou ten eerste omdat ik ze gewoon helemaal niet ken’’. Dit geeft aan dat kritiek op de online gecreëerde persona niet als aanval gezien wordt, omdat de mening van een onbekende en niet toe doet. De tweede reden die Romy geeft is: ‘’(…) vind ik het allemaal wel gewoon leuke foto’s anders zou ik het er niet opzetten’’. De respondent is zo zeker van wie ze is en wat ze wilt uitstralen met haar profiel dat een negatieve reactie niets uitmaakt. Deze redenen gaan hand in hand met wat Lotte omschrijft: ’’ik heb niet zoveel referentiekader. Op Tinder weet je niet hoeveel mensen je matchen en hoeveel mensen je ontmatchen’’. De redenen om het profiel niet te wijzigen kunnen verklaard worden aan de hand van het ontbreken van feedback. Waar in real life interacties feedback een belangrijke manier is om de impressie te controleren (Goffman, 1956, pp. 1-2), blijft deze op Tinder vrijwel onzichtbaar. Een negatieve reactie wordt door de online barrière niet opgevat als iets om bezorgd om te zijn, omdat er geen feedback verkregen wordt. Het monitoren van de impressie op Tinder blijkt dus lastig te zijn, doordat de feedback op de impressie uitblijft (Leary, 1995, p. 47; Ward, 2017, p. 1645). De respondenten geven wel aan foto’s op hun profiel te gebruiken die op hun andere social media veel positieve feedback kregen, dit is een manier om de impressie toch enigszins te monitoren (Ward, 2017, p. 1651). Al is het ook een optie dat het niet serieus nemen van negatieve feedback een manier is voor de respondent om zichzelf in te dekken en te laten zien dat Tinder slechts een bijzaak is voor ze.

Oppervlakkig gekeken zou er gesteld kunnen worden dat de respondenten inderdaad niet met serieuze intenties op Tinder zitten, dan zou er geen sprake zijn van discrepantie tussen de intenties en gedrag. Maar eerder is duidelijk naar voren gekomen dat het niet serieus nemen van Tinder eerder als zelfbescherming dient, dan dat de respondenten het echt niet serieus nemen. In dit geval kan er gesteld worden dat er juist wel sprake is van discrepantie tussen de intentie en het gedrag. Het is ook niet verassend dat er sprake is van discrepantie. Het feit dat de respondenten hun profiel niet aanpassen ligt in lijn met het feit dat de respondenten aangaven Tinder niet serieus te nemen, toch geven ze hun profiel wel serieus vorm, maar leggen ze kritiek weer naast zich neer. Doordat feedback op Tinder vrijwel onzichtbaar blijft worden Tinder-gebruikers niet geconfronteerd met eventuele negatieve reacties op hun presentaties. Hierdoor zijn zij in staat om Tinder op dit punt niet serieus te nemen. Om de vooroordelen over Tinder te kunnen ontwijken is het noodzakelijk om het wel serieus te nemen en

de zelf zo accuraat mogelijk te presenteren. De verandering aan de betekenisgeving aan Tinder ligt aan de mogelijke reactie van anderen die de gebruikers op hun zelfpresentatie kunnen krijgen.

Uit voorgaand hoofdstuk blijkt dat de wisselwerking tussen het wel en niet serieus nemen van Tinder dient als bescherming tegen het vooroordeel wat er op het gebruiken van Tinder ligt voor vrouwen. Het wel serieus nemen uit zich in interacties op Tinder. Deze interactie verloopt eerst via het profiel en gaat vervolgens verder via de chat. De laatste stap van de interactie is het maken van de afspraak. De online impressie is de graadmeter voor de real life ontmoeting.

5.1 Profiel

De profielen worden gebruikt om uit te stralen wie de respondent is en waar haar interesses liggen. Dit wordt gedaan door middel van foto’s, tekst, muziek en Instagram. Naast dat respondenten de beste foto’s van zichzelf kiezen om een goede eerste impressie af te geven, dienen de foto’s als een aanknopingspunt en als een manier om een gesprek te kunnen starten. De respondenten vertellen een foto gekozen te hebben waar ze duidelijk op een festival zijn of een activiteit ondernemen. Zo vertelt Indy over een foto van haar in de bergen: ‘’Ja mensen vragen ook vaak waar is die foto gemaakt, dus dan heb je meteen iets om het over te hebben’’. En Romy geeft ook aan dat ze sommige foto’s gekozen heeft om die reden: ‘’Ohja deze heeft wel echt zo van kijk ik duik! Weetjewel en een soort van het is ook wel een gespreksstarter, veel mensen begonnen daar ook wel over. Dus als je dan met iemand over duiken kan praten dan is dat gelijk ook heel erg leuk’’. Uit het vorige hoofdstuk bleek dat foto’s gebruikt werden om een authentieke zelf te construeren, maar de foto’s worden ook ingezet als een manier om een beeld te schetsen over de interesses en het leven van de respondent en zo eventueel overeenkomsten tussen haar en haar match te ontdekken. De overeenkomsten zijn een belangrijke factor in het bepalen om de impressie van de ander leuk genoeg is voor een afspraak.

Tegelijkertijd dient het ook als een manier om te filteren (Couch and Liamputtong 2008, p. 269-273). Dit wordt gedaan omdat de vrouwen meer te weten willen komen over het uiterlijk en de intenties van de ander, zodat ze niet te teleurgesteld zijn als ze elkaar in het echt ontmoeten (p. 269-273). Zo geeft Romy aan dat ze het leuk vindt om over haar interesses te praten, maar wanneer er een cliché opmerking komt reageert ze niet. ‘’mensen die dan zeiden van wil je met mij ook het diepen in duiken en dan moest ik daar een beetje van kotsen gewoon’’. Het niet verkrijgen van de juiste reactie, wijst er hier niet op dat de interactie mislukt is, maar het is een manier om te filteren of de match meer potentie heeft. Zo geeft Anna aan: ‘’ (…) maar als ik met iedereen die vraagt iets te gaan drinken iets zou drinken dan zou ik gek worden, want dat zijn er toch best wel veel altijd’’. Dit is illustrerend voor wat meer respondenten aangaven: het aantal potentiële matches ligt zo hoog, dat het onmogelijk is om met iedereen te praten. Dit kost de respondenten namelijk te veel tijd, daarom is filteren op tekst en gespreksstof een eerste en belangrijke manier van filteren na filteren tijdens het swipen. Dit filteren laat zien dat mensen relaties niet per definitie als iets inwisselbaars zien (Bauman, 2003), maar dat zij juist hun best doen om de perfecte match te vinden (Giddens, 1992).

Tinder-gebruikers kunnen ook een korte tekst toevoegen aan hun profiel. Deze tekst is vrij in te vullen, maar de respondenten geven aan dat het eigenlijk wel de bedoeling was dat er iets grappigs

in staat, iets wat iets over de persoon zelf zegt en een eventueel aanknopingspunt kan vormen. Omdat veel respondenten niet zo goed weten wat ze neer moeten zetten en de druk voelen dat het grappig moet zijn, laten ze het tekstveld vaak leeg. Zij geven aan dat vriendinnen soms wel hele grappige profielteksten hebben en sommige mannen ook. Ook geven ze aan dat het voor hen een afknapper is wanneer een man een profieltekst heeft die niet goed uit de verf komt. Het feit dat weinig mensen een tekst op hun profiel hebben, maakt dat de nadruk binnen het selectieproces nog meer op de foto’s komt te liggen omdat alleen deze gebruikt worden voor de beeldvorming. De respondenten die wel een tekst op hun profiel hebben staan, geven aan hier goed over nagedacht te hebben. Zo heeft Jasmijn als tekst op haar profiel: ‘’Niet de ambitie om huisvrouw te worden, maar kijk er naar uit om je overhemd te strijken’’. Ze geeft aan dat haar tekst, naast dat ze hem erg grappig vindt ook een ander doel heeft. Zo stelt ze:

Uhhhh dat eerste ja dat is meer gewoon zo van het is een grapje, maar zeg maar dat niet de ambitie om huisvrouw te worden maar kijk er naar uit om je overhemd te strijken is wel soort van dat ik laat merken dat ik niet daar ben voor eenmalige dingen ofzo. - Jasmijn

Jasmijn gebruikt conventionele genderrollen in haar tekstje om haar intenties duidelijk te maken. Zo haalt ze het idee van de vrouw die thuis blijft en geen ambities heeft gedeeltelijk onderuit. Hij hoeft geen huisvrouw te verwachten, maar ook geen vrouw met super veel ambities op het gebied van haar carrière. Ze probeert zo duidelijk te maken dat ze niet op zoek is naar seks en ontsnapt via haar profieltekst aan het vooroordeel over Tinder.

Naast dat de profieltekst dient als middel om iets over de respondent te zeggen en het duidelijk maken van intenties, dient de tekst, voor mensen die een tekst hebben, tevens als filter. Met de tekst lokken de vrouwen reacties uit en op basis van de reacties wordt er gefilterd; wie is er leuk genoeg om te reageren? De respondenten geven allemaal aan vaak reacties te krijgen op de tekst in hun profiel. Zo liet Jasmijn weten vaak reacties te krijgen waar ze niet tevreden mee is:

Uh ja echt heel vaak zeggen ze *doet stom stemmetje* ‘’oh ik heb nog wel een stapel overhemden liggen’’ dan denk ik ja doei op jou ga ik niet reageren. Dan denk ik gast je hebt het duidelijk niet begrepen, het is niet zo dat als jij vanmiddag zegt oh ik heb nog een stapel dat ik dan op de fiets spring en naar je toe ga. Nee zo werkt het niet, je moet wel moeite doen. - Jasmijn

Dit antwoord is illustrerend voor alle respondenten met een profieltekst. Tekstjes worden gebruikt om grappig over te komen en een reactie wordt gezien als maatstaf om wel of niet het contact aan te gaan. Wanneer de grap in het tekstje niet begrepen wordt dan zien de respondenten dat als een slecht teken, want humor is smaakgevoelig. Wanneer mensen weinig middelen hebben om een beeld van zichzelf te communiceren worden alle details van een profiel belangrijk.

Op Tinder is het ook mogelijk om via Spotify muziekvoorkeuren toe te voegen aan het profiel. Dit kan door één nummer te selecteren als my anthem of een selectie van meest beluisterde nummers toe te voegen. De respondenten maken hier op twee manieren gebruik van. De eerste is muziekvoorkeur als aanknopingspunt en de tweede manier is muziekvoorkeur als selectiecriteria. Wanneer muziekvoorkeur als aanknopingspunt gebruikt wordt worden er meerdere nummers

toegevoegd en eventueel ook een anthem. Romy legt uit hoe ze haar muzieksmaak als aanknopingspunt gebruikt:

Ja, omdat ik wel trots ben op m’n muzieksmaak en dat wil ik dan ook gewoon graag aan mensen laten zien, van kijk ik luister naar dit en dit en ja dat vind ik ook altijd en ik vind muziek dat is wel echt een van mijn grootste hobby’s of passies of hoe je het ook wilt noemen, dus als je mensen met dezelfde muzieksmaak vind dan is dat gelijk meteen al heel erg aantrekkelijk en iets waar je super goed over kan praten. - Romy

Bij het gebruiken van muzieksmaak als aanknopingspunt is het belangrijker om een algemeen beeld te creëren van welke muziek de respondent graag luistert en wanneer dit overeenkomt met de muziekvoorkeur van de match dan is het een leuk gespreksonderwerp. Wanneer het niet overeenkomt is het wel jammer, maar niet meteen een dealbreaker.

Bij het gebruiken van muziekvoorkeur als selectiecriteria kan het niet overeenkomen van de muziekvoorkeur of het niet begrijpen ervan wel een dealbreaker zijn. Dit komt overeen met de profieltekstjes. De respondenten kiezen vaak alleen een anthem uit en dit is dan een ludiek nummer van vroeger, waar de respondent goede herinneringen aan heeft of welke de respondent grappig vindt. Zo geeft Denise aan het leuk te vinden wanneer mensen haar anthem herkenden: ‘’Spongebob stadium rave. Ja ik dacht leuk als iemand dat herkent. [Dus kijken of jullie dezelfde humor hebben?] Ja dat ook sowieso’’. Jasmijn herkent dit ook en geeft ook aan hoe belangrijk het is dat haar match haar anthem ook leuk vindt: ‘’Ja. Als ie dit nummer niet vet vindt, als dit opkomt en hij denkt wat is dit, ja sorry dan gaat het niet werken’’. Hier wordt een anthem als filter gebruikt, omdat de gekozen anthems veel zeggen over de humor van de respondent en zij het als een slecht teken zien wanneer deze niet begrepen wordt door de match.

De laatste manier om duidelijk te maken waar de interesses van de respondenten liggen en hoe hun leven eruit ziet is door middel van het koppelen van het Instagramaccount aan het Tinderprofiel. Slechts één respondent heeft dit gedaan. Alle andere respondenten geven aan dit niet te doen, omdat zij vinden dat hun Instagram te veel persoonlijke informatie bevat en zij niet willen dat wildvreemden dat kunnen zien. In hoofdstuk 6 zal hier verder op ingegaan worden. De enige respondent die haar Instagram wel gekoppeld heeft aan haar Tinderprofiel doet dit om een completer beeld te geven over haar leven. Jasmijn stelt:

(…) dit zijn allemaal foto’s van mezelf en m’n Instagram laat ook zien wat m’n leven is. Dus dat geeft misschien een completer beeld. Maar kijk hier staat bijvoorbeeld op m’n Instagram een foto van een carrot cake die ik heb gebakken, die ga ik niet op mijn Tinderprofiel zetten (lacht) snap je? Een foto van een taart is gek tussen allemaal gezichten. De foto’s op Tinder zijn om een beeld te krijgen van mij en mijn gezicht, niet van mijn taarten. - Jasmijn

Ze geeft hier duidelijk aan dat er op haar Tinderprofiel te weinig ruimte is om meer van zichzelf te laten zien en dat haar Instagram account hier wel het juiste medium voor is. Dit is interessant, want uit de data komt naar voren hoe belangrijk het is om een zo authentiek mogelijke zelf te presenteren, maar blijkbaar gaan voor de andere respondenten privacy en veiligheid voor. Hier zal in hoofdstuk 6 verder op ingegaan worden.

Concluderend kan er gesteld worden dat de eerste stap in het interacties proces, het duidelijk maken van interesses, dient als een manier om te kijken of er genoeg overeenkomsten zijn met een match om de met interactie verder te gaan. Het kijken of er genoeg gemeenschappelijke grond is door middel van de eerste impressies is een belangrijke graadmeter voor de real life ontmoeting.

5.2 Chat

Na de eerste stap in het interactie proces, waarbij er gekeken wordt of er genoeg overeenkomsten zijn om de interactie verder te zetten, komt de tweede stap. Waarbij er besloten wordt of er tot interactie over gegaan wordt.

Het eerste criterium om tot interactie over te gaan is een leuke gespreksopener. Dit kan een reactie zijn op een foto, de profieltekst of de muziek. Belangrijk hierbij is, zoals gebleken uit de voorgaande paragraaf, dat de reactie niet cliché is. Wanneer een respondent een bepaalde reactie te vaak krijgt, dan ziet de respondent dit als een teken dat haar match saai is of geen moeite wilt doen. Dit sluit aan bij het idee dat mannen actief moeten handelen. Daarom willen zij er ook geen energie in steken. Wanneer de gespreksopener wel heel leuk is reageert de respondent wel.

De dat laat zien dat er vaak verwacht wordt dat de man het initiatief neemt om een gesprek te beginnen. Een reden die de respondenten hiervoor geven is dat ze Tinder niet serieus genoeg nemen om zelf het gesprek te beginnen. Zo geeft Lotte aan: ’’Die boy begint altijd, daar ben ik dus niet geïnteresseerd genoeg voor. Als ze op een leuke manier iets zeggen dan reageer ik’’. In eerste instantie lijkt het niet zetten van de eerste stap voort te komen uit het gebruiken van de app als gewoonte en de gewenning dat de man altijd het gesprek begint. De vrouw stelt zich hier passief op en wacht een reactie af. Dit komt overeen met de bevinding dat vrouwen niet over willen komen alsof ze alleen seks willen hebben. Het niet nemen van initiatief en de passieve vrouwelijke rol aannemen komt hier terug (DeLucia, 1987,158-160; Currier, 2013, p. 706; Clemens, Atkin & Krishnan, 2015, p. 127). Maar wanneer de respondenten gevraagd werden of ze zelf wel initiatief zouden nemen dan is het antwoord ja. Dit lijkt toch weer te aan te tonen dat de app wel serieus. Genomen wordt en dat de vrouwen nieuwsgierig zijn. Criteria om zelf het initiatief te nemen zijn; de man is heel knap of ze kunnen een leuke reactie op basis van het profiel bedenken. Lotte vervolgt haar betoog met: ‘’Ja als ik hem dan zie en hij zegt niks maar ik denk wow wij zouden echt ziek goed bij elkaar passen, dan zou ik iets zeggen en reageren op iets in zijn profiel als ie daar iets op heeft staan. Anders zou ik gewoon hey zeggen’’. Het zelf wel initiatief willen nemen wanneer er aan bepaalde criteria voldaan is, lijkt het niet serieus nemen van de app toch tegen te spreken.

Er kan tot interactie over gegaan worden wanneer er een leuke gespreksopener is of de persoon heel aantrekkelijk of interessant is. Toch geven de respondenten aan veelal een afwachtende houding aan te nemen in de gesprekken. Dit lijkt in lijn te zijn met de verwachting dat vrouwen zich passief opstellen in relaties (DeLucia, 1987,158-160; Currier, 2013, p. 706).

Wanneer het gesprek eenmaal op gang is ontstaat er meestal een gesprek waarin gedeelde interesses besproken worden of omschrijven de geïnterviewden een proces waarbij beide partijen elkaar een beetje testen op gevoel voor humor en op gedeelde interesses. Het is belangrijk om