(N
CM
DOCUMENTATIECENTRUM
NEDERLANDSE POLITIEKE
Beek
partijen
Ruim twintig jaar geleden is Limburg beloofd dat de luchthaven Beek zou worden uitgebreid met een Oost-W est baan als compensatie voor de sluiting van de mijnen. Deze uitbreiding is onontbeerlijk voor de werkgelegenheid daar. PvdA-gedepu- teerde Jan Tindemans in Limburg heeft dit onlangs in NRC- Handelsblad benadrukt. Onderzoek wijst uit dat een Oost-W est baan, waarop ook nachtvluchten worden uitgevoerd, zo'n 4000 extra arbeidsplaatsen oplevert. Het zullen vooral banen voor minder geschoolde werknemers zijn. Dit is juist het type werk gelegenheid waar Limburg, na de sluiting van de mijnen, grote behoefte aan heeft. Nog steeds wacht Limburg op een beslissing van Den Haag. Door de onduidelijkheid over Beek heeft de banengroei niet de verwachte vlucht kunnen nemen. Nog steeds heeft Beek het vermogen uit te groeien tot een banenmotor van formaat. Een beperkt aantal nachtvluchten - het knelpunt waar de discussie over de uitbreiding steeds op vast loopt - zal daarvoor onvermijdelijk zijn. Gedeputeerde Staten in Limburg zijn unaniem voor. Ook binnen de Limburgse milieubeweging gaan nu stemmen op om een beperkt aantal nacht vluchten onder stringente voorwaarden bespreekbaar te maken. PvdA-senator Wöltgens verklaarde onlangs in het dagblad De Limburger dat een "nee" tegen de luchthaven minder met het milieu en meer met de tegenstelling tussen Randstad en regio te maken heeft.
Het wordt nu echt de hoogste tijd dat het kabinet het eens wordt over deze kwestie. Wat de VVD betreft krijgt Limburg de luchthaven waar het nu al twintig jaar om vraagt. In Seoul is onlangs besloten het grootste vliegveld van Azië aan te leggen. De bouw zal in het jaar 2000 moeten zijn voltooid. Hoe moeten wij de race met Azië winnen als wij nog niet één baan kunnen aanleggen in twintig jaar!
Frits Bolkestein
VVD stemt in met
kabinetsvoorstel HSL
De VVD gaat, in tegenstelling tot D'66, PvdA en C D A, akkoord met net kabinets voorstel over de Hoge Sneleheids Lijn. VVD- woordvoerder Nellie Verbugt, heeft in een nota-overleg gepleit voor een snelheidslijn door het Groene Hart. Verbugt had wel enkele kanttekeningen bij de zogenoemde A1 variant. Volgens haar kan de ondertun neling van het spoor in het Groene Hart goedkoper. Bij Breda en Zevenbergsche Hoek wordt het leefklimaat aangetast door de komst van de HSL. Verbugt w il, om de knelpunten daar op te lossen, op die loka- ties meer geld investeren. Ze heeft gevraagd of de regering kan uitzoeken of er nog geschoven kan worden met de financiële middelen.
A1 - v a ria n t
Een belangrijke voorwaarde om voor de A1 variant te kiezen is dat ook de provinciale besturen van Noord- en Zuid Holland instemmen met deze keuze. Jarenlange inspraakprocedures en overlegrondes kun je niet zomaar aan de kant schuiven, aldus Verbugt. De V V D fractie ziet de Bos-variant niet zitten. Kijkende naar de investerings kosten, exploitatie mogelijkheden, ruimte lijke inpassingsproblemen en het bestuurlijk draagvlak dan ziet de woordvoerster niet
waarom de Bos variant beter zou zijn. Ook reeds gemaakte afspraken tussen rijk en gemeenten over woningbouw moeten dan worden opengebroken. Dit betekent dat er schadeclaims voor de overheid komen. Volgende week maandag vindt de afsluiting van het nota-overleg plaats. Dan zal ook blijken of de
in het regeerakkoord afgesproken A1 variant uitgevoerd zal worden.
Verder in dit nummer
• Voorstel Nuis
Tweede nationale luchthaven
Plannen Nuis
Jan te Veldhuis
Tijdens het mondelinge vragenuur is naar aanleiding van vragen van VVD- woordvoerder Jan te Veldhuis met minister-president Kok gesproken over de mogelijke realisering van een tweede nationale luchthaven in Nederland. Door de economische groei ziet het er naar uit dat de grens van 44 miljoen pasagiers, het m axi male aantal passagiers dat via lucht haven Schiphol kan worden vervoerd, veel eerder wordt bereikt dan verwacht.
Ondanks het feit dat de meningen over een tweede nationale luchtha ven in de PvdA-fractie verdeeld zijn, bracht de minister-president dit onderwerp vorige week naar voren en noemde drie mogelijke locaties: de M arkerwaard, de kustlocatie IJmuiden en de M aasvlakte.
Premier Kok zei tijdens het monde linge vragenuur dat het kabinet begin volgend jaar met een perspectieven nota wil komen op basis waarvan een nut- en noodzaakdiscussie kan worden gevoerd over de behoefte aan een tweede nationale luchtha ven. W anneer naar aanleiding van deze discussie blijkt dat die behoefte bestaat, zal worden bekeken welke eventuele locaties daarvoor in aanmerking komen. Kok benadrukte dat het van belang is dat het kabinet tijdig over deze kwestie nadenkt, zodat vervolgafspraken over de toekomst van de Nederlandse lucht havens op tijd kunnen worden gemaakt.
Het is inderdaad belangrijk dat deze kwestie in het kabinet tijdig aan de orde wordt gesteld. Als zou worden besloten Nederland 'op slot te doen' voor verder vliegverkeer overheersen namelijk de nadelen: verlies van nieuwe inkomsten en verlies van nieuwe werkgelegenheid. Bovendien levert het ook geen milieuwinst op, omdat het vliegverkeer gewoon door gaat, maar dan via Brussel, Frankfurt, Parijs en Londen, aldus de w oord voerder.
Inlichtingen:
Jan te Veldhuis, 070-3182901
De V V D is niet ontevreden over de door staatssecretaris Nuis gepresen teerde plannen over de reorganisatie van het omroepbestel. De tijd dringt. Zowel de financiële situatie als een slagvaardige taakvervulling vragen om een een duidelijke bijsturing door de staatssecretaris.
Staatssecretaris Nuis geeft inhoud aan de motie Bolkestein aie aangeeft dat de Kamer een versterkte centrale directie wil in Hilversum. De VVD betwijfelt echter of de voorstellen ver
f
enoeg gaan. De omroeporganisaties lijven nog te veel zeggenschap houden.Terecht dringt het kabinet erop aan dat ook bij de omroep de tering naar de nering wordt gezet. Het voorstel om de ƒ 100 miljoen die men jaarlijks tekort komt, te dekken met ƒ 50 miljoen bezuinigingen op overhead (dus niet de programma's) en het lidmaatschap van een omroep op minimaal ƒ 25 per jaar te stellen, kan op steun van de V V D rekenen. De loskoppeling van lidmaatschap en programmablad geeft duidelijkheid over de mate waarop het publiek ook daadwerkelijk de omroep wil blijven steunen.
Inlichtingen:
Sari van Heemskerck Pillis-Duvekot, 070-3182888
Motie over verlaging Vermogensbelasting
aangenomen
Afgelopen dinsdag is gestemd over de wijziging van enige belastingwet ten, waaronder de vermogensbelas ting en de herziening van het regime ter zake van w inst uit aanmerkelijk belang. Dit wetsvoorstel betreft met name directeur/grootaandeelhouders (Zie ook VVD-expresse 217).
O nder de huidige wetgeving moet bij verkoop van een aanmerkelijk belangpakket 20% belasting worden betaald over de verkoopwinst die is gerealiseerd. Iemand heeft een
aanmerkelijk belang als hij 3 3 ,3 % van de aandelen in een BV bezit. Onder de nieuwe wetgeving heeft een aandeelhouder al een aanmerkelijk belang als hij 5% van de aandelen bezit.
De VVD -fractie heeft zich altijd fel verzet tegen een verdergaande vermogenswinstbelasting en is dan ook niet gelukkig met dit onderdeel van het wetsvoorstel. Tegen dit pijn punt staat echter een groot pluspunt, namelijk dat per 1 januari 1997 een aanmerkelijkbelanghouder tegen 2 5 % dividenden uit zijn BV kan halen. In de huidige situatie moeten dividenden tegen maximaal 60% worden afgerekend.
In een amendement heeft VVD- woordvoerder Bibi de Vries vastge legd dat de minister van Financiën de Kamer ieder jaar op de hoogte brengt van de meeropbrengsten uit aanm er kelijk belang.
In een motie w ordt de minister
verzocht deze meeropbrengsten te gebruiken om de vermogensbelasting te verlagen. Deze motie ligt in het verlengde van het VVD-initiatief- wetsvoorstel de Korte/van Rey (V V D ). De motie is door een meer derheid in de Kamer aanvaard. Het is voor het eerst in de parlementaire geschiedenis dat er een meerderheid in de Kamer is om de Vermogens belasting af te bouwen. Het lijkt er op dat de jarenlange inspanning van de V V D vruchten gaat afwerpen. Inlichtingen:
Bibi de Vries, 070-3182908
Begroting Onderwijs 1997
Deze week is gedebatteerd over de begroting Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen 1997. Clemens Cornielje heeft het basis-, voortgezet en beroepsonderwijs behandeld, Monique de Vries het hoger onder wijs. Het onderdeel Cultuur zal in een apart overleg aan de orde komen.
Eco n om isch he rste l
De belangrijkste vraag die wordt gesteld in bijna alle commentaren op ae onderwijsbegroting luidt: profi teert het onderwijs in voldoende mate van het economische herstel? In dit verband wees VVD-woordvoerder Clemens Cornielje op het feit dat in het regeeraccoord is afgesproken dat niet bezuinigd zal worden op basis-, voortgezet- en beroepsonderwijs. Bovendien is vorig iaar een kleine intensivering met de introductie van onderwijsassistenten gerealiseerd (65 miljoen).
Bij de Algemene Beschouwingen van dit iaar is de motie Wallage,
Bolkestein, Wolffensperger aanvaard, waardoor nog in deze kabinetspe riode een aanvang wordt gemaakt met een stapsgewijze klasseverklei- ning in de onderbouw van de basis school. De kleineklassenmotie gaat echter enkele honderden miljoenen uldens kosten. De woordvoerder eeft daarom aangekondigd via de Vaste Kamercommissie te vragen de klasseverkleining aan te wijzen als groot project. De
groteprojectenpro-Hoger Onderwij
C o lle g e g e ld v e r h o g in g
Bij de behandeling van de onderwijs begroting 1997 moet een beslissing genomen worden over de tweede tranche van de collegegeldverhoging, zoals afgesproken in januari 1995 in het kader van de in het regeerac coord afgesproken bezuiniging op het hoger onderwijs. Hiertegenover zouden de instellingen ae organisato rische en onderwijskundige kwaliteit moeten verbeteren. Het meerendeel van de instellingen heeft deze verbe tering in gang gezet. De VVD-fractie stemt daarom met deze collegegeld verhoging in.
O V - ja a r k a a r t
Tussen nu en 1 maart 1997 moet de minister met de openbaar vervoers bedrijven onderhandelen over het contract voor de OV-jaarkaart voor 1998-2002. Monique de Vries heeft bepleit de verplichte OV-kaart los laten en studenten de mogelijkheid te geven te kiezen tussen een bedrag van ± 60 a 70 gulden boven op de basisbeurs, of een OV-kaart. De VVD-fractie heeft principieel bezwaar
cedure maakt het de Kamer mogelijk tot een meer intensieve en toegesne den controle op dergelijke projecten te komen. Zowel regering als Kamer staan welwillend ten opzichte van dit voorstel.
In fo rm atie-e n co m m u n ic a tie te ch n o lo g ie
Informatie- en communicatietechno logie wordt nog in onvoldoende mate toegepast in het onderwijs. De rege ring heeft 10 miljoen gulden vrijge maakt om dit te verbeteren. De woordvoerder hoopt dat het niet bij dit summiere bedrag blijft en heeft de minister gevraagd om een Deltaplan voor Informatie- en communicatie technologie. De minister heeft toege zegd voor februari met dit plan te komen.
B V E -se c to r
De onderzoeken van Moret, Ernst en Young en Berenschot hebben aange- toona dat de BVE-sector (Beroeps- en Volwasseneneducatie) zich in een zorgelijke financiële situatie bevindt. Daarbij wordt bij invoering van de wet OKF-BVE het economisch claim recht van de gebouwen naar deze sector overgedragen. Hierdoor kunnen de financiële risico's nog worden vergroot. Cornielje heeft de regering daarom verzocht de Tweede Kamer voor de plenaire behandeling van het wetsvoorstel OKF-BVE te informeren over passende maatrege
tegen deze "gedwongen winkelne ring". Het is in de ogen van de VVD ondenkbaar dat de overheid bijvoor beeld alle ouderen of ambtenaren collectief van een OV-kaart zouden voorzien onder aftrek van een bedrag van hun AO W of salaris. Juist omdat er vele studenten zijn die helemaal geen behoefte heboen aan deze OV- kaart, bijvoorbeeld stagiaires in het buitenland of gehandicapten, is de VVD-fractie van mening dat de keuze voor de OV-kaart aan de studenten zelf moet worden overgelaten. 7 0 % - n o rm
De regering heeft voorgesteld de thans geldende 50%-norm (een student moet de helft van de studie punten behalen om zijn lening omge zet te krijgen in een beurs) te verho gen tot 70% . Het gaat hier om de eerstejaars studenten. De VVD-fractie is hier tegen. Na alle eerdere maatre gelen die zijn genomen m.b.t. de studiefinanciering vindt de VVD-frac tie deze maatregel een stap te ver. Een foute keus of inzet moet niet meteen financieel worden afgestraft.
len, die er voor zorgen de financiële risico's binnen aanvaardbare grenzen te houden. De minister heeft dit toegezegd.
V e rg rijz in g en w ach tg e ld e n
De woordvoerder heeft aandacht gevraagd voor de starheid van de onderwijsarbeidsmarkt. De wachtgel- denproblematiek en de vergrijzing zijn daar gedeeltelijk een uitvloeisel van. Door de klasseverkleining in de onderbouw van het basisonderwijs en de grote groep oudere leraren die het onderwijs over 10 jaar zal verlaten, zal een enorme behoefte ontstaan aan leraren in het basisonderwijs. De onderwijsmarkt heeft daarom behoefte aan flexibele verhoudingen, zoals invoering van tijdelijke contrac ten, arbeidspools, werken op uitzend- basis en goede om-, her- en bijscho- lingsmogelijkheden. De minister heeft een wetsvoorstel aangekondigd waarin de belemmeringen voor een flexibele inzet van arbeidskrachten in het onderwijs worden weggenomen. De aanpak van het wachtgeldvraag- stuk zal na deze begrotingsbehande ling in een uitvoerig debat met de regering worden behandeld. Inlichtingen:
Clemens Cornielje, 070-3182904
De lust tot verder studeren zal hier door veel aanstaande studenten vergaan. Hierover heeft de woord voerder een motie ingediend. M B O - s t u d ie fin a n c ie r in g De VVD-fractie heeft kanttekeningen geplaatst bij het voorstel om te bezui nigen op de studiefinanciering ten benoeve van MBO-studenten. Het MBO bekleedt een scharnierfunctie in het onderwijs: enerzijds de weg naar een beroepskwalificatie voor vbo'ers en mavisten, anderzijds voor veel leerlingen de weg naar het hbo en dat voor jongeren die anders misschien minder toegerust de arbeidsmarkt zouden betreden. Samen met de coalitiepartners is een motie ingediend om deze maatregel in 1997 nog niet in te voeren en eerst uitgebreid ae nadere invulling en de gevolgen, vóór de opstelling van de begroting 1998, in kaart te brengen. Inlichtingen:
OPINIE
Dynamiek en stabiliteit
(Samenvatting toespraak Frits Bolkestein tijdens een forumdiscussie over integriteit in ae politiek van de Annelien Kappeyne van de Coppellostichting op maandag 28 oktober 1996)
D u u rzaam heid
Het oogmerk van liberale politiek is het vervullen van voorwaarden voor de duurzaamheid van een voorspoe dige ontwikkeling naar een open en vrije samenleving. Deze duurzaam heid vergt zower dynamiek als stabili teit. Dynamiek met het oog op economische voorspoed en doelma tigheid, stabiliteit teneinde voldoende zekerheid te creëren.
Een samenleving zonder dynamiek stagneert en verliest daardoor op den duur de cohesie die de voorwaarde vormt voor een harmonieuze ontwik keling. Bij stagnatie wordt de cohesie bedreigd door toenemende belangen conflicten ten gevolge van verde- lingsproblemen. Deze verdelingspro- blemen zijn immers gemakkelijker oplosbaar in een periode van groei. Een samenleving zonder stabiliteit wordt daarentegen bedreigd door een chaotische dynamiek in een onzekere omgeving. Ook dan kan er geen sprake van een duurzame en gelijkmatige ontwikkeling zijn. De hier geformuleerde noodzakelijke voorwaarden voor een gunstige ontwikkeling staan evenwel op
f
espannen voet met elkaar. Te veel ynamiek ondermijnt de stabiliteit, te veel stabiliteit leidt tot verstarring. Het is aan de liberale politiek om naar een zeker evenwicht te koersen.Normen en reg els
Behalve regels of normen die als het ware vanzelf als resultaat van het marktproces ontstaan, zijn er regels die door de wetgever zijn gecodifi ceerd en die ook de bedoeling hebben de dynamiek binnen ae perken te houden. Het gaat daarbij om zowel publiek- als privaatrecht. Normen en regels binnen en buiten het rechtsstelsel zorgen te zamen voor de nodige stabiliteit. Zonder die stabiliteit is niet voldaan aan de voor waarden voor een ordelijk verloop van marktprocessen. Van een duur zame ontwikkeling kan dan nauwe lijks sprake zijn.
Anderzijds is van belang te beseffen dat de onzekerheidsbeperking, die het resultaat is van risicomijdend gedrag, niet zodanig ver moet gaan aat er te weinig ruimte voor de echte pionier op de markt is. De noodzake lijke aanpassingen in de economie komen alleen tot stand indien onevenwichtigheden zichtbaar worden en iedereen voldoende ruimte krijgt om erop te reageren. Anomie op de markt leidt tot chaos, maar regelzucht en overnormering tot stagnatie en groot welvaartsverlies. Het is een opgave om de juiste koers
te varen tussen Scylla en Charybdis. Zowel ongebreidelde marktwerking als gereguleerde allocatie is onverkieslijk. Politiek vertaald bete kent dit dat liberalen noch kiezen voor het 'normloze' Amerikaanse casino-kapitalisme, noch voor het overgereguleerde Rijnland-model.
A a n p a ssin g
Zoals gezegd, dienen de hier bedoelde normen en regels de stabili teit van de ontwikkeling. Stabiliteit is een noodzakelijke maar geen voldoende voorwaarde voor een duurzame ontwikkeling. Naast stabili teit moet er sprake zijn van dyna miek. Ook hier geldt dat te veel stabiliteit leidt tot stagnatie. Onze cultuur moet zich kunnen aanpassen aan veranderende omstandigheden. Terwijl de periode vlak na de Tweede Wereldoorlog mank ging aan te veel stabiliteit, kenden de decennia na de culturele revolutie van 1968 een dynamiek met een soms chaotisch karakter, althans voorzover het gaat om veranderingen in waarden en normen. 'Anytning goes' , het moet kunnen: met deze woorden kan men de cultuur van de jaren zeventig en tachtig kenschetsen. Ook onder deze omstandigheden kan er geen sprake zijn van een duurzame ontwikkeling in voorspoed.
M a a tsc h a p p e lijk m id den veld
De betekenis van sociale verbanden, waaronder het gezin, de familie, de vereniging en de buurt voor stabiliteit kan moeilijk worden overschat. Binnen het maatschappelijk midden veld worden waardevolle tradities en waarden van generatie op generatie overgedragen. Voorts nemen inter mediaire structuren - ook wel genoemd de civil society, van school tot vakbond tot politieke partij - de individuele mens in bescherming tegen de nimmer aflatende druk van de staat.
Liberalen zijn niet geneigd te beplei ten de particuliere organisaties in dit middenveld kunstmatig van over heidswege te beschermen. Protectie ondermijnt de maatschappelijke dynamiek en verzwakt op den duur het middenveld. In beginsel moet het particulier initiatief op eigen benen staan. Daarmee wint het aan kracht. Met deze opvattingen nemen libera len afstand van de stellingen die christen-democraten als het gaat om het maatschappelijk middenveld verdedigen. Voorts verzetten libera len zich tegen een 'verstatelijking' van het maatschappelijk middenveld, in die zin dat particuliere verbanden
zonder democratische controle staats taken vervullen en publieke, verorde nende bevoegdheden krijgen. Er behoort nu eenmaal een heldere taakverdeling en scheiding tussen de publieke sfeer en het particuliere domein te zijn.
O u d e rs
Wanneer wij nu van mening zijn dat de sociale en individuele deugden moeten worden herbevestiga, rijst de belangrijke vraag op welke schouders deze taak rust. In de eerste plaats zijn er natuurlijk de ouders met hun opvoedende taak. Ouders staan echter niet alleen. De school moet de opvoedende taak van de ouders ondersteunen. Ook op school gaat het weer om het vinden van een evenwicht tussen stabiliteit en dyna miek. Zekerheid en stabiliteit
verschaft de school door een rustpunt voor de leerlingen te vormen. Ouders en scholen moeten dus goedkeuren en afkeuren. Datzelfde geldt voor de maatschappelijke verbanden tussen individu en staat. Hiermee zijn de belangrijkste instellingen aangewezen die moeten zorgen voor cohesie en stabiliteit. Maar hoe staat het in dit verband met de overheid?
O v e rh e id
De staat stelt, zoals bekend, voortdu rend normen die in wetten en andere regels beklonken liggen. Hiervoor heb ik gewezen op het feit dat vele wetten en regels die het gevolg zijn van de uitbouw van de verzorgings staat de, vooral economische, dyna miek verstikken. Deregulering, aus minder normen, is hier gewenst. Daarnaast zijn er wetten en regels die nauwelijks door de overheid worden gehandhaafd. Voor een deel is dit het gevolg van permissiviteit of toegeef lijkheid. Bepaald gedrag wordt uit
