Invloed van het g e b r u i k van dunne m e s t op de b o d e m v r u c h t b a a r h e i d en de botani s e h e s a m e n s t e l l i n g van de g r a s m a t in O o s t e n r i j k
( v e r s l a g van een s t u d i e r e i s n a a r het B u n d e s v e r s u c h s a n s t a l t für Alpen-l ä n d i s c h e L a n d w i r t s c h a f t " G u m p e n s t e i n " te I r d n i n g , O o s t e n r i j k ,
14 - 20 juni 1964)
L . C. N. de la Lande C r e m e r en T h . A. de B o e r m e t m e d e w e r k i n g van
C 3371 Inhoudsopgave 1. D e e l n e m e r s 2. Doel 3. Contacten en b e z o c h t e objecten 4. B u n d e s v e r s u c h s a n s t a l t für A l p e n l ä n d i s c h e Landwirtschaft 5. Ontwikkeling van de G u l l e r e i in O o s t e n r i j k 6. E c o n o m i e van de G ü l l e r e i 7. Invloed van v l o e i b a r e o r g a n i s c h e m e s t s o o r t e n op de c h e m i s c h e b o d e m v r u c h t b a a r h e i d
8. Invloed van het gebruik van dunne m e s t op de ontwikkeling van onkruid op g r a s l a n d
9. Invloed van b e m e s t i n g m e t Gulle op de g e z o n d h e i d s t o e s t a n d van het v e e 10. Samenvatting en c o n c l u s i e s 11. L i t e r a t u u r 12. D i v e r s e n 13. Bijlagen 14. F o t o ' s Salzbur ;r g _ . \ -r vBad I s c h l e G ö s s l \ Admont y O Irdning ^ Gröbming«" j x-v R a d s t a d t . ^ _--""
Invloed van het gebruik van dunne m e s t op de b o d e m v r u c h t b a a r h e i d en de b o t a n i s c h e s a m e n s t e l l i n g van de g r a s m a t in O o s t e n r i j k
( v e r s l a g van een s t u d i e r e i s n a a r het B u n d e s v e r s u c h s a n s t a l t für A l p e n -l ä n d i s c h e L a n d w i r t s c h a f t " G u m p e n s t e i n " te I r d n i n g , O o s t e n r i j k ,
14-20 juni 1964) 1. D e e l n e m e r s .
i r . I J . B a k k e r van het C o n s u l e n t s c h a p voor B o d e m en B e m e s t i n g s v r a a g -stukken te Bennekom
i r . T h . A. de B o e r van het P r o e f s t a t i o n voor de A k k e r - en Weidebouw te Wagôningen
i r . H . W . Dpbets van het R i j k s l a n d b o u w c o n s u l e n t s c h a p T i l b u r g
i r . L . C . N , de la Lande C r e m e r van het Instituut voor B o d e m v r u c h t b a a r -heid te Groningen.
2. Doel.
Contact m e t de o n d e r z o e k e r s op het gebied van v l o e i b a r e o r g a -n i s c h e b e m e s t i -n g e -n (drijfmest, s p o e l m e s t , du-n-ne m e s t , v l o e i b a r e
s t a l m e s t ) , in het b i j z o n d e r o v e r de gevolgen v a n l a n g d u r i g eenzijdig gebruik van deze m e s t op de b o d e m v r u c h t b a a r h e i d , de b o t a n i s c h e s a -m e n s t e l l i n g van het g r a s l a n d en de*ge zondheid van het v e e .
3. Contacten en b e z o c h t e o b j e c t e n .
Op het p r o e f s t a t i o n Gumpenstein w e r k e n zeven v e r s c h i l l e n d e s p e c i a l i s t e n in m e e r of m i n d e r e m a t e aan de p r o b l e m e n van v l o e i b a r e o r g a n i s c h e b e m e s t i n g e n (Gulle, dunne m e s t ) . H i e r v a n ontmoetten wij d r . i r . H. K o s m a t , bodemkundige, die de invloed onderzoekt van het g e b r u i k van dunne m e s t op de b o d e m c h e m i s c h e en b o d e m f y s i s c h e e i g e n
schappen van de grond en op de b e w o r t e l i n g s i n t e n s i t e i t en de p l a n t -kundige s a m e n s t e l l i n g van de g r a s m a t .
d r . i r . D e u t s c h , m e d e w e r k e r van dr» i r . G. S c h e c h t n e r l e i d e r van de g r a s l a n d a f d e l i n g die afwezig w a s . B e i d e n o n d e r z o e k e n de invloed van l a n g d u r i g g e b r u i k van dunne m e s t op de g r a s o p b r e n g s t en de b o t a n i s c h e
s a m e n s t e l l i n g van de g r a s m a t .
i r . Steinwender, m e d e w e r k e r van d r . i r . W. Hochkönig die afwezig w a s , op het gebied van s t a l i n r i c h t i n g , m e c h a n i s a t i e p r o b l e m e n van de m e s t v e r -werking e n z .
d r . i r . A . B r u c k n e r , landbouweconornisch o n d e r z o e k van g ü l l e b e d r i j v e n . Met deze o n d e r z o e k e r hebben wij door t i j d g e b r e k s l e c h t s k o r t contact gehad.
De b e z o c h t e objecten w a r e n v e r s c h i l l e n d e b e m e s t i n g s p r o e v e n van de g r a s l a n d - en de boderrkundige afdeling op het 20 ha g r o t e p r o e f t e r r e i n bij het instituut, de p r o e f s t a l l e n , een proefveld van K o s m a t te G ö s s l , het bedrijf Hof l e c h n e r te Gröbming, w a a r sinds 50 j a r e n Gulle wordt g e -b r u i k t e n v e r s c h i l l e n d e a n d e r e -b e d r i j v e n en a l m e n .
4. B u n d e s v e r s u c h s a n s t a l t für A l p e n l ä n d i s c h e L a n d w i r t s c h a f t . Van de 4 miljoen ha c u l t u u r g r o n d in O o s t e n r i j k bevindt zich de helft in de V o o r - A l p e n en de Alpen. De B u n d e s v e r s u c h s a n s t a l t für A l p e n l ä n d i s c h e L a n d w i r t s c h a f t w e r d in 1940 opgericht te Admont m e t
a l s t a a k de b e r g b o e r e n op a l l e t e r r e i n e n van de landbouw m e t o n d e r z o e k en v o o r l i c h t i n g bij te s t a a n . Sinds 1953 i s h e t g e h u i s v e s t in k a s t e e l
G u m p e n s t e i n te I r d n i n g , w a a r b i j een p r o e f t e r r e i n van 20 ha i s a a n g e l e g d . De leiding van dit p r o e f s t a t i o n i s in handen van Hofrat H o c h s c h u l p r o f e s s o r d r . d i p l . i n g . A . B u c h i n g e r (afwezig tijdens ons bezoek) die zelf h e t
Op het p r o e f s t a t i o n w e r k e n 150 m a n p e r s o n e e l , w a a r v a n de m e e s -t e n in he-t nabij gelegen dorp Irdning wonen. E r zijn 13 a c a d e m i c i .
N a a s t het woongedeelte v o o r de d i r e c t e u r bevat het k a s t e e l de r u i m t e n v o o r a d m i n i s t r a t i e , a r c h i e f , bibliotheek en v e r g a d e r i n g e n en v e r s c h i l l e n d e onderzoekafdelingen. In een t w e e d e , m o d e r n e r gebouw bevinden zich de l a b o r a t o r i a v o o r bodemkunde en plantkunde, a l s m e d e de g a r a g e . V e r d e r zijn op het t e r r e i n twee r u n d v e e s t a l l e n m e t s c h u r e n , v a r k e n s s t a l l e n , kippehokken, woonhuizen v o o r de v e e v e r z o r g e r s en
d i v e r s e g r o t e r e en k l e i n e r e s c h u r e n , loodsen, k a s s e n , g r o e n t e - ,
k r u i d e n - en b l o e m e n t u i n en v o o r l i c h t i n g s s t a n d s o v e r b e m e s t i n g , zuivel, r a s s e n k e u z e , z a a i z a d e n , v e e v e r z o r g i n g e n z . Een l y s i m e t e r was in aanbouw.
B u i t e n l a n d s e b e z o e k e r s w o r d e n ontvangen m e t hun nationale vlag uitgestoken bij de ingang van het hoofdgebouw.
Het p r o e f v e l d e n a r e a a l b e s l a a t 150 ha, w a a r v a n 20 ha op het erf van het p r o e f s t a t i o n . Alle w e r k z a a m h e d e n voor deze p r o e v e n g e s c h i e d t door het a f d e l i n g s p e r s o n e e l o n d e r leiding van de desbetreffende o n d e r -z o e k e r s . E r i s geen b u i t e n d i e n s t of b u r e a u voor a l g e m e n e d i e n s t e n .
Het p r o e f s t a t i o n i s v e r d e e l d in z e s afdelingen m e t a a n het hoofd e e n a c a d e m i c u s , gewoonlijk een landbouwkundige:
1. bodemkunde (waterhuishouding, b e m e s t i n g , s t r u c t u u r , e r o s i e p r o -b l e m e n ) ,
2. landbouwgewassen ( g r a s l a n d , h a k v r u c h t e n , g r a n e n , h a n d e l s g e w a s s e n ) , 3. v e e h o u d e r i j ( r u n d v e e , v a r k e n s , schapen, p l u i m v e e ) ,
4. landbouwscheikunde (onderzoek van grond, meststoffen, v o e d e r -m i d d e l e n , oogstprodukten, v e r e d e l i n g s p r o d u k t e n ) ,
5. landbouwtechniek ( m e c h a n i s a t i e , a r b e i d s t e c h n i e k , e l e c t r i f i c a t i e ) , 6. landhuishoudkunde ( p r o d u k t i v i t e i t s o n d e r z o e k , r e n t a b i l i t e i t e n z . ).
Sommige afdelingen zijn o n d e r v e r d e e l d in subafdelingen, h i e r " r e f e r a t e n " g e n o e m d .
Van de 13 a c a d e m i c i houden zeven o n d e r z o e k e r s zich in m e e r of m i n d e r e m a t e bezig m e t p r o b l e m e n van de G ü l l e r e i , ni. de in p a r a g r a a f 3 r e e d s genoemde p e r s o n e n en d r . i r . W. O b r i t z h a u s e r ( v e e v o e d i n g s p r o b l e m e n op G ü l l e b e d r i j v e n ) . De f i n a n c i e r i n g van het Gulle o n d e r z o e k g e
-schiedde o o r s p r o n k e l i j k m e t M. S.A. - g e l d e n . Om de twee à d r i e j a r e n wordt een " G u l l e s y m p o s i o n " (Gülletagung) g e o r g a n i s e e r d , w a a r i n o n d e r -z o e k e r s en v o o r l i c h t e r s uit b i n n e n - en buitenland hun e r v a r i n g e n o v e r deze m e s t s t o f u i t w i s s e l e n . De volgende (4e) b i j e e n k o m s t vindt in s e p t e m -b e r 1964 p l a a t s . De -b i j e e n k o m s t in I960 telde 133 d e e l n e m e r s .
Ondanks het feit, dat m e e r dan de helft van de o n d e r z o e k e r s a a n het G u l l e v r a a g s t u k w e r k e n en ook door de "Gülletagungen" h i e r nog e e n s e x t r a het a c c e n t op wordt gelegd, bleek e r in het g e h e e l geen t e a m -work te zijn. Wij konden ons zelfs niet a a n de i n d r u k o n t t r e k k e n , dat e r een z e k e r e s f e e r van onderlinge n a i j v e r h e e r s t e .
5. Ontwikkeling van de G ü l l e r e i in O o s t e n r i j k .
De m e e s t e Güllebedrijven komen in O o s t e n r i j k v o o r in de V o r a r l b e r g , Salzburg en T i r o l . Van de in het v e r l e d e n in O o s t e n r i j k gebouwde G ü l l e - i n s t a l l a t i e s blijkt volgens B r u c k n e r (1) de helft niet m e e r v o o r de b e r e i d i n g en v e r s p u i t i n g van duniie m e s t te w o r d e n g e -b r u i k t . Van h e t r e s t e r e n d e deel wordt de helft nog s l e c h t s extensief benut.
Deze g e d e s i n t e r e s s e e r d h e i d blijkt in 70% van de gevallen te m o e -t e n worden -t o e g e s c h r e v e n a a n g e b r e k aan p e r s o n e e l en/of -t e c h n i s c h e onvolkomenheden van de i n s t a l l a t i e . In 11% w e r d a a n de a c h t e r u i t g a n g van de b o d e m v r u c h t b a a r h e i d de schuld gegeven en in 7% a a n het s t e r k
3
-t o e g e n o m e n onkruid. Men be-twijfel-t evenwel of de beide l a a -t s -t g e n o e m d e r e d e n e n gegrond zijn. De a c h t e r u i t g a n g van de b o d e m v r u c h t b a a r h e i d m o e t vaak worden geweten aan toediening van een o v e r m a a t Gulle, a l s g e v o l g van e e n s l e c h t e v e r d e l i n g v a n deze m e s t o v e r het gehele bedrijf, a l s m e d e a a n onvoldoende c o m p e n s a t i e van ontbrekende plantenvoedende
stoffen (fosforzuur en k a l k ) . Cok de toeneming van het onkruid i s m e e r het gevolg van onvoldoende zorg b e s t e e d a a n onderhoud van het g r a s l a n d dan aan een r e c h t s t r e e k s e invloed van de b e m e s t i n g . Zo w e r d b . v . op de extensief m e t Gulle b e m e s t e n d e g r o t e b e d r i j v e n m e e r onkruid a a n g e -troffen dan op de kleine b e d r i j v e n , w a a r intensief m e t Gulle g e w e r k t w o r d t .
Uit de volgende s t a t i s t i s c h e gegevens blijkt de a r b e i d s i n t e n s i t e i t van het G u l l e - s y s t e e m :
b e r e i d i n g van > 75% gulle uit de totale o r g a n i s c h e - m e s t p r o d u k t i e 3, 4 a r b e i d s k r a c h t e n p e r 10 ha
b e r e i d i n g van 25-75% gulle uit de t o t a l e o r g a n i s c h e - m e s t p r o d u k t i e 2, 8 a r b e i d s k r a c h t e n p e r 10 ha
b e r e i d i n g van <_ 25% gulle uit de t o t a l e o r g a n i s c h e - m e s t p r o d u k t i e 2, 4 a r b e i d s k r a c h t e n p e r 10 ha
g e s c h e i d e n m e s t v e r w e r k i n g \ a n d e t o t a l e o r g a n i s c h e - m e s t p r o d u k t i e 2, 3 a r b e i d s k r a c h t e n p e r 10 ha
H i e r b i j m o e t w o r d e n o p g e m e r k t dat in t e g e n s t e l l i n g m e t N e d e r l a n d , de b e r e i d i n g v a n dunne m e s t v o o r n a m e l i j k g e d u r e n d e het z o m e r h a l f j a a r p l a a t s v i n d t gekoppeld a a n z o m e r s t a l v o e d e r i n g . Ook heeft m e n v o o r de v e r s p u i t i n g v a n de m e s t z o a l s die h i e r gebruikelijk i s , gewoonlijk twee m a n nodig, één bij de pomp en de a n d e r bij de G u l l e - w e r p e r .
Enige j a r e n geleden w e r d het v e r s p u i t e n van s t a l m e s t g e p r o p a g e e r d . S t a l m e s t en g i e r w e r d e n h i e r t o e g e s c h e i d e n b e w a a r d . Nadat de s t a l m e s t door een c o n d u x - m o l e n of in een N a u w e r c k - p u t v e r m a l e n w a s , w e r d deze m e t g i e r en w a t e r v e r d u n d en v e r s p o t e n . Dit s y s t e e m heeft weinig opgang g e m a a k t . De r e s u l t a t e n w a r e n w e l i s w a a r u i t s t e k e n d , m a a r de i n v e s t e r i n g e n nog h o g e r dan voor het n o r m a l e G u l l e - s y s t e e m (ondanks de k l e i n e r e g i e r k e l d e r die h i e r v o o r nodig was), t e r w i j l het geen w e z e n -lijke a r b e i d s b e s p a r i n g noch a r b e i d s v e r l i c h t i n g b r a c h t .
T e r w i j l v r o e g e r de nadruk v o o r a l w e r d gelegd op het b e t e r b e -nutten v a n de in de m e s t v o o r k o m e n d e plantenvoedende b e s t a n d d e l e n , v e r s c h u i f t in O o s t e n r i j k e v e n a l s in N e d e r l a n d het a c c e n t m e e r en m e e r in de richting van a r b e i d s r a t i o n a l i s a t i e en a r b e i d s v e r l i c h t i n g . Men s c h a -kelt o v e r op e e n o n t m e s t i n g door spoelen die deze v o o r d e l e n b i e d t .
Het " d r i j f m e s t " - s y s t e e m i s e r nog onbekend, m i s s c h i e n wel wegens de behoefte de m e s t m e t w a t e r te v e r d u n n e n om h e m t e kunnen v e r s p u i t e n of omdat m e n het b e z w a a r l i j k vindt onverdunde m e s t te g e b r u i k e n . Bij het u i t r i j d e n m e t een v a c u u m druktank z o a l s dit in N e d e r l a n d wordt g e -daan, b e s t a a t de behoefte tot verdunning niet en w o r d e n de i n v e s t e r i n g e n voor k e l d e r b o u w b e p e r k t .
In de p r o e f s t a l te G u m p e n s t e i n was m e n bezig een proef m e t r o o s t e r v l o e r e n i n een l o o p s t a l af te b r e k e n . Deze v l o e r w a s v a n dikke balken gemaakt en lag d i r e c t boven de m e s t p u t , w a a r i n zich een s c h i j -v e n r o e r d e r be-vond. De e r -v a r i n g e n w a r e n m e t dit o n t m e s t i n g s s y s t e e m niet gunstig g e w e e s t . Van het r o e r a p p a r a a t was de z w a r e houten a s bezweken onder de druk van de m e s t b r i j . Het r o e r e n w e r d nu in een a p a r t e mengput buiten de s t a l v e r r i c h t door m i d d e l v a n een m o b i e l e m e n g e r van de f i r m a B a u e r .
In een a n d e r e stal (in opbouw) zullen p r o e v e n worden genomen o v e r de m e e s t g e w e n s t e v o r m v a n g r u p , van de r o o s t e r s p i j l e n ( o . a . t o r s t a a i en ovale spijlen), van de standlengte en - b r e e d t e bij t o e p a s s i n g van ontmesting door spoelen, v e r d e r rnet v e r s c h i l l e n d e i s o l a t i e m a t e
-r i a l e n ( -r u b b e -r , hout, p l a s t i c ) om het s t -r o o i s e l v e -r b -r u i k te v e -r m i n d e -r e n of op te heffen.
4
Op de g r o t e b e d r i j v e n blijft m e n het gebruik van in de k e l d e r s g e -m o n t e e r d e r o e r w e r k e n a a n r a d e n . Op k l e i n e r e g e o r u i kt -m e n de goedk o p e r e m o b i e l e m e n g e r s die via de v e r s c h i l l e n d e m a n g a t e n in de m e s t -k e l d e r -kunnen w o r d e n g e s t o -k e n en de m e s t volledig h o m o g e n i s e r e n . Dit h o m o g e n i s e r e n g e b e u r t m e e s t a l de dag v o o r d a t m e n de Gulle gaat t o e
-dienen, t e r w i j l ook v l a k voor het v e r s p u i t e n of u i t r i j d e n n o g m a a l s g e r o e r d w o r d t .
Voor het v e r s p u i t e n wordt de Gulle m e e s t a l m e t twee tot v i e r d e l e n w a t e r v e r d u n d . Dit b e v o r d e r t een s n e l l e r e opneming door de zode, w a a r d o o r het g r a s na e e n m a a l m a a i e n r e e d s w e e r door het vee wordt opgenomen. Bovendien w o r d e n door de fijnere v e r d e l i n g van de m e s t bij droge w e e r s o m s t a n d i g h e d e n na de toediening ook geen r n e s t r e s t e n in h e t hooi of s i l o g r a s m e d e g e o o g s t , wat na g e b r u i k van s t a l m e s t in een
droge p e r i o d e wel e e n s het geval kan zijn.
Ook in O o s t e n r i j k w a a r s c h u w t m e n t e g e n de bouw van te kleine m e s t k e l d e r s ; 8 tot 10 in p e r stuks g r o o t v e e wordt a a n g e r a d e n . "Wenn m a n den B e t r i e b in S c h w i e r i g k e i t e n und die Sch we m m entrai stung in
V e r r u f b r i n g e n will, b r a u c h t m a n n u r einen zu kleinen G r u b e n r a u m zu e m p f e h l e n " .
6. E c o n o m i e van de G ü l l e r e i .
Het G ü l l e - s y s t e e m dankt zijn groot s u c c e s a a n de snelle omloop van de planterivoedende b e s t a n d d e l e n uit de natuurlijke m e s t (zie ook l i t e r a t u u r o p g a v e 6). Uit het o n d e r z o e k van B r u c k n e r ( l ) blijkt dat de k o s t e n van k u n s t m e s t g e b r u i k op de O o s t e n r i j k s e G u l l e b e d r i j v e n g e -m i d d e l d 44 shillingen (o. s. ) p e r ha l a g e r liggen dan op o v e r e e n k o -m s t i g e b e d r i j v e n m e t g e s c h e i d e n m e s t v e r w e r k i n g , w a a r 321 o, s. p e r ha v o o r dit doel worden uitgegeven.
Op de G u l l e - b e d r i j v e n worden m e e r koeien gehouden. Toch zijn de k o s t e n v o o r gebruikt k r a c h t v o e r (195 o. s. p e r stuks grootvee) 127 o. s. l a g e r dan op de b e d r i j v e n zonder Gulle r e i . De m e l k p r o d u k t i e p e r ha Kuhhauptfutterfläche ( d . i . de netto o p p e r v l a k t e g r a s l a n d p e r stuk g r o o t v e e , dus exclusief de a l m e n en m e e n t e n en het d a a r o p g r a z e n d e jongvee) b e d r a a g t 4572 kg tegen 3748 kg op de b e d r i j v e n z o n d e r G u l l e -b e r e i d i n g en de -b r u t o geldelijke o p -b r e n g s t p e r Kuhhauptfutterfläche 7682 o. s. t e g e n 6608 o. s. voor de o v e r e e n k o m s t i g e b e d r i j v e n z o n d e r Gulle. Ondanks de g r o t e r e a r b e i d s b e z e t t i n g i s ook de b r u t o o p b r e n g s t p e r a r b e i d s k r a c h t op de G u l l e - b e d r i j v e n h o g e r .
Op de b e s t e b e d r i j v e n z o a l s het door ons b e z o c h t e bedrijf van
Höflechner t e G r ö b m i n g (zie bijlage), wordt zelfs een m e l k p r o d u k t i e van 10.400 1 p e r ha Kuhhauptfutterfläche b e r e i k t en i s de netto z e t m e e l -w a a r d e bij g e b r u i k van 20 kg k u n s t m e s t s t i k s t o f p e r j a a r + 5300 kg p e r ha bij een beweiding van 4 u r e n p e r dag.
7. Invloed van v l o e i b a r e o r g a n i s c h e m e s t s o o r t e n op de c h e m i s c h e b o -d e m v r u c h t b a a r h e i -d .
In de p r a k t i j k wordt gewoonlijk 1 à l } m a a l p e r j a a r Gulle gegeven op a l l e p e r c e l e n .
Door het p r o e f s t a t i o n G u m p e n s t e i n zijn v e r s c h i l l e n d e p r o e v e n a a n -gelegd om de invloed van d i v e r s e v l o e i b a r e o r g a n i s c h e m e s t s t o f f e n op de o p b r e n g s t , de b o t a n i s c h e s a m e n s t e l l i n g en de b o d e m v r u c h t b a a r h e i d na te gaan.
Uit de p r o e v e n van K o s m a t (5) blijken de volgende o p b r e n g s t e n te zijn v e r k r e g e n bij v e r s c h i l l e n d e b e m e s t i n g s w i j z e n .
r e l a t i e v e o p b r e n g s t e n g r a s g e m , o v e r 3 j a r e n ;i:4) 1:4)+turfmolm ;i:8) Gulle ( l : 8 ) + t u r f m o l m s t a l m e s t v l o e i b a r e s t a l m e s t G u m p e n s t e i n 100 (=77,8 kg)' 210 195 150 164 Go s si 100 (=105 kg)' 179 195 149 169 113 161 166 v e r m o e d e l i j k p e r veldje
Het P K - o b j e c t (Grunddüngung) ontving 90 kg P . O en 160 kg K „ 0 p e r ha, de o v e r i g e objecten bovendien nog een b e m e s t i n g van 3x80 kg N, 3x40 kg P?C)c en 3x120 kg K_G p e r ha p e r j a a r in de v o r m v a n de aangegeven m e s t s t o f f e n eventueel aangevuld m e t k u n s t m e s t . A l l e o b -j e c t e n behalve het P K - o b -j e c t zi-jn dus gecompenseerd. De s t a l m e s t v a n het l a a t s t e object w e r d v e r d u n d m e t 80 1 w a t e r (=8 m m ) p e r gift. De c i j f e r s in de t a b e l hebben b e t r e k k i n g op de som van d r i e sneden g e m i d -deld o v e r d r i e p r o e f j a r e n . De objecten l a g e n in v i e r v o u d . Het proefveld te G u m p e n s t e i n i s een diepe l e e m g r o n d rnet 21% a f s l i b b a r e delen, 3, 7% h u m u s , pH-KCl 5, 6; het ligt 650 m boven de z e e s p i e g e l en de g e m i d d e l d e n e e r s l a g i s e r lOOihnm. Dat t e G ö s s l was gelegen op een ondiepe, v o o r droogte gevoelige k a l k v e r w e r i n g s g r o n d m e t v e e l stenen, 19% a f s l i b b a a r , 14% h u m u s , pH-KCl 6, 7, 1500 m m n e e r s l a g , 740 m boven de z e e s p i e g e l .
Gezien de hoge f o s f a a t - en kaligiften moet de werking van de d i v e r s e m e s t s o o r t e n (behalve op het P K - o b j e c t ) v o o r n a m e l i j k b e r u s t e n op een stikstofwerking. Deze i s v e r r a s s e n d hoog voor de g e b r u i k t e o r g a n i s c h e m e s t e n ten opzichte van k u n s t m e s t . Het v l o e i b a a r m a k e n van s t a l -m e s t l e v e r d e nog een o p b r e n g s t v e r -m e e r d e r i n g van 9, 3% te G u -m p e n s t e i n en van 3, 1% te Gö s s l op. Men kan zich afvragen of deze v e r r a s s e n d e s t i k
-stofwerking niet het gevolg i s van de toediening van de m e s t in v e r d u n d e v o r m , w a a r d o o r deze s n e l l e r binnen het b e r e i k v a n de p l a n t e n w o r t e l s k o m t . E e n d e r g e l i j k effect m o e t in p r i n c i p e ook mogelijk zijn w a n n e e r dunne m e s t door r e g e n in de grond wordt gespoeld door deze vlak v ó ó r of tijdens een bui uit te b r e n g e n z o a l s wij a d v i s e r e n . Men v e r m i j d t
d a a r b i j h e t (in onze ogen) o n e c o n o m i s c h e v e r d u n n e n v a n de m e s t , t e n z i j m e n de m e s t wil gaan v e r s p u i t e n .
Op deze p r o e f v e l d e n vonden o v e r de afgelopen p r o e f j a r e n nog geen v e r a n d e r i n g e n p l a a t s in h u m u s g e h a l t e en pH van de g r o n d . Door de g r o t e h o e v e e l h e d e n f o s f o r z u u r en kali w a a r m e d e b e m e s t w e r d , zijn de h o e v e e l h e d e n h i e r v a n in de grond aanzienlijk g e s t e g e n . P p O c - en K C - t o e n e m i n g in de g r o n d na 3 j a r e n (in m g / 1 0 0 g grond) P K NPK Gulle (1:4) Gulle ( l : 4 ) + t u r f m o l m Gulle (1:8) Gulle ( l : 8 ) + t u r f m o l m s t a l m e s t v l o e i b a r e s t a l m e s t Gun: P XC - 2 - 5 2 , 2 9 , 8 9 , 3 -22, 5 16, 3 p e n .stein K O - 2 — 0, 8 3 , 2 12, 8 ~ -2 5 , 9 14, 5 G ö s s l P , Oc - 2 - 5 - 0 , 6 17, 7 18, 6 1 9 , 1 1 0 , 5 1 0 , 9 22, 1 2 1 , 2 K00 — 2— - 1 , 4 7 , 5 7 , 0 7 , 5 6 , 7 6 , 9 16, 5 13, 7
6
-De t o e s t a n d e n bij het begin w a r e n v o o r Gurnpenstein en G ö s s l r e s p . 6, 7 en 6, 0 mg P . O j . en 8, 8 en 11, 0 rag K - O . Het P . O . -gehalte i s o n g e v e e r e v e n r e d i g aan het b e m e s t i n g s o v e r s c h o t toegenomen, b e -halve voor beide 1:8 G u l l e - o b j e c t e n te G ö s s l , w a a r v e e l l a g e r e w a a r d e n zijn gevonden. Bij de kali wijken het N P K - (te laag) en het stalmestobject (te hoog) t e Gurnpenstein en beide s t a l m e s t o b j e c t e r . (te hoog) t e G ö s s l s t e r k van de gemiddelde toeneming af.
De enige conclusie die m e n uit deze gegevens kan t r e k k e n , i s dat m e n de d o s e r i n g van de toe te dienen o r g a n i s c h e meststoffen m o e t a f s t e m m e n op de behoefte van de grond en de g e b r u i k s w i j z e van het
g r a s l a n d , z o a l s in N e d e r l a n d wordt g e a d v i s e e r d om ongewenste t e k o r t e n of ophopingen te v o o r k o m e n .
Uit een a n d e r o n d e r z o e k van K o s m a t b l e e k van Gulle een s t i m u -l e r e n d e werking op de w o r t e -l g r o e i uit te g a a n . Op m e t Gu-l-le b e m e s t g r a s l a n d was deze gemiddeld 28% (16, 5-48%) z w a a r d e r dan op niet m e t Gulle b e m e s t . De produktie van droge stof in w o r t e l s b e d r o e g 7-8 ton p e r ha, w a a r v a n 90% in de laag 0-5 c m (Goedewaagen vond 60-80% in de laag 0-20 c m ) . Ook de a a r d d e r w o r t e l s v e r s c h i l d e . Zowel op de k u n s t m e s t - a l s op de G u l l e - o b j e c t e n w e r d e n witte w o r t e l s aangetroffen m e t een sponsachtig s c h o r s w e e f s e l m e t dunne e p i d e r m i s . Op de objecten b e m e s t m e t s t a l m e s t en m e t s t e r k v e r d u n d e Gulle trof m e n b r u i n e
w o r t e l s aan v e r o o r z a a k t door een dikke e p i d e r m i s en een nauwe s c h o r s m e t v e e l p a r e n c h y m c e l l e n .
K o s m a t bepaalde t e v e n s de b o d e m a d e m i n g en vond dat deze op g e r e g e l d m e t Gulle b e m e s t g r a s l a n d 23% h o g e r was dan op a n d e r s b e m e s t g r a s l a n d , hetgeen zou wijzen op een g r o t e r e v o o r r a a d licht v e r -t e e r b a a r o r g a n i s c h m a -t e r i a a l ( N ä h r h u m u s ) . Me-t een door h e m on-twik- ontwik-kelde p e r c o l a t i e t e s t heeft hij g e t r a c h t de v e r s l e r n p e n d e invloed van v e r g i s t e en van v e r s e Gulle op de grond na te g a a n . S t e l t m e n de d o o r
-s t r o m i n g -s d u u r v a n w a t e r op 100, dan wa-s deze v o o r beide G u l l e - -s o o r t e n : w a t e r v e r g i s t e Gulle v e r s e Gulle bouwland (23% a f s l i b . , 5, 4% h u m u s ) 100 192 352 bouwland (14% af s l i b . , 34% humus) 100 126 252 Het i s de v r a a g of een d e r g e l i j k e t e s t v e e l p r a k t i s c h e i n f o r m a t i e o p l e v e r t . T e n e e r s t e v e r s c h i l l e n de d r o g e - s t o f g e h a l t e n van de g e b r u i k t e vloeistoffen ( r e s p . 0%, 1, 1% en 2, 1%). V e r v o l g e n s w e r d de opmeting v e r r i c h t na vijf a c h t e r e e n v o l g e n d e p e r c o l a t i e s , t e r w i j l een b e m e s t i n g
s l e c h t s e e n - of t w e e m a a l wordt g e g e v e n . N a a r onze mening heeft de proef a l l e e n w a a r d e , indien de p e r c o l a t i e m e t w a t e r wordt u i t g e v o e r d nadat de o n b e m e s t e en de m e t Gulle b e m e s t e g r o n d enige tijd in e e n broedstoof hebben g e s t a a n om de o r g a n i s c h e stof te l a t e n v e r t e r e n . 8. Invloed van het gebruik van dunne m e s t op de ontwikkeling van onkruid
op g r a s l a n d .
Tot de zgn. f l o r i s t i s c h e " G ü l l e s c h a d e n " rekent m e n in de Giille-gebieden het s t e r k e r e o p t r e d e n van onkruiden a l s p a a r d e b l o e m , s c h e r p e en k r u i p e n d e b o t e r b l o e m , r i d d e r - en k r u l z u à n g , s t r a a t g r a s , b e r e k l a u w , p a s t i n a a k en witte k e r v e l .
Voorop moet worden g e s t e l d , dat weinig exacte gegevens de b e -wering van m e e r o n k r u i d g r o e i door blijvend G u l l e - g e b r u i k kunnen s t a v e n . Het i m zelfs w a a r s c h i j n l i j k e r dat de wijze v a n toediening en het onderhoud van de g r a s m a t een v e e l b e l a n g r i j k e r r o l spelen dan de g e -b r u i k t e m e s t s t o f .
In v e r b a n d niet de invloed van Gulle op de b o t a n i s c h e s a m e n s t e l -ling i s het van groot belang v a s t te s t e l l e n of m e n op het desbetreffende
bedrijf i n d e r d a a d Gülle b e r e i d t , dus a l dan niet m e t w a t e r verdunde dunne m e s t (alle f a e c e s + alle u r i n e t e z a m e n ) . Men komt n l . g e r e g e l d g e v a l l e n t e g e n w a a r a l l e e n g i e r wordt v e r s p r o e i d , s o m s m e t enige t o e -voeding v a n m e s t , omdat m e n o v e r t e weinig w a t e r b e s c h i k t o m
"Vollgülle" te kunnen v e r s p u i t e n .
Het g r a s l a n d op de b e d r i j v e n i s m e e s t a l k r u i d e n r i j k , w a a r b i j v o o r a l de s c h e r m b l o e m i g e n a l s b e r e k l a u w , wilde peen, b e v e r n e l , p a s t i n a a k , zevenblad en fluitekruid in m e e r of m i n d e r e m a t e opvallen. Van de g r a s s e n i s dat v o o r a l het geval m e t f r a n s r a a i g r a s , g o u d h a v e r , k r o p a a r , v e l d b e e m d en b e e m d l a n g b l o e m . Het p e r c e n t a g e v l i n d e r b l o e -m i g e n valt v a a k t e g e n .
Het v e r s c h i l in verhouding t u s s e n deze p l a n t e n s o o r t e n op de af-zonderlijke p e r c e l e n wordt v e r o o r z a a k t door v e r s c h i l l e n in b o d e m , h e l l i n g , e x p o s i t i e en g e b r u i k . Vooral de l a a t s t e f a c t o r i s van groot b e l a n g . Wij denken o . a . aan het a a n t a l m a l e n dat g e m a a i d wordt en a a n de b e w e i d i n g s i n t e n s i t e i t (zie ook o . a . l i t e r a t u u r opgave 6). Ook a l zou d a a r o m de s t e r k e r e ontwikkeling v a n onkruid i n d e r d a a d een gevolg zijn v a n l a n g d u r i g e t o e p a s s i n g v a n Gulle, dan behoeft dit o n d e r N e d e r -l a n d s e o m s t a n d i g h e d e n w a a r v e e -l i n t e n s i e v e r wordt beweid, niet het gevolg te zijn.
E r wordt in O o s t e n r i j k weinig geweid. Slechts +_ 25% van de r u n d -veevoeding wordt n l . door m i d d e l van beweiding v e r k r e g e n (8).
E r zijn b . v . gebieden w a a r m e n het vee boven op de " a l m " l a a t weiden en het g r a s l a n d om de bedrijfsgebouwen a l l e e n m a a i t . Men krijgt dan een h e e l a n d e r g r a s b e s t a n d dan op b e d r i j v e n w a a r m e n het vee thuis houdt en het een a a n t a l u r e n p e r dag weidt op het g r a s l a n d
rondom de bedrijfsgebouwen. A n d e r e g r a s s o o r t e n t r e d e n in dat geval op de v o o r g r o n d , s o m s engels r a a i g r a s , m a a r m e e s t a l k r o p a a r , v e l d -b e e m d g r a s en f i o r i e n en op a r m g r a s l a n d s t r u i s g r a s en r o o d z w e n k g r a s . Het p e r c e n t a g e k r u i d e n i s l a g e r dan in u i t s l u i t e n d gehooid land, z e k e r wat b e t r e f t de s c h e r m b l o e m i g e n . Ons i n z i e n s m a a k t zevenblad h i e r o p een u i t z o n d e r i n g . In v e r g e l i j k i n g m e t AUgäu in Z . - D u i t s l a n d i s het ons opgevallen, dat op de G u l l e b e d r i j v e n in het b e z o c h t e gebied van O o s t e n -rijk zo weinig, ja zelfs bijna in het geheel geen z u r i n g s o o r t e n v o o r k o m e n . De o o r z a a k h i e r v a n i s dat deze in O o s t e n r i j k intensief door u i t s t e k e n worden b e s t r e d e n .
Hoewel m e n in de p r a k t i j k het v o o r k o m e n van e e n hoog p e r c e n t a g e s c h e r m b l o e m i g e n v o o r a l wijt a a n de Gulle, zijn e r toch v o o r b e e l d e n , dat bij b u u r b e d r i j v e n die in dezelfde m a t e gebruik m a k e n van Gulle m a a r m e e r weiden, een l a g e r p e r c e n t a g e s c h e r m b l o e m i g e n v o o r k o m t . Dit wil nog niet zeggen dat Gülle e r geen invloed op heeft. H i e r o v e r zullen proefvelden aanwijzingen m o e t e n geven z o a l s we v e r d e r o p zullen b e s p r e k e n .
Op het bedrijf v a n L . Höflechner, w a a r m e n r e e d s g e d u r e n d e 36 j a r e n Gulle g e b r u i k t , blijkt in de g r a s m a t het p e r c e n t a g e k r u i d e n nog v r i j g e r i n g te zijn. P a a r d e b l o e m t r e e d t van de k r u i d e n het m e e s t op de v o o r g r o n d . Toch troffen we enige p e r c e l e n w a a r p l a a t s e l i j k nogal wat b e r e k l a u w en zevenblad v o o r k w a m . De i n d r u k v a n degegen, die h i e r het b o t a n i s c h o n d e r z o e k doen, i s dat l a a t s t g e n o e m d e s o o r t e n t o e n e m e n .
Op beide r e e d s e e r d e r genoemde p r o e v e n van K o s m a t zijn de vol -gende b o t a n i s c h e s a m e n s t e l l i n g e n b e p a a l d :
b o t a n i s c h e s a m e n s t e l l i n g in gew. % P K NPK Gülle (1:4) Gülle ( l : 4 ) + t u r f m o l m Gülle (1:8) Gülle ( l : 8 ) + t u r f m o l m s t a l m e s t v l o e i b a r e s t a l m e s t Gump v l i n d e r b l . 13, 7 2 , 7 5 , 5 -10, 6 7 , 4 e n s t e i n o n k r u i -d e n 1 7 , 4 5 , 5 2 4 , 3 -15, 5 1 8 , 2 g r a s -s e n 6 8 , 9 91, 8 7 0 , 2 -7 3 , 9 7 4 , 4 v l i n d e r b l 1 3 , 2 2 , 3 1,9 2 , 2 7 , 3 7 , 0 11, 5 8 , 1 G ö s s l . on-k r . 5 3 , 6 70, 5 8 0 , 2 8 2 , 3 7 2 , 4 70, 1 6 2 , 5 6 9 , 3 g r a s -s e n 3 3 , 2 2 3 , 2 1 7 , 9 1 5 , 5 1 9 , 7 2 2 , 9 2 6 , 0 2 3 , 6 Wanneer we de g r a s m a t van beide p r o e v e n v e r g e l i j k e n , valt d i r e c t het v e e l h o g e r e p e r c e n t a g e onkruiden in G ö s s l op. T e n dele z a l dit
s a m e n h a n g e n m e t de g r o n d s o o r t (verdroging) en h e t k l i m a a t , w a a r d o o r de g r a s m a t h i e r v e e l m e e r open r a a k t .
Op het proefveld te G u m p e n s t e i n aangelegd op een z e s j a r e n t e v o r e n i n g e z a a i d g r a s l a n d , was op h e t t i j d s t i p van ons bezoek het p e r c e n tage k r u i d e n , dat v o o r a l uit p a a r d e b l o e m en zevenblad b e s t o n d , d u i d e -lijk het hoogst op de s t a l m e s t o b j e c t e n en het l a a g s t op die m e t k u n s t m e s t .
Op het proefveld i n G ö s s l konden wij weinig samenhang t u s s e n de b o t a n i s c h e s a m e n s t e l l i n g en de b e m e s t i n g v a s t s t e l l e n . Het enige, dat opviel, w a s dat op de v e l d j e s z o n d e r stikstof m i n d e r b e r e k l a u w stond. Hetzelfde gold v o o r de veldjes m e t s t e r k v e r d u n d e Gulle (1:8). Ook buiten het proefveld was de g r a s m a t e c h t e r vol b e r e k l a u w , hoewel de proefveldhouder zelf n i m m e r Gulle g e b r u i k t e .
Op beide p r o e v e n gaat van de g r a s s e n k r o p a a r duidelijk o v e r h e e r -sen, een v e r s c h i j n s e l dat we op goed m e t stikstof b e m e s t e p e r c e l e n op p r a k t i j k b e d r i j v e n i n het b e z o c h t e gebied g e r e g e l d zagen. B l i j k b a a r i s dit een g r a s s o o r t die bij de g e r i n g e b e w e i d i n g s i n t e n s i t e i t en o v e r i g e n s goede b e m e s t i n g gunstige g r o e i o m s t a n d i g h e d e n en c o n c u r r e n t i e v e r h o u -dingen in dat k l i m a a t heeft.
Bij de onderafdeling g r a s l a n d ( G r u n l a n d r e f e r a t ) , w a a r v a n d r . i r . G. S c h e c h t n e r de leiding heeft, heeft m e n a l l e e n a l in G u m p e n s t e i n 3, 36 ha proefvelden liggen m e t 1550 v e l d j e s . H i e r b i j bevinden zich v e r -schillende p r o e v e n m e t o r g a n i s c h e b e m e s t i n g e n g e c o m b i n e e r d m e t e e n v a r i a t i e in frequentie v a n m a a i e n .
Bij de p r o e v e n uitgaande van i n g e z a a i d g r a s l a n d , gebruikt m e n een in onze ogen ingewikkeld m e n g s e l . H i e r b i j m o e t niet w o r d e n v e r -geten dat m e n zich r i c h t op het g e b r u i k a l s hooiland, w a a r d o o r de kans g r o t e r i s dat deze s o o r t e n e l k a a r v e r d r a g e n . E r k o m e n elf s o o r t e n in het m e n g s e l v o o r , w a a r v a n v e l d b e e m d g r a s , r o o d z w e n k g r a s , b e e m d l a n g -b l o e m en hoppe r u p s k l a v e r de -b e l a n g r i j k s t e zijn. V e r d e r e s o o r t e n zijn f r a n s r a a i g r a s , g o u d h a v e r , k r o p a a r , t i m o t h e e , rode k l a v e r en witte k l a v e r . Opvallend i s dat bij de m e e s t e proefobjecten na v r i j k o r t e tijd k r o p a a r het s t e r k s t n a a r v o r e n k o m t , hetzelfde v e r s c h i j n s e l w a a r o p wij boven r e e d s wezen bij goed b e m e s t e p r a k t i j k p e r c e l e n . In het genoemde z a a d m e n g s e l i s de b e z e t t i n g b e r e k e n d n a a r het a a n t a l zaden van k r o p a a r s l e c h t s 8%.
Op een proefveld m e t een d e r g e l i j k z a a d m e n g s e l dat in het v o o r j a a r 1961 w e r d i n g e z a a i d , b e s t u d e e r t m e n de invloed van de m a a i f r e -quentie (3, 4 en 6 sneden) in c o m b i n a t i e m e t v e r s c h i l l e n d e stikstofhoe-v e e l h e d e n in de stikstofhoe-v o r m stikstofhoe-van k u n s t m e s t of stikstofhoe-van o r g a n i s c h e m e s t . P?0 , - en K O w o r d e n g e c o m p e n s e e r d en elk j a a r opnieuw v a s t g e s t e l d op o a s i s van de onttrekking in het v o r i g e j a a r .
-Bij de hoogste s t i k s t o f o b j e c t e n (360 kg N p e r j a a r ) o v e r h e e r s t k r o p a a r t e r w i j l in het m i d d e n t r a j e c t van de stikstofbemesting ook t i m o t h e e een b e l a n g r i j k e p l a a t s i n n e e m t . Bij de objecten m e t o r g a n i s c h e b e m e s t i n g ( s t a l m e s t of g i e r ) i s het a a n t a l p l a n t e n s o o r t e n d u i d e lijk g r o t e r , wat v o o r a l opvalt door een h o g e r p e r c e n t a g e t w e e z a a d l o b -bigen.
De hoogste j a a r p r o d u k t i e aan droge stof w e r d in 1963 gevonden bij 3 x m a a i e n m e t 60 kg stikstof in k u n s t r n e s t v o r m (kas) p e r s n e d e . Dan volgt 4 x m a a i e n , d a a r n a 6 x m a a i e n bij dezelfde hoeveelheden stikstof p e r snede en d a a r d o o r m e t een h o g e r e jaargift a a n stikstof ( r e s p . 4x60 en 6x60). U i t e r a a r d zal de e i w i t / z e t m e e l w a a r d e - v e r h o u d i n g bij v a k e r m a a i e n k r a p p e r zijn en w a a r s c h i j n l i j k ook de o p b r e n g s t van deze b e -standdelen in kg h o g e r .
De g i e r wordt op dit proefveld a l s v e r d u n d e u r i n e o v e r e e n k o m e n d e m e t 14.000 l i t e r u r i n e p e r ha in 2x gegeven. In 1963 v e r k r e e g m e n bij dit g i e r o b j e c t m e t v i e r sneden dezelfde j a a r o p b r e n g s t a a n d r o g e stof a l s bij 4x30 kg k u n s t m e s t s t i k s t o f . Dit dient s l e c h t s a l s v o o r b e e l d , welke v e r g e l i j k i n g e n m e n bij d e r g e l i j k e p r o e v e n kan m a k e n .
Ons w e r d ook een m a a i f r e q u e n t i e p r o e f v e l d op oud g r a s l a n d g e -toond. Dit i s in het n a j a a r 1961 a a n g e l e g d op een g r a s l a n d van het type g o u d h a v e r - k r o p a a r , w a a r i n ook v r i j v e e l s t r u i s g r a s v o o r k w a m . Dit wijst op v r i j a r m g r a s l a n d .
Het doel van de proef i s na te gaan of m e n bij een b e h o o r l i j k e b e -m e s t i n g niet v a k e r kan -m a a i e n dan in O o s t e n r i j k v e e l a l in de p r a k t i j k g e b e u r t . Om e n i g e r m a t e g e ï n f o r m e e r d te zijn over de s a m e n h a n g m e t de b e m e s t i n g , zijn ook e n k e l e eenvoudige b e m e s t i n g s o h j e c t e n toegevoegd, n l . PK en NPK, w a a r b i j in het l a a t s t e geval de stikstofgift p e r j a a r
120 kg b e d r a a g t , e v e n r e d i g v e r d e e l d over het a a n t a l sneden van het desbetreffende object. Elke twee j a r e n krijgt het gehele proefveld 15 ton s t a l m e s t p e r h a . De maaif r e quentie -objecten zijn: 2 h o o i s n e d e n , 2 h o o i s n e d e n + 1 w e i d e s n e d e , 3 h o o i s n e d e n , 4 kuilsneden, 6 w e i d e s n e d e n .
Bij twee h o o i s n e d e n v e r k r i j g t m e n ook bij b e m e s t i n g m e t NPK v e e l t w e e z a a d l o b b i g e n in het b e s t a n d (vooral glad w a l s t r o , vogelwikke,
duizendblad en fluitekruid op het moment van ons b e z o e k ) . Bij de N P K -vakken in v e r g e l i j k i n g m e t de P K - v a k k e n v i e l het h o g e r e p e r c e n t a g e b e r e n k l a u w en k r o p a a r op. Dat komt w e e r o v e r e e n m e t wat m e n in de p r a k t i j k ziet, hoewel het op dit proefveld v e r o o r z a a k t wordt door k u n s t -m e s t s t i k s t o f en niet door een o r g a n i s c h e -m e s t s t o f . Bij de g r a s s o o r t e n d o m i n e e r d e op de P K - v a k k e n s t r u i s g r a s en k w a m e n op de N P K - v a k k e n f r a n s r a a i g r a s , goudhaver en k r o p a a r nogal op de v o o r g r o n d .
Bij t o e n e m e n d e m a a i f r e q u e n t i e neemt het a a n t a l tweezaadlobbigen behalve witte k l a v e r af en k w a m e n de g r a s s e n s t e r k n a a r v o r e n . Bij
6x m a a i e n i s dit v o o r a l v e l d b e e m d g r a s . Z o n d e r s t i k s t o f b e m e s t i n g i s de invloed van de m a a i f r e q u e n t i e op de j a a r o p b r e n g s t aan droge stof g e
-r i n g e -r dan m e t 120 kg N / h a / j a a -r g e c o m b i n e e -r d . Dit bet-reft e c h t e -r v o o r n a m e l i j k het f r e q u e n t e r m a a i e n , nl. 4x en 6x (in het l a a t s t g e n o e m d e geval een duidelijk a c h t e r b l i j v e n van de o p b r e n g s t a a n droge stof). Wan-n e e r geeWan-n stikstof wordt gegeveWan-n, blijft de opbreWan-ngst bij 2x m a a i e Wan-n zelfs relatief m e e r a c h t e r dan bij 6x m a a i e n .
De Afdeling G r a s l a n d heeft ook een Gulle-proefveld a a n g e l e g d op d r i e j a a r oud, i n g e z a a i d g r a s l a n d en op oud g r a s l a n d . In het v o o r j a a r 1964 zijn h i e r de e e r s t e b e m e s t i n g e n gegeven, zodat nog geen r e s u l -t a -t e n -te v e r m e l d e n zijn. He-t g r a s zal in v i e r sneden ( a c h -t e r e e n v o l g e n s k u i l s n e d e , h o o i s n e d e , kuilsnede) geoogst w o r d e n . H i e r b i j z a l m e n ook de invloed van "jonge" en "oude" Gulle nagaan en die v e r g e l i j k e n m e t s t a l m e s t , s t a l m e s t m e t g i e r v e r m e n g d , v e r s e en oude s t a l m e s t . Ook z a l m e n Gulle in v e r s c h i l l e n d e k e r e n en in één gift p e r s e i z o e n toegediend, v e r g e l i j k e n .
10
-V e r d e r was h i e r ook een r e g e n e r a t i e p r o e f aangelegd, w a a r v a n de p r o b l e e m s t e l l i n g a l s volgt i s :
1. Bij welke b e m e s t i n g s w i j z e - s t a l m e s t + g i e r of Gulle - t r e e d t op den duur de m e e s t e ontwikkeling van onkruid op?
2. Bij welke g e b r u i k s w i j z e i s dit het geval, 3 of 4 sneden p e r j a a r ? 3 . Kan m e n door r e g e n e r a t i e een ongewenste ontwikkeling van onkruid ongedaan m a k e n ?
Voor de r e g e n e r a t i e w o r d e n de volgende m e t h o d e n o n d e r z o c h t : 1. Scheuren van het oude b e s t a n d na het 4e j a a r , a a r d a p p e l e n in het 5e j a a r en h e r i n z a a i van g r a s onder g e r s t in het 6e j a a r .
2. Scheuren van het oude b e s t a n d in de h e r f s t v a n het 5e j a a r , b r a a k behandeling t e g e n onkruiden, h e r i n z a a i z o n d e r dekvrucht in het v o l -gende v o o r j a a r .
O o k deze proef liep e e r s t van 1963 af en heeft dus nog geen p r a k -t i s c h e r e s u l -t a -t e n o p g e l e v e r d . Men heef-t m e -t de aanleg van deze p r o e v e n gewacht tot de r e s u l t a t e n van een g r a s l a n d k a r t e ring op G u l l e - b e d r i j v e n was u i t g e w e r k t . Dit i s u i t v o e r i g gedaan op 25 b e d r i j v e n , w a a r b i j m e n ook a l l e r l e i b e d r i j f s e c o n o m i s c h e gegevens heeft v e r z a m e l d en de
c h e m i s c h e b o d e m v r u c h t b a a r h e i d heeft b e p a a l d (ook h i e r een duplicering v a n het w e r k van B r u c k n e r en K o s m a t a l s wij ons niet v e r g i s s e n ) . Het
ligt in de bedoeling deze k a r t e r i n g van dit j a a r af te h e r h a l e n om na te gaan welke v e r a n d e r i n g e n sinds de e e r s t e opneming hebben p l a a t s g e -vonden.
S c h e c h t n e r en Deutsch k w a m e n tot de volgende v o o r l o p i g e c o n c l u -s i e -s :
1. De b o t a n i s c h e s a m e n s t e l l i n g van de g r a s m a t wijkt op vele van de o n d e r z o c h t e b e d r i j v e n af van de i d e a l e die m e n v o o r ogen heeft. Toch i s dit s l e c h t s v a n s e c u n d a i r belang g e z i e n de produktiviteit v a n deze
g r a s l a n d e n . Niet a l l e e n worden zij v a k e r p e r j a a r benut dan b e d r i j v e n m e t g e s c h e i d e n m e s t v e r w e r k i n g , ook de o p b r e n g s t e n liggen vaak t w e e m a a l h o g e r . Bijna de helft van de o n d e r z o c h t e b e d r i j v e n heeft een v e e b e z e t t i n g van m e e r dan 2 s t u k s g r o o t v e e p e r ha Kuhhauptfutterfläche. Op de b e s t e b e d r i j v e n komt m e n d a a r d o o r tot rnelkprodukties van 8-10. 000 1 p e r ha Kuhfutte rf l a c h e .
2. In t e g e n s t e l l i n g tot de in O o s t e n r i j k h e e r s e n d e opvattingen kan Gulle ook w o r d e n gebruikt op o v e r w e g e n d gehooid land, op s l e c h t s g e d e e l t e -lijk a a n e e n g e s l o t e n b e d r i j v e n , in gebieden m e t m i n d e r dan 1000 m m n e e r s l a g (behalve u i t g e s p r o k e n droge gebieden) en op v e e n g r a s l a n d . 3. Ook de opvatting dat het G u l l e - s y s t e e m op den duur a l l e e n i s vol t e houden indien b e m e s t i n g e n m e t Gulle w o r d e n a f g e w i s s e l d m e t s t a l m e s t -b e m e s t i n g e n , -blijkt niet steekhoudend. Op vele -b e d r i j v e n w a a r r e e d s
sinds 20 j a r e n en l a n g e r a l l é é n niet Gulle wordt b e m e s t , was de g r a s -m a t niet s l e c h t e r n a a r o p b r e n g s t en kwaliteit dan op b e d r i j v e n w a a r af-w i s s e l e n d m e t Gulle en s t a l m e s t af-w e r d b e m e s t .
4. De b o t a n i s c h e s a m e n s t e l l i n g k e n m e r k t e zich door een v e r h o o g d p e r c e n t a g e onkruiden, die w e l i s w a a r goed v e e v o e r zijn, m a a r w a a r v a n de o p b r e n g s t in v e i g e l i j k i n g m e t g r a s s e n en k l a v e r s v e e l l a g e r i s . Deze u i t b r e i d i n g v a n het onkruid zou m e n o n d e r c o n t r o l e m o e t e n houden door de volgende m a a t r e g e l e n :
a. gebruik van Gulle a l l e e n op g r a s - en k l a v e r rijke b e s t a n d e n ; zo n o d i g e e r s t het g r a s l a n d door s c h e u r e n en h e r i n z a a i v e r b e t e r e n ,
b . beweiding of i n t e n s i e v e r m a a i e n ,
c. l a s t i g e onkruiden a l s b . v . zuring consequent b e s t r i j d e n .
9. Invloed van b e m e s t i n g m e t Gulle op de g e z o n d h e i d s t o e s t a n d van h e t v e e . Men heeft tot nu toe geen ongunstige e r v a r i n g e n gehad m e t het
v e e l j a r i g e g e b r u i k van dunne m e s t op de g e z o n d h e i d s t o e s t a n d v a n het v e e . De v r u c h t b a a r h e i d v e r m i n d e r d e niet, g e b r e k s - of o v e r m a a t z i e k t e n
11
-t e wij-ten a a n overdadig gebruik van Gulle zijn nooi-t w a a r g e n o m e n en kopziekte i s een onbekend v e r s c h i j n s e l .
10. Samenvatting en c o n c l u s i e s .
E v e n a l s in de o v e r i g e Gü .Ie-gebieden van m i d d e n - E u r o p a vinden in O o s t e n r i j k de b e r e i d i n g en toediening van dunne m e s t g e d u r e n d e de z o m e r m a a n d e n p l a a t s . Dit i s in t e g e n s t e l l i n g m e t het N e d e r l a n d s e g e -b r u i k , w a a r zulks in w i n t e r en v o o r j a a r g e s c h i e d t .
Het vee wordt in O o s t e n r i j k ' s z o m e r s op s t a l gehouden en s l e c h t s enkele u r e n p e r dag vindt beweiding p l a a t s . De dunne m e s t (Gulle) wordt jer gewoonlijk na verdunning m e t w a t e r (1:1 à 1:4) u i t g e b r a c h t of v e r s p o t e n .
Van de in de afgelopen decennia g e ï n s t a l l e e r d e G u l l e - i n s t a l l a t i e s blijkt de helft niet m e e r v o o r de b e r e i d i n g en v e r w e r k i n g van dunne m e s t te w o r d e n g e b r u i k t . In 70% d e r gevallen i s dit te wijten aan g e b r e k a a n a r b e i d s k r a c h t e n en technische t e k o r t k o m i n g e n ( o . a . te kleine k e l d e r s ) , in 11% a a n een a c h t e r u i t g a n g van de b o d e m v r u c h t b a a r h e i d en in 7% a a n t o e n e m e n d e v e r b r e i d i n g van onkruid.
De beide l a a t s t g e n o e m d e r e d e n e n v o o r het opgeven van de Güllerei acht m e n niet steekhoudend. Ze zijn m e e r een gevolg van een onjuiste v e r d e l i n g van de m e s t o v e r het bedrijf, een s l e c h t e v e r z o r g i n g van het g r a s l a n d en een t e g e r i n g e b e w e i d i n g s i n t e n s i t e i t . A a n de hand van p r o e f v e l d r e s u l t a t e n en van p r a k t i s c h e e r v a r i n g e n blijkt dat het a a n -t a l k e r e n m a a i e n , he-t s -t a d i u m w a a r i n word-t g e m a a i d en he-t a l of nie-t beweiden een b e l a n g r i j k e invloed hebben op de b o t a n i s c h e s a m e n s t e l l i n g van de g r a s m a t , b e l a n g r i j k e r zelfs dan het gebruik van Gulle. Met b e -hulp van de p r o e v e n wil m e n de p r a k t i j k tonen, dat e r v a k e r g e m a a i d kan w o r d e n en dat het g r a s dan z e k e r zo goed i s .
Indien m e n t e v e n s de giften dunne m e s t a f s t e m t op de behoefte van de grond en van het g r a s (hetgeen S c h e c h t n e r " d y n a m i s c h Düngen" noemt), m o e t het ook mogelijk zijn Gulle t e g e b r u i k e n z o n d e r nadelige gevolgen v o o r grond, g r a s m a t en v e e .
Hoewel het G u l l e - s y s t e e m a r b e i d s i n t e n s i e f i s , leidt het tot een v e r h o g i n g v a n de b r u t o o p b r e n g s t p e r a r b e i d e r en p e r bedrijf. Het v e r -b r u i k aan k u n s t m e s t en k r a c h t v o e r i s op G u l l e - -b e d r i j v e n a a n m e r k e l i j k l a g e r dan op s o o r t g e l i j k e b e d r i j v e n rnet a n d e r e b e m e s t i n g s s y s t e m e n .
De werking van dunne m e s t v e r g e l e k e n rnet k u n s t m e s t b l e e k op twee p r o e v e n z e e r hoog te zijn.
Men heeft geen negatieve invloeden van het gebruik van dunne m e s t op de g e z o n d h e i d s t o e s t a n d van het v e e w a a r g e n o m e n . 11. L i t e r a t u u r . 1. A. B r u c k n e r : B e t r i e b s w i r t s c h a f t l i c h e E r g e b n i s s e a u s den U n t e r s u c h u n g e n in G ü l l e b e t r i e b e n . B e r . 3e A r b e i t s t a g u n g " F r a g e n d e r G ü l l e r e i " G u m p e n s t e i n (1961) 2 1 1 - 2 4 5 . 2. J . Geering en W. Künzli: V e r b e s s e r u n g e i n e r Güllewiese d u r c h D ü n g u n g s -m a s s n a h -m e n .
Mitt. Schweiz » Landw. 12, 2 / 3 (1964) 3 5 - 4 6 . 3 . L . G i s i g e r : Neue E r k e n t n i s s e über die B e r e i t u n g d e r
Gülle und i h r e Z w e c k m ä s s i g e Anwendung. B e r . 3e A r b e i t s t a g u n g " F r a g e n d e r G t t l l e r e i " G u m p e n s t e i n (1961) 103-122.
4 . R. H e c k l : Gülle Wirtschaft und S c h w e m m e n t m i s t u n g in O e s t e r r e i c h .
D e r F ö r d e r u n g s d i e n s t U_, 2 (1963) 5 2 - 5 7 .
12
-5. H . K o s m a t : E r g e b n i s s e m e h r j ä h r i g e r D ü n g u n g s v e r s u c h e mit Gülle, S t a l l m i s t und Mineralstoffdünger auf Grünland bei u n t e r s c h i e d l i c h e r Böden (in druk Z e i t s c h r , f. A c k e r - u . P f l z . B a u ) . 5a. H . K o s m a t : B e s t i m m u n g d e r B o d e n k r ü m e l s t a b i l i t ä t m i t Hilfe eines A u f g u s s t e s t e s m i t a r ä o m e t r i s c h e r und p h o t o m e t r i s c h e r A u s w e r t u n g . Z e i t s c h r . A c k e r - u. Pflanzenbau 120, 1 (1964) 7 9 - 9 1 . 6. L . C . N . de la Lande C r e m e r e n H . R . P o e l m a : G ü l l e v e r spuiting. R a p p . I n s t , v o o r B o d e m v r u c h t b a a r h e i d 1 (1958) 80 b i z . 7. G. S c h e c h t n e r : Die Düngung d e s D a u e r g r ü n l a n d e s i n T h e o r i e und P r a x i s . D e r F o r d e r u n g s d i e n s t 11, 9 (1963) 1-10. 8. G. S c h e c h t n e r : Grundlagen d e r n e u z e i t l i c h e n Nutzung von
Wiesen und Weiden.
D e r F ö r d e r u n g s d i e n s t H_. 10 (1963) 1 - 1 1 . 12. D i v e r s e n .
a. S t r u c t u u r b e p a l i n g van de grond volgens de methode van K o s m a t . Deze methode i s i n Z e i t s c h r i f t f ü r A c k e r und Pflanzenbau g e p u -b l i c e e r d (5a). De s t a -b i l i t e i t van de s t r u c t u u r wordt zowel p h o t o m e t r i s c h a l s a e r o m e t r i s c h b e p a a l d .
b . E r wordt een proef genomen o v e r de v e r t e r i n g v a n o r g a n i s c h e m e s t -stoffen op onbegroeide grond. Deze m e s t s t o f f e n w o r d e n niet o n d e r g e s p i t . c. In aanbouw i s een twaalfdelige l y s i m e t e r die m e t grond uit G ö s s l
en uit Gumpenstein z a l worden gevuld. De c e l l e n m e t e n 1, 20 m x 1, 20 m x 2, 70 m e n zijn v o o r z i e n van een a f n e e m b a r e v o o r w a n d .
d. In de k a s v a n het p r o e f s t a t i o n i s t e n g e r i e v e van b e z o e k e r s h e t p r o -fiel van de grond i n G u m p e n s t e i n u i t g e g r a v e n (een wand v a n 10 m x 2, 5 m ) .
e. E r w o r d e n m i c r o - en m a c r o p r o e v e n g e n o m e n over e r o s i e van de grond bij v e r s c h i l l e n d e g e w a s s e n en b e m e s t i n g e n .
f. Voor de p r o e v e n m e t dunne m e s t wordt deze m e s t a a n g e m a a k t i n p l a s t i c t a n k s . Voor elk object wordt é é n tank van 240 1 inhoud g e b r u i k t . g. B i j de p r o e v e n zijn de objecten en v e l d j e s a a n g e g e v e n m e t o o s t i n -dische inkt op wit k a r t o n . Dit k a r t o n n e t j e kan op s n e l l e e n eenvoudige m a n i e r a c h t e r een g l a s p l a a t in een blikken lijst w o r d e n a a n g e b r a c h t . Deze lijst heeft a a n de a c h t e r z i j d e een huls die over een paaltje kan w o r d e n g e s c h o v e n (zie a f b e e l d i n g ) .
y^^^^xs^tJ--
huls} E t i k e t van k a r t o n m e t y d a a r v o o r een g l a s p l a a t /
13 -13. Bijlage 1.
Mäh w e i d e b e t r i e b H ö f l e c h n e r t e Gröbmjng A . A l l g e m e i n e B e t r i e b s d a t e n
Name und Anschrift des B e s i t z e r s : Leo Höflechner, v l g . Neudegghof, Gröbming 295 B e t r i e b s g r ö s s e und K u l t u r a r t e n : (1962)
A c k e r f l ä c h e (Kartoffeln) 0, 5 ha Mähweiden 14, 2 ha Hut wei den 3, 3 ha G e s a m t f l ä c h e 18, 0 ha Lage d e s B e t r i e b e s :
D e r G r ö s s t e T e i l d e s B e t r i e b e s i s t eben o d e r l e i c h t hängig, jedenfalls t r a k t o r b e f a h r b a r . Nur die Hutweiden haben Steilhanglage. D e r g e s a m t B e t r i e b i s t a r r o n d i e r t . Seehöhe: 800 m .
K l i m a : J ä h r l i c h e N i e d e r s c h l a g s m e n g e 970 m m ; m i t t l e r e J a h r e s t e m j | e r a t u r 6 , 1 ° C .
Boden: sandiger L e h m ; pH 6-7, gut m i t P h o s p h o r s ä u r e und Kali v e r s o r g t . Viehstand:
17 Braunviehkühe à 600 kg - ganzjährig zu H a u s e 2 0 , 4 GVE 1 Z u c h t s t i e r à 550 kg - g a n z j ä h r i g zu Hause 1, 1 GVE 9 Kalbinnen ü b e r 2 J a h r e à 500 150 T a g e auf S e r v i t u t
-bzw. Hutweide 9. 0 GVE 15 St. Jungvieh à 300 kg - 150 Tage auf Hutweide 9 , 0 GVE 10 K ä l b e r à 150 kg - ganzjährig zu H a u s e 3 , 0 GVE
42, 5 GVE Abzug für Hut - und S e r v i t u t s w e i d e : 7, 4 GVE Red. V i e h b e s a t z auf H e i m g u t m ä h w e i d e : 35> 1 GVE H a n d a r b e i t s k r ä f t e : B a u e r , B ä u e r i n und 2 T ö c h t e r
Zugkräfte: 1 T r a k t o r m i t 49, 5 PS 1 T r a k t o r m i t 15, 0 P S 3 G ü l l e k e l l e r von 70 m~ j e d e , und 1 von 90 m .
De dunne m e s t wordt m e t 30 1 w a t e r p e r koe v e r d u n d . In de g r u p s t a a t + 20 c m w a t e r . T w e e m a a l p e r week wordt deze m e s t in de k e l d e r afgevoerd.
Het m e n g e n g e s c h i e d t m e t een B a u e r - m e n g e r die door v i e r m a n g a t e n i n de k e l d e r g e s t o k e n kan w o r d e n . De m e n g e r wordt v i a de aftakas van de t r e k k e r a a n g e d r e v e n . Het m e n g e n g e s c h i e d t de dag t e v o r e n en ook nog e e n s v ó ó r het v e r s p u i t e n . De r e s u l t a t e n m e t de m e n g e r w a r e n z e e r goed. Het v e r s p u i t e n g e s c h i e d t m e t een b o v e n g r o n d s e J e i d i n g en een G u l l e -w e r p e r . J a a r l i j k s -w o r d e n 1 à 2 giften van 40 m p e r ha v e r s p o t e n . B . A r t und Bewirtschaftung des G r ü n l a n d e s (bis 1962)
A r t des G r ü n l a n d e s
D e r überwiegende T e i l d e r Mähweiden wurde in den J a h r e n 1928 b i s 1932 a n g e s ä t , i s t a l s o ü b e r 30 J a h r e a l t . Die Koppeln 13-16 sowie die Koppel 18 w u r d e n v o r etwa 10 J a h r e n m i t e i n e r D a u e r w e i d e m i s c h u n g a n g e s ä t . Auf d e r Koppel 9 k a m i m J a h r e 1957 eine Mäh wei d e m i schung
z u r A n s a a t . Die Hutweiden t r a g e n a l t e D a u e r b e s t ä n d e .
14 -Düngung:
Seit 1928 w i r d Güllewirtschaft b e t r i e b e n . Nach E r p r o b u n g v e r s c h i e d e n e r Systeme ging d e r B e s i t z e r i m J a h r e 1948 z u r S t a l l m i s t v e r -flüssigung ü b e r und führte auf s e i n e r Mähweide folgenden 3 j ä h r i g e n Düngungswechsel ein:
1. J a h r : V e r f l ü s s i g t e r S t a l l m i s t + 450 k g / h a T h o m a s p h o s p h a t 2 . J a h r : V e r f l ü s s i g t e r S t a l l m i s t + 450 k g / h a T h o m a s p h o s p h a t 3 . J a h r : 450 k g / h a T h o m a s p h o s p h a t + 120 k g / h a 40%iges K a l i s a l z +
300 k g / h a M i s c h k a l k + 150 k g / h a N i t r a m o n c a l
F ü r die S t a l l m i s t v e r f l ü s s i g u n g wurde nur 712 Monate a l t e r S t a l l -m i s t v e r w e n d e t .
D e r v e r f l ü s s i g t e S t a l l m i s t k a m auf den h i e r f ü r v o r g e s e h e n e n Koppeln in d e r R e g e l n u r e i n m a l j ä h r l i c h z u r Anwendung. Die begüllten 'Koppeln b e k a m e n n u r s e h r s e l t e n eine N i t r a m o n c a l g a b e und z w a r n u r in
T r o c k e n z e i t e n , wenn die Begüllung schon l ä n g e r e Z e i t z u r ü c k l a g . Die P h o s p h o r s ä u r e v e r s o r g u n g des B e t r i e b e s e r f u h r auch d a d u r c h eine V e r b e s s e r u n g , d a s s dem S t a l l m i s t - v o r d e r B e f ö r d e r u n g auf die Düngerstätte = etwa 200 g H y p e r p h o s p h a t je GVE und Tag beigefügt w u r d e n .
Ab d e m H e r b s t 1962 e r f u h r die Grünlanddüngung eine w e s e n t l i c h e Umstellung, weil d e r B e s i t z e r z u r S c h w e m m e n t m i s t u n g und d a m i t z u r G ä r g ü l l e w i r t s c h a f t ü b e r g a n g e n i s t .
Nutzung:
Die g e s a m t e Mähweidefläche i s t in 21 Koppeln à 60 70 a r e i n -geteilt und a l s Weidefläche i m w e s e n t l i c h e n den Kühen und K ä l b e r n v o r b e h a l t e n . Auf d i e s e n F l ä c h e n w i r d d u r c h s c h n i t t l i c h 5 m a l j ä h r l i c h geweidet und 2 m a l j ä h r l i c h g e m ä h t l Die Nutzungsfrequenz i s t somit etwa doppelt so hoch wie j e n e von durchschnittlich geführten G r ü n l a n d -b e t r i e -b e n .
Die V e r w e i l d a u e r d e r Kühe auf den Koppeln b e t r ä g t 2 - 4 T a g e . Wenn d a s F u t t e r w i e d e r weidereif i s t erfolgt die zweite B e s t o s s u n g . Die Kühe w e r d e n 2 m a l t ä g l i c h auf die Weide g e t r i e b e n , und z w a r m o r g e n s und abends für je lj bis 2jr Stunden. Da d i e s e F r i s t s e h r k u r z b e m e s s e n i s t , erfolgt eine Heubeifütterung i m Stall.
D a s Jungvieh w i r d i m S o m m e r a u s s c h l i e s s l i c h auf den Hutweiden e r n ä h r t . (Weidewechsel auf zwei r ä u m l i c h g e t r e n n t e n F l ä c h e n ) . F ü r die ä l t e r e n T i e r e steht a u s s e r d e m eine S e r v i t u t s w e i d e z u r Verfügung. Sie w i r d von 7 Stück etwa 7 Wochen lang b e n ü t z t .
Pflege d e r G r a s n a r b e :
A b s c h l e p p e n d e r Koppeln i m F r ü h j a h r und V e r s t r e i c h e n d e r F l a d e n nach j e d e r W e i d e n u t z u n g s p e r i o d e , d a s i s t nach 2 (-3) B e s t o s s u n g e n
v o r d e m H o c h w a c h s e n l a s s e n d e r Bestände z u r Mahd. F u t t e r w e r b u n g und K o n s e r v i e r u n g :
' B i s 1961 erfolgte eine k o m b i n i e r t e Silofutter- und Heugewinnung i m üblichen A u s m a s s e . E s standen dazu 126 m S i l o r a u m (2 B e t o n -H o c h s i l o s m i t B e t o n p r e s s d e c k s e l ) und eine -Heubelüftungsanlage z u r Verfügung. I m J a h r e 1962 wurde ein A l k o s i l H o c h s i l o m i t e i n e m F a s s u n g s -r ä u m von 200 m z u s ä t z l i c h e -r -r i c h t e t .
C . L e i s t u n g s z a h l e n für H e i m g u t m ä h w e i d e V i e h b e s a t z / h a r e d . Hauptfutterfläche: 2, 47 GVE
15
-R e d . Hauptfutterflächenbedarf je GVE: 40, 5 a r Milchleistung je Kuh: 5000 1 = c a . 4200/GVE Milchleistung je ha Kuhfutterfläche: c a . 10.400 1 Stärkew r t e r t r a g je h a : c a . 5 3 0 : KStE
16 -14. F o t o ' s .
1. B u n d e s v e r s u c h s a n s t a l t für A l p e n l ä n d i s c h e Landwirtschaft " G u m p e n s t e i n " te I r d n i n g , O o s t e n r i j k .
2 w a a r b i j een p r o e f t e r r e i n van 20 ha (biz. 2). 3 en 4 . s p o e l o n t m e s t i n g in de s t a l van het bedrijf L . Hoflechner t e
G r ö b m i n g .
5. de m e s t a f v o e r g o o t n a a r de d r i e a c h t e r e l k a a r gelegen m e s t k e l d e r s op het bedrijf van L, Hoflechner. In de goot zijn a f s l u i t b a r e openingen u i t g e s p a a r d w a a r d o o r de m e s t i n de k e l d e r s k a n v a l l e n .
6 op de kleine b e d r i j v e n gebruikt m e n de g o e d k o p e r e m o b i e l e m e n g e r s (blz. 4).
A a n de t r e k k e r een cent rif ugaalpomp m e t twee veldleidingen voor het v e r s p u i t e n van dunne m e s t .
7. het G u l l e - p r o e f v e l d te G ö s s l m e t v e e l b e r e k l a u w .
8 het g r a s l a n d op de b e d r i j v e n i s m e e s t a l k r u i d e n r i j k . . . (blz. 8). 9 p a a r d e b l o e m t r e e d t van de k r u i d e n het m e e s t op de v o o r
-g r o n d (blz. 8).
10 ook buiten het proefveld t e G ö s s l was de g r a s m a t e c h t e r vol b e r e k l a u w , hoewel de proefveldhouder zelf n i m m e r Gulle g e -b r u i k t e (-blz.
9)-11 m a a i f r e q u e n t i e p r o e f v e l d op oud g r a s l a n d (blz. 10) v . l . n . r . v i e r sneden v o o r silage + NPK, i d e m + PK en d r i e sneden v o o r hooiwinning + NPK.
12 b e m e s t i n g s - en m a a i f r e quentie (3-6 sneden) proefveld op oud g r a s l a n d (blz. 10 en 11)
de h o e v e e l h e d e n stikstof v a r i e e r d e n v a n 90 tot 360 kg p e r h a . Opnamen g e m a a k t door i r . H . W . D e b e t s .
„J ,^0^~
ft x'" v i " :'
•r^haÈsë^^&as:*-^ * • » t ^ *»= i t .
