Enkele aanzetten tot produktinnovaties bij hydrostatische
overbrengingen
Citation for published version (APA):
Schlösser, W. M. J. (1979). Enkele aanzetten tot produktinnovaties bij hydrostatische overbrengingen.
Aandrijftechniek, (12 februari), 50-52.
Document status and date:
Gepubliceerd: 01/01/1979
Document Version:
Uitgevers PDF, ook bekend als Version of Record
Please check the document version of this publication:
• A submitted manuscript is the version of the article upon submission and before peer-review. There can be
important differences between the submitted version and the official published version of record. People
interested in the research are advised to contact the author for the final version of the publication, or visit the
DOI to the publisher's website.
• The final author version and the galley proof are versions of the publication after peer review.
• The final published version features the final layout of the paper including the volume, issue and page
numbers.
Link to publication
General rights
Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain
• You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal.
If the publication is distributed under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the “Taverne” license above, please follow below link for the End User Agreement:
www.tue.nl/taverne
Take down policy
If you believe that this document breaches copyright please contact us at:
openaccess@tue.nl
providing details and we will investigate your claim.
Enkele
aanzetten
tot produktinnovaties
bij hydrostatische
overbrengingen
P r o f .
d r . ir . W . M . J . S c h l ó s s e r
LaboraÍorium voor Á andrijftechniek, Tec hnisc he H ogeschool Eíndhoven.
Dikwijls bereikt mij de vraag: 'Waar liggen er tot nu toe nog onontdekte toepas-singsgebieden voor hydrostatische componenten?'. Deze vraag wordt dan gesteld door een marktonderzoeker, die binnen het vakgebied van de aandrijftechniek op zoek is naar een nog niet ontdekt goudveld voor de industrie of voor de technische handel. Het antwoord op deze vraag moet men plaatsen in een bepaald perspek-tief. Componenten voor de aandrijftechniek belanden uiteindelijk in werkÍuig-bouwkundige constructies.Deze constructies zijn het produkt van onze machine-industrie. Deze tak van onze industrie vertoont in haar jaaromzetten geen exorbitante positieve groeicijfers. Integendeel! De verkopers van aandrijfcom-ponenten verkeren daardoor in een markt, waarin men 'mannetje aan mannetje' staat te dringen om een plaats te krijgen aan de toonbank, waarover men 'de han-del'naar de schaarse kopers kan schuiven.
De waag in de aanhef van deze notitie komt d u s n e e r o p h e t v r a g e n n a a r e e n n o g n i e t ontdekte privé toonbank, waar men zónder gedrang zijn produkten kan verkopen. Ik b e n e r b a n g v o o r . d a t d i t s o o r t v a n t o o n -banken df niet meer bestaan df slechts aansluiting geven op mini-marktjes. Ook het massief dringen in de breedte, waarmee b.v. de elektrische comoonenten d e h y d r o s t a t i s c h e u i t e e n b e p a a l d ro e p a s -singsgebied zouden verdringen, blijkt wei-nig te baten. Weiwei-nig te baten, in de zin van als zijnde een bruikbare methode tot ver-werking van een privé toonbank, die aansluiting geeft op een prive deel van de markt. Dit soort van verdringen resulteert a l l e e n n o g m a a r u i t h e t z w a a i r e g e n e l k a a r leunen van fabrikanten-reuzen, welke ge-n o e g k r a c h r e ge-n u i t h o u d i ge-n g s v e r m o g e ge-n h é b -ben om op deze wijze het marktbeeld te be-invloeden. Om aan dit spel mee te kunnen doen moet men op de markt al enige beteke-nis hebben. In de aandrijfrechniek hebben wij in ons land helaas weinig of geen fa-brikanten-reuzen "
Dit nogal statische beeld van de markt-situatie moet men in het oog houden. als m e n s p r e e k t o v e r d e p l a n n e n ó m b . v . in h e t noord-oosten van ons land te komen tot het uit de grond stampen van een geheel nieu-we bedrijlvoor de labricage van hvdrostati-sche componenten. Dit zou dan rnoeten ge-b e u r e n m e t d i r e c r e o f i n d i r e c t e h u l p v a n d e overheid. Hierover heeft men enige tiid eele-den enthousiaste verhalen kunnén tézàn in de landelijke pers. Inmiddels is er gebleken. d a t e r o . o k i n d i r v a k g e b i e d v o o r z ó h r i g h e i d rs geboden bij het schilderen van rozige beel-d e n a a n beel-d e c o m m e r c i ë l e h o r i z o n .
50
MoeÍ men ziclt dan tnaar mel een'rien ne ya plus' neerleggen, bij een als 'relatíef statísch' t e beoorde le n marklsit uaÍ ie 2
A l s h e t d o e l v a n d e z e n o t i t i e z o u z i j n . o m o p deze vraag stellig'ja' re zeggen, dán zou dit e e n n i e l l e z e n s w a a r d i e e e n e e n n i e t o p b o u w e n d e b j i d r a g e z i i n u o o r o n . r a k -tijdschrifi.
Waar schuilen dan nog wèl kansen, díe men ntet ge:ond ondernemerschap en meí een na-Iionale inspanning moet ÍrachÍen te benutten? Ik hoop duidelijk te hebben gemaakt. dat men m.r. geen ectatante successen moet ver-wachten van pogingen om met relatief orthodoxe aandriifcomoonenten in de huidi-se markt binnen te dringen. Zo men dit al wenst te doen. dient dit met veel overleg. se-duld en lange adem te gebeuren. Men"k-an deze compoienten dan,1l of niet met over-h e i d s over-h u l p b . v . i n s a m e n w e r k i n g m e t d e T . H . ' s o l H . T . S . ' e n . m e r e e n m i n i m u m a a n investeringen trachten te ontwikkelen. Voor de introductie in de markt is het dan zeer gunstig, als er een bedrijfkan worden gevonden met een product dat als 'drager' voor de op deze wi.jze ontwikkelde aandrijf-c o m p o n e n t e n k a n d i e n e n . Z o z o u m e n k u n -nen proberen om een nieuwe hydromotor te ontwikkelen voor een soeciaal transDort-v t r e r t u r g . w a a r v o o r m e n e è n g a t in d e m a r k t meent te hebben ontdekt. Hierbil moet men
Kolenwinningswerktuigen met h))drostatische overbrengingen mel water als energiedragert sÍeeds meer van belangvoor de energie-voorziening. Foto: Masthinenfabrik Hemscheidt, I4tuppertal.
produktinnovaties
Mini-motoren voor de omzelting van resp. chemisch gebonden energie, elecÍrische energie en hydrostati-sche energie in mechanische energie.
voortdurend waken tegen een ontwikkeling waarbij de nieuwe en dus niet bij voorbaat Ioutloze hvdromotor wordt tot een mo-lensteen óm de nek van het speciale transportvoertuig. Ook kan deze hy-dromotor, in kleine series gefabriceerd, te duur zrjn in vergelijking met andere hy-dromotoren met vergelijkbare prestaties. Flier moet men zich voortdurend aÍvragen h o e l a n g e n r e g e n w e l k e p r i j s m e n d e z e p r o -tectie van een nieuwe hydromotor moet blij-ven volhouden. Men kan oo deze wiize een s t e e d s t o e n e m e n d a a n t a l . r e l a t i e f o r r h o -doxe. componenten in ontwikkeiing ne-men, lieÍst gekoppeld aan een drager-pro-ouKt.
De fabricage van de hydrostatische com-ponenten zou men dan kunnen con-centreren bij een daartoe steeds perfecter in te richten fabricagebedrijf. Op deze wlze zou de bovengenoemde fabriek van hy-drostatische comDonenten er dan toch ko-men. Deze weg gàat niet over rozen en het p r o c e s v e r g t v e e l ti i d e n b e d a c h t z a a m h e i d . b e o n t w i k " k e l i n g z á l n i e t s p e c r a c u l a i r z i j n A a n d r i j Í t e c h n i e k , 1 2 Íe b r u a r i 1 9 7 9
en derhalve weinig geschikt zijn voor effec-tief sebruik in de oolitieke arena.
Ik géloofechter wel in deze methode, reden waarom wij er dan ook tijd en energie aan besteden. Het hoeft echter niet de enige ma-nier van benaderen te ziin van deze oro-blematiek.
Het is een bekend verschijnsel, dat als de vaart uit de marktontwikkelins raakt. men b e d a c h t m o e t z i j n o p h e t i n b ? w e e i n g k o -men van funda-menteel nieuwe technische ontwikkelingen. Als de markt alles op-neemt wat men fabriceren kan. heeft men meestal weinie tiid om aandacht te besteden aan fundameiteèl nieu*e ontwikkelingen. V o o r h e t v a k g e b i e d d e r h v d r o s t a t i s c h e o v e r -brengingen is dit. in de laatste 28jaar, door ons stellig geconstateerd. Zodra de markt ook maar even onder druk komt. in ziin se-heel ofgedeeltelijk voor een bepaald tóepás-singsgebied, wordt er beroep gedaan op de-genen die worden geacht te weten waar de nieuwe ontwikkelingen schuilen. Zo ook nu. Kortom men moet nu bedachtzaam zijn op het in beweging komen van fundamen-tele nieuwe technische ontwikkelingen, waarmee men zich een plaats aan de toon-bank zou kunnen veroveren.
Waar schuilen nu in het vakgebied van de hy-drostaÍíscl'te overbrengingen deze fundamen-I e le ni e uwe ontwí kke li n ge n?
Dit is een moeilijk te beantwoorden vraag. Allereerst wat is 'fundamenteel'? Of een ontwikkeling al of niet fundamenteel rs. kan men meestal alleen maar terugblik-kend vaststellen. Men denke hierbij b.v. maar aan de in deze samenhang dikwijls ge-noemde ontwikkeling van de hallgeleiders. Met het woord 'nieuw' heb ik minder moei-lijkheden, als het ook mag betekenen: 'reeds bekend. maar nu een nieuwe kans krijgend'. Per slot van rekening waren de h y d r o s t a t i s c h e o v e r b r e n g i n g e n m j n s t e n s reeds sinds 1875 bekend. maar kregen zij omstreeks 1950 een nieuwe kans om tot toe-passing te geraken. Dit gesteld. waar schui-len dan in het vakgebied der hydrostatische overbrengingen deze fundamentele en nieu-we ontwikkelineen? Met enige aarzeling durlik enkele wegwijzers te plaatsen. al was het maar om de discussie hierover op gang te brengen. Daarom in willekeurige volgor-de enkele indicaties.
Ik ben van mening. dat de 'water-hydrauliek' een nieuwe kans zal krijgen. R o n d l 0 0 j a a r g e l e d e n w a s w a t e r r e e d s d e m e e s t to e s e p a s t e e n e r g i e d r a g e r i n d e t o e n al sterk verbreide hvdrostatische over-brengineen. Na het op áe markt komen van de minerale oliesoorten. werd water sterk teruegedrongen. Destijds was dit een fun-damenteel nieuwe benadering. De olie was immers niet alleen maar energiedrager, maar ook smeermiddel. De ener-giedichtheid van de hvdrostatische over-brengingen nam na de komst van de minera-l e o minera-l i e a minera-l s s m e r e n d e e n e r g i e d r a g e r m e t sprongen toe. Nu dwingt de milieu-pro-blematiek tot het opnieuw beschouwen van
water als energiedrager.
De moderne materiaalkeuzetechnieken wii-zen op nieuwe technologieën en op nieuwe m a t e r i a l e n . w a a r m e e h e t b u l k ï n a t e r i a a l maar vooral ook het oppervlaktemateriaal nieuwe eigenschappen kunnen worden toe-bemeten. De tekenen wijzen erop, dat in de 'waterhydrauliek'
de ontwikkeling opnieuw op gang gaat komen. Ook de afdich-tinss-technolosie zal zich in deze ontwik-kelïne niet onÉtuigd laten.
De in het water benodigde bijmengsels, smeermiddelen en dopes, zullen biologisch afbreekbaar moeten zijn. Het toepassen van 'dik' water is niet uitgesloten. waarbij men met bijmengsels aan water een met de druk toenemende viscositeit zou kunnen geven. Als'oostao-industrie' zou men kunnen den-ken aán dè fabricaee van machines voor de steenkoolmijnbouw. Deze tak van in-dustrie. die staat en valt met het beschik-baar zijn van waterhydrauliek, zal in de zeer nabije toekomst de werktuigen moeten leveren voor de oroduktie van de steenkool waarmee de enérgiekloof zal moeten wor-den overbrugd tussen het tijdperk van de aardolie en het tijdperk van de kernenergie. Als tweede ontwikkelingslijn zou men kun-nen denken aan de ontwikkelins van hv-d r o s t a t i s c h e m i n i - c o m p o n e n t e n . È i e r o n d é r moet men verstaan pompen. motoren en stuur- en regelcomponenten van kleine en zeer kleine afmetingen. Verbeterde fa-bricage-technieken máken een doelmatige fabricage van deze componenten mogelijk. Nu is het reeds mogelijk om mini-ver-brandingsmotoren met een slagvolume van 0, I cmr goedkoop te labriceren en als speel-goed op de markt te brengen. Hy-dromotoren met mini-slagvolumina van 0,3 c m ' z i j n i n o n t w i k k e l i i g . u e r t o n e n e e n b e t r e k k e l i j k g o e d r e n d e m e n t e n z i j n e e n -v o u d i g v a n s a m e n s t e l l i n g .
Bij deze ontwikkeling wordt gebruik ge-maakt van moderne meettechnieken oD t h e r m o d y n a m i s c h e s r o n d s i a g . w a a r m e e d e problemen van mechanische metingen van d e p r e s t a t i e s v a n d e z e m i n i - c o m p o n e n t e n worden omzeild. Als opstap-industrie kan men denken aan de medische techniek en aan de fabricage van handgereedschap met grote vermogensdichtheid. Voor beide soor-ten van industrieën heeft Nederland een aanzienlijk deel van de markt in handen. Enige jaren geleden leek het er op. dat de ontr.l'ikkeling en fabricage van hydrostati-sche componenten voor hvdrostatische over-breneingen 'op kousevoeten' een mogelijk-heid zou bieden om in de markt in te bre-ken. Het geluidsdrukniveau van deze over-brengingen was immers alarmerend hoog s e w o r d e n e n b r a c h t d e t o e p a s s i n g e r v r n i n sommrge marktsectoren in gevaar. De des-betreffende industrie begreep deze dreigen-de situatie en bracht ondreigen-derzoekprojecten op _a.ang. in het bijzonder in Engeland en Wesl-Duitsland. waardoor zeer snel een aanzien-l1k deel van de spits van het geluids-drukniveau werd afgebroken. Een lange lijst van technische inerepen zijn nu be-5 1
produktinnovaties
kend. waarmee de seluidshinder van deze overbrengingen tot- toelaatbare waarden kunnen worden teruggebracht. Fabrikan-ten met een aanzienlijk marktaandeel heb-ben niet getalmd met het toepassen van de-ze ingrepen. Er rest waarschijnlijk nog veel werk, van instruerend karakter. om de toe-passers van hydrostatische componenten te assisteren bij de lay-out van geluidsarme systemen. Een kans om een privé toonbank met geluidsarme componenten te vero-veren is er echter niet en is er zeer waarschijnlijk ook nooit geweesr.
De komst van de meest Íecente ontwik-keling van de elektronica, de microproces-sor, zal niet aan de aandrijftechniek on-gemerkt voorbij gaan. Hierdoor zal het im-mers mogelijk worden om de gezond-heidstoestand van werktuigen voortdurend le bewaken. Hienoe z-ullen relevante grootheden aan het werktuig voortdurend gemeten worden en in de microprocessor in bepaalde combinaties worden getoetst op hun 'go' of 'no-go' karakter. Ook kan men de gezondheidstoestand van een werktuig beoordelen aan de hand van ontwik-kelingstendenzen van relevante groothe-den. Op deze wijze kan men dan met behulp van de micro-processor komen van 'con-d i t i o n - m o n i t o r i n g ' t o t ' t r e n d - m o n i t o r i n g ' . Deze ontwikkeling komt o.i. on-vermijdelijk, ook in de aandrijftechniek. De elektrische overbrensins leent zich hiertoe uitstekend. de signaál-ómzerters zijn daar lmmers van eenvoudige opbouw. De hy-drostatische overbrenging scheen in dit op-zicht minder toegankelijk. Meettechnieken op thermodvnamische en thermische giondslagen hebben in deze situatie voor verandering gezorgd. Voor hydrostatische overbrengingen isnu'condition' en'trend -monitoring' een uitvoerbare techniek ge-worden. Een inspanning van de neder-landse elektronische industrie. mits soed se-richt en gebruik makend van in o'ns laïd ontwikkelde complementaire meettech-nieken. zou hier wéllicht uitzichr bieden oo de verovering van een interessant stukjè toonbank voor produkten met een toe-komst.
Tenslotte kan men opmerken dat de laatste tijd bhJkt dat sommige lastprocessen meer efficiënt blijken te verlopen, als men op de aandrijvende kracht of op het aandrijvend draaimoment een krachts- of moments--verandering met hoge frequentie super-poneert. Om dit met hoge krachtdichtheid te kunnen doen, maakt men gebruik van hy-drostatische wissel- en pulsstroom generato-ren. Dit principe is reeds lang bekend, maar krijgt de laatstejaren nieuwe kansen gebo-den. Er is een begin gemaakt met de benut-ting van de hierin schuilende mogelijk-heden, b.v. bij het ontwerpen van hydrostati-sche persen met interessante verbeteringen bij het verloop van het persproces en bij het produkt dat van deze persen komt. Ook hier dus een fundamentele en nieuwe aanpak bii een dragerprodukt, dat gemaakt wordt dooi de Nederlandse machine-industrie.
In hetvoren gestelde meen ik te hebben geïl-lustreerd. dat oroduktinnovatie niet alleen een zaak is van een welgemeende en goed bedoelde politieke wens en handenvol geld. Zelfs een sociaal-economische noodzaak al-leen kan deze innovatie niet afdwinsen. Zii staat of valt immers met het al of niet aan-wezigztjn van technologisch goed begrepen ontwikkelingstendenzen binnen een vak-gebied, welke zijn ingebed in de structuur van een ontwikkelingstrategie, die het nieu-we produkt een kans van overleven geeft op een onder druk staande markt. Ik meen met de aangehaalde voorbeelden enkele aanzet-ten te hebben gegeven voor mijn vakgebied. Wellicht kan ik hier beter het woord 'voor-zetten' gebruiken, om de bedoeling van de-ze publicatie duidehjk te maken.
iN..È.,:l
, ,
è Í 4,;{
,...,i
r'
::ii.' ,' iiinl , ::l thtLr):)t! n@1t4. ;t.a,ii! aDe micro-processor ín de toekomst geïntegreerd met hydrostatische componenten, waardoor 'condition' en'trend-monitoring' van hydrostatische overbrengingen op eenvoudige wijzà mogelijk wordt.
,4-,lí:
ií.
:è
É
rË-'ai1#rffi
BéGé
neemt
Eldutronik
regelaars
in
leverings-programma
op
Het leveringsprogramma van BéGé Aandrijvingstechniek BV te Wassenaar is uitgebreid met de Eldutronik frequen-tieregelaars. De regelaars zijn dynamische vierkwadrantenregelaars waarmee stan-daard 3-fase motoren volledig in toerental geregeld kunnen worden met behoud van koppel. Voor een uitgebreidere be-schrijving betreffende deze regelaars ver-wijzen we naar Aandrijftechniek nummer I I van 17 november I 978 pp. 564-567 . Uit-gebreide dokumentatie kan worden aange-vraagd met behulp van de lezersser-52
vicekaart en omcirkeling van onderstaand nummer.
Omcirkel op lezersservicekaart nr. 088
K. A. MusolÍ
overgenomen
door A.Z.
Aandrijftechniek
Om gezondheidsredenen van de heer K. A. Musolf heeft de Technische Handelsonder-nemins K. A. Musoif BV te Soest haar werk-zaamhéden op het gebied van de aandrijf-techniek gestaakt.
De vertegenwoordigingen die in het bezit waren van deze handelsonderneming zijn overgenomen door A.Z. Aandriiftechniek BV. beze onderneming is opgeiicht door
ine. A. Zwaan die tevens de directie voert. Al'ie medewerkers bliiven in de nieuwe on-derneming werkzaam.
De vertegenwoordigingen die men voert zijn: Renk Augsburg (tandwielkasten), Renk Wulfel (koppelingen en glijlagers), Fritz Sauerwald (tandwielkasten), Lech-macher (riemvariatoren en oliekoelers), Schmidt (koppelingen) allen uit West-Duitsland; Desmi tandwielkasten uit Dene-marken en Andraud tandwielen (volgens te-kening) uit Frankrijk.
De nieuwe onderneming is gevestigd op het oude adres van K. A. Musolf BV. Ereprijs-straat 83. Postbus 98. 37ó0 AB Soest. Tele-foon : (02 I 55) 13023: telex 43499.
