D O C U M E N T A T IE C E N T R U M
TWEEDE KAMER
Eerste reactie van
fractievoorzitter Voorhoeve op
het rapport van de
paspoortenquête
1. De enquêtecommissie en haar medewerkers ver dienen veel lof voor hun prestatie om in ruim drie maanden een veelomvattend onderzoek te voltooi en. De commissie heeft aangetoond dat de volksver tegenwoordiging door haar enquête-bevoegdheid haar taak om de uitvoerende macht te controleren snel en degelijk kan uitvoeren, ook als het gecompli ceerde overheidsprojecten betreft. Het unanieme rapport geeft de Tweede Kamer het materiaal dat nodig is om het regeringsbeleid beter te kunnen beoordelen.
2. De commissie toont aan dat het financiële belang van de staat in een eventuele civielrechtelijke proce dure van de staat tegen een of meer eventuele contractpartijen niet ten principale door een enquê- te-onderzoek geschaad hoeft te worden. Los van de paspoortproblematiek is deze uiteenzetting van be lang voor toepassing van het enquêterecht in de toekomst.
3. Uit het rapport blijkt, dat de overheid het paspoort- project niet goed heeft opgezet, geleid en uitge voerd. Daarvoor dragen in het bijzonder het departe ment van Buitenlandse Zaken, maar ook dat van Binnenlandse Zaken verantwoordelijkheid. Deze de partementen en ook de Vereniging van Nederlandse Gemeenten alsmede andere instellingen hebben slecht met elkaar samengewerkt.
4. De minister van Buitenlandse Zaken had er beter aan gedaan, reeds in een veel eerder stadium zich inten sief met het paspoortproject te bemoeien, en niet pas in te grijpen nadat de minister-president en de Twee de Kamer daarop hadden aangedrongen. Sinds zijn intensieve bemoeienis in maart-april begon, lijkt vooruitgang te zijn geboekt.
5. Op diverse plaatsen in het rapport zijn punten aan de orde waar de huidige staatssecretaris van Buiten landse Zaken de Tweede Kamer verkeerd of onvolle dig geïnformeerd heeft. Dit is een ernstig verschijn sel. De Tweede Kamer zal daarover nadere uitleg van hem moeten krijgen. De grondslag van het overleg tussen kabinet en volksvertegenwoordiging is het verschaffen van correcte inlichtingen.
6. De toenmalige staatssecretaris van Buitenlandse Zaken had het aanvragen van offertes en de vergelij king daarvan grondiger moeten laten voorbereiden. Waarschijnlijk had scherper management van het project in de fases van voorbereiding, offertes en contract een deel van de geschillen tussen Binnen- en Buitenlandse Zaken, de VNG, en SDBU/Ensche
dé/Kep kunnen helpen vermijden. Het ministerie van Buitenlandse Zaken was blijkbaar niet toegerust om toereikende zakelijke leiding aan dit project te kun nen geven; de problemen die dit project zouden veroorzaken werden althans lange tijd onderschat. 7. Feitelijk management van een project is een ambtelij
ke en geen politieke taak, maar de politieke leiding van een departement dient er wèl voor te zorgen dat er in goed ambtelijk project-management wordt voorzien. Dit is blijkbaar niet tijdig op toereikende wijze gedaan.
8. De toenmalige staatssecretaris is zonder voldoende zekerheden in te bouwen een belangrijk contract met een nieuwe en niet heldere bedrijfsconstructie aan gegaan, waardoor meer dan normale risico's voor de staat werden genomen. Er was noch van een staats bedrijf, noch van een louter particuliere bedrijfsopzet sprake, maar van een gelegenheids-constructie voor het paspoortproject. Derhalve draagt de staat mede verantwoordelijkheid voor eventuele gebreken bij KEP. Een vijftal ambtenaren zijn op het onduidelijke scheidsvlak van overheid en bedrijf actief met het risico, niet altijd parallel lopende belangen te moeten behartigen. De ambtelijke en politieke leiding van Buitenlandse Zaken had deze verwarde stuatie zo niet mogen laten ontstaan.
9. Ook vanuit financieel oogpunt is het Ministerie van Buitenlandse Zaken onvoldoende professioneel te werk gegaan, wat blijkt uit de gebreken in de offerte- behandeling. Eenmaal voor KEP gekozen hebbende, heeft naar het oordeel van de enquêtecommissie, Buitenlandse Zaken niet voor voldoende kostenbe waking gezorgd. Vanuit financieel, bedrijfsecono misch oogpunt heeft de overheid niet adequaat gehandeld.
10. Oud-staatssecretaris Van Eekelen is zijn informa tieverplichtingen jegens het parlement goed nageko men, maar heeft een aantal maatregelen nagelaten, die een betere opzet van het paspoortproject zouden hebben verzekerd. De slepende meningsverschillen tussen Binnen- en Buitenlandse Zaken over het project, met name over de fraudebestendigheid, en de tijdsdruk van de gewenste invoeringsdatum, zijn hier mede debet aan geweest.
inte-199
rimwetgeving te waarborgen dat aan de Grondwet is voldaan. Meerdere malen heeft de Tweede Kamer door middel van moties het beleid bijgestuurd, zoals terzake van de paspoortbestandsadministratie. Het is mede aan de kritische rol van de volksvertegen woordiging te danken, dat invoering van een slecht paspoort op een slecht voorbereide wijze totnogtoe is voorkomen en dat daar thans betere perspec tieven voor bestaan. Daarmee is het belang van een kritische rol van de volksvertegenwoordiging weder om onderstreept.
12. Met de recente goede uitslag van het TNO-onder- zoek van de fraudebestendigheid van het paspoort zijn nog niet alle problemen de wereld uit.
De W D zal in het overleg met de regering aandringen op spoedige maatregelen om de bestaande proble men in het paspoortproject op te lossen, zoals die door de enquêtecommissie zijn gesignaleerd: - de continuïteit en kwaliteit van de paspoortpro-
duktie en uitgifte,
- eigendom, beheer en beschikkingsmacht over de paspoortbestandsadministratie,
- deugdelijke financiële controle,
- versterking van het management op het departe ment van Buitenlandse Zaken.
13. De W D neemt de bevindingen van het rapport ernstig en zal zich beraden op de politieke gevolg trekkingen die zouden kunnen worden gemaakt. Vooralsnog zijn ons geen doorslaggevende argu menten bekend die de conclusies van het rapport in sterke mate ontkrachten. De W D staat vanzelfspre kend open voor inlichtingen van de zijde van de overheid die tot gevolg zouden kunnen hebben dat de fractie de conclusies van de enquêtecommissie zou nuanceren.
14. De vraag, of door een of meer kabinetsleden poli tieke consequenties moeten worden verbonden aan gebreken in hun handelen terzake van dit project, dan wel dat de WD-fractie in de Tweede Kamer zulke consequenties zal trekken, zal door deze frac tie heden nog niet worden beantwoord. Het rapport wordt thans nader bestudeerd.
15. De paspoort-enquête is een „case-study” . Vermoe delijk zijn er meer overheidsprojecten waarin verge lijkbare gebreken zijn aan te treffen. Het nut van dit onderzoek is dat de volksvertegenwoordiging er een voorbeeld mee stelt dat ook andere projecten en departementen zou kunnen betreffen. Het is te ho pen, dat de rijksdienst uit deze enquête conclusies trekt waarmee het eigen (project)management op diverse departementen verbeterd kan worden.
Wetsvoorstel „Partiële wijziging
van de Politiewet”
I. Algemeen
De WD-fractie beoordeelt een aantal onderdelen van het wetsvoorstel (de verhoging van de grensovergang van rijks- naar gemeentepolitie, de regionale samenwerking en het driehoeksoverleg) op basis van haar standpunt over de organisatie-ontwikkeling bij de politie.
Hoofdkenmerken daarvan zijn:
- procesmatige ontwikkeling naar één politie-organisa- tie op langere termijn,
- daartoe beleidsmatig het zwaartepunt bij de regionale samenwerking,
- meer verantwoordelijkheden en bevoegdheden bij het politie-management,
]
2
- verdergaande decentralisatie bij GP (onder andere budgetfinanciering) en deconcentratie bij RP,
- beheer over politie op één ministerie (BiZa) onder handhaving van gezagsdualisme en met, zo nodig, versterking van de positie van de minister van Justitie. WD-fractie betreurt het, dat kabinet weinig oog heeft voor de organisatie-ontwikkeling, onder druk van de actuele problematiek (criminaliteit, etcetera) en de be perkte financiële middelen. Meer aandacht hieraan in het verleden zou een efficiëntere en effectievere politie mo gelijk hebben gemaakt. Datzelfde geldt voor de toe komst!
II. Verhoging grensovergang van rijks- naar
gemeentepolitie van 25.000 naar
40.000 inwoners
1. Bij nadrukkelijke keuze voor zwaartepunt op regionaal niveau is het noodzakelijk, dat deelnemende korpsen gelijkwaardiger ten opzichte van elkaar worden. Dat pleit, naast andere overwegingen, voor verhoging van de grens naar 40.000 inwoners.
2. In tegenstelling tot anderen pleit WD-fractie eerder- voor een verdere verhoging dan voor een verlaging van die grens.
3. Deze schaalvergroting is noodzakelijk voor een grote re doelmatigheid in het beheer. Zij tast de basispoli tiezorg op lokaal niveau in geen enkel opzicht aan. 4. WD-fractie acht het niet logisch, dat de ondergrens
van 10.000 inwoners, waarbij gemeentepolitie overgaat in rijkspolitie, ongewijzigd blijft.
Gegeven de gevoeligheden dienaangaand en onvol doende zicht op een aantal praktische aspecten legt de WD-fractie zich hierbij neer.
Zij verzoekt kabinet hier nadere studie naar te ver richten.
III. Regionale samenwerking
1. WD-fractie steunt kabinetsvoorstel om hier een wet telijke basis aan te geven, mede vanwege het grote belang, dat zij aan regionale samenwerking hecht. 2. Zij verzoekt het kabinet meer haast te maken met het
op elkaar aan laten sluiten van de regio-grenzen, de WGR-grenzen (Wet Gemeenschappelijke Rege lingen), de provincie-, districts- en arrondissements grenzen.
3. Op welke wijze zal het kabinet de motie Dijkstal/ Hermans over een structurelere financiering van de samenwerkingsregio’s uitvoeren?
IV. Koninklijke Marechaussee
1. De WD-fractie is bijzonder verheugd, dat de KMAR haar plaats heeft gekregen in de Politiewet. Daarmee zijn een aantal politietaken van de KMAR erkend en impliciet gewaardeerd.
2. Met betrekking tot de politie-taken kiest de W D- fractie voor een limitatieve opsomming in de wet. Dat schept naar alle betrokkenen duidelijkheid. 3. Bij Nota van Wijziging heeft kabinet de grensbewa-
kingstaak uit de Politiewet gehaald teneinde die te zijner tijd in te brengen in de Vreemdelingenwet. Daar is wetstechnisch en beleidsmatig iets voor te zeggen.
4. Alvorens daarmee in te stemmen wenst zij de absolute zekerheid dat alle relevante artikelen uit de Politiewet van kracht zijn bij elk politieel optreden van de KMAR in en bij de uitvoering van de grensbewakingstaak. Zoniet, dan geeft zij de voorkeur aan het vermelden van die taak in de Politiewet.
1 9 9 3
art. 32 de bijstandstaak van de KMAR niet beperkt tot bijstand bij handhaving van de openbare orde. De KNMAR kan ook, zoals in de praktijk vaak gebeurt, bijstand verlenen bij de strafrechterlijke handhaving van de rechtsorde.
De WD-fractie wacht de aangekondigde studie over de bijstandsbepalingen af in het vertrouwen, dat die spoedig in de wet nader geregeld zullen worden.
V. Geweldgebruik en Veiligheidsfouillering
1. Hiermee wordt uitvoering gegeven aan artikel 10 en 11 van de Grondwet, namelijk een wettelijke basis ver schaffen aan geweldgebruik en veiligheidsfouillering. 2. Op de vraag of het kabinet een redelijke afweging
heeft gemaakt tussen eerbiediging van burgerlijke grondrechten en de eis, dat de politie in staat moet zijn haar taak naar behoren te doen, met name in gevaarlij ke omstandigheden, zegt de WD-fractie aarzelend ja. 3. De aarzeling is aanwezig, omdat niet geheel te
overzien is of de wetstekst op dit essentiële terrein onwenselijke toepassingen in de praktijk uitsluit c.q. corrigeert.
Daar staat tegenover, dat noch de WD-fractie noch anderen er tot nu toe in geslaagd zijn betere, volstrekt eenduidige formuleringen te vinden.
4. Daarom hebben de in de schriftelijke stukken neerge legde intenties, overwegingen, randvoorwaarden et- cetera een meer dan normale betekenis en moet grote waarde gehecht worden aan de interne en externe controle.
5. De regeling van het geweldgebruik in artikel 33 A bevestigt de huidige praktijk. Een werkelijke beoorde ling is pas mogelijk aan de hand van de nieuwe geweldsinstructie, die door het kabinet ook aan de Kamer zal worden overlegd.
6. De bepalingen inzake de veiligheidsfouillering geven enerzijds verruiming in de bevoegdheden, die de W D- fractie ook nodig acht (bijvoorbeeld de veiligheid van de gefouilleerde, de ambtenaar en derden) en ander zijds beperkingen ten opzichte van de huidige situatie. Na het plenaire debat zal de WD-fractie beoordelen of de wetstekst aanscherpingen nodig heeft c.q. of aanscherpingen mogelijk zijn.
Het bevoegd gezag
1. De WD-fractie deelt het oordeel van het kabinet, dat het nieuwe begrip „de strafrechterlijke handhaving van de rechtsorde” de huidige, gewenste praktijk beter dekt.
2. Het preventiebeleid dienaangaand is zowel een ver antwoordelijkheid van de officier van Justitie als van de burgemeester.
Het kabinet is er onvoldoende in geslaagd deze verantwoordelijkheid van de burgemeester in de wetstekst vast te leggen.
Zij nodigt het kabinet uit dit alsnog te doen, desnoods via een apart artikel.
3. De WD-fractie benadrukt dat de eerste opvang van slachtoffers zowel een taak van de politie is als van het openbaar ministerie.
Het driehoeksoverleg
1. De WD-fractie deelt het standpunt van het kabinet, dat een wettelijke basis voor het driehoeksoverleg gewenst is zonder daar verdere regels aan te stellen. De huidige situatie geeft daar (nog) geen aanleiding voor.
2. Zij gaat ervan uit, dat de wet voldoende ruimte laat voor de ontwikkeling van het regionale driehoeksover leg in aansluiting op de ontwikkeling van de regionale samenwerking.
Dit is bijvoorbeeld van groot belang voor de bestrij ding van de zware criminaliteit.
VIII. Aanwijzigingsbevoegdheid van de
minister van Binnenlandse Zaken inzake
de handhaving van de openbare orde.
1. De WD-fractie acht evenals het kabinet een aanwij zingsbevoegdheid voorde Minister van Binnenlandse Zaken naast een dergelijke bevoegdheid voor de Commissaris van de Koningin noodzakelijk.
2. De formulering van de situaties, waarin een aanwijzing kan worden gegeven, is onvermijdelijk algemeen. Zij onderstreept het standpunt van het kabinet, dat een aanwijzing slechts in een uiterste geval kan wor den gegeven, als overleg geen oplossing meer biedt. 3. De WD-fractie vindt het onjuist, dat aan de aanwij zingsbevoegdheid niet de verantwoordelijkheid voor de uitvoering is gekoppeld. Dat kan een burgemeester in een onmogelijke positie brengen, onder andere tegenover de gemeenteraad.
Zij verzoekt het kabinet alsnog met een bevredigende oplossing te komen.
4. Het is niet duidelijk welk machtsmiddel beschikbaar is als een burgemeester weigert een aanwijzing op te volgen.
( V o o r n a d e r e in lic h tin g e n : H .F . D ijk s ta l, te l.: 0 7 0 -1 8 2 8 8 4 .)
E U R O
De E uro-E xpresse w o rd t uitgegeven o n d e r a uspiciën van de N ederlandse leden van d e Liberale en D e m ocra ti
sche Fractie in het Europese Parle m ent.
gaan van de stijging van het wereldenergiegebruik met een groeiende economie, voornamelijk van de ontwikke lingslanden, zal grote problemen opleveren.
Hoewel een vervijfvoudiging van de wereldeconomie mogelijk wordt geacht, wordt erkend dat zelfs een ver dubbeling van het huidige energiegebruik door inzet van het huidige brandstofpakket voor de aarde als geheel ondraagbaar is. Een verdubbeling van het huidige ge bruik van steenkool, bruinkool, olie en gas, zou het
Commissie Brundtland
De Wereldcommissie voor Ecologie en Ontwikkelingssa menwerking de zogenaamde Commissie Brundtland heeft nagegaan hoe bereikt kan worden dat de welvaart van de bewoners in de ontwikkelingslanden kan worden verhoogd. De Commissie constateerde dat de ener gievoorziening een belangrijk knelpunt vormt. Het
door-' « • E X P R E S S E
' V Ê t *
★ | B ★
evenwicht in de koolstofkringloop nog verder verstoren ★ j l stellen van maatregelen, die per definitie vrouwen treffen en de concentratie van koolzuurgas in de dampkring zo — ■- — ' ---■- - --- --- — — sterk doen oplopen dat daaraan onomkeerbare, onaan
vaardbare gevolgen, verbonden zouden zijn.
Met name de stijging van de zeespiegel en veranderingen in het klimaat geven grote zorgen die vooral door Afri kaanse landen worden gedeeld. De Commissie beveelt aan om met kracht onderzoek te verrichten naar duurza me vormen van energie-omzetting en naar verhoging van de veiligheid van kernenergie. Zij acht het noodzakelijk dat de westerse landen zich in sterke mate beperken bij het gebruik van fossiele energiebronnen om daarmee de ruimte te scheppen voor ontwikkelingslanden om hun economie met behulp van brandstof te ontwikkelen. De commissie heeft een zogenaamd „lage energiescenario” ontworpen dat ertoe zou moeten leiden dat in 2020 het totale energiegebruik van de wereld weer gelijk wordt aan de huidige, maar dat het gebruik van fossiele brandstof in de industrielanden tot de helft van het huidige niveau wordt teruggebracht. In feite houdt deze aanbeveling in dat de industrielanden alternatieve vormen van energie, inclusief kernenergie, zullen benutten voor hun energie behoeften, zodat de steeds schaarser wordende brand stoffen als olie, steenkool en gas tegen aanvaardbare prijzen door ontwikkelingslanden kunnen worden inge zet. In het regeringsstandpunt wordt aan de aanbevelin gen van de commissie steun gegeven en daarmee ook de optie van het lagere energiescenario onderschreven. Namens de WD-fractie werd de regering gevraagd om de Kamer een plan in hoofdlijnen voor te leggen waarop het lange termijn energiebeleid zal worden gebaseerd, opdat de aanbevelingen van de commissie tegen 2020 kunnen worden gerealiseerd.
Belangrijke punten zullen daarbij zijn: het sterk opvoeren van de energiebesparing en een zodanige keuze van energiebronnen dat ingrijpende milieu-effecten worden vermeden.
Het nastreven van deze doelstellingen zal zeer ingrijpen de veranderingen met zich meebrengen. Voor het herstel van het koolstofevenwicht zal de produktie van hout in Nederland, in Europa en wereldwijd moeten worden bevorderd. Het in standhouden van grote tropische bos sen en herbebossing op grote schaal zijn daartoe vereist.
zoals onder andere het uitsluiten van mensen met een gezin of bij zwangerschap. Volgens het voorstel moet er dan sprake zijn van een „redelijke verhouding tussen het beoogde doel en het gehanteerde middel” om een derge lijke maatregel te rechtvaardigen.
De W D woordvoerder plaatste hier de nodige kantteke ningen bij en heeft de Minister om nadere uitleg van deze formulering en voorbeelden gevraagd. Tevreden was zij echter dat nu de bewijslast ligt bij degene die beticht wordt van het plegen van discriminatoire handelingen. Klachten over ongelijke behandeling kunnen nu gericht worden tot de Commissie Gelijke Behandeling van man nen en vrouwen, die zal bestaan uit elf leden van wie er tenminste zes vrouw zijn. De commissie kan zelf op onderzoek uitgaan, zowel wat betreft het gedrag van een bepaalde werkgever (met diens instemming) als van een hele sector en kan daarover een advies geven. De uitspraken van de commissie zijn niet bindend, maar maken het wel eenvoudiger voor een klager om naar de rechter te stappen, indien het advies positief uitvalt. Een andere gunstige ontwikkeling is dat door dit voorstel de mogelijkheid tot groepsactie wordt uitgebreid, zodat nu ook instellingen als de Ondernemingsraad of de Ombudsman met klachten naar de commissie kunnen gaan.
De W D is er echter ongelukkig over dat er ten aanzien van de pensioenregelingen nog steeds vele ongelijkhe den zijn en vroeg zich af waarom het Kabinet niet wat actiever op dit gebied optrad. Als voorbeelden werden genoemd het ontbreken van het pensioenrecht voor de echtgenoten/partners van vrouwelijke ambtenaren en vrouwelijke Kamerleden.
De W D was het oneens met het voorstel om ook de media aansprakelijk te stellen voor het opnemen van advertenties die in strijd zijn met de gelijke behandeling, aangezien naar haar mening de opdrachtgever de verant woordelijkheid heeft voor de inhoud van een advertentie, zoals ook bij de behandeling van de Warenwet uitdrukke lijk is vastgesteld. Een amendement terzake is ingediend. (V o o r n a d e re in lic h tin g e n : m e v r o u w d rs . N . R e m p t- H a lm - m a n s d e J o n g h , tel. 0 7 0 -1 8 2 8 9 8 .)
(V o o r n a d e r e in lic h tin g e n : dr. R. B ra a m s , tel. 0 7 0 -1 8 2 2 1 , ts t.2 8 8 3 .)
Reparatiewetgeving Gelijke
Behandeling
Ongeveer tien jaar na de invoering van de verschillende wetten op het gebied van Gelijke Behandeling boog de Tweede Kamer zich gisteren over het voorstel van het kabinet om de wetten over gelijke beloning en gelijke behandeling van mannen en vrouwen op de arbeidsmarkt in elkaar te schuiven.
Dit was nodig om uitvoering te geven aan verschillende EG Richtlijnen die voorschrijven dat mannen en vrouwen gelijke kansen moeten hebben zowel bij de toegang tot alsook de voorportalen voor de arbeidsmarkt. De W D was het in grote lijnen eens met het voorstel van het Kabinet en vond dat er verbeteringen waren aangebracht ten aanzien van vroegere wetgeving. Zo is het nu mogelijk voor iedere werknemer om naar de rechter te stappen wanneer een werkgever direct of indirect onderscheid maakt tussen mannen en vrouwen. Bij direct onderscheid wordt er gediscrimineerd op grond van het geslacht. Bij indirecte discriminatie moet er objectief worden vastge steld dat er gediscrimineerd is bijvoorbeeld door het
Verschijnt wekelijks met uitzondering van de reces periodes van de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Uitgave van de Haya van Somerenstichting; waarin opgenomen de mededelingen van het hoofdbestuur van de W D .
