proefstation voor de akkerbouw en de groenteteelt in de vollegrond
Economische aspecten van de plantdichtheid
bij witlof
ir. C.F.G. Kramer
verslag nr. 80
februari 1989
CENTRALEPROEFSÏAIION 0000 0968 4941
Edelhertweg 1, postbus 430, 8200 AK Lelystad, tel. 03200-22714
LELYSTAD
INHOUDSOPGAVE biz.
1. Inleiding 1
2. Produktie, opbrengstprijzen, toegerekende kosten en arbeid 2
2.1 Proefresul taten plantdichtheidsproeven 2
2.1.1 Zeer vroege en vroege trek 2
2.1.2 Late trek 3
2.2 Opbrengstprijs w i t l o f 5
2.3 Toegerekende kosten 6
2.4 Arbeidsbehoefte trek 7
3. Resul taten 9
3.1 Saldi bij de zeer vroege en vroege trek 9
3.2 Sal di 1 ate trek 11
3.3 Verschuiving van de plantdichtheid met het hoogste saldo onder
invloed hoogte van de toegerekende kosten 12
3.4 Saldi per wortelmaatsortering 12
4. Samenvatting en conclusies 14
Literatuur 16
1. Inleiding
De plantdichtheid bij de teelt van wit! of wortel en bepaalt in belangrijke mate
het aantal te rooien wortelen en de maatsortering van de wortelen. Deze zijn op
hun beurt grotendeels bepalend voor de lofproduktie per ha geteelde wortelen.
Behalve de te behalen produktie be'invloedt de plantdichtheid bij witlof wortel en
ook de te maken kosten, zowel bij de wortelteelt (zaaizaad) als bij de trek
(arbeid, trekoppervlak). De witlofteler zal streven naar een zo groot mogelijk
saldoverschil tussen de te behalen geldopbrengsten en de te maken
produk-tiekosten. Het doel van dit verslag is om na te gaan bij welke plantdichtheid
het grootste verschil wordt behaald. Dit op grond van tot op heden verricht
proefveldonderzoek en beschikbare gegevens ten aanzien van produktiekosten bij
witlof. Om te kunnen bepalen bij welke plantdichtheid het grootste verschil
wordt behaald tussen opbrengsten en te maken kosten zijn zogenaamde saldi
begroot. Deze saldi zijn het verschil tussen geldopbrengsten en kosten welke
evenredig variëren met de plantdichtheid. Deze saldi zijn begroot per ha
getrokken wortelen, per m^ trekoppervlak en per arbeidsuur te besteden bij de
trek. Dit om te kunnen nagaan in hoeverre beschikbare grond, beschikbaar
trekop-pervlak en of beschikbare arbeid nog van invloed zijn op de keuze van de
econo-misch optimale plantdichtheid.
Bij een aantal proeven (o.a. Zwaagdijk 1985/1986 t/m 1987/1988 late trek) is de
relatie wortelproduktie-lofproduktie niet bepaald voor de geproduceerde wortels
boven een bepaalde wortel diameter maar per worteldiameter(klasse). Op basis van
deze gegevens is voor de late trek nagegaan in hoeverre het aantrekkelijk is
wortels groter dan 2 cm doorsnede respectievelijk groter dan 3 cm doorsnede op
te zetten. Tevens zijn op basis van deze gegevens saldi per wortelmaat bepaald.
Deze vormen een maat voor de waardeverschillen tussen wortels met verschillende
diameter ten behoeve van de trek.
In hoofdstuk 2 wordt aandacht besteed aan de uitgangspunten voor de
saldobegro-tingen, namelijk produktie, opbrengstprijzen, toegerekende kosten en
arbeids-behoefte bij de trek.
In hoofdstuk 3 worden de begrote saldi besproken voor de vroege en late trek en
per wortelmaat. Hoofdstuk 4 geeft de conclusies.
2. Produktie, opbrengstprijzen, toegerekende kosten en arbeid
2.1 Proefresul taten plantdichtheidsproeven
Sinds 1972 is op de proeftuin te Wieringerwerf en later te Zwaagdijk en op de
proefboerderij Wijnandsrade onderzoek verricht naar de relatie
plantdichtheid-wortelproduktie en meestal eveneens naar de relatie plantdichtheid-
wortelproduktie-lofproduk-tie. Verder zijn uit het gebruikswaarde-onderzoek enige gegevens ten aanzien van
deze relaties beschikbaar. De bijlagen 1 en 2 geven een overzicht van het tot nu
toe verrichte onderzoek met enige behaalde resultaten. Hieruit blijkt dat
proeven zijn uitgevoerd bij verschillende rijafstanden (variërend van 37,5 tot
75 cm), teelt- en trekperioden en met verschillende rassen. Uit de behaalde
resultaten kan worden afgeleid dat rijafstand (Wieringerwerf 1972), groeijaar
(o.a. Zwaagdijk 1986/'87 ten opzichte van 1987/'88) proefplaats en/of
ras-verschillen (Wieringerwerf 1986/'87 ten opzichte van Wijnandsrade 1986) en
groeiduur (trekperiode) (Wieringerwerf 1977,'78 en '80) van invloed zijn op de
relatie plantdichtheid-wortelproduktie-lofproduktie. Of al deze invloeden
sta-tistisch significant aanwezig zijn kon op grond van het beschikbare materiaal
niet worden nagegaan. Een en ander maakt het onmogelijk eenduidig de relatie
plantdichtheid-wortelproduktie-lofproduktie aan te geven. Daarom is gewerkt met
3-jarige gemiddelden en zijn deze uitgewerkt voor de 2 trekperioden. Voor de
zeer vroege en vroege trek zijn de resultaten van Wieringerwerf '77-'80
gebruikt; voor de late trek de resultaten van Zwaagdijk '85 t/m '87. Bij al deze
proeven is steeds een rijafstand van 50 cm aangehouden.
2.1.1 Zeer vroege en vroege trek
Voor de zeer vroege trek worden de wortels in augustus en september opgezet,
voor de vroege trek in oktober tot half nobember. Vooral in de zeer vroege trek,
maar zeker ook in de vroege trek, speelt de zgn. trekrijpheid van de wortels een
belangrijke rol in het uiteindelijke forceerresultaat. Dikke wortels zijn bij
eenzelfde rooidatum rijper dan dunne wortels. Onrijpe wortels geven los lof, wat
soms krom en gedraaid kan zijn.
Tabel 1 geeft de gemiddeld behaalde produkties per plantgetal. Zowel het aantal
opzetbare wortels >2 cm als de lofopbrengst blijkt toe te nemen met het
plantge-tal bij alle onderscheiden rooiperiodes. Ook ligt het niveau hoger naarmate
later wordt gerooid. Verder blijkt er geen duidelijke relatie tussen plantgetal
en
%
kwaliteit I en II.
Tabel 1. Lofopbrengst van wortels >2 cm per ha geteelde wortelen en
%
kwaliteit
I en II behaald te Wieringerwerf gemiddeld over de jaren 1977, '78 en
'80.
rooiperiode wortelstrek periode
plantgetal aantal wortels x 1000 gerooid (>0 cm) opzetbaar (>2 cm)toenane
lofopbrengst in tonnen/ha % kwaliteit I en I I 2e helft augustusseptember
150 180 210 240
152 182 211 241
138 163 180 198
25 17 18
11,0 12,4 13,0 13,2
73 74 74 72
2e helft september
oktober
150 180 210 240
154 182 214 241
145 158 190 209
23 22 19 15,1 16,5 18,5 19,4 84 85 86 86 2e helft oktober november 150 180 210 250 159 182 215 240 152 171 195 213 19 24 18 18,6 20,3 21,0 21,9 85 85 86 85 2.1.2 Late trekVoor de l a t e trek worden de wortels vanaf februari opgezet. In de proeven varieerde het plantgetal van 150.000 t o t 300.000 planten per ha.
Tabel 2 geeft de gemiddeld behaalde produktie per p l a n t g e t a l . Het aantal opzet-bare wortels >2 cm b l i j k t het grootst b i j 300.000 planten per ha. B i j een ondergrens van 3 cm b l i j k t d i t b i j een plantgetal van 250.000 planten per ha reeds het geval te z i j n . De l o f p r o d u k t i e zowel totaal als van k w a l i t e i t I i s het grootst b i j 250.000 planten per ha, indien wortels groter dan 2 cm worden opge-z e t .
B i j opzetten van wortels groter dan 3 cm b l i j k t d i t reeds b i j 200.000 planten per ha het geval. Het r e l a t i e v e aandeel van k w a l i t e i t I in de t o t a l e lofproduk-t i e b l i j k lofproduk-t b i j helofproduk-t opzelofproduk-tlofproduk-ten van worlofproduk-tels &glofproduk-t;2 cm melofproduk-t helofproduk-t lofproduk-toenemen van helofproduk-t planlofproduk-tge- plantge-t a l i e plantge-t s plantge-terug plantge-te lopen. B i j opzeplantge-tplantge-ten van worplantge-tels &gplantge-t;3 cm i s d i plantge-t nauwelijks heplantge-t geval. Verder b l i j k t b i j een plantgetal van 300.000 dat de behaalde l o f p r o d u k t i e zowel totaal als per k w a l i t e i t s k l a s s e lager l i g t dan b i j 250.000 planten per ha. Daar de kosten toenemen met het plantgetal kan het plantgetal 300.000 b i j de verdere kosten/baten afweging als 'economisch n i e t a a n t r e k k e l i j k ' buiten beschouwing worden gelaten.
De m2 trekoppervlak i s berekend op basis van het gemiddeld aantal gerooide
wor-t e l s per sorwor-teringsklasse per ha over de proefjaren en op basis van gegevens wor-ten
aanzien van het aantal wortels per m2 dat per sortering kan worden opgezet ( z i e
b i j l a g e 4 ) . Met het toenemen van het plantgetal b l i j k t het aantal benodigde m2
trekoppervlak minder dan evenredig toe te nemen ( b i j opzet van wortels >3 cm) of z e l f s af te nemen als gevolg van de f i j n e r e wortel s o r t e r i n g . De op grond van
deze m2 berekende l o f p r o d u k t i e per m2 b l i j k t het hoogst b i j een s t r e e f -
plantge-tal van 200.000, zowel b i j opzet >2 cm als >3 cm.
-Tabel 2. Gemiddelde produktie per plantgetal behaald te Zwaagdijk in 1985/1986
t/m 1986/1987 met Liber L.O.; rijafstand 50 cm, trek februari/maart,
per ha netto beteeld.
wortel sortering in cm >2 cm >3 cm
streef plantgetal per ha 150 200 250 300 150 200 250 300
aantal wortels x 1000
gerooid (>0 mm) opzetbaar lofproduktie in tonnen^153
150
198
187
242
223
284
241
153
138
198
154
242
156
284
131
15,52,1
0,9
17,22,6
1,4
17,32,8
1,8
17,03,1
1,7
14,92,0
0,8
15,62,2
1,0
14,12,0
1,0
12,11,4
0,6
kwaliteit I
kwaliteit II
kwaliteit III
Totaal 18,5 21,2 21,9 21,8 17,7 18,8 17,1 14,1
lofroduktie
%
kwaliteit I kwaliteit II kwaliteit III n)2 trekoppervlak lofproduktie per m^ in kg84
11
5
100
377
49
81
12
7
100
389
52
79
13
8
100
465
47
78
14
8
100
84
11
5
100
362
49
83
12
5
100
346
54
82
12
6
100
325
53
86
10
4
100
1) Per plantgetal zijn de wortels bij de trek gekuild per wortel diameter. Uit de
produktie per wortel diameter is de produktie per ha
>Z
cm respectievelijk >3
cm berekend.
- Produktie per maatsortering
In een aantal proeven is de produktie per maatsortering bepaald. Bijlage 3 geeft
de behaalde produktie per maatsortering per proef. Tabel 3 geeft de gemiddelden
over de proefjaren per proefplaats/ras. De produktie per maatsortering blijkt
aanzienlijk te variëren. Wel blijkt de produktie per 100 wortels steeds toe te
nemen met de wortel maat.-Ook het behaalde percentage kwaliteit I laat per maat
een aanzienlijke variatie zien. Het percentage kwaliteit I ligt bij de maat 2-3
cm steeds lager dan dat van de grotere maten. Vanaf de maat 3-4 cm (Wijnandsrade
4-5 cm) laat het
%
kwaliteit I geen duidelijke toename meer zien.
Tabel 3. Gemiddelde lofproduktie (in kg per 100 wortelen) en
%
kwaliteit I per
maatsorteringl'•
proefplaats ras proefjaren2) trekperiode wortel maat 2-3 cm 3-4 cm 4-5 cm 5-6 cm >5 cm >6 cm 2-3 cm 3-4 cm 4-5 cm 5-6 cm >5 cm >6 cm Wieringerwerf Mideka 1973,'74 februari kg r e l . 3,9 (64) 6,1 (100) 9,1 (149) 11,9 (195) 13,4 (220) Zwaagdijk Liber L0 1986,'87,'88 februari kg r e l . 7,3 (68) 10,7 (100) 13,7 (128) 14,8 (138) % k w a l i t e i t I 68 83 86 82 Wijnandsrade Tardivo 1984,'85 en '87 f e b r . / a p r i l kg r e l . 7,8 (100) 10,6 (136) 13,5 (173) 51 69 65 Lelystad Zoom 1983 s e p t . / o k t . kg r e l . 4,3 (65) 6,6 (100) 10,0 (151) 12,0 (181) 49 74 74 711) 1973 en '74 trek in kuil; overige proefjaren trek op stromend water
2) wortel teelt
2.2 Opbrengstprijs witlof
De hoogte van de opbrengstprijs per kg kan bepalend zijn welk plantgetal
econo-misch optimaal is. Daarnaast zijn bij verschillen in kwaliteit prijsverschillen
tussen de verschillende kwaliteitsklassen van belang.
De middenprijs voor witlof op de Nederlandse veilingen laat zowel van jaar tot
jaar als ook binnen het jaar of produktieseizoen een duidelijke variatie zien.
Gemiddeld over de jaren 1983 t/m 1987 varieert de prijs van bijna / 5,- aan het
eind van het oude respectievelijk het begin van het nieuwe seizoen (aug./sept.)
tot minder dan / 2,- per kg in januari.
Op grond van dit gegeven en om de invloed van verschil in opbrengstprijs op de
optimale plantdichtheid te kunnen nagaan, zijn bij de vroege trek
geldopbrengsten begroot bij / 6,- en ƒ 3,- per kg witlof. Bij de late trek is,
evenals bij de begroting per maatsortering, wegens (kleine)
-5-verschillen rekening gehouden met prijs-5-verschillen tussen de kwaliteitsklassen.
Hier is gerekend met / 3,- en ƒ 2,- per kg voor kwaliteit I. De
kwaliteits-klassen II en III zijn samengenomen, omdat het aandeel van de produktie in deze
klassen in relatie tot de plantdichtheid een vrijwel parallel verloop laat zien.
Hiervoor zijn prijzen ingerekend van respectievelijk / 2,- en ƒ 1,- per kg.
2.3 Toegerekende kosten
Toegerekende of variabele kosten zijn in dit geval die kosten welke evenredig
variëren met de plantdichtheid. Welke kostenposten evenredig variëren met de
plantdichtheid is met name afhankelijk van de vraagstelling. Zo zijn
bijvoor-beeld, gegeven een bepaalde oppervlakte grond welke men met witlof wil betelen,
de kosten van de grond een gegeven onafhankelijk van de plantdichtheid. Vraagt
men zich echter af, gegeven een beschikbare trekoppervlakte of hoeveelheid
arbeid ten behoeve van de trek, hoeveel ha witlofwortel en men het beste kan
telen bij welke plantdichtheid dan zijn de kosten van de grond afhankelijk van
de gekozen plantdichtheid.
Het gaat te ver hier voor alle denkbare vraagstellingen, berekeningen te geven.
Als uitgangspunt is genomen wortelteelt door de trekker op eenjarig gehuurd
land, waarbij de benodigde teeltwerkzaamheden in loonwerk worden uitgevoerd.
Verder is trek op water verondersteld en het trekoppervlak gegeven (geen
toere-keningen (vaste) kosten trekinstallatie).
Toegerekende kosten zijn in eerste instantie gedetailleerd begroot voor de late
trek.
Tabel 4 geeft een overzicht van de toegerekende kosten per plantgetal per ha.
Het totaal van de toegerekende kosten blijkt zeer beperkt toe te nemen met het
plantgetal, voornamelijk als gevolg van toenemende zaaizaadkosten. Verder
variëren de energiekosten en overige kosten nog in beperkte mate met het
plantgetal als gevolg van verschillen in wortel- resp. lofopbrengsten.
Verschillen in hoeveelheden wortel- en lofopbrengsten zijn ook de oorzaak van de
lagere toegerekende kosten ingeval in plaats van vanaf 2 cm doorsnee wortels
vanaf 3 cm doorsnede worden opgezet.
Toegerekende kosten voor de vroege trek zijn van de hiervoor genoemde begroting
afgeleid. Uitgaande van een niveau van / 15.000,- per ha bij 150.000 planten per
ha is een toename van / 400,- per 30.000 planten verondersteld. Bij de begroting
van de saldi per maatsortering zijn alleen de variabele kosten van de trek
toegerekend. Dit omdat op deze wijze een beeld wordt verkregen van de
waarde-verhouding van de verschillende maten voor de trek.
Om na te gaan in hoeverre het niveau van toegerekende kosten voor de wortelteelt
-6-respectievelijk trek van invloed is op de economisch optimale plantdichtheid
zijn zowel voor de vroege als late trek berekeningen uitgevoerd:
- zonder toerekening loonwerk voor de teeltwerkzaamheden bij de wortel teelt
(/ 3000,- per ha);
- bij toerekening / 8,- per m^ trekoppervlak voor rente afschrijving en
onderhoud trekinstallatie en bewaarfaciliteiten;
- bij toerekening / 10,- per uur arbeidsbehoefte ten behoeve van de trek.
Tabel 4. Toegerekende kosten per plantgetal per ha bij trek van wortels >2 en
>3 cm doorsnede voor de late trek.
wortel maat
streef plantgetal x 1000/ha
150
>2 cm
200
250
150
>3 cm200
250
855
400
4000 3000 1140400
4000 3000 1424400
4000 3000855
400
4000 3000 1140400
4000 3000 1425400
4000 3000Wortelteelt:
zaaizaad
bem./bestr.
landhuur
loonwerk
Trek:
bem./bestr. 640
energie trek / 3,-/m2 1131
bew. / 25,-/ton wortelen 800
rente/verzekering 400
overige 10 ct/kg 1850 2120 2190 1770 1880 1710
640
1167775
430
640
1395825
460
640
1086775
400
640
1038700
470
640
975
675
450
Totaal 13076 13672 14335 12926 13268 13275
Bron: berekend op basis gegevens Kwantitatieve Informatie '87/'88.
2.4 Arbeidsbehoefte trek
Daar de sortering van de kuil bare wortels per plantgetal verschilt, is het van
belang de arbeidsbehoefte in relatie tot de opgezette sortering wortelen te
kennen. Uit onderzoek, verricht door J.A. Schoneveld en J.P. Hendriks, blijkt de
arbeidsbehoefte per sortering te verschillen bij het opzetten van de wortelen en
bij het uitbreken, schonen en sorteren van het lof.
Tabel 5 geeft de gevonden arbeidsbehoefte voor deze werkzaamheden bij werken
volgens de zgn. 'kuilmethode' (uitbreken lof en gelijktijdig schonen en
sorteren).
Tabel 5. Arbeidsbehoefte (uren per 1000 opgezette wortelen) voor opzetten
telen, uitbreken, schonen en sorteren van lof in relatie tot de
wor-tel diameter.
wortel diameter
kuil methode
2-3
1,61
3-4
1,75
4-5
1,88
5-6
2,01
>6 cm
2,19
Bron: Arbeidskundig aspect van plantafstandenproeven Hendriks J.P. e.a.
Intern verslag PGV Alkmaar juli '75.
Uit de tabel blijkt dat de arbeidsbehoefte per 1000 wortelen voor genoemde
werkzaamheden toeneemt met de wortel diameter. Uit later onderzoek in de praktijk
(Schoneveld e.a., 1983) is echter gebleken dat deze normen erg scherp waren. De
hier verder gebruikte totale arbeidsbehoefte voor de late trek is begroot op
basis van de normen genoemd in tabel 5. Voor wortel transport, loftransport en
aflevering zijn hierbij de volgende normen aangehouden: 2,5 uur per ton
opge-zette wortels, 2,67 uur per ton lof en 0,08 uur per m? trekoppervlak. Deze
gege-vens zijn afgeleid uit de gegegege-vens vermeld in Kwantitatieve Informatie
1987/1988.
Voor de vroege trek is wegens het ontbreken van wortelsorteringsgegevens de
arbeidsbehoefte ingeschat zonder rekening te houden met verschillen in
wor-tel diameter.
-8-3. Resultaten
3.1 Saldi bij de zeer vroege en vroege trek
Tabel 6 geeft de saldibegrotingen. Per ha wordt bij alle onderscheiden rooidata
steeds het hoogste saldo bij de hoogste plantdichtheid bereikt. Per m^
trekop-pervlak wordt het hoogste saldo bij rooien 2e helft augustus reeds bij 210.000
planten per ha bereikt. Bij de overige onderscheiden rooidata is dit weer bij de
hoogste plantdichtheid het geval.
Per uur arbeidsbehoefte bij de trek blijkt bij rooien 2e helft augustus en 2e
helft oktober het hoogste saldo reeds bereikt te worden bij 150.000 tot 180.000
planten per ha. Bij rooien 2e helft september is dit bij 210.000 planten per ha
het geval. Bij rooien 2e helft oktober blijkt dit weer gedaald naar 150.000
respectievelijk 180.000 planten per ha, afhankelijk van de veronderstelde
opbrengstprijs. De hypothese dat langere teelt (groeiduur) bij gelijke tot
hogere plantdichtheid economisch optimaal is, blijkt hier dus niet op te gaan.
Verder blijkt de gehanteerde opbrengstprijs hier niet van invloed op de
plant-dichtheid waarbij het hoogste saldo wordt bereikt.
i -OJ J3 O • ! - > .^ O + J l r -Ol JZ Ol CM o | Tl-C \ j ( o 1 t - H CM| o | 0 0 H | o 1 1 0 T-H | O l r . r - l CM o r. r—t CM ro •-o CM 1 0 « oo t - H •=* I—1 co O r. 1 0 CM r - H 0 0 •> t—1 CM i—1 1 0 r. r - H r - H i - H r-~. r. LO 1 0 O r . ro l O O i n O 1 0 co r . 1 0 1 0 CM * 1 0 T — < oo » i n t - H T 1 -r, LD r - H o »» LO t - H CM r . LO r - H r - H CM » O r - H r - H Tl" r . 1 0 o r - H LO 1 0 O l LO »• O l •a-CM r . r— •st-i r ) r. LO Tl" ro r . O «ar -r - H LO O l O l Tl-O l O l «3-r - H 1 0 Tt-ro CM CM| r - H CM CM 1— r - H CM O t - H CM i o | O l | LO O l CO O l r -co ro r o r -1 0 oo « 3 LO CM 1 0 1 0 l O LO t-H CO 1 0 1 0 O CO r— ] •— | Ol CT> Ol O o | * * • CM| Ol Tl-*• O l r-H LT) « T»-« 3 t - H t - H O A t - H CM r . CO LO LO r . LO CM ^ 1 0 t - H CO r . LO CD j Q E CD • ( - > Q . Ol 1/1 t - H CM O co 1 0 '9 O l O l 1 0 o O l ro LO CM O O t - H CM LO O CM Tir -o l CM ro C M ro CM O l | O CO 1 0 r - t-H «3- 1 0 1 0 CM CM T]-O l 1 0 ro i 0 o LO t - H CM 1 0 •> ro CO r , Ti-ro oo O l ro o r - H CM
S
LT) r— LO 1 0 T j -t - H O l LO « o n r -r-» ro O o CM O 0 0 CM t - H LO CO Tl" r H O l 1 0 c Ol CD O s_>
s -o> O l N d l r— O l o Tl-CM c o un o r o 0 0 r -O l ro C M 1 0 0 0 1 0 O ro 1 0 CM CM 1 0 Ti-ro CM CM ro CM 1 0 LO T-H CM 1 0 Tl-1 0 ro O t - H oo ro O l 1 0 ro CO 1 0 T - H ro l O 0 0 o O Tl" Tl" i 0 LO r-ro ro ro 1 0 t - H o LO r-H O l 1 0 o r-H LO r - H C M O oo t - H LO ro ro t - H ro LO r-H ro 1 0 t - H 1 0 r-i n ro LO r-LO T * t-H I t—t | t - H r-H t - H Tl" O l ro CU Q . O S-O l Ol ro 0 0 01 j Q <o 01 • ! - >s-s
Ol -o o s_ o> Q . • ( - > 01 N M -<o ——. E 3 4-> ra •o o o s-o o o r - H X r — lö + J Ol en • ( - > e ro ! Q . -a c ro CL Ol o c Ol i. - O C L O „ LO •*-, O o o O l „ ro "K 1 . . O a. o TD Ol o > o o o Ol -r-l Ol - o Ol s-Ol O ) Ol o 4-> CD 1 1 0 "^ ro Ol CL o -o i r o "»> ai a. a. o JI^ 01 s-O ) „ l O " r - . C M E S-Oi C L O -o O l n r o "»^ 14-+-> 01 Ol o s: Ol J 3 (/) - a • r — o> - O s_ ro . £ S_ Ol CL c Ol i . 3 O l * 1 0 "»-. s -3 3 S-Oi CL O T3 O ) n ro •»-.3.2 Saldi late trek
Tabel 7 geeft de begrote saldi. Per ha wordt bij het opzetten van de wortels
>2 cm het hoogste saldo begroot bij 250.000 planten per ha. Per m
2trekoppervlak
is dit reeds bij 200.000 planten per ha het geval. Per arbeidsuur komen 150.000
en 200.000 planten per ha ongeveer even hoog uit. Bij het opzetten van wortels
groter dan 3 cm komt zowel het saldo per ha als per m
2trekoppervlak en per
arbeidsuur het hoogst uit bij 200.000 planten per ha. Dit geldt voor beide
onderscheiden prijsniveaus.
Verder blijken de verschillende saldi bij het opzetten van wortels >2 cm hoger
tot ongeveer gelijk uit te komen t.o.v. saldi bij het opzetten wortels >3 cm. Op
basis van de hier gehanteerde gegevens blijkt het opzetten van de maat 2 tot 3
cm dus economisch aantrekkelijk. Hierbij moet worden opgemerkt dat hier uit is
gegaan van teelt op gehuurd land door de witloftrekker. Laat de witloftrekker de
wortels op contract telen waarbij per wortel moet worden betaald, dan is de
prijsverhouding tussen de verschillende maten mede bepalend of opzetten van
wor-tels van 2-3 cm economisch aantrekkelijk is.
Tabel 7. Begrote saldi per ha, per m
2trekoppervlak en per arbeidsuur, de late
trek bij een opbrengstprijs van / 3,00 en / 2,00 per kg voor kwaliteit
I en / 2,00 en / 1,00 voor de overige kwaliteiten.
wortelmaattrek plantgetal x 1000 ha saldo per ha / 3,00// 2,00 / 2,00// 1,00 trekoppervlak (m2) saldo per m2 / 3,00// 2,00 / 2,00// 1,00 arbeidsbeh.trek saldo per uur / 3,00// 2,00 / 2,00// 1,00
150
39,4 20,9377
105
55
532
74
39
>2 cm200
45,9 24,7389
118
63
619
74
40
250
46,8 24,9412
114
60
705
66
35
150
37,4 19,7362
103
54
499
75
39
>3 cm200
39,9 21,1346
115
61
526
76
40
250
35,0 17,9325
108
55
519
67
34
-11-3.3 Verschuiving van de plantdichtheid met het hoogste saldo onder invloed van
de hoogte van de toegerekende kosten
De toe te rekenen kosten variëren deels evenredig met de beteelde oppervlakte,
deels met de trekoppervlakte en deels met de arbeidsbehoefte ten behoeve van de
trek. Als gevolg hiervan kan de hoogte van de toe te rekenen kosten van invloed
zijn op de plantdichtheid waarvoor het hoogste saldo is begroot.
Daarom is nagegaan in hoeverre deze plantdichtheid verandert als gevolg van:
I Afname toegerekende kosten per ha wortel teelt met / 3000,- per ha ( bijv.
kosten loonwerk).
II Toename toegerekende kosten per m? trekoppervlak met / 8,- bijvoorbeeld als
gevolg van toerekening kosten installaties ten behoeve van bewaring.
III Toerekening van ƒ 10,- per te besteden arbeidsuur bij de trek.
Hierbij bleek het volgende:
ad I : De plantdichtheid waarbij het hoogste saldo per arbeidsuur werd begroot,
ging bij de late trek bij opzetten van wortels groter dan 2 cm van
200.000 naar 150.000 per ha. Dit voor beide onderscheiden prijsniveaus.
ad II : Er traden geen verschuivingen op.
ad I I I : B i j de vroege t r e k , rooidatum 2e h e l f t augustus en opbrengstprijs w i t l o f / 3 , - / k g , verschoof de plantdichtheid met het hoogste saldo per ha van 240.000 naar 210.000 planten per ha.
- B i j de l a t e t r e k , opzetten wortels groter dan 2 cm, p r i j s w i t l o f / 1,-lf 1 , - verschoof de plantdichtheid met het hoogste saldo per ha van 250.000 naar 200.000 planten per ha.
3.4 Saldi per wortel maatsortering
Hoewel de w i t l o f p r o d u k t i e per maatsortering a a n z i e n l i j k v a r i e e r t b l i j k t de pro-duktie per 100 wortels toe te nemen met de wortelmaat zoals gebleken in
hoofdstuk 2. Anderzijds neemt met het toenemen van de wortelmaat ook de ruimte-behoefte (trekoppervlak) en arbeidsruimte-behoefte per 100 wortelen toe. Om een beeld te k r i j g e n van de waardeverschillen van de verschillende maatsorteringen ten behoeve van de trek z i j n daarom in tabel 8 saldi per maat begroot.
D i t op basis van de produktie per maat behaald te Zwaagdijk gemiddeld over de
jaren 1986 t/m 1988 b i j de l a t e t r e k .
-Uit tabel 8 blijkt dat zowel de produktie als de geldopbrengst per 100 wortelen
toenemen met de maatsortering. Toegerekende kosten per 100 wortelen nemen echter
ook toe met het groter worden van de maat. Dit als gevolg van het kleinere
aan-tal wortelen dat per volume-eenheid kan worden bewaard en getrokken. De
saldo-verschillen zijn als gevolg hiervan kleiner dan de geldopbrengstsaldo-verschillen
tussen de maten. Wel wordt het saldo nog steeds groter met het groter worden
van de maatsortering bij beide onderscheiden prijsniveaus. Ook de
arbeids-behoefte per 100 wortelen bij de trek neemt toe met de maatsortering. Rekenen we
deze arbeidsbehoefte toe, dan worden de begrote saldiverschillen nog kleiner.
Bij een prijspeil van / 3,- voor kwaliteit I en / 2,- voor de overige
kwali-teiten blijft het dan begrote saldo oplopen met de maatsortering. Bij een
prijspeil /
2,-If
1,- blijkt dit het geval tot en met de maatsortering 4-5 cm.
De maatsortering >5 cm blijkt nu iets lager uit te komen dan die van 4-5 cm.
Tabel 8. Saldobegroting per maat op basis van de produktie behaald te Zwaagdijk
gemiddeld over de jaren 1986 t/m 1988 bij de late trek.
wortel diameter in cm 2-3 cm 3-4 cm 4-5 cm >5cm
aantal wortels per m2
produktie in kg per 100 w. kwal. I
kwal. II + III
totaal 7,3 10,5 13,6 14,8
geldopbrengst per 100 w.
770
5,0
2,3
527
8,7
1,8
350
11,7
1,9
242
12,1
2,7
/ 3 , - (kwal. I) en
/ 2 , - (kwal. I) en
toegerekende kosten
totaal
saldo / 3 , / / 2 ,
-/ 2 , - -/ -/
1,-/ 2 , - (overige)
/ 1,- (overige)
/ 7,60/rn
2/ 0,10/kg lof
19,6
12,3
1,0
0,7
1,7
17,9
10,6
29,7
19,2
1,4
1,1
2,5
27,2
16,7
38,9
25,3
2,2
1,4
3,6
35,3
21,7
41,7
26,9
3,1
1,5
4,6
37,1
22,3
arbeidskosten (/ 15,- per uur) per 100 w. 4,10 4,70 5,42 6,21
saldi per 100 wortelen
/ 3,-// 2,- per kg 13,82 22,40 29,68 30,96
f 1,-lf
1,- per kg 6,55 12,00 16,29 16,10
-13-4. Samenvatting en conclusies
U i t de behaalde proefresultaten b l i j k t dat de r e l a t i e p l a n t d i c h t h e i d
-wortelproduktie-lofproduktie wordt beïnvloed door factoren samenhangend met r i j a f s t a n d , g r o e i j a a r , proefplaats en/of v e r s c h i l l e n in groeiduur en/of t r e k periode. Een en ander maakt het (op d i t moment) onmogelijk eenduidig de r e l a -t i e p l a n -t d i c h -t h e i d - w o r -t e l - l o f p r o d u k -t i e aan -te geven. Hier i s daarom voor de zeer vroege trek en vroege trek uitgegaan van de gemiddelde proefresultaten behaald op de proeftuin Wieringerwerf over de jaren '77, '78 en '80. Voor de l a t e trek waren d i t de gemiddelde proefresultaten over de jaren '85/'86 t/m
'87/'88 behaald te Zwaagdijk. Zowel b i j de vroege als de l a t e trek bedroeg de r i j a f s t a n d 50 cm.
- De (toegerekende) kosten per ha geteelde w i t l o f w o r t e l en nemen zeer beperkt toe met het p l a n t g e t a l , voornamelijk als gevolg van hogere zaaizaadkosten. - Ook de arbeidsbehoefte b i j de trek en het benodigd trekoppervlak s t i j g e n
d u i d e l i j k minder dan evenredig met het toenemen van het p l a n t g e t a l . B i j opzet wortels groter dan 3 cm was z e l f s sprake van een d a l i n g .
- B i j de zeer vroege en vroege wortel t e e l t en trek werd het hoogste saldo per ha getrokken wortelen begroot b i j de hoogste plantdichtheid (240.000 planten per ha). Per m^ trekoppervlak was d i t b i j de vroegste rooi r e s p e c t i e v e l i j k t r e k -datum 2e h e l f t augustus - 2e h e l f t september al b i j 210.000 planten het geval. Per uur arbeidsbehoefte b i j de trek bleek b i j rooien 2e h e l f t augustus en 2e h e l f t oktober het hoogste saldo b e r e i k t te worden b i j 150.000 t o t 180.000 planten per ha. B i j rooien 2e h e l f t september was d i t b i j 210.000 planten het geval. Het prijsniveau van w i t l o f bleek hierop nauwelijks van invloed. - B i j de l a t e w o r t e l t e e l t ( r i j a f s t a n d 50 cm) en trek (waarbij de wortelen per
maatsortering z i j n getrokken) i s het hoogste saldo per ha getrokken wortelen begroot b i j 250.000 planten per ha b i j opzetten wortels groter dan 2 cm. Per m^ trekoppervlak was d i t reeds b i j 200.000 planten het geval. Per arbeidsuur b i j de trek kwamen 150.000 en 200.000 planten per ha ongeveer even hoog u i t . - B i j opzet wortels groter dan 3 cm b i j deze l a t e trek kwam zowel het saldo per
ha als per m^ en per arbeidsuur het hoogst u i t b i j 200.000 planten per ha. Het prijsniveau van w i t l o f bleek hierop nauwelijks van invloed.
In geval van / 3000, lagere wortelkosten dan verondersteld ging de p l a n t -dichtheid waarvoor het hoogste saldo per arbeidsuur werd begroot b i j de l a t e trek b i j opzetten wortels groter dan 2 cm van 200.000 naar 150.000 planten per ha.
- In geval van toerekening van / 10,- per uur arbeidsbehoefte b i j de trek ging de plantdichtheid met het hoogste saldo per ha:
. b i j de vroegste trek (rooidatum 2e h e l f t augustus) en de laagste
-14-opbrengstprijs ( / 3 , - per kg) van 240.000 naar 210.000 planten per ha; . b i j de l a t e trek in geval opzetten wortels groter dan 2 cm en een
opbrengstprijs / 1,-1 f 1 , - van 250.000 naar 200.000 planten per ha. B i j de l a t e trek (en opzetten wortels per maatsortering) bleken de
verschillende saldi b i j opzet van wortels >2 cm hoger t o t ongeveer g e l i j k u i t te komen ten opzichte van overeenkomstige saldi b i j opzet wortels >3 cm. Het opzetten van de maat 2 t o t 3 cm doorsnede bleek dus a a n t r e k k e l i j k in geval de wortels door de w i t l o f t r e k k e r (op eigen of gehuurd land) worden geteeld. Wor-den de wortels gekocht, dan zal de prijsverhouding tussen de maten mede bepa-len in hoeverre opzet van de maat 2-3 cm economisch a a n t r e k k e l i j k i s .
Per maatsortering nemen per 100 wortelen zowel produktie als de toegerekende kosten sterk toe met de maat. S a l d i v e r s c h i l l e n tussen de maten z i j n daarom sterk afhankelijk van het prijsniveau van de w i t l o f en het ( p r i j s ) n i v e a u van de toe te rekenen kosten. Deze s a l d i v e r s c h i l l e n vormen een maat voor de waar-deverschillen van de verschillende maatsorteringen b i j de t r e k .
-Literatuur
Biesheuvel, A., e.a. Gebruikswaarde-onderzoek witlof late en zomertrek. Interne
mededeling nr. 495 PAGV (1987).
Buitelaar, B. Het witlof van Zuid-Holland in cijfers. Groente en fruit, 10
oktober 1986.
Hendriks, J.P. e.a. Arbeidskundig aspect van plantafstandsproeven. Intern
verslag P.G.V. Alkmaar, juli 1975.
Noordam, W.P. e.a. Kwantitatieve Informatie voor de Akkerbouw en de Groenteteelt
in de Vollegrond 1986/1987.
Schoneveld, J.A. Enkele technische en arbeidskundige aspecten van de trek van
witlof in bakken met water. Publikatie 187 IMAG december 1983.
Schroën, G.J.M. Onderzoek naar invloed van het plantgetal bij de late trek van
witlof. Poster 9e Internationale Witlofdagen, Brugge/Hesent België 1987.
Stichting Proeftuin voor de Vollegrondsgroenteteelt in Noord-Holland. Verslag
Groenteproeven 1985 en 1986.
Stichting proeftuin voor de vollegrondsgroenteteelt in Noord-Holland.
Jaar-verslagen 1972 t/m 1975 en 1977 t/m 1980.
Stichting proeftuin Zwaagdijk. Verslag Groenteproeven 1985, 1986 en 1987.
Stichting proefboerderij Wijnandsrade. Van onderzoek naar voorlichting,
onder-zoeksresultaten van de proefboerderij Wijnandsrade voor de akkerbouw op de
lössgrond, 1980, 1981, 1983, 1984 en 1986.
-16-Bijlagen
Toelichting bijlage 1 en 2
Bijlage 1 geeft de in de proeven behaalde wortelproduktie >2 cm en/of >3 cm.
Bijlage 2 geeft de behaalde lofproduktie in kg per 100 wortels en de
lofproduk-tie per ha van wortels >2 cm en >3 cm doorsnede. Als plantdichtheid is in de
tabellen steeds 10, 15, 20, 25 en 30 planten per m^ aangehouden.
Waar deze plantdichtheden niet in de proeven waren opgenomen is niets vermeld of
waar mogelijk het getal vermeld dat door lineaire interpollatie kon worden
verkregen. Wanneer het aantal gerooide wortelen in sterke mate afweek van het
geplande aantal planten, is het totaal aantal gerooide wortelen als plantgetal
aangehouden.
-17->
>
o LO 0 0 o<
et. CO o 01 dl c CU (D -o 01 o -o • o>
LD oo en oo O l LO oo (Ti •r- + J E O >* o i-H LT) r-< o o «*• i n ( j i H Ol oo LO C M 0 0 «3-•-I O o c o «*• L O m 0 0 en j—t «3-r—. cn T - H s_ Ol JD •r— _ l io^
O) T3 • i — S 0) E>*
CM .,_ a> E LO r—t O c un Od>
o c 0 0 LO o LO oo oo LO Cvl O O LD 0 0 ro O 0 0 CM «a- **• o **• r - L O L O O «3- 0 0 CM + J o 3 "O o S - LO o T-> LO «3-O O CVJ C M r-C M oo oo o> «a-• * «3- «a-•=}«a-• o LO en "o>
CU>
0) co CU O . 3 CU +-> t/ï 4-> IO IO O . <t-CU o i -o . CU CU + J CU + J s_ § s-<ö IO ••-> IO "O IO IO N 10 • o o o s-r- -s-r- IO E o + J j -o 5 •— IO • ! - > e <o •o CM E ~~> O . O r—1 CM E • ~ -O . LO e-i CM E - • ^ CL O CM CM E --. C L LO CM CM E o . o ooicM
CM CM CM CM10 r— i— i— i— i— O LO O
y—I r-t CM Q- O .
LO CM
E u o > T - > •r- e o "O 3 C IO i-H oo co co co 0 0 O l o < cc 0 0 o z <E z •-o * — I I—( co CM i-H + O oo en Ol Ol -o 0) c Ol 0 0 CM 0 0 O l o > ' t -• , - Ol "O E O oo O) E r~ CM a i -a a i oo n co oo o T - J i N 01 O a i E s- oo O- r~ CM «3-o PO en en «3-c\i LO en co n C\J CM Li-C£ LU 3 CC CU 2 H ^ CC LU CM t-~ IO E O) s_ +-> o r-oo CM o . - i o ai en 10 a i o. •p 3 •a o ai S-O en +-> IO IO o. <*-O) o ai ai + J i — a> + j s-Î * . i -IO E 3 4-> IO • o • i — «O IO N E 3 •(-> IO • a • r — O o s-d 10 +J en <4-10 en 3 S_ cn 3 l_ -~^ C ai •>-> •r- S-01 4-> S-P S ( IO 4-> C •O •o CM E a . LO r - i CM E a . o CM CM E a . LO CM CM E a . o co E u ai CM CM CM CM 01 CL ai o o ai en co CM - O • o IO a i •o •o + J 4-> a. a. o. a. o LO O i-H CM
• o c CU CU u - o cu - o CU e n " o
>
s -CU>
CU e n cu • o cu N CU • o o s-Ol s-Ol r— o r-H CSJ o 0 0 e n • p CL CU en (O 0 0 CM o i oo CM l O O CM o o CM O OO O l 0 0 t-H •—I CM 0 0 O O ^ - 0 0 o —1 —H CM n CM O l «3-* 0 0 p~ O l t - H O o M S-CL (O ^" CM O o r - o co 4-> 10 *> Q . CU O S-<p cu + J cu • p s_ § • — s_ lt> * CM CM CM CM tO ta CO " O " O < • -• I - T - It) « O • ' - ï 10 o ••-N S-<o (O O LO CM CM CU " O CU c n CM E r— O . CU JD +•> <0 IO 4-> r— 3 00 CU s-CL (O + J 4 -1 — CU sz CU CMa i O ) <0 o 3 01 -o <D JZ 4-> . c (J -o "O ai > c o CL ai +J s_
§
o o ai o . a i • o O S- 4-> O L r— 4 - O) O Ol O < ce CO o z < t z •"3 i—< LO CO CTl O > •^> -o s-(O • r— a i E LO co i—i • 4-> J*£ O >d- o •r- > a; o r— E e co en I C C O O »-H CM H LH I D CO O l t—I Ê O c CM O CM LO LO ^ T l i—i O CD « t < 2 M Lu a: U I 3 CU LU CS z •—1 e t ÜJ t—t 3 LO 0 0 O l i—« «3r -O l i—1 CO r-~ O l I—1 o _ l s-a i JD • f — i a i •o •r-S IC > • 1— + J o 3 -o o sD -•r— a i E ^r CM a i E L O i - H •r-a i E co > o e m CM > o c co • + j j ^ o LD i—1 O i n o LO o i n + J i . (0 m S-J û Ol 4 -• S-JD Ol <»-r - a i c o r -M -M I O O ^ { * ) H H N I O N * I » ) ( M H O r— r~I |— »—I a< o o t o « r-H r*- c o o r o c o en i û Lo < t o i r o i H LO r j - LO CM CM CM CM O Ï CO LT) CO H CM N CM c o •—i r - r— «j- LT> i n LO LO « * LO LO O CO CO CM H CO H <Jl CM CM CM •—! o co r- co co oi co in O 0 1 C M < t > * CM iH r -LO 0 0 CM CO O l H ( O W E l/) •1J IO IO f — a . 4 -<u o S-o . *— •!-> r— Ol Ol 4-> ! Ol • ! - > S. ! ^.^ s-(0 IO •«-> 10 (0 S-E 3 + J <0 T3 •r— "3 <o N E 3 4-> IO -o •r— O O S-* — • m o - o c (0 + J UI 4 -lO ••-> S-a i -o o •r— S_ a i CL .*: a i s_ + J a i + J s. o 2 O o J—t •CM -o o s_ Q . 4 -o 1 — E —* 1 — O . O i—t CM E ^«^ •— a . i n i—i CM E -^. f— O. o CM CM E ^ ,— C L m CM CM E ^ ,— O . O co ,— a i +•> s-o 2 «O . c *^ •CM CM CM CM CM - O E E E E E o ~-- - - . - - - ~-- ^ L- r— r— r— i— i— C L C L Cv a . C L Q . t-o t-o in t-o in t-o r - H H C M C M C O ai •»->i
• C M CM CM CM CM -O E E E E E O ^ " ^ ^ ~ ~^- ""^ C L Q . C L C L C L Q . o o m o m o i— H H c y CM r o a i • u o 2o
>
s-dl>
tu O l 10i
CD -a -o ai • o a> • o ai>
.o c ai c o c D l O o ai o . X I o C L i — i4_ ai o ai _ i + J o co O l f—1 10 co CM +-> o ro CM O ) CM i— 3 E •.- « o s-O CL «3-N B «3-N Lo m oo O O Ol o co ro o 0 i a i r - LO CM co" co co lo co en »—l O O l LO o CM o o o co co CM IO L O L D 4-> S-E i. ai Ol Ol co* oi co IO * <f L O C O O l i—i i— r~-n U I l O 1 0 L O o CM r- O r-H CM O l CM C O ro CM o r~ >* O O I-H r-. T — 1 O i r > «—1 C O « 1 r - « O C M ro r--T — i CM••
ro CM C M^—
f—l 0 0 r -i—i .—^ f - H I"-**
P O O L 4-> S-S
ai -o o o i_ ai en ro C M i / i • ! - > 10 I O C L l i -a i o s_ a i a i 4-> 0 1 • ps-s
•
s-( 0 <o E 3 - P ( O • o A3 ( 0 N E 3 • P «O T 3 O O S -„—. E O • o er I O +-> l / ) M -l O •<-3 s_ ai T 3 o s-ai C L J * ai s-• p a i • p s-o 3 o o . - H •o o S -a . i t -o CM E r— C L L O .—1 CM E •^ r— C L O CM C M E *--. ,— C L L O C M CM E ! C L O co 1 — ai -p s_ o s <0 . c•^
• o o L . C L H -o 1 — C M E ~*— • — C L L O r - l C M E *•— i — C L O C M C M E -~.•—
C L L O CM CM E •^ • — • C L O ro • 0 <o - C a> . o • P IO I O • p •— 3 l / l 0 1 s_ -—' t—1 1 — • 1 — S -o . I O • P L>-r— O l sz a i C M^^
CM§ Ol •o Ol +-> u o> s-d l CL 01 CT> s-o o o + J
_^
3 "O O i. + J O . i— 4 - Ol O Ol VO "O 0 0 s-0 1 «O O 0 0 O l O <C H-L O>-___i L U _ l u. ce U I 2 ce L U O z t—I ce L U t—i 2 l O 00 O l t - « L O r-~ O l T—t _ J s-0 1 - O •f—
—'
o N O ) S-C L • r— fl| E**
i—t • i —ë
t - ~ 4-> J * O **• H + J J ^ O co C M L O 1 — L O r -C\J t—i •»— i — 3 ••-> i. J D CU <4-O l co O l LO O ^ i—I r-t ^H O O l O l O l C\J CSJ l£> o .-H o r-~ CM o r- oi LO O l O l oy—I i—I i—I CM
O l CO 0 0 CO **• o i o r-~ r - l t—I C M •—i t o 4 J T3 IT! C L 4 -0 1 O s-Q . ^-. +J i — o> oi +J
^*
O l • ! - > S-1
S -<o I Ö 'r~3 0 0 ( O s-E zs +-> i d " O •r— <o 1 0 N E 3 + J « J " O • r— O O S-^^
E O • o c <0 •!-> V ) 4 -rtj •*-> S -O ! 3 S--^
c 0 1 • • - 3 S -O l " O O • f — s-O l o. j * O l i-+J O l +•> s-p 2 O o f—1 • C M C M C M C M C M -O E E E E E o ^ - •>» ""-- ^~--i. i— i— i— r— •—
O . O . CL O . O . O . 4 -O -O L-O -O L-O -O i - H H I M M " ) O' +->
s-?
o co A c Ol Ol • ! - > S -• C M CM C M CM CM "O E E E E E o ^- -^. ^ -~- ~^ o CL O . O . O . CL O . CM CM CM CM CM E E E E E o. CL CL CL CL o. 4 4 -o O L -o -o L -o -o o O L o o m o i— H H N d l f O i— H H N C g i » ) Ol s-Ol - o o o s-Ol O l o o o o c o CM Ol j QB i j l a g e 3.
Opbrengst per maat in kg l o f per 100 wortelen. proef plaats ras proefjaren trekperiode wortelmaat (cm) 2-3 3-4 4-5 5-6 6-7 >5 >6 % kwaliteit I 2-3 3-4 4-5 5-6 6-7 >5 >6 Wieringerwerf Mideka 1) '73 '74 februari 3,2 (68) 4,7 (100) 7,7 (164) 10,3 (219) 10,0 februari 4,6 (62) 7,4 (100) 10,5 (142) 13,5 (182) 16,7 '85/'85 februari 5,7 (71) 8,0 (100) 10,2 (128) 10,6 (133) 42 69 74 67 Zwaagdijk Liber 10 '86/'87 februari 8,3 (69) 12,0 (100) 15,3 (128) 85 92 95 94 '87/'88 februari 8,2 (68) 12,0 (100) 15,7 (128) 17,0 (142) 17,0 67 81 85 79 proef plaats ras proefjaren trekperiode wortelmaat (cm) 2-3 3-4 4-5 5-6 6-7 >5 >6 % kwaliteit I 2-3 3-4 4-5 5-6 6-7 >5 >6 '83/'84 naart 7,2 (100) 0,2 (142) 10,9 (151) 42 61 58 Wijnandsrade Tardivo '84/'85 februari 8,1 (100) 11,2 (138) 18,6 (239) 43 67 65 '85/'87 februari 8.1 (100) 10,5 (130) 11,1 (137) 69 80 70 '83 augustus 2,7 (43) 6,3 (100) 9,5 (151) 10,1 (160) 7 46 75 67 Lelystad Zoom september 4,1 (55) 7,3 (100) 11,5 (158) 11,7 (160) 37 75 68 59 oktober 4,5 (76) 5,9 (100) 8,5 (144) 12,3 (209) 12,6 (214) 60 73 79 82 60 1) trek in kuil
-23-Bijlage 4.
Begroting ruimtebehoefte (m? trekoppervlak) op basis wortel sortering.
Wortel sortering gemiddeld over 1985 t/m 1987 in aantal per ha/1000.
plantdichtheid wortel maal 2 - 3 cm 3 - 4 cm 4 - 5 cm >5 era t o t a a l >3 >2 aantal m? 2 - 3 cm 3 - 4 cm 4 - 5 cm >5 cm t o t a a l >3 >2 t cm cm benod cm cm aantal wortels >3 cm >2 cm ligd gemi 150.000 200.000
aantal wortels per 11,6 54,8 71,5 11,6 137,9 149,5 trekoppervlak 15,1 104,0 204,3 53,7 362,0 377,1 ddeld per m? 381 396 33,5 104,2 45,7 3,8 153,7 187,2 43,5 197,7 130,6 17,6 345,9 389,4 444 481 250.000 ha/1000 67,1 127,8 26,8 1,3 155,9 223,0 87,1 242,5 76,6 6,0 325,1 412,2 480 541 aantal wortel s/m? trekoppervlak 1) 770 (100) 527 ( 68) 350 ( 46) 216 ( 28)
1) op basis proefgegevens 1974, 1975 en 1976 te Wieringerwerf
-24-Tot nu toe verschenen PAGV-uitgaven Verslagen
1. Epipré-achtergrondinformatie; ir. I. van Leeuwen-Pannekoek, ir. K. Reinink en ir. F. H. Rijsdijk (LH), maart 1982
2. Epipré-instructiemap 1982; ir. I. van Leeuwen-Pannekoek en ir. K.
Rei-nink, maart 1982 / 5,-3. Bedrijfseconomische evaluatie over 1975 t/m 1980 van de intensiteit
van het grondgebruik op "De Schreef"; ing. H. Preuter, april 1982 . . . f5,-4. Stikstofhoeveelheden op grasgroenbemesting en de invloed daarvan
op het gewas suikerbieten; C. Mulder, augustus 1982 /10, 5. De invloed van het rooitijdstip op de stikstofbehoefte van drie
suiker-bietenrassen; ing. Th. Huiskamp, september 1982 f10, 6. De betekenis van vrijlevende wortelaaltjes bij maïs; ir. C. A. A. A.
Maen-hout et al, januari 1983 f 10, 7. Epipré-evaluatieverslag 1982; ing. H. Drenth en ir. K. Reinink,
decem-ber 1982 f 10, 8. Onderzoek naar verschillen in opbrengst en kwaliteit van
consumptie-aardappelen in het zuidwesten van Nederland; ir. C. B. Bus, ing. K. W. Bosma (CA-Barendrecht) en ir. D. W. de Hoop (LEI), februari 1983 . f 10,-9. Acht jaar grondbewerkingssystemenonderzoek te Westmaas; ing. L.
M. Lumkes, ing. I. Ovaa (Stiboka) en ing. H. Preuter, april 1983 10. Epipré-instructieboekje 1983; ir. K. Reinink en ing. H. Drenth, april
1983 MO, 11. Stomen van sorteergrond van aardappelen. Verslag van een
praktijk-proef; ir. C. D. van Loon en W. Th. Runia (Proefstation voor Tuinbouw onder Glas), augustus 1983
12. Een geautomatiseerd begeleidingssysteem voor de onkruidbestrijding in wintertarwe; achtergrondenen instructie. Ir. H. F. M. Aarts en ing. H. Drenth, augustus 1983
13. Het effect van de intensiteit van de zaaibedbereiding op het kiembed en de opkomst, opbrengst en kwaliteit van suikerbieten; ing. Th.
Huis-kamp, september 1983 f 10, 14. Verslag van een driejarig onderzoek naar de optimale stikstofgift voor
bruine bonen; G. J. Bom, september 1983 f 10,-15. Epipré-evaluatieverslag 1983; ing. H. Drenth en ir. K. Reinink, januari
1984 f 10,-16. Factoranalyse-onderzoek in snijmaïs in Oost-Overijssel in 1981 en
1982. Ing. J. Boer, januari 1984 /10, 17. Contactdag conservenpeulvruchten 1984. Ir. P. H. M. Dekker, januari
1984
18. Rendabiliteit van continuteelt en nauwe rotaties van aardappelen en suikerbieten op het proefveld PAGV1 (1978 t/m 1982) Ing. H. Preuter,
maart 1984 f 10,-19. Biologie en ecologie van kleefkruid (Galium aparine). Ir. W. G. M. van
den Brand, april 1984 MO,-20. Pootafstanden en gebruik van Alar en Rovral bij de teelt van
Alpha-pootgoed. Ing. J. Alblas en B. v.d. Spek, januari 1984 MO,-21. Epipré 1984 - instructieboekje. Ir. K. Reinink en ing. H. Drenth, maart
1984 MO,-22. Resultaten van diep losmaken van zavelgronden in
zuidwest-Neder-land; 1978-1982. Ing. J Alblas, april 1984 MO,-23. Resultaten kalibouwplanproeven op zeeklei. Ir. J. Prummel (IB) en dr.
ir. J. Temme (Nederlands Kali Instituut), mei 1984 M0,-24. Oogstplanning van bloemkool in "de Streek". Ir. R. Booij, oktober 1984 f 10,-25. Beregeningsonderzoek bij asperges op de proeftuin
"Noord-Lim-burg". Ing. D. van der Schans en ir. A. J. Hellings, oktober 1984 . . . . MO, 26. Kalibemesting voor aardappelen in de Brabantse Biesbosch en het
Land van Altena. Ing. J. Alblas, november 1984 M0,-27. Spruitkool bewaren aan de stam. Ing. J.A.Schoneveld, november 1984 f
10,-28. Verslag Inventarisatie Graanziekten 1984. Ing. W. Stol, januari 1985 . f 10, 29. Epipré-evaluatieverslag 1984. Ir. K. Reinink, februari 1985
30. De invloed van grote giften runderdrijfmest op de groei, opbrengst en kwaliteit van snijmaïs en op de bodemvruchtbaarheid; Heino (zand-grond) 1972 - 1982. Ir. J. J. Schröder, maart 1985 MO,-31. De invloed van grote giften runderdrijfmest op de groei, opbrengst en
kwaliteit van snijmaïs en op de bodemvruchtbaarheid en
waterveront-reiniging; Maarheeze 1974 -1984. Ir. J. J. Schröder, maart 1985 /10, 32. De invloed van grote giften runderdrijfmest op de opbrengst en
kwali-teit van snijmaïs en op de bodemvruchtbaarheid; Lelystad 1976-1980.
Ir. J. J. Schröder, maart 1985 f 10,-33. Intensieve teeltsystemen bij wintertarwe. Dr. ir. A. Darwinkel, maart
1985 f 10,-34. Bedrijfseconomische gevolgen van beperking van de
stikstof-bemes-ting op het akkerbouwbedrijf. Ir. B. A. ten Hag, ing. S. R. M. Janssens,
ir. H. H. H. Titulaer, april 1985 r" 10,-35. Biologie en ecologie van zwarte nachtschade (Solanum nigrum). Ir. W.
G. M. van den Brand, maart 1985 f 36. Epipré 1985 instructieboekje. Ir. K. Reinink, april 1985 f 10,-37. Chemische onkruidbestrijding in de teelt van snijmaïs. Ir. C. L. M. de
Visser, ir. H. F. M. Aarts, april 1985 f 10,-38. Zuiveringsslib in de akkerbouw; Ir. S. de Haan en ing. J. Lubbers (IB),
Ing. A. de Jong (PAGV), maart 1985 M0,-39. Chemische onkruidbestrijding in de teelt van Engels en Italiaans
raai-gras, veldbeemdgrasenroodzwenkgras. Ir. C. L.M. de Visser, juni 1985 f20,-40. Chemische onkruidbestrijding in de teelt van uien en sjalotten. Ir. C. L.
M. de Visser, juni 1985 f 10,-41. Chemische onkruidbestrijding in de teelt van spruitkool, sluitkool,
bloemkool, boerenkool, Chinese kool, koolraap, koolrabi en broccoli. Ir. C. L. M. de Visser en J. Jonkers, juli 1985
42. Themadag effecten van diepe grondbewerking in de akkerbouw en de
vollegrondsgroenteteelt, juli 1985 f 10,-43. Chemische onkruidbestrijding in de teelt van aardappelen, Ir. C. L. M.
de Visser, augustus 1985 M 0,-44. Chemische onkruidbestrijding in de teelt van erwten, stambonen en
veldbonen. Ir. C. L. M. de Visser, augustus 1985 f 20,-45. Chemische onkruidbestrijding in de teelt van wortelen. Ir. C. L. M. de
Visser, september 1985 M 0,-46. Chemische onkruidbestrijding in de teelt van winterkoolzaad. Ir. C. L.
M. de Visser, september 1985 f 10,-47. Biologie en ecologie van melganzevoet (Chenopodium album). Ir. W.
G. M. van den Brand, december 1985 .. / f 10,-48. Verslag inventarisatie graanziekten 1985. Ing. H. P. Versluis, december
1985 f 10,-49. Natriumbemesting en natriumbehoefte van suikerbieten. Dr. ir. J.
Tem-me en dr. J. G. H. Stassen, december 1985 f 10,-50. Epipré instructieboekje 1986. Ing. W. Stol, april 1986 M0,-51. Studiedag kluitplanten. Ir. R. Booij en N. J. Snoek, juli 1986 1 -\0,-52. Biologie en ecologie van hanepoot (Echinochloa crus-galli). Ir. W. G.
M. van den Brand, juli 1986 f 10,-53. Opkomstperiodiciteit bij 40 eenjarige akkeronkruidsoorten en enkele
hiermee samenhangende onkruidbestrijdingsmaatregelen. Ir. W. G. M.
van den Brand, oktober 1986 f 10,-54. De teelt van wintertarwe als dekvrucht voor veldbeemd- en
roodzwenk-zaadgewassen. Ir. W. J. M. Meijer, oktober 1986 f 10,-55. De stikstofbemesting van zaadteeltgewassen Engels raai, veldbeemd
en roodzwenk. Ir. W. J. M. Meijer, oktober 1986 f 10,-56. De invloed van het maaien van de tarwestoppel op ondergezaaide
10,-57. Benutting afvalwarmte bij vollegrondsteelten. Ing. J. A. Schoneveld,
november 1986 MO, 58. Verslag inventarisatie graanziekten. Ing. J. M. van den Hoek, november
1986 MO, 59. Het bestrijden van verstuiven op landbouwgronden. Dr. ir. A.
Darwin-kel, november 1986 f 10, 60. Stikstofbemesting van wintertarwe. Ir. K. Reinink, december 1986 . . . MO, 61. Toedienen van drijfmest in maïs. Ir. J. Schröder, februari 1987
62. Bedrijfseconomische evaluatie van fabrieksaardappelen in continu-teelt en in rotaties met suikerbieten en granen op het vruchtwisselings-proefveld AGM 600 (1982 t/m 1985). Ing. H. Preuter, februari 1987 .. f 10, 63. De invloed van teeltmaatregelen bij winterkoolzaad op
dezaadproduk-tie in Noord-Nederland. S. Vreeke, maart 1987 f 10, 64. Themadag "Werkbaarheid en tijdigheid", 13 mei 1987 f 10, 65. Invloed van plantaantal en potermaat op de opbrengst en de sortering
van pootaardappelen. Ing. J. K. Ridder, mei 1987 MO, 66. Bewaren en voorkiemen bij pootaardappelen. Ing. J. K. Ridder, mei
1987 MO, 67. Het globale informatiemodel Open Teelten, juni 1987 MO,
68. Vervroeging van vollegrondsgroenten met afdekmaterialen. Ir. C. F. G.
Kramer en J. T. K. Poll, september 1987 MO,-69. Biologie en ecologie van vogelmuur (Stellaria media). Ir. W. G. M. van
den Brand, september 1987 f 10, 70. Ontwikkeling van een biotoets voor het Noordelijk wortelknobbelaaltje
(Meloidogyne hapla). Ing. A. A. W. Zondervan, november 1987 f 10,-71. Het EPIPRE-adviesmodel, een kritische analyse. Werkgroep EPIPRE,
december 1987 f 10,-72. Teelttechnische en economische aspecten bij de teelt van kleine witte
kool. Ing. C. van Wijk, ir. C. Kramer, ing. G. Schroën en ir. R. Booij,
ja-nuari 1988 f 10,-73. Het optimale oogsttijdstip van snijmaïs. Ing. H. M. G. van der Werf, april
1988 M0,-74. Ontwikkeling van teeltbegeleidingssystemen voor aardappelen en
sui-kerbieten. Ir. C. L. M. de Visser, ir. H. F. M. Aarts en ing. K. Hindriks, mei
1988 M0,-75. Bedrijfseconomische aspecten van de grondontsmetting in rotaties
met consumptieaardappelen, suikerbieten en wintertarwe op het proefveld te Westmaas (1981 t/m 1986). Ing. H. Preuter, mei 1988 . . . f 10,-76. Invloed van de verkruimeling van de grond op verslemping en
zuurstof-gehalte in relatie tot de groei van aardappelen. Ing. J. K. Ridder, ir. C.
B. Bus en J. F. Houwing, november 1988 f 10,-77. Jaarverslag 1986 proefproject Borgerswold. Ing. J. Boerma, december
1988 M0,-78. Bijzaaien en overzaaien van snijmaïs. H. M. G. van derWerf en H. Hoek,
december 1988 f 10,-79. Teeltvervroeging bij snijmaïs. H. M. G. van der Werf, februari 1989 .. /10,-80. Economische aspecten van de plantdichtheid bij witlof. Ir. C. F. G.
