/->
i/uji
VERVOLG NOTULEN VERGADERING 5 NOVEMBER 1932.
•De Voorzitter geeft nu de gelegenheid aan geintroduceerden en leden, om in gedachtewisseling te treden met of vragen te richten tot den inleider. , . -. • -,^^.
De heer Zeijdel bevestigt de mededeelingen van den inleider, met de meeste-^ïfeiF conclusies kan hij zich echter ^ ^ ^ ^ J f ^^^^f^^*
Hij spreekt hier zijne eigen overtuiging uit en treedt m e t op namens het Indo Europeesch Verbond, vjaartoe hij ook geen volmacht heeft. De beperkingen aan alle takken van het onderwijs m N . I. °Pgf ^JS^' ^^^^
een noodzakelijk gevolg van het geldgebrek. H^^^^^.^^^J^^J^^^^J^^^^
gedacht worden aan onwil der Regeering of aan politieke beweegrede- nen. Indien de groote finantieele nood in het oog gehouden wordt
zal het oordeel over de regeeringsdaden ook op ^^^^^fT^'f^f^^ltZlf^^
zachter uitvallen, dan in de inleiding. Ook in den l'^'^U^l^'^ll^.
teerd tegen allerlei maatregelen op dit gebied, doch m d i e n het geld in 's-Lands kas ontbreekt, kan de Regeering aan d^^P^o^^^^^JJ^^^^^
gehoor geven. Het is een overal voorkomend feit, dat iedere tak van dienst zich verzet tegen versobering in eigen huis. De Regeering moet bezuinigen, ook daar waar verzet is, ook daar waar Zij het on- gaarne doet.
De basis van bezuiniging bij het onderwijs is stopzetting der uitbreiding en terugneming der uitwassen. Onder de uitwassen rekent hij voornamelijk, dat er door de uitbreiding vooral van het Inlandsch Ondervnis te veel intellectueelen gekomen zijn, die de Indische maat- schappi niet benutten kan. Moet men nu toch maar doorgaan met de m - tellectueele verheffing der Inlanders. Ook het I.E.V. moet andere uitwegen voor zijne leden vinden, dan uitsluitend intellectueele ar- beid. De Regeering wil terecht het onderwijs contingenteeren, omdat het nuttig effect voor de gemeenschap geenszins vaststaat.
De bezwaren van den inleider betreffen in hoofdzaak de oplei- ding der Inlanders, daarover behoeft hij zich niet zoo bezorgd te maken, want de inlanders hebben die schoolopleiding m e t zoo noodig,
er is toch geen passende werkkring voor al die intellectueelen te vinden. De uitbreiding van dat onderwijs is in veel te snel tempo geschied, waardoor te veel Inlanders op eene voor hunne omgeving te hoog intellectueel niveau zijn gekomen. Dat tempo was misschien wen- scheliik, doch blijkt onuitvoerbaar wegens de hooge kosten. Er wordt ook niet aan gedacht, dat zelfs kleine verbeteringen meermalen hooge kosten meebrengen door vermenigvuldiging van toepassing.
Als particulier werkgever heeft de heer Z. herhaaldelijk opge- merkt, dat vele intellectueelen als werkkracht in het bedrijf on-
bruikbaar waren, terwijl er een tekort bestaat aan technisch geschool- de arbeiders. De Regeering heeft echter het technisch onderwijs nog besnoeid. Het I.E.V. probeert thans het ambachtsonderwijs te steunen.
Hij acht het niet noodig, om alle Inlanders zooveel onderwijs te geven als in Europa noodig geoordeeld wordt. Afgescheiden daarvan is het thans onmogelijk het onderwijs uit te breiden vóórdat de begroo- ting kloppend is gemaakt. Het is daarom onbillijk de Regeering nu te verwijten, dat zij dat onderwijs afbreekt.
Een andere lOTestie is de verslechtering van het Mulo-onderwijs, hierbij is het bezwaar van het I.E.V., dat de Regeering geen rekening met de werkelijkheid houdt, die verslechtering van het Westersch On-
derwijs afwijst. Voor de Europeanen eischt het I.E.V. minstens dezelf- de onderwijamogelijkheden als in Nederland, voor Inlanders is dit on- noodig en onuitvoerbaar. De tegenstand in Atjeh en Menangkabau(?) tegen de vervanging van het Maleisch door de landstaal op de scholen is voor Europenanen niet begrijpelijk, daarom moet men zich hoeden, om voor het Inlandsch Onderwijs dezelfde maatstaven te gebruiken als voor het Europeesche onderwijs.
De uitzending van Europeesche leerkrachten uit Nederland is zeer duur en daarom zeker thans niet te verantwoorden.
Er zijn thans Kweekscholen voor Europeesche onderwijzers in In- dië. Het I.E.V. is begonnen met er een op te richten, die gesubsi- dieerd werd. Inderdaad was het in den aanvang moeilijk voldoende man- nelijke kweekelingen te krijgen, nu is de toeloop bevredigend.
Bij de indi anise er ing dient men langs lijnen van geleidelijkheid te werk te gaan. Het tempo moet niet versneld worden, anders komen de Indo Europeanen in de verdrukking, zij moeten gelegenheid hebben een anderen uitweg te zoeken om hunne werkkracht productief te maken.
2.
Met de versobering der onderv^ijzerssalarissen is hij het eens^
omdat waar de geheele levensstandaard op lager niveau komt, ook de onderwijzers mee moeten. . niiic^t doch Dat het schoolgeld indertijd hoog is^pgevoerd is juist, doen de inleider vergat er bij te zeggen, dat in dien ^«^ °°L^^^^^^^f ^,^^.
sen bij Gouvernement en in particuliere bedrijven ^terk verhoogd zijn.
Niet noodzakelijke vakken als gymnastiek handwerken e.d. die- nen nu, wegens geldgebrek, afgeschaft te ^^ï^^?',^^^^6^^^^°^f ^ f wel, dat in vroegere jaren te groote royaliteit is betoond o.a. DIJ
den bouw van Kweekscholen. , ^ , •• • + ^^^ o-y-o- nrnd^t De beperking der "wilde scholen" acht hij niet ^°° ^JS' °^^^^
er dikwijls heel llecht onderwijs gegeven wordt Joor niet ^evoegden.
De kennis der Nederlandsche taal wordt ook ^oor de Inlanders zeer op prijs gesteld, omdat zooveel jongeren die taal machtig zijn, dus deleter bezoldigde betrekl.ingen zonder kennis van die taal al-
leen voor de jongeren bereikbaar zouden blijven. on-iuist De afschaffing van het klein ambtenaarsexamen acht ^IJ onjuist^
De Rep-eering heeft het trouwens weer ingesteld voor hen, die de la eere school doorliepen doch geen einddiploma verwierven,
gere schooi ao P |^ algemeen de bezuiniging op onderwijs.
Hij acht h e f b!;. rationeel, dat de Regeering de cursussen voor yker, voor opnemer bij den topografischen dienst e.a. opheft, nu Zij geen nieuwe iikers meer aanstelt en de topografische opname stopzet.
?e heer Cramer acht de financieele toestand_van Indie zeer slecht Die toestand noopt tot ernstige bezuiniging ook op het on- ler^fs', maar de manier waarop het onderwijs wordt afgebroken betreurt hii. Hij heeft met belangstelling naar inleider geluisterd en is het
in vele opzichten met hem eens, doch het parool kan niet zyn voorogaa- met uitbreiding van het onderwijs, doch streven om ^^^^^f J ^ f ^^^^!^„.^
behouden, in elk geval afbraak tegen te gaan. Voor alles zal gezorgd moeten worden, dat de op afbraak gerichte maatregelen ongedaan ge- maakt worden^^ hoe het mogelijk is, dat ook hier weer kan verkondigd worden dat Sr in Indië te veel intellectueelen zijn. Hij meende, dat die veiouderde stelling toch wel afdoendo weerlegd was. Het gewone Inlandsche onderwüs wordt ingekrompen, niettegenstaande het schrome- lyk ?e kort aan scholen, daarom loopt men in Indië te hoop en nu zou men hier willen beweren, dat er te veel onderwijs gegeven is. Dat
abituriënten niet geplaatst worden en met hunne ongebruikte diplo- ma's rondloopen is te wijten aan gebrek aan arbeid doordat alles at-
gebroken wordt. Het is inderdaad noodig, dat ook op het onderwijs- budeet bezuinigd wordt, doch onder het mom van bezuiniging zijn poli- tieke tendenzen verborgen. De bezuiniging wordt door de reactie mis- bruikt, om het onderwijs af te breken, het intellectueele peil der Inlanders te drukken. Onder al die besproken maatregelen schuilt öü/o
•Dolitiek en maar 20^ is zuivere bezuiniging. . ^ . . -, De heer Cramer acht het wenschelijk, dat van het Comité m deze eene krachtige actie uitgaat, in de richting van amendementen, die de Kamer op de Onderwijs-begrooting kan indienen. ^ .^ ^..^ .,
De heer Stibbe is den inleider dankbaar voor de duidelijke uit- eenzetting dezer voor ons vrij verwarde materie. Hij vraagt hoe de in- leider komt aan het cijfer der wilde scholen, volgens de laatste be-
richten in de Indische pers zouden er duizenden zijn. Zou mleiaer hem ook kunnen inlichten wat eigenlijk de ernstige bezwaren van de Taman Siswo vereeniging en van de Mohammadiah zijn tegen de bepalin-
gen ter regeling dier wilde scholen. Hij merkt verder op, dat het herordeningsplan indertijd in het Comité is besproken en er ongeveer niets goeds aan bevonden werd. Het is trouwens door den tegenwoordi- gen Banister van de baan geschoven; wat wil men er nu m Indie van
invoeren. ^ , -, T J -P
De heer van Wijngaarden heeft het in de Volksraadstukken getrof- fen dat de meerderheid tot overeenstemming met de Regeering heeft willen komen. Zij zou tevreden geweest zijn als verdere bezuiniging stop werd gezet totdat de V.R. de Regeeringsplannen in hun geheel had kunnen toetsen. Die plannen zouden vooraf door eene Regeerings-
commissie uitgewerkt moeten worden.
Straks zal het Comité overwegen of het in deze actie zal voe- ren en in welken zin, daarom wil hij van inleider gaarne vernemen m hoeverre die zich met het standpunt der m.eerderheid in den V.R. kan vereenigen.
3.
De heer Roorda kan hier niet in een politiek debat treden met den heer Zeijdel. Door de onderwijzers vakvereeniging is eene lijst van bezuinigingsvoorstellen gepubliceerd, die minder afbrekend wer- ken, dan de maatregelen der Regeering. De Regeeringsbezuiniging heeft een sterke politieke tendens en daar ligt gevaar in. Dat ge- vaar voelt men bij de debatten in den V.R. , vooral bij de Inlandsche leden;. De Regeering wenscht de moeielijkheden op hare eigen wijze op te lossen en niet te luisteren naar wenschen, die andere oplossin- gen aan de hand doen. Dat is de grondoorzaak van het conflict in den V.R.
De particulieren in Indië zien in het onderwijs alleen een pro- ductie apparaat voor werkkrachten. Dit is echter niet het hoofddoel.
Het algemeen vormend onderwijs moet in de eerste plaats brengen alge- meene ontwikkeling. Het is geen opleidingsinstituut.
Men wil het Westersch onderwijs voor de Inlanders sluiten, door inkrimping van het Hollandsch Inlandsch Onderwijs; dit dient tegenge- gaan te worden, om politieke verwikkelingen te voorkomen. Ieder ouder, ook en vooral de Inlander, wenscht voor zijn kind minstens hetzelfde ontwikkelingspeil, als waarop hij zelf staat en de kans daarop wordt door de Regeeringsbezuiniging verminderd.
Inleider, en met hem vrijwel de geheele Indische maatschappij, wenscht op onderwijsgebied althans het tegenwoordige peil te behou- den en daarvoor is normale uitbreiding noodig. Het onderwijs op de volksscholen zonder rationeele uitbreiding is geld weggooien, omdat de abituriënten dan in een steeds uitgebreider milieu van analfabe- then terugvallen en al het geleerde verloren gaat. De geheele onder- wijsversobering is geen bezuiniging, want het rendement der uitgaven neemt door die maatregelen af. Er wordt op deze wijze geld uitgege- ven, waarvoor geen tegenwaarde wordt geleverd.
De heer Roorda is vóór de Indianisatie, hij heeft daar zelf aan meegewerkt, daarom waarschuwt hij echter tegen indianiseering van het onderwijs. Het Nederlandsch zou dan als vak afgeschaft moeten worden, wat de Inlanders zelf niet willen. Zij zouden dan de leidende
en zelfs de middelbare betrekkingen niet kunnen vervullen, de india- niseering zou dan onmogelijk worden. Indianisatie, die uitsluitend ten doel heeft vermindering van uitgaven, kan niet geaccepteerd wor- den, want dat zou neerkomen op een terugdringen van de Inlanders naar het laagste plan. Indianiseering van het onderwijs houdt india- niseering van Indië tegen. Met den heer Cramer is hij het niet eens,
dat de financiën stopzetting der uitbreiding van het onderwijs noodig maken. Stopzetting van de uitbreiding staat gelijk met achteruitgang.
De grootere toeloop van mannelijke leerlingen naar de Kweekscho- len, waarop de heer Zeijdel doelde is een crisisverschijnsel, waarmee gepaard gaat achteruitgang van het gehalte der leerlingen.
De bezwaren tegen de regeling der wilde scholen is niet anders dan een bewijs, dat de Regeering de verslechtering van het onderwijs niet tegen kan houden. Volgens de nieuwe ordonnantie kunnen leer- krachten zonder eenige bevoegdheid onderwijs geven aan die scholen.
Door die regeling heeft de Regeering de verantwoordelijkheid van ver- slechterd onderwijs op zich genomen. Het door inleider genoemde cijfer heeft alleen betrekking op Westersch Lager Onderwijs en is daarom zooveel lager dan in de dagbladen gegeven. De bezwaren van Taman Siswo en Mohammadiah tegen deze regeling zijn voornamelijk van politie- ken aard, daar zij bevreesd zijn, dat onderwijs op nationalistischen grondslag niet toegelaten zal worden door verschillende ambtenaren, die er tot dusverre geen zeggingschap over hadden.
De opheffing van het Maleisch als leervak op de H.I.S. en de K.C.S.
is een politieke zet van de Regeering. Zij wil daardoor tegengaan de verspreiding van één algemeene taal voor alle Inlanders. Vandaar ook de oppositie in Atjeh tegen het gebruik van de landstaal als voer- taal op school. Voor hun algemeene ontwikkeling hebben de Inlanders het Maleisch noodig.
In antwoord op de vraag van den heer van Wijngaarden verwijst in- leider naar het ultimatum van het V.R.lid V/iranata Koesoema (1932- H 1381) waarbij gesproken werd namens de fractie der Inlandsche B.B.
ambtenaren, de nationale fractie, de vrijzinnige fractie, de Katholie- ke groep en de leden De Dreu, Duiidjosewojo, Wotosoetario en Van Mook.
Daarbij werd gevraagd eene commissie, om het geheele onderwijs- stelsel in studie te nemen ter betere aansluiting aan de behoeften der Indische maatschappij. In afwachting van de totstandkoming dier
4 .
herziening zou de Regeering dan a l l e veraere^aatregele^^^^^^ stop z e t t e n en de daarop ^^^^^^^x^^ f ^^,^?ioopif moe?L afzien van a l l e
terugnemen. De Regeering zou ^^?.^°°^i°3?iggen, vergrooting van
v e r d i r e leerplan^^ijzigxngen, contingenteeringen, ^_^^ ^^^ subsidies k l a s s e n , opheffing of °!«^f\^^^S van schol ^ ^. ^^ ^^^ ^^^^^^ ^ ^ _
felL^^i r.TSl.^^: lTToll.lliZ^^er .eg.ootins o.e. te haXen.
Dit i s echter n i e t gelukt. rneerderheid, zooals boven i s om- Met het standpunt ^ a n ^ \ 3 ; p ; ? ^ e n Wanneer eene deskundige com- schreven, kan i n l e i d e r f ^ ^ ^ 7 d o l t i s hij overtuigd, dat aan vele der missie de noodige Z°''^ttl}TteTeloet zal gekomen v;orden. Zou de door hem genoemde ^ e s ^ ^ ^ ^ f ^ J ^ i n e d e n besproken v e r s l e c h t e r i n g e n Tweede Kamer gedaan krijgen dat ^^ XÖ - ^ werden voorge-
S a L r . I r s u S ï f t l f ^ f .fsrfotrnr r S : i r / S e / a e s . . n a i s e co^issie, - r ° § i . T ^ S S ? 3 - f o ^ ? a ? i r S f z é ^ f e l die aal^llinsen van
fa? «^o^reA ; S f J e ï ; ! ' H e f ;=^Ltu:/LrfaL.« ae ™eae«er.ins van ae„
•^^^^ TiTerTol^ ^ ^ l^f ^ed;.ex.ing toe.
Aan de leden der Tweede Kamer van de Staten Generaal.
Het Comité Nieuw Indië betreiirt het, dat geen overeenstem- ming is verkregen tusschen de Indische Regeering en den Volks-
raad over de vaststelling van de Vê afdeeling der begrooting van 1933. (1)
Te meer acht het deze gang van zaken bedenkelijk omdat, nu, voor het eerst sedert de instelling van den Volksraad, eene der- gelijke beslissing valt, zij het deel van de Regeeringszorg betreft, dat de ingezetenen van alle rassen en maatschappelijke lagen het meest ter harte gaat.
Hierin heeft het Comité aanleiding gevonden deze aangele- genheid in studie te nemen. Het veroorlooft zich de resultaten onder de aandacht van Uwe Kamer te brengen.
Het Comité meent op den voorgrond te moeten stellen, dat de financieele toestand van Nederlandsch Indie zoo ongunstig is, dat bezuiniging op alle uitgaven, dus ook op onderwijsgebied on- afwijsbaar is. Dit is in den V.R. dan ook in het algemeen toege- geven.
Aan dien eisch van bezuiniging Imoopt het Comité echter de voorwaarden vast: dat vermindering A/-an uitgaven inderdaad bezui- niging ten gevolge heeft, d.w.z. dat bezuiniging op onderwijs geen meerdere uitgaven op ander gebied veroorzaakt; dat geen an- dere motieven, dan verlichting van het budget, leiding geven aan de bezuinigingsmaatregelen en dat de weg wordt open gelaten, om in de toekomst op ongewenschte maatregelen terug te komen zonder groot e schade aan het onderwijs te berokkenen.
Bij de bezuiniging, die heeft plaats gehad, is in vele ge- vallen met d-eze voorwaarden onvoldoende rekening gehouden.
(1) De afdeeling Onderwijs is verworpen met 2? steimnen voor en ' 31 stemmen tegen. Handelingen V.R. eerste gev\fone zitting
1932/33 blz.1499.
i
^
2.
3. Aan de eerste voorwaarde voldoen o.i. niet tal van maatre- gelen, genomen ten opzichte van het Westersch Lager Onderwijs en het inlandsoh Lager Onderwijs op Westerschen grondslag.
De opheffing van de voorklassen aan de lagere scholen, de opvoering van de leerlingenschaal, samenvoeging en splitsing van klassen met combinaties, die goed onderwijs ter zeerste be- lemmeren, vermindering van subsidies voor bijzonder onderwijs, dat daardoor tot lager peil wordt teruggedrongen, opheffing van ïïederlandsche middagcursussen aan de H.I.S., terugbrenging van
het peil der H.I.S. en H.C.S., om.zetting van H.I. en schakel- scholen in standaardscholen e.d., verlagen ontegenzeggelijk het peil van deze voorname schakel in het onderwijsstelsel. Dit heeft
ten gevolge, dat er een hiaat ontstaat tusschen dit lager onder- wijs en het onderwijs van hoogeren rang, waartoe het toegang
geeft, met als verder gevolg een neerdrukken van de opleiding tot middelbare en leidende betrekkingen in Indie , Op den duur toch zal bij verlaging van het peil van het onderwijs op de lage- re scholen, ook dat van de middelbare scholen en in aansluiting daaraan, dat van het hooger onderwijs verlaagd m^oeten worden.
De noodige krachten voor het bezetten van die functies zul- len in de toekomst in steeds mindere kwaliteit door Indische
scholen geleverd kunnen worden, de bezetting met dure im.port- krachten zal dientengevolge in toenemende mate noodzakelijk blij- ven. Deze bezuinigingsmaatregelen zullen dus eene lolijvende ver- zwaring der beheerskosten van het Landsbestuur veroorzaken en een beletsel vormen voor economischer personeelsbezetting bij particuliere ondernemingen. En dat geschiedt in denzelfden tijd,
dat de Regeering te recht klaagt over den bijna ondragelijken last der personeelskosten.
4. Regelingen, die ook uit andere motieven, dan bezuiniging voortspruiten zijn: de stopzetting en inperking van het Inlandsch
ambachts-Onderwijs, de opheffing van verschillende vakcursussen, het niet beschikbaar stellen van subsidies voor handenarbeid aan het bijzonder onderwijs. Deze maatregelen komen mede voort uit de
steeds weer opkomende opvatting, dat de groote massa der Inlan-
I
aers kloine landbouwer of daglooner moet blyven. Eene opvatting, die verbetering van den maat.ohappelyken welstand der Inheem- schen belet.
Bat.elfde motief, naar dan niet alleen voor de inheemsehen, sehemert ooi. door b« de verzwaring van de toelatingseisohen voor de Teehnisehe Sehool, bij de afsohaffing van eenige afdeelingen dier sehool, bij de omzetting der Prins Hendrik School In een litterair-eoonomisohe H.B.S., by de opheffing van den eursns
voor zeevaartkunde e.a.
Belemmering van den toegang tot onderwijsinriohting voor de minder gegoeden zal het gevolg zijn van de intrekking van de ver- strekking van gratis leermiddelen aan onvermogenden op de Mulo- soholen, de vermindering van het eaantal studrebeurzen en de ver- mindering van het bedrag der overblijvende met lO/., de dwang tot verhooging van het sohoolgeld voor de gesubsidxeerde bijzondere
• soholen, de bepaling dat voortaan ook over den vaoantietijd schoolgeld moet betaald worden e.d.
Een meer politiek doel schijnt voor te zitten bij de afschaf- fing van het Maleisch als leervak op de H.I.S. en de H.C.S. en
de invoering van de landstaal als voertaal, in plaats van Ma- leisch, op de lagere Inlandsche scholen o.a. in Atjeh en de Me- nangkabau. Door de streektaal in de plaats te stellen van één
algemeene Indische taal wordt het mondelinge en schriftelijke verkeer in den archipel belemmerd, waarmede stelling wordt ge- nomen tegen het éénheidsstreven. De betrokken bevolkingsgroepen hebben dan ook tegen deze wijziging ernstige bezwaren (2).
Ten overvloede is dxt een staaltje van averechtsche bezui- niging, daar het veel kostbaarder is kweekscholen op te richten voor iedere voertaal afzonderlijk, dan voor één algemeene voertad..
5, Afgescheiden van de bezwaren bovengenoemd (3) is een van de + o cr.^^^^^nr^ die iu den V.R. en onder een zeer groot deel voornaamste grieven, aie J-U ut.ii
(2) Zie o.a. de motie Mahmoed, Handelingen V.R. eerste gewone zitting 1932/33 blz.1450 e.v.
r-O Voor oene volledige beschrijving der in de laatste jaren ge-
^^^ ï?o?fen ?elelingen en maatregelen wordt verwezen naar de voordracht'van ten heer J.Roorda in --^,,7^^:S^,^-f,^%;^,^,^y.
n • + A nor7P vnnrdracht is opgenomen m "het indues unaerwijb
°r28'Nov«*irÏ932 dat de'^feden uwer Ka,ner is toegezonden.
4.
van het Indische publiek tot uiting kwani het achterwege blijven van overleg met de gebruikelijke instanties. Des te meer is dat te betreuren,, omdat het hier betreft eene aangelegenheid, waarbij millioenen ingezetenen onmiddellijk persoonlijk belang hebben. Die grief is o.a. sterk op den voorgrond getreden bij de bespreking van de z.g. Mulo-contingenteering (4), Hoewel de Indische Regee- ring formeel het recht had deze regeling bij Regeeringsordonnan- tie, dus zonder raadpleging van den V.R., vast te stellen, zou eene voorafgaande bespreking in dat college heel wat wrijving hebben voorkomen. Evenmin was het o.i. Juist gezien bij de wij'zi- gingen der subsidie regelingen voor het bijzonder onderwijs (5) het gebruikelijke voorafgaand overleg met de organisaties achter- wege te laten. Het Comité Nieuw Indie acht dan ook onjuist de afwijzende houding van de Indische Regeering en den Minister van Koloniën op het door de meerderheid van den V.R. geuite verlan- gen om geen verdere bezuinigingsmaatregelen op onderwijsgebied te nemen, alvorens door eene coir..issie het verband met het geheele onderwijsstelsel en de behoeften der Indische maatschappij in stu- die is genomen (6). De mededeeling van den Minister van Koloniën, dat eene dergelijke commissie wel ingesteld kan worden, doch de Regeering ondertusschen toch door moet gaan met het nemen van bezuinigingsmaatregelen, zonder vooraf het advies van de commis- sie af te wachten (7), kan geen bevrediging schenken, geeft ook geen waarborg, dat het onderwijspeil niet onlaerstelbaar omlaag gedrukt wordt. Het Com.ité verwacht, dat een dergelijke commiissie zeker eene '.-meer efficiënte, meer doelmatige en meer bevrediging schenkende wijze" (7) voor de besteding der beschikbare fondsen zal kunnen geven, dan de meeste tot dusverre getroffen maatrege- len.
De afwijzing van dit verzoek van den V.R., die de onmiddel-
^^^ 136o'e!v!''' ^'•''- '""''" '^''''''' '^^"^i^S 1^52/33 blz.773 e.v.
(5) Handelingen College van Gedelegeerden 1932/33 blz 72 e v (6) Handelingen V.R. eerste gewone zitting 1932/33 blz.1381 ' (7) Zitting Tweede Kamer 1932/33 Be.o-rootinp- vnn W T 10^^ n
derwerp 4 M.v.T. Hi 24 blz ,11. ''^^^"^^^S van H.1,1933, On-
lijke aanleiding was tot de verv;erping der ondervdjsbegrooting, is noch in het belang der bezuiniging, noch in het belang eener, vooral in deze tijden zoo noodige, vruchtbare samenwerking tus- schen Indische Regeering en Volksraad.
Naar onze meening is bezuiniging op onderwijsgebied mogelijk met behoud van de normen van het onderwijs, met behoud tevens der zoo hoog noodige continuïteit van de laagste tot de hoogste
trap. Om dat te bereiken moet de bezuiniging niet gezocht worden in vermindering van de kwaliteit van het onderwijs, zij het dan dat de bezuiniging dan zal moeten gevonden worden in verminde- ring van het aantal onderwijsinrichtingen, van de kw-antiteit.
Schijnbaar is de Minister van Koloniën het hiermee eens, als deze bewindsman verklaart, dat wel de normen van de uitbreiding worden veranderd, doch niet de normen van het onderwijs (8). De door den Minister goedgekeurde maatregelen der Indische Regee- ring, waarop hierboven de aandacht is gevestigd, zijn echter met deze uitspraalc niet te rijmen. liet is juist de groote fout, dat het peil van het Onderwijs naar beneden wordt gehaald en het ge- heelo onderwijsstelsel uit zijn verband wordt gerukt. De eenige oplossing om dit groote kwaad te voorkomen en toch rekening te houden met de tegenwoordige financieele mogelijkheden, is gelegen
in eene evenredige vermAndering van het aantal onderwijsinrich- tingen.
Ook zulk eene regeling zal hard zijn voor vele individuen, doch de gevolgen zullen voor geheel N.I. minder zwaar te dragen zijn. Het percentage van op de openbare en door de Regeering ge- subsidieerde scholen gaande kinderen zal dalen, doch zij die on- derwijs genieten, en daarbij zou dan geen onderscheid gem^aakt mo- gen worden tusschen meer en minder gegoeden, zullen de volle maat krijgen.
Bovendien zou het groote voordeel verkregen worden, dat bij verbetering van den financieelen toestand, de uitbreiding van onderwijsgelegenheid geleidelijk zonder wijziging van het stelsel
(8) Zitting Tweede Kam.er 1932/33 Begrooting van N.I.1933, On- derwerp 4 M.v.T. N§ 24 blz.lO.
/o
6.
kan geschieden. Bij dan mogelijke vermeerdering van subsidies zon ook het "bijzondere onderwijs niet gedwongen zijn alle scholen weer te moeten omvormen, om liet vroegere goede peil te bereiken.
7. Ter bevordering eener vruchtbare samenwerking tusschen In- dische Regeering en Volksraad en ter verkrijging eener efficiënte bezuiniging op onderv\/ijs, ware het wensclielijlc, dat de Indische Regeering alsnog zou overgaan tot de instelling van de in den Vollvsraad bepleite commissie, met dien verstande, dat deze voor- af zal v/orden geraadpleegd omtrent vaststelling of wijziging der regelingen op onderwijsgebied. Als beginsel v;are bij de bezuini- ging voorop te stellen, dat het peil van hot van overheidswege verstrekte, respectievelijk gesubsidieerde, onderwijs dient te Vv/orden gehandliaafd, ten einde de gelegenheid te blijven bieden voor eene opleiding evenwaardig aan die van in Europa opgeleide krachten.
Het Comité Nieuw Indië Mr .CHR.P .van WIJITGAARDEi:,
Voorzitter.
G.TH.STIB3E, Secretaris.
's-Gravenhage, 5 December 1932
i 1]
COMITÉ llLEim ii-miE
/6- U^
Notulen d e r l e d e n v e r g a d e r i n g op 3 ITovem'oer 1933-
Afwezig met kennisgave de h e e r e n van Asbe^k, J$jpkes en
" T e g e n w o o r d i g : van h e t b e s t u u r de h e e r e n '>^an V/ijngaarden, Boeke, Couveur en S t i b h e , van de l e d e n Mevrouw van D e v e n t e r , de h e e r e n Lievegoed en T i l l e m a , de i n t r o d u c e s de h e e r e n
l a t e r en Mühlenfeld. -, ^ v De V o o r z i t t e r opent de v e r g a d e r i n g met de volgenoe reae.
I n deze e e r s t e v e r g a d e r i n g , d i e ons Comité na h e t v e r - scheiden van p r o f . van Vollenhoven h o u d t , mag een woord t e r herdenking van dezen m e d e o p r i c h t e r van en m^edewerker aan ons Comité n i e t o n t b r e k e n . Door zijn overlijden hebben de we-
t e n s c h a p , de Leidsche U n i v e r s i t e i t , Nederland en ï^edcr- l a n d s c h - I n d i ë en ook ons Comité een groot v e r l i e s g e l e d e n .
Ik behoef i n dezen k r i n g de groote v e r d i e n s t e n van p r o f . van Vollenhoven n i e t t e s c h e t s e n . Gij kent ze a l l e n .
Bekend i s U ook, hoe v o l g a a r n e p r o f . van Vollenhoven t o t de o p r i c h t i n g van ons Comité h e e f t medegewerkt en _ me t h o e v e e l vuur p r o f . van Vollenhoven aan den s t a a t k u n d i g e n a r -
beid van ons Comité h e e f t deelgenomen.
Bii den strijd over de b e s t u u r s h e r v o r m i n g en over de I n - d i s c h e s t a a t s r e g e l i n g h e e f t prof, van Vollenhoven zijn groote gaven i n ruime mate i n d i e n s t van ons Comité g e s t e l d . ^ijn_^
o n b a a t z u c h t i g e a r b e i d i n h e t belang vaïi N e d e r l a n d s c i i - I n d i e h e e f t i n ons Comité s t e e d s de groote waardeering gevonden, d i e zij zoo ririmschoots verdiende»
Ik ben o v e r t u i g d , Uw a l l e r meening te v e r t o l k e n , wan- n e e r i k h i e r g e t u i g van onze e e r b i e d i g e bewondering voor dezen medewerker, wiens iieengaan voor ons Comité een onher- s t e l b a a r v e r l i e s i s geweest.
Ik zou thans een enkel woord w i l l e n zeggen over den t o e s t a n d , waarin N e d e r l a n d s c h - I n d i ë zich thans b e v i n d t . Het i s wel o v e r b o d i g , i n dezen k r i n g van desl^undigen eenc u i t v o e r i g e u i t e e n z e t t i n g te geven van de economische_^en f i n a n c i e e l e moeilijkheden, waarmede Nederlcüidsch-Indie m de l a a t s t e j a r e n h e e f t te kampen. Ook op de oorzaken d a a r - van z a l i k i n d i t i n l e i d e n d woord n i e t diep i n g a a n .
Alleen zou i k een enkel woord w i l l e n zegegen over _ de s t e l l i n . ^ die dezer dagen met cenige nadruk i s v e r k o n d i g d , d a t I n d ï ë een arm land i s , d a t s t e e d s boven zijn k r a c h t e n h e e f t g e l e e f d . ^ . ,
I s I n d i ë inderdaad een arm land? In zekeren z m moet deze v r a a g b e v e s t i g e n d worden beantwoord. I n d i e i s een arm l a n d , a l s men h e t oog h e e f t op de aanwezigheid van eigen k a p i t a a l b e z i t en op h e t gemiddeld inkomen van de b e v o l k i n g . Maar I n d i e i s geen'arm l a n d , a l s men h e t oog v e s t i g t op de w e l v a a r t s b r o n n e n , 'die daar aanwezig zijn: op de m i n e r a l e rijk- dommen, op bodem en k l i m a a t , die voor de v o o r t b r e n g i n g van
t a l van producten zoo b i z o n d e r g u n s t i g i s . _ I n d i ë i s dus geen rijk l a n d , maar v^el een land met rijke
w e l v a a r t s b r o n n e n , d i e h e t land t o t voor k o r t een s t e r k e f i - n a n c i e e l e loositie v e r s c h a f t e n en d i e ook voor de toekomst _
ongetwijfeld goede persnoectievon b i e d e n . Het gaat daarom n i e t aan, a a n v o r i g beheer te verwijten, d a t men te v e e l van de^_
draagl^racht van I n d i ë h e e f t gevergd. Zoolang I n d i e voor zijn, mede t e n --'evolge van h e t g e r i n g e inkomen d e r b e v o l k i n g ,
goedkoope'^'producten i n iic t b u i t e n l a n d a f z e t vond, kon en mocht I n d i ë op de middelen rekenen, waarop h e t m de j a r e n 1926 t o t 1930 gerekend h e e f t , en was h e t ook i n s t a a t , eene
tijdelijke ongunstige conjunctuur op te vangen. D i t wil nieT zeggen, dat de middelen waarover I n d i e t o e n b e s c h i k t e , op de b e s t e wijze zijn b e s t e e d . De u i t b r e i d i n g van h e t Europeesch ambtenarencorps, waartegen ons Comité h e r h a a l d e l i j k h e e f t gewaarschuwd; de opvoering van s a l a r i s s e n en p e n s i o e n e n ;
Il
- 2 -
de groote defensieuitgaven waartegen ons Somite herhaaldelyk, doch zonder succes, i s opgekomen, zyn \^'^f'^ZT^^^^^^X d e e l . Maar al werden de middelen ^iict steeds het n u t t i g . t
Desteed; dat zij in het belang van Indie mochten worden IDC steed kan m . i . n i e t op goede gronden worden hetwiot.
Door de tengevolge van de w e r e l d c r i s i s ingetreden prijs- daling van a l l e exportproducten en de S f ^^^^^.^^^.^J^^^^f ^J^.
Mj den afzet daarvan i s thans een g^iieel andere toestand in getreden. Aanvankelijk heeft men de ^eteekenis van de c r i s i s onderschat. Men heeft haar loeschouwd a l s een tydel«k Vor schiinsel, dat s l e c h t s tijdelijke -bezuinigingsmaatregelen zou eïschen^'lnïusschen i s nu wel duidelijk geworden dat een te rugkeer naar de vroegere toestand met i s t e verv^achten^^^^^^
varing l e e r t , dat de prijzen zich na een ^°° f ° ° f ^^^^^^^
linP- nimmer eeheel h e r s t e l l e n . Terugkeer naar een s t e l o e i v a n ' v S r a f - t i s in afzienharen tijd ook - i e t te verwachten.
Men moet zich dus, zoowel op economisch a l s op f i n a n c i e e l gebied, i n s t e l l e n op een nieuwen toestand. Men z a l , naar de Sieuwe omstandigheden, moeten voeren een p o l i t i e k van aan
passing en van h e r s t e l . Het i s m e t myn bedoeling oPJ^^
d a a r t o l noodige maatregelen h i e r dieper in te S ^ ^ ; / ^ ^ ^ ° f ^ . ermede volstaan, deze maatregelen m het ^ o r . aan te duiden_.
Op economisch gebied z a l men moeten streven zoowel naar u i t b r e i d i n g en v e r s t e r k i n g der eigen Productie J°o^ J;^ ta nenlandsche markt, a l s naar een wegruimmg ^^r a f z e t m o e i l g heden voor den export door maatregelen van handelspolitieicen
^^^'^"nr» financieel pebied zal men zich n i e t kunnen bepalen t o t b e L Ï S g ? S r o p f e ' l n d i s c h e huishouding en opvoering der l a s t e n in i S d i ë , maar ook moeten streven ^^-'^^'^/ene vermin d e r i n - der andere op Indië drukkende l a s t e n a l s de lente der Indische s c S l d , en'eene regeling van <^e f i n a n c i e e l e verhou- ding tusschen Nederland en Indie overeenkomstig den nieuwen
toestand^^^^^^^ zelf i s van verschillende zijden aangedrongen op d e v a l u a t i e , en ook in Nederland gaan in den l a a t s t e n tyd
s t l ^ e S op die er op aandringen het tegenwoordige gouden anker te kappen. Ik kan op d i t vraagstuk m d i t inleidend woord n i e t diep in gaan, maar ^^e^/'^llen opmerken dat men,
om de aanpassing aan den nieuwen toestand te bereiken, in derdaad twee wegen kan i n s l a a n : die van f ^ ^ e v a l u a t i e , en die van de openlijke vermindering der bestaande l a s t e n en
^ " ^ ^ ^ i f d e v I l S a t i e heeft het voordeel, dat de aanpassing gemakkelijker t o t stand komt, en dat ook de vaste r e n t e d r a - gende schulden worden aangepast. ^ „^^^innv ie-
Aan de andere kant s t a a t e c h t e r , dat het moeilyk i s , bij devaluatie de j u i s t e maat te betrachten. Voor Indie geldt bovendien d i t bezwaar, dat in Indie de openlyke aan- f a s s L g door vermindering van ^-l^^-^^en en loonen reeds cp IrooteS schaal heeft p l a a t s gehad. ^I^evaluatie op d i t oogen^
b l i k zou dus gepaard moeten gaan met lee^s^erhooging en an- dere c o r r e c t i e s . Men heeft dus de keuze tusscnen devaluatie o e f de noodige c o r r e c t i e s , of openlijke vermindering, ook van de op Indië drukkende l a s t e n .
Is er in dezen tijd nog p l a a t s voor een staatl^nde , a l s door Nieuw-Indië wordt voorgestaan?
Deze vraag moet m . i . meer dan ooit l^evestigend worden
•beantwoord. In^dezen tijd i s e r meer dan eoit behoef e aan oen koloniale p o l i t i e k die I n d i e ' s belang a l s r i c h t s n o e r
wtï aanv2a?den; en de economische omstandigheden brengen zulk
!en p o ? ï u e k ook mede. De moeilijkheden van den Europeeschen F?Sot landbouw l e i d e n t o t meerdere waardeering en t o t een ftreven n.aa? v e r s t e r k i n g van den i-^^eemschen productiekring.
De verdringing van de Europeesche import door Japan maakt de bevordering van eigen Indische industrieën noodzakelijk _ Pn m o I e ï S f Set i s nu meer dan ooit het oogenblik voor een Vooruitstrevende koloniale p o l i t i e k , die ten volle met de
Indische belangen rekening hoiidt.
- 3 -
. e omstandigheden waaronder dez
t o t maatregelen ^ e e f t g e l e i d dxe remmend werke^^^P ^^^
w i k k e l i n g der "bevolking en d i e -^^n veie i ^g-^^ing p e r s p e c t i e f d r e i g t te «^^^^^f ^- ^ ^ ^ ! ^ J , L ^ % u s f c S e n Neder-
t u s s c h e n inheemschen en n i e t - i n n e e r a . c h e n , ^^J ^ ^ g l a n d s c h en I n d o n e s i s c h n a t i o n a l i s m e ^ l e h e l a a s ^^^^^^
s t e e d s s c h e r p e r t o t ^^^ing komt. Daar l o ^ o K r j ^ ^ ^ ^ ^^_
van de Indische r ^ g e e r i n g t e n op i c h t e van de i ^^^^^^
weging, d a t , hoezeer ten deele te l e c h t v a a r a i g e ,
van loeleid g e t u i g t . ^,,,.^^ ^ a t men z i c h i n dezen tijd
n i e t afwijzend s t a a t tegenover ^•^^.^^'^^^ a f d w i n g e n t o t een
Nu de omstandigheden meer dan o°J^ ^ f e n ^ ^ ^ ^ ^ c ^ e s t a a t k u n d e van o n t w i k k e l i n g v a n de k r a c h t e n van a e ^ ^ ^ ^ ^ ^
maatschappij, i s meer dan o o i t ^.^^^J^^^^^^-^tSe^^^^
s t a a t k u n d e n o o d i g , die_ aan de ^'^^'^X InlolTle n i e t - e x t r e - redelijke toekomstmogelykheden hieaL en voor ae
" ^ ^ ' ' S n r ? o m r t F ' o g e ' i n deze richting werkzaam hlijvenl
De h e e r Lievegoed v r a a g t hoe ^^ - - ^ , ^ ^ f ^ / e ' f I n d ï l andere f i n a n t i e e l e verhouding ^ - f ^ ^ f ^ 3 f 3 ^ ^ f t 5 S v e n mogelijk
v o o r s t e l t . De V o o r z i t t e r acht ^ndere p e r s p __
l,.v. andere Kosten ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ j ^ ^ f ^ ^ ^ / ^ ^ ^ ^ y ^ L r o S ^finantieel
•burg-, ^ i ^ ^ ^ f ^ ^ ^ - f ^ d e r inlandoche loe^^^ i e s t e r s c h e bedrij-
^ S ' ^ L f d ? e S ï ^ v e r : c h i ? ï : S d r S o g : i i k h e d e n onderzocht te
" ' " ' ^ Y ^ o r t s d e e l t de v o o r z i t t e r mede, dat de c o n t r i h u t i e -I n-A-^ ie- ^rA-r"'i-inrlord en ffebracht op i . y . - » , r -, -, n j voor 19^5 IS ver^ainaeia ^ii b ^^ Comité h e d a n k t .
De heer Tie/eman h e e f t a l s l i a van ne o v^u
voorl5aat den h e e r L a t e r dam. ^ ^ J ; ^ ^ ^ p o l i t i e k e n t o e - h i e r eene c a u s e r i e te w i l l e n ^}'if'l^Ye h e e r ^ ï a t e r h e t
stand i n N e d e r l a n d s c h - I n d i e . Hy geci-c ae
' ' ' ° ' ' ' ' i e p o l i t i e k e t o e s t a n d i n I n d i e kenmerkt z i c h de l a a t -
^^^ ^ - - . ^ ° - ^:S ^gSefs^S^nSel^L a i r h ^ ï h ^ ^ f e S l
schen s i m en s a n a . Ondei s i n i moer, .3 ^ i t e e n g e -SonoBisoAationalist of men s he -=t;^=^,„f ^„^f.Lr
^ft^;|s?rLrae^?e?Iï.fafn^er4na^^yieeen^^^^
Yinnigo polemiek kunnen toevoegen. Een P°l^*^f*^^^™^e g r -
; a n l è a o L B i e r B - t ^ , B u ™ P - n e n «or oo a.^^l.nK.ehe^par^
*r3pei:r«raingfban|i?°in'-a2 Katholieke Ohr^
Vriizinnire honden i s die samenwerking nog_ te vinat^xi,
^ r i a ^ k e u r e n :naai goea .aax wie een.gsz.^
?^rinSf'an'BfJheïp™'?Sgenlvë? A.laten staat .en eenigs-
^^•^^^^eSscr^fprnrvS^af iegenotelllng sinl en sana^k^^^^^^
p l e i a e l « k na ae v o t i n g V j ^ a e P a r t a x I n a e n e s x a , nu Par^^__
*o? f e l u ^ ^ è o p e n ^ v a n p a r t , a . . aoer a^^
i r . Soekarno o™ s u i s « " * ^ ^ e ? tSssohen Ijeiae een wedijver
^ ^ ' ^ r f ^ e e ï e f è v e r k w e ? a e S ' a f a e e l i n s e n o p g e r i c h t en v e r - m h e t a g e e r c n . uveiax w x -, ^ g^j^ ^^g even- g a a e r i n g e n gehouaen en hot duarde ^-^^^^^^^^^ ^,,,, lT^^rellVl^.-^rTr w a s ' w e ï n l l r ï o h t l n g , geen v a s t h e i d van
- 4 -
lijn en hoewel de u i t g e s p r o k e n b e d o e l i n g van öe i n t e l l e c t u - e e l e l e i d e r s der P . I . was den kern van de b e v o l k i n g te bewerken en geen massapartij te vormen, ' ^ ^ f ^ ^ / ^ ^ . ^ i ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^
toch naar h e t volk toe met de daaraan verbonden demagogi- sche actiewijze. De P . M . I . i s van den beginne af een v o l k s - partij geweest, d i e t o t aan de komst van H a t t a weinig i n - vloed had omdat de l e i d e r s n i e t v e e l meer b e z a t e n dan wat
g o e d e w i l . ^ , ,.-^ n-rrc/7Son
Het was te begrijpen dat met v e r l a n g e n werd u i t g e z i e n n a a r de terugkomst van Soekarno en druk werd g e s p e c u l e e r d
over zijn a a n l l u i t i n g bij de P , I . of de P . N . I . Zoo a l s gezegd, was er weinig lijn i n de beweging: men t r o k i e d e r voor z i c h n a a r h e t d o e l , de onafhankelijkheid van I n d o n e s i ë , op. Zoo hadden we Dr. Soetomo met zijn P . B . I . die een r u s t i g e a c t i - v i t e i t v e r t o o n d e , nu en dan i n c o n t a c t met de overheid zoo-
a l s t e n aanzien van h e t v o l k s c r e d i e t w e z e n , maar ^^^ toen a i neigde n a a r v a k o r g a n i s a t i e en boerenbonden; mr. Sartono met zijn P . I . ; Koesoemo Oetojo met Boedi Oetomo m g i s t i n g en ontevredenheid v o o r a l van de jongere l e a e n , welke u i t l i e p op h e t o p e n s t e l l e n van B.O. ook voor m e t - J a v a n e n , Pasoenaan met haar s c h o l e n - p l a n n e n en f l i n k groeiend Soaidaneesch b l a d ,
de S i p a t a h o e n a n , en op Sumatra de P e r s a t o e a n Moeslimin I n d o n e s i a ; o v e r a l i n I n d i ë de P a r t a i S a r i k a t Islam M o n e - s i a en Moehammadia, n e t v e l e andere p a r t y e n . En a l öe^en vertoonden s t e e d s g r o o t e r e a c t i v i t e i t , maar h e t r o o u l t a a t was zeer o p p e r v l a k k i g . De p e r s begreep a a t h e e l goed en vroeg wat de o p g e r i c h t e f e d e r a t i e van p o l i t i e k e bonden, de P . P . P . K . I . , eigenlijk deed. Dr. Soetomo v/as daarvan de l e i - d e r , maar kan f e i t e l i j k weinig u i t r i c h t e n omüat de i ; i c h t i n - gen van de v e r s c h i l l e n d e partijen afwijkend van e l k a a r waren en samenwerking dus h e e l moeilijk b l e e k .
Toen kwam Soekarno u i t de gevangenis en werd met g e - j u i c h b e g r o e t . Zijn p h y s i e k had door h e t g e v a n g e n i s l e v e n ^ geleden en hij'heef t den e e r s t e n tijd g e s u k k e l d . Een t a c t i s c h
l u i s t b e s l u i t i s door de v o l k s l e i d e r s genomen door hem H Maart 1932 de oüdracht te geven een ontwerp te maken voor de r e o r g a n i s a t i e van de f e d e r a t i e , de P . P . P . K . I . Dit was v o o r a l noodig geworden omdat wrijving tusschen de p a r t y e n de P . S . I . I . er toe had g e b r a c h t u i t te t r e d e n . De i . ^ . I . en de P . I . waren nog altijd geen l i d . De S . I . t r a d u i t aio gevolg van h e t verwijt, i n de p e r s en op de v e r g a d e r i n g e n t o t haar g e r i c h t , d a t ze geen v e r e e n i g i n g i s van u i t s l u i - tend I n d o n e s i ë r s , maar een Algemeen I s l a m i e t i s c h e p a r t i j , waarvan b . v . ook A r a b i e r e n l i d kunnen wezen. H°^wel de
S . I , haar n a t i o n a l i s m e s t e e d s op den voorgrond h e e f t g e s c h o - ven, ziin e r momenten geweest, waarin Salim en andere l e i d e r s v o o r a l op h e t pan-Islamisme i n de o r g a n i s a t i e wezen en Salim h e e f t z e l f s een op de Islamwetten gebaseerde I n d o - n e s i s c h e gemeenschap gepropageerd, d i e a b s o l u u t anders zou
zijn, dan wat de overige n a t i o n a l i s t e n , ook by hun b e s t a a n d e v e r s c h e i d e n h e i d van i n z i c h t e n omtrent de wenschelykheid van een of andere s t a a t s o r g a n i s a t i e van I n d o n e s i ë , kunnen aanvaarden. De S . I . i s boos u i t de P . P . P . K . I . geloopen en Soekarno moest deze a l d u s r e o r g a n i s e e r e n , dat 2e a l l e partijen
zm Icurmen omvatten, die voor I n d o n e s i ë ' s onafhankelykheid wer- ken. Ik z a l a l v a s t even zeggen, dat Soekarno m September_
1932 zijn ontwerp i n d i e n d e , dat geruimen tijd s t i l g e h o u d e n i s en i n Mei 1953 op een c o n f e r e n t i e van de P . P . P . K . I . werd aangenomen. De P . I . , waarvan Soekarno v o o r z i t t e r was gewor- den; t r a d t o e , de andere evenwel n i e t . Thamrin werd v o o r z i t - t e r , Sartono secr.penningm. De e e r s t e a c t i e , d i e werd g e - v o e r d , was tegen de b e p e r k i n g van h e t r e c h t van v e r e e n i g i n g en v e r g a d e r i n g . B e s l o t e n werd i n December 1933 te Solo een I n d o n e s i s c h Congres te houden, waarvan men na de ^jongste g e b e u r t e n i s s e n , nog n i e t h o e f t a f g e z i e n . Het z a l worden g e - houden en i s in v o o r b e r e i d i n g . Velen, d i e zich voorgenomen hadden d a a r a a n d e e l te nemen, zijn i n t u s s c h e n door de Regee-
r i n g en de J u s t i t i e gevangen genomen. Bij de P . P . P .K. I . zyn t h a n s a a n g e s l o t e n : B . O . , Timorsch Verbond, P a r t a i Selebes (die z i c h k o r t geleden v e r e e n i g d e met de P e r s e r i k a t a n
S e l e b e s ) P e r s a t o e a n S e l e b e s , S a r i k a t Ambon, S a r i k a t Sumatra, P e r s a t o e a n Bangsa I n d o n e s i a , P a r t a i I n d o n e s i a , Pasoendan.
- 5 -
Kaoem Betawi h e e f t z i c h t e r u g g e t r o k k e n , daarvan b e s t a a t a l l e e n de v o o r z i t t e r Thamrin nog! De P . K . I . "blijft weigeren z i c h aan te s l u i t e n , ook met H a t t a a l s v o o r z i t t e r , omdat ze tegen de v e r e e n i g i n g e n i s van n i n g r a t s en b o u r g e o i s ! Haar a c t i e tegen h e t k o l o n i a a l gezag i s s t e e d s z e e r h e f t i g
geweest, maar i n den grond n i e t anders dan d i e van de P , I . Het v e r s c h i l tusschen deze beide v e r e e n i g i n g e n b e s t a a t meer i n de v e r b e e l d i n g dan i n werkelijkheid, H a t t a en Soe- karno denken vrijwel gelijk over de p o l i t i e k en h a a r d o e l - e i n d e n , a l i s H a t t a I s l a m i e t i s c h g e z i n d . Hun polemiek over n o n - c o ö p e r a t i e b r a c h t weinig l i c h t . Soekarno vertoonde
trouwens h e t l a a t s t e j a a r ook meer haJig n a a r h e t Islamisme en zou d a t ook wel hebben moeten doen, wilde hij n i e t g r o o t e groepen van de massa van z i c h a f s t o o t e n . De invloed van den Islam i s nog altijd een van groote b e t e e k e n i s waar z e l f s 'de communisten gaarne g e b r u i k van maakten, e r a l t h a n s g e - ducht rekening mee h i e l d e n .
De komst van Goekarno in h e t s t r i j d p e r k , gevolgd door d i e van H a t t a , die de P . K . I . koos, maar d i e z i c h a a n s l o o t bij d r , Soekiman en de I s l a m i c t i s c h e beweging in Midden-Java,
s t i m u l e e r d e de a c t i e . En van dezen tijd af kermiexkte z i c h de verhoogde werkzaamheid van de p o l i t i e k e recherclie onder l e i d i n g van den P.G. mr. Verheyen. Deze r e c h e r c h e i s den l a a t s t e n tijd buitengewoon i j v e r i g . De h o o f d l e i d i n g b e r u s t bij den P.G. z e l f , die a l s woordvoerder i n den Yolksraad Mr.
Vonk h e e f t . Het hoofdbureau s t a a t onder l e i d i n g van tv\7ee commissarissen van r j o l i t i e met een Arabischen en d r i e I n - landsche v e r t a l e r s k De band, die v r o e g e r bestond t u s s c h e n h e t hoofdparket en h e t p e r s b u r e a u van de V o l k s l e c t u u r , i s na h e t heengaan van Mr. Weytzell de Wilde v e r s l a p t . Jammer d a t de p o l i t i e c o m m i s s a r i s s e n over een n i e t g e h e e l voldoen- de kennis van de I n l a n d s c h e t a l e n b e s c h i k k e n . Hoe h e t i n den b u i t e n d i e n s t s t a a t , weet ik n i e t . Wèl, dat de I n l a n d - sche p e r s h e r h a a l d e l i j k k l a a g t over verkeerd b e g r i p van de p o l i t i e en b e s t u u r s a m b t e n a r e n a l s p o l i t i e l i e d e n . De p o l i t i e - ke r e c h e r c h e h e e f t o v e r a l een belMigrijke p o s i t i e v e r k r e g e n , de bewaking van de I n l a n d s c h e beweging i s z e e r s t r e n g , c u r - s u s s e n , l e d e n v e r g a d e r i n g e n , bestuurssamenkomsten, worden n i e t minder s t r e n g bewaakt en aan den band gelegd dan open- bare v e r g a d e r i n g e n . De toon op die v e r g a d e r i n g e n i s v e e l a l z e e r s c h e r p . Meer en meer i s h e t voor de deelnemers aan de beweging v a n z e l f sprekend geworden, dat zij ageeren moeten voor een verdwijnen van h e t Nederlandsch B e s t u u r . Wat v r o e - g e r a l s een vage miOgelijl-cheid werd aangeduid, d a t I n d o n e s i ë een volkomen onafhankelijk land zou worden, i s voor de s p r e - k e r s i e t s d a t nog s l e c h t s op the f i n a l touch wacht om in orde te zijn. Men s p r e e k t over I n d o n e s i a Mardeka a l s over i e t s h e e l gewoons en wekt i e d e r op e r evenzoo over te den- ken, z i c h te d o o r d r i n g e n van h e t b e g r i p n a t i o n a l i s t en
s e l f h e l p . Soekarno propageerde i n zv/are a r t i k e l e n i n P i k i r a n Rajat en de P c r s a t o e a n I n d o n e s i a een s o c i o - n a t i o n a l i s m c en s o c i o - d e m o c r a t i e , wat f e i t e l i j k neerkomt op n a t i o n a a l - s o c i a - l i s t i s c h e p o l i t i e k . Hij i s meer en meer democratisch gewor- den en h e t woord Marhaen,^ h e t Soendaneesche woord voor Kro- mo> i s scliering en i n s l a g geworden. Deze dem.ocratische e i - genschap - h e e l n a t u u r l i j k bij de beweging onder een volk van miljoenen p r o l o t a r i e r s en arme boeren - s t a a t o v e r a l op den voorgrond s de k r a n t e n zijn een en a l pro-marhaen, de marhaen i s a l l e s . In J u l i j l . v\'erd door Soel<:arno op een P a r t i n d o - c o n f e r e n t i o te J o g j a een u i t e e n z e t t i n g gegeven van marhaenisme. Dit kwam weer h i e r o p n e e r , d a t marhaenisme een socio-nationalisffie en s o c i o - d e m o c r a t i e omvat. Marhaen i s n i e t a l l e e n de p r o l e t a r i e r , ook de armoelijdende b o e r . Het s p r e e k t vanzelf dat men door d i e k o e s t e r i n g van den Marhaen weer eens n a a r de M a r x i s t i s c h e b e g r i p p e n neigde en de a a n v a l l e n op de n i e t - M a r h a e n k l a s s e n , h e t k a p i t a l i s m e en h a a r u i t b u i t i n g , v/aren op de v e r g a d e r i n g e n a l evenmin van de l u c h t a l s in de communistische tijden. Zoowel de n a t i o n a l e strijd tegen h e t i m p e r i a l i s t i s c h Nederland a l s de d e m o c r a t i - sche strijd tegen h e t k a p i t a l i s t i s c h e Nederland v e r o o r z a a k t e hevige aa.nvallcn, d i e de p o l i t i e k n i e t wilde t o e l a t e n . Voor- a l natuurlijl<: n i e t a l s de a c t i e , de a a n v a l l e n , l e i d d e n t o t
- 6 -
aansporing tot con vijandige houding op de ^cn of andere ma- nier. Het woord revolutionnair werd vaak gehezigd en daarop vat de politie bijna altijd vlam. (ook dikwijls op het dingen van Indonesia Raja). We zien aan den eenen kant dus de meer hewuste propaganda en de alG natmirlyk gebezigde principi- eele bewoordingen "mardeka", imperialisme, verdrukking, ka pitalisme, revolutionnair, deden steeds opgeld, daarop vxormt de politie reageerde met steeds strenger optreden, gevolg vLi bevelen van het hoofdparket. Dit optreden heeft het tfgindeel bewerkt van wat werd bedoeld: de volkspart^en hielden steeds meer vergaderingen, haar tactiek was jaak
een pogen om de politie af te matten, waartegenover de poli- tie boe langer hoe mxeer actief werd en na elk verdacht woord een "stop" liet hooren. Dat was reeds meer dan een jaar
geleden de toestand. , . ^ -vj.^^
Toen kwam de bezuinigingsactie. De pandhuis-beambten en vele andere werden bij honderden ontslagen. Over het al gemeen zijn de volksbewegingsmannen en de journalisten vol- strekt geen tegenstanders van de bezuiniging, integendeel, zij achten het koloniaal bestuur te kostbaar ^0°^^^^fJ^J™^
volk en beweren dat de Europeanen er te weinig aan l^etalen.
Maar zij verschillen met de Regeering en de Europeanen ten aanzien van de wijze en de objecten waarop bezuinigd ^oet worden: alle import-ambtenaren en de hoogere m het algemeen moeten veeren laten, het peil van bezoldiging moet Indone-
sisch worden desnoods met een tropentoelage voor uitgezon- denen (Soetadi in de Darmokondo),enz. Maar_algemeen is in elk geval de overtuiging, dat de ontwikkeling der Indone- sische bevolking niet mag lijden. Toen dus de Regeering met vérstrekkende bezuiniging op het onderwas kwam en vooral een aanval werd gedaan op het Hollandsch-Inlandsch onder- wijs , dat in hoog aanzien staat bij ieder _ Inlander die eeni- fre aspiratie voor de toekomst van zyn kinderen heeft, g m g er groote verontwaardiging op. Deze steeg tot een zeer aan- zienlijke hoogte toen door den drang der t«df\°P^^^^ gebied van onderwijs een afbraak werd ingezet en ook toen pc^rtie^ie maatregelen tegen den zin der bevolking werden genom.en, die voor dfn outsider dan ook wel verwonderlijk zullen schijnen.
Het is heel begrijpelijk, dat de conservatieve en reacti- onnaire Europeesche partijen, gestuwd door de bekende recht- sche pers, met luid applaus en rücksichtslose Propaganda op de onderwijskwestie aanvielen. Nu de Landvoogd blyken had gegeven ook het roode potlood in de scholenuitgaven te zet-
ten, ging er in het reactionnaire kamp een luid gejuich op.
eirdelijk zou dan eens een eind worden gemaakt aan ae op- leiding van een intellectueel proletariaat en zou het uit
zijn met de stijging der uitgaven voor het onderwijs aan de Inlandsche bevolking, die - hoe belachelijk! " °Pg°^f ^,,^^^ . wordt op "onze kosten", aan universiteiten zelfs. De aanval öp de ontwikkeling van den Inlander is zeer krachtig ge- weest en heeft veel succes gehad. Het onderwijs heeft vele veeren gelaten, de H.I.-scholen worden verdrongen door
schakelscholen, die een heel ander karakter dragen, de op- leiding van ondcrwyzers zal worden ingekrompen, de Europee-
sche onderwijzers zullen uit de H.I.-scholen verdwijnen. Al- lerlei opleidingen worden stopgezet of samengevoegd. In het kort: wat dS bevolking het liefst heeft, wordt haar ont- houden of afgenomen - omdat het te kostbaar wordt. Daar-
teeen is heel wat geschreven en gesproken, het was mooie prSpaganda-actie. En men bleef consekwent en keek ora naar sêlfhelp. Het aantal scholen, dat in de laatste jaren is opgericht door Inlandsche organisaties en fondsen, is zeer groot geweest. Al lang hebben de groote vereenigmgen zich
toegelegd op het vormen van cursussen en hot oprichten van scholen! zoo eenigszins mogelijk met Nederlandsch als lesvak.
Particuliere H.I.-scholen zijn er vele, zoowel van verecni- gingen als Pasoendan, als van Ouders-groepen en fondsen, scholen met en zonder den Koran, opleidingsscholen enz. De Persatocan Moeslira Indonesia, die ontstaan is uit de scnooi- vereenigine Thawalib ter Westkust van Sumatra, is trouw ge- bleven aan'haar vroegere bestemming, al is daarnaast het
- 1 -
p o l i t i e k e k a r a k t e r ontwxkkeld en h e t - J ; ^ - ^ ^ ^ - ^ ^ ! / ^ - voorgrond geschoven. In h e t ^"^^*^' ^^...^ ''^,.3,.^ cleze t a a k met groeid en toen de R e g e e n n g ^^^.^^f.^gf{ v..id a .^ ^^^_
d u t h e l e k r a c h t a a n g e v a t . De wilde -^^o^f;^ | ^ . ^ S o e r i a n i n g r a t , t a l . Vooraan stond de ^^man Siswo van Soewarai^ s c h i t t e - Ki Adóar Dewantoro f-^^.^i^^^^^^^rSndrrwysdesknndigen i s rend werk v e r r i c h t , zooaio - " ? J j^;^ g., h e c h t , en goed
e r k e n d . Z^^^ ^ ' ^ S ^ ^ i f ^ J ^ e i w l i r h e e f ï i o n t e s s o r i - k e n m e r k e n en
A/an d i s c i p l i n e . Het onderwyo neoi t l a a t s t e n i s n a t i o n a l i s t i s c h . ^^^^-^^^^. '^^^i^^J^i^tn ook I n d o n e s i s c h . Het
tijd onder den drang f / ^ ^ f ^ i ^ j ^ ^ ^ ^ ^ k o m s ? van h e t wilde on- i s te hegrijpen, dat de ^ e i snelde ^P^;^^ .^^^^ g^ r e a c t i o n - derwijs, a l gauw ^e aandacht an c o n . e r v a ^ i ^^^^.^^fie- n a i r l l e d e r l . - i n d i ë had. l e g e l y k e r t y d v^as ^^^.i^ b ^ ^^^^ ^^^
z i n van de Regeering ^^^^^^ . f^^^^^^^j^eel"he t I n l a n d s c h on- een ontwerp ^ot r e o r g a n i s a t i e v . n geheel h^^^ ^^ ^^^. ^^^^^^^
derwijs. Daar z i t ^ ^ e l mooi. i n , ma.^ y ^ ^ ^ ^ .^^^g^.
v o o r , dat d i t mooie m e t t o t ^^^.^f^; ;p.^-.q,agd, e r i s nu een ( i n den Volksraad werd ^ ^ ^ ^ d ^ ^ , ^ ; ; J j ^ ƒ i | . | ^ . ^ ^ | g ? k te onderzoe- commissie aan h e t ^^^^^ om h e t onüerwjo^r _^ Trouwens, er ken. De Bamenstelling h e v r e d . g e o i n i n i ^ ^ ; .^ ^^^^ ^^ ^^_
i s een p_ri.ncipieel_e_.le£enstei,i3^ ƒ--- \ p r a c t i s c h gani s a t f e - T H ^ l ^ X n T a d i c h ^ ^ ^
lijn en z i c h r i c h t e n n a a r h e t ^^^^ten, ot Zc.i m x onder- vasthouden aan het inheemsche Z;^^ ^^^^^^^^^f.^^ei zfch daarover
wi,1s ophouwen? ^e v o l k s h e w e g i n g . l e i | e r s ^ ^ ^^^^^^
n i e t d u i d e l y k u i t , maar zeer d u . d e i y ^ a n a l f a h e e t staande de hreede schare van J ^ ^ i e x s hoven 0^^- ^ wetenschap en I n l a n d e r s dat zij met hehulp ^ f . f „ ^ ^ | J | e i'kste wijze o n t -
h e t Hollandsch a l s v o e r t a a l op de gmalcK.ii K ^ ^^
w i k k e l i n g en p r a c t i . c h e ^ ^ f g ^ ^ ^ ^ ^ f . ^ i x n l ^ s c h o l e n zijn stroomen c a n d i d a t e n voor de Hollandsch i n ^^^ t a a l g e l e e r d - sprekende oewyzen. De d o c t o r e n ^ " ' ^ ^ ^'^% ^ ^ e l k v e r - h e i d schijnen daar n i e t ^ ^ ° ^ ^ , ; ^ , f ^^^^^^..^S i n f l o e d de t a a i -
langen van de bevolking i n ^^«^^^J^^^f^^^^^^^k^-onmiddellijk t e - c u l t u u r voorop f s J ^ ^ ^ V ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ' ^ ^ ^ X n e s ï ë i s nu eenmaal een gen de v e r s c h e i d e n h e i d i n J a a l . Indonesië ^^^ ^^^^^^_
land met v e l e t a l e n . Sn h e t J^xalei^cn "1)^^ y^ v o o r a l l e e r d e nu j u i s t n i e t zoo -•^ngeheden^ Jc.va.n.ch en^^^^^ ^^
, oud-Javaansch i s ^^ de g r a t i e . En dan w^^idt ^ . ^ k l e i n e r e t a l e n , of d i a l e c t e n , te c u l t i v e e r e ^ ^ v e r k l a a r t
aan omdat h e t de m a a t r e g e l e n op o ^ \ ^ ™ > ( f ° ^ ^ ^ e s t . De d i - en de h e r o e r i n g d i e daarvan h e . gevolg x o g e w e e ^ . ^ ^ ^ ^ ^^
r e c t e u r van onderwijs kwam ^ e \ . f ^ \ ^ ^ J ^ j J ' i " n u toe zeer. v o l - oefenen op de wilde s c h o l e n . N^, f ^^^,%S onderwijs, ook h e t doende gehleken p o l i t i e k t o e z i c h t op e l k ^^^^^^^J^A ^ ^ g t u u r n i e t g e s u h s i d i e e r d e , omdat ^^ ^ ' / i f ^^ J f \ | ^ . o e g d h e i d kan o n t -
i e d e r I n l a n d e r d i e onderwys g^°,±^',<3^;:^/^'^^^'^^p andere ma- nemen. In h e t belang van ö \ f ^ * 4 ° . i , ^ ' ; ' oefend op den n i e r e n kan voldoende ^oezich worden - t g . o c f e n ^ ^ ^ P ^ ^ ^ ^^
bouw van s c h o o l t j e s , c^^ hygiene ^-^ "bracht een p r e - t o e z i c h t o r d o n n a n t i e op de wilde ^^-^0-^®^^\^;J:^^'e"ev-n zonder v e n t i e f s t e l s e l : geen onderwas ^^cht woraen fflf^^/l^, vergunning van ^^t hoofd v.gewb.s,^^^^^^^^^^ ^^ ^^_
a d v i e s v r a a g t van -^^i-'Ses^^^^.^TVÏpï ook een onder^ATJsdesk^ondig d o e l i n g was n l . behalve oen p o l . t i e k oo^^^T^ i';''^ i^^iing
t o e z i c h t u i t te oefenen. Hoewei voor ^^J^^^^^/^^^^^^ng^eefd van h e t ontwerp met l e i d e r s over ^^^: f^^^ ^^ Aanneming i n
en geen v e r z e t werd ^ ^ ^ " T ^ ^ ^ ^ ^ A s c i p L x d men M m e n de den Volksraad ^ e r s t welk .rojaansc.n p a a i a ^^^
muren had g e h a a l d . Ki Adjar ^^7;^^.^°^° " ^ o t i e ontketende hoofd van de beweging en een f : f i^^f „ntwcr? den dood zou
z i c h . Men begreep ^oen e e r s t a a t hot ontwc^^^^^
beteekenen voor h e t wilde onderwas, bn ^l^^^^^tonder^vijs v e r - k l a a r d dat de R c g e e r i n g , die ^^;^:r^. f * ^ ° ^ ^ J % ° o a i ï t ó k c l i n g minderde, op aandrang van de r e a c t i e ^^^^-^^^^^^^^^^^^ onder- wilde dooddrukken: z e l f geef t de ^ ^ ^ ^ ^ , , ^ , , n h e t wils en nu de bevolKing m.. u ^.r^oxi n.^^ v,„o4--fo "hot in v e -
school gaan en voer i e d e r d i e gearit^s leera woxc ,
- 8 -
anderen optreden. De verontwaardiging was zeer groot en nam niet af, toen de P,G. zich ermee hemoeide en inzamelingen voor de vorming van een steunfondc voor familie van even-
tueel gestrafte onderwijzers verhoed. Dit werd gedaan op grond van de eerste der reeks verbodsbepalingen tegen de Inlandsche beweging: die op de inzamelingen.
Men v;as nl. bang dat door geldinzamelingen de politie- ke actie versterkt zou worden en een verboden actie mogelijk gemaakt dan wel de bevolking afgezet zou worden.
De wilde scholen actie is zoo krachtig geworden, dat de Regeering de ordonnantie heeft ingetrokken en een andere
ingediend die het repressieve stelsel geeft. Deze is in Sep- tember in den Volksraad behandeld en aangenomen. De Volks- vereenigingen gaan ermee accoord, hoewel gevreesd wordt, dat de ordonnantie toch een groote belemmering voor het onderwijs zal zijn. Een tv^^eede maatregel van onderwijs is de invoering van het Minangkabausch op de lagere scholen in de Minang- kabau. Daarvoor moest een taalgeleerde eerst trachten wat eenheid te brengen in do verschillende Minmgkabausche onder- dialecten. Nu lijkt het heel logisch dat men lager onderwijs in de eigen taal geeft, maar zoo zit de zaak niet. De Indone- siër, die ter Westkust woont, moet volgens de tegenwoordige opvattingen Inöaiesisch, d.i. Maleisch kennen en trouwens altijd is het voor den Maleier die veel met andere streken in aanraking komt, zaak gev/eest Maleisch te kennen. Hoe het zij, het verzot van Minangkabausche zijde is zeer groot ge- weest, maar onderwijs hoeft doorgezet en de ontevredenheid is toegenomen. Hetzelfde werd geprobeerd m-ot Atjeh. Daar waren zelfs al boekjes gemaakt voor het Atjehsché De opposi- tie ertegen was enorm, in den Volksraad, in At joh zelf, al- le oeloebalangs en de massa waren ertegen. De invoering is toen uitgesteld, maar het verluidt, dat zo toch al stille- tjes is begonnen. Ook daar weer ontevredenheid.
De actie tegen do wildescholenordonnantic heeft de volksbev/eging zeer aanzienlijk voortgestuv/d. Yan dien tijd af is de beweging verbitterd geworden, de durf is vergroot do heftigheid nam groote proporties aan. En terwijl van de zijde van den P.G. onmiddellijk nadat het ontwerp was inge- trokken, do verdere propaganda is doodgedrukt door een ver- bod de kv/estie op bijeenkomsten te bespreken, is het sedert hard tegen hard gegaan. Geen vergadering was er of een of meer sprekers werden tot do orde geroepen, verwijderd dan wel de vergadering gesloten. Volgens de Inlandsche pers hecrscht hierbij groctc willekeur en strengheid. Hier en daar krijgt de voorzitter van de politie een lijstje met de woorden, die niet mogen worden gebezigd; de hiervoren ge- noemde staan er alle op. Een vergadering van de P.I. in Garoet werd in Juli ontbonden omdat Soekarno sprak over de vakbe v/e ging en ze id e dat die ook nationalisme ten grondslag had. Een vergadering van typografcn in Medan moest uiteen- gaan, omdat iemon.d zoide dat de arbeiders tegen het imperia- listisch stelsel moeten strijden. Do Heer Thamrin kwam in den Volksraad met een lange lijst van v\^at men in de pers ge- vallen van politie terreur noemt. De heer Vonk antwoordde daarop, terwijl hij zoo goed a].s alle gevallen een voor een ontkende» Dit antwoord heeft in de Inlandsche pers een hoogst onaangenaam gevoel teweeggebracht. De volksbew-eging strijdt tegenwoordig togen de politieke recherche, deze is het die de leiding van de politiek in handen heeft. En onder op- hitsing van do uiterst rochtsche pers en de V.G. en de fas- cisten gaat zoo de strijd togen de be¥/cging voort.
Onderwijl is die Inlandsche bewoging tegen de verdriik- king in on modo daardoor geweldig uitgebreid. Vooral onder de jeugd. Elke vereoniging heeft haar jeugdafdeelingen,
jongelui van beiderlei kunne doen met entnousiasme mee en hot verbod varx politieke bijeenkomsten waar jongelui onder do 18 jaren tegenwoordig zijn, wordt op verlerlei wijze over-
treden. Ook hier treedt de politie krachtig op, waarbij het ook al va,ak zeer hard tegen hard gaat: de padvinderijen ter Westkust hebben veel va,n zich laten hooren, plagerij ook aan haar zijde, is niet van de lucht. De rechter doet flink mee;
