Verkenning invoering Wet werk en bijstand 2004

(1)

Verkenning invoering Wet werk en bijstand 2004

T

ABELLENBOEK

In opdracht van DIVOSA

Zomer 2005

Drs. ing. Matti Blok Drs. Arjen Edzes Ing. Marcel Moes Drs. Eelco Westerhof

Centrum voor Arbeid en Beleid Martinikerkhof 30

9712 JH Groningen Tel 050-3115113

(2)

Inhoudsopgave

Inleiding 3

Methode van onderzoek 3

Leeswijzer 3

1 Drenthe 4

2 Flevoland 12

3 Friesland 20

4 Gelderland 28

5 Groningen 36

6 Limburg 44

7 Noord-Brabant 52

8 Noord-Holland 60

9 Overijssel 68

10 Utrecht 76

11 Zeeland 84

12 Zuid-Holland 92

Bijlage 100

Methodologische verantwoording 100

(3)

Inleiding

In het voorjaar van 2005 heeft het Centrum voor Arbeid en Beleid in opdracht van Divosa een verkenning uitgevoerd naar de invoering van de Wwb. Naar aanleiding van dit onderzoek is het rapport ‘Wwb Monitor, een verslag van een jaar Wet werk en bijstand’ verschenen. In dit tabellenboek wordt op provinciaal niveau een presentatie van de data uit het onderzoek gegeven.

Methode van onderzoek

Het onderzoek is uitgevoerd aan de hand van een vragenlijst die via het internet kon worden ingevuld. Hierbij zijn 390 Divosa-leden met een vragenlijst benaderd. Aangezien een aantal leden in een samenwerkingsverband de WWB uitvoeren, vertegenwoordigen de 390 leden alle Nederlandse gemeenten. De respondenten zijn overwegend leidinggevenden van de sociale dienst. De enquête is ingevuld voor de gemeente of het samenwerkingsverband. Daar waar het een samenwerkingsverband betreft wordt deze in het vervolg van het rapport aangeduid als een gemeente.

Van de 390 leden hebben er uiteindelijk 176 gereageerd, wat neerkomt op een respons van 45%. Aangezien er in totaal 7 samenwerkingsverbanden (intergemeentelijke of regionale sociale diensten, kortweg IGSD-en of RSD-en) aan het onderzoek hebben meegedaan vertegenwoordigen de 176 respondenten een totaal van 197 gemeenten. In termen van de dekking van het klantenbestand, vertegenwoordigen de respondenten in totaal 67% van het totale bijstandsbestand in Nederland (berekend op het bijstandsvolume in 2003). In termen van het totale WWB-budget is het beslag dat de respondenten op de financiële middelen leggen ruim 69%. Zeker gezien de spreiding naar inwonertal is de respons representatief te noemen voor Nederland.

Leeswijzer

Er wordt gerapporteerd op het niveau van de provincie. De provinciën worden op alfabetische volgorde behandeld aan de hand van de volgende thema’s:

o Respons;

o Sociaal-economische kerngegevens;

o Volume sociale zekerheid;

o De cliënt;

o De invoering van de Wwb;

o Samenwerking;

o Bestuur;

o Beleid;

o Reïntegratie;

o Financiën;

o Bedrijfsvoering.

(4)

1. Drenthe 1.1 Respons

Enquêtes Totaal verzonden Totaal ontvangen Respons (%)

Aantal 12 5 42

1.2 Sociaal-economische kerngegevens

2000 2001 2002 2003

Jaarlijkse reële economische groei 2,6 2,6 0,0 0,0

Groei werkgelegenheid 4,9 1,9 -0,6 -1,5

Prognose werkloze beroepsbevolking (als percentage van beroepsbevolking)

- - 4,8 7,2

Beroepsbevolking Abw Wsw Wao Ww Totaal

215.000 7.740 502 848 4.097 24.295

1.3 Volume sociale zekerheid

1998 1999 2000 2001 2002 2003 Bijstand (Abw totaal als

percentage van beroepsbevolking) 0,2 4,0 3,6 3,4 3,4 3,6 Arbeidsongeschiktheid (Wao,

totaal als percentage van

beroepsbevolking) 11,6 11,9 12,3 12,2 11,7 11,3

Werkloosheid (Ww, totaal als

percentage van beroepsbevolking) 6,1 4,5 4,0 3,2 3,7 5,0 (Bron: CBS)

(5)

1.4 De cliënt

Vraag Percentage

Wwb-beschikkingen

Percentage van het uitkeringsbestand waarvoor een Wwb-beschikking is

afgegeven 23

Volume-ontwikkeling

In mijn gemeente is het aantal bijstandsgerechtigden toegenomen 80 In mijn gemeente is het aantal bijstandsgerechtigden gelijk gebleven 0 In mijn gemeente is het aantal bijstandsgerechtigden afgenomen 20

1.5 De invoering van de Wwb

Gehanteerde invoeringsstrategie

grondige herziening van beleid en uitvoering 40 grondige herziening van beleid 60 alleen de hoogstnoodzakelijke aanpassingen 0 Terreinen waarop beleidsaanpassingen hebben plaatsgevonden

economie en werkgelegenheid 60 schuldhulpverlening 0 scholing en onderwijs 40

kinderopvang 60 Geen beleidsaanpassingen 20

(6)

1.6 Samenwerking

Intergemeentelijke samenwerking

In- en uitbesteding van diensten 100 Inkoop van reïntegratietrajecten 100 Opstellen reïntegratieverordeningen 20

Uitwisselen van personeel 17

Anders 40

Ketensamenwerking

CWI 100

Wsw-bedrijf 80 Wiw- en ID-instelling 100 Regionale opleidingscentra 60

UWV 80

Regionale Platforms Arbeidsmarktbeleid 100 Zorgverzekeraars 80

Provincie 100 Brancheorganisaties 60 Regionale Innovatiecentra 20 Regionaal arbeidsmarktbeleid

Samen met andere gemeenten en/of andere partijen 80 Samen met andere gemeenten 0

Uitsluitend alleen 0 In ontwikkeling 0

Geen 20

Regierol gemeente op het gebied van arbeidsmarktbeleid

Op uitvoering gericht 60 Visionair en sturend 20 Faciliterend 20 Op beheersing gericht 0

(7)

1.7 Bestuur

De positie en rol van de gemeenteraad

Zeer sturend en zeer controlerend 20 Weinig sturend en actief controlerend 20 Weinig sturend en weinig controlerend 60 Speelt nauwelijks een rol 0 Beoordeling van de gemeenteschaal

Te groot 0 Precies goed 60

Te klein 40

1.8 Beleid

Invulling begrip ‘evenwichtige aandacht’ voor doelgroepen

Even veel aandacht voor alle doelgroepen 20 Prioriteit aan kansarmen en/of langzitters 0 Prioriteit aan kansrijken en/of nieuwe instroom 80 Het effect van de Wwb op het minimabeleid

Versoberd 80

Geen 20

Verruimd 0

(8)

Vraag

Heeft u veranderingen doorgevoerd ten opzichte van de Abw?

40

80 80

40 40

40

20 20

20 60

60

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Toeslagenbeleid Maatregelenbeleid Handhavingsbeleid Terugvorderingsbeleid Verhaalbeleid

Nee Ja, kleine wijzigingen Ja, grote wijzigingen

(9)

1.9 Reïntegratie

Omvang en aard van reïntegratietrajecten

Gemiddeld aantal ingekochte trajecten 145

% individuele reïntegratietrajecten 20

% full-service trajecten onbekend

Effect van het wegvallen van Suwi-wetgeving op het uit- en aanbestedingsgedrag Geen veranderingen 20 Onze gemeente gunt meer rechtstreeks aan de private markt 60 Onze gemeente gunt meer rechtstreeks aan de publieke markt 20 Onze gemeente gaat meer zelf uitvoeren 0 Gebruik van resultaatfinanciering

No cure , no pay 0 No cure, less pay 80

Geen 20

Aanwezigheid en doelgroepen van Work First

Work First voor jongeren 60 Work First voor nieuwe instroom 20 Andere doelgroepen voor Work First 0

Geen Work First 20 Uitvoerder van Work First

Sw-bedrijf 50 Wiw-instelling 0 Privaat reïntegratiebedrijf 0

Anders 50

Zicht op aanbod, prijs en kwaliteit van reïntegratieaanbod

Geen zicht 0 Onvoldoende zicht 0 Voldoende zicht 60

Goed zicht 40 Beoordeling reïntegratiemarkt door gemeenten

Geen succes 60 Voldoende geslaagd 20 Volledig geslaagd 20

(10)

1.10 Financiën

Tekort of overschot op het inkomensdeel in 2004

Tekort 100 Overschot 0 Tekort of overschot op het werkdeel in 2004

Tekort 40

Overschot 60 Tekort of overschot op de bijzondere bijstand in 2004

Tekort 40

Overschot 40 Geen idee 20 Benutting van aanvullende budgetten

Stimuleringsregeling klantmanagement 80 Stimuleringsregeling samenwerking 60

ESF 100

Andere gemeentelijke budgetten 40 Innovatieregeling Wwb 20

Equal 60

Geen 20

Vertrouwen in het objectief verdeelmodel

Geen vertrouwen in objectief verdeelmodel 40 Geen mening 60 Vertrouwen in het objectief verdeelmodel 0

(11)

1.11 Bedrijfsvoering

Kwalificaties en houding eigen personeel

Onvoldoende gekwalificeerd, cultuuromslag moet nog gemaakt worden 0 Onvoldoende gekwalificeerd, maar met de juiste instelling 100 Voldoende gekwalificeerd, cultuuromslag moet nog gemaakt worden 0

Voldoende gekwalificeerd, de juiste instelling 0 Kenschets eigen cultuur

Gericht op activering en doelmatigheid 20 Gericht op ondersteuning en rechtmatigheid 80 Ontwikkeling administratieve lasten als gevolg van lokale regelgeving

Toegenomen 0

Gelijk gebleven 80

Afgenomen 20

Ontwikkeling administratieve lasten als gevolg van landelijke regelgeving

Toegenomen 20 Gelijk gebleven 60

Afgenomen 20

Waardering eigen invoeringstraject Wwb

Niet geslaagd 20 Deels geslaagd 0

Geslaagd 80 Waardering Wwb ten opzichte van oude bijstandswetten

Geen verbetering 100 Verbetering 0

(12)

2. Flevoland 2.1 Respons

Aantal 6 5 83%

2.2 Sociaal-economische kerngegevens

2000 2001 2002 2003

Jaarlijkse reële economische groei 6,7 6,1 3,4 0,8

Groei werkgelegenheid 7,0 5,3 3,5 1,0

Prognose werkloze beroepsbevolking (als percentage van beroepsbevolking)

4,6 4,5 4,9 7,1

168.000 7.540 9.549* 21.280 6.360 35.180

* In de Wsw monitor zijn Overijssel en Flevoland samengenomen. De totale omvang in beide provincies is hier weergegeven.

2.3 Volume sociale zekerheid

totaal als percentage van beroepsbevolking)

9,9 10,2 10,7 10,9 11,1 10,7

Werkloosheid (Ww, totaal als percentage van beroepsbevolking)

3,6 2,7 2,2 2,0 2,5 3,8

(Bron: CBS)

(13)

2.4 De cliënt

Percentage van het uitkeringsbestand waarvoor een Wwb-beschikking is afgegeven

63 Volume-ontwikkeling

2.5 De invoering van de Wwb

(14)

2.6 Samenwerking

In- en uitbesteding van diensten 0 Inkoop van reintegratietrajecten 40 Opstellen reintegratieverordeningen 60 Uitwisselen van personeel 0

Anders 0

CWI 100

UWV 80

Samen met andere gemeenten en/of andere partijen 40 Samen met andere gemeenten 20 Uitsluitend alleen 0

In ontwikkeling 40

Geen 0

(15)

2.7 Bestuur

Te klein 40

2.8 Beleid

Versoberd 40

Geen 60

Verruimd 0

(16)

Vraag

20 20

60 60

60

40

20 80

100

0 40

0% 20% 40% 60% 80% 100%

(17)

2.9 Reïntegratie

% individuele reïntegratietrajecten 21%

% full-service trajecten 55%

Effect van het wegvallen van Suwi-wetgeving op het uit- en aanbestedingsgedrag Geen veranderingen 0 Onze gemeente gunt meer rechtstreeks aan de private markt 80 Onze gemeente gunt meer rechtstreeks aan de publieke markt 0

Onze gemeente gaat meer zelf uitvoeren 20 Gebruik van resultaatfinanciering

Geen 20

Anders 33

Geen zicht 0 Onvoldoende zicht 20

Voldoende zicht 40 Goed zicht 40 Beoordeling reïntegratiemarkt door gemeenten

(18)

2.10 Financiën

Tekort 60

Overschot 40 Tekort of overschot op het werkdeel in 2004

Tekort 60

ESF 100

Equal 20

Geen 0

(19)

2.11 Bedrijfsvoering

Kwalificaties en attitude eigen personeel

Onvoldoende gekwalificeerd, cultuuromslag moet nog gemaakt worden 0 Onvoldoende gekwalificeerd, maar met de juiste instelling 20 Voldoende gekwalificeerd, cultuuromslag moet nog gemaakt worden 40 Voldoende gekwalificeerd, de juiste instelling 40 Kenschets eigen cultuur

Toegenomen 0

Gelijk gebleven 80

Afgenomen 20

Niet geslaagd 0 Deels geslaagd 20

Geslaagd 80 Waardering Wwb ten opzichte van oude bijstandswetten

(20)

3. Friesland 3.1 Respons

Aantal 18 6 33%

3.2 Sociaal-economische kerngegevens

2000 2001 2002 2003

Jaarlijkse reële economische groei 2,2 2,2 0,0 -0,2

Groei werkgelegenheid 1,9 4,7 1,6 -1,5

Prognose werkloze beroepsbevolking (als

percentage van beroepsbevolking) 4,7 6,8

253.000 16.698 1.829 2.610 5.817 27.071

3.3 Volume sociale zekerheid

(21)

3.4 De cliënt

afgegeven 8

3.5 De invoering van de Wwb

(22)

3.6 Samenwerking

In- en uitbesteding van diensten 100 Inkoop van reïntegratietrajecten 50 Opstellen reïntegratieverordeningen 67 Uitwisselen van personeel 17

Anders 17

CWI 100

UWV 83

Regionale Platforms Arbeidsmarktbeleid 83 Zorgverzekeraars 67 Provincie 50 Brancheorganisaties 33 Regionale Innovatiecentra 17 Regionaal arbeidsmarktbeleid

Geen 20

(23)

3.7 Bestuur

Te klein 50

3.8 Beleid

Versoberd 83

Geen 0

Verruimd 17

(24)

Vraag

33 33

50

67 67

33

50 33

33 67

17 17

0% 20% 40% 60% 80% 100%

(25)

3.9 Reïntegratie

% full-service trajecten 93

Geen 0

Anders 0

(26)

3.10 Financiën

Tekort 33

Tekort 67

Tekort 17

ESF 67

Equal 33

Geen 18

(27)

3.11 Bedrijfsvoering

Afgenomen 0

Afgenomen 33

Niet geslaagd 0 Deels geslaagd 33 Geslaagd 67 Waardering Wwb ten opzichte van oude bijstandswetten

(28)

4. Gelderland 4.1 Respons

Aantal 56 24 43

4.2 Sociaal-economische kerngegevens

2000 2001 2002 2003

percentage van beroepsbevolking) 3,6 3,5 3,5 4,8

887.000 32.760 12.602 114.700 31.390 191.452

4.3 Volume sociale zekerheid

(29)

4.4 De cliënt

afgegeven 29

4.5 De invoering van de Wwb

economie en werkgelegenheid 29 schuldhulpverlening 42 scholing en onderwijs 17 kinderopvang 83 Geen beleidsaanpassingen 8

(30)

4.6 Samenwerking

Anders 25

CWI 100

UWV 71

Geen 17

(31)

4.7 Bestuur

Te klein 42

4.8 Beleid

Versoberd 63

Geen 29

Verruimd 8

(32)

Vraag

29 8

13 33

63

67 42

29

63

33

4 50

58

4 4

0% 20% 40% 60% 80% 100%

(33)

4.9 Reïntegratie

Geen 38

Anders 33

(34)

4.10 Financiën

Tekort 42

Tekort 21

Tekort 42

ESF 21

Equal 8

Geen 13

(35)

4.11 Bedrijfsvoering

Afgenomen 4

Afgenomen 17

(36)

5. Groningen 5.1 Respons

Aantal 21 11 52%

5.2 Sociaal-economische kerngegevens

2000 2001 2002 2003

percentage van beroepsbevolking) 5,8 8,2

282.000 12.690 1.255 1.847 4.336 26.226

5.3 Volume sociale zekerheid

(37)

5.4 De cliënt

Percentage van het uitkeringsbestand waarvoor een Wwb-beschikking is afgegeven

23

5.5 De invoering van de Wwb

(38)

5.6 Samenwerking

Anders 18

CWI 100

UWV 64

Geen 9

(39)

5.7 Bestuur

Te klein 36

5.8 Beleid

Versoberd 64

Geen 9

Verruimd 27

(40)

Vraag

27 0

9

36 45

73 55

64

55 45

45 27

9 9

0% 20% 40% 60% 80% 100%

(41)

5.9 Reïntegratie

% full-service trajecten 10

Geen 18

Work First voor jongeren 45 Work First voor nieuwe instroom 18 Andere doelgroepen voor Work First 27 Geen Work First 9 Uitvoerder van Work First

Anders 20

(42)

5.10 Financiën

Tekort 36

Tekort 9

Tekort 18

ESF 45

Equal 9

Geen 18

(43)

5.11 Bedrijfsvoering

Afgenomen 9

Afgenomen 18

(44)

6. Limburg 6.1 Respons

Aantal 47 21 45%

6.2 Sociaal-economische kerngegevens

2000 2001 2002 2003

515.100 23.850 11.457 68.050 5.600 108.957

6.3 Volume sociale zekerheid

(45)

6.4 De cliënt

afgegeven 47

6.5 De invoering van de Wwb

(46)

6.6 Samenwerking

Anders 31

CWI 100

UWV 56

Samen met andere gemeenten en/of andere partijen 44 Samen met andere gemeenten 19 Uitsluitend alleen 0

In ontwikkeling 25

Geen 13

(47)

6.7 Bestuur

Te klein 56

6.8 Beleid

Versoberd 50

Geen 44

Verruimd 6

(48)

Vraag

6 6

38 50

75 13

38

44 31

19 87

56

19 19

0% 20% 40% 60% 80% 100%

(49)

6.9 Reïntegratie

Geen 44

Anders 8

Geen succes 50 Voldoende geslaagd 50

(50)

6.10 Financiën

Tekort 56

Tekort 19

Tekort 38

ESF 38

Equal 13

Geen 19

(51)

6.11 Bedrijfsvoering

Onvoldoende gekwalificeerd, cultuuromslag moet nog gemaakt worden 0 Onvoldoende gekwalificeerd, maar met de juiste instelling 13 Voldoende gekwalificeerd, cultuuromslag moet nog gemaakt worden 50 Voldoende gekwalificeerd, de juiste instelling 38 Kenschets eigen cultuur

Afgenomen 13

Afgenomen 25

(52)

7. Noord-Brabant 7.1 Respons

Aantal 68 33 49%

7.2 Sociaal-economische kerngegevens

2000 2001 2002 2003

1.048.000 39.170 16.425 113.670 46.490 215.755

7.3 Volume sociale zekerheid

(53)

7.4 De cliënt

afgegeven 43

7.5 De invoering van de Wwb

(54)

7.6 Samenwerking

Anders 42

CWI 100

UWV 54

Samen met andere gemeenten en/of andere partijen 18 Samen met andere gemeenten 60 Uitsluitend alleen 60 In ontwikkeling 30

Geen 39

(55)

7.7 Bestuur

Te klein 46

7.8 Beleid

Versoberd 55

Geen 27

Verruimd 18

(56)

Vraag

21 6

9

46 52

67 36

27

30 33

12 58

64

24 15

0% 20% 40% 60% 80% 100%

(57)

7.9 Reïntegratie

Geen 27

Anders 17

(58)

7.10 Financiën

Tekort 36

Tekort 12

Tekort 30

ESF 27

Equal 0

Geen 30

(59)

7.11 Bedrijfsvoering

Afgenomen 3

Afgenomen 9

(60)

8. Noord Holland 8.1 Respons

Aantal 65 35 54

8.2 Sociaal-economische kerngegevens

2000 2001 2002 2003

Jaarlijkse reële economische groei 3,6 0,9 -0,3 -0,1

1.242.000 69.820 9.297 141.230 43.280 263.627

8.3 Volume sociale zekerheid

(61)

8.4 De cliënt

afgegeven 64

8.5 De invoering van de Wwb

(62)

8.6 Samenwerking

Anders 27

CWI 100

UWV 76

Samen met andere gemeenten en/of andere partijen 9 Samen met andere gemeenten 6 Uitsluitend alleen 3 In ontwikkeling 50

Geen 32

(63)

8.7 Bestuur

Te klein 40

8.8 Beleid

Versoberd 57

Geen 26

Verruimd 17

(64)

Vraag

32 6

15

47 65

56 53

50

50 27

12 51

35

3 9

0% 20% 40% 60% 80% 100%

(65)

8.9 Reïntegratie

Geen 32

Anders 45

(66)

8.10 Financiën

Tekort 43

Tekort 23

Tekort 29

ESF 24

Equal 6

Geen 12

(67)

8.11 Bedrijfsvoering

Afgenomen 12

Afgenomen 18

(68)

9. Overijssel 9.1 Respons

Aantal 25 10 40

9.2 Sociaal-economische kerngegevens

2000 2001 2002 2003

496.000 19.780 9.549* 69.840 17.770 116.939

* In de Wsw-monitor zijn Overijssel en Flevoland samengenomen. Hier is het totaalcijfer voor beide provincies weergegeven.

9.3 Volume sociale zekerheid

(69)

9.4 De cliënt

afgegeven 43

9.5 De invoering van de Wwb

(70)

9.6 Samenwerking

Anders 20

CWI 100

UWV 50

Geen 60

Op uitvoering gericht 90 Visionair en sturend 0

Faciliterend 0 Op beheersing gericht 10

(71)

9.7 Bestuur

Te klein 30

9.8 Beleid

Versoberd 40

Geen 50

Verruimd 10

(72)

Vraag

20 10 10

40 60

80 40

50

50 30

50 40

10 10

0% 20% 40% 60% 80% 100%