Bij lage met ver-

' 1 /j •, "' ' 'I ' ~ 1,1 ' > l , ,.., • ' , "' • ' : I ) ' ' ~ ,: ~~ • I ' I : • ' ~ I , • • 1

• 0 •

'• ' '-.,. ~ ' • ' ,, (.' ~ .";-::, • ~: l- f :• I •' ,'r ... • I -,':0.( ' : ' • • I r '

• •

e cr1s1s

door drs. G. M. V. v. Aarden- ne, voorzitter van de sociaal- economische commissie van de VVD.

De loonmaatl'egel, l'eeds lang ver·

wacht, is er gekomen. De Kamer heeft het regeringsbesluit gesanctioneerd, na·

dat het scherpste kantje eraf was ge·

slepen.

Wie ltan :nu beschouwd worden als winnaar uit het strijdperk te zijn gelwmen?

De oppositie niet. Haar rol in het debat was in feite secundair. Iedereen Wist dat zij tegen was. Zij stelde zich geheel op als een vertegenwoordigster van belan·

gengroepen, i.c. de vakbonden.

De vakbeweging ook niet. Zij speelde wèl een hoofdrol in het Kamerdebat, zij het zonder lijfelijke aanwezigheid. Maar de wendingen in haar opstelling waren te frequent geweest: eerst art. 8 van de loonwet afwijzen ornaat art. 10 er toch was; dnn erkennen dat matiging nodig is, maar zich onmachtig weten om tot een co11crete afspraak te komen; dan een politiek stakinkje van een uur om het parlement onder druk te zetten;

dan, wanneer do regering onder druk van de Kamer zódanige verschuiving in het pakket aanbrengt, dat het werkne- mersinkomen in het eerste halfjaar 1971 nog een - zij het klell1e - reële groei te zien zal geven, toen weer een scherpe afwijzing; dan na afloop een - overi·

gens toe te juichen, bij art. 8 was dat anders! - aanvaarden van de loonwet;

en nu op bedrijfstaltniveau (de bouw!) toch weer dreigementen.

De werltgevers oolt niet. De onmacht van hun organisaties om te zorgen dat matigingaafspraken ook werkelijk wor- den nagekomen, is zonneklaar gebleken.

Zij hebben niet anders kunnen doen dan zich achter de regering verschuilen.

De confessionele partijen odlt niet. Hun verdeeldheid in eigen boezem is toch

weer gedemonstreerd. zij het dat het voor hen nog redelijk is afgelopen. Maar de discussie in de op het debat volgende NKV-vergadering leert, dat een deel van de confessionele vakbeweging het optre- den van de aan haar ,.verwante" par·

tijen beschouwt als een slag in het ge- zicht. M.a.w., men verwachtte dat ook deze partijen zich zouden opstellen als behartigers van het deelbelang, dat der werknemers.

De regering waarschijnlijk nog het meest. Vier weken geleden wees ik er al op dat ik haar tactiek van uitstel een juiste vond. Langer wachten - om con·

juncturele redenen wellicht gewenst - ging niet met het oog op de kalender en de contractsherzieningen per 1 janua- ri. Haar leden hebben de loonmaatregel met kracht en waardig verdedigd. Maar het zal er voor haar nu op aankomen in de komende maanden de hand eraan te houden dat ook in de praktijk de loon·

maatreg·el werkt.

Tijdelijke werking

Ik heb al meer betoogd, dat uit econo·

misch gezichtspunt een loonpauze e.d.

slechts een tijdelijke afkoelende werking kan hebben. De krachten van vraag en

a~mbod, ook op de arbeidsmarkt, kan men er niet mee uitsluiten. Het effect 01> de loonkostenstijging (ca. 1% op een totaal van meer dan 10%) is ook niet groot. Wèl van belang is het psycho- logisch effect. Ook als er hier en daar eens wat zwart betaald zal worden, gaat dit niet verloren. Maar het werkt slechts korte tijd. Vandaar dat de valtbeweging, als gesprekspartner bulten spel gezet (door eigen handelen!), nu reeds een

•

loonexplosie aanltondigt per 1 juli a.s.

Dat moet dan ooit psychologisch effect hebben: ,.wij zijn geen .,pn.plereQ tij·

ger'' !".

Of die explosie er per 1 :Juli werkelijk komt, dà.t hangt nu juist van die con·

junctuurontWikkeling at, De tekenen hieromtrent zijn ongunstig. En àls er een omslag komt, dan is het gevaar voo1· een loonexplosie, gezien weer de economi·

sche wetmatigheden, niet zo gx·oot,

Mentaliteitscrisis

Maar de werkelijke crisis blijft. Het is ook niet slechts een economische, maar meer nog een mentaliteltscrisis.

Terecht sprak ons Kamerlid Rietkerk over het wantrouwen dat elke partner bij het loongesprek had in het gezag van de ander, dat gemaakte afspraken door degenen die de onderhandelingspartners vertegenwoordigen, ook worden nageko·

men.

Bijzonder verhelderend is ook de dis·

cussie tussen de socialistische hooglera- ren Pen en Heertje In Het Parool ge- weest (de bijdrage van de heer Den Uyl hierin kan hierbij gevoeglijk buiten be·

schouwing blijven). Pen verwijt de oppositie dat zij zich voor het karretje van de rancunettzen heeft la:ten spannen, gedreven door vrees voor extremisten. Heertje ziet dit niet zo, bekijkt de zaak meer economisch dan politiek en wijst erop dat in de huidige situatie een fun- damenteel ander economisch beleid moet worden gevoerd dan de Keynesiaanse conjw1ctuurpolitiek.

Ik heb enige weken geleden dit laatste ook 1·eeds ter discussie gesteld. Maar dat neemt niet weg dat een oppositie, die zich op de door Pen beschreven wijze gedraagt, een gevaarlijk spel speelt.

Voeg dit bij de wederom gebleken on- duidelijkheden i1: de confessionele boezem, dan zou de in de verlüezlngs- strijd van 1967 ook door ons gewenste polat'il%\tic van indivldualistiscll tegen·

~ver colleetivistiscll beleid, nu althans van de éne kant, wel eens kunnen ont·

aarden in een grove lielangenstrijd in onze vertegenwoordigende lichamen.

Voor een juiste werking van de demo- cratie geen prettig vooruitzicht. Demo- cratie zonder vertrouwen is ondenkbaar.

De crisis zit akelig diep.

Bij lage met ver-

kiezingsprogram leine man 1n enge _bos

In dit nummer van ons blad is een uit 32 pagina's bestaande bijlage ge- voegd, waarin men een tweede con·

cept-verkiezingsprogram aantreft.

Televisie-uitzending van de VVD: woensdag 20 januari, van 20.20-20.30 uur, Neder- land I.

Radio-uitzending VVD: zaterdag 16

van de januari, van 18.20-18.30 uur, over zender Hilversum 11 (298 m).

Zonder zorgen komt men niet alleen niet de wereld, maar ook het oude jaar niet uit, dat is weer eens duidelijk geble- ken uit diverse verklaringen die rond de jaarwisseling door bekende leidingge- vende figuren in de sociaal-economische

sector zijn afgelegd. De president van De Nederlandscha Bank, dr. J. Zijlstra, spande wat een sombere toekomstvisie betreft wel de kroon, niet beroepsmatig, maar echt, zoals hij zei. Over een even- tuele loonexplosie na de loonmatigings·

periode van zes maanden liet dr. Zijlstra zich wat voorzichtiger uit toen hij ver- klaarde een dergelijke explosie niet strikt nodig te"achten. "De werkenden, de niet-werkenden, de mensen die het van collectieve voorzieningen moeten hebben, de woningbouw, zij allen zullen lijden onder een nieuwe loonexplosie.

Daarom moet die eenvoudig niet gebeu·

ren," aldus de ptesident.

Dit zijn ware woorden die niet dikwijls genoeg kunnen worden herhaald. Men vraagt zich daarbij af of deze waar- schuwing zowel in kringen van de werkgevers als die van de werknemers voldoende wordt verstaan. Er is van beide kanten een elkaar niet ontziende belangenstrijd gaande, waarbij de kleine zelfstandigen, de gepensioneerden en zij die van de opb!'engst van een klein bezit leven, volkomen de dupe dreigen te wor- den. Van enig begrip voot• een solidari-

teit~gevoel is daarbij geen sprake, De

uitgave van de volkspartij voor vrijheid en democratie

door onze medewerker G. Stempher

werkgevers gingen met name bij de be- rucht geworden uitkering van vierhon- derd gulden te snel overstag, waarbij zij

vergaten dat hun lotgenoten, te weten de marginale ondernemers, in een uiter- mate ongunstige positie zijn komen te verkeren. Bij de valtbeweging zag men een soortgelijke ontwikkeling, waarbij de niet meer werkende leden in de kou kwamen te staan. Zo dreigt de kleine man, hetzij werkgever, hetzij oud-werk~

nemer, te worden fijngemalen tussen de molenstenen van werkgevers en werk- nemeFs.

Mag het dan al waar zijn dat zich In 1970 minder bedrijfssluitingen voorde- den dan in 1969, de jongste ontwikke·

ling in het bedrijfsleven belooft voor l1et nieuwe jaat· niet veel goeds.

Andere geluiden

Het blijft intussen een merkwaardig feit dat onze economische commentato- ren in hun interpretaties van mening blijven verschillen. Zo heeft de heer K.

Lewin, hoofdinspecteur-directeur voor

de Arbeidsvoorziening in Zuid-HoHand, onlangs als zijn verwachting uitgespro- ken dat het aantal buitenlandse arbei·

ders in Nederland in de komende jaren zal worden verdubbeld. Op het ogenblik telt ons land ongeveer 90.000 gastarbei- ders. Volgens de heer Lewin zijn wij bij ons wat de buitenlandse gastarbeiders betreft, nog lang niet op het Europese peil aangekomen en is onze arbeids- markt, ondanks de pessimistische gelui- den uit het bedrijfsleven, nog gunstig te noemen. Hij meent dat er op de arbeids·

markt nog nergens aanwijzingen zijn.

die op een grotere werkloosheid zouden duiden. Wel denkt hij dat de onderne- mers in 1971 de loonkosten zullen gaan drukken. Indien er een grotere werk- loosheid zou komen, aldus deze

commentator, dan zal dat in de eerste plaats voor het midden- en administratie- ve kader merkbaar ;~:ijn, omdat in de produktiesectox· nog volop werk voor- handen is.

Wie heeft er gelijk? Het schijnt een moeilijk te beantwoorden vraag die ve- len niet ten onrechte in vertwijfeling brengt, zoals onder meer blijkt uit de nieuwjaarsrede van de voorzitter van de Amsterdamse Kamer van Koophandel, de heer W. Rehbock, als hij verklaart:

"Nagenoeg iedereen is het er over eens dat een voortgaan van de inflatie in het VERVOLG OP PAGINA 8

nummer 1033 vrijdag 8 januari 1971

2 - vrijdag 8 januari 1971

Kamerlerlen spreken

. . . . . . . Fldtriek . . . et teamiJlate - alle VVB~I . . . . ..._... . .

... ltiMDk•--- _... ... ...

·welke be&

•-nl .."__.

^Al nnlea ^Mor

lla_.... . . ••• de VVB. AlleeB ..nectlp -Dkondl~rlnaea wordea ppu...__,.. (ml•

nimaal moeten wortleD opcece•en de ce- ..._te waar .. ltljeeilkom•& plaate beeft - he& 11:0bouw. de aaam van de apreker en bet tUd•tip \'an aauvanc).

J{opt voor dese rubriek dln& ceseaden te worden aaa bet alpmeeD aeeretarlaat

•aa de VVB. Konlncfnnegraebt IJ te Den JlaaJr. De rubriek woi'IH •fee-loten op -ndaJrQCbtead U_.. uur .-orafpande - · de .ei'IIClbijnlncsdatum .aa Vrijheld en Democratie.

Aankondigingen

Datum Gemeente Plaats en tijdstip

15 jan.

I

^Santpoort

1.-

15 jan. Den Burg hotel Tessel; 20.00 uur 18 jan. Zeist Figi; 20.00 uur 18 jan.

I

^Voorburg Dienstencentrum

Sprekers mr. H. v. Riel

H. J. L. Vonhoff L. H. de Beer

.:mr. A. Geurtsen

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

Bijzonderheden

georganiseerd door de afdelingen Bloemendaal, Heemskerk en Velsen

f

onderwerp: ~onlngbouw

1--

18 jan. Leeuwarden mevr. mr. E. Veder·

Smit 18 jan. Steenbergen hotel v. Tilburg; 20.00 uur

20 jan. Delft

I

Aula TH; 12.40 uur 21 jan. ,. Heelsum

I

Klein Zwitserla.J!d

21 jan. Den Haag

1 -

22 jan. Leeuwarden

I

de Klanderij; 20.00 uur 22 jan. Terneuzen

I

hotel Rotterdam; 20.00 uur

22 jan. Leidschendam

1 -

22 jan. Assen

H. J. L. Vonhoff

H. Wiegel H. Wiegel

mr. H. E. Koning dr. K. v. Dijk mr. A. Geurtsen mr. H.E. Koning mr. J. G. Rietkerk

I

onderwerp: Op weg naar de verkie- zingen

I

DSV; lunch-bijeenkomst

I

studiecentrum voor hogere politie- ambtenaren

' JOVD

f--

O.Z. Vlaanderen

onderwerp: Veranderende normen Vereniging van Staten- en Raadsle- den; onderwerp: Sociale aan~elegen­

heden

I

Overcingel; 20.00 uur

---~---~---

22 jan. Amsterdam mevr. mr. E. Veder-

Smit

Amsterdamse Farm. Stud. Ver.;

forum over nationalisatie van de farmacie

I

^Baarn restaurant de la Prome-

I

G. Koudijs

I

onderwerp: De verdediging van het

nade; l!O.OO uur Westen, ook van het leefmilieu

22 jan.

2

_5 __ j_a __

n·----~-R-h_e_n-en---~--ho-te

20.00 uur ^{__ l_d_e __} K_o_e_r_h-eu_v_e_l_; _____

l

mr. H. v.

R--ie-1---~~~g-e_o_rg_an

Wageningen, Amerongen, Veenen-^__ i_s-ee_r_d---doo __ r ___ d_e __ ru __ d-el-in_g_en __

daal en Renswoude

j· H. Wiegel

j

25 jan. Rotterdam LSVR

25 jan. Appingeclam Landgoed Ekenstem

I

^dr. K. "'· Dijk

I

O.C. Fivelingo; onderwerp: Onder- wijs, .,Ouders en kinderen"

CapeDe a/.S

IJssel

l

De Koperwiek

I

^{mr. A. Geurtsen}

I

^{politiek café}

25 jan.

I I

^{drs. 'nl. a Joekes}

l

sociaal-economische problemen

I

Gebouw van NPB;

1

mr. J. G. Rietkerk

I

20.00 uur

25 jan. Wassenaar onderwerp: Loonstop

28 jan. Deventer

I

New Forest; 20.00 uur

I

H. Wiegel

I

debat met mej. mr. A. Goudsmit (D'66)

I

hotel Buitenzorg Eek; 20.00· uur

I

mr. dr. C. Berkhouwer

I

Ede

28 jan. JOVD; onderwerp: Jong en liberaal

29 jan. Eindhoven

I

Coca,gne; 20.00 uur j mr. H. v. Riel

I

_29--ja_n_. ____

~T--er

^__

A_~---+'---~~ _EL~J_._L_._~_o_nho.U ________ -+,---

1 I mr. J. G. Rietkerk I

1 febr. Delft

1 febr. Meerkerk

I I

^{H. J. L. Vonhoff}

e Het bestuur van de afdeling Beem- ster is gewijzigd. V oorzitter is thans de heer H. Runge en penningmeesteresse mevrou>A' J. Völlmar-Straatsma.

e Het afdelingsbestuur van Castricum werd uitgebreid door de verkiezing van de heren B. Schaakeen H.M. J. Jansen.

e Op 13 december overleed op 70-jarige leeftijd onze partijgenoot mr. F. C.

Vorstman. De voorzitter van de afdeling Hilversum schreef ons o.m.: "Bij het heengaan van deze vertrouwde figuur beseffen wij met dankbaarheid en wee·

moed dat het mede aan zijn persoonlijke instellingen en capaciteiten te danken is dat de liberale gedachte zich in het Gooi in de steun en toewijding van ve- len mag verheugen. De afdeling verlie&t in hem een even bekwaam als actief lid'\

De heer Vorstman is van 1945 tot 1962 raadslid en wethouder van Hilveraum geweest. Van 1962 tot september was bij geodeputeerde van Noord-Holland. In

e Op 15 januari spreekt mej. mr. A.

Kappeyne van de Coppello voor de VVD-vrouwengroep te ·Alphen aan de Rijn. De bijeenkomst begint om 10.00 u.

e Drs. D. Dees kan men op 18 janua1i beluisteren te Winterswijk.

e Staatssecretaris De Koster vervult twee spreekbeurten: op 25 januari om 20.00 uur in hotel Alpha te I.ochem (statencentrale Zutphen) en op 4 fe- bruari te Dordrecht.

• De VVD-vrouwengroep te Wassenaar komt op 29 januari om 10.30 uur bijeen.

Tijdens deze bijeenkomst zal mej. mr.

A. Kappeyne van de Coppello het woord

het provinciaal bestuur beheerde hij op bijzonder deskundige wijze de bepaald niet gemakkelijke portefeuille van "we- gen en waterstaat". Eveneens tot sep- tember 1970, toen zijn gezondheid hem helaas niet meer toestond te werken, was de heer Vorstman voorzitter van de afdeling Hilversum.

• In. het bestuur van de afdeling Ber- kel en Rodenrijs zijn enige mutaties gek&men. Voorzitter is de heer C. de Jong, secretaris de heer J. Henkei (J.

van Oldenbarneveltlaan 38, tel. 3690) en penningmeesteresse mevrouw P. C. Pas- schier-den Heijer. De afdeling riep een commissie in het leven, die onder lei·

ding van de heer J. G. Kersten het af.

delingsbestuur op politiek terein zal bij- staan.

e Sedert 15 december is het bestuur van de recio-Gouda als volgt samenge- steld: dr. R. W. de Korte (vOOI'Z.), ir.

M. A. van Holten (secr.'t, A. J. Rensen (penningm) en W. P. A. Blankespoor (lid).

voeren.

e De kamercentrale lJtrecht komt op maandag 25 januari bijeen in een bui- tengewone algemene vergadering in het Gebouw voor Kunsten en Wetenschap- pen te Utrecht, aanvang 20 uur. Aan de orde komen o.a. de vaststelling, in defi- nitieve vorm, van de kandidatenlijst voor de verkiezing van de Tweede Ka- mer, de voor de verkiezingen te voeren propaganda en de aanvulling van de propaganda-commissie. Ook zal een na- beschouwing plaats hebben van de ver- gadering van provinciale staten, die ter vaststelling van de begroting voor 1971 op 13, 14 en 15 januari wordt gehou- den.

I .

Albl~rwaard

vrijheid en democratie

De redactie van Vrijheid en Democra- tie is gevestigd te Amsterdam, Nieuwe Herengracht 89-B. Hoofdredacteur en voorzitter van de redactiecommissie is de heer Ph. C. la ChapeUe.

De abonnementen-administratie wordt verzorgd door het algemeen secretariaat van de VVD, Koninginnegracht 61 te Den Haag (telefoon, uitsluitend voor abonne- menten- administratie, 070 • 111741).

Voor adreswijzigingen etc. wende men zich dus tot het algemeen secretariaat.

De advertentie-exploitatie wordt ver- zorgd door de Nederlandse Dagblad

Unie, Witte de Withstraat 73 (postbus 824) te Rotterdam. telefooL 810 1t7211.

algemeen secretariaat

Bet algemeen secretariaat v:u.

de VVD is gevestigd te DeD Haag, Koninginnegracht 61, tele·

foon (070)-604803. Postrekening:

67880 ten name van de algemeen secretaris van de VVD te Den Haag.

secretariaat

tweede kamer fractie liet secretariant \'an de vvn-

frnt'tie in de 'l'weHde Ku.mer is ge- vestigd in het gebouw van de Twee- dt• Kamer, llhm~nhnf 1 A te Den Haag. Telefoon (070) 6il9Jl.

VRIJHElD EN 'DEMOCRA ltE

Debat over de wedde

"Amendement moet ik Kamer ernstig ontraden"

"Vóór stemmen had grote politieke

betekenis"

"Tenslotte kom ik dan tot een van de belangrijkste punten van deze be- raadslagingen, namelijk het door de heer Maenen aangekondigde amende- ment, dat tot doel heeft een structurele verhoging van de wedde van de dienst- plichtigen te bereiken, die zou moeten ingaan op 1 juli 1971. Voor het tweede halfjaar van 1971 zou daarvoor een bedrag van f 7,5 miljoen nodig zijn, dat zou moeten worden gevonden in de besparing van kosten, gelegen in het verschil tussen de geschatte en de werkelijk aanwezige sterkte aan mil~­

tair personeel in 1971.

Hef is mij bekend dat de heren Ma.e- nen en Kleisterlee - en met hen een aantal andere afgevaardigden - van mening zijn, dat nog in 1971 een nieuwe stap behoort te worden gezet op de weg naar een volwaardige bezoldiging van de dienstplichtigen. Dit standpunt is al neergelegd in de motie, die de heer Maenen op 23 februari jl. heeft ingediend en die op 25 juni jl. in deze Kamer werd aangenomen.

Ik heb destijds gemeend deze motie naast mij neer te moeten leggen. Het amendement dwingt mij ertoe er in de eerste plaats op te wijzen dat - nadat de inkomsten van de dienstplichtigen ongeveer 20 jaar lang op een laag peil waren gehouden en mijn ambtsvoor·

ganger hierin met ingang van 1 januari 1967 een belangrijke verbetering had gebracht, gedurende mijn ambtsperiode deze inkomsten - uitgedrukt in netto maandelijkse bedragen voor een dienst- plichtig soldaat - zijn gestegen van f 104 tQt f 202 en dus in nog geen vier jaar ¹bij'na zijn verdubbeld. Met ingang van 1 januari 1971 worden zij opnieuw verhoogd - ik denk tot ongeveer f 240 - en dan in de loop van 1971 naar verwachting nog enkele keren, met nu nog onbekende percentages, o.a. met ingang van 1 juli, dezelfde datum die in het amendement wordt genoemd.

Ik meende hierop te moeten wijzen, ook al zal men opmerken dat de ver- hogingen sedert 1967 slechts ten dele

Een indringende beschouwing. Dat is het oordeel dat lik in de Kamer tijdens de debatten over de defensie- begroting heb gegeven over de passa- ge in zijn rede, waarbij minister Den Toom het amendement Maenen om tot een wedde-verhoging voor de diens-tplichtige militairen te komen, heeft bestreden, Een beschouwing die als er niets op zou zijn gevolgd in de loop van dit debat ons er ook zeker toe zou hebben gebracht om onze stem aan dit amendement te onthouden.

In dit geval is het parlementair debat er echter één geweest, waarbij in ·de loop van de discussie niet voor- bereide politieke uitspraken zijn ge- daan, een situatie die maar zelden voorkomt, maar dan ook extra krui- derij aan een Kamer-vergadering toe- voegt. Daardoor is er aan de indieners van het amendement een verklaring ontlokt, die van zeer wezenlijke be- tekenis is voor de beoordeling van het amendement en daardoor zijn wij uiteindelijk tot een van de minister afwijkend standpunt gekomen.

Wellicht is het goed om die ontwik- keling van het begin af op de voet te volgen. In de eerste plaats moeten wij ons dan herinneren, dat in 1970 een motie van de heer Maenen door de Kamer is aangenomen om de wedde van de dienstplichtige militairen m.i.v. 1 januari 1972 op het niveau van de beroepsmilitairen te brengen, zij het dat er een verschil zal moe- ten blijven omdat het vrijwillig die- nende personeel uit hoofde van ·zijn status en de eigen aard van het mili- taire beroep recht heeft op een belo-

ningssyst~em, waarin bepaalde on- gemakken ook financieel tot

Voor uw was

naar

BORG U

Tevens adre$ voor Chemisch Reinigen N.V. STOOM- EN CHEMISCHE WASSERIJ

vJJ.. C. D. BORGH & Zn.

BeUevoystraat "'iS ..., Botterdam - Telefoon 232631 - 236281

vrijdag . 8· ianua~i 19·71 .,... 3

Vlak voor Kerstmis heeft de Tweede Kamer, bijde behandeling van de defensiebeg roting, o.m. gedebatteerd over de· wedde van dienst- plichtigen. De liberale minister Den Toom maakte ernstige b~zwaren

tegen een amendement van de heer Maenen, dat beoogde een structu- rele verhoging van deze wedde per 1 juli a.s. De argumentatie van de minister vindt men op deze pagina, ontleend aan de Handelingen.

De liberale Kamerfractie stemde voor he amendement, dat mede daardoor werd aangenomen. Namens de fractie sprak de heer Von- hoff, die in het artikel onderaan op deze pagina zijn standpunt nog eens uiteen zet.

van structurele a!Lrd zijn geweest.

Ook de regering is in beginsel niet gekant tegen optrekking van de wedde der. dienstplichtigen, maar zij staat wel op het standpunt dat dit moet gebeuren binnen het kader van de financiële mogelijkneden en onder afweging van alternatieven.

Het is u bekend dat de verhouding tussen uitgaven voor exploitatiekosten en de ruimte voor investeringen binnen de krijgsmacht ongunstig is. De Kamer heeft daarover gisteren uitvoerig ge- sproken. Toch hebben wij ons in de exploitatie-sector al zo veel mogelijk beperkingen opgelegd. De tijdelijke vermindering van de vredessterkte van 18 op 12 vliegtuigen van de Starfighter- squadrons en de de-activering van en- kele eenheden geleide wapens is door ons met de grootste tegenzin doorge- voerd. Ook het parlement is over deze ontwikkelingen bezorgd. Het zal duide- lijk zijn, dat deze tijdelijke maatregelen dan ook zo snel mogelijk weer onge- daan moeten worden gemaakt.

Aanvaarding van het amendement betekent in feite een verdere verslech- tering van de verhouding tussen investeringen en exploitatie-kosten, in plaats van een verbetering. Een ge- gronde rechtvaardiging hiervoor, ook tegenover onze NATO-partners, kan ik niet vinden.

Men kan, zoals de indieners van het amendement doen, daar tegeno~r

stellen dat slechts een verschuiving binnen de exploitatie-sector wordt be- oogd en dat de post voor bezoldiging van het militaire personeel daarvoor ruimte biedt.

Inderdaad is over 1970 de werkelijke .. sterkte aan personeel ~deiner geweest dan de geraamde, dO<;h daar zijn wel enkele argumenten tegenover te stel-

~ len. Dat in 1970 dit verschijnsel optrad, moet niet worden gezien als een zaak waarvan ook in de tookomst kan wor- den uitgegaan. In het jaar tevoren - in 1969 - was de werkelijke sterkte zelfs iets hoger dan de raming en ook

uitdrukking worden gebracht. Een volstrekt gelijke beloning is dus geen redelijk einddoel, maar - en daar zijn wij het over eens - de verschillen dienen tot ongeveer 15 à 20 % te worden teruggebracht. Dat kan niet in één keer noch op korte termijn en daarom hebben wij mdertijd tegen deze motie gestemd. De tijdsbepaling daarin leek ons veel te kort en dat zou in ernstige mate de kwaliteit van onze defensie-inspanning kunnen scha- den.

Op het verwijt dat ons taen door de kamermeerderheid is gemaakt, dat wij de dienstplichtigen voor de kwaliteit van de investeringen lieten opdraaien 'heb ik toen namens de fractie geant-

woord dat dit om twee redenen een onterecht verwijt was en wel in de eerste plaats omdat de dienstplichti- gen, ook vergeleken met het buiten- land, al zeer goed aan hun trekken komen - wij laten ze dus niet in de kou staan - en in de tweede plaats omdat een goede materiële uitrusting op zichzelf ook uitnemend personeels- beleid is, omdat die ten tijde van een conflict beslissend is voor het aJ. of niet hebben van een redelijke over- levingskans.

Daarnaast staat ook onze overtui- ging dat het goed zal zijn t.e streven naar de hiervoor aangeduide situatie m.b.t. de wedde van de dienstplichti- gen; een opvatting die is neergelegd in ons discussieprogramma. Ook daarvoor zijn goede redenen.

Allereerst omdalt slechts een betrek- kelijk gering deel van de voor de dienst geschikte jongeren werkelijk

· wordt opgeroepen. Er zijn allerlei ca- tegoriën die voor uitstel of vrijstelling in aanmerking kunnen komen en er wordt met de aanwezigheid van een bijzonder geval nogal ruimhartig re- kening gehouden. Dat maakt de last voor hen die wel moeten opkomen re- latief zwaarder, omdaJt het hen nu in maatschappelijk opzicht gezien tijd kost, die anderen, vele anderen, kun- nen benutten voor de opbouw van hun verdere carrière. In de tweede plaats is het goed als de factor arbeid in de militaire dienst gezien gaat worden als een kostbaar en kostelijk goed, dat derhaJJ.ve een zo efficiënJt mogelijk gebruik verdient.

Tegen die achtergrond moet nu het amendement Maenen beoordeeld wor- den, dat aanmerkelijk minder ver

in 1971 zal getracht worden overeen- stemming te bereiken. Het is. bov.endien zo, dat indien de geplande sterkte - en dat is de optimale sterkte - niet wordt bereikt, in dfezelfde exploitatie- sector vrijwel steeds uitgaven op ander terrein no~akelijk blijken. Zo moeten dan werkzaamheden worden uitbesteed ih verband met een tekort aan tech·

nici. Een dergelijke handelwijze vergt veelal aanzienlijk hogere bedragen dan uitvoering in eigen beheer.

Voorts heeft de ervaring geleerd dat in de exploitatie-sector altijd tegenval- lers voorkomen, die toch moeten wor- den opgevangen. Zo brengt het oefe-!1-en in Frankrijk extra kosten ·met zich mee, prijsstijgingen in de materieel- sector waren groter dan werd ver-.

wacht, de toelagen buitenland stegen meer dan zich liet aanzien. Het is daar·

om slechts zinvol de begroting in dit opzicht als totaliteit te bezien en niet elk artikel afzonderlijk.

Het kabinet meent dan ook dat de laatste weddeverhoging voor dienst- plichtigen die op 1 juli van dit jaar is doorgevoerd in deze kabinetsperiode tot een goed niveau heeft geleid. Een verdere structurele verhoging acht ik thans weinig urgent.

Tenslotte mag ik niet verhelen dat ik in de laatste tijd niet slechts vele gunstige reacties uit de Nederlandse bevolking krijg met betrekking tot mijn streven om tot een adequate defensie- inspanning te komen, maar dat deze reacties daarbij somtijds vergezeld gaan van een geldelijke bijdrage ten behoeve van de investeringssector.

Men weet immers dat de wedde en de sociale positie van de Nederlandse dienstplichtigen aanzienlijk hoger en beter is dan in welk ander Europees land ook.

Ik meen dat ik voldoende mijn grote bezwaren tegen het amendement heb uiteengezet, bezwaren die ook door het kabinet worden gedeeld. Daarom moge ik de Kamer de aanvaarding van dit amendement ernstig ontraden.''

ging dan de motie van een tijd terug, Immers dit amendement hield slechts in dat er een structurele verbetering

·per 1 juli a.s. in de wedde tot stand zou komen, maar het was niet zo dat daarmede de in de motie vervatte eis bij benadering zou worden gereali- seerd. Voor het begrotingsjaar was de dekking bovendien zeer vernuftig gevonden in het achterblijven van de reeële personeelsultgaven voor bur- gerpersoneel bij de begrotingscijfers, een verschijnsel dat men kan betreu·

ren, maar dat zich telkenjare voor- doet. Het probleem was dan ook niet de f 7.500.000 voor 1971, maar de f 15.000.000 in de volgende jaren. Wij konden daarom in eerste aanleg wel verklaren, dat wij sympathiek stonden tegenover dit amendement, maar wij wilden de beslissing nog openhouden.

In die situatie legde minister Den Toom zijn verklaring af en die had een belangrijke uitwerking. De Ka- mer kan immers slechts beslissen over het begrotingsjaar dat voor haar ligt, maar het betoog van de minister, dat U elders terugvindt, opende de mogelijkheid om ook over die langere termijn met de indieners van het amendement van gedachten te wisse- len. Dat dit mogelijk was, he-t moe-t met erkentelijkheid worden vermeld, was mede te danken aan de toen als Kamervoorzitter fungerende S.G.P.- afgevaardigde Van Rossum, die deze discussie wel binnen de perken hield, maar tegelijkertijd de ruimte in minu- ten bood om tot een gedegen uitwis- seling van standpunten te komen in politiek wezenlijke interruptiedebat- ten.

Daarbij legden de heren Mommer- steeg, voorzitter van de defensiecom- missie van de Tweede Kamer ea te•

vens voorzitter van de defensiecom- missie van de KVP-fractie, Kikkert en Maenen na klemmend aandiriflgen onzerzijds de verklaring af, dat hun fracties nu bereid waren uit te spre- ken dat voor de komende kabinets- periode voor defensie voldoende mid- delen ter beschikking gesteld zouden worden om zowel de investeringen op een beter peil te brengen als om deze structurele weddeverhoging te finan- cieren. Daarbij werd uitdrukkeliJ'k ge- steld ·dat zo nodig daarvoor het de-

VERVOLG OP PAGINA 7