De fietstochten …
• laten je kennismaken met prachtige natuur;
• vertellen adembenemende verhalen;
• leiden je langs historische monumenten.
Sta oog in oog met historische locaties
Fiets of wandel naar de plaatsen waar het allemaal gebeurde. De routes zijn uitgerust met Liberation Routepunten: infoborden met pakkende oorlogsverhalen.
Onderweg kom je de stille getuigen tegen van het roerige oorlogsverleden. Je (her)ontdekt monumenten, historische locaties, crashsites, gedenkplaten en militaire
INTRO
Eindelijk bevrijd! Feest! Maar de maanden die volgden, stonden bol van emotie. Gevechten, bombardementen, honger en censuur vormen stof voor tal van verhalen. De aangrijpende getuigenissen katapulteren je terug in de tijd. Zo beleef je de angst, de spanning, maar ook de humor van toen.
1
1
Baileybrug in natuurgebied het Marum, Wuustwezel Bomkraters, Mechels Broek
Den Toren Brasschaat
Fiets terug in de tijd
Toerisme Provincie Antwerpen puzzelde in samenwerking met de deelnemende gemeenten zeven bevrijdingsroutes langs het fietsknooppuntennetwerk bij elkaar.
Ervaar de vreugde en het verdriet van de
bevrijdingsperiode
• Lier - Sint-Katelijne-Waver - Mechelen p. 4
• Geel - Kasterlee - Olen - Meerhout p. 6
• Oud-Turnhout - Arendonk - Retie - Kasterlee - Lille - Turnhout p. 8
• Hoogstraten - Baarle-Hertog/Nassau - Merksplas - Rijkevorsel p. 10
• Schoten - Brasschaat - Stabroek - Kalmthout - Kapellen p. 12
• Wuustwezel - Brecht - Brasschaat - Kalmthout p. 14
• Kalmthout - Essen - Wuustwezel p. 16
Extra verhalen, bezienswaardigheden, foto’s op je smartphone? Download de gratis Liberation Route Europe App en beleef zo veel meer…
OVERZICHT
Bevrijdingsroutes
BEVRIJDINGSROUTE
LIER • SINT-KATELIJNE-WAVER • MECHELEN
Ontdek het tragische verhaal achter het monument van de Lierse kunste- naar Bertro op het Acaciaplein. Bewonder ook het Ursulineninstituut in Sint-Katelijne-Waver, met zijn unieke wintertuin, kloosterkerk, school- museum, pianogalerij. Fiets langs het prachtige Mechels Broek. Spot je de bomkraters in het landschap? Ze herinneren aan de helse oorlogsstrijd.
Vertrek: CC De Mol, Aarschotsesteenweg 3, 2500 Lier of Station Nekkerspoel, Ontvoeringsplein, 2800 Mechelen
Traject: 05-89-05-40-48-49-35-36-37-01-70-46-64-57-96-98-65-24-25-56-66- 31-05
Afstand: 56 km
0 km 2 km N
BEVRIJDINGSROUTE
GEEL • KASTERLEE • OLEN • MEERHOUT
De ‘Slag om Geel’ was een van de zwaarste veldslagen van de bevrijding in België. Kippenvel verzekerd op het War Cemetery in Geel waar 400 militaire graven de tol van de hevige gevechten tonen. In Olen en Lichtaart ontrafel je de spannende geschiedenis van de Umicore-fabriek. Zing tijdens een tocht op de Bevrijdingslaan eens het lied Hokey Cokey. Meerhoutenaars weten waarom...
Vertrek: Toerisme Geel, Markt 1, 2440 Geel
Traject: 80-79-02-03-06-95-20-21-22-30-29- (uitbreiding 90-12) -13-63-69-78- 49-41-45-46-22-67-66-44-42-08-09-81-80
Afstand: 80 km (uitbreiding 92 km)
Maak aan KP 49 de oversteek naar Geel-Stelen en ontdek het Liberation Routepunt, de Britse begraafplaats en het oorlogsmonument.
0,6
Met dank aan Toerisme Provincie Antwerpen © 2019 | Nadruk of aanpassing onder gelijk welke vorm is verboden | Kaartontwerp TPA & Elke Feusels | www.provincieantwerpen.be | Voor verbeteringen en suggesties op de routes en de bewegwijzering: www.routedokter.be
08
0,6
Met dank aan Toerisme Provincie Antwerpen © 2019 | Nadruk of aanpassing onder gelijk welke vorm is verboden | Kaartontwerp TPA & Elke Feusels | www.provincieantwerpen.be | Voor verbeteringen en suggesties op de routes en de bewegwijzering: www.routedokter.be
62
De Liereman: militair oefenterrein voor SS-Pantserdivisie Landschap De Liereman Crashsite Lancaster Lage Mierdse Weg Crashsite Lancaster Lage Mierdse Weg Crashsite C-47 Rhoode Crashsite Glider Corsendonk 1
5 4 3 2
BEVRIJDINGSROUTE OUD-TURNHOUT • AREN- DONK • RETIE • KASTERLEE • LILLE • TURNHOUT
Honderden vliegtuigen trokken over Retie, Kasterlee en omgeving. De tocht brengt je langs vele crashsites. Sta stil bij het aangrijpende verhaal dat bij elk neergestort vliegtuig hoort. Onderweg sprokkel je ook verhalen over de Duitse bezetter, het verzet en de slachtoffers van de zware gevech- ten aan het kanaal Dessel-Turnhout-Schoten.
Vertrek: Bezoekerscentrum Landschap De Liereman, Schuurhovenberg 43, 2360 Oud-Turnhout
Traject: 62-61-11-59-67-72-12-43-42-07-92-91-27-34-33-32-58-36-75-74-76-77-99- 70-78-48-45-46-62
Afstand: 74,5 km
0 km 2 km
N
14
18 17 16 15
Crashsite Dakota Bosend Oud Gemeentehuis Markt
Duits afweergeschut bestookt geallieerde vliegtuigen Straaleind, Heidewind Een Duitse verdedigingsgordel rond Union Minière Snepkensvijver-Grote Heide Herdenkingsmonument Markt
21
27 26 25 24 23 22
28 Crashsite Halifax Grootrees Herdenking V-bom inslag Kapel, Herentalsesteenweg Huldemonument Sint-Jozefstraat Gedenkplaat Oud-Gemeentehuis Tielendorp Crashsite Handley Page Hampden Straaleind Feest en verdriet in Gierle Singel
Gedenkpaneel bommenwerper Goordreef, Hemeldonk Crashsite Halifax Oude Lillebaan 6
10 9 8 7
31
37 36 35 34 33 32
Gedenksteen Antoon Neefs Singel
Locatie tragedie Josephien Vervoort Rooien
Hoeve Kempisch Legioen nabij KP 46 Herdenkingsmonument Begraafplaats, Schoolstraat Een langverwachte bevrijding Grote Markt Monument Pro Patria Parklaan Monument Polar Bears, Lt. Thomas W. Salmon Kon. Elisabethlei Communicatiebunker
BEVRIJDINGSROUTE HOOGSTRATEN • BAARLE- HERTOG/NASSAU • MERKSPLAS • RIJKEVORSEL
Bewonder de hoge toren van de Sint-Katharinakerk in Hoogstraten. In 1944 blies de Duitse bezetter deze kerktoren op. Trap daarna in het spoor van de Poolse bevrijders, die Merksplas en Baarle bevrijdden. Verwar ze niet met de Britse ‘Polar Bears’, over wie je alles te weten komt aan het monument in Rijkevorsel.
Vertrek: Sint-Katharinakerk, Vrijheid 151, 2320 Hoogstraten
Traject: 53-52-19-18-22-23-80-79-93-92-91-82-87-08-06-07-31-10-99-12-11-35- 34-30-71-85-36-29-53
Afstand: 70 km
BEVRIJDINGSROUTE SCHOTEN • BRASSCHAAT • STABROEK • KALMTHOUT • KAPELLEN
De Duitsers bleven de regio bestoken met vliegende bommen. Deze tocht laat je kennismaken met de angst en terreur die de V-bommen veroor- zaakten. Vanaf het Albertkanaal in Schoten fiets je via het Peerdsbos richting Stabroek. Het Heilig Hartbeeld op het Frans Oomsplein en het monument Treurende moeder in Kapellen zijn de stille getuigen van de bombardementen.
Vertrek: Aanlooproute Albertkanaal Schoten of De Vroente, Putsesteenweg 129, 2920 Kalmthout
Traject: 20-32-33-34-78-96-13-14-85-17-84-02-81-79-76-77-12-10-11-39-38-37-36- 41-20
Afstand: 44 km
Vanaf KP 81 in Kalmthout kan je ook de bevrijdingsroutes naar Wuustwezel, Brecht (p. 15) of Essen (p. 16) volgen.
BEVRIJDINGSROUTE WUUSTWEZEL • BRECHT • BRASSCHAAT • KALMTHOUT
De bombardementen zinderden lang na in Wuustwezel. Het lot van een moeder met zeven kinderen laat je niet onberoerd. Houd ook halt aan de Schervenmuur, een blijvende herinnering aan de frontlinie die door Brecht liep. Fiets verder langs het Heidestatieplein naar de Kalmthoutse Heide en leer meer over de opmars van de Canadese bevrijders. De Licht Vlieg- wezenlaan loodst je door het boeiende militaire verleden van Brasschaat.
Vertrek: De Gasthuishoeve, Dorpsstraat 36, 2990 Wuustwezel
Traject: 91-92-93-96-97-81-98-99-69-40-41 (route 40-41 loopt langs jaagpad aan overkant kanaal en terug bij brug Sas 4)-36-37-38-21-27-73-74-79-81-71-05- 06-87-03
Afstand: 63 km
Halte 7 in Brecht staat tijdelijk aan KP 97, kruispunt Vondel-Henxbroeck en vanaf eind 2020 in de Kloosterstraat.
BEVRIJDINGSROUTE
KALMTHOUT • ESSEN • WUUSTWEZEL
Op het Heuvelplein in Essen herdenkt een monument, in de volksmond ‘De Pomp’, de slachtoffers van beide wereldoorlogen. Op hetzelfde plein vertelt het Liberation Routepunt over de ergste bominslag ooit in Essen. Fiets naar de bosrijke omgeving van Horendonk en lees in de Leegtestraat het verhaal van de Britse navigator Jack Cheesman. Stop na een prachtige tocht langs het natuurreservaat De Maatjes even bij het infobord op de Witgoorsebaan in Wuustwezel. Je ontdekt er een verhaal dat je niet snel vergeet…
Vertrek: De Vroente, Putsesteenweg 129, 2920 Kalmthout Traject: De Vroente-25-80-89-24-14-23-22-55-52-53-08-07-04-05-71- fietsostrade naar Station Kalmthout-De Vroente
Afstand: 44 km
Fiets kilometers terug in de tijd en beleef de bevrijding Download je graag de bevrijdingsroutes op je smartphone of gps? Zoek je meer info over de monumenten? Surf dan naar fietsroutes.provincieantwerpen.be.
Kijk ook op www.kempen.be voor streekinfo, fietsnieuws en logeertips.
Het fietsnetwerk Kempen krijgt in de winter 2019/2020 een update. Knooppunten kunnen hier en daar wijzigen.
De bevrijdingsroutes op fietsroutes.provincieantwerpen.be
zijn steeds actueel.
Colofon Foto’s Stadsarchief Geel, Collectie Willem Van Broeckhoven, TPA Kempen, Gemeentebestuur Brecht, Ilse Prinsen - Brasschaat, Sylvie De Weze - Mechelen Redactie Schrijf.be, Toerisme Provincie Antwerpen i.s.m. deelnemende gemeenten
Opmaak en druk Antilope De Bie Kaarten Elke Feusels Verantwoordelijke uitgever
