JAARVERSLAG 2019
Exloo, maart 2020
Samenstelling rekenkamercommissie:
• dhr. Bob Bergsma, voorzitter
• dhr. Albert John Booij, lid, tevens plv. voorzitter
• mw. Marieke Ekelenkamp, lid
• dhr. Elias de Haan, lid
• Ambtelijke ondersteuning rekenkamercommissie: Mw. Fransien Koenders Adres: Rekenkamercommissie Postbus 3 7875 ZG Exloo Telefoon: (0591 – 535353) Email:
rekenkamercommissie@borger-odoorn.nl
1. INLEIDING
Het Reglement van Orde voor de rekenkamercommissie gemeente Borger-Odoorn schrijft voor dat de rekenkamercommissie jaarlijks een verslag vaststelt en aanbiedt aan de gemeenteraad. Hiermee legt de rekenkamercommissie verantwoording af over de werkzaamheden in het afgelopen jaar:
2019. De commissie verricht haar werkzaamheden volgens vaste spelregels die zijn opgenomen in de verordening, in het “Reglement van orde rekenkamercommissie Borger-Odoorn” en het
“Onderzoeksprotocol rekenkamercommissie gemeente Borger-Odoorn”.
De taak van de rekenkamercommissie is het toetsen van het door het gemeentebestuur gevoerde beleid op drie onderdelen: 1. Doeltreffendheid: zijn de beoogde effecten van het beleid ook daadwerkelijk behaald? 2. Doelmatigheid: is de voorbereiding en uitvoering van het beleid efficiënt verlopen? 3. Rechtmatigheid: voldoet de uitvoering aan de wettelijke kaders en regelgeving? Om het gevoerde beleid te toetsen op bovengenoemde drie punten voert de rekenkamercommissie
onderzoek uit. Het doel van dit onderzoek is om inzicht te bieden in prestaties van de gemeente als geheel en waar mogelijk aanbevelingen te doen voor verbetering van het beleid. Hiermee wil de rekenkamercommissie de kaderstellende en controlerende rol van de gemeenteraad versterken.
2. ONDERZOEKSWERKZAAMHEDEN
Ronde langs de fracties voor onderzoeksonderwerpen
In maart 2019 heeft de rekenkamercommissie met de fracties gesproken over het functioneren van de rekenkamercommissie en mogelijke nieuwe onderzoekitems.
Uit deze gesprekken is gebleken dat iedere fractie het belang van de rekenkamercommissie onderschrijft en vindt dat er voldoende tijd genomen moet worden voor de bespreking van
rapportages. Suggestie van meerdere fracties; behandeling van rapporten in andere setting, bv niet in opiniërende/besluitvormende raadsvergaderingen, maar informatie en discussie eerst in
informatieve vergadering; politieke discussie later in opiniërende c.q. besluitvormende vergadering.
Deze aanbeveling nemen we ter harte!
We hebben gewerkt met een menukaart, waar zes uitgewerkte onderwerpen opstonden (shortlist).
De onderwerpen van de menukaart zijn besproken en er zijn aanvullende suggesties voor
onderwerpen gedaan. De opbrengst van deze gesprekken was nogal divers en er tekende zich niet een duidelijke voorkeur af voor een van de zes onderwerpen. De enige gemeenschappelijke noemer was “Kern en Kader”.
Drie fracties deden de suggestie om het beleid van “Kern en Kader” tegen het licht te houden; en dan specifiek gericht op vragen als: “Wordt de dorpshuisfunctie nog gedragen?” “Hoe functioneren de dorpshuizen?” “Wordt geld besteed waarvoor het bedoeld is?” “Verhouding oppervlakte versus de vergoeding van de gemeente, is dit nog realistisch?’ “Voorzien de voorzieningen ( dorpshuizen, sportvoorzieningen) nog in behoefte?” “Meer uitgaan van maatwerk?” “Hoe zit het financieel?”
“Proces om te komen tot minder kernen; hoe heeft dit uitgepakt en hoe wordt het beleefd?” “Hoe zit het met recht op voorzieningen?”
Aangezien CMO/STAMM al onderzoek hiernaar aan het doen is, en we als rekenkamercommissie in 2015 onderzoek hebben gedaan naar maatschappelijk vastgoed, hebben we besloten dit onderwerp niet op te pakken.
Wat opviel in de fractiegesprekken was dat “ondermijning” door vrijwel alle fracties niet als een belangrijk issue werd gezien in gemeente Borger-Odoorn. Dat heeft ons in zekere zin verbaasd omdat het onderwerp, landelijk én regionaal bij voortduring in het nieuws is. (Drugs-)criminaliteit en de daarmee gepaard gaande pogingen tot ondermijning van bestuur en samenleving is al lang geen grote-stedenproblematiek meer. Plattelandsgemeenten en gemeenten met recreatie- en
toerismebedrijven hebben, al dan niet vanwege een - vermeende – zwijgcultuur, een toenemende aantrekkingskracht op de georganiseerde misdaad. Dat is één van de redenen dat de
rekenkamercommissie heeft besloten dit onderwerp te onderzoeken. Zie voor een uitgebreidere keuzemotivatie verderop in dit verslag.
Onderzoek inkoop – en aanbestedingsbeleid
We hebben het Inkoop- en aanbestedingsbeleid onderzocht. Na een offerteprocedure met 3 bureaus is de keuze gevallen op het bureau Unravelling. Het onderwerp inkoop- en aanbestedingsbeleid stond al jaren op de longlist van de rekenkamercommissie. Het onderwerp is politiek van belang en is door meerdere fracties genoemd tijdens de jaarlijkse gesprekken met de fracties. Bovendien leeft het onderwerp onder de burgers van Borger-Odoorn. De hoofdvraag van het rekenkameronderzoek luidde als volgt: “Wat is het inkoop- en aanbestedingsbeleid in Borger-Odoorn en wordt dit beleid rechtmatig, doelmatig en doeltreffend uitgevoerd?”
In de oriënterende raadsvergadering van 7 februari 2019 hebben we het rapport gepresenteerd en heeft de raad over het rapport gedebatteerd. Het college nam de conclusies en aanbevelingen over en de raad besloot het rapport als hamerstuk te agenderen voor de besluitvormende
raadsvergadering. Het college deed bovendien de toezegging dat de raad een overzicht per jaar ontvangt waarin de afwijkingen van het inkoopbeleid benoemd zijn waartoe het college heeft besloten [naschrift: uit de bestuursrapportage blijkt dat dit inmiddels ook is gebeurd].
Studenten NHL Stenden Hogeschool deden in 2019 onderzoek, maar…
Na zeer positieve ervaring met studenten van de NHL Stenden Hogeschool Leeuwarden in het onderzoek naar duurzaamheid, hebben we besloten weer samen te werken. In het voorjaar van 2019 hebben 8 studenten, verdeeld in 2 onderzoeksgroepen, onderzoek bij Borger Odoorn gedaan. We hebben u daar in maart 2019 over bericht. De rekenkamercommissie beschouwt het meewerken aan en stimuleren van kwalitatief onderzoek door aankomende ambtenaren als een van haar
maatschappelijke taken.
De eerste groep heeft onderzoek naar de twee belangrijkste economische pijlers, landbouw en recreatie, gedaan. De tweede groep onderzocht de uitvoering van de participatiewet. Beide
onderzoeken bleken echter te hoog gegrepen voor deze studenten die, met te weinig ervaring, een te ambitieus onderzoek wilden doen. De eindproducten voldeden daarom niet aan de kwaliteitseisen die de rekenkamercommissie zichzelf oplegt. Om die reden hebben wij u de onderzoeksresultaten niet aangeboden. Zowel vanuit de rekenkamercommissie als van de begeleidende docenten is er de nodige energie gestoken in het op de rails houden van deze onderzoeken. Na afloop hebben we, samen met de NHL, een en ander uitgebreid geëvalueerd; studenten hebben in korte tijd veel ervaring opgedaan, maar de opdracht moet van tevoren door de rekenkamercommissie gedefinieerd worden. Bent u toch nieuwsgierig naar de resultaten dan kunt u uiteraard deze via onze secretaris opvragen.
Opstarten nieuw onderzoek: de aanpak van ondermijning
Ondermijning door de georganiseerde criminaliteit is een toenemend probleem dat ook gemeenten in meerdere opzichten raakt: door de maatschappelijke risico’s en gevolgen voor burgers, bedrijven en instellingen, door de rol die gemeenten hebben bij de aanpak van georganiseerde criminaliteit én door (pogingen tot) intimidatie en beïnvloeding van (personen binnen) gemeentelijke organisaties zelf. Om ondermijnende criminaliteit voldoende het hoofd te kunnen bieden, moet een gemeente
voldoende weerbaar zijn. Dat wil zeggen dat een gemeente zich niet alleen – in alle geledingen – bewust is van de (mogelijke) aanwezigheid van ondermijnende criminaliteit, maar ook in staat is deze te herkennen, signalen te kanaliseren en daarop te handelen. Dit ook in samenspel met de diverse partners. Daarbij is het essentieel dat medewerkers zich ook voldoende veilig moeten kunnen voelen in de uitvoering van hun taken, het melden van signalen en voldoende bescherming genieten tegen pogingen tot beïnvloeding. Ook dient een gemeente beleid te hebben dat erop is gericht
ondermijning binnen de gemeente effectief te bestrijden.
Het onderzoek wordt (na een meervoudige onderhandse aanbesteding) uitgevoerd door Pro Facto.
De focus van dit onderzoek is tweeledig. Ten eerste kijken we naar de weerbaarheid van gemeentelijke organisatie(s) ten aanzien van ondermijning.1 Dan gaat het om de vraag of de
organisatie in staat is zich teweer te stellen tegen criminele beïnvloeding van buitenaf in de vorm van bedreiging/intimidatie, omkoping en/of infiltratie. Ook richt het onderzoek zich op de mate van bewustzijn onder bestuurders en ambtenaren ten aanzien van het mogelijk faciliteren van
ondermijnende criminaliteit. Ondermijnende criminaliteit kan immers niet zonder facilitators in de
‘bovenwereld’. Onbewust kunnen overheidsorganisaties, zoals de gemeente, ondermijnende criminaliteit faciliteren door middel van het verlenen van vergunningen, subsidies, opdrachten etc.
Een weerbare organisatie is in staat signalen van ondermijning op te vangen en daar adequaat op te handelen. Het doel van dit aspect van het onderzoek is het in kaart brengen van kwetsbare
processen in de organisatie die mogelijk vatbaar zijn voor ondermijnende criminaliteit en daarbij na te gaan welke maatregelen getroffen worden om dit tegen te gaan en hoe hiermee op
medewerkersniveau wordt omgegaan.
Ten tweede kijken we hoe de aanpak van ondermijnende criminaliteit binnen de gemeentegrenzen van Borger-Odoorn functioneert. Welke middelen staan de gemeente hierbij ter beschikking, hoe worden deze ingezet en hoe verloopt de samenwerking met partners zoals politie, justitie, RIEC?
De aanbieding van dit rapport is voorzien medio 2020.
Samenwerking Drentse rekenkamercommissies
Begin 2019 hebben de ministers van Binnenlandse Zaken en Financien een wetsvoorstel ingediend ter versterking van de lokale rekenkamers. Een van de impulsen die met dit wetsvoorstel wordt beoogd is samenwerking van clusters van rekenkamers, met het oog op de controle van de
zogenoemde ‘verbonden partijen’, waaronder gemeenschappelijke regelingen. In dit verslagjaar is er door de gezamenlijke Drentse rekenkamers een verkenning gaande of er meerwaarde te behalen valt in een gezamenlijk onderzoek naar het functioneren van de Regionale Uitvoeringsdienst Drenthe (RUD). Hoe kunnen de gemeenten bijdragen aan een efficiënt functionerende RUD? En hoe draagt de RUD Drenthe bij aan betere en effectievere uitvoering van de milieuwetgeving, -regelgeving en – handhaving. De rekenkamercommissie zal in 2020 een besluit voor deelname aan dit onderzoek nemen op basis van de meerwaarde die dit onderzoek heeft voor Borger-Odoorn
3. MENSEN EN MIDDELEN
1 In het onderzoek wordt ook de stichting Sociale teams Borger-Odoorn betrokken als uitvoerder van taken binnen het sociaal domein.
Samenstelling
De termijn van de heer Booij loopt af in 2020. Daarnaast werd eind 2019 werd duidelijk dat voorzitter Bob Bergsma (op 29 november 2018 benoemd) een wethouderfunctie ging aanvaarden in gemeente Assen. Met het oog op de continuïteit hebben we de werving in november 2019 in gang gezet, wat heeft geleid tot gesprekken met 4 kandidaten in november 2019. In overleg met de gemeenteraad is een gemeenteraadslid (Henk Zwiep) toegevoegd aan de selectiecommissie. We hebben we de twee meest geschikte kandidaten geselecteerd: Ico van Slooten en Piet Wanrooij.
Communicatie en congressen
In 2019 zijn we gestart met digitale nieuwsbrieven voor de raad en organisatie. Twee leden hebben het jaarlijkse NVRR congres in Zwolle bezocht, dat in het teken stond van toezicht. Eveneens hebben twee leden deelgenomen aan het congres over ondermijning in Leeuwarden.
Overzicht uitgaven rekenkamer 2019
Er is jaarlijks € 30.100 beschikbaar voor de rekenkamer. In 2019 was het beschikbare budget
€ 40.100, omdat er een restant van € 10.000 uit 2018 was meegenomen voor de afronding van het lopende onderzoek over ondermijning. In 2019 is er € 32.241,31 uitgegeven. In onderstaande tabel is hiervan een specificatie weergegeven.
Kosten rekenkamer 2019
Type kosten Kosten
Lidmaatschap Nederlandse Vereniging van
Rekenkamers en Rekenkamercommissies (NVRR) € 370,00 Declaraties rekenkamerleden incl. reiskosten € 16.495,06
Onderzoek ondermijning € 12.123,50
Nieuwsbrief rekenkamercommissie € 490,00 Communicatieadvies rapport Rekenkamer € 2.550,00 Kosten bedrijfsrestaurant € 212,75
Totaal: € 32.241,31
