De staat van het onderwijs

Inspectie van het Onderwijs april, 2012

Hoofdlijnen uit het Onderwijsverslag 2010/2011

De staat van het onderwijs

2

Inhoudsopgave

Inleiding

Kwaliteit scholen Hoger opgeleid De leraar

De kwetsbare leerling Bestuur

Kleine scholen en opleidingen Tot slot

Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina

3 4 12 18 24 30 36 42 1.

2.

3.

4.

5.

6.

3

De Inspectie van het Onderwijs houdt toezicht op de kwaliteit van het Nederlandse

onderwijs. Het Onderwijsverslag beschrijft elk jaar positieve en negatieve ontwikkelingen in het stelsel. Het bevat ook aanbevelingen voor verbeteringen.

Inleiding

Wilt u meer lezen over de ontwikkelingen in het onderwijs in 2010/2011?

Bekijk dan het volledige Onderwijsverslag op www.onderwijsinspectie.nl

Gunstige ontwikkelingen

Het niveau van het onderwijs in Nederland is in vergelijking met andere landen goed. De meeste leerlingen en studenten krijgen onderwijs van voldoende of goede kwaliteit. Een aantal positieve ontwikkelingen die de inspectie eerder signaleerde, zet door in het schooljaar 2010/2011:

› \iq`aed`e[\iq\\i qnXbb\jZ_fc\e\efgc\`[`e^\e2

› d\\ic\\ic`e^\e^XXeeXXi_f^\i\mfid\emXefe[\in`aj\e[XXi[ffijk`a^k_\kfgc\`[`e^je`m\Xl2

› [\c\\igi\jkXk`\j`e_\kYXj`jfe[\in`ajjk`a^\ec`Z_k\e\iq`aefge`\lnd`e[\imffik`a[`^jZ_ffcm\icXk\ij`e

_\kd`[[\cYXXiY\if\gjfe[\in`aj%

Wat kan beter

E`\ɝ\d`ebXe\edf\k_\kE\[\icXe[j\fe[\in`ajY\k\i%;\m\ijZ_`cc\ekljj\ejZ_fc\eq`aek\^iffk#

nXXi[ffie`\kXcc\c\\ic`e^\e[\q\c][\bXej\ebi`a^\e%?\kfe[\in`ajbXem\iY\k\i\efg[\mfc^\e[\glek\e1

› _\k[`[XZk`jZ__Xe[\c\emXe\\e[\\cmXe[\c\iXi\e#qf[Xkd\\idXXkn\ibdf^\c`ab`jmfficXX^$\e

_ff^gi\jk\i\e[\c\\ic`e^\e\ejkl[\ek\e2

› [\fe[\ijk\le`e^mXebn\kjYXi\^if\g\ec\\ic`e^\e\ejkl[\ek\e2

› [\qfi^mXel`kY\jkli\emffi[\bnXc`k\`kmXe[\fe[\in`ajgiXbk`ab\emffi[\eXc\m`e^mXen\k$\e

i\^\c^\m`e^2

› [\gi\jkXk`\jmXejfdd`^\bc\`e\jZ_fc\e\efgc\`[`e^\e%

4

KWALITEIT SCHOLEN

1

MINDER ZWAKKE EN ZEER

ZWAKKE SCHOLEN

6

1. Aantal (zeer) zwakke scholen en opleidingen is verder gedaald

Net als voorgaande jaren daalde in 2011 het aantal zwakke en zeer zwakke scholen en opleidingen. Steeds meer scholen voldoen dus aan de inspectienormen voor

voldoende kwaliteit. Wel zijn er grote verschillen tussen de onderwijssectoren als het gaat om het aandeel (zeer) zwakke scholen.

Definities toezicht

KWALITEIT ZWAK

De kwaliteit van het onderwijs op de jZ_ffcm\ikffekY\cXe^i`ab\k\bfik$

komingen. De inspectie intensiveert het toezicht om de kwaliteit zo snel df^\c`abk\m\iY\k\i\e%

KWALITEIT VOLDOENDE

De jaarlijkse risicoanalyse of een kwaliteitsonderzoek laat geen risico’s zien voor de onderwijskwaliteit. De resultaten liggen op het niveau dat verwacht mag worden en de school krijgt het vertrouwen van de inspectie

YXj`jkf\q`Z_k %

KWALITEIT ZEER ZWAK

De kwaliteit van het onderwijs op een q\\iqnXbb\jZ_ffcm\ikffekY\cXe^i`ab\

k\bfikbfd`e^\e%Qfn\c[\fgYi\e^jk\e

als het onderwijsproces zijn onder de maat. De inspectie intensiveert het toezicht.

Daling zwakke en zeer zwakke scholen

Het percentage zwakke en zeer zwakke scholen e\\dkj`e[j)''0X]%Fg(j\gk\dY\i)'((nXj[\

afname in vrijwel alle onderwijssectoren 1 of 2 procentpunt ten opzichte van 2010. De grootste m\iY\k\i`e^mfe[gcXXkj`e_\kmffik^\q\k  jg\Z`XXcfe[\in`aj1[XXinXj[\[Xc`e^Y`aeX+

procentpunten.

Daling niet overal

In drie onderwijssoorten daalt het percentage

q\\i qnXbb\jZ_fc\ee`\k%;`k`j_\k^\mXc`e_\k

jg\Z`XXcYXj`jfe[\in`aj#nXXi_\kg\iZ\ekX^\q\\i

zwakke scholen zelfs enkele procentpunten stijgt.

;XXieXXjk^\c[k[\[Xc`e^e`\kmffi[\mdYf$

X][\c`e^\emffibX[\iY\if\gj^\i`Z_kfe[\in`aj\e

[\Zcljk\i+$jZ_fc\el`k_\kmffik^\q\k jg\Z`XXc

onderwijs.

Sectoren met weinig (zeer) zwakke scholen

;\cXX^jk\g\iZ\ekX^\jq\\i qnXbb\jZ_fc\eq`ae

k\m`e[\e`e_\kYXj`jfe[\in`aj\e_\kgiXbk`ab$

onderwijs. In deze onderwijssoorten ligt het

g\iZ\ekX^\fe[\i[\,gifZ\ek%Fg(j\gk\dY\i

)'((nXjq\c]j^\\e\eb\c\jZ_ffcmffigiXbk`ab$

onderwijs meer zeer zwak.

7

Sectoren met veel (zeer) zwakke scholen

?\kmffik^\q\k jg\Z`XXcfe[\in`aj_fl[k_\k

grootste aandeel zwakke en zeer zwakke scholen.

Ruim een vijfde van deze scholen is zwak of zeer qnXbfg(j\gk\dY\i)'((%?\k^XXki\cXk`\]mXXb

fdZcljk\i+$jZ_fc\e#Y\[f\c[mffic\\ic`e^\ed\k

\iejk`^\^\[iX^j$f]gjpZ_`Xki`jZ_\gifYc\d\e%

?\kjg\Z`XXcYXj`jfe[\in`aj\e_\kmnfb\ee\e

ffb\\ei\cXk`\]^iffkXXe[\\cq\\i qnXbb\

scholen: 15 tot 20 procent van de scholen en afdelingen is zwak of zeer zwak.

Inhaalslag steden

@e_\kYXj`jfe[\in`aj\emffik^\q\kfe[\in`aj`j

vooral het percentage zwakke en zeer zwakke jZ_fc\e`e[\jk\[\e^\[XXc[%Jk\[\e_\YY\e`e

verhouding nog steeds een groot aandeel, maar ze q`aeY\q`^[\XZ_k\ijkXe[n\^k\n\ib\e%

Verschillen tussen de provincies

MXe[\YXj`jjZ_fc\e`e=c\mfcXe[\e>ife`e^\e`j

meer dan 10 procent zwak of zeer zwak. Landelijk

`j[`kil`d+gifZ\ek%@eQ\\cXe[`j_\kg\iZ\ekX^\

qnXbb\\eq\\iqnXbb\YXj`jjZ_fc\e^\[XXc[mXe

10 naar 1 procent. Zeeland heeft hiermee het X]^\cfg\ejZ_ffcaXXi_\kcXX^jk\g\iZ\ekX^\q\\i  qnXbb\YXj`jjZ_fc\emXeXcc\gifm`eZ`\j%@e_\k

mffik^\q\kfe[\in`aj`j_\kg\iZ\ekX^\q\\i  qnXbb\jZ_fc\e`e=i`\jcXe[\e>ife`e^\ei\cXk`\]

_ff^)(\e)*gifZ\ek#k\^\ecXe[\c`ab('

gifZ\ek %;`kg\iZ\ekX^\`j#k\^\e[\cXe[\c`ab\

trend in, gestegen.

Op 1 september 2011 was geen enkele school voor praktijkonderwijs meer zeer zwak.

Sinds 2008 daalt het aantal (zeer) zwakke scholen en opleidingen

FgYi\e^jk^\i`Z_kn\ib\e`j\\eY\cXe^i`ab\jc\lk\c

kfkbnXc`k\`kjm\iY\k\i`e^%

Het percentage basisscholen met

basis toezicht stijgt landelijk van 93 procent in 2010 naar 95,6 procent in 2011.

Bron: Inspectie van het Onderwijs, 2012

Toezichtarrangementen praktijkonderwijs en basisonderwijs (peildata 1 september 2010 en 1 september 2011)

Inspectie van het Onderwijs I Onderwijsverslag 2010/2011

Tabel 1.1a

Percentage zwakke scholen per sector (peildata 1 januari 2009, 1 september 2010 en 1 september 2011)

Tabel 1.1b

Percentage zeer zwakke scholen per sector (peildata 1 januari 2009, 1 september 2010 en 1 september 2011) Zwak

1 januari 2009

Zwak 1 januari 2010

Zwak 1 januari 2010

Basisonderwijs 7,4 6,0 3,8

Speciaal basisonderwijs - 13,6 18,7

(Voortgezet) speciaal onderwijs

- 23,7 19,5

Praktijkonderwijs 18,1 4,4 2,6

Vmbo - basisberoepsgericht 10,7 7,3 6,5

Vmbo - kaderberoepsgericht 8,8 8,8 10,3

Vmbo - gemengd/theoretisch 11,3 10,0 9,0

Havo 9,3 8,1 6,5

Vwo 11,5 16,9 16,4

Zwak 1 januari 2009

Zwak 1 januari 2010

Zwak 1 januari 2010

Basisonderwijs 1,5 1,0 0,6

Speciaal basisonderwijs - 1,6 1,0

(Voortgezet) speciaal onderwijs

- 1,8 1,4

Praktijkonderwijs 2,9 0,6 0,0

Vmbo - basisberoepsgericht 3,6 1,0 1,0

Vmbo - kaderberoepsgericht 3,6 1,2 1,2

Vmbo - gemengd/theoretisch 1,3 1,0 1,1

Havo 0,5 1,1 0,6

Vwo 0,5 1,4 0,6

Bron: Inspectie van het Onderwijs, 2012

Bron: Inspectie van het Onderwijs, 2012

10

Verbetering vooral in de steden

Toezichtarrangementen in het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs in een aantal steden

Zwakke opleidingen mbo

@e_\kd`[[\cYXXiY\if\gjfe[\in`aj`j_\kXXekXc

zwakke en zeer zwakke opleidingen ook gedaald, mXe**,fg(j\gk\dY\i)'('eXXi(/0fg(j\gk\d$

Y\i`e)'((%Fd[Xk[\kf\q`Z_kd\k_f[`\bc`Z_k

afwijkt van de andere onderwijssectoren, is een vergelijking met andere sectoren niet mogelijk.

Verdere verbetering

N`cc\ejZ_fc\e_lei\jlckXk\em\iY\k\i\e#[Xe`j

_\kmXeY\cXe^[Xkq\_lei\jlckXk\e\efe[\in`aj$

proces evalueren. Zwakke en zeer zwakke scholen scoren aanzienlijk lager op kwaliteitszorg dan jZ_fc\ed\k\\eYXj`jXiiXe^\d\ek%;`k^\c[k

\m\e\\ejmffifgYi\e^jk^\i`Z_kn\ib\e%

Het percentage zwakke en zeer zwakke scholen dat

`e_\kYXj`jfe[\in`ajXXeXcc\m`a][\`e[`ZXkfi\e

mXefgYi\e^jk^\i`Z_kn\ib\emfc[f\k`j\oki\\d

cXX^%FfbjZ_fc\e\efgc\`[`e^\ed\kYXj`jkf\q`Z_k

blee\eY`abnXc`k\`kjqfi^\efgYi\e^jk^\i`Z_k

n\ib\eef^jk\ibm\iY\k\i\e%

Opbrengstgericht werken

In het vorige Onderwijsverslag heeft de inspectie

\ifg^\n\q\e[XkfgYi\e^jk^\i`Z_kn\ib\e\\e

Y\cXe^i`ab\jc\lk\c`jkfkfe[\in`ajm\iY\k\i`e^%

Bestuur, schoolleiders en leraren spelen allen hierin _le\`^\e#ZilZ`Xc\ifc%9`aXcc\Y\kifbb\e\e`jef^

il`dk\mffim\iY\k\i`e^%

?\kXXe[\\cq\\i qnXbb\jZ_fc\e

en opleidingen daalt opnieuw.

;`kY\k\b\ek[Xk[\fe[\in`aj$

bnXc`k\`kfgd\\ijZ_fc\eYfm\e

het minimumniveau zit.

In Amsterdam is het percentage (zeer) zwakke vo-afdelingen meer dan gehalveerd: van 17,4 procent in 2010 naar 8,2 procent in 2011.

Bron: Inspectie van het Onderwijs, 2012

In Den Haag stijgt het percentage basisscholen met basistoezicht met bijna 9 procentpunten ten opzichte van 2010.

11

Bron: Inspectie van het Onderwijs, 2012

Grote verschillen tussen provincies

Toezichtarrangementen in het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs, per provincie

In Zuid-Holland stijgt het percentage basisscholen met basistoezicht met 3 procentpunten ten opzichte van 2010.

Van de vo-afdelingen in Limburg en Utrecht heeft 94 procent basistoezicht.

Minder dan 5 procent van vo-afdelingen in Zeeland en Drenthe is zwak of zeer zwak.

In Zeeland en Overijssel staan nauwelijks nog zwakke en zeer zwakke basisscholen.

1

3

2

4

12

HOGER

OPGELEID

2

NEDERLANDSE JONGEREN

STEEDS HOGER OPGELEID

14

2.

Nederland is Europees koploper in het percentage jongeren met diploma van het hoger onderwijs.

Stijging opleidingsniveau

Nederlandse jongeren zijn steeds hoger opgeleid.

Vooral het hoger onderwijs groeit, het wetenschap$

g\c`abfe[\in`ajd\\i[Xe_\k_f^\iY\if\gjfe[\i$

wijs. Het aandeel jongeren met een diploma van het hoger onderwijs is internationaal gezien hoog¹. Ook het deel van de leerlingen dat naar havo en vwo gaat, stijgt.

Positieve trend

De trend naar hogere onderwijsvormen is al decennialang gaande. Deze trend is niet alleen in Nederland te zien, maar ook in de landen om ons _\\e%D\\ic\\ic`e^\e_\YY\ebXej\efdq`Z_k\

ontwikkelen. Dit is een positieve ontwikkeling.

In alle onderwijssectoren

De trend naar hogere onderwijsvormen is in het _\c\jk\cj\cq`Z_kYXXi%C\\ic`e^\e`e_\kYXj`j$

onderwijs krijgen hogere schooladviezen dan

\eb\c\aXi\e^\c\[\e%@e[\fe[\iYflnmXe_\k

voortgezet onderwijs plaatsen scholen leerlingen vaker in een hogere schoolsoort dan is geadviseerd.

Ook neemt de doorstroom toe. Dit geldt zowel voor [\[ffijkiffdmXe_\kmdYf$keXXi_XmfXcjmXe

_\kd`[[\cYXXieXXi_\k_f^\iY\if\gjfe[\in`aj\e

mXe_\k_f^\iY\if\gjfe[\in`ajeXXi_\kn\k\e$

schappelijk onderwijs.

Minder leerlingen vmbo en mbo niveau 1 en 2

De verschuiving van leerlingen naar hogere onderwijssoorten heeft gevolgen voor scholen en opleidingen. Zo gaat ieder jaar een kleiner deel van [\c\\ic`e^\eeXXi[\YXj`jY\if\gj^\i`Z_k\c\\in\^

mXe_\kmdYf%Ffb`jjgiXb\mXebi`dgY`a

fgc\`[`e^\efge`m\Xl(\e)`e_\kdYf².

Leerlingenpopulatie verandert

De samenstelling van de leerlingenpopulaties m\iXe[\ik%@e[\Y\if\gj^\i`Z_k\c\\in\^\emXe_\k

mdYfq`k\\e_f^\ig\iZ\ekX^\c\\ic`e^\ed\k

fe[\in`ajfe[\ijk\le`e^%Ffbfg_Xmf$\emnf$

afdelingen en in het hoger onderwijs wordt de diversiteit van de instroom groter. Dit komt doordat meer leerlingen deze vormen van onderwijs gaan volgen.

Eisen aan scholen en opleidingen

Differentiatie

De grotere diversiteit van de instroom in het hoger onderwijs en in havo en vwo vraagt om meer differentiatie. Leraren moeten de lesstof, instructie

\e[\Y\jZ_`bYXi\k`a[Y\k\iX]jk\dd\efg[\

capaciteiten van individuele leerlingen en studenten. De inspectie constateert dat juist op dit punt op een aanzienlijk deel van de afdelingen en

fgc\`[`e^\em\iY\k\i`e^ef[`^`j%

Doorstroom naar hogere niveaus stelt eisen aan scholen

Steeds meer jongeren gaan naar hogere vormen van onderwijs. Het opleidingsniveau van de bevolking als geheel stijgt. De veranderende leerlingenpopulatie stelt wel specifieke eisen aan scholen en opleidingen.

1 OECD (2011). Education at a Glance 2011. OECD Indicators. Paris: Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD).

2 Bijl, R., Boelhouwer, J., Cloïn, M., & Pommer, E. (Red.) (2011). De sociale staat van Nederland 2011. Den Haag: Sociaal Cultureel Planbureau (SCP).

15

Bron: OCW, 20113 Aandeel leerlingen en studenten in het voortgezet onderwijs, hoger beroepsonderwijs en wetenschappelijk onderwijs

Het aantal leerlingen in havo/vwo en hoger onderwijs groeit; minder jongeren kiezen voor vmbo

Het hoger beroeps- onderwijs groeit in de periode 2006-2010 met 50.400 studenten naar 416.200 studenten.

Het wetenschappelijk onderwijs groeit in de periode 2006-2010 met 33.000 studenten naar 240.200 studenten.

Ondersteuning en begeleiding

@e[\Y\if\gj^\i`Z_k\c\\in\^\emXe_\kmdYf\e

`ee`m\Xl(\e)mXe_\kdYfe\\dk_\kXXe[\\c

bn\kjYXi\c\\ic`e^\ekf\%<okiXfe[\ijk\le`e^\e

Y\^\c\`[`e^mXe[\q\c\\ic`e^\e`jY\cXe^i`ab%E`\k

Xcc\jZ_fc\e\efgc\`[`e^\eYc`ab\e[\q\c\\ic`e^\e

\okiXfe[\ijk\le`e^k\Y`\[\e%

Bewaking examenkwaliteit

Scholen en opleidingen dienen zich te realiseren [XkYfi^`e^mXe[\\oXd\ejmXe^iffkY\cXe^`j%

Meer variatie in het instroomniveau van leerlingen en studenten maakt dit nog relevanter.

<oXd\e\`j\edf^\ee`\knfi[\eXXe^\gXjkXXe_\k

niveau van minder goed presterende leerlingen en studenten.

In 2010 zit de helft van alle

leerlingen in het derde leerjaar in het vmbo; in 2006 was dit 53 procent.

In 2010 zit 44 procent van de leerlingen in het derde leerjaar in havo of vwo;

in 2006 was dit 42 procent.

3 Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (2011). Kerncijfers 2006-2010. Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Den Haag: OCW.

Kaderberoepsgerichte leerweg

Het gemiddelde examencijfer in de kader beroepsgerichte leerweg daalde het meest: van 6,5 in 2006 naar 6,1 in 2011. In de basisberoepsgerichte leerweg haalden leerlingen gemiddeld een 6,3 (was 6,6), in de gemengde/

theoretische leerweg een 6,1 (was 6,4).

Gemengde/theoretische leerweg

In 2011 slaagden minder leerlingen voor hun vmbo-examen dan in 2010.

Vooral in de gemengde/theoretische leerweg daalde het percentage leerlingen dat een diploma haalde: van 93,7 procent in 2010 naar 92,6 procent in 2011.

16

Bron: Inspectie van het Onderwijs, 2012

Examens en zittenblijven geven reden tot zorg

Daling slaagpercentages

In het voortgezet onderwijs is in 2011 opnieuw jgiXb\mXe\\ec`Z_k\[Xc`e^mXe[\jcXX^$

percentages. Minder leerlingen slagen voor hun

\`e[\oXd\e<sup>4</sup>%;\[Xc`e^`j^\jkXik`e)''/%Kf\e

_XXc[\ef^0*#,gifZ\ekmXe[\c\\ic`e^\e_\k

\oXd\e%@e)'((`j[`kg\iZ\ekX^\^\[XXc[eXXi0'#,

procent. Het effect van de aanscherping van de

\oXd\e\`j\e`e)'()`jfeY\b\e[#dXXi[`k

resulteert waarschijnlijk niet in een stijging van de slaagpercentages.

Geen stijging examencijfers

@e_\kmdYf[Xc\e[\^\d`[[\c[\\oXd\eZ`a]\ij

fge`\lnc`Z_k%Mffi_\kmdYf\emnf^\c[km\i[\i

dat minder leerlingen hoge cijfers halen.

Het percentage leerlingen dat gemiddeld een 6,5 of hoger haalt, is tussen 2006 en 2010 afgenomen.

Schoolexamens

Het lukt een deel van de scholen in het voortgezet onderwijs slecht het verschil in cijfers tussen het jZ_ffc\oXd\e\e_\kZ\ekiXXc\oXd\ek\il^k\

[i`e^\e%?f\n\c_\kjZ_ffc\oXd\eq`ae\`^\e

waarde heeft, zijn de cijfers hiervan gemiddeld _f^\i[Xemffi_\kZ\ekiXXc\oXd\e%@e_\k

schooljaar 2010/2011 is het verschil opnieuw licht toegenomen. Het is zorgelijk dat met name scholen

`e_\kmXmfmffik^\q\kXc^\d\\emfcnXjj\e\e$

fe[\in`aj _lejZ_ffc\oXd\ej_f^\iY\ffi[\c\e

[Xe[\Z\ekiXc\\oXd\ej1^\d`[[\c[d\k[i`\bnXik

punt. Systematische verschillen tussen scholen leiden tot ongewenste verschillen in cijfers en jcXX^bXej\emffic\\ic`e^\e%JZ_fc\e\eY\jkli\e

df\k\e_\ke`m\XlmXe[\jZ_ffc\oXd\ej[XXifd

^f\[Y\nXb\e%

4Zie dit Onderwijsverslag, maar ook: CBS (2011). Jaarboek onderwijs in cijfers 2011. Den Haag: Centraal Bureau voor de Statistiek.

Slaagpercentages en examencijfers in het vmbo

In het voortgezet onderwijs dalen de slaagpercentages en examencijfers

17

De verschillen in toetsscores,

\oXd\ei\jlckXk\e\e

slaag kansen tussen scholen en instellingen onderling zijn groot.

Bron: Inspectie van het Onderwijs, 2012

Relatief veel zittenblijvers

@eE\[\icXe[[flYc\i\eXck`a[Xcm\\cc\\ic`e^\e⁵. De hoogste percentages zijn te vinden in de Yfm\eYflnmXe_\kmffik^\q\kfe[\in`aj%

J`e[j)''/jk`a^k_\kg\iZ\ekX^\q`ɝ\eYc`am\ij`e_\k

voortgezet onderwijs⁶.

Kljj\ejZ_fc\eY\jkXXefm\i`^\ej^ifk\m\ijZ_`cc\e%

JZ_fc\e_\YY\en\cmXeaXXikfkaXXife^\m\\i

^\c`ab\g\iZ\ekX^\jq`ɝ\eYc`am\ij%<i`jfemfc[f\e[\

q`Z_kfg[\\ɕ\Zk\emXeq`ɝ\eYc`am\e%;XXieXXjk`j

_\k[\miXX^f]q`ɝ\eYc`am\e\ɖZ`‡ek`j\ef]Y\k\i\

vormen van afstemming niet wenselijker zijn.

Examens hoger onderwijs

Opleidingen en instellingen in het hoger onderwijs [`\e\e_\ke`m\XlmXe[\\oXd\ej^f\[k\

Y\nXb\e%I\Z\ek\`eZ`[\ek\ecXk\eq`\e[Xk\i

fgc\`[`e^\eq`aenXXi[\bnXc`k\`kmXe[\\oXd\ej

femfc[f\e[\`j^\^XiXe[\\i[%?\k`jfeY\b\e[f]

het hier om een enkel incident gaat of dat het e`m\XlmXe[\\oXd\ej`e_\k_f^\ife[\in`aj

Yi\[\ife[\i[ilbjkXXk%;\`eZ`[\ek\e^\m\e`e

`\[\i^\mXcXXe[Xk[\\oXd\ebnXc`k\`kmXe^iffk

Y\cXe^`j\e[XkY\jklli[\ijnXXiYfi^\edf\k\e

`eYfln\emffi[\bnXc`k\`kmXe[\\oXd\ej%

Percentage Nederlandse jongeren met een diploma in het hoger onderwijs

Percentage Nederlandse jongeren met een diploma hoger onderwijs hoog

5 OECD (2011). When students repeat grades or are transferred out of school: What does it mean for education systems? PISA in focus 6. Paris: Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD).

6 Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (2011). Kerncijfers 2006-2010. Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Den Haag: OCW.

In 2010 heeft 28 procent van alle 15- tot 65-jarigen een hbo- of wo-diploma.

Tien jaar geleden ging het om 21 procent.

18

DE LERAAR

*

DE LERAAR KAN HET NIET ALLEEN

20

.)kfk/-gifZ\ekmXe[\c\iXi\e

_\\ɘmfc[f\e[\YXj`jmXXi[`^_\[\e

om goed les te kunnen geven.

3.

De meeste leraren hebben voldoende basisvaardigheden om goed les te geven

Figuur 3.1

Leraren met voldoende basisvaardigheden

Bron: Inspectie van het Onderwijs, 2012

basisonderwijs

havo vwo

vmbo basis- en kaderberoeps- gerichte leerweg

75%

79%

Basisvaardigheden

;\d\\jk\c\iXi\eY\jZ_`bb\efm\imfc[f\e[\

YXj`jmXXi[`^_\[\efd^f\[c\jk\^\m\e%Q\c\^^\e

duidelijk uit, realiseren een taakgerichte werksfeer

\eY\ki\bb\e[\c\\ic`e^\eXZk`\]Y`a[\c\j%

;`kZfeZcl[\\ik[\`ejg\Zk`\fgYXj`jmXec\j$

fYj\imXk`\jmXeil`d)%,''c\iXi\e`e_\kYXj`j$

onderwijs en het voortgezet onderwijs. Van de c\iXi\ecXXk)kfk*gifZ\ekk`a[\ej[\c\j^\\emXe

[\q\YXj`jmXXi[`^_\[\eq`\e%JZ_ffcc\`[\ij\e

Y\jkli\edf\k\e[\q\c\iXi\ec\i\e_\ib\ee\e#

q\_`\ifgXXejgi\b\e\eY\^\c\`[\e%

Gerichte professionalisering

9`a\\efg[\XZ_kc\iXi\e`e_\kYXj`jfe[\in`aj

Y\ffi[\\ck[\`ejg\Zk`\k\ed`ejk\\\emXe[\

YXj`jmXXi[`^_\[\eXcjfemfc[f\e[\%9`a[\q\

leraren was geen sprake van een duidelijke uitleg,

\\ekXXb^\i`Z_k\n\ibj]\\if]XZk`\]Y\kifbb\e

leerlingen. In het voortgezet onderwijs gaat het om ruim een op de vijf leraren. Verdere professionalise$

ring van deze groep leraren is nodig en dient zich in de eerste instantie te richten op het toepassen van [\YXj`jmXXi[`^_\[\e%

>\i`Z_k\gif]\jj`feXc`j\i`e^mXec\iXi\e

De leraar is cruciaal voor goed onderwijs. Er zijn veel goede leraren, maar ook leraren die zichzelf kunnen verbeteren. Verbetering is zeker nodig bij de meer complexe vaardigheden.

86%

72%

21 BASISVAARDIGHEDEN

› ;\c\iXXic\^k[l`[\c`abl`k

› ;\c\iXXii\Xc`j\\ik\\ekXXb^\i`Z_k\n\ibj]\\i

› C\\ic`e^\eq`aeXZk`\]Y\kifbb\eY`a[\fe[\in`ajXZk`m`k\`k\e

COMPLEXE VAARDIGHEDEN

› ;\c\iXXijk\dk[\`ejkilZk`\X]

› ;\c\iXXijk\dkm\in\ib`e^jfg[iXZ_k\eX]

› ;\c\iXXijk\dk[\fe[\in`ajk`a[X]

› ;\c\iXXimfc^k\eXeXcpj\\ik[\mffik^Xe^mXec\\ic`e^\e

jpjk\dXk`jZ_YXj`jfe[\in`aj

› ;\c\iXXiY`\[kgcXedXk`^\qfi^YXj`jfe[\in`aj

› ;\c\iXXi^XXkeXf]c\\ic`e^\e[\l`kc\^Y\^i`ag\e

mffik^\q\kfe[\in`aj

› ;\c\iXXi^\\ɘ`e_fl[\c`ab]\\[YXZbmffik^\q\kfe[\in`aj

Definities vaardigheden

Complexe vaardigheden

C\iXi\e[`\[\[i`\YXj`jmXXi[`^_\[\ek`a[\ej[\c\j

laten zien, verschillen in de mate waarin ze óók fm\iZfdgc\o\mXXi[`^_\[\eY\jZ_`bb\e%MXe[\

c\iXi\e[`\[\YXj`jmXXi[`^_\[\eY\_\\ij\e#

Y\_\\ijkfe^\m\\i[\_\cɘffb[\q\d\\iZfdgc\o\

vaardigheden. Bij de andere helft is ten minste een mXe[\Zfdgc\o\mXXi[`^_\[\eXcjfemfc[f\e[\

Y\ffi[\\c[%9`a[\q\c\iXi\e`j_\kef[`^k\

`em\jk\i\e`e[\Zfdgc\o\mXXi[`^_\[\e%

Dit geldt zowel voor onderwijsgevenden in het YXj`jfe[\in`ajXcj`e_\kmffik^\q\kfe[\in`aj%

Op scholen vaak combinatie

Op de meeste scholen werken leraren die tijdens de c\jj\ecXk\eq`\efm\i[\Zfdgc\o\mXXi[`^_\[\ek\

Y\jZ_`bb\e#dXXiffbc\iXi\enXXi„„ef]d\\imXe

[\q\mXXi[`^_\[\eXcjfemfc[f\e[\`jY\ffi[\\c[%

?\kq\c][\^\d\e^[\Y\\c[q`\k[\`ejg\Zk`\Y`a[\

YXj`jmXXi[`^_\[\e%;`kY\k\b\ek[Xkc\iXi\efg\\e

school van elkaar kunnen leren.

Starters hebben minder vaardigheden

Er zijn geen grote verschillen gevonden in

vaardigheidsniveaus tussen mannen en vrouwen of tussen jongere en oudere leraren. De verschillen tussen deze groepen zijn klein. Opvallend is wel dat leraren in het eerste jaar dat ze lesgeven minder mXXbfm\i[\YXj`jmXXi[`^_\[\eY\jZ_`bb\e%

<okiXfe[\ijk\le`e^\eY\^\c\`[`e^mXe

Y\^`ee\e[\c\iXi\e`j[XXifdY\cXe^i`ab%@em\\c

Xe[\i\cXe[\e`j[`kY\k\i^\i\^\c[[Xe`e

Nederland. Eerder onderzoek van de inspectie laat q`\e[Xk[\Y\^\c\`[`e^mXeY\^`ee\e[\c\iXi\e

vaak minimaal is en sterk verschilt tussen scholen⁷.

7 Inspectie van het Onderwijs (2011). De begeleiding van beginnende leraren in het voorgezet onderwijs. Utrecht: Inspectie van het Onderwijs.

22

Investeren in de professionalisering van leraren is mffiXcef[`^mffi[\Zfdgc\o\mXXi[`^_\[\e%

Bron: Inspectie van het Onderwijs, 2012

Een kwart tot de helft van de leraren toont ook de meer complexe vaardigheden

Figuur 3.2

Leraren met voldoende basisvaardigheden én complexe vaardigheden

Verschillen tussen scholen

Op vrijwel alle scholen staan een of meer leraren mffi[\bcXj[`\[\YXj`jmXXi[`^_\[\efemfc[f\e[\

Y\_\\ij\e%DXXimi`an\cXcc\dXXc_\YY\eq\ffb

c\iXi\e[`\Y\jZ_`bb\efm\i[\Zfdgc\o\mXXi[`^$

_\[\e%Fgq\\i qnXbb\YXj`jjZ_fc\eq`ae#qfXcj

valt te verwachten, meer leraren die tekort schieten

`e[\m\i\`jk\YXj`jmXXi[`^_\[\e%Mffiqfn\c_\k

YXj`jfe[\in`ajXcj_\kmffik^\q\kfe[\in`aj^\c[k

dat er verschillen zijn tussen de leerjaren en vakken.

Qf^\m\ec\iXi\e`e^if\g*`e_\kYXj`jfe[\in`aj\e

Y`a[\Y\if\gj^\i`Z_k\mXbb\e`e_\kmdYf

^\d`[[\c[Y\k\ic\j[Xe_leZfcc\^X¡j`eXe[\i\

leerjaren en vakken.

Daling kwaliteit didactisch handelen

In verschillende onderwijssectoren daalt de kwaliteit van het didactisch handelen geleidelijk.

?\kg\iZ\ekX^\YXj`jjZ_fc\enXXic\iXi\e[l`[\c`ab

l`kc\^^\e#cX^eX[\\\lnn`jj\c`e^jkXY`\cfgil`d  97 procent. Dit is de afgelopen vijf jaar geleidelijk

^\[XXc[kfk0(gifZ\ek%@e_\kd`[[\cYXXiY\if\gj$

onderwijs, de volwasseneneducatie en het

mffik^\q\k jg\Z`XXcfe[\in`aj`jjgiXb\mXe\\e

m\i^\c`abYXi\[Xc`e^%

basisonderwijs

havo vwo

vmbo basis- en kaderberoeps- gerichte leerweg

44% 42%

28% 29%

23

Bron: Inspectie van het Onderwijs, 2012

Beginnende leraren laten minder vaak de basisvaardigheden zien

Figuur 3.3

Percentage basisschoolleraren dat de basisvaardigheden laat zien, naar jaren werkervaring

Hoger onderwijs

In het hoger onderwijs is de laatste jaren meer aandacht voor de kwaliteit van docenten. Dit is een positieve ontwikkeling. Het opleidingsniveau van docenten stijgt hier.

Investeer in professionaliteit

M\i[\i\gif]\jj`feXc`j\i`e^mXec\iXi\em\iY\k\ik[\

resultaten van leerlingen. Professionalisering is in ieder geval nodig voor de groep leraren die tijdens _lec\jj\e[\YXj`jmXXi[`^_\[\ee`\kf]e`\k

allemaal tonen. Daarnaast pleit de inspectie voor _\k`em\jk\i\e`eZfdgc\o\i\mXXi[`^_\[\eY`a\\e

grotere groep leraren. Het gaat hier met name om X]jk\dd`e^\e_\kfe[\ijk\le\emXebn\kjYXi\

leerlingen. Voor een deel van de leraren is gerichte nascholing op deze onderdelen gewenst. Ook _\YY\ejkXik\e[\c\iXi\e\okiXY\^\c\`[`e^ef[`^%

Bespreek verschillen

Op iedere school werken zowel goede als minder goede leraren. Binnen een school kunnen die veel mXe\cbXXic\i\e%C\iXi\e#jZ_ffcc\`[\ij\eY\jkli\e

moeten de verschillen in vaardigheidsniveaus _\ib\ee\e\eY\jgi\\bYXXidXb\e%

Gif]\jj`feXc`j\i`e^df\kmffikYfln\efgmXXi[`^$

_\[\e[`\c\iXi\eXcY\q`ɝ\e%@e[\giXbk`abq`ae\i

mffiY\\c[\emXejZ_fc\e[`\\il`kjk\b\e[`ejcX^\e

de vaardigheden van hun leraren te verhogen en _lec\iXi\e[XXid\\\okiXk\dfk`m\i\e%

77%

87% 87%

83%

89%

<1 jaar 1-3 jaar 3-10 jaar 10-20 jaar >20 jaar

24

DE KWETSBARE LEERLING

+

KWETSBARE LEERLINGEN KRIJGEN

TE WEINIG ONDERSTEUNING

26

4.

Meer focus nodig op de ontwikkeling van de leerling.

Ef^femfc[f\e[\XXe[XZ_kmffibn\kjYXi\c\\ic`e^\e

Iedere leerling heeft recht op goed onderwijs. In Nederland is dit echter niet vanzelf- sprekend. Voor groepen kwetsbare leerlingen is het extra belangrijk dat zij onderwijs krijgen dat afgestemd is op hun ontwikkelingsmogelijkheden.

Groei cluster 4

Veel leerlingen met een indicatie zitten in het

mffik^\q\k jg\Z`XXcfe[\in`aj%?leXXekXc^if\`kXc

jaren⁸. Vooral het aantal leerlingen dat een

`e[`ZXk`\_\\ɘmXen\^\\iejk`^\^\[iX^jgifYc\d\e

`j[\X]^\cfg\eaXi\e^\jk\^\e%MXXb_\YY\eq`a\\e

stoornis in het autistisch spectrum. Dit is de Y\cXe^i`abjk\ffiqXXbmXe[\^if\``eZcljk\i+%@e[\

andere clusters groeien de leerlingenaantallen niet of nauwelijks. Dit geldt ook voor het speciaal YXj`jfe[\in`aj%

Verbeterpunten sbo en (v)so

;\jZ_fc\e`e_\kjg\Z`XXcYXj`jfe[\in`aj\e

mffik^\q\k jg\Z`XXcfe[\in`ajq`ae^\jg\Z`Xc`j\\i[

`e_\k^\m\emXe\okiXfe[\ijk\le`e^XXe

leerlingen. Deze scholen zijn wel relatief vaak zwak f]q\\iqnXb#d\keXd\Zcljk\i+$\eZcljk\i

)$jZ_fc\e`e_\km jf%;\Y\cXe^i`abjk\m\iY\k\i$

punten zijn het afstemmen van instructie en tijd op [\Y\_f\ɘ\mXe[\c\\ic`e^\e\e_\k[`[XZk`jZ_

handelen. Ook het meer centraal stellen van de ontwikkeling van de leerlingen, in plaats van hun qfi^Y\_f\ɘ\#`jfgm\\cjZ_fc\en\ej\c`ab%

Evaluatie van zorg kan beter

@e_\km jfq`aejZ_fc\efm\i_\kXc^\d\\e^f\[`e

jkXXk[\Y\^`ej`klXk`\mXe[\c\\ic`e^\emXjkk\

stellen. Vrijwel alle scholen stellen een handelings$

plan op, in samenspraak en met instemming van de fl[\ij%<\em\iY\k\iglek`j[\\mXclXk`\mXe[\

qfi^%Kn\\[\i[\mXe[\jZ_fc\e[f\k[`k

onvoldoende. Verder wordt niet altijd voldoende samengewerkt met de verschillende instanties die Y`a[\a\l^[_lcgm\ic\e`e^Y\kifbb\eq`ae%

Definities speciaal onderwijs

(VOORTGEZET) SPECIAAL ONDERWIJS

Voor leerlingen met een lichamelijke, zintuiglijke of verstandelijke Y\g\ib`e^\emffic\\ic`e^\ed\kgjpZ_`Xki`jZ_\f]

^\[iX^jgifYc\d\e%

SPECIAAL BASISONDERWIJS

Mffib`e[\i\e[`\df\`c`abc\i\e#df\`c`abfgmf\[YXXiq`aef]

jg\Z`Xc\qfi^\eXXe[XZ_kef[`^_\YY\e%

8 Minne, B., Webbink, D., & Wiel, H. van der (2009). Zorg om zorgleerlingen: een blik op beleid, aantal en kosten van jonge zorgleerlingen. Den Haag: Centraal Planbureau (CPB).

Bron: Inspectie van het Onderwijs, 2012

Aantal leerlingen in het (voortgezet) speciaal onderwijs

27 KWETSBARE LEERLINGEN

Bn\kjYXi\c\\ic`e^\eq`aec\\ic`e^\e[`\qfe[\i\okiXfe[\ijk\le`e^f]Y\^\c\`[`e^fg

jZ_ffce`\kf]df\`c`abd\\blee\ebfd\e%;\d\\jk\bn\kjYXi\c\\ic`e^\eq`ae

qf^\eXXd[\Åqfi^c\\ic`e^\eÆ%;`kq`aec\\ic`e^\ed\k\okiXÏeXeZ`\i`e^mXen\^\\\e

qfi^Y\_f\ɘ\%;\q\c\\ic`e^\eq`ɝ\e[\\cj`e_\kjg\Z`XXcYXj`jfe[\in`ajf]mffik^\q\k  speciaal onderwijs. Een ander deel zit in het regulier onderwijs met een ‘rugzakje’ of cnff$ÏeXeZ`\i`e^%;XXieXXjkq`ae\iffb\eb\c\^if\g\ec\\ic`e^\e[`\^\i\d[nfi[\e`e

_lefekn`bb\c`e^#dXXi^\\eqfi^c\\ic`e^q`ae%;`kq`aeY`amffiY\\c[[\_ff^Y\^XX][\

leerlingen.

In 2010/2011 zaten bijna 69.000 leerlingen in het (voortgezet) speciaal onderwijs. Dit is een stijging van ongeveer duizend leerlingen ten opzichte van 2009/2010.

Kwetsbare leerlingen zitten zowel in het regulier onderwijs als in het (voortgezet) speciaal onderwijs

IN HET SO EN VSO ZIJN SCHOLEN VERDEELD IN VIER CLUSTERS:

1.mffim`jl\\c^\_Xe[`ZXgk\b`e[\i\e2

2.mffi[fm\\ejc\Z_k_fi\e[\b`e[\i\ef]b`e[\i\ed\k\\eZfddle`ZXk`\m\_Xe[`ZXg2 3.mffib`e[\i\ed\kc`Z_Xd\c`ab\\e&f]m\ijkXe[\c`ab\Y\g\ib`e^\e#cXe^[li`^q`\b\e

\eq\\idf\`c`abc\i\e[\b`e[\i\e2

4.mffib`e[\i\ed\k\iejk`^\^\[iX^j$f]gjpZ_`Xki`jZ_\gifYc\d\e%

69.000

Bron: Inspectie van het Onderwijs, 2012

28

Regulier onderwijs: zorg en begeleiding niet verbeterd

Leerlingen met en zonder indicatie

Mffibn\kjYXi\c\\ic`e^\e`e_\ki\^lc`\i\

fe[\in`aj`j_\kmXe^iffkY\cXe^[Xk[\qfi^\e

ondersteuning goed geregeld zijn. De inspectie ziet in de verschillende onderwijssectoren geen m\iY\k\i`e^fg[`kglek%M\iY\k\i`e^`j_`\in\c

noodzakelijk.

Basisonderwijs

;\bnXc`k\`kmXe[\qfi^\eY\^\c\`[`e^`jfgjc\Z_kj

\\e[\i[\mXe[\YXj`jjZ_fc\efgXcc\fe[\i[\c\e

voldoende. Hier is sprake van een kleine achteruit$

gang ten opzichte van eerdere schooljaren. De d\\jk\YXj`jjZ_fc\emfc^\e[\fekn`bb\c`e^mXe

c\\ic`e^\en\c#dXXijc\Z_kj[\_\cɘ^\Yil`bk[\

^\^\m\ejfdk\Y\gXc\en\cb\qfi^ef[`^`j%

Daarnaast is de zorg op een groot deel van de scholen weinig planmatig. Een derde van de YXj`jjZ_fc\e\mXcl\\ik[\^\efd\edXXki\^\c\e

onvoldoende.

Vmbo

;\Y\if\gj^\i`Z_k\c\\in\^\emXe_\kmdYfmfc^\e

vrijwel allemaal de ontwikkeling van zorgleerlingen

\e^\Yil`b\e[\q\^\^\m\ejfdk\Y\gXc\en\cb\

qfi^ef[`^`j%Ffb[\jXd\en\ib`e^d\kqfi^$

functionarissen en ketenpartners is op de meeste scholen voldoende. Evaluatie van de effecten van de

^\efd\edXXki\^\c\e`jd`e[\i^Xe^YXXi%

;`k^\Y\likfgjc\Z_kj[\_\cɘmXe[\jZ_fc\e

voldoende. Daarnaast is de zorg op een derde deel van de scholen onvoldoende planmatig.

?Xe[\c`e^jgcXee\eq`aemffiXc^\i`Z_kfgjfZ`XXc$

\dfk`fe\c\gifYc\dXk`\b\eeXln\c`abjfg

ontwikkelings mogelijkheden en op het oplossen mXeZf^e`k`\m\gifYc\d\e%

Middelbaar beroepsonderwijs

;\XXe[XZ_k#qfi^\efe[\ijk\le`e^mffibn\kjYXi\

c\\ic`e^\eq`ae`e_\kd`[[\cYXXiY\if\gjfe[\in`aj

[\X]^\cfg\eaXi\eXXeq`\ec`abm\iY\k\i[%Mi`an\c

Xcc\`ejk\cc`e^\emffidYf\emfcnXjj\e\e\[lZXk`\

Y\jZ_`bb\efm\iqfi^X[m`\jk\Xdj%E\kXcj`e_\k

mdYf`j[\fe[\ijk\le`e^\eqfi^mffiXc^\i`Z_kfg

jfZ`XXc$\dfk`fe\c\gifYc\d\e\em\\cd`e[\ifg

leerprestaties.

Verbeterpunten voor het (voortgezet) speciaal onderwijs zijn instructie en evaluatie van de zorg

Twee derde van de scholen in het (voortgezet) speciaal onderwijs evalueert de geboden zorg onvoldoende. Op twee derde van de scholen met aangepast toezicht stemmen de leraren hun instructie en verwerkings opdrachten onvoldoende af op de behoeften van leerlingen. Op 40 procent van de basisscholen is de instructie onvoldoende afgestemd op verschillen tussen leerlingen.

Beoordeling indicatoren en verbeterpunten

29 In het regulier onderwijs hebben kwetsbare leerlingen vooral behoefte aan extra ondersteuning en maatwerk

Goede ondersteuning en zorg voorkomt dat kwetsbare leerlingen uitvallen en maakt dat ze zich optimaal ontwikkelen.

Het gaat om extra ondersteuning door de leraar in de klas of de groep, en aandacht hiervoor op schoolniveau.

Gebrek aan maatwerk in het regulier onderwijs

Minder kansen

Mffibn\kjYXi\c\\ic`e^\e`j_\k\okiXY\cXe^i`ab[Xk

het onderwijs wordt afgestemd op hun ontwikkelings mogelijkheden. De inspectie

Y\ffi[\\ckX]jk\dd`e^\edXXkn\ibi\cXk`\]mXXb

als onvoldoende. Dit is al jaren het geval. Veel leraren richten zich op het gemiddelde niveau in de bcXj\ed`e[\ifgc\\ic`e^\e[`\df\`k\_\YY\e

d\k[\c\jjkf]f]al`jk\okiXl`k^\[XX^[df\k\e

worden.

Basisonderwijs

@e_\kYXj`jfe[\in`ajfekYi\\bkX]jk\dd`e^mffiXc

Y`a[\`ejkilZk`\1fg+'gifZ\ekmXe[\jZ_fc\eclbk

_\kc\iXi\efemfc[f\e[\fd_`\iY`ai\b\e`e^k\

houden met verschillen tussen leerlingen.

;`kg\iZ\ekX^\`j[\cXXkjk\aXi\ejkXY`\c^\n\\jk#

maar in het afgelopen schooljaar lijkt sprake van een lichte achteruitgang. De afstemming van

fg[iXZ_k\e\e[\_f\m\\c_\`[Y\jZ_`bYXi\k`a[fg

nXkc\\ic`e^\eXXeblee\e#^\Y\likn\cmXb\i%DXXi

ffb[`k`jY`ail`d\\efg[\m`\ijZ_fc\efemfc$

[f\e[\%FgYXj`jjZ_fc\e[`\_\kfe[\in`aj`e

voldoende mate afstemmen op hun leerlingen, c`^^\e[\c\\igi\jkXk`\j`e^if\g/_f^\i%

Vmbo

De inspectie heeft het afgelopen schooljaar fe[\iqf\b^\[XXeeXXi[\bnXc`k\`kmXemdYf$

jZ_fc\ed\kY\if\gj^\i`Z_k\c\\in\^\e\e

Y\ffi[\\ck[\X]jk\dd`e^mXXbXcjfemfc[f\e[\%

Slechts een derde van de scholen lukt het de verwerkingsopdrachten af te stemmen op het e`m\XlmXe[\c\\ic`e^\e%Fe^\m\\i+'gifZ\ekmXe

[\jZ_fc\e`j`ejkXXkfdY`a[\`ejkilZk`\i\b\e`e^

te houden met verschillen.

Mbo en volwasseneneducatie

@e_\kdYf\e[\mfcnXjj\e\e\[lZXk`\Y`\[\e

jk\\[jd\\ifgc\`[`e^\edXXkn\ib%K`\eaXXi

geleden was dit iets meer dan de helft, inmiddels clbk_\kkn\\[\i[\[\\c%;`kY\k\b\ekk\^\c`ab\ik`a[

[Xk_`\im\i[\i\m\iY\k\i`e^df^\c`ab`j1\\e[\i[\

mXe[\fgc\`[`e^\eY`\[kef^femfc[f\e[\

maatwerk.

Hoger onderwijs

In het hoger onderwijs is door de groei van het aantal studenten de instroom diverser geworden.

;`kY\k\b\ek[XkdXXkn\ibffb`e[\q\fe[\in`aj$

j\ZkfiY\cXe^i`ab\infi[k%Fgc\`[`e^\e\e

instellingen zouden er goed aan doen meer dXXkn\ibk\Y`\[\e\ek\qfi^\emffi\okiX

fe[\ijk\le`e^XXebn\kjYXi\^if\g\ejkl[\ek\e%

30

BESTUUR

5

BESTUREN HEBBEN VAKER

DE FINANCIËN OP ORDE EN

BEMOEIEN ZICH ACTIEVER

MET DE KWALITEIT

32

5.

D\\iXXe[XZ_kmXeY\jkli\emffi

de onderwijskwaliteit en

fgYi\e^jk^\i`Z_kn\ib\em\iY\k\ik

de kwaliteit van de school of opleiding.

Betere prestaties op instellingsniveau

MffiXc`e_\kYXj`jfe[\in`aj`j_\k^\d`[[\c[\

g\iZ\ekX^\q\\i qnXbb\jZ_fc\eg\iY\jklli

^\[XXc[%<iq`aed`e[\iY\jkli\e[`\ÏeXeZ`‡c\

i`j`ZfÆjcXk\eq`\e%K\^\c`ab\ik`a[`j\ijgiXb\mXe

schaalvergroting. Als meer scholen samenwerken fe[\i„„eY\jklli#m\i^iffk[`k_\km\idf^\efd

\\eY\k\iY\c\`[k\mf\i\e%;`k^XXk^\gXXi[d\k\\e

l`kYi\`[`e^mXe[\fe[\ijk\le`e^mffiY\jkli\e%

Niet overal verbetering

E`\kXcc\Y\jkli\em\iY\k\i\eq`Z_2fe[\ic`e^q`ae\i

grote verschillen. Bij een zeer klein deel van de Y\jkli\e`jd\\i[Xe\\ebnXikmXe[\jZ_fc\eqnXb

of zeer zwak. Verdeeld over de onderwijssectoren

^XXk_\kfd+*Y\jkli\e#\\eg`ɝ\ije`\kd\\$

gerekend. Verhoudingsgewijs zitten hier veel Y\jkli\ekljj\ed\kjZ_fc\emffimffik^\q\k  speciaal onderwijs en voortgezet onderwijs.

Onrechtmatigheden

?\kXXekXcY\jkli\e[Xk[\n\k$\ei\^\c^\m`e^e`\k

naleeft, neemt af. Het gaat om kleine percentages mXe_\kkfkXXc%;\d\\jk\Y\jkli\eY\_\i\e[\

ÏeXeZ`‡e^f\[\e_Xe[\c\e`ec`aed\k[\n\k$\e

regelgeving. Waar de regels niet worden nageleefd, bfdk[`kjfdj[ffi[Xkq\Zfdgc\o\efdmXe^i`ab

q`ae%?\ki\Z_kdXk`^m\ibi`a^\emXeY\bfjk`^`e^`j

[Xee`\k\\emfl[`^%;`kbfdkY`amffiY\\c[mffiY`a

[\`ejZ_i`am`e^\e`e_\kmffik^\q\k jg\Z`XXc

onderwijs.

Daarnaast constateert de inspectie dat enkele Y\jkli\eY\nljkfeal`jk\^\^\m\ejc`ab\ek\

verstrekken om meer overheidsgeld te krijgen.

;`k^\Y\likY`amffiY\\c[Y`a[\^\n`Z_k\ei\^\c`e^

`e_\kYXj`jfe[\in`aj%<cb\c\\ic`e^bi`a^k\\e

Å^\n`Z_kÆkf\^\b\e[fgYXj`jmXe[\fgc\`[`e^mXe

q`aefl[\ij %?f\qnXXi[\i_\kkfkXXcmXe[\

c\\ic`e^^\n`Z_k\e#_f\d\\iY\bfjk`^`e^[\jZ_ffc

bi`a^k%@e_\kX]^\cfg\ejZ_ffcaXXi_\YY\ejfdd`^\

Y\jkli\e]flk\e^\dXXbkY`a_\kkf\b\ee\emXe[\

gewichten, fouten die ze eerder ook al maakten.

Kfkjcfknfi[k`e_\kmffik^\q\kfe[\in`aj\e`e_\k

d`[[\cYXXiY\if\gjfe[\in`aj[\m\i\`jk\

hoeveelheid onderwijstijd niet altijd gehaald.

9\jkli\em\iY\k\i\e#dXXi[\bnXc`k\`kjqfi^fg

jZ_fc\eYc`aɘXZ_k\i

Besturen in het onderwijs hebben steeds minder vaak (zeer) zwakke scholen onder zich. Maar de kwaliteitszorg op het niveau van de school blijft achter.

Naleving van de wet- en regelgeving kan beter

Het aantal besturen dat de wet- en regelgeving niet naleeft, neemt af. Het gaat om kleine percentages van het totaal. De meeste besturen beheren de financiën goed en handelen in lijn met de wet- en regelgeving.

Waar de regels niet worden nageleefd, komt dit soms doordat ze complex en omvangrijk zijn.

33 1. Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG)@e)'('fekYi\\bkmXefe^\m\\ikn\\[l`q\e[d\[\n\ib\ij\\eMF>`e

de personeelsadministratie.

2. Bestuurlijke samenwerking9\jkli\ebi`a^\ejc\Z_kjfe[\iY\gXXc[\mffinXXi[\ekf\jk\dd`e^fdk\

]lj\i\e%Jk\\[jmXb\iq`\eY\jkli\eX]mXe\\e]lj`\\ei`Z_k\eq\_lejXd\en\ib`e^Xe[\ij`e%

;\`ejg\Zk`\m`e[k[\q\j`klXk`\jfen\ej\c`ab#fd[Xk_\kkf\q`Z_kfg_\ke`m\XlmXe_\kY\jklli_ffik

plaats te vinden.

3. Fusies van scholen 8cjY\jkli\e_lejZ_fc\ejXd\emf\^\e#[Xedf\k\eq\fe[\id\\i\\e[\\cmXe_le

Y\bfjk`^`e^`ec\m\i\e%;\fg_\ɖe^mXe\\ejZ_ffcnfi[k\Z_k\ie`\kXck`a[^\d\c[%

4. Inschrijving van een leerling op een school <eb\c\Y\jkli\e_\YY\e_lec\\ic`e^\ee`\kfg[\al`jk\jZ_ffc

`e^\jZ_i\m\e%@e)'((^`e^_\kfdY\[iX^\ekljj\e\eb\c\k`\e[l`q\e[\e\eZ`iZX\\e_Xc]d`caf\e\lif%

;\`ejg\Zk`\mfi[\ik^\c[k\il^[XkY\jkli\ek\efei\Z_k\_\YY\efekmXe^\e%

5. Toekennen leerlinggewicht FgYXj`jmXe_\kc\\ic`e^^\n`Z_kfekmXe^k\\eYXj`jjZ_ffc\okiX^\c[mXe[\

fm\i_\`[fdfe[\in`ajXZ_k\ijkXe[\ek\^\ek\^XXe%M\\cYXj`jjZ_fc\edXb\e]flk\eY`a_\kkf\b\ee\e

mXec\\ic`e^^\n`Z_k\e%EXXijZ_Xɝ`e^_\YY\ejZ_fc\e`e)'((&)'()k\efei\Z_k\fe^\m\\i,'d`caf\e

euro ontvangen.

Voorbeelden van het (niet) naleven van de wet- en regelgeving

34

Definities financieel toezicht

RECHTMATIGHEID VAN BEKOSTIGING EN BESTEDING

?\\ɘ_\kY\jkllii\Z_kfg_\k^\c[[Xk

het van de overheid ontvangt?

Nfi[k_\k^\c[Y\jk\\[XXe[`\qXb\e

nXXimffi_\kmfc^\ejn\k$\e

i\^\c^\m`e^Y\[f\c[`j6

CONTINUÏTEIT

@j_\kY\jklliÏeXeZ`\\c^\qfe[6

Kan het op korte en langere termijn mfc[f\eXXeq`aeÏeXeZ`‡c\

m\igc`Z_k`e^\e6DXXbk_\kY\jklli

^\Yil`bmXed`[[\c\emffi\\e

adequate planning en control?

DOELMATIGHEID

DXXbk_\kY\jklli\ɖZ`‡ek^\Yil`bmXe

de middelen die het van de overheid fekmXe^k6FdÏeXeZ`‡c\i`j`ZfÆjfgk`a[

k\blee\ej`^eXc\i\e#Y\ffi[\\ck[\

`ejg\Zk`\[\aXXim\ijcX^\emXeY\jkli\e%

NXee\\i[XXil`k\\ei`j`ZfYc`abk#

intensiveert de inspectie het toezicht op _\kY\ki\ɕ\e[\Y\jklli%

Kwaliteit op schoolniveau blijft achter

;\gif]\jj`feXc`j\i`e^mXeY\jkli\e_\\ɘef^k\

weinig effect op de kwaliteitszorg op de scholen en fgc\`[`e^\eq\c]%;`k^\c[kmffiXcc\fe[\in`aj$

j\Zkfi\e#Y\_Xcm\mffi_\kdYf%9\jkli\edf\k\e

d\\iXXe[XZ_k_\YY\emffi[\bnXc`k\`kjYfi^`e^

mXejZ_fc\e\efgc\`[`e^\e%?`\ic`^k\\eY\cXe^$

i`ab\fg[iXZ_k%9\jkli\eblee\efgYi\e^jk^\i`Z_k

n\ib\e`e[\jZ_fc\ejk`dlc\i\e%FfbY\_fi\eq\

schoolleiders en directeuren aan te spreken op resultaten en rendementen.

Examens hoger onderwijs

Uit inspectieonderzoek⁹Yc`abk[Xk\ifemfc[f\e[\

nXXiYfi^\eq`aemffi[\bnXc`k\`kmXeXck\ieXk`\m\

X]jkl[\\ikiXa\Zk\e`e_\k_f^\iY\if\gjfe[\in`aj%

BnXc`k\`kjYfi^`e^\ee`m\XlY\nXb`e^nfi[\e

jk\\[jY\cXe^i`ab\i[ffi[\^if\`#[\[ilbfdd\\i

gediplomeerden af te leveren en de meer diverse

`ejkiffdmXejkl[\ek\e%?\k`jfeY\b\e[f][\q\

ontwikkelingen momenteel een rol spelen in de onderwijspraktijk. In het vernieuwde toezicht op het hoger onderwijs zal dit een punt van aandacht zijn.

Verbeteren bestuurlijk handelen

<\e^f\[Y\jklli`j^\\e^XiXek`\mffi^f\[\

bnXc`k\`kjqfi^\e$Yfi^`e^fgjZ_fc\e\e

fgc\`[`e^\e%?\kY\jkllic`ab_Xe[\c\e[`\ekm\i[\i

m\iY\k\i[k\nfi[\efd\Z_km\ijZ_`ck\blee\e

dXb\e`e[\fe[\in`ajgiXbk`ab%K\[\eb\emXckXXe

meer aandacht voor onderwijskwaliteit en fgYi\e^jk^\i`Z_kn\ib\e%Ffbdf\k\eY\jkli\e

zorgen voor goede informatie over de kwaliteit van hun scholen. Besturen zijn daarnaast afhankelijk van de kwaliteiten van de schoolleiders. Komend jaar doet de inspectie onderzoek naar de relatie kljj\eY\jklli\ejZ_ffcc\`[\i\eeXXi[\ifcmXe[\

jZ_ffcc\`[\iY`abnXc`k\`kjm\iY\k\i`e^%

Financiële risico’s

;\ÏeXeZ`‡c\gfj`k`\mXe[\d\\jk\fe[\in`aj$

instellingen is goed. Een relatief klein aantal Y\jkli\ebXdgkd\kÏeXeZ`‡c\gifYc\d\e%

Besturen zullen de komende jaren wel flink moeten jkli\efg_leÏeXeZ`\\cdXeX^\d\ek%I\j\im\j

jc`eb\e\e\\e[\\cmXe[\Y\jkli\ebi`a^kk\dXb\e

met een verdere daling van de leerlingaantallen als gevolg van krimp. Het opstellen van een goede Y\^ifk`e^\ed\\iaXi\egif^efj\jnfi[k

Y\cXe^i`ab\i%Fg[`kdfd\ekfekYi\b\e[\q\

onderdelen nog in een groot deel van de jaarverslagen.

9 Inspectie van het Onderwijs (2011). Alternatieve afstudeertrajecten en de bewaking van het eindniveau in het hoger onderwijs. Utrecht: Inspectie van het Onderwijs.

35 In alle onderwijssectoren daalt het percentage (zeer) zwakke scholen en opleidingen per bestuur

Een professioneel bestuur is geen garantie voor goede kwaliteitszorg en kwaliteitsborging op een school

Daling van het aantal (zeer) zwakke scholen, in percentages per bestuur

Ondanks dat besturen steeds professioneler worden, is op de scholen en opleidingen zelf in 2010/2011 geen verbetering te zien van de kwaliteitszorg. Dit geldt voor alle sectoren, behalve het middelbaar beroepsonderwijs.

Het bestuurlijk handelen moet nog verder verbeterd worden om echt een verschil te kunnen maken in de praktijk van het onderwijs. Verbeterpunten zijn: een sterkere focus op onderwijskwaliteit, opbrengstge- richt werken, goede informatievergaring en -verstrekking en een heldere

verantwoordelijkheidsverdeling.

Bron: Inspectie van het Onderwijs, 2012

(Voortgezet) speciaal onderwijs In het (voortgezet) speciaal onderwijs neemt het percentage besturen met een of meer (zeer) zwakke scholen scholen af van 39 naar 34 procent.

Basisonderwijs

De daling is het meest zichtbaar in het basisonderwijs. Daar daalt het percentage besturen met een of meer (zeer) zwakke scholen van 25 procent in 2010 naar 18 procent in 2011.

Voortgezet onderwijs

Het percentage besturen in het voort gezet onderwijs met een of meer zeer zwakke afdelingen daalt van 37 naar 34 procent.

36

KLEINE SCHOLEN EN OPLEIDINGEN

6

38

6.

Kleine scholen en opleidingen risicovol

In alle onderwijssectoren ziet de inspectie kwaliteits verschillen tussen scholen en opleidingen. Het succes van leerlingen en studenten hangt dus ook af van de school of opleiding die ze kiezen. De verschillen tussen scholen en opleidingen zijn niet eenvoudig te verklaren, ze hangen namelijk met veel zaken samen.

In 2011 valt op dat de kwaliteit van kleine scholen en

fgc\`[`e^\efge`\lnc`Z_kXZ_k\iYc`aɘ%;`k^\\ɘ

reden tot zorg, omdat tegelijkertijd het aantal kleine opleidingen en scholen groeit. Dit komt door krimp en toe nemende differentiatie in het fgc\`[`e^\eXXeYf[%

Wisselend beeld

E`\kfgXcc\bc\`e\jZ_fc\e\efgc\`[`e^\eYc`am\e

[\bnXc`k\`k\ei\jlckXk\eXZ_k\iY`a[`\mXe^ifk\i\

scholen en opleidingen. Een kleine school of fgc\`[`e^Y\k\b\ek[lje`\kg\i[\Ïe`k`\cX^\i\

kwaliteit. Wel lopen kleine scholen en opleidingen een groter risico om zwak of zeer zwak te worden.

M\i[\im\ijZ_`ck_\kY\\c[kljj\e[\

onderwijs sectoren.

Kleine scholen en opleidingen presteren vaker minder goed

Kleine scholen en opleidingen zijn vaker zwak of zeer zwak dan grotere, vooral in het voortgezet onderwijs. Maar de onderlinge verschillen tussen de instellingen zijn ook groot.

Definities kleine school of kleine opleiding

VOORTGEZET ONDERWIJS (AFDELING)

minder dan 100 leerlingen

BASISONDERWIJS

minder dan 100 leerlingen

MIDDELBAAR BEROEPS- ONDERWIJS

minder dan 12 studenten

HOGER ONDERWIJS

minder dan 25 studenten

Kleine scholen en opleidingen

lopen meer risico om zwak of

zeer zwak te worden.

39 De kwaliteit van kleine basisscholen is verbeterd

Kleine havo- en vwo-afdelingen zijn vaker zwak of zeer zwak

Van de vwo- afdelingen met minder dan 100 leerlingen is 40 procent zwak of zeer zwak.

Gemiddeld is 17 procent van de vwo-afdelingen zwak of zeer zwak.

2010

2011

11,8%

40%

17%

6,5%

Figuur 6.1

Percentage kleine basisscholen dat zwak of zeer zwak is (peildata 1 september 2010 en 1 september 2011)

Figuur 6.2

Percentage zwakke of zeer zwakke vwo-afdelingen, naar schoolgrootte (peildatum 1 september 2011)

Bron: Inspectie van het Onderwijs, 2012 Bron: Inspectie van het Onderwijs, 2012

40

Lagere rendementen bij kleine opleidingen in het mbo en hoger onderwijs

Rendement van kleine opleidingen in het middelbaar en hoger beroepsonderwijs en het wetenschappelijk onderwijs

Bron: Inspectie van het Onderwijs, 2012

1. Middelbaar beroepsonderwijs ;\i\e[\d\ek\emXebc\`e\dYf$fgc\`[`e^\ec`^^\efe^\m\\i.gifZ\ekcX^\i

[Xe[`\mXedYf$fgc\`[`e^\ed\kd\\i[Xeq\jk`^jkl[\ek\e%

2. Hoger beroepsonderwijs@e_\k_f^\iY\if\gjfe[\in`aj`j_\ki\e[\d\ekmXefgc\`[`e^\ed\kd`e[\i[Xe

),jkl[\ek\e^\d`[[\c[)-gifZ\ek%Mffi^ifk\i\fgc\`[`e^\ec`^k[`kkljj\e[\+'\e,'gifZ\ek%

3. Onderwijs en techniek @e[\j\Zkfi\efe[\in`aj\ek\Z_e`\bjZfi\ebc\`e\_Yf$fgc\`[`e^\ekn\\b\\icX^\i

[Xem\i^\c`abYXi\#^ifk\i\_Yf$fgc\`[`e^\e%

4. Wetenschappelijk onderwijs In het wetenschappelijk onderwijs is de relatie tussen omvang en rendement d`e[\ijk\ib[Xe`e_\k_f^\iY\if\gjfe[\in`aj%

5. Techniek, landbouw en gezondheidszorg;\i\e[\d\ek\emXebc\`e\nf$fgc\`[`e^\eq`aecX^\i[Xe[`\mXe

^ifk\i\nf$fgc\`[`e^\e%@e[\j\Zkfi\ek\Z_e`\b#cXe[Yfln\e^\qfe[_\`[jqfi^q`ae[\i\e[\d\ek\emXe

kleine opleidingen juist hoger.

41

Basisscholen

@e_\kYXj`jfe[\in`ajYc`am\e[\c\\igi\jkXk`\jfg

bc\`e\jZ_fc\eef^dXXin\`e`^XZ_k\iY`a^ifk\i\

scholen. In het afgelopen schooljaar is de eerdere achterstand sterk ingelopen. Van de scholen met minder dan honderd leerlingen is 6,5 procent zwak f]q\\iqnXbk\^\e\\ecXe[\c`ab^\d`[[\c[\mXe

+#+gifZ\ek %L`k`ejg\Zk`\^\^\m\ejYc`abk[XkmffiXc

scholen die in de afgelopen vijf jaar sterk zijn gekrompen, vaker zwak of zeer zwak zijn. Een deel mXe[\Y\jkli\emXejZ_fc\e`ebi`dgi\^`fÆjclbk

het niet om de kwaliteit van het onderwijs op peil te houden, mede omdat ze geconfronteerd worden d\kk\il^cfg\e[\ÏeXeZ`‡e\ed`e[\ig\ijfe\\c%

Voortgezet onderwijs

In het voortgezet onderwijs zijn vooral de kleine afdelingen in de hogere onderwijssoorten vaker qnXbf]q\\iqnXb%@e_\kmnf^XXk_\kfd+'

procent van de kleine afdelingen. Ook kleine _Xmf$X][\c`e^\e\emdYf$jZ_fc\ed\k\\ebX[\i$

Y\if\gj^\i`Z_k\\e&f]^\d\e^[\&k_\fi\k`jZ_\

leerweg zijn vaker zwak of zeer zwak. In het giXbk`abfe[\in`aj\eY`amdYf$jZ_fc\ed\k\\e

YXj`jY\if\gj^\i`Z_k\c\\in\^q`ae^\\em\ijZ_`cc\e

tussen kleine en grotere afdelingen.

Middelbaar beroepsonderwijs

@e_\kdYfq`ae[\i\e[\d\ek\emXebc\`e\

opleidingen ongeveer 7 procent lager dan die van

^ifk\i\fgc\`[`e^\ed\kd\\i[Xeq\jk`^

jkl[\ek\e %Bc\`e\fgc\`[`e^\em\ikfe\efe[\ic`e^

wel grote verschillen in rendementscijfers. Nadere analyse laat zien dat met name de kleine

fgc\`[`e^\efge`m\Xl+cX^\ijZfi\e[Xe

gemiddeld. De rendementsverschillen doen zich mffiXcmffi`e[\Y\if\gjfgc\`[\e[\c\\in\^%

Hoger beroepsonderwijs

@e_\k_f^\iY\if\gjfe[\in`ajq`ae[\i\e[\d\ek\e

van kleine opleidingen lager dan die van grotere, eXd\c`ab)-gifZ\ekk\^\e+'kfk,'gifZ\ek%

Hier zijn ook grote verschillen tussen de kleine opleidingen. In de sectoren onderwijs en techniek scoren de kleine opleidingen twee keer zo laag als m\i^\c`abYXi\#^ifk\i\fgc\`[`e^\e%<\el`kqfe[\$

ring vormen de opleidingen in de sectoren land$

Yfln\e^\qfe[_\`[jqfi^1_`\idXXbkfdmXe^

geen verschil voor de rendementen.

Wetenschappelijk onderwijs

In het wetenschappelijk onderwijs is de relatie tussen de omvang van de opleiding en rendemen$

k\ed`e[\ijk\ib[Xe`e_\k_f^\iY\if\gj$

onderwijs, al scoren opleidingen met minder dan 25 studenten wel lager dan opleidingen die 250 of d\\ijkl[\ek\e_\YY\e%Ffb_`\iq`aem\ijZ_`cc\e

tussen de kleinere opleidingen onderling. In de j\Zkfi\ek\Z_e`\b#cXe[Yfln\e^\qfe[_\`[jqfi^

zijn de rendementen juist hoger dan die van m\i^\c`abYXi\fgc\`[`e^\ed\kd\\ijkl[\ek\e%

Onderzoek naar oorzaken nodig

Er is nog weinig zicht op de redenen waarom kleine scholen en opleidingen meer risico lopen en hoe het komt dat sommige kleine scholen en opleidingen het heel goed doen en andere niet.

9c`abYXXi`j_\kd\k\\ebc\`eXXekXcc\\ic`e^\ef]

studenten moeilijker om goed onderwijs te organiseren, hoewel sommige scholen of

opleidingen daar wel in slagen. Het komend jaar zal de inspectie onderzoek doen naar de verschillen en een relatie leggen met krimp of groei van

opleidingen en scholen.

Versnippering

Besturen doen er goed aan de kwaliteit en

rendementen van kleine opleidingen in de gaten te houden. Daarnaast lijkt verdere versnippering van _\kfgc\`[`e^\eXXeYf[fen\ej\c`ab#Xcj[`k^\gXXi[

gaat met een verdere groei van kleine opleidingen.

Aandacht voor de kwaliteit en rendementen van kleine scholen

\efgc\`[`e^\e`j\okiXY\cXe^i`ab%

42

Kfkjcfk

Verbetering wenselijk

De Inspectie van het Onderwijs concludeert dat het in grote lijnen goed gaat met het Nederlandse onderwijs.

K\^\c`ab\ik`a[bXe\edf\k_\kfg\\eXXekXcglek\eY\k\i%

Leerlingen

Het succes van leerlingen en studenten is mede afhankelijk van op welke school of opleiding ze zitten.

?lejlZZ\j_Xe^k`e_f^\dXk\X]mXe_lec\iXi\e\e[\Xe[\i\Y\kifbb\e\eY`a[\jZ_ffc%;\`ejg\Zk`\

miXX^kffbXXe[XZ_kmffi[\fekn`bb\c`e^mXebn\kjYXi\c\\ic`e^\e%

Verbeterpunten

D\k[`kFe[\in`ajm\ijcX^n`c[\`ejg\Zk`\\\eXXekXcm\iY\k\iglek\eXXe[iX^\e%;\q\blee\enfi[\e

^\Yil`bkmffi^\i`Z_k\gif]\jj`feXc`j\i`e^mXec\iXi\e\em\i[\i\m\iY\k\i`e^mXejZ_fc\e%9\jkli\e\e

jZ_ffcc\`[\ij[`\e\e[\q\fekn`bb\c`e^\ek\fe[\ijk\le\e\e[\bnXc`k\`kk\Yfi^\e%<imXi`e^\e`eY`ee\e$

\eYl`k\ecXe[n`aq\el`k[Xkc\i\e[\fi^Xe`jXk`\j[\^iffkjk\bnXc`k\`kjm\iY\k\i`e^cXk\eq`\e%JZ_fc\eq`ae

lerende organisaties met professionals die in onderlinge afhankelijkheid samenwerken.

Ontwikkelingen

?\kbfd\e[\aXXijkXXe_\kfe[\in`ajY\cXe^i`ab\#e`\k\\emfl[`^\fekn`bb\c`e^\ek\nXZ_k\e%;\eb_`\iY`a

XXe[\`emf\i`e^mXeGXjj\e[fe[\in`aj#ÏeXeZ`‡c\l`k[X^`e^\emffiY\jkli\e\e[\e`\ln\\`j\eife[

kf\kj`e^\e\oXd`e\i`e^%?`\id\\nfi[km\iY\k\i`e^mXe[\kXXc$\ei\b\emXXi[`^_\[\eZfe]fid[\

i\]\i\ek`\e`m\Xljffbq`Z_kYXXifgbcXj$\ec\\ic`e^e`m\Xl%

Inspiratiebron

;\`ejg\Zk`\qfl^iXX^q`\e[Xk[`kFe[\in`ajm\ijcX^e`\kXcc\\e\\eeXjcX^n\ib#dXXiffb\\e`ejg`iXk`\Yife

`jmffic\iXi\e#jZ_ffcc\`[\ij\eY\jklli[\ij%8cc\\ed\k\cbXXiblee\en\qfi^\e[XkXcc\c\\ic`e^\e_\k

fe[\in`ajbi`a^\e[Xkq\ef[`^_\YY\e%

;\`ejg\Zk\li$^\e\iXXcmXe_\kFe[\in`aj#

Mevrouw drs. A.S. Roeters Utrecht, april 2012

43

<\e\o\dgcXXimXe[\q\glYc`ZXk`\\e&f]_\kmfcc\[`^\Fe[\in`ajm\ijcX^)'('&)'((`jk\Y\jk\cc\eY`a

GfjkYlj,(%Lblek[XXimffi^iXk`j Y\cc\eeXXi'/''$/',(#\cb\n\ib[X^mXe'/%''kfk)'%''llif]

[\l`k^Xm\[fnecfX[\emXennn%i`abjfm\i_\`[%ec&[fZld\ek\e$\e$glYc`ZXk`\j%

;\q\glYc`ZXk`\`jffbk\m`e[\efgnnn%fe[\in`aj`ejg\Zk`\%ec%

Auteursrechten voorbehouden

>\_\c\f]^\[\\ck\c`ab\fm\ieXd\f]i\gif[lZk`\mXe[\`e_fl[mXe[\q\l`k^Xm\fgn\cb\n`aq\[Xeffb#

qfe[\imffiX]^XXe[\jZ_i`ɘ\c`ab\kf\jk\dd`e^mXe[\Xlk\liji\Z_k_\YY\e[\`jm\iYf[\e#Y\_fl[\ej[\

Y\g\ib`e^\eY`a[\n\k^\jk\c[%?\km\iYf[Y\ki\ɘffb^\_\c\f]^\[\\ck\c`ab\Y\n\ib`e^%

8Xe[\kfkjkXe[bfd`e^mXe[\q\l`k^Xm\`j[\l`k\ijk\qfi^Y\jk\\[%Mffi`e]fidXk`\[`\efZ_kXejfemfcc\[`^

of onjuist is opgenomen, aanvaardt de Inspectie van het Onderwijs geen aansprakelijkheid.

Copyright © 2012, Inspectie van het Onderwijs, Nederland

Inspectie van het Onderwijs GfjkYlj).*'

*,''>JLki\Z_k K'// --0-'''

www.onderwijsinspectie.nl

@J9E0./$0'$/,'*$)..$0

Bestellen

Colofon

Publicatie

Inspectie van het Onderwijs Concept & vormgeving J_ffkd\[`X#>ife`e^\e Concept & fotografie M\ekf9fi\Xc\#>ife`e^\e Drukwerk

;Xd\eMXe;\m\ek\iYm#N\ib\e[Xd