Het verschil maken is zo moeilijk niet

(1)

Kindermishandeling

Het verschil maken is zo moeilijk niet

Marianne Rosenveldt Huisarts, aandachtsfunctionaris KM/HG regio WSD Leonie de Bock Waarnemend huisarts, medewerker LECK

Beide tevenshuisarts-ambassadeur aanpak kindermishandeling LHV

Disclosure belangen NHG spreker

(Potentiële) belangenverstrengeling M. Rosenveldt: deelnemer werkgroep ontwikkeling WOK-HA

L. de Bock: werkzaam bij LECK, voorzitter werkgroep ontwikkeling WOK-HA Voor bijeenkomst mogelijk relevante

relaties met bedrijven Geen

Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding

Aandeelhouder Andere relatie, namelijk …

L. de Bock: betaald werkzaam als opdrachtnemer bij St. Landelijk Expertise Centrum Kindermishandeling (non-profit organisatie), geen sponsoring of onderzoeksgeld, geen aandeelhouder.

L. de Bock en M. Rosenveldt verrichten werkzaamheden in het kader van het ontwikkelen van de WOK-HA op vrijwillige basis, bij beide geen sponsoring, onderzoeksgeld of aandeelhouder.

1

(2)

Programma

 Uitleg kaartjes

 Feit of fabel

 Waarom voelt aanpak kindermishandeling complex?

 Meldcode als handvat

Doelen

 Gevoel krijgen dat aanpak kindermishandeling niet meer complex is dan een somatisch probleem

 Weten wie je kan helpen bij bepaalde stappen

 In handen krijgen van diverse tips en tricks 3

(3)

Feit of fabel 1

Gemiddeld jaarlijks per praktijk 13 mishandelde kinderen

 FEIT

 90.000 – 127.000 mishandelde kinderen per jaar (Nationale Prevalentiestudie Mishandeling van Kinderen en Jeugdigen 2017), verdeeld over 9.798 huisartsen (NIVEL 2016)

Feit of fabel 2

Lichamelijke mishandeling is de meest voorkomende vorm

 FABEL

 Bij 78% van mishandelde kinderen gaat het om verwaarlozing (51%

emotioneel en 27% lichamelijk), tegenover 8% lichamelijke mishandeling (Nationale Prevalentiestudie Mishandeling van Kinderen en Jeugdigen 2017)

5

(4)

Feit of fabel 3

Getuige zijn van huiselijk geweld is iets anders dan kindermishandeling

 FABEL

 Het horen of zien van geweld, de conflicten tussen de ouders en de confrontatie met het geweld kan schade aanrichten (www.nji.nl/Vormen- Kinderen-die-getuige-zijn-van-huiselijk-geweld)

Feit of fabel 4

Kindermishandeling wordt meestal gemeld door iemand die het kind of de ouders beroepshalve kent. Slechts in een kleine 2 procent is dat de huisarts.

 FEIT

 De meeste meldingen door professionals werden gedaan door Politie (34%), het ziekenhuis (9%) of onderwijsvoorzieningen (5%), slechts 1,6% van de meldingen werden gedaan door huisartsen

(Jaarverslag AMK 2013, helaas geen recentere cijfers beschikbaar) 7

(5)

Feit of fabel 5

In mijn regio is een huisarts-ambassadeur aanpak kindermishandeling van de LHV werkzaam

 FEIT of FABEL?

Huisarts-ambassadeurs aanpak

kindermishandeling LHV

Voor anoniem overleg over casuïstiekof beleidaanpak kindermishandeling

Ziewww.lhv.nl/huisarts- ambassadeurs-aanpak- kindermishandeling

Klik op het icoontje voor contactinformatie 9

(6)

Wat maakt kindermishandeling complex?

Wie ben ik om een mening te hebben over de opvoeding van een ander?

Hoe herken ik het?

Hoe zit het juridisch?

Hoe ga ik het gesprek aan met

ouders?

Wat als ik er naast zit?

Wanneer moet ik Veilig Thuis

bellen?

Wat is de volgende

stap?

Hoe maken we het minder complex?

Aanpak van kindermishandeling is niet anders dan somatisch probleem!

11

(7)

Doorlopen van de meldcode

Wat is uw complexe casus?

Voorbeeldcasus Progressieve buikpijn

Somatisatie Vechtscheiding

Vernieuwde meldcode

• Per 1 januari 2019 verplicht

Wijzigingen o.a.

• 1 stappenplan voor KM en HG

• Afwegingskader

• Vaker toestemming nodig voor overleg

• Radarfunctie VT 13

(8)

STAP 1: Onderzoek

Zet kindermishandeling in de DD

Geef jezelf rust:

Plan een vervolgafspraak

Somatiek

Anamnese

Onderzoek

Diagnose

Vergeet de Kindcheck niet!

STAP 1: Onderzoek

Anamnese kan onbetrouwbaar zijn

Laat onderzoek/letsel spreken

Zie film voor je: hoe is het ontstaan?

Klopt het?

Leg geen woorden in de mond!

Anamnese

15

(9)

STAP 1: Onderzoek

 Lichamelijk onderzoek

 Leg vast d.m.v. foto’s

 Dossieronderzoek

Onderzoek

NB!

Objectieve verslaglegging

Schrijf letsel weg onder ICPC A80 Trauma/letsel

Voorbeeldcasus

[tekst verwijderd i.v.m. privacy]

Stap 1 = reeks aan consulten!

17

(10)

STAP 2: Advies

ALTIJD anoniem overleg met Veilig Thuis (via vertrouwensarts)

Liefst ook overleg met deskundige collega

Somatiek

Anoniem overleg met specialist voor tips

Overleg met vermelding persoonsgegevens bij verwijzen

Huisarts

Lokaal kinderarts

Lokaal forensisch arts

Aandachts- functionaris

(HAP) EergerelateerdLEC

Geweld Huisarts- ambassadeur

Overleg met andere experts

• Collegiaal overleg

• Letselduiding

• Overleg over specifieke problematiek:

• Eerwraak

• VGV

• Seksueel misbruik 19

(11)

Voorbeeldcasus

STAP 3: Gesprek betrokkenen

Kind vanaf 6 jaar ook spreken

Vraag toestemming voor overleg met andere professionals

Somatiek

Leg uit waarom verder onderzoek en beleid nodig is

21

(12)

STAP 3: Gesprek betrokkenen

Ik niet weet hoe ik met een kind hierover moet

praten?

Ouders agressief worden?

Ik geen tijd

heb? De ouders niet

meewerken?

Ouders met het kind bij me weg

gaan?

Ouders gescheiden

zijn?

STAP 3: Gesprek betrokkenen

 Uitgangspunten partnerschap:

 Respect

 Werk samen met personen, niet met mishandeling

 Focus op wat goed is

 Veiligheid centraal

 Wat wil ouder zelf?

 Bied keuzes

 Kleine veranderingen

 Complimenteer 23

(13)

STAP 3: Gesprek betrokkenen

 Voorbereiding:

 Waar? Voldoende tijd? Taalbarrière? Doel?

 Gesprek:

 Introductie

 Wat gaat goed / wat zijn de zorgen

 Concreet zijn, feitelijk zonder oordeel

 Uitzonderingen

 Hulpbronnen en netwerk

 Doelen

 Afronding

STAP 3: Gesprek betrokkenen

Wees een OEN Laat OMA thuis: geen…

Open Oordeel

Eerlijk Mening

Nieuwsgierig Advies

25

(14)

Durf te vragen en het verschil te

maken!

Voorbeeldcasus

27

(15)

STAP 4: Overleg betrokken professionals

In stap 3 toestemming voor verkregen

KNMG-infolijn voor juridisch advies

Somatiek

Overleg met betrokken zorgverleners

Voorbeeldcasus

29

(16)

STAP 5: Beslissen over melding

Bij melding:

Zelf ook nog

verantwoordelijkheid!

Blijf monitoren

Maak afspraken hierover met Veilig Thuis

Somatiek

Huisarts kan zorg leveren  follow-up regelen

Huisarts kan zorg NIET meer leveren  insturen/verwijzen

Blijven monitoren en zo nodig beleid bijsturen

Afwegingskader

• Per 1 januari 2019 verplicht

• Naast melding OOK (zelf) hulp inzetten

• Verdeel

verantwoordelijkhe den met VT

31

(17)

STAP 5: Melden op de huisartsenpost

 DOEN!

 “Golden hour”

 Vaak makkelijker vanaf de zijlijn te bespreken

 Eigen huisarts kan meeliften

 Bel eigen huisarts dag erna

Voorbeeldcasus

Afwegingen

Melding gedaan, ouders ingelicht

33

(18)

Vragen

Dank u wel voor uw aandacht

Behoefte aan verdieping?

Nascholingen zijn mogelijk via o.a.:

Augeo: diverse e-learnings over de meldcode en communicatie

NHG: blended learning Thuis niet Pluis SSHK: 2-daagse scholing WOK-Huisartsen (volgt in 2020)

Aanbevolen literatuur:

Van Gemert. Praktijkboek praten met kinderen over kindermishandeling. BSL 2019

Van de Putte et al. Medisch handboek kindermishandeling. BSL 2013

35

(19)

Bronvermelding en links

 Meldcode KNMG (www.knmg.nl/advies-richtlijnen/knmg-publicaties/knmg-publicaties/knmg- publicaties/knmg-publicaties/meldcode-kindermishandeling-en-huiselijk-geweld-1.htm), pagina’s die extra interessant zijn:

 P. 22-36: Uitleg stappenplan

 P. 43-46: Uitleg over beroepsgeheim

 P. 50-51: Voorbeelden acute en structurele onveiligheid

 P. 52: Links naar diverse factsheets over bijzondere vormen van KM/HG

 P. 53-56: Tips voor gesprekvoering

 Nationale Prevalentiestudie Mishandeling van Kinderen en Jeugdigen 2017

(www.wodc.nl/onderzoeksdatabase/2668g-informantenstudie-kindermishandeling.aspx)

 Jaarverslag AMK 2013 (www.jeugdzorgnederland.nl/contents/documents/jaarverslag-amk-2013.pdf)

 Veilig Thuis (www.veiligthuis.nl)

 Nederlands Jeugd Instituut (www.nji.nl/nl/Kennis/Dossier/Kindermishandeling)

 Pharos (www.pharos.nl/thema/meisjesbesnijdenis-vgv)

 Landelijk Expertise Centrum Kindermishandeling (www.leck.nu)

 Centrum Seksueel Geweld (www.centrumseksueelgeweld.nl

 Landelijk Expertise Centrum Eergerelateerd Geweld (www.leceergerelateerdgeweld.nl)

 LHV Huisarts-ambassadeurs (www.lhv.nl/huisarts-ambassadeurs-aanpak-kindermishandeling)

 KNMG Artseninfolijn (www.knmg.nl/over-knmg/wie/medewerkers/knmg-artseninfolijn.htm)

Extra’s

37

(20)

Definitie kindermishandeling

“

Kindermishandeling is elke vorm van voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de oudersof andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of van onvrijheidstaat, actief of passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden berokkendaan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel.

”

Bron: Artikel 1.1.1. Wmo (2015)

Vormen van kindermishandeling

 Lichamelijke verwaarlozing

 Lichamelijke mishandeling

 Emotionele verwaarlozing

 Emotionele mishandeling

 Seksueel misbruik

 Pediatric condition falsification

 Getuige van huiselijk geweld

39

(21)

Onveiligheid direct melden

Acute onveiligheid

 “Als een persoon in direct fysiek gevaar is, diens veiligheid de komende uren/dagen niet gegarandeerd is en hij direct

bescherming nodig heeft. Dit om te voorkomen dat er (meer) fysiek letsel en/of ernstige mentale schade ontstaat.”

 O.a. fysiek of seksueel geweld of afwezigheid van de meest basale verzorging

Structurele onveiligheid

 “Sprake van herhaling of het voortduren van onveilige situaties of situaties van geweld, die de gezondheid, het welzijn of de

ontwikkeling bedreigen.”

Bron: KNMG Meldcode (2018)

Dossiervoering

 Alles feitelijk en zorgvuldig noteren in dossier

 Maak duidelijk onderscheid tussen subjectieve en objectieve informatie

 Vergeet toestemming voor overleg niet

 Bij ontkrachten van vermoeden dit expliciet vermelden

 Gegevens betreffende minderjarige bewaren tot 34^elevensjaar

 Gegevens kunnen niet zomaar op verzoek vernietigd worden

 Goed hulpverlenerschap: vertegenwoordiger inzage weigeren als dit voor het kind beter is (of bij gevaar voor arts zelf)

Bron: Meldcode KNMG (2018) 41