€ 1,95
70
stejaargang • nummer 32 • woensdag 6 augustus 2014 Weekblad P608721 Afgiftekantoor 2099 Antwerpen X
Voor mensen met een goed hart en een slecht karakter...
Euforie bij Open VLD nog steeds misplaatst
Deze week Lees blz. 3
De almacht van de dollar 2
De wereld van
de Gaza-generatie 3
Carlo Bergonzi 4
Toch een stoelendans
bij de PS? 7
Een kleine revolutie 7
Op de praatstoel:
Guido Sweron 11
Zweedse euforie kan snel verdampen
De Wetstraat lijkt enkele dagen in te dommelen. In afwachting van ver- der geploeter om een kamikazeregering (wegens kleurtjes en kruis eufemistisch een Zweedse of Ikea-regering genoemd) op de been te brengen. Wie gelooft er vast in dat scenario? Veel volk, als we de tal- loze beschouwingen van politieke com- mentatoren en politici mogen geloven.
We twijfelen. Als de democratie in Wallo- nië nog iets voorstelt, dan komt er van een kamikazeregering met de MR als enige Waalse partij niets terecht, of crasht die binnen de kortste keren.
Feit is dat Wallonië links is, links koos en links zal worden bestuurd. Hetzelfde geldt voor Brussel en voor het gedrocht dat beide gewesten overkoepelt. De liberale MR zal daar niets aan veranderen en had nog één kans om de komende jaren niet helemaal in de poli- tieke vergeetput te verdwijnen: zich in een federaal scenario wringen. Dat kon langs twee kieren: via de klassieke tripartite, maar daar heeft Vlaanderen voorlopig geen zin in, of via een kamikazeregering, waar ze alle Waalse postjes pakt, en solo slim de tijd trotseert.
Laten we eerlijk zijn: waren wij Walen, we stonden al op straat.
Komt dat laatste scenario er? We twijfelen.
De druk in de Waalse ballon kan snel toene- men en de Michels van deze wereld kunnen alleen nog hopen te mogen landen in de ach- tertuin van Di Rupo.
De snelheid waarmee Di Rupo en Onkelinx daar een nest bouwden, waarop alleen cdH
ook haar eieren mag leggen, laat vermoeden dat dit extreem moeilijk zal zijn. We herhalen het: omdat Wallonië links is, links koos en links wil worden bestuurd.
Voor de MR zal het een nachtmerrie zijn, maar het lijkt er almaar meer op dat de par- tij na een kort feestje vooral uitzicht heeft op een lange kater. Dat ze zal moeten wijken voor confederale gesprekken tussen Noord en Zuid. Wordt Peeters de notaris aan een fede- rale tafel, tussen twee partners die fel voor hun eigen tafel en bed zullen vechten, maar weten dat het over is?
In dat geval volgt er vast nog een gigantisch gekibbel over de alimentatie, maar meer ook niet. Di Rupo en De Wever zullen er niet om rouwen.
’t Is maar een signaal (1)
De “goesting” van de kamikazepartners om toch vrolijk samen in bed te duikelen, begint zo te zien al wat af te nemen. Er wordt al wat meer geklaagd of wat meer geëist. In de kami- kazeregering zou de ‘kern’, toch een belangrijk orgaan waarin premier en vicepremiers vaak definitieve regeringsbeslissingen nemen, zijn samengesteld door Peeters, drie Vlaamse vice- premiers en één Franstalige. Volgens La Libre zou de MR nu vragen de kern uit te breiden met twee Franstalige ministers. Die zouden niet de titel van ‘vicepremier’ krijgen, maar gewoon als minister zetelen. ’t Is maar een signaal.
’t Is maar een signaal (2)
Ondertussen liet ook De Wever al aanvoe- len dat de volgende regering voor een bijzon- dere uitdaging staat: 15 miljard euro of meer
zoeken en vinden om budgettair de Europese norm te halen. “De vuile was van Di Rupo doen”, aldus De Wever op VTM. “Ongezien sinds de oorlog, zeker geen wandeling in het park.”
Afscheidnemend premier Elio di Rupo, ver- wijzend naar de 22 miljard die zijn regering bespaarde, bood via zijn website de kami- kaze-onderhandelaars aan “te helpen bij hun besparingsoefening” om de overheidsfinan- ciën te saneren “zonder de groei te fnuiken en de koopkracht van de burgers aan te tas- ten… en met aandacht voor de economische motor van ons land, onze sociale zekerheid en de koopkracht van de gezinnen.” ’t Is maar een signaal.
Blauwe macht
Ook de Vlaamse liberalen hebben nog wel wat eisen in de koffer zitten. In een regering met zes Vlaamse en zes Franstalige ministers zou Open Vld vrede moeten nemen met één portefeuille. Een stek voor Maggie de Block, of voor Alexander de Croo? Een problemati- sche keuze, alleszins voor Gwendolyn Rutten.
Willen de anderen de regering uitbreiden om Open Vld te dienen?
Een Vlaming erbij is na het keren van het paritaire wafelijzer een Franstalige erbij. De nu al erg “liberale” regering (zes MR + één Vld
= 7 op 13 ministers) wordt dan nog blauwer (zeven MR + twee Vld = 9 op 15).
Inleveren voor blauw
Er wringt nog wel meer met die liberalen.
Dat wordt dan een ronduit liberale regering.
Zal ’t gaan, ja? Dat de MR een paar buiten- staanders of ‘witte konijnen’ in de eigen ploeg
zou opnemen, zal aan de perceptie weinig veranderen.
Moeten we nu werkelijk geloven dat de N-VA met dubbel zoveel stemmen als de beide blauwe partijen samen vrede zou nemen met de helft of een derde van het aantal blauwe ministersposten?
De “inlevering” van een paar portefeuilles en een deel van de macht om Open Vld over de Vlaamse streep te trekken (Turtelboom en Gatz), is nog niet verteerd. De cijfers zijn wat ze zijn. Ze zijn maar een signaal.
Grenzen aan de euforie
Er kan onder Vlamingen en Franstaligen en onder de kamikazes nog worden gespeeld met en gebikkeld over andere postjes: staatssecre- tarissen, voorzitters van Kamer en Senaat, de eurocommissaris. Kandidaten genoeg om dat kaartenhuisje op te bouwen.
Heeft mirakelvoorzitter Gwendolyn dat alle- maal onder controle? “De grote verrassing zou zijn dat de Zweedse coalitie er niet komt. Het blijft een moeilijk verhaal, al was het maar omdat er maar één Franstalige partij mee doet en er 17 miljard euro moet worden gevonden.
Een Ikea-kast in elkaar draaien kan mislukken”, schrijft Wim van de Velden in De Tijd.
Van De Wever mag worden vermoed dat hij dat “spel” niet alleen aandachtig volgt.
“Geen wandeling in het park”, inderdaad.
Het enthousiasme voor de Zweedse kleuren (Vlaams denkpatroon) en de kamikazekleuren (Waals denkpatroon) kan inderdaad snel koe- len en de zweem van euforie doen verdam- pen. Ook dat is maar een signaal.
vervolg op blz. 4
Vrouwenmoorden en
mensenrechten 12
Actueel
6 augustus 2014
2
Uit de smalle beursstraat
De almacht van de dollar
70 jaar na Bretton Woods blijft de dollar wereldwijd de referentiemunt. Dat bewijst de financiële crisis in Argenti- nië maar al te goed. De euro kan er niet tegenop.
Vorige week hadden we het in deze rubriek over de Bretton Woods-akkoorden van 1944, die de dollardominantie wereld- wijd institutionaliseerden. Anno 2014 zijn er meer en meer stem- men die oproepen een eind te maken aan de macht van de dol- lar. Waarom moeten de meeste deviezenreserves bij de centrale banken dollars zijn? Waarom moeten de grondstoffen met dol- lars worden betaald? Waarom blijft de dollar almachtig?
De sterkte van de ‘greenback’ is de voorbije dagen nogmaals duidelijk geworden. Het Argentijnse faillissement - niet het eer- ste en niet het laatste - heeft alles te maken met dollarversla- ving en de macht van wat men de ‘dollaraasgieren’ noemt. De Argentijnen hebben al jaren geen vertrouwen in hun eigen munt.
Ze doen er alles aan om hun spaargeld in dollars te beleggen.
Dat heeft de voorbije decennia meermaals tot grote crisis- sen geleid. Die dollarverslaving maakt dat Argentinië financi- eel eigenlijk een Amerikaanse kolonie is geworden. Na de laat- ste crisis, in 2001, leende Argentinië massaal dollars om er weer bovenop te komen.
Amerikaanse beleggingsfondsen (de dollaraasgieren) haal- den er gigantische rendementen op, tot meer dan 1.600 procent.
Nu eist een Amerikaanse rechter de volledige terugbetaling van die schuld, met als logisch gevolg dat Argentinië overkop gaat.
Landen wikken, de dollargrootmacht beschikt. Dat frustreert een aantal opkomende economieën. Vandaar dat de BRICS-landen (Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika) recent afspraken een soort eigen Wereldbank of IMF op te richten.
Maar dat is natuurlijk nog geen tegengewicht voor de almach- tige dollar. Als er naar een alternatief wordt gekeken, lijkt de euro het best aanspraak te kunnen maken op de titel van wereld- wijde reservemunt.
Om te beginnen is het een relatief stabiele munt, ondanks de crisis van de voorbije jaren. Wereldwijd zijn er een 50-tal landen die hun koers afstemmen op die van de euro. Dat is evenveel als ten opzichte van de dollar. Maar als we het bbp bekijken, is het
‘dollarblok’ twee keer groter. Wel is de eurozone, samen met de landen die hun munt op de euro afstemmen, stabieler. Slechts twee landen hebben de voorbije tien jaar het ‘euroblok’ tijdelijk verlaten. Het gaat om Hongarije en Kroatië.
Het dollarblok heeft 30 landen verloren, maar er zijn er even- veel bijgekomen. De dollar blijft - naast goudbeleggingen - de veilige haven voor banken en beleggingsfondsen die zich tegen crisissen willen indekken. Dus lijkt de euro ten opzichte van de dollar nog een hele tijd op achtervolgen aangewezen.
Sommige economen denken dan weer dat het groene biljet de komende jaren vooral door de Chinese yuan zal worden uit- gedaagd. Immers, over vijftien jaar zou het best kunnen dat de Chinese economie de grootste ter wereld is. China is al volop bezig met zijn munt te ‘internationaliseren’.
Dertig Aziatische centrale banken beginnen stilaan deviezen- reserves aan te leggen in yuan. Het blijft beperkt: slechts 1 pro- cent van de mondiale deviezen zijn yuans. Maar het is een begin.
Sommige landen zien het aankopen van yuans als een middel om de relaties met dat land te verbeteren.
Het is wel zo dat de yuan een weinig mature munt is. China gebruikt het vooral als politiek middel om de koers laag te hou- den en zo de export aan te zwengelen. Bovendien kan de Chi- nese Centrale Bank geen interessante beleggingen aanbieden.
Echter, de geschiedenis leert dat er jaren kunnen liggen tus- sen de economische opkomst en de monetaire dominantie van een land. De economie van de VS was al in 1872 groter dan de Britse, en de VS waren vanaf 1915 de belangrijkste exporteurs ter wereld, maar pas in 1944 heeft de dollar het pond officieel van de troon gestoten.
ANGÉLIQUE VANDERSTRAETEN
Minderheden
De indruk wint veld dat binnen de sp.a iedereen strijd voert tegen iedereen. Het schrik- beeld van vijf jaar oppositie in Vlaanderen, scherpt niet meteen het samenhorigheidsge- voel aan. Dat maakt plaats voor een gevoel van “alles moet beter”. Intern leidt dat tot een opstoot van opportunistische profileringsdrang bij kameraden en gezellinnen, die zich geroepen voelen in het grote ommekeerscenario een rol van betekenis te spelen.
Wouter van Bellingen, sinds 1 juli directeur van het Minderhedenforum, doet in die zin van zich spreken. Wouter is in de rode gele- deren geen totale onbekende; eerder een vreemde eend in de bijt, op grond van ouder- lijke Vlaams-nationalistische overtuiging. Dat hij het in Sint-Niklaas, bij genade van de toen- malige rode burgemeester Freddy Willockx, in 2007 tot eerste “zwarte” schepen schopte, had minder met zijn huidskleur te maken en meer met het feit dat hij op tijd het progres- sieve partijlicht zag.
Burgervader Freddy zorgde ervoor dat Wou- ter wekenlang centrale figuur was in een mediahype over onverholen racisme. Hij liet zich bij het drinken van een pint onder “kame- raden” ontvallen dat er in Sint-Niklaas enkele koppels rondliepen die weigerden zich door een “zwarte schepen” te laten trouwen.
Dat verhaal was “gefundenes Fressen” voor de media, en ging een eigen leven leiden.
Orgelpunt was een massale trouwpartij op de Grote Markt van Sint-Niklaas met Wouter als echtverbindende schepen. Er was echter een probleempje, dat de onaantastbare geloof- waardigheid van de hype” in de weg stond.
Elke identificatie van de “racistisch ingestelde koppels” bleef uit. Tot vandaag. Dat zorgde ervoor dat de politieke carrière van de “super- schepen” in het dak bleef steken. Om, zeven jaar na dat moment van opperste glorie, niet over een buis te spreken. Tot 1 juli was hij nog enkel “gewoon” gemeenteraadslid.
Vraagje
Geen drie volle weken na zijn (politieke) benoeming tot directeur van het Minderheden- forum huurde Wouter, uiteraard op kosten van de belastingbetaler, één van de duurste advo- caten van het land in, de Antwerpse strafplei- ter Walter Damen, om dj Jos en Gino Debroux, burgervader van Landen, de cel in te krijgen.
Van Jos vermoed ik het, van Gino weet ik dat hij hetzelfde gedachtegoed verdedigt als dat van zijn belager Wouter. Ik wist dan weer niet dat, juridisch uitgevlooid, een met luxewagens en caravans neergestreken horde zigeuners willen wegjagen met loeiharde muziekdecibels het- zelfde is als “schuldig zijn aan mensonwaardige behandeling annex opzettelijke slagen en ver-
wondingen”. Nu me dat bij monde van advocaat Damen, in opdracht van minderhedenbehoeder Van Bellingen, duidelijk is gemaakt, blijf ik met een vraagje zitten.
Kan iemand me vertellen – waarom niet advo- caat Walter en directeur Wouter samen? – waar het substantiële verschil ligt tussen de in Landen enkele uren door dj Jos geproduceerde decibels en de in Boom over twee weekends gespreide decibelproductie van Tomorrowland? Tegelijk met het noemen van dat substantiële verschil kan Wouter van Bellingen, notoire minderhe- denverdediger, misschien verklaren waarom hij niet opkwam voor de rechten van de buurtbe- woners die twee weekends knallen uit “Morgen- landboxen” niet zagen zitten. Ze waren amper met zeven, een minderheid om u tegen te zeg- gen. Toch als men de immer o zo objectieve media wil geloven die weinig anders deden dan die minderheid én haar advocate ridiculiseren en naar de hel wensen. Hallo, Wouter, bent u er nog? Of te druk bezig met nog andere profi- leringsplannen om de gunst van aanstormende (partij)bazen te veroveren?
Ranzig
Er is alvast één “minderheid” die door de media op handen wordt gedragen, en die geen verdedigen nodig heeft door welk forum ook. Ze kan rekenen op een mediaforum, ter beschikking gesteld door het op haar feest- jes uitgenodigde en meevierende journaille.
Samen torenen ze letterlijk en figuurlijk uit boven het op de Schorre van Morgenland ver- zamelde, zich schor schreeuwende plebs.
Er is allicht een beter moment denkbaar om decadentie te promoten dan dat waarop de
“politiek” een ganse bevolking waarschuwt dat – voor de zoveelste keer – de buikriem dient aangesnoerd om te verhinderen dat het land op het bankroet afstevenen. Daar heeft de “happy few”-club, die van moraliteit niks en van poen alles afweet, lak aan. Niet alleen dat, het onwaarschijnlijke egocentrisme van die “minderheid” loopt hand in hand met een spilzucht die blijkbaar overbelichting verdient van het opgetrommelde en uit hetzelfde ran- zige hout gesneden journaille.
Zonder enige schroom stalde dat uitspat- tingen - “er ver over” - breed uit in woord en beeld. 24.000 euro voor de duurste cham- pagne “die dient om te spuiten, toch?”; 17.500 euro voor een etentje met twaalf, bereid door topkoks en met uitzicht op de meute van de
“mainstage”; slapen en nog één en ander met twaalf uitverkorenen van beider kunne, mét jacuzzi, “room service” en opkuisploeg voor 25.000 euro. Het zijn enkele details, gelicht uit een leefwereld waarover alleen “journalis- ten” willen berichten die lijden aan verregaand gebrek aan hersenen. Iemand zei dat hij niet begreep dat organisatoren van een “festival”
als Tomorrowland dat soort randfenomenen mogelijk maakt. Ik help hem om te begrijpen.
Geld, egoïsme en debiliteit zijn drie begrippen.
Breng ze samen voor het eigen profijt van een minderheid en je weet waaraan een bescha- ving ten onder gaat. Toen, nu en straks.
D.MOL
Logische denkpistes
Een jaar geleden viel de aardappeloogst zwaar tegen. Gevolg was dat frituristenver- eniging Navefri de noodzaak voelde de prijs van het populaire zakje frieten fluks te verhogen. Dit jaar gooiden ze de geoog- ste aardappelenovervloed net niet naar het hoofd van de consument.
Nochtans, geen spoor van een flukse prijsverlaging van het zakje frieten. Kon niet, als gevolg van de langetermijnafspra- ken met de aardappelgroothandel voor de prijs van de “patat”, aldus de denktank van Nafevri. Merkwaardig dat die “lange- termijnafspraken” blijkbaar niet bestonden toen de aardappeloogst diep onder de ver- wachtingen dook.
Logische denkpistes ogen anders. “Dit moet België zijn”, is de conclusie die altijd haar waarde bewijst.
Kroonprins?
Voor Humo is Peter de Roover (N-VA) “de kroonprins van Bart de Wever”. “Je moet iemand wel erg haten om hem het voorzit- terschap van de N-VA toe te wensen”, rea- geert De Roover gevat. Dat het Vlaamse regeerakkoord 17 op 20 krijgt van Voka, maar slechts een onvoldoende van de Vlaamse Volksbeweging, is voor het kers- verse Kamerlid niet zo’n probleem. De ere- voorzitter van de VVB wil “niet zo snel” het etiket ‘liberaal’ op de N-VA kleven. Door de N-VA lopen geen twee stromen, wel een wirwar van stromingen.
Als brede volkspartij bereik je een bre- der segment van de samenleving dan wan- neer je 5 procent van de kiezers bereikt en vooral “kopietjes en kloontjes” rond je ver- zamelt. De Vlaamse Beweging moet de boel op scherp houden, maar “als wij als politieke partij hun maatstaf gebruiken, zit- ten we eeuwig in de oppositie… Ik ken de tent. De VVB heeft kaarten om solo slim te spelen, wij niet.”
Fetisjisme
Hoe zit dat dan met een onafhankelijk Vlaanderen, de ultieme finaliteit van de N-VA? Voor De Roover is politiek het bren-
gen van een breed verhaal “en dan zien hoe je in die richting opschuift”. De voor- keuren van de Vlaamse kiezer moeten tot uiting komen in het beleid: “Dat is de kern van de autonomiegedachte.” De Roover volgt de N-VA op het pad van het confede- ralisme, waaraan overigens een heel con- gres was gewijd. “Als we dat al kunnen ver- wezenlijken, zijn we een eind opgeschoten en wil ik verder... niet meer aan fetisjisme doen”, aldus De Roover.
De wrijving tussen principiëlen en prag- matici is nooit veraf. Alleen trok De Roover naar de andere kant. Aan de ene kant van de brug was hij één van de verdienstelijk- ste en intelligentste figuren van de jongste kwarteeuw. Hij zal wel weten waarom hij naar de andere kant is verhuisd.
Kristallen Val
De Belgische kristalproducent Val Saint- Lambert heeft de voorbije jaren onterecht Waalse staatssteun ontvangen, waardoor het bedrijf een oneerlijk voordeel kreeg ten opzichte van concurrenten. Dat maakte de Europese Commissie bekend.
Het bedrijf moet dat geld terugbetalen, maar veel geld zal de Waalse overheid niet meer terugzien, want Val Saint-Lambert werd in oktober 2013 failliet verklaard.
Actueel 6 augustus 2014 3 Euforie bij Open Vld nog
steeds misplaatst
Dezelfde dag nog dat bekend raakte dat de Open Vld in de Vlaamse regering was binnengebroken, noemde Vincent van Quic- kenborne Gwendolyn Rutten een «mirakel- voorzitter». Het nieuws van de inbraak in de Vlaamse regering kwam voor de mees- ten dan ook als een donderslag bij heldere hemel. Ook wij hadden het niet zien aan- komen. Voornaamste reden was dat we de plooibaarheid van de CD&V nog maar eens onderschat hebben. Te onzer verde- diging: die plooibaarheid valt nu eenmaal niet te overschatten. Blijkbaar staat het ARCO-water al zo hoog aan de ACW-, par- don, de beweging.net-lippen, dat eender wat kan als de CD&V maar zo snel mogelijk opnieuw de federale minister van Financiën mag leveren. Houd dat in het achterhoofd, want we komen er nog op terug.
Laag soortelijk gewicht
De vaststelling dat de Open Vld slecht scoorde bij de verkiezingen van 25 mei blijft onveranderd overeind. De twee peilingsre- sultaten die sindsdien gepubliceerd wer- den, veranderen daar niets aan. We heb- ben voorlopig wel zo onze bedenkingen bij de betrouwbaarheid van de peilingen die Het Laatste Nieuws laat uitvoeren door AQ Rate. Zo sprong de N-VA van 25 mei naar 28 juni zes procentpunten omhoog, om vervol- gens op 26 juli opnieuw zes procentpunten te zakken, en dus weer uit te komen op de oorspronkelijke verkiezingsuitslag.
De Open Vld deed echter de omgekeerde beweging, zij het minder uitgesproken. Op 28 juni zakte de Open Vld met twee procent- punten naar 13,8 procent van de Vlaamse stemmen, om op 26 juli terug te stijgen naar 15,4 procent. Met een foutenmarge van maar liefst 3,3 procent betekent dit weinig of niets, maar van een miraculeuze sprong vooruit qua aanhang is voorlopig nog geen sprake.
Bovendien toont de vaudeville rond de twee postjes in de Vlaamse regering aan dat het niet alleen kwantitatief maar ook kwa- litatief niet helemaal snor zit met het soor- telijk gewicht van de Open Vld. Voor Anne- mie Turtelboom werd een mooie exit uit de federale regering gevonden, maar wat een klucht was dat om ook een Brusselse minis- ter te vinden? Dat uiteindelijk iemand uit de politieke dood opgewekt diende te worden, is pijnlijk, maar bovendien ook duur voor een partij die eigenlijk te klein is gewor- den om nog veel postjes te kunnen claimen.
Poppetjes
In een Zweedse coalitie raakt Open Vld naast N-VA en CD&V bij een normale ver- deling van de postjes niet verder meer dan een vicepremier en een minister, plus heel eventueel een staatssecretaris of de Senaatsvoorzitter. Met drie ministeriabelen (Annemie Turtelboom, Alexander de Croo en
Maggie de Block) zat de Open Vld met één poppetje te veel voor slechts twee postjes.
Door haar populariteit is Maggie de Block immers te groot geworden om in de vol- gende regering «maar» staatssecretaris te spelen, en dat werd handig opgelost door de overplaatsing van Annemie Turtelboom naar de Vlaamse regering.
Maar aangezien er aan deze federale for- matie niets meer normaal is, kan niet uitge- sloten worden dat er voor de Open Vld toch iets extra inzit. Zo is er nog die Europese Commissaris, die zo snel mogelijk benoemd dient te worden. Aan welke partij komt dat postje toe?
Iedereen heeft zijn kandidaat klaar: bij CD&V Marianne Thyssen, bij Open Vld Karel de Gucht, bij MR Didier Reynders, en bij N-VA vermoedelijk Johan van Overtveldt.
Aangezien de andere postjes nog niet ver- deeld zijn, dient hierover een onderhan- delde en berekende gok genomen te wor- den.Met Kris Peeters in polepositie om pre- mier te worden, zijn de kansen klein dat de CD&V ook nog een Europees Commissaris zal kunnen binnenhalen. Die partij wordt dan wel heel rijkelijk bedeeld in de fede- rale regering, zeker vergeleken met de bijna twee keer zo grote N-VA die dan met minder tevreden zou moeten zijn, maar ook verge- leken met de bijna even grote Open Vld die dan met de helft tevreden zou moeten zijn.
Voeg daarbij de zwakke onderhandelings- positie van de CD&V (Kris Peeters is al uit de Vlaamse regering vertrokken, en het hier- boven reeds vermelde ARCO-probleem), en het is duidelijk dat Marianne Thyssen zich best niet te veel illusies meer maakt over haar kansen om in de volgende Europese Commissie te mogen zetelen.
Opnieuw Europees Commissaris?
Dus komt Karel de Gucht toch weer in beeld om zichzelf als Europees Commissa- ris op te volgen. Zeker, de post aan de MR geven is een optie en lost het personeels- probleem rond Didier Reynders op. Maar naast zeven ministers ook nog eens de Euro- pese Commissaris mogen leveren, is toch wat veel voor een partij die in de Kamer uiteindelijk maar amper iets groter is dan de CD&V.
En Johan van Overtveldt als Europees Commissaris? Dat zou zeker een voordeel zijn in het licht van de komende Schotse en Catalaanse referenda, en bovendien de meest logische verdeling qua postjes. Maar wat als de Zweedse coalitie dan toch niet doorgaat? Stel je voor, een regering-Di Rupo II (of wat het ook wordt als de tripartite weer in beeld komt) met Van Overtveldt als Euro- pees Commissaris, dat risico zullen noch CD&V noch Open Vld noch MR willen lopen.
FVL
De wereld van de Gaza-generatie
Max van Weezel, die sinds tientallen jaren het Midden-Oosten verslaat voor Vrij Neder- land en veel in Israël komt, schrijft naar aanleiding van de tragische gebeurtenissen in Gaza, dat hij verontrust is over de haat die bezit heeft genomen van Israël (Vrij Neder- land, 2 augustus).
Betogen in Amsterdam of Antwerpen men- sen die roepen “dood aan de joden”, dan zijn die wel voorafgegaan door jeugdgroepen die door de straten van Jerusalem liepen terwijl ze leuzen als “dood aan de Arabieren” aanhieven.
Dit is een nieuw feit, aldus Van Weezel, dat veel verklaart van wat er thans gebeurt. Op Facebook schreeuwen tienduizenden Israë- lische jongeren hun hoop uit dat de Arabie- ren, waar ze ook wonen, worden vermoord.
“Daarbij moet geen overdreven aandacht wor- den besteed aan de vraag of het om soldaten of burgers gaat”, aldus Van Weezel. De wei- nige vredesdemonstranten die zich in Israël tegen de gruwel in Gaza durven te verzetten, worden door omstanders uitgejouwd en door knokploegen gemolesteerd.
Nog Van Weezel: “Opiniepeilingen wijzen erop dat op dit moment de meest onverzoen- lijke en onverdraagzame generatie opgroeit die Israël ooit heeft gekend”. Zeventig pro- cent van de tieners vindt “veiligheid” belang- rijker dan democratie. Nog maar achttien pro- cent gelooft dat het ooit vrede zal worden. Een heuvel van waarop men kan zien hoe Gaza lijdt onder de Israëlische aanvallen, is een toe- ristische attractie geworden voor jonge Israë- li’s, die grinnikend toekijken.
Op het moment dat we dit schrijven, zijn in het land van Gaza, waar 1,8 miljoen Palestij- nen in benarde en armoedige omstandighe- den wonen op een gebied veel kleiner dan de provincie Antwerpen, reeds 1.300 mensen vermoord door Israëlische aanvallen, tegen- over 50 gedode Israëli’s, bijna uitsluitend sol- daten die over mijnen struikelen of gevallen zijn onder kogels van scherpschutters. Een dergelijke verhouding (50 tegen 1.300) noemt men geen oorlog meer, laat staan een “con- flict”, maar een begin van een poging tot vol- kenmoord.
De aanleiding voor oorlog
En wat was nu (want enkele jaren geleden deed zich in Gaza hetzelfde reeds voor) de aanleiding tot de “wraak”? Drie joodse tieners werden, niet eens in de buurt van Gaza, door onbekenden vermoord. Vervolgens brachten opgehitste joodse jongeren een Palestijn om het leven door hem levend te verbranden.
Zoals H.J.A. Hofland zegt in De Groene (17 juli), en velen met hem, “Ja, dat zijn gruwe- lijke daden,- maar een reden tot oorlog?”.
Nee, toch. Dat maakt men geen zinnig mens wijs. Blijkbaar werd de moordpartij aangegre- pen als aanleiding voor het uitvoeren van een klaarliggend plan om de bevolking van Gaza , die niets te maken had met deze moorden, te terroriseren door haar, zonder enig res- pect voor mensenlevens of voor scholen en klinieken, te beschieten en haar in nog gro- tere ellende te storten dan ze reeds kende.
Behalve in Amerika, dat van de gelegen- heid misbruik maakte om zijn “eeuwige”
trouw aan het bondgenootschap met Israël te bevestigen, ging overal in de wereld pro- test op tegen het optreden van Israël. Dat is wellicht niet nieuw, maar het protest is wel genadelozer dan vroeger.
Men zou kunnen zeggen dat de weerzin van jongeren tegen het anti-arabisme van Israël gelijke tred heeft gehouden met de Arabierenhaat van de jongeren in Israël. Voor de Europese jeugd van vandaag is de holo- caust, dat is het lijden van het joodse volk in de Tweede Wereldoorlog, geen argument meer om de ogen te sluiten voor de misdaden die door Joden in het Midden-Oosten wor- den begaan. Die herinnering leeft niet meer, en zeker ziet men er geen reden meer in om Israël te ontzien.
Grof geschetst, neemt Israël sinds zijn oprichting in 1948 alle gelegenheden te baat om het oude Palestina geleidelijk aan te ver- overen en de oorspronkelijke bevolking van het land te verdrijven of ze, zoals in Gaza, haar zelfstandig bestaansrecht te ontnemen door herhaalde, bloedige terreuraanvallen.
De Arabieren die nog in het huidige Israël wonen – de meesten zijn gevlucht – zijn gedegradeerd tot tweederangsburgers, en
dat doel wordt ook in Gaza nagestreefd. Nu reeds is Gaza zowat de grootste openluchtge- vangenis ter wereld. De grenzen van het land zijn hermetisch gesloten. Mensen en goede- ren komen er niet in of uit tenzij onder Isra- elische controle.
Sinds met Amerikaanse begeleiding de kortstondige democratische opflakkering in Egypte werd ongedaan gemaakt door een militaire staatsgreep, is ook de zuidergrens van Gaza (als voorbereiding tot de huidige oorlog?), de grens dus met Egypte, gesloten.
Product van koude oorlog
Hoe kan het anders dan dat in deze open- luchtgevangenis, waar men over geen enkel, zelfs verouderd, luchtafweergeschut beschikt, niets anders dan haat heerst? Een klein beetje verbeelding volstaat om te beseffen hoe het leven in zo’n gevangenis eruit kan zien, en hoe jonge mensen daarop reageren. “Maar inmid- dels is het antisemitisme in Europa helemaal terug” (Max Pam, in De Volkskrant, 26 juli), want “Israëls wreedheid jegens een machte- loos volk begint steeds meer de herinnering aan de holocaust te overschaduwen” (The Spectator, 26 juli). Le Monde (27 juli) spreekt van een “génération-Gaza”, een nieuwe gene- ratie Europese jongeren die Joden vereenzel- vigen met de gruwelen die worden bedreven in Gaza. Dààrom is het huidige gebeuren zo angstwekkend.
De situatie in het Midden-Oosten is van- daag gevaarlijker dan ooit. Jeugd staat er tegenover jeugd, in een regio die gaat van Bagdad (Irak) tot Benghazi (Libië). In de hele regio is er geen begin van vrede en rust merk- baar. In strijd met het volkenrecht koloniseert Israël systematisch de Palestijnse gebieden die het in 1967 veroverde. Daar wonen thans reeds zo’n half miljoen Joden; hun aantal neemt met 10.000 per jaar toe. Het geringe zelfbestuur dat de Palestijnen in eigen land genieten, blijft beperkt tot enkele eilanden in een zee van zionistische heerschappij.
Israël kwam tot stand in het jaar 1948, toen overal ter wereld de grenzen van de koude oorlog werden afgebakend. Het was het jaar dat Joegoslavië afstand nam van Moskou, en elders in Oost-Europa de heerschappij van de Sovjetunie werd gevestigd.
Het was ook het jaar dat het Atlantisch Pact tot stand kwam, waardoor de Ameri- kaanse aanwezigheid in, of controle over, West-Europa werd vastgelegd “voor eeu- wig”. Het huidige gebeuren in Gaza is dan ook het zoveelste gewelddadige naschrift bij de oprichting van de Joodse staat en de opde- ling van de wereld in het jaar 1948. Het is zelfs niet toevallig dat tegelijk met de onderdruk- king van het volk van Gaza, een eind verder, in Oekraïne, een bittere strijd plaatsvindt over invloedssferen.
Naar wereldbrand?
Zolang het kan rekenen op de steun van de Verenigde Staten en het wapens toegestopt krijgt uit Amerika – ja, ook tijdens de aanval- len op scholen en klinieken in Gaza gingen de wapenleveringen gewoon door – zal Israël zich boven de rest van de mensheid verheven voelen en zich het goddelijk recht op leven en dood van de Palestijnen toeëigenen.
Zolang dit duurt, zal het “conflict” tussen Israël en de onderdrukte bevolking van Pales- tina lijken op de oorlogen die we op school leerden kennen onder de naam “Dertigjarige oorlog” of zelfs “Honderdjarige oorlog”.
Totdat de radicalisering van de verbitterde jeugd in Israël en elders in de wereld als van- zelf zal leiden tot een nieuwe wereldbrand.
Het wordt moeilijk leven met voorspelbare gebeurtenissen. In de Eerste Wereldoorlog, die we nu herdenken, betaalden miljoenen slachtoffers met hun leven voor de moord op twee mensen, aartshertog Franz Ferdinand van Oostenrijk en zijn vrouw.
MARK GRAMMENS
Op 16 juli schreven we dat de euforie bij de Open Vld misplaatst was. De verkie- zingsuitslag was immers slechter dan de Open Vld-top doet voorkomen. Bovendien wenkte het zwarte gat, zou de “één en ondeelbaar”-strategie van partijvoorzitster Gwendolyn Rutten mislukken. Sindsdien is er echter veel veranderd. De Open Vld is in de Vlaamse regering binnengebroken, en federaal werden Kris Peeters en Char- les Michel aangesteld om een Zweedse coalitie te vormen. Mét Open Vld. De eufo- rie bij de Open Vld werd er niet minder om. Terecht of onterecht?
Actueel
6 augustus 2014
4
Carlo Bergonzi
(13 juli 1924 – 25 juli 2014)
“R.I.P. Bergonzi.” Met dat sms’je las ik te velde dat de laatste van mijn drie jeugdhelden overleden was. Een mens beseft goed hoe oud hij zelf is, wanneer de laatste van zijn drie musketiers (de twee anderen waren Franco Corelli en Mario Lanza) verdwijnt.
Het bandopnemertje
Ik hoorde voor het eerst de naam van de juist overleden Italiaanse tenor in het pro- gramma “Opera en Belcanto” van mijn latere collega Etienne van Neste. Bergonzi had niet de charme, de klankleur of het exuberante van de Amerikaans-Italiaanse filmtenor, en hij bezat niet het metaal in de stem, het volume en de ongelooflijke topnoten van zijn tijdgenoot Franco Corelli.
Maar er was iets zangerigs, iets muzikaals in de stem van Bergonzi dat me boeide, al verkoos ik vele jaren de schaamteloze top- notenjagers die zijn collega’s waren. Zijn eer- ste recitalplaat kopen kon ik niet, want een arbeider moest eind de jaren vijftig minstens een hele dag werken om zich zo’n exem- plaar aan te schaffen. Aan een hele opera dacht ik zeker niet, want die kostte onge- veer het weekloon van mijn vader. Gelukkig stond in Antwerpen een filiaal van de Natio- nale Discotheek (overigens een privé-instel- ling), in de Jezusstraat. Een paar vrienden van mijn ouders leenden daar platen voor me uit die ik op mijn kleine Philips-band- opnemertje opnam. Mechelen werd in die tijd geleid door een ouderwetse socialisti- sche patriarch als Antoon Spinoy, die veel geld pompte in de bibliotheek en enthousiast het voorstel steunde om de eerste gemeen- telijke discotheek van het land te openen.
Als 17-jarige diende ik er een lijstje in met wensen, die gehonoreerd werden. Alles wat tenor, sopraan of bariton was, zette ik op band (9,5 cm per seconde). Maar Corelli en Bergonzi kregen 19 cm.
Voor en na
Maar er kwamen andere tijden. De gene- ratiegenoten van mijn ouders deelden hun leven altijd in “voor” en “na” de oorlog. Ik merk op dat mijn eigen tijdgenoten meer en meer spreken over “voor en na de jaren zes- tig” toen de consumptiemaatschappij haar intrede deed, met een snelheid die achteraf verbijsterend was. In 1964 kocht ik na maan- den sparen mijn eerste integrale opera, Il Tro- vatore, met Bergonzi. Een jaar later werkte ik een tijd voor een hongersalaris in de Ant- werpsche Hypotheekkas aan de Meir. Ik stond te loensen naar een advertentie bij een reisbureau voor een reis naar de Metro- politan Opera in New York: onbetaalbaar. Als iemand mij gezegd had dat ik drie jaar later in de arena van Verona voor de eerste keer Bergonzi zou zien en horen, had ik hem voor gek verklaard. Toch trok ik in 1968 voor de eerste keer al over de Alpen. In 1975 zag ik Bergonzi’s laatste voorstellingen in de arena.
In 1978 kon ik met hem in Bregenz spreken en in Wenen hoorde ik hem voor het laatst, in 1990.
Van bariton naar tenor
Carlo Bergonzi kwam uit de Emilia- Romagna. Zijn kleine en vrij zware gestalte verraadde dat hij uit een familie met een agrarische achtergrond stamde. Zijn vader was arbeider in een kleine kaasfabriek, en dat was aanvankelijk ook zijn lot. Hij volgde alleen lager onderwijs. Zelfs na veertig jaar en honderden voorstellingen in de VS sprak hij nog geen woord Engels. In zijn dorp, dat een beetje geleek op dat van Don Camillo en Peppone, verzamelde iedereen zich rond die ene radio waaruit geregeld opera-aria’s te horen waren, die door de dorpsfanfare nage- speeld werden.
Op zijn zestiende zag hij in het dichtstbij- zijnde stadje, Busseto (de stad van Verdi), zijn eerste opera. Hij begon met veel pijn en moeite muziek te studeren, terwijl hij een dozijn beroepen uitoefende. In 1942 werd hij ingelijfd en een jaar later lag hij ziek in een militair hospitaal toen Italië capituleerde. De
Duitsers namen hem gevangen en voerden hem naar Salzburg, waar hij voor zijn mede- gevangenen zong en zelfs één liedje com- poneerde (“A la Mamma”, zoals past bij een goede Italiaan.) Bij de bevrijding dronk hij besmet water, kreeg cholera en arriveerde doodziek en onherkenbaar thuis. Zijn herstel duurde een jaar, voor hij weer kon werken en studeren. Een paar vrienden zorgden ervoor dat hij in 1947 in een halve amateurvoorstel- ling van De Barbier van Sevilla debuteerde als Figaro, de rol van de bariton. Zijn ereloon volstond niet om zijn reiskosten te betalen.
Maar hij zette door en zong drie jaar lang baritonpartijen in de vele kleine operahuizen die Italië toen nog had. Zijn loopbaan kwam niet van de grond; zijn stem brak geregeld op de hoge noten en hij begon aan ander werk te denken, want zijn vrouw was zwanger.
Tot hij die avond in de pauze van een weinig geslaagde voorstelling een toonladder zong tot en met de hoge C en hij plots wist wat er scheelde. Hij was geen bariton maar een tenor, en die moeilijke hoge noten als bariton lagen in de overgang van het midden naar het hoge register van een tenor. Hij herschoolde zichzelf als tenor met een triangel, want voor een piano had hij geen geld.
Niet de bekendste, wel de beste
Een goede Italiaanse tenor vond altijd werk. Geleidelijk drong het door dat hier een zanger was die stijlvol kon fraseren (wat hij niet altijd deed), met een voortreffelijk legato (aan elkaar binden van noten). Acteren was niet zijn sterkste punt. “Ik acteer met mijn stem”, zei hij altijd. Hij werd niet direct een superster en kreeg met moeite wat voorstel- lingen bij de Scala. Maar hij had het geluk dat hij in 1956 twee voorstellingen in New York van Mario del Monaco mocht overnemen.
Dat leidde naar die eerste lp.
Vanaf dat moment lag zijn loopbaan vast:
valiezen pakken, zingen, valiezen uitpakken.
Hij werd nooit de bekendste tenor van zijn generatie, want Del Monaco versperde lange tijd zijn weg bij platenfirma Decca, en Franco Corelli met zijn spectaculaire stem en fysiek was veel populairder. Maar de liefhebbers zwoeren bij Bergonzi’s stijlgevoel, zijn Itali- aanse warmte met af en toe een klein snikje en een geluid dat zilverachtig werd met de jaren, al kwamen de topnoten niet altijd meer even gemakkelijk.
Midden de jaren zeventig begon je te horen dat hij de hoogste noten meestal tegen de toon zong, al bleef er nog veel te genieten.
De nieuwe generatie, die van Pavarotti en Domingo, nam het stokje over. De Metropo- litan weigerde Bergonzi nog te engageren in het jaar dat hij de 25ste verjaardag van zijn debuut aldaar wou vieren, maar Pavarotti kwam tussenbeide en eiste een gala-avond ter ere van zijn oudere collega, met wiens platen hij het grootste deel van zijn rollen had ingestudeerd.
In de jaren tachtig kende zijn loopbaan een opflakkering, omdat theaterdirecteuren nog eenmaal hun publiek wilden tonen hoe een echte divo uit de grote jaren zong. Jam- mer genoeg kon hij niet meer zonder applaus en publiek, en hij bleef in de jaren negentig maar afscheidsconcerten geven met zeker in het hoge register weinig fraaie resultaten.
Zijn vrouw zei hem dat hij zijn grote reputa- tie zo weggooide, tot hij in 2001 begreep dat het genoeg was.
Hij speelde niet de grote vedette, maar hij had ook zijn kleine kantjes. Hij verafschuwde zijn grote rivaal Corelli, die hij een “urlatore”
(brulbeer) noemde. Hij weigerde in Italië uit bijgeloof steevast op een 17de van de maand te zingen, maar had met die dag nooit proble- men in het buitenland. Hij werd één van de rijkste mannen van Italië, grootgrondbezitter en eigenaar van een prachtig hotel in Busseto waar hij meestercursussen organiseerde voor jonge zangers; uiteraard in die maanden dat er weinig hotelgasten waren. Zijn waarde in geld kende hij zeer goed, want de tenor was de koning van de opera. In 1971 zong hij het Verdi-Requiem in Gent. Voor ongeveer een kwartier zingen streek hij 210.000 belgische frank op; het dubbele van wat dirigent Lorin Maazel (ook deze maand overleden) kreeg en drie keer zoveel als de andere zangers.
Ciao, Carlo, en bedankt voor de vele intense uren luistergenot.
JAN NECKERS
vervolg van blz. 1
Meer belastingen
In De Morgen laat CD&V via de als “golden boy” omschreven Benjamin Dalle weten dat over besparingen maar ook over belastingen nog hard zal worden onderhandeld. Dalle (31) is een CD&V-specialist inzake staatshervor- ming, werkte voor Leterme, Vandeurzen, Van- ackere en als kabinetschef voor staatssecretaris voor staatshervorming Servais Verherstraeten.
“Er komen ongetwijfeld harde maatregelen.
Die zullen voor alle partijen moeilijk liggen.
Voor CD&V, maar ook voor de liberalen en de N-VA. Zeker omdat er ook aan de inkomsten- zijde moet gewerkt worden… Hoe dan ook zul- len bepaalde belastingen worden verhoogd”, liet hij weten. De christendemocraten zijn er volgens Dalle bij om een “sociaal verantwoord”
regeerprogramma te schrijven. Voorts is hij “blij dat hij eindelijk over iets anders kan praten dan over staatshervorming”. Belastingen ja, staats- hervorming neen, dus… Quid N-VA? Dit ‘visje’
van CD&V is een aanval op de illusie ‘besparen en niet belasten’. De Wever reageerde not amu- sed want “belastingen moeten zakken, niet stij- gen”. Kris Peeters parkeerde de uitspraken van Dalle als “niet wijs” en “voor zijn beurt gespro- ken”, maar sprak ze toch niet tegen. Hiermee kan hij alle kanten uit.
Systeem werkt niet
Stilaan lezen we wel meer kritische beden- kingen over de federale regeringsvorming.
David Coppi in Le Soir ziet dat de PS zich voorbereidt voor een groot offensief. Vanuit de oppositie? “Misschien, tenzij de gedroomde Zweedse coalitie “in de komende weken”
een kamikazecoalitie wordt”, stelt Coppi. In de komende weken... Dat is nog iets anders dan spreken over vijf jaar PS in de oppositie.
Daar zijn de Waalse socialisten – voorzichtig
gezegd – zelf niet van overtuigd. “En politique, il faut être préparé à toute éventualité”, zegt uittredend Kamervoorzitter André Flahaut in diezelfde krant. De PS blijft “beschikbaar” en sinds 25 mei heeft men “nog maar één piste onderzocht”. Daarmee werd onder druk van het N-VA-egoïsme “een stap gezet naar een onevenwichtig bestuur” (On entre dans une démarche de déséquilibre).
Plan B
Er zijn ook in Vlaanderen al wat ervaren poli- tici die een stap verder denken dan de waan van de dag. Dat de N-VA en De Wever een ander scenario voor ogen hebben bijvoorbeeld.
“De N-VA heeft alles binnengehaald wat het wou. Bourgeois is baas in Vlaanderen en fede- raal zal Bart de Wever zijn moment kiezen om aan te tonen dat het Belgische systeem niet werkt”, signaleert Eric van Rompuy, in De Stan- daard.
Daar merkt ook Filip Rogiers nog eens op dat cdH en PS zich hebben teruggeplooid op Namen: “Ze bewijzen daarmee nu al het jaren- lange punt van Bart De Wever: er zijn twee democratieën in dit land.” Veel zin om dat te ontkennen heeft Rogiers niet meer. En wat te denken over ‘het inzicht’ van Guy Vanhengel (Open Vld) in Knack: “De asymmetrie in dit land is nu compleet. Het zou weleens kunnen dat de PS in 2019 afzakt van Namen naar het Martelaarsplein en daar het beruchte Plan B op tafel legt. Dan worden PS en N-VA collega’s met gedeelde belangen en het confederalisme een feit. Geert Bourgeois en N-VA wachten al lang.
Het eindpunt van hun lange mars - artikel 1 van hun programma - zou er weleens sneller kun- nen komen dan velen vandaag maar denken”.
Sneller dan 2019, misschien?
Zweedse euforie kan snel verdampen
Zaventem crasht
Een Brusselse rechtbank van eerste aan- leg besliste het gebruik van twee vliegroutes uit het spreidingsplan van de federale rege- ring, dat begin dit jaar via het plan-Wathelet werd ingevoerd, te schrappen. De uitspraak bevestigt de geldigheid van de Brusselse geluidsnormen uit 1999. Een wijziging daar- van had moeten gerealiseerd worden via een publieke consultatie en dat is niet gebeurd.
Brusselse actiegroepen en FDF zijn biezonder blij. Staatssecretaris voor Mobiliteit Catherine Fonck en premier Elio di Rupo, tot nader order bevoegd “in lopende zaken”, krijgen drie maanden om de routes uit roulatie te halen.
Door de uitspraak zullen er minstens tijde- lijk weer meer vliegtuigen boven de Vlaamse Rand vliegen. De Vlaamse minister voor de Vlaamse Rand, Ben, houdt zich voorlopig op de vlakte, maar wijst wel op het belang van
“een billijke spreiding van de lasten”, zoals
“overeengekomen tussen verschillende par- tijen en over de taalgrens heen”.
Vlaamse verkeersdoden
In tegenstelling tot Wallonië en Brussel daalt het aantal verkeersdoden in Vlaan- deren niet.
Dat schrijven een aantal kranten haas- tig na de publicatie van statistieken van de FOD Economie. Het totaal aantal verkeers- ongevallen daalde in België met zeven pro- cent in vergelijking met 2012.
Maar in Vlaanderen bleef het aan- tal verkeersdoden in 2013 steken op het- zelfde niveau als het jaar voordien, 384.
Iedere dode is er één te veel, en misschien is dat “een zorgwekkende trend”, zoals ver- keersexpert Werner de Dobbeleer van de Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV) zei.
Maar Vlaanderen nogal expliciet met de vinger wijzen, via een regionale verge- lijking, is niet correct. Vlaanderen telt met dubbel zoveel inwoners en een veel druk- ker verkeersnet nauwelijks meer verkeers- doden dan Wallonië. Dat mag ook gezegd.
Actueel 6 augustus 2014 5
Het verhaal van de transfers is complex. De geldstroom verloopt via verschillende slui- zen (de sociale zekerheid, de staatsschuld, de financieringswet, Europa…). Alles speelt zich af in de schuilkelders onder de Wetstraat. Hoog- uit een paar tientallen specialisten vinden nog de weg tussen economische en financiële sta- tistieken.
Wat de jonge partij N-VA daar tien jaar gele- den over dacht, laat weinig aan de verbeelding over. “De N-VA moet staatsgevaarlijk zijn… Bel- gië is een belasting voor Vlaanderen”, zei voor- malig Vlaams Parlementslid Jan Loones, in de aanloop naar de verkiezingen van 2004.
Dat De Wever daar ook zo over dacht, werd duidelijk in een opmerkelijk artikel in Het Nieuwsblad van 21 oktober 2004 (‘Wallonië lijkt wel Oost-Europa’), waarin hij fors uitpakte met harde cijfers van de Vlaamse Administratie (Abafim). Volgens Abafim waren de transfers opgelopen van 3,85 miljard euro in 1990 naar 6,6 miljard euro in 2003. In 2003 droeg elke Vlaming 1.100 euro over aan de Franstaligen.
“En Abafim houdt dan nog niet eens rekening met de staatsschuld”, zei Bart de Wever. “Ik heb die aanvullende berekening wel gemaakt:
dan kom ik tot een geldstroom van 11,3 mil- jard, of 2.000 euro per Vlaming per jaar. Ik wil met dat geld niet elk gezin een auto cadeau doen zoals het Vlaams Blok zegt, maar wel een beter beleid voeren… Ik wil een Vlaamse soci- ale zekerheid.” De Wever zette zich daarmee stevig op de politieke kaart.
Solidariteit
Hij trok meteen een forse krijtlijn tussen de transfers, de feitelijke geldstroom, en het politieke begrip solidariteit. “Dat is geen soli- dariteit, maar een georganiseerde afroming van onze welvaart om een systeem in stand te houden dat eigenlijk onhoudbaar is. Als je klare rekeningen hebt, kan je een gemiddeld bestedingspatroon vastleggen en een boven- grens vastleggen van wat elke deelstaat maxi- maal aan solidariteit moet betonen. Solidariteit betekent toch niet dat ik mijn portefeuille op tafel leg en je er zoveel centen uit mag nemen als je denkt nodig te hebben.”
In het Vlaams Parlement formuleerde hij het nog beknopter: “Waar het op aankomt, is dat de geldstromen niet aan de regels van de soli- dariteit beantwoorden.” Is dat vandaag anders?
Het rapport lag volgens sommigen al maan- den voor de verkiezingen van 2004 op de tafel van toenmalig minister-president Bart Somers (VLD), maar die ontkende dat, of was ze “bij het opruimen van zijn bureau kwijtgespeeld”…
Trampoline
Die radicaliteit en de duidelijkheid over één van de belangrijkste thema’s waarmee de par- tij de komende jaren zou scoren, was de tram- poline waarmee De Wever naar een sterkere positie sprong. Vier dagen na het artikel in Het Nieuwsblad werd De Wever voorzitter van de N-VA.
In januari 2005 trok de N-VA met twaalf bestelwagens vol (nep)geld naar de scheeps- lift van Strépy in Wallonië om de miljarden- transfers aan te klagen. ‘Stop transfers, begin solidariteit’, klokte de campagne. Het regende venijnige reacties, maar de N-VA zette zich op de kaart: “Wat Vlaanderen bijdraagt aan Wallonië, 7 procent van zijn primair inkomen, dat gebeurt nérgens ter wereld. Zelfs vlak na hun eenmaking hebben de West-Duitsers niet zoveel afgedragen aan de Oost-Duitsers. Een beetje oneerbiedig uitgedrukt: als er in de Europastraat een krotwoning staat die moet worden opgelapt, waarom zouden daarvoor dan alleen de buren moeten opdraaien? Dat moet je doen met de hele straat samen, niet met Vlaanderen alleen”, zei De Wever.
Venijn
Het regende venijnige reacties, van journa- listen, politicologen, vakbondsleiders, opinie- makers en Francofonen. Sommige ideologen zoals Reynebeau – men noemt hem wel eens een goede journalist – braakten zelfs onzin als zou De Wever zich gedragen als “bwana bij de
“Stop transfers, begin solidariteit!” Ja, ja, maar wanneer?
Wie in de persdatabank Mediargus ‘Bart de Wever’ en ‘solidariteit’ intikt, vindt via de zoekrobot 1.142 artikels. Gecombineerd met ‘Wallonië’ en ‘transfers’ landt de lezer op 94. Dat moet volstaan om eens na te kijken wat de N-VA-voorzitter ons hierover in de Vlaamse gazetten heeft voorgehouden. Benieuwd naar wat daarvan overeind moet blij- ven in een federale regering waar de partij eventueel deel zou van uitmaken.
negerkens” en “alle Walen profiteurs, knoeiers en potverteerders” hebben genoemd. Kortom, polarisatie en drek alom. Opdracht geslaagd.
Wat langs Waalse kant volgde, was veel voluntarisme, samengekoekt in een paar Mar- shallplannen met heel weinig resultaat. Jef Roos (Vlaams Economisch Verbond) krijgt de prijs voor de beste beeldspraak uit die dagen:
een wielrenner die vele lengtes achter ligt, kan alleen inhalen door sneller te rijden dan de kop van het peloton. Dat zat er voor Wallonië niet in. Is het vandaag anders? En morgen?
Wallonië, met Di Rupo op kop, kaapte het begrip solidariteit, om na elke volgende ver- kiezing (2007, 2009, 2010, 2014) de “nationale solidariteit” te koppelen aan het zogezegde Waalse herstel. Zonder resultaatsverbintenis weliswaar.
Terug naar de Abafim-cijfers. In 2006 was de fameuze commissie van Frans- en Neder- landstalige experts, opgezet door toenmalig Vlaams minister-president Yves Leterme klaar met het onderzoek. Die commissie beves- tigde, zoals alle voorgaande, het bestaan van
“zeer omvangrijke, niet objectiveerbare finan- ciële stromen van Noord naar Zuid”, aldus De Wever. “Het Vlaams regeerakkoord is duidelijk:
de geldstromen moeten worden vervangen door objectieve en transparante solidariteit. De Vlaamse partijen moeten dat bij de regerings- onderhandelingen op de federale tafel leg- gen”, zei hij in Gazet van Antwerpen (20 januari 2007). Zegt hij dat vandaag opnieuw voor Pee- ters al dan niet mét de N-VA aan de slag kan?
Ook in 2007, alweer een verkiezingsjaar, stond De Wever op scherp, onder meer met zijn campagne ‘Laat Vlaanderen niet verst(r) ikken’. Hij definieerde zijn kaarten. Zijn alterna-
tief bestaat uit “lagere lasten (1), een werkloos- heidsuitkering die beperkt is in de tijd (2), een transparante solidariteit met Wallonië (3) en een eigen Vlaamse gezondheidszorg (4)”. Hij zal nog even moeten doorgaan, vrezen we…
Wat is hiervan gerealiseerd?
In 2009 formuleerde De Wever een meer pragmatische, maar heldere visie op solida- riteit: “Transfers van rijke naar arme regio’s bestaan in alle landen. En dat is goed. Ik vind alleen dat de grenzen van de interpersoonlijke solidariteit, die van de sociale zekerheid dus, moeten samenvallen met die van de demo- cratische gemeenschap. Zodra je die over- schrijdt, wordt het voor mij een verhaal van groep tot groep. En dan gelden andere para- meters” (Knack, februari 2009). Ter info: de N-VA deed het bij de Vlaamse verkiezingen van 2009 en vooral bij de federale verkiezingen van 2010 uitstekend.
In de uitzichtloze onderhandelingen die volgden, bleef hij, eens ‘formateur’ en ‘ver- duidelijker’ af, zout in de geldstroomwonde strooien. In Der Spiegel vergeleek hij die met drugs aan een junkie. “Geld van een democra- tie naar een andere moet expliciet zijn, voor- waardelijk en transparant. Het probleem in België is dat dat niet het geval is.” Geblaas alom, maar wat dan te zeggen van uitspraken van Karel de Gucht (“Ze trekken aan een lege uier.”) en Yves Leterme (“Vlaanderen is geen melkkoe!”), vroeg hij in De Morgen (decem- ber 2010).
En hoe zat het met de omvang van de trans- fers? In 2011 noteerden onderzoekers van de universiteit Leuven “elk jaar 11 miljard aan transfers naar Wallonië”. Bart de Wever her- innerde eraan bij de vorming van de regering- Di Rupo. Diens ‘communautair akkoord’ ver- hoogde de transfers nog, maar dan wel naar Brussel.
En nu?
De volgende sprong die De Wever wou maken, was die over de gemeenteraadsver-
kiezingen van 2012 en vervolgens die over 25 mei 2014, de moeder van alle verkiezingen.
In de aanloop verbleekte de communau- taire scherpte van de partij. De partijstrate- gen kozen voor een minder radicaal Vlaams profiel, voor meer pragmatisme, meer liberale accenten, de best mogelijke verstandhouding met de bedrijfsleiders en zelfstandigen (Voka en Unizo) en een charmeoffensief in Wallonië.
“Wallonië kan er alleen beter van worden als het voor zijn eigen inkomen moet instaan. Als ik de kans krijg, zal ik zelf het initiatief nemen om werk te maken van een grondige hervor- ming van het land, waarbij twee gemeen- schappen afspreken wat ze apart en wat ze nog samen willen doen, en waarbij een einde wordt gesteld aan de financiële transfers van Vlaanderen naar Wallonië. Wil ik de solidari- teit afschaffen? Helemaal niet, maar het moet transparanter.
Trouwens, Wallonië heeft er alles bij te win- nen om voor de eigen verantwoordelijkheden te worden gesteld. Kijk naar Slovakije: voor de onafhankelijkheid het zwakke broertje van Tsjechië, nu de leidende economische macht.”
(‘Ik ben geen gek die dit land wil opblazen’, in Het Laatste Nieuws, 7 maart 2013)
De Wever zelf profileerde zich minder op dat thema. Eén uitzondering misschien: in volle campagne voor de verkiezingen van mei was hij in een tv-debat met Paul Magnette (PS) heel duidelijk: “De liefde van de PS voor Bel- gië is de liefde voor de geldtransfers. Premier Di Rupo wil verder gaan zonder een democra- tisch mandaat van de Vlamingen die wel de facturen mogen betalen.”
Quid?
Quid N-VA? De vragen zijn hierboven gefor- muleerd. In de wetenschap dat Franstalige proffen becijferden dat Wallonië voor 13 pro- cent zou moeten schrappen in de sociale uit- gaven, of de belastingen zou moeten verhogen met vijftien procent, om zijn nu al krakkemik- kige levensstandaard te behouden, en dat een naakte splitsing van België de armoede in Wallonië met liefst twintig procent zou doen toenemen, is Vlaamse souplesse in dit debat begrijpelijk. “De overschotten op de Vlaamse begroting hielden jarenlang de Belgische begroting overeind”, zei De Wever.
Die overschotten zijn weg. De transfers zijn gebleven. Weinig of niets wijst erop dat ze de komende jaren substantieel zullen verminde- ren. Wil de N-VA de colonne vrachtwagens rich- ting Wallonië beperken? Of niet? Solidariteit of afroming van onze welvaart? “Stop trans- fers, begin solidariteit!” Ja, ja, maar wanneer?
De Wever gooide tien jaar lang zakelijke, maar messcherpe informatie in het communautaire debat. Blijft hij dat doen?
ANJA PIETERS
Schulden, Europa
In 2013 publiceerde de N-VA met ‘Vlaan- deren betaalt de Belgische factuur’ een interessante en verzorgde brochure over de transfers. De partij had het niet langer over transfers via intrestlasten voor de Bel- gische schuld, omdat die volatiel zijn (het ene jaar veel, een ander jaar minder) en erg moeilijk te berekenen.
Ook de transfers via Europa verdwe- nen uit beeld. In 2004 had Johan Sauwens (CD&V) nog gezegd dat Vlaanderen meer dan 60 procent van de Belgische bijdragen aan Europa betaalt, maar dat in 2003 “wel 78 procent van deze steunmiddelen - 861 miljoen euro - naar Wallonië” ging.
De partij raamde voor de periode 2005- 2007 de geldstroom via de andere kanalen per jaar nog op 7 miljard euro, voor 2008 tot 2010 op 8 miljoen euro. Ze bleef plei- ten voor een “helder solidariteitssysteem”
(Knack, 20 juni 2013).
Dat betekent niet dat transfers uit schul- den en via Europa onbestaand zijn. In okto- ber 2013 stelde De Wever zijn confederaal model voor België voor (‘Wat delen we met de Walen’). De transfers van Vlaanderen naar Wallonië en Brussel raamde hij toen – “naargelang de berekeningswijze” – op 8 tot 16 miljard euro per jaar (laatste cijfer van Vives Leuven).
In de in dit voorjaar gepubliceerde bloemlezing “Ik ben (niet) staatsgevaarlijk, 1.001 inspirerende oneliners en quotes” verzamelde journalist Karel Cambien hon- derden citaten van De Wever. Een aantal ervan gaan over de transfers. We zetten er enkele op een rij.
“Verdere stappen zetten in de staatshervorming komt beide gemeenschappen ten goede en staat niet haaks op solidariteit. We moeten de Franstaligen niet elke dag een vis geven. Ze moeten zelf leren vissen.”
“Ik gebruik voor het beleid dat in België gevoerd wordt graag deze metafoor: twee patiënten met een totaal verschillend ziektebeeld liggen aan hetzelfde infuus. Geen van beiden kan zo genezen, je maakt ze zelfs zieker. Zo gaat het er in België aan toe: ondoeltreffend en vooral ook duur. En jammer genoeg is het Vlaanderen dat de factuur betaalt. (Knack, 2004)”
“Iedereen kan vaststellen dat er in België twee democratieën bestaan. Dat blokkeert ons.
Daarom vinden de Vlaams-nationalisten dat Vlaanderen onder de Europese paraplu onafhan- kelijk moet worden. Dan zijn we niet alleen democratisch maar ook financieel beter af. “(Het Nieuwsblad, 2004)
“De stelling dat het rijke industriële Wallonië het verpauperde Vlaanderen in een ver verle- den heeft onderhouden, is een pure leugen. Sinds 1830 is nooit een Waalse frank naar Vlaan- deren overgekomen, heeft ook professor Juul Hannes vastgesteld.” (Het Nieuwsblad, 2004)
“Waar het echt om gaat in dit land, is niet om BHV, maar om de machtsverhoudingen tussen de nettobetaler, Vlaanderen, en de netto-ontvangers, Wallonië en Brussel.” (2005)
“De bijkomende miljarden die Di Rupo van de federale staat vraagt voor zijn Marshallplan, veroordelen de Walen tot een coma.” (2005)
“Voor veel gewone Vlamingen is de combinatie van de enorme transfers en het systematische njet van de Franstaligen op een gerechtvaardigde vraag er echt te veel aan.” (De Morgen, 2006)
