• No results found

Miste 2003 Verslag van de jubileumexcursie en wat er aan vooraf ging

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Miste 2003 Verslag van de jubileumexcursie en wat er aan vooraf ging"

Copied!
5
0
0

Bezig met laden.... (Bekijk nu de volledige tekst)

Hele tekst

(1)

Miste 2003

Verslag

van

de

jubileumexcursie

en

wat

er aan

vooraf

ging

Stef Mermuys

*

Het zal ergens eind februarivandit

jaar

geweest

zijn

toen ik een mailvanAnton Janse las met

goed

nieuwsover Miste. MaartenvandenBoschhadonze

plannen

aanHenk

Berenschot, eigenaar

van de

grond, voorgelegd

toendie

voorhet inwinnenvan

geotechnisch

advies

bij

Maarten

was.Maarten werkt almeerdan 40

jaar

als

geoloog

in de Achterhoekenheefteenenormekennis als hetgaatom

de

samenstelling

van de bodem in het

Winterswijkse.

Berenschot heeft

zijn agrarische

activiteiten

grotendeels

afgebouwd

enheeft

plannen

omopde

akker,

waardezo

begeerde

fossielen

zitten,

een

park

metlandhuiste

reali-seren.Gelet op de voorgenomen

plannen

had Berenschot

eenwelwillendoorvoor onze

graafactie. Vreugde

en

op-luchting

alom.Voorhetzover wasmoesternog heelwat voorbereidend werk

gebeuren.

Boorweekend 21 en22

juni

2003

Ter

voorbereiding

op de

graafactie

is op 21 en22

juni

een

handboorverkenning

uitgevoerd

op de akker in Miste. Door de

volgende

mensenis hieraan

meegewerkt:

Tonvan

Eijden,

Anton

Janse,

Stef

Mermuys,

Henk

Mulder,

Ben Miste 2003. Klinkt als een

goed wijnjaar.

Heeft niksmet

wijn

te

maken,

allesmetMisteenhetwas

goed,

sterkernog

hetheeftonze

verwachtingen

ruimschoots overtroffen.

Miste heeft

altijd

op de

schaduwagenda

vanhet

geolo-gisch

secretariaatgestaan.De

Belgen

hadden

Heist-op-den-Berg, wij

Misteen er is

altijd

een

ongeschreven

af-spraak geweest

om,

bij wijze

van

tegenprestatie,

een

graaf-actie in Mistete

organiseren.

Eeniederwistdatdie

droom,

want daar

begon

het

stilletjes

aan wel op te

lijken,

wel-licht nooit in

vervulling

zou

gaan. Deverhalen

gingen

de ronde daterinmiddels al zoveel

ontsluitingen

in de

be-roemde akkergegravenwarendatergeen

pluk ongeroerde

laag

meer overwas. Bovendienwas de

bodem,

door de

vele

graafacties,

veranderd ineen

gatenkaas.

Hierdoorzou het

grondwater zijn

verontreinigd

metmeststoffenten

gevolge

van het

agrarisch gebruik

van de

grond.

Zoals

bekendtast het nitraat dekalk van de fossielen in

ver-sneld tempoaan.

Stel,

daternogwatin de

grond

zou

zit-ten danwas hetzeer

waarschijnlijk

zwaar ontkalkt. Met

namedit laatste aspect werd door dewat meer ervaren

WTKG-ers alseenserieus

probleem gezien. Kortom,

geen

goede

berichtenomiets in Mistete

beginnen.

Tel daar

bij

op dat

wij (de WTKG)

geencontactenmeerin het

Winters-wijkse

haddenendekansenvoor een

geslaagde

Miste actie

waren

bij

voorbaat al verkeken.

Hetwas2002enhet

jubileumjaar

naderde.

Tijd

voorhet

bestuur om een

knoop

door te hakkenmet

betrekking

tot de

jubileumexcursie.

Vele

opties

waren derevue

gepas-seerd, gedacht

werdaan

Oost-Europa,

Noord

Italië,

het Loire BekkenenDuitsland.

Vanwege

de reisafstand geen

vanalle

geschikt

voor eenexcursie welke

toegankelijk

is voor eenbreed

publiek.

Dichter

bij

huis kom

je

toch al gauw uit op het Plioceenvanhet

Antwerpse

of het Mioceen

van de Achterhoek. De keuze vielop deAchterhoeken

(2)

Roest en

schoonzoon,

Marleenen Kees

Schouten,

Len VaessenenFrank

Wesselingh.

Uitgaande

van de

expertise

vanAntonenMaarten werd

een

plan

opgezet ommet3

boorploegen

te werken. We

gingen

er

gemakshalve

vanuit dat op het deelvande

ak-ker,

waar in het verleden de

ontsluitingen zijn

gegraven geen

geschikte plekken

möer

zijn.

Dit hadtot

gevolg

dat

we

noodgedwongen

zoudenmoeten

uitwijken

naarandere

delenvan de akkerwaarde

laag vermoedelijk dieper

zit

enweltot6 meter

diepte geboord

moetworden. Het

rege-lenvan de boorsets viel niet mee. De WTKG heefteen

prachtige

boorselwaarmeetot8meter

diepte geboord

kan worden. In Leidenzou ook nog een set moeten

liggen,

maarnavraag

bij

Frankleerde dat hetslechts

ging

om

en-kele onderdelenwaarnietsmeete

beginnen

was.Maarten

had ook nogeenoude

boorsel,

waarachteraf

gezien

heel

goed

meetewerken viel.

Uiteindelijk

viel het

gemis

van

eenderdeboorsel welmeeomdaterveelminder

diep

ge-boord hoefdetewordenenbovendien bleek de boorsel

vande WTKG meerdere

boorkoppen

tebezittenen2

boor-krukken

zodat,

tezamenmet de boor van

Maarten,

toch

met3

ploegen

kon worden

gewerkt.

De

vrijdag voorafgaand

aanhet boorweekend haddenwe een

afspraak

met de heer Berenschot om onze

plannen

omtrent de

graafactie

te

bespreken

enenkele

praktische

zakenaf te stemmen. Wekwamen algauw tot

overeen-stemming

en besloten die

middag

de resterende

tijd

te benuttenmethet uitzettenvande boorraaien in de akker. Met

behulp

van

piketten

en een

lang

meetlint hebbenwe

enkele tientallen

boorpunten uitgezet

ineenrastervan 10

bij

10 meter. Aan de handvan de boorresultaten kon het

rasternaderhand worden verkleindtoteenstramienvan5

bij

5 meter.Anton herinnerde zich de akker alseen wei-land. Deze keer stonderechter koren datinmiddels

mans-hoog

was,dit in combinatiemet de

tijd

vanhet

jaar

maakte

hetvoor

hooikoortspatiënten

Ton en Steftoteen ware

crime.

Gelukkig

had Wil

Mulder,

devrouw van

Henk,

nog

enkele

tabletjes

die

wonderbaarlijk goed

werkten. Met het uitzetten de

boorpunten

in de akker is

rekening gehouden

metde

plaats

van

voorgaande

gaten.Aan de handvande

aanwijzingen

die Maarten

gaf

envooral de informatievan

de heer Berenschot kon

vrij nauwkeurig

een

gebied

wor-den

afgebakend

waar

nogniet eerderwasgegraven. Over

een

oppervlakte

vanongeveereenhectare werden de

boor-puntenverdeeld.

Op zaterdag

kon het echte werk

begin-nen.Die ochtend meldden de deelnemerszich in Café den

Tappen

aande

Misterweg.

Het leek

mij

weleen

geschikte

plek

om

tijdens

deexcursie te verzamelen. Na een

kop

koffie

ging

het in colonnenaarde locatie.

Er werdmet

opmerkelijk

veel enthousiasme

geboord.

Antonen

Len,

deoude rotten, leerdenons, de

groentjes,

de

fijne kneepjes

vanhet boren. Vaniedere

boring

wer-dendegegevens, waaronderde

samenstelling

endiktevan

de

opeenvolgende

lagen,

nauwkeurig

genoteerd.

Het Miocene

zand,

dat als laatste uit de boor

kwam,

werdvan

iedere

boring bijgehouden. Belangrijk aandachtspunt

was een

inschatting

te makenvan de

schelpconcentratie

en

conservering.

Om dit

goed

tekunnen beoordelenwerden

demonsterseenpaarkeerper

dag gespoeld

ineen

nabij-gelegen greppel.

Het resultaatwas boven

verwachting.

Hoewelgroteresoorten metboren slechts als

fragmenten

tevoorschijn

komenwasde

rijkdom

èn

conservering

uit-stekend. Hetgrootsedeelvande

boringen

concentreerde

zich in een

gebied

waar debasis vanhet Miocene zand

gemiddeld

2tot

2,5

meter

diep

zat.

Op

de

plaats

waarde

laag zijn

maximale dikte had bereikt troffenwe eenoude

putaan.Door het stramienvande

boorpunten

te

verklei-nenkonden de contourenvan de

put eenvoudig

in kaart worden

gebracht.

Op

eenandere

plaats

in de

akker,

waarde basis vanhet

Miocene zand

gemiddeld 4,20

meter

diep zit, zijn

vier

boringen geplaatst.

Hoewelde totale

laagdikte

van het

Miocene zand ruim 2 meter

bedroeg,

waarvan

bijna

1 meter

basislaag,

waszowel de

schelpconcentratie

als

conserve-ring

minder

goed

dan het resultaat vaneerdere

boringen

welke

gemiddeld

slechts

2,5

meter

diep

reikten.Ookop

andere

plaatsen

in de akker

zijn boringen gezet

die echter

geen resultaat

opleverden aangezien

de

deklagen

niet door-boord werden.

Achteraf

gezien

viel het borenerg mee,erhoefde nietzo

diep geboord

tewordenen we haddenal

vrij

snel

goede

resultaten. Aan het eindevandeeerste

boordag zijn

de

re-sultaten ineenschets verwerkt.

Hierbij

is

per

boring

de diktevande basisvanhet Miocenezand aangegeven. Zo ontstaater een

goed

beeldwaarzich de

grootste

schelp-concentraties bevinden.

Op

de boorkaart

zijn

decontouren

vande

ontsluiting geschetst

die in

september

gegraven is.

De

voorbereiding

Met hetafrondenvanhetboorweekend kon het

feitelijke

werkvoorde excursie

beginnen.

De

gemaakte afspraken

metBerenschot

zijn

ineen

over-eenkomst opgenomen zodater voorbeide

partijen

nader-hand geen misverstand zouontstaan.Achteraf

gezien

is de hele actiezo

soepel

enop basisvanvertrouwen

verlo-pendat nimmer is

teruggevallen

op

gemaakte afspraken.

Een

dergelijke

vertrouwensrelatiemaak

je

zeldenmee.

Eénvande zaken die

geregeld

moesten wordenwas de aanvoer van

spoelwater. Uitgangspunt

wasimmersomhet

zandopde locatiete

spoelen

en

niet,

zoals

gebruikelijk

in de

nabij gelegen zandwinplas

het

Hilgeloo.

Datzou

trans-portschelenenaanvoer van

vervangende grond.

De heer Berenschot heeft op

zijn

erfeenwaterreservoirenhad al

aangeboden

met

zijn gierkar

wateraantevoeren. Deze

oplossing

werdin dank

aanvaard,

nietwetendedater in

september,

namaandenvan

droogte

geen

druppel

waterin het reservoirzoustaan. Deze kwestie

speelde

enkele

we-kenvoor de excursie waarop het

probleem

aanMaarten werd

voorgelegd. Mogelijk

waren erandere sloten of

(3)

re-servoirs in de buurtwaarwelwaterin stond. Wellicht kon-denwevan eenbrandkraan

aftappen,

datwastoch aleens

eerder

gedaan? Volgens Maarten,

die de

omgeving

als

zijn

broekzak

kent,

stonderalleen in de

Slinge

waterendaar

mochtvanhet

Waterschap

geenwater uitonttrokken

wor-den. Met de Brandweerzouhet ook niet lukkenen waar I

haal

je

zo even600meter

brandweerslang

vandaan?

Uit-Figuurrechts: Boorkaart uithet

archief

van Maartenvanden

Bosch.Opdeze haartismiddelseenblok decontour

aangege-ven vanhetgebiedwaar onzeboringen zijn gemaakt.

Figuuronder:Deboorkaart dieis

gemaakt

naar

aanleiding

van

het boorweekend21en22juni2003.

Op

de kaartzijnde

(4)

eindelijk gaf

Maarten

mij

de

tip

ommetboer Mensink

con-tact optenemen. Mensink heefteenwaterputmet

vol-doendedebietwaar ook in

tijden

van

droogte

water mag

worden

afgenomen.

Ook Mensink wilde graagmeewerken

maarwildeernogeven overnadenken. Het

gevoel bekroop

medat ikwellicht ietsteenthousiastwas

geweest

methet

overbrengen

van de

plannen.

Enkele

dagen

later werd ik

gebeld

dooreenzekere

Berenschot,

hoewel hetaccent

mij

bekend voorkwam klonk

hij

anders dan de Berenschotmet wie ik tot dusvercontacthad

gehad. Hij

bleektewerken

voor de

Coöperatieve Werktuigbouwvereniging

Misteen

wasbenaderddoorboer Mensinkmet devraag water te

rijden

voor eenstel

geologen.

Ikwasinderdaadte

enthou-siastgeweest.Berenschot

daarentegen

zagerwel brood in

en steldevoor meteenwatertankvan25m

3te

rijden.

Nu

ben ik vanwege

mijn

werk

redelijk

bekend met

grond-verzetmachines endies meer,maar eentank van25 m

3

benaderteenShell

tankwagen

endaar had ikzo

mijn

twij-felsover.Maar

goed,

er waseen

oplossing

endaar

ging

het

om.Berenschotvroeg nogof

hij

deputmocht graven, dat haddenzealeerder

gedaan

enHenk Berenschotkendenze

ook. Ik verwees deeneBerenschotnaar de andere in

ver-trouwendat het wel

goed

zoukomen.

Op

5

september

vertrok ik om half

vijf

’s morgens

rich-ting

Miste. Berenschotzouzorgen dater omachtuur een

kraan op dc locatiewas zodat de

put

gegraven kon

wor-den. En

inderdaad,

op de

afgesproken tijd

kwamer een

kraan

aanrijden.

Met deervaren machinist de zaak

door-genomenen aan de handvande boorkaart deput

uitgezet.

Met het gravenwerd eerst debouwvoor

(teelaarde)

ver-wijderd

enapartin

depot

gezet.

Vervolgens

de keileem

inclusief de bovenste 20cm vanhetMiocene zand.Juist detopvan het Miocene zand bevat veel groene

plastische

klei diemetgeen

mogelijkheid

door

je

zeefgaat.

Boven-dien

zijn

de fossielen in dit niveau

enigszins

doorhet

grondwater aangetast.

Ook de keileem werd

apart

opge-slagen.

Tenslotte werd het Miocene zand

uitgegraven.

Dit

gebeurde

zoveel

mogelijk

in 2

lagen, aangezien

de

basis-laag

een

rijker schelpconcentraat

bevat dan detopvanhet

zand. Het zandende

grond

werdzo

opgeslagen

dater ruimte overbleefomineenlater stadium de

put

eventueel uit te breiden. Ook werd

rekening gehouden

met een ge-scheiden

opstelling

van de zeeftafelsende mensen die methandzeven willen werken.

Op

basis van het aantal deelnemersende opgaveaanzeeftafels iseenzandbalans

gemaakt

zodat

bij benadering

de

benodigde

hoeveelheid zandvoorafbekendwas. Hiermee kan

je

danweerde

op-pervlakte

van deput uitrekenen. Dat deze theoretische

benadering

min ofmeerin Miste de mist in

ging

had de

volgende

oorzaak: uit de

boringen

bleekal dat debasis

vanhetMiocene zandeensterk

golvend verloop

vertoont.

Dit is

bijvoorbeeld

duidelijk

tezien op het

dwarsprofiel,

opgemaakt

naar

aanleiding

van eenbooractie in 1976.

Zoals bekendrust het Miocene zand op de

Oligocene

Rupelklei.

Juist deze klei heeftnaast eensterk

golvend

verloop

ookeen zeer

onregelmatig gevormd oppervlak

wat

nog hetmeeste doet denkenaandekleibankenin

schor-renenslikken die door

stroompjes

worden doorsneden.

De

zandige basislaag

heefteenzelfde

golvend verloop

in

dikteendit in combinatiemethet

grillige oppervlak

van

de klei maakte het zeer

lastig

om het zand zonder klei-resten teontgraven.

Naarmate de

put

werd

uitgebreid

bleek dat de

zandlaag

allengs

dunner werdenminder

schelpconcentraat

bevatte. Een boorrastermetraaienvan10meteris dante

grofmazig

om op basisvanlouter boorresultaten de

afmetingen

van de

put

te

bepalen.

Het gravenvan deputenhet makenvan de taluds heeft

uiteindelijk

vier

dagen

in

beslag

genomen.Hoewel de

weersomstandigheden

redelijk gunstig

waren

sloeg

het weer

halverwege

de weekom. Detaludswaren

wegge-spoeld

endetoegangnaarde akkerwastotaal

verregend.

De excursie

Zaterdag

13

september

washetzover.De

dag

waar

ieder-een naar

uitgekeken

had.Tussen 9 en 10uur verzamelen op de

parkeerplaats bij

de

Coöperatieve

Werktuigbouwver-eniging

Miste. Een druktevan

jewelste

van een

gemêleerd

envooral internationaal

gezelschap.

Ineen

lange

colonne

naarde

locatie,

oppassen

bij

despoorwegovergangen

ver-volgens

zosnel

mogelijk

de autoopde akker

parkeren.

Zel-denhebikzo snelmensenzich zienomkledenen

afgela-den metzeven en

scheppen

naardeputzienrennen.

Com-plete stellages,

zeeftafelsenmotorpompenwerden uit

aan-hangers

en

busjes geladen. Kennelijk

washier de

nodige

voorbereiding

aanvooraf gegaan. Hetweerwerkte

uitste-kend mee,endat maakte het ookvoor departnerseen

aan-genaam weekend. Uit de auto’s verschenen

klapstoeltjes

en

campingtafels,

de minder in fossielen

geïnteresseerde

mensenzochten elkaaral snel op. De hele

happening

vond

plaats

ineen

ontspannen

sfeer.

Regelmatig kregen

we

be-zoekvande lokale

bevolking

en

passerende

toeristen. Ton

Lindeman,

dieer

aardigheid

in

kreeg

als

gids

op te

treden,

kreeg

zelfs fooien

toegestopt. Eenambtenaarvan de

ge-meente

Winterswijk

was

getipt

endoor de

burgemeester

gestuurd

om

polshoogte

tenemen.Het vermoedenbestond

dat de

bouwplannen

van Berenschot al in

uitvoering

wa-ren. Ook de

politie

is

langs

geweest,de

routebordjes

met de tekst

WTKG,

die vanaf de

provinciale

wegderoutenaar

de

vindplaats aanduidden,

warenwel heelerg

opvallend.

Totslot kan worden

gemeld

datde

graafactie

de

voorpa-gina

vande

plaatselijke krant,

het “Achterhoek Nieuws”

heeft

gehaald.

Aan de excursie hebben de

volgende

mensen

deelgeno-men,partners

zijn

niet

altijd

vermeld:

Ferry Albrecht,

Carl

Christiaan

Andersen,

Steen

Andersen,

A.M. BakkerenD.

Roes,DavidBaron,Hilda

Bakker,

Wielvanden

Berg, Joop

Boele,

Henk

Boerman,

Jan

Boes,

Henk

Bol,

Taco

Bor,

Jo

Bosch,

Markvanden

Bosch,

Willemvanden

Broek,

Wim

(5)

Jean-Pierre

Cambien,

Luc

Ceulemans,

Adriaan

Dorst,

Frankvan

Dingdenen,

Michael

Dobrodies,

Leo

Dufraing,

Tonvan

Eijden,

A.H.

Eshuis,

Andre

Fiselier,

Frans

Fren-ken,

Taco

Geertsema,

Andreas Grantmet

collega,

Mare

Grigis,

Wim

Groeneveld,

El.C.

Hansen,

Fritz

Hakkennes,

John

Hesketh, Piet, Rudi,

BennoenJeanet

Hessel,

Victor

Hinsbergh,

Fritzvonder

Hocht,

Kristiaan

Hoedemakers,

N.

Huuskes,

André

Jansen, Henri,

Mimaendochter

Jan-sen, Maarten de

Jong,

Bob

Jonge Poerink,

Cor enGerda

Kamekamp,

Lex

Kattenwinkel,

StefvanKeulenen zoon, H.

Klaverkamp, Ludwig Kopp,

Henk-Jan

Kwant,

Allan

Lawson,

Peter

Markies,

Robert enAnnemarie

Marquet,

Elmar MaienPierre

Schröder,

Herman Memelinken

echt-genote,Stef

Mermuys, Pepijn Morgenstern,

Herbert Moths

en

echtgenote,

Aad

Mulder,

HenkenWil

Mulder,

Renevan

Neer,Frank

Nevens,

Henk

Ode, Betsy Ooms,

Eivind en

Birgitte Palm, Jacques

Parrenen

echtgenote,

J.

Petersen,

Emmy

enRob

Quack,

Thomas

Reinecke,

Robert

Reuse-laars,

Ben

Roest,

HartmutSchieck

(2 pers),

Simon

Schnei-der,

KeesenMarleen

Schouten,

RudolfenFabian Schwan-ke en

vriend,

dhr.

Seyger,

Han

Stoutjcsdjjk

en

echtgenote,

Malcom

Symonds,

Steve

Tracey,

Bent

Thomsen,

Detlef

Ubersohn, Joop

enRietvan

Veen, Sylvia

Verschuerenen Ton

Lindeman,

H.

Vink,

Henk-Janvan

Vliet,

BertenNiels

Wetsteyn,

Gunter

Wienrich,

Frans-Jozef

Wiesmann,

W. ZanderinkenFrits Zandvoort.

De

voorgaande

Miste-actiewaaraanik heb

deelgenomen

was 15

jaar geleden

met het 25

jarig jubileum

van de

WTKG.

Destijds

werdeen

beperkte

hoeveelheid zand

ge-spoeld

in het

Hilgeloo.

Hoewel iktoentevredenwasmet het verzamelde materiaal ontbrakengroteresoorten.Met deze actiewas er

gelegenheid royaal

teverzamelen. Van de

volgende

soorten heb ik zelfs meerdere

exemplaren

ge-vonden:

Pelecyora polytropa nysti, Apiocypraea

subphy-sis

septemtrionalis,

Semicassis bicoronata

bicoronata,

S.

miolaevigata,

Charonia

tarbelliana,

Chicoreus

aqui-tanicus,

Euthriasp.,Kelletia

hosiusi, Scaphella bolli,

Tri-gonostoma

geslini josephinae,

Conus clavatulus en C.

antediluvianus.

Envande

volgende

soortenenkele

exemplaren;

Diodora

subcostaria,

Astraea

belgica, Serpulorbis

arenarius, Cir-sotremacrassicostatum,

Xenophora burdigalensis,

Distor-sio tortuosus,

Cymatium doliaroides,

Bursa

pelouatensis,

Murex

spinicosta, Babylonia brugadina,

Athleta

ficulina

enConus

aquensis.

De vele honderden kleineresoorten komen

ongetwijfeld

uit de

omvangrijke

zeefresidu’s.

Voorlopig

hoef ikmeniet

te vervelen.

De weekna hetverzamelweekendiser

nogdoor enkele tientallenmensen

driftig

verzameld. Twee wekennade

excursie heeft de NGV nogeenweekend

gezocht.

Daarna is de

put gedicht

eniseeneinde

gekomen

aan een vande

mooiste Miste acties ooit.

Op

deze

plaats

wil

ik,

medenamensalle

deelnemers,

Henk Berenschot bedankenvoorde

bereidwillige medewerking

aandeze

geweldige graafactie.

Ookeenwoord vandank aan Maartenvan den Bosch dieaan de basis stondvan

deze excursieen

mij

steedsmet

goed

advies

terzijde

heeft

gestaan.Tot slot wil ikook

mijn

vrouwenkinderen

be-dankenvoorhet

geduld tijdens

de

voorbereidingen

enhet

veldwerk. Het

organiseren

vandeze

graafactie

heeft

on-gekend

veel

tijd gekost.

*Stef Mermuys, Loodsmandreef

18,

2661

SWBergschenhoek,

010-521 47

71,

email:

s.mermuys@bergschenhoek.nl

Referenties

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Op welke manier heeft de politie in loop der tijd het voorspellen van criminaliteit steeds verder omarmd en welke knelpunten kunnen bij de implementatie van predictive

Uit het ACM-onderzoek blijkt dat de dienst Datavrije Muziek niet in strijd is met de Europese regels: de dienst is beschikbaar voor alle muziekstreamingdiensten en de dienst beperkt

Fase 1 bestaan uit die op- en inrigting van ‘n eksklusiewe navorsingsmeent waar alle nagraadse studente en ander navorsers in ‘n baie spesiale omgewing gekoester gaan word: die

Owing to international emphasis on the arrangement of dedicated research spaces within academic libraries, Prof Amanda Lourens (Deputy Rector: Research and Planning) and Dr

The Ferdinand Postma Library and the Unit for Students with Disabilities (USWD) are working together to enable students with disabilities to experience ease of access to library

The world’s largest academic multi-disciplinary database, Academic Search Premier provides full text for more than 3,800 scholarly publications, including full text for nearly

Lotter, promotor, sien die waarde van die proefskrif onder andere daarin dat die belang van die gesin en die verband met die kerk aangedui word en dat daar praktiese riglyne

Secondly, Spearman rank order correlation was used to determine the correlations among visual-motor integration, visual perception, motor coordination, striking a