Naschrift
i Hoofdonderwerp van het onderzoek was art 5 zi hd 2 BW dorn van het bouwwerk Wat her eerste aspect betreft heeft het Primair stond de vraag in hoeverre de aanleg van een boortunnel opstalrecht zowel kenmerken van erfpacht (kenmerken die ver-mogehjk is zonder dat de grondeigenaar zieh tegen de bouw en sterkt kunnen worden, zoals blijkt uit de junsprudentie van de aanwezigheid kan verzetten wegens een belang in de zm van dit Hoge Raad)2, als een eifdienstbaarheid De grondeigenaar moet amkel De conclusie was dat dit met uitgesloten moet worden de aanwezigheid van het werk dulden en wordt reeds daardoor -geacht, maar dat het voor de bouwer weinig aanbevelenswaardig zelfs al regelen partijen daarover mets uitdrukkehjk - in zijn vnj-is om te veel op deze mogelrjkheid te vertrouwen De volgende heid tot exploitatie van het elf beperkt Een (boveiigronds) voor-vraag is wat men als tunnelbouwer/exploitant dan wel moet/kan beeld A heeft een opstalrecht voor een loods op de grond van B doenom een recht met voldoende zekerheid te verknjgen Deze B is eigenaar gebleven van de grond onder de loods, maar De Stelling van Zwanikken dat men met met minder kan volstaan niemand zal toch aanvaarden dat hij in zijn grond onder de opstal dan met de eigendom van de grond hjkt ons te weinig genuan- mag graven B maakt daarmee inbieuk op het recht van opstaller ceerd Natuurlrjk is bouwen in eigen bodem altijd de meest een- A Voor elk willekeung ondeigrondse bouwwerk geldt met voudige methode, maar wie deze eigendom met heeft zal deze anders De grondeigenaar moet het genot van. de opstal (de tun-moeten verwerven nel, kabel) waarborgen Hieruit blijkt dat beperkingen van de De door Zwanikken als emg verantwoorde voorgestelde methode vrijheid van de grondeigenaar in het opstalrecht thuishoren, daar schept eigendomsstroken die samenvallen met de tunnelbuis noodzakehjk deel van uit makens Het bedingen van een brjko-en de bbrjko-enodigde 'veihgheidsstrokbrjko-en' er omhebrjko-en Eigbrjko-endom mbrjko-ende erfdibrjko-enstbaarheid door de opstallei om zijn recht tegbrjko-en die, omdat de belangstellmg van de exploitant nu eenmaal activiteiten van de grondeigenaar zelfveilig te stellen is daarom uitgaat naar de tunnel zelf en hij het gebruik van de grond waar- overbodig De erfdienstbaarheid is bestemd voor de verhouding m deze gelegen is zelf met nodig heeft, waarschrjnhjk weer tussen eigenaars van verschillende erven Inprincipezrjnzij (juri-heruitgegeven wordt Voor dit aspect, in verband met het ook dische) vreemden voor elkaar Eigenaar en opstaller staan daaren-door Zwanikken gesignaleerde probleem van het ontbreken tegen in een goederenrechtehjke verhouding die pnmair bepaald van de onteigemngsnoodzaak verwyzen wij graag naar het recen- wordt door de mhoud van het opstalrecht Een beding m de te preadvies van B van den Berg voor de Veremgmg van Bouw- opstalakte dat bouwactiviteiten van de grondeigenaar boven en recht1 naast de tunnelbuis verbiedt zonder toestemmmg van de opstal-Het bedingen van een beperkt recht is mindei mgrijpend en kan ler is geen extra beperking van de viijheid van de grondeigenaar, daardoor veel goedkoper zijn In de praktrjk wordt het opstal- maar juist een nadere bepalmg van de rechten die na de vestigmg recht (in de vorm van Onderstal') reeds gebruikt voor onder- van het beperkte recht aan de grondeigenaar zrjn gebleven grondse werken, met name leidmgen en btuzen Een fundamen- Dat in dit veiband alleen verwezen is naar Pleysier is zeer vei-teel verschil tussen deze werken en de boortunnels zien wrj met klaarbaar Het opstalrecht heeft m ons land weinig aandacht Hierbij bedenke men nog dat leidmgen dicht onder het maaiveld getrokken van rechtswetenschappers Juist daarom zijn wij gelegen zijn en het voor de aanleg nodig is de grond te Openen', gelukkig met de discussie die hierover is uitgelokt
terwrjl de boortunnels zieh op giotere diepte (tien meter of meer)
bevmden en het bouwproces zieh voor het grootste deel onder- MrHD Ploeger* gronds afspeelt Prof mr CJJ M Stoiker** Wel is het zo dat de bouwei in bijvoorbeeld Dultsland en
Zwitserland zieh m een gunstiger situatie bevindt omdat het opstahecht daar afgedwongen kan worden via het onteigemngs-instrument Het opstalrecht vervult daar min of meer de rol die m Nederland de gedoogplicht op grond van de Belemmeimgen-wet Pnvaatrecht heeft, met meer zekerheid dan onze gedoog-plicht kan bieden
In dit verband moet er op worden gewezen dat het verschil dat Zwanikken onder 2 schetst tussen het boren onder vijf meter grä-met en de 'siechte' bodem van Nederland grä-met zuiver is In de eer-ste situatie begmt men in Zwitserland zonder emg iccht aan de weikzaamheden, juist omdat men zieh m de regel bevindt onder - even vertaald naar het Nederlands BW - de 'belanggrens' van art 5 21 hd 2 BW De grondeigenaai heeft geen belang om de bouwer onder zijn elfte weren en daarom wordt ook geen opstal-recht (Bauiecht) gevestigd (of afgedwongen)
2 De stelhng dat via het opstahecht geen beperkingen aan de , _ , D , , , , , , ,g v«ii. ΥΙΛ ΙΙΛ-L uj«> s r b 1 B van den Berg Juridische aspecten van ondergronds bouwen preadvies grondeigenaar kunnen worden opgelegd, maai dat hiervoor een Veremgmg voor Bouwrecht 1997 p 155ev
π ι ι ι ι ι ι J u 1 1 2 H R 1 1 maart1981 NJ 1982 76 Zievoorts J de Jong Mon NBW Erf ertdienstbaarheid nodig is, miskent de aarct van het opstalrecht pachten opstal 1995 nr45
Her niTstaWhr in-pnm· f-u;pp rlrnm=n mpf 7irh mee Ten eerste her 3 Men zle voor het Belgisch recht A van Oevelen Oude en nieuwe rechts Het opstairecftt brengt twee dingen met zicn mee ι en eerste net f|guren Antwerpen ·, 989 p 43 44 met ineratuurverwijzmgen
recht om op, boven of m eens anders omoerende zaak te bouwen * Universität docent notaneel recht Rijksuniversiteit Leiden , , , ,, ι ι ** Gastonderzoeker resp directeurvan het E M Meijers Instituutvoor en de opstal daar te hebben en te gebruiken, ten tweede de eigen- Rechtswetenschappelijk Onderzoek Rijksuniversiteit Leiden
