.Als U ideeen hebt

,.

,1t~~,·f

.Als U ideeen hebt

Het is ee~ [Jr~ot voorrechb een hooid. iehebben,

.,'''' • ~..l

.waar altijd .ideeen. .in opkomen, Dot geeft 'de··

beete komsen. op slag en in hei Leven.

SURINAM roo ^{R P}

n-«

goed idee welt bliksemspel op; maar het uit- -uierken. is een kioeetie van »eel uren gestaClig ar-

"'---. -b-e'l,11/e"n en geTi'u14ig kfefne~probleme-n wegwerken.

Dat·is een kieurloos werken in vergelijkingmet het; heetrlijke, momeni.. waarop een schitterend»

i'Yll3piratieeen kiuu: voor U deed, opengaan.

<,

N-EDERZ&T~TING V-AN SURINAMERS;- ~~

IN DIENST VAN DE C.P.I.M.

Ret is erg moeiliik; deze kleurloze periode niet -te o.nderbre~en metallerlei ding en, die gezeUige1'

zijn. Geetadu; doorwerken ier ve1'vo,zmaking van

.Uno idee 'zij:'hierbii. deles.

DOOR Wij Leven ineen tijd 'van ideeen. onuoikkelen. Bij

j~tste toepassing, loan eeti klein idee tot grote r:- s"U~t(l!tenl.eiden.·

EUGENE TH. WAALDIJK

UW IDJEEEN PRODUCTIEF 1"

r-' ,.----

I I

I

I

! .

I I

r

! j.

I.

e

:.'~,

t: ,J,.. "".::-",..'

VOORWOORD ,

.. -TB:'YIt.ei1J4.eenige bekendhe.d te qeuen. aan onzs

vrij afgelegen tooonomqeoinq te Suffisant, heb ik ge- mefln,d.ditpoekje te moeten schriinen, in de hoop den lezer'eeri idee te geven van de iooonplaats van .een groot-deel va.n het personeei van de qrootste in Cum-

~ai/ iixplotterende maatschappij.

Tevens hoop ik hierdoor aam. de landgenoten in Suriname^1. dte~ge-w(fonlijk slechts neel"wei1'[ig ioeten van het

groot'ite

centrum. van Surinamers in Curacao, een, zij hei slechie vluchtige voorstelling te geven.

Een deel van de ^[inanciele opbrenast uril ik zeer gaarne als Uw bijdrage in het onlangs in het Suri- narnedorp opgerichte Pro111..in-fonds storten.

Tenslotte moge ik de aandacht van de geachte 1e- zers er wel op vestigen, dat ik mij e1'vcm beurust ben, dat de tekst niet aan de hoogste eisen van de edele schrijfkunst zal voldoen, uuuirom. ik hen dam ook be- ieejd uitnodig, slechts het door mij voorgestane doel vooroaen te.ieilienhouden. en de kioaliteit van het ge- schrevene dnaraan. 'ondergeschikt te stellen.

Hoogachtend,

Eugene Th. Waa'zdijk,

,\;- Surinamedorp, 15 April 194-7

,,-A--.~ . ~."'__'''''•....

Eerste Kennismaking

"Bo ta bai Suffisant?"

"Si Sjon" .

Ja, hij gaat met zijn zes-personen-busienaar Suf- fisant. En met -een beetje wr ingen kruip ik in een del' busjes, die in een langerijopgesteld staan op. het Brionplein en waarvan ik den chauffeur in de lands- taal heb aang esproken.

Daar het voertuig voor zes personen besternd is en ik de eerste passagier ben, zal het nog een tijdje du- ren eer wij zo ver zijn, dat wij met een volle bus weg kunnen- rijden. 'I'-el'-wijl ik rustig zi-t--te~waG-h-ten-,-z,i-e- ik uit het portiervenstertje vlak voor me, de lange in een-stuk-openzwaaiende brug, over de St. Annabaai, de Emmabrug, die nu juist langszij ligt, teneinde een binnenstomend tankschip door te Iaten, om straks als het schip eenmaal naar het wijde daarachter gelegen Schottegat gevaren is, weer langzaamdicht te glijden, . debaai weer te versperren en zodoende het aan beide oevers wachtend verkeer gelegenheid te geven om over te steken.

.Intussen is het aantal passagiers vermeerderd en hoeft alleen nog een def.tig juffertje in te stappen, om hetaantal passagiers op zes te brengen, waarna onze chauffeur zijn vlugge zes-personenbus in bewe- ging zet en wij Ianga de andere, .in een lange rij op- gestelde, .op passagiers wachtende busies wegrijden,

de Bredestraat in. '

V66r wij de Bredestraat opgaan, kijk ik nogeven am, naar die sierlijke slanke brug over de baai en kan ik nog net de aanlokkelijke zeespiegel buiten de

ha-

ven, ontwaren, met daarboven een eeuwig blauw ein- deloos firmament;

De Bredestraat op, die zeer druk is, waardoor ^wi]

af en toe vaart moeten minderen, ja zelfs, onze chauf- feur handige manoeuvres moet maken om aanrijdin- gen te voorkomen. Een keertje moeten wij weer vaart minderen, want vlak voor ons gaat er een van de brede,

---_. --~..-.:----

....•...

~---~. -_

^{..--, ..•.}

^--_

^..

^{_----_ .•}

1

"I 'I

.,

! 'I

1I:

j:

I

r !

~

l

Ii

t

j:

!i ,

f

i:

I r

I

_.,

""'~ -..

,.-

^{..-..,~-.:...,}

gele, Iange , Iogge bussenvdie door het gouvernement geexploiteerd worden, -dn de wandeling "c{)llvooi" ge- noemd, - en speciaal bestemd om de Iangere trajec-

.ten op het eiland te onderhouden. Als wij ook dit, in

zijn vadsige gang rollend, "convooi" .eenmaal achter ons hebben, 'zijrl ^webijne uit de-Bredestraat, de hoofdstraat van Otrabanda, die haar "Brede" naam niet veel eer aan kan doen, terwijl aanweerskanten van de weg, lange rijen auto's geparkeerd staan, die het verkeer belemmeren.

" :'

. Dan gaat hetin geleidelijk versnelde vaart, de.

Rodeweg op, die het verlengde is van de Bredestraat.:

om straks, eenmaal uit hef stadsdistricht, de gladde, mooi- geasphalteerde weg over te glijden naar de weg, die om het Schottegat leidt ..

Af en toe moeten wij.^stcppen om een passagier u~t te laten, dan weer om eenandere in te nemen. Als wij-uit-de~,drukkel'estadsomgeving-zijn -en er buiten niet bizonder veel meer te -zien is, begin ik meer aan- dacht te -schenken aan mijn medepassagiers. Het def- tige jqfiertj.e- is reeds uitgestapt ergens langs de hoofdweg en ook twee andere dames, die blijkbaar van"

de markt kwamen, zijn ergens langs de hoofdweg uit- ' gelaten ..,De overblijvende passagiers zijn twee Portu- . gezen, die hoogstwaarsehijnlijk -naar Suff'isant gaan;

mensen die zich gewoonlijk heel makkelijk laterr ken- nen, door hun .taal. Naast mij ontdek ik een heer, die zichdoon een gesprekje met ,een,van de andere passa- giers, ook weer door de taal die,hij"bezigt, heel gauw als een Brit heeft doen kennen. Naast den chauffeur zit weer eenandere heel', die met dezen ineen leven- dig gesprek gewikkeld is, welk gesprek ikslechts ge- brekkig kan volgen daar het in de, Spaanse' taal .ge- voerd wordt, hetgeen -mij doet vermoeden ,dat hij een Columbiaan, misschien ook wel een Venezolaan is en klaarblijkelijk zijn bestemming-eveneens op suff'isant .heeft.

Over en weer snorren de auto's: luxe-r personen-, "

en daar eens een "two-seater'{elkaar voorbij' -en flui- tend door de wind, jaagt onze zes-personenbus over de spiegelgladde, moei-geasphalteerde weg, die hier reen

6 j""

.~-""'-.~,...;..•...-- -....----" ..~-~-~.---"-'--".:...-...;-.---.-.>---~'"----.-.-- -

(/.l :::

t ~

S:,g

.= ~"

Q) =-

~~,•••.c:

Qi ..,

•••• l/1 Ql ;:::

•••• ct·

'"' =

ill •.•

!>iI ~ • c:s =:

~>,g

'0=1

_{•.• ol":::}

..t< >

ill'O&;

.""" ~ •...

't;J, ol,ol

""

.~

.,:

^~ -;:.,

oil Q)

=

-~ lO<-;S!~

•••• ~ "0

=

^{41 -}

~N.:l

~ = ~

~, ~ c:s

~<Ql'Cl

. :a

r;

.•• c:s

= .

^Po

~ ~ QI

,•••ill.a

~:E" .e.

::I ill <I)

oo.a 41

"",

<I)"' ••••

•.• Q

'"'

I:: 0 •.•

III ;; ~

bll ~

.E ^{'t:I ~}

SS.=.

~ ~_{, rIl}

::~1:

.s = =

_blJ'~

',""

; i

'='41 :.0- 00

~~

r~-

\'

^{dalende, daar weer een stijgende} loop heeft en zich over het geheel zeer makkelijk laat berijden,

Rechts van de weg in onze richting, ligt de Isla;

dat is het fabrieksterreinvan de "Cura<;aose Petro-.

leum Industrie Maatechappij" afgekort C.P.I.M. Als ik hier weer eens uit het portiervenstertje kijk, zie ik daar die reusaehtige aluminium- en donker-grijze ^0- lietanks, waarboven trotse sehoorstenen hun donkere, olieachtige rook in de riehting van de wind loslaten.

En als we dan zo'n klein kwartier in deze door de wind fluitende zes-personenbus gezeterr hebben en het stenen paaltje waarin 7 k.m. gegrift staat voorbij zijn, dan zal het niet lang meer duren, want de ehauf- feur steekt zijn linker arm reeds in horizontale rich- ting uit het portier, ten teken dat hij voornemens is' links af te slaan. En ... daar gaat het .reeds, wij verlaten de drukks hoofdweg en slaan met een sierlij- ke bocht,- In.iscbier .dezelfde vaart.-de zijweg in, die ons leiden gaat .naar .het dcrpj e waarover ik vertellen

wil. ' .

Enkele honderde meters deze weg op, staat het postkantoor van Suff'isant. Hier verdeelt deze weg zich in twee zijtakken, een linkse dienaar het Surina- medorp leidten een rechtse die doodloopt op het Por- tugezen-karnp, ongeveer 200 meters deze weg op. Wij gaan de rechtse zijtak op, want wij moeten onze Por- tugeze passagiers voor de poort van hun kamp uitla- ten. Dan komen wij de weg terug en nemen nu de Iinkss zijweg van daarnet, Aa:n weerskanten van d,e- ze weg staan verschillende gebouwen van dezelfde stijl, waarin Columbianen, Venezolanen en Britsch Westindiers wonen, allen arbeiders van de 'C.P.I.M., hier en daar in gezinsverband. Rechts zien wij tussen wat green, dat hier zeer spaarzaam voorkomt, enkele huizen, die de Venezolaanse gemeenschap van gehuw- den uitmaken, terwijl links de gemeenschap van de EngeIsen, die hier in en buiten gezinsverband wonen.

Dit gehele woningcomplex met het Portugezen- kamp van zo juist en het Surinamedorp, alwaar wij straks zullen .aankomen, vorrnt de arb eiders neder- zetting van uitsluitend getmmigreerde arbeiders van ,de C.P.I.M., die, Suffisant genoemd wordt. Hier wo-

If

II

~'I

/'

,1

~t

~Ii

t--

f,

~r.

i

~

ji

<I

~

I

~

I

8

'~.----'--.~- --_..

_----

^{____ . . ~__ ~_ •.o;}'._.-...----

•..

"""'"

nen rneer dan 4500 arbeiders van deze grote maat-

schappij. .

Deze vlakte is wat hobbelig, heuvelachtig en on- gelijk. De weg maakt dan ook rare buitelingen en draait onzeker tussen deze hobbelingen, zijn loop zoe- kend. Het geheel daalt in vrij steile richting af en wij glijden merkbaar naar omlaag, naar het dorpje waar- van ik reeds het naambord .Burinamedori.", dat zo trots boven d'epoort hangt, kan lezen. Onze vaart is te.

groot om alles hier goed op te nernen, maar grenig laat ik mijn ogen weiden over hetschilderachtige tafereel dat voor en onder mij ligt. Lange, netjes geschakeerde daken van geel en creme-geschilderde huizen, waar- achter zich een rompgebergte verheft, spaarzaam groen-gekleurd, door wild verspreide cactussen en doorkruist vanenkele paadjes, die slingerend, tegen de hoogte op, ^{de bovenste} rand van het gebergte trachten te bereiken,

En hier, liefelijk aande voet van een gebergte=in- een dal, gevormd door nog enkele omringende heuvel- ties ligt het Surinamedorp, de nederzetting van Suri- namers in dienst van de C.P.I.M.; hier wonen onge- veer 700 Surinamers, gehuwden met hun gezinnen, en vrijgezellen, gelukkig bij elkaar.

Wij glijden de poort van het dorpje, die door twee stenen pilaren gevo:rmd wordt, birmen en hier stopt de chauffeur, waarna ik rustig uitstap enhet zilveren kwartje in de uitgestoken hand van .den chauffeur laat glij den en deze, naenkele passagiers die naar de stad moeten te hebben ingenomen, weer de poort uitrij dt.

Dan wandel ik rustig naar mijn kamertje, dat vlakbij ligt, naast het dorpskantoortje ..

9

~

,

• f

l l f

1-

h

18

~~

,

~

t

~~

•

~

~_r

"--"'~"""'~''''''~.----~'~--'":--''''' - -.~-~~---.--~-- .• -----"-- ---'--".-- "-" ,.7"'-- ._. -- -.-.--- .....--...^-..--..

Suffisant

Zo ligt "Su:.rinamedorp" in Suffisant, Ben neder- zetting van -uitsluitend- germrnigreerde arbeiders van de "Cura«aosehe Petroleum Industrie Maatsehappij".

Riel' in Suffisant wonen ongeveer 4500 arbeiders:

Portugezen (van Portugal en Madeira), Brits West- indieers, Venezolanen, Domicanen Columbianen en de Surinamers van het Surinamedorp. De andere Su- rinamers, die bij deze maatschappij werken, in totaal zijn er p.m. 1500, wonen in -de andere districten zeals hetstadsdistrict, Groot-Kwartier. Santa Maria enz, De __ g.r1lQ..tst~groep van Suf:(isant-bewoners vormen de Portugezen meteen aantal van ongeveer -2800.--De Engelschen, die hoofdzakelijk afkomstig zijn van de grote en kleinere Britse eilanden zoals Barbados, 'I'ri- nidad,St. Kits, St. Vincent, Dominica enz., vormen een aantal van ongeveer 1500 koppen. Columbianen en Venezolanen zijner tezamen 250.

Als bezienswaardigheden van Suffisant mogen genoemd worden: het Postkantoor, dat aan het kruis- punt ligt waar de weg van Suffisant zich vertakt, zo- als wij reeds in heteerste hoofdstuk zagen. De vaart waarmee wij het postkantoor zo j uist passeerden was te groat om deze instelling gaed te·kunnen opnemen.

Wij zullen het nu eens rustig nader bezichtigen.

Van buiten valIen reeds heel gauw de Ioketten op, waarboven de verschillende nationaliteiten vermeld staan, voor afgifte van de post. Binnen wordt formeel postwerk verricht. Postwissels kunnen hier worden ge- kochten verzonden en ook het aantekenen van brieven alsook het in ontvangst nemen van aangetekende stuk- ken kan hier geschieden, Dit postkantoor iseen onder- deel van de werkzaamheden van de C.P.I.M., welke maatschappij het haar arbeiders, die hier, vrij ge- isoleerd wonen, zo gemakkelijk mogelijk probeert te maken. Het is dan ook,uitsluitend bestemd voor ar- beiders van .deze maatschappij.

~

De heren Oetelmans en Medema" respectievelijk kampchef en onder-kamp-

chef te .Sutfisant, Men-

sen bij wie men altijd aan boord kan komen.

r~-'-~~~~' , I I~

~

~i

Een speciale afdeling van de maatschappij is met het postwerk belast. Zij neernt de post van alle arbei- dersnederzettingen van de maatschappijin ontvangst voor verzending naar het buitenland of voor distr-ibu-:

tie naar de verschillende postkantoren of distr ibutie- af'dslingen ressorterende onder-

de

maatschappij-. - - Zo krijg:en dus alle Suffisant-bewoners hun brie-·

ven via het postkantoor van de maatsehappij, waar- door zij,niettemin disbrictsbewoners zijnde, .hun brie- ven gelijktijdig _ontvangen met de stadsbewoners ..In de andere, districten, ook die dichter en somrnige <die heel dicht bij de stad Iiggen, vindt de distributio twee, soms driadagen later plaatsvan het centraal -gouver- nements- postkantoor, Met.erkentelijkheid mag dus verrneld worden, welk,een uitstekend -stuk werk het postbedr ijf van de maatschappij verricht. In eenan- del'gedeelte van dit postgebouw heeft de maatschappij een bibliatheek en een leestafel, die een interes-sante aarrblik vertonen, door de roes van boeken en tijd- schrif'ten in de verschillende talen, die men ^J er aan- treft. '

'I'egenover het postkantoor staat het prachtige sportstadion :-een deugdelijk voetbalveld, dat het bij de bestevan Curacao haalt. Om hetvoetbalveld heen is er een rijwiel-i.race-baan" en op het velddek zelf een cricket-lijn. De tribune, alhoewel niet van de modern- ste stijl, voldoet nochtans z.eer geed, en biedt voldoen- de en comf'ortabele zitgelegenheid voor de honderden

lij

I~

l _'. i

'

...

-11

•• ~,--. -,•. ~•.~ 'e-:-~ .--," .,.,...-. -..•....,.--.,.,..,.-.,.., •.•..,--.-*"'•.T."1-~._--,..,_'I"':"_~_. _•.• _{m.--•••••}~',.."l"n-'.~"'•.-.",.'·~ ..,.,...·..,...-.~ •.~

'I;

i~.

!~

toe~.chouwerg, die hier geregeld de verschillende wed-

·If str ijden en,spelen komen volgen,

~'" . EeI1, andere noemenswaardigheid van Suffisant is

~., ongetwijfeld het Kamp-hospitaal, ook wel N ood-hospi-

'tt"

taal genoemd, Hier worden ziekte-gevallen behandeld

~. van rnlnderfirnstlge aard, terwijl ook Iijders van

l:

"V'enerische" ziekten, gelethet gemeenschappelijk

~\{ kampleven, hier onmi,ddeUijk worden op.~ehomen:. Ern-

hl

stige, gevallen wo~de,n ll3:ar het Sanatorium te~lHen;-

l~

stad verwezen. Een.vande wonderen van Suffisant ^IS

li.II.·.· zek8.r welde .reusachtige keuken, met een filiaal in de

I

^{omgeving van} Jret Surinaniedorp, welke keukens sa-

~I

men (mge~eep60 koksemplcyeren, die voor ongeveer III, 4000 arbeidersmagen zorgen.

I\~. ',. , ,

'~ii '.

Ret personeel van deze keukens gaat met d,czo- jY .' . genaamde "shiit"(-wa~htbeurten) in enuit d,e dienst.

.':,i'." ". . B'.i'ffi""W,1,.1- , ordt 'da:-g-.e.n-rr,a~ht-rn.,ek.onkt-.-vo:o,'''' 0' r-d;e-wachtlopers---

ll'

en dagarbeiders, die om half vijf des namiddags uit , de dienstkomen en.voor hen die om 12 uur des nachts

in :<:iienst:gaan.

:De

keukens ziijn zeer zindelijken hy-

gi~nis;Cll'dngericht erI'staan onder permanents en af'- duende conti-ole. -Vo.ortdtirend wordt er gewassen en geschrobd, geboend-en gesehuurd zcdat er 'een blijven- de,zihdeJiJkllBid~t>e'staat in de keukens. Het geheel heeftime.e^l't'vRl1'eensoort fabriek dan van een keuken.

In grot~d'rominenkanmei1,de arbeiders soms .naar

,de "ke,ukens zien gaan, gewapend met borden, lepels

en vorken, Hat is alleen maar aan de voortreffelijke bedrijfsorganisatie vande C.P.I.M. toe te schrijven, dat zulke werkzaamheden, kunnen .worden verricht.

Immers, goede voedingen af'doende, geneeskundige be- handeling -zijn eerste vereisten voor het zware "olie'- werk'.':d,at door deze: mensen verrfcht wordt. Zo zien wij dat de Suffisant-arbeiders alvast aan de .meest elementaire eisen voldoen van geschikte arbeiders .te zijn, namelijk ~een.goed physiek. Dit is immers, zoals ik.<reeds, beweerds absoluut noodzakelijk, daar de werkzaamhedenvan de olieraffdnaderij een goede on- varstoorbare Iicharnelijke conditie eisen, Bovenmatig gebruik .van sterke drank en/of andere uitspattingen, die aan de Iichamelijke gesteldheid nadelig zouden

~

~

I

12

.. _~---.-'--

^{~__'~,",,_'_L}

Tlvee kijkjes in de grote maatschappij-keuken, waarin een groot aantal koks voor meer dan 4000arbeidersmagen. zorgen.

13

14

Suff'isant wordt door de fabrieksinstallatie gra- .tis van electrische stroom voorzien, waardoor radio's en ijskasten, .stoven en wasmachines,gIoeiIampen en strijkijzers in onbeperkte hoeveelheden stroomgebruik .hebben.

lj

it I~

II

kunnen zijn, worden mede door de strenge controle van maatschappijwege, tot een minimum beperkt,

,Voorts heeft Suffisant ook nog een Schouwburg, die practisch niet als schouwburg is ingericht, maar als zodanig toch goede diensten verricht. Het is een grote barak in het Portugezen-kwartier, bekend als barak 17'waar gemakkelijk 2000 toesehouwers in kun- nen. Het is voorzien van een heel hoog podium dat

door .middel van een scherm open en dicht kan. Hier

worden sporadisch uitvoeringen gegeven, die -gewoon- lijk- gratis toegankelijk zijn voor alle Suffisant-bewo- ners of genodigden, Zo zijn bijvoorbeeld de Emanci- patie-uitvoering van Ds. Doth het optreden van net Cu- baanse damesorkest "Anacaona", een bonte avond van de Portugezen ter gelegenheid van het :Koninginne- feest op 31 Augustus ende "Carribean Christmas"- viering van de Engelson, welke uitvoeringen alle in deze schouwburg plaatsvonden, nog fris in ons ge-

heugen. . - ,

.Over het jongste werk van de Maatschappij, een harer vele prestaties op het gebied van socials voorzie- ningen.vhet openlucht bioscoop-theater, zal ik het later hebben, als ik meer en.details over het Surinamedorp ga vertellen, daar het er vlak bij ligt, De rij van Suf- fisant 's voorzieningen ten ^nutte van dekamp-bewo- ners gaan wij thans sluiten met het noemen van de installatie van de watervoorziening, die zorgt dat drink- en waswater in deze hele omgeving, middels een goed aangelegd pijpwerk, op zeer hygienische wijze wordt gebracht.

Op een zich in de nabijheid van de nederzetting verheffende heuvel is een kolossale waterbak geplaatst, die veel meer he eft van een olietank, zeals wij die zien op de Isla, en Suffisant middels een perfect leiding- werk van water voorziet. Waar watervoorziening op het eilandCuracao nu eenmaal niet tot de kleinste pro- "

blemen behoort, zal iedereen die hier iets van weet kunnen verklaren welk een groot voordeel Suffisant in dit opzicht geniet ..

. Hetbeheer van deze.grote arbeidersgemeenschap staat onder de afdeling Arbeidszaken van de C.P .I.M:.

en berust bij het Algemeen Kampkantoor waarvan de heer Oetelmans chef is, eenjoviale Hollander, dien men even,vlot Portugees, Spaans als Holland's hoort spreken, en ongetwijfeld "the right man on the right place" is. Zijn assistent de heer Medema .is van het- zelfde slag; mensen die tegenover den evenvoudigsten arbeider even hartelijk zijn als tegenover h·8II; deftigste kantoor-personeel, De verschillende dorpjes en ge- meenschappen hebben hun eigen commissies, die door- gaans door de bewoners van zo'n dorp of gemeenschap gekozen worden .

,I

!

il 'I

~

1.1.1,I

J

Wie op Suffisant geweest is, zal zeker wel eens ge- hoord hebben van de "bunga,lows". Dit zijn de wonin- gen waar, enigszins geselecteerd, arbeid'ers worden gehuisvest, die een zekere graad van vakmanschap be- zitten of een bepaald aantal jaren in dienst van de maatschappij zijn. Deze woningen, die gewoonlijk vier tot zes ruime karners hebben en een zeer moderne en geriefelijke toilet - gelegenheid, staan ineen centrale omgeving van Suffisant.

Hier heeft men geen strikte afscheiding van de verschillende nationaliteiten, althans gaat deze' ge- woonlijk niet verder dan afzonderlijke bungalows voor .bepaalde landslieden.

Over het algemeen staan de onderscheidene na- tionaliteiten zeer goed tegenover elkaar. Onderlinge gsschillen tuss en individuen of organen van de diver- se landslieden zijn zeldzaam dan wel helemaal uitge- sloten. Stelselmatig worden de respectieve landaarden er toe geleid elkanders nationaliteit te eerbiedigen,

" 15

\l£ .~'- ~~._. __ .__"__

Bij officiele gelegenheden worden wederzijds ver- tegenwoordigendecommissiesuitgenodigd, die dan op so'n gelegenheid door haar gemeenschap ter vertegen- woordiging worden afgevaardigd,

Tot de aangenaamste gebeurtenissen die ik mij van mijn verblijf alhier herinner, behoren ongetwijfeld de verschillende afvaardigingen die ik zowel bij Colum- biaanse, Engelse, Venezolaanse of Po.rtugese Ieest- of officiele aangelegenheden heb mogen volbrengen in naam van mijn dorp.

,\;!,

'i(i

,Ii

,

..

,

l:!

~I

'Ij

16

~---:---'---~---.--

Surinamedorp

Bij het binnenkomen, ziet men rechts de lange blokhuizen, waarin de vrijgezellen irrgeriefelijke ka- .mers van twee man, hier en daar met drie, gehuisvest

zijn. In de blokwoningen zijn zindelijke en hygieniseh goed verzorgde toile-t- en badgelegenheden "

iange-

bracht. Links liggen de gebouwen waarin de gehuw- den met hun gez-innen won en. Momenteel telt het Su- rinamedorp ⁶⁶ gezinswoningen, waartoe ongeveer ³²⁵ kinderen behoren.

Tussen deze twee woningcomplexen, z-iet men de verschillende sportvelden, zeals he mooie "basket-ball"

veld, dat van lichtinstallatie voorzien is, het voetbal- veld, waarop geregeld voetbalwedstrij den gespeeld worden en daarachter nog een korfbalterrein. En mo- gen wij afgaan op voorspellende geruchten, dan zal het Surinarnedorp, eerdaags ook nog een tennisveld rijk worden.

In

de gehuwdenwijk ligt een speeltuin voor de kinderen. Hier staan: schornmels, wipplank, en meer- dere soortgelijke kindervermakelijkheden, ja,.. hier ligt ook weer een voetbalveldje, want de dorpelingen -beginnen reeds in hun prille jeugd teoefenen om la-

ter prima sportlieden te worden. Tussen de netjes ge- rangschikte gezinswoningen liggen mooi - geasphal- teerde str:aatjes. De blokwoningen waarin de vrijge- zellen won-en zijn zeer Iang, De langste is zelfs Ianger dan 100 meters. Misschien was het vanwege haar leng, te, dat de bewoners ze gingen vergelijken met de grootste schepen van de wereld en aan deze gebouwen de namen gaven van "Norrnandie", "Statendam" en

"Queen Mary". In een afzonderlijk blokje vlak voor, staat het dorpskantoortje, waarnaast .de kamers van dendorpsopzichter en den redacteur van het dorps- krantje, waarover later meer.

Vlakachter de eerste 'blokwoning staat het parti- culiere restaurant van den heer Kappel, eender oudste bewoners van het Surinamedorp, die kort geleden zijn

"~I,:

.,.•...-.-.---~...--.-.'~' ...,...~.-

---

^...

-

^...~

"'._----_.---

De heer J. Scharbay, opzichter in het Suri- namedorp. '~."

....:;.

De hcer H. E. Kappel,restaurant.

houder in het Surinamedorp. Een van de oudste bewoners, die. kort ge- leden zijn 25-jarig arabstjubileum

bi] de C.P.I.M. vierde.

"v{jf-en-twintig-jarig ambtsjubileum" bij de C.P.I.M.

vierde. Hier is een groot deel van de vrijgezellen .ill

de kost.Vooral die vrijgezeIlen, die gesteld zijn op Surinaamse groenten-soorten, want de kosthouder zorgt voor geregelde aanvoer van Surinaamsegroen- ten, waara an zijn kostgangers zich dan ook zeer kos- teIijk te goed doen.

Een ander deel van deze vrijgezellengeniet zijn maaltijden in demaatschappij-keukeri, die even buiten het dorp ligt en waarook andere Iandslieden aan de lange tafels komen te zitten, W,eer anderen zijn bij families in dekost, Dit aantal is echter niet zogroot.

Zowel in de maatschappijkeukenals in het restau-

rant "Kappel" zijn de prijzen, althans voor Curacao,

zeer redelijk, zodat algerneen kan worden gezegd, qat met het genot van vrije woning enz., de vrijgezellen van het Surinamedorp, voor zo over het hurrkost-err inwoning betreft, er zeker niet duur won en .:

Naast het restaurant, waarover wij het zo juist hadden, staat ook nog een provisiewinkeltjevan den:"

zelfden exploitant, waarin alle dagelijkse huishoude;

lijke benodigdheden te lerijgen zijn; en wel-tegen de lopende stadsprijzen. . ".

Er zijn ook .enkele dorpsbewoners dievanuit Su- riname geregeld groenten toegestuurdikrijgen.: Deze groentensoorten, die in niet a) te grate . verzendingen aankomen, worden' met de vl'iegmaCllin-eiiingebracht zodat bij aankomst nog van verse groentengesproken kan worden. Deze bezendingen rworderr iaan deigeziri-

18

nen verkoch], tegen vrij matige

~~'iji~n

^{zodat.het hele}

dorp, niettemin ver van Suriname .wonend, toch in de gelegenheid is-.Burinaams" te etitf -

In vdeze' vrijgezellen omgevingvstaat ook het

mooie clubgebouw, dat..met zijn mooi-geplaveide dans- vloer, een toneelpodium-met prachtig interieur

en

een uitgezocht buffet, ongetwijfeld tot de "luxe" van het

dorp 'gerekendmag worden. Van dit clubgebouw wordt

dan.ook vooral door de vrijgezellen, een zeer goed ge- bruik gemaakt. Zeals-in aUe clubs, staanhier ook biljart,taieUennis 'ertverschiIIEmde andere gezel- schapsspelen, die er wel wezen mogen, En wie derikt dat dit alles 'is.vvergist zieh, want in de hoek ophet toneelpodium, zien wij oak nog een piano staan, waar- omheen 'vaakviolistengeschaard staanen mooiarriu-

ziek laten horen..· . ^c.

In een andere ho-ek vari-dit mooie clubgebouw zien wij ook nog een leeshoekje, dat ook de aandacht heeft en druk bezocht wordt, omdat er de mooiste tijd':' schr ifteri Iiggen, plaatselijke bladen, ja zelfs "Suri- naamsekranterr, geregeld te vinden zijn,

'Ineen f'raaie glazen kast,worden de verschillen-

de tropeeen verzameld, die in de loop der jaren door de verschillende sportclubs van het dorp, 0.£ door het dorp zelf alssportorganisatie op andere gemeenschap,

penbemachtigd zijn.·· "-

. In ditprachtig-geplaveide clubgebouw worden af en toe dansavonden georganiseerd, vanwege het Alge-

Iijl

;ji il~

19

-- ....•.-.---~...•...--- ..----.-.--- ....--.-- ...-.---..:.... ~ ._)_--'- ._'. _.l~__ . ._.,__,..•....:- - __---'-.-.,:....--.---~~.-"'-.- ..-..._...•..._-.:...^{r"__ ~}••••·_.,..,•••••_._'_'_.'--. __ ~'.;,-"- ••••,,.••• _~'"-,,",_, _.'-_-'_"':::;'. __ ~,-._-.:->.;.:,

de saxophonen en zoemen d'2baseen van de geanimeer- de muziekanten door het dorp. Dezer dagen .geeft het corps reedazijn eersteuitvoering in het clubgebouw,

En .wie nu denkt dat sportveld en recreatiezaal,

de enige afleiding zijn waarover wij in het dorp he-

Q,I •

H .fQ

_=-~ .

^...,

'"' 0:1

0.•.•

~ .",o

~Q.

~ ~

~-

^o:IQ,I

_{:.. =-}

a:l<.

111 <It

t~

§ '"'

,.Q~~ ~

QI 41

.•. '"

~ ;::

., «S

o ~'"'

QI «S

"Q «S

..

^~

btl

...•.. _.,

•

;::

::9-i:!

<l

. •.. ='

0:1

~ ~

•..

= ....

QI QI

d:l-=

p. •.•

p.'0

cd'0

::::d I>-

~~_0:1

-<

.0:1

e

_QI

i ^btl

'"' '"

4i .~

~ Q

41 .•••

Q':

gen: groepje zonnige dorpsmeisjes, die op een zonnige Zondag- middag,graag voor den fotograaf poseerden.

rneen Kampbeheer, die gewoonlijk een heleattractie betekenen, daarfuifjes hier niet erg vaak voorkomen.

Hier worden somsook filmavonden en lezingen ge- houden over leerrijke of ethische onderwerpen, van welke die van Albert Helman nog zeer fris in het ge- heugen ligt, Ook toneelavonden worden, hoewel zeld- zaam, in het fraaie clubgebouw gehouden en Ik heb dit voortreffelijke stuk werk van de Petroleum Maat- schappij waarr wij allen in dienst zijn,zeker niet te veel aangeprezen als ik eens ging beweren, dat het met zijn prachtig geplaveide vloer en schitterend terras, ongetwijfeld als de mooiste en meest doelmatige re- ereatie-gelegenheid van Suffisant kan worden be- schouwd.

. Niet Iang geleden, werd er in het dorp een mu- ziekcorps opgericht, waarvoor de maatschappij, de he- nodigde instrumenten verstrekte. Met een ongekend enthousiasme schetteren thansde trompetten, .klinken

schikken is glad verkeerd, Ik zou zeker niets van het Surinamedorp verteld hebben, als ik geen melding maakte van het prachtige openlucht-theater dat enkele -honderdmeters van ons.dorp ~verwijderd . ligt. Dit

21~

,20

,if!!

~~~.~;,;,,::>:.- ••.-,:,.--.:....;,,,-•...~.-,,, ..•.•.",""'~

ii' '.1,1 'I

H::

1'.11

l~

^1!

pii

il,ll

;jl,'

'I

tll

~.!.,.j:. ',i,

,, '1.I'1

1li

'j,1

~w

li'll

^;li

!~---~----

kamp-theater dat van maatschappijwegs wordt geex- ploiteerd, is toegankelijk voor alle Suffisantbewoners en.arbeiders van de oliemaatschappij. En alsmen .weet dat er op 'Suffisant meer dan vierduizend arbeiders

..;~~

.•.

....,

rJ1 rJ1 Q.

"t:I~

:::QI QI

5

rJ1 rJ1;z ....,

.•.

_~

~~

.~

=- .;:

~.

1>1

]?

..!s:2

.:a

<>

~=:

01

..

~

.t

_.•..

<II

Z

won en, waarvan meer dan 90

%

niet in gezlnsverband, dan behoef- ik niet te -vertellen, in well{e<'b.ehoeftedib kamptheater voorziet ..Door in Wille:rns;tad-exploiteren.;.:.

de.biosccoptheaters worden. Mer in ovezeenkomst-mst.

de C.P;['M.,filmen die door: die the:afel''Swordenge-,

--~.-.-- ....-~-•._ ..._-.--.-'--"--"'-' ---.---,- -.--.--- ...--- .... --- .. -. __ . . __ .1. I

22:1.'.

~.-

nnporteerd af'gedraaid. Het zijn doorgaans de nieuw- ste die wijtezien krijgen, tegen een entree va.n"igHf:- en4wintigcents.,· . ,i"" '.- '- ... x . ,:;.<

.3.-;-.:";; .1"

Q. G.I.,

I~0"-=r..•..•.•l.":

...l~ .~::-~.,;

bj~ ;

/' ;'.~)';i;:

'" ·01

~.j.":;('

.-,....'~-.!'a.

=,~ . ,;: (;:~.~Ji:-0'!."

•• 41

bJI"Q

..

11-

"t:I 41

=: 10>,

~ _.c:

;

"t:IIII <»

•••••-0

;g

W

e

Waar de prijzen van de stads theater F. 0.75 en F. 1.25 bedragen, hierbij nog de benodigde kwartjes opgeteld voor vervoer op en neer, behoeft bet geen

",':;",~"/~-';',-" ^" '",

:'\

~;.J

'.---.~--..., ---.----:.-

-~ ---.

.g.' ,

<: ~~.~ ..;

~ "' ..

.(p ,r;

"'O'r;j_ Q..

0(.\. Q.

"t:I ~

s:~. .

~::;':'::-'

$;~'-'

If'

^.~.41Q'.r:.

·.<Ii.:=:

" .. l~ ::'

.,,'-~I 5

·n

,.,I

,!; ,!

,1.1 i!

i I P

,I

'I! H

i./i

'I

!

i

-.~ ~---::::...~...,--- "'"'::.:-:-";;~.r:-:.:...

t~....

"i'

.--:..•..

nadere verklaring, dat het kamptheatereen ruime uit- sparing betekent voor de Suffisantbewoners.

Met erkentelijkheid van de kant .van de arbeiders mag dus worden opgemerkt, dat de bouw vall dit thea- ter, nog zeer onlangs, in de ri] van de grootste verrich- tingen van deze maatschappij op het gebied van socia- le voorzieningen mag worden geplaatst.

Zeals ik reeds eerder schreef, staat het dorp on- der toezicht van het Algemeen Kampkantoor van Suf- fisant, welk kantoor weer rechtstreeks ressorteert on-

.der de Afdeling Arbeidszaken van de C.P.I.M. Plaatse-

1ijk is er een opzichter die voor de controle zorgt en met een aantal arbeiders voor deschoonmaak en enke- Ie dagelijksevoorzieningen zorgdraagt, De opzichter woont in' het dorpen is te allen tijde ter besehikking van den kampehef. Onze huidige opzichter is den heel' Scharbaay,een stoeren Arubaan, die een populairen figuur is.in het dorp; een man die met iedereen overr-- W'eg kan enbehulpzaam als hij is, bij aIle dorpeelingen in aanzien is. Zijn humoristische aard past wel bij de jolige vrijgezellen, die ook wel graageen loopje met

hem nem~n. .

. De dorpsopzichter is tevens belast met de registra- tie van de woningen en blokhuizen tevens van het ma- teriaal, dat door d,e maatschappij, zowel voor woonbe- ' hoefte als anderszins wordt verstrekt. De distributie van de voedingskaarten voor de maatschappij-keukens en andere van maatschappijwege te verstetkken arti- kelen .en materialen vormen tevens een deel van zij n

werkzaamheden, '

~·l

"l!i~h

:W:i

I (1Il1

,24 "

,~"i

~'·;1

c

'L'"

~

'( ^,~:.

••

~,

Sociaal leven in het dorp.

"

In het dorp zetelt een commissie, die onder de naam van dorpscommissie net kampbeheer v-ilrtegen-

-woordigt, Deze commissie wordt gep\resideerd;.door

een voorzitter, bijgestaan door een onder-voorzitter en een secretaris. D.e overige leden zijn commissarissen en worden met aparte functies belast zoals : sportlei- ding, clubaangelegenheden,' jsugdverrnakelijkheden enz. Zij 'wo'ldtuit en door,de dorpsbewoners gekozen en bestaat gswoonlijk nit zeven leden. Dit .aantal kan echter, a! naar de omstandigheden dit nodigof wense- lijk maken,uitgebreid dan we! verminderd \Vorden.,

De commissie draagt zorg-voor de organisatie van alle feestaangelegenheden, sport en dergelijke dorps- verrnaken, Andere organisaties of verenigingen in het dorp rnoeten door de commissie worden erkend en toe- gelaten. Vroeger werden de leden aangewezen door de afdeling Socialezaken van de maatschappij, thans wordt zij door de dorpelingen gekozen.

.Naast de verschillende sportverenigingen die er in het dorp bestaan, werden niet lang geleden, kart

na elkaar twee verenigingen opgericht met een min or meer sociale strekking. De eerste was de lees- en de- batingclub "Pro-Eloquentia", welke .vereniging zich in het algemeen ten doel stelt.de intelligentie barer Ie- den te bsvorderen, welkdoel zi] probeert te bereiken

'door het aanbieden aan de Ieden van geschikte lee-

tuur en het uitschrijven van vrije, zowel georganiseer- de debatavondenen spreekbeurten.

Deze vereniging telt een dertig-tal .leden en 00- schikt over een Ieestafel, waarop diverse tijdschrlften ' en kranten te vinden zijn, Het grootste aantal zo niet alle leden van deze verenigingen, zijn vr.ijgezellen, die doorgaansde minste afleidinghebben. Sprak ik hier- voor van' "vrijg,ezellen" dan bedoelde ik de mannelij- 'ke arbeiders, dieniet in gezinsverband, in de blokhui-

zen wonen, Deze lied en zijn echter niet allen onge- huwd, zoals men zou menen te moeten verstaan. Hier-

,-.f

11

:il.,

~\

^1'1

n

If

~i]

^"I,!

:; :-;. '~: «:, ,I i.•..h''''••

:m

~![,I

De fleer A.:C..Leuden, ,~60rzlffer:~a.rc de huidige Dorpscommissie.

"'Jb~~L 'J"',~;; "~"',":,. ,"" "':';,':'" .

.van zijn zekel~AO.~%g''ehuwden,cfie hunvroawen, we-

.gens'.wouinggebrek niet kunnen Iaten overkcmen, het-

-geen voor dez;"m.ensenin. menig opzicht een grote'

moeilijkhe'i!il hateke:nt., .', " ;^{"1' ".:,}

:,(,Ook' vrceger hebben in hetdorp ,ver~riiiing~nbe-

staan, me,ticl,~~ programma'sjen: doelsteHing€>.n.,Deze .~er~Hiigillge-y:.,z.ijn echtesnaar gelang de '.vrijgezellen

uit het.dorp-gingen -wonen.isoms, voor .gezinsvorming, Iangzaarnaanuitgestorverr, " '.. .' .i··

'c, ,iO~tweede vereniging.is d,~Rotatievereniglng. De-

ze vereniging' is.cpgerichtop degrondslag van de ^'(1)]- ternatlonal-Rotary", van welke wereldorg:l:i1i~atie de .naarn is ontleend. Haar doelstelling isongeveer dezelf-

.deals die van

de

vorige vererriging. De vereniging is:

-er 61>geti:tht, bet intellect van, de ledenop te voeren

~n de onde~Hnge$.a:amhorigheid en wederkerige waar-

-derirrg bi.f:'de Iedentebevorderen -en tot" algemene

dienstbaarheid.op-te wekken ..

In.Mt ~Wb~bou\v

is er zeals wij reeds zagenook -een'lee$ka>fiH~1itje;,..waarop v.erschiUende, kranten en

tijdschriften liggen ; oak.Amerikaanse en.Spaanse, De .Surinamers hebben vanzelfsprekendook .het vrije ge- bruik van de grote bibliotheek en leeszaaldie naast het postkantoor staat alwaar wij reeds een kijkje na-

.,filen; '.

-';. , Een

:.zeer

groot aantal ui:t

de

dorpsbewoners is lid van '~de;'AIgemene Surinaamse vereniging Justitia Pietas 'Fides';.Vooral de' Iaatste tijd hebben er zeer

I

^I!

Jh

i'. 1\

~ 1;u

I

..t.lli.

_" I _I

~j

I

• t

~ I I

^I

'ij

i

11

_f

I

^{J I}

,!I

I..

~I\

"I

il· , I

lli\

I;

t

:rif

t·'S..:-:---"'~:__

'i_'_";"""""' ·

~:~::'-=-'~:-::._::':~=. __ :

.~_=-.=::=-~~==-~~~=:~ .- 26

T I

1

I I

t

_~

'\

j..

J

j

!

₁

. j

1

-.

-

-^.._--.--...,---

De dorpscommissie van het ziUlngsj'a'ar. 1945/46-.Twee leden waren met verlof in.Surtname

veel inschrl] vingen plaats gehad. Volgens

.ae

^te-otga~

nisatie van het wijkenBtelselvan aezev~renlg-ing is het Surlnamedorp als een wijk opgenomen in de or-

ganisatie van de J.P.F. Bi] deze t,e-otganisatie werd ' tevens als-regel gesteld dat er uit de J.p.F,-l.eden van hetdorp,

een

bestuurslid van d'eJ.P.~. za'l worden ge- kozen, .dat het bestuur in het dorp v,erteg,imwoordigt en omgekeerd orepl'esentati-e:f is bij het bastuur. Sarnen

'met t~ee andere leden uit het dorp vormt dit bsstuurs-

lid een commissie die de J.P.F.-zalik in het dorp voor- staat.

Voor de.contributie en .het

overig contact

zorgen twee wijkmeesters en twee hulpwijkmeeE;~rs en een lid van.deprcipaganda-cohiml~sie van deze vereniglng.

" In het verenigingsorgaan heeft het dorp Ben elgen ru- br iek.vdie door-een dorpalid' wordt v,er2o:i'gd~' .

".< Geregeld wordenIn het 'clubgebouw vain het dorp .

Iezingen gehou:dendoor den voorzitter Van de J.P .F.·

27 '

~.-....-,-. ~.---.---P"--··'-·--···-·---'·- --.-- -_.-

r--·----

U(

I

ill:

!

l~'

I _I

L tieL

over belangrijke onderwerpen, waarvan ik mij bij- voorbeeld herinner, de lezing over:" Vereniainqele-

cven" en weer een andere over "Mens en maatscha:p-

;pif." Voor het bespreken van verenigirigszaken van J.P.F., en het peilen van de algemene mening van de, dorpsleden die een aardig deel van de vereniging ^uit- maken, komt men nu en dan bijeen, in J.P,.F.-verba:nd:

Het dorp heeft een eigen weekblad dat onder de naam van "DE STEM" des Zaterdags verschijnt en geredigeerd wordt door een dorpsbewoner. In dit

.dorpsblaadje worden maatschappij-berdchten, dorps-

.rnededelingeii -en kenrrisgevingen, bioscoopprogram-

:ma'·s

en

sportverslagen en -aankondigingen opgeno-

..:..~

Albert H~lma.n hield in Juni 19(6 eenIezlng in het Suriname~. dorp, De sl.'rekel' was verrast over-devoortreffeliike wijze vaq

samenleven, die hij hier...aantrof',- .

2S

_________ .. ==-.-!O..c.-_~.~---

-..---.--..,..--~--

men, Het'blad wordtdoor de maatschappij uitgege- v.eil;enverschijnt in een oplaag van ongeveer50Q ,I;X,"

empla:pen~.· ",';-

Het blaadje wordt oak buiben het dorp gelezen 'en v'iilllJd:t zelfs zijn weg naar Suriname. De d()rpelingen le.2;enveel. De stadsbladen zoals "Amigoe di Curacao"

»

.!l I::

'" ....

ai bI:

I:: I::

:::

....

~ ~

Q) 0

..c ••

"'

.•..

;c,.·S :8 ~,-0 s-c •

;

_....

•.. ~ e-

_:::

::: I::~

..-..dJQJ

"~ ~ e .~

^{~ ~}

...~

~.~

:g t;; ~

,'" ~ ill ,be

'1 I::r4 ~

:;:.1~.{ ~ ~ .:::=

; ~ ~ =

-~ J.4 Q,) ~

\ g..s:: >

,

~ ~ ~

~~:::

:~ 1::$

" os CI)

.'• > .c~n _~

...=- _o·~

toIJ _u:=

e:-s! .,.

••• ~ <11

0$-.0::

=

^•

..

^CI)

--0

••• I::

::: :::

~c..,

.•..

on CI)

= =

^CI)bO

N..,s

.... =

CI)

=

'erl'."Beu:rs:,en

'Niiuio~b-eriChter,:' worden

ilier =~

geregeld

ibijgehouden .

en

het maandblad van de 'maatsohappij

;,'DEP ASSAAT" wordt er met .grote belangstelling geteiEm ~ridoo( versch-illeade Iezers opgespaard. Ook SUrinaamsekranten komeri geregeld hier aan. Toch is

29

.-.-. -,.__._---_.- ----_.----

'lilt

!i

n

_,

dif aantal nief genoeg: in veYgeIijldng met het aantal , inwoners van het dorp. Misschisn komt dit, doordat geen van de Surinaamse bladen hier een permanente tertegenwoordiging heeft,

Aan studeren wordt er, als men voor ogzn houdt dat Surinamers over het algemeen zeer leergierig zijn,

•...

_Q)

..c:.

.S

..!C

Ctj.

Ctj.

•..

0..

00 Q)'

.•..

o·

.•..

00'

•..

^'

.~

=-

Q).

"Q)

.s

o •

o ~UJ 0-

• =' o~

:s~ .~ =

..c'V

<J5

...•.

a>

.... .•..

·re

~

.•..

_rr.

...

Q)

~

...

oo

;:.

00 fo.&

Ctj

o

Ctj

·niet erg veel gedaan, Dit zou miss chien te wijten zijn aan de moeilijke lesgelegenheden, daar hier alles met de.bus naae en van de stad moet. Ik zie echter aanko, men dat de l1laatschappij hierin eerstdaags verbete- ri:ng in br engt, De redactie van "De Stem" krijgt ge-

~o

.,~,*~",;,,~<. +.~""

regeld prospectussen van studie-lnrlchtingen lilt Ro1- Iand, welke lessen schr.if'telijk worden gegeven.

De redactie probeert op deze wijze de studiemo-

''"(;

..c:Ctj

..

_<Ii

.•..

;:.₀₀

_•..

..:cQ)

-

^<Ii

..c:

•..

~

'"

r:;

.~ -

..c:

..,

"C~

=

.~Ctj

; •.. .

Q).

=

"C

= ...

<II

•••• <II

~+>,.:t:

0.••.•

•...E!

"CIo

Q)

"0 '-':E

•..

Ctj C$~

~₀₀

.Q

e

..>:

= s

...."

:E.•..

•..

00

<II

..>:

~

s·

g:~1ijkheden te vergemakkelijken, en beij vert zich al- dus, de studielust bij de bewoners op te wekken. .

" Bereidshebben enkele vmjgezellen zich voor dese cursussen laten inschr.ijven bij het"Instituut tet·:"''J:t.;,~

31

-~--.-.-.~,_.._--- ^._--- ---- .--..----~--~------ '-''''''-'--'-''---'~--.•..----~.:..--..~•...•,---•..-~-•...~.",-..•..~--

.••••.i""_"",_&._;~ ••,,...__•.

vO.1'"deringvan de Leidsche Onderwijsinstellingent":te

Leiden. .>u'

De kinderon van.de gehuwden, die ^nog tnaar school gaan, bezoeken de sta,dsscholen. Door de maat, schappij worden grots vervoer-auto's beschikbaar ge- steId, die "schooltreinel'l" genoemd worden. Deze schooltreinen halen de kind,eren elke morgen in het dorp af. Onder toezicht van bswakers, (maatschappij politie-beambten) 'rijden de schooltreinen naar de ver- schillende stadsscholen. De.meeste kinderen bezoeken de MUlo-schoien" terwijl enkelen de Uloschool, 's Mid- dags worden:dekinderen weer per schooJ.trein afge- haald en thuis bhorgd. Momenteel heeft men het op- zebten van een ldeuterslchool, In of bij hat dorp in over-

waging. . '. .

Zoals men ziet laten de voorzieningen in geen en- kel opzicht t~ wensen over en steeds kart men op veler- lei gebied verbefjeringen waarneman.

Hinds kdrt ~eled~n bestaat er ook gelegenheid voor de arijeiders van Suffisantom alhier tel' kerke te gaan. In de barak die in het Portugezencentrum van Suffisant staat, welke ik Ireeds eerdor alsBarak 17 aanduidde,: wordt thans voor de Katholieken op Zon- dag de H. Mis g~lezen door een priester

vim

de Paro- chie van Groot-K:war~ier, een p1aatsje ongeveer 40 mi.

nuten gaansvarf Suffisant verwijderd,

Deze maatregeJ,die nog' van recente datum is, heeft het kerkbezook van de Suffisantbewoners be- grijpelijkerwijs 'zeer verhoogd, daar de wachtlopers ook naar de kerk'kunnen gaan hetgeen' vroezer vr^ij;

wel ui.tgeslot&n was,.daar men naar Groot Kwar ,

,tier zou moeten tippeleileen afstand,zbals ik reeds zei,

van een dik haIrum:;, en dan naar de Islag:aan.

Ook voorde Evange].j.sclle Broederg~meente is er een wijk10kaal op.Suffisant,. waar gerege1c,freligieuze bijeenkomsten W9tden gehouden en,opk;:t;zjie kinder- ZondagsschoQl g~houdefr·wordk In ditv~r:band wordt de naam variDs. Doth, een Surinaamse predikant, dikwijls ge-noe,md.. '. . '.;^{i,' "}

Zowel door de Katholieke priesters als door: den.

dornine worden tg S)Jffisant geregeld wijkbezoeken afgelegd,

:i,':

:~2

Zo leven wij

De Curacaose zon gloort met zeldzarne glans van boven de heuvels uit en een zachte wind fluistert ons in het oar, dat ereennieuwe dag is aangebroken, Fluks wippen wijuit de veren.en allengsheerst er -een aangenarne drukte over en weer, van mensen die zich klaar maken voor de Isla. Klpekstappem wij naar buiten, een heerlijke verf'rissing, gekleed eneven naar de keuken endan staan wij klaae voor een "oliedag".

Opgeruimd en volf'risse moed bewandelen wij de ruim

1%

k.m. lange Suffisantweg naar de verschillen- de posten van de Isla, om Van daaruit naar onze werk- plaatsen te gaan.Wij zijn van Suffisant ern verkeren in uitstekende lichamelijke conditie, en het werk gaat als gesmeerd. Ziekenrapport komt _bi] ons zeer zeld- zaam voor, zodat wij ongestoord onze dagelijkse taak kunnen volvoerdn, /'. ....

Als het om 12 uur schaften·.js; doen wij ons te geed aan de van huis meegenomen boterham, die wel- iswaar een smakelijk middagmaal niet kan vervangen, maar over het algemeen zeer goed doet. En als het middag geworden is en de Ianggerekte stoot van de fabrieksfluit ons hetteken gegeven heeft, dat de werk- dag geeindigd is dan mag wel het lichaam vermoeid zijn, maar dan wandelen wij even opgeruimd naar ons dorpje, wantwij weten dat het daar aangenaam is.

Daar kunnen wij weer uitrusten en ons te goed doen aan smakelijke kost en hetenigszins ver moeide li- chaam met deeen of andere ontspanning verkwikken,

De bewoners van betSurinamedorp geven zeer veel om sport. Geen wonder dat er oak zo veel sport- verenigingen zijn. Des middags wordt er drukgevoet- bald door vrijgezeHen en gehuwden ; marmen en jon- gens vinden hun afleiding in deze prettige tak van sport, terwijl dames en meisjes zich met korfbal be-

z.ig houden. .

Niet-sportlieden hebben hun bezigheden in het

il

if

I

~I·.•~... 'i!..~J.I.i...'ll' ....

Ii. .I: ~

I·

^{,.;, "'t.:.}

" I;:

if

^,:'1

.II(

J

beoefenen van mrrziek, ^fret verrfchten van karwfjtjes;

z.oals het vervaardigen van allerhande meubelstukjes~

tekeningen, schoenlapwarj- enz•

In de vooravond gaat men g-ewoonIiik In het clubi.ebouw een aang.enaam uurtje doorbrengen: een

Il' •

"C §

="C

"'1i

•• ... ••

^'

s:: •.•

G,) 0:

bJi c..

s:: rn,

"2 G,)'

o 'O:

~ =,

_G,).

G,) M

"aiM ..!C .~

§ g

=""

G,).""

... S's: .,.

.~

",..=,

Q>.

s:: s:::

Q) ••••

.. ^.

o s:::

.0 CI)o

rn ••••N

..!C :::

:.:l =;1

eo

.:;

!;QI>

o.bJi,

"CQ)

=

~

S-

ed Ql

-C

=~

C/J

00-==:1-

••

••• Ql

Q) •••

-=

_c.QI>^I:

o

=

•...

^~

i1 ~

.~ =:I

"'-=

Q) Ql

CbIJ

partijtje biljart, eenpotje dam, schaak, of tafelten- nis, of een kijkjo in de leeszaal. Als het tijd gewordsn is voor de bioscoop_ acht uur,-gaat men in drommon . naae- het grote openlucht theater, de gehuwden soms

I,

^{van hun egaa s vergezeld,}

t

³⁴

I

'j

II . .

I .""",," "",;;,,',"'.>'ffi'!G!J'!;

:_::'_= ~_ .

^===----

ft.••:. .. ...__

De vergaderingen worden 'meestal des avonds ge- houden. Dikwijls reeds om halfzeven,zodatde bios- coopbezoekers nog op tijd weg kunnen gaan.

.En als de f'ilmvertoning afgelopen is, dan .gaat

men weer naar huis, soms eerst weerjeen poosje in de

.club gezeten,en dan naarde, woningen en kamers,

want dan is.het reeds laat geworden - dichtbij elf uur.

Dan is weer een dag voorbij en met voldoening en tevredenheid over een goedbestede nag Ieggen wij ons ter ruste om aan het enigszins vermoeide lichaam

een welverdiende rust te geven, '

Een heerlijke Suffisant wind die vanboven de heuvels over het dorp waait, wiegt ons in slaap, heel rustig en langzaam een nieuwe oliedag tegemoet ...•.

:l~