Factsheet Community art – 2014
Wat is community art?
Korte geschiedenis
• Jaren 60 – Eerste gebruik term community arts voor projecten van groep kunstenaars in Groot-‐Brittannië.
• Jaren 70 – Opkomst artistieke projecten in Nederlandse wijken, zoals wijktheater.
• 2003 – ‘Community art’ op de beleidsagenda van de Raad van Cultuur.
• 2010 – Oprichting CAL-‐XL, Community Art Lab-‐XL, het Nederlands laboratorium voor kunst en samenleving (kennis, laboratorium, advies).
• 2010 – Oprichting eerste buurtcultuurfonds van Provincie Noord-‐Brabant en Prins Bernhard Cultuurfonds. Daarna volgden diverse buurtcultuurfondsen van Brabantse
woningcorporaties.
Definities
Artikel 27 Universele verklaring van de rechten van de mens:
• Een ieder heeft het recht om vrijelijk deel te nemen aan het culturele leven van de gemeenschap, om te genieten van kunst en om deel te hebben aan wetenschappelijke vooruitgang en de vruchten daarvan.
• Een ieder heeft het recht op de bescherming van de geestelijke en materiële belangen, voortspruitende uit een wetenschappelijk, letterkundig of artistiek werk, dat hij heeft voortgebracht.
Enkele definities van community art:
• “Een wijze van kunst maken waarbij professionele kunstenaars min of meer intensief samenwerken met mensen die normaliter niet actief met kunst en cultuur in aanraking komen.” (Van Erven, P.8, 2010)
• Het is een artistiek antwoord op een maatschappelijke vraag.
• Het brengt kunst dichterbij: het wordt laagdrempelig en komt letterlijk naar de mensen toe.
Waarom kunst?
(en niet een andere aanpak van een maatschappelijk vraagstuk)“…Kunst ontregelt, verrast, daagt uit én kunst verbindt en laat mensen een ontwikkeling doormaken.
Kunst in al zijn vormen heeft de eigenschap om zichzelf en de samenleving voortdurend tegen het licht te houden, te vernieuwen en te verrassen. Kunst kan een bindmiddel zijn in culturen en
gemeenschappen, verschillen overbruggen en insluiting bevorderen. Kunst kan bijdragen aan begrip, bewustzijn en nieuwe betekenisverlening.”
(Position paper: De maatschappelijke waarde van sociaal artistieke projecten, P. 1, 2013)
Effecten
Wat zijn de effecten?
“Sociaal artistieke projecten helpen mensen om in hun eigen kracht te staan, maken hen mondig en geven hen kansen om de samenleving mede vorm te geven.”
(Position paper: De maatschappelijke waarde van sociaal artistieke projecten, P. 1, 2013)
Kunst en cultuur heeft positieve effecten op:
à (Lokale) economie
Local Government Association (2013) onderscheidt vijf manieren hoe lokale investeringen in kunst en cultuur effect kunnen hebben op de lokale economie en groei:
• Aantrekken van bezoekers
• Creëren van banen en ontwikkelen van vaardigheden
• Het aantrekken en vasthouden van bedrijven
• Opknappen van (openbare) ruimte
• Talentontwikkeling
Feiten & cijfers:
* Elke £1 die wordt uitgegeven aan salaris in de kunst en cultuur sector, levert £2.01 op voor de economie door directe en indirecte effecten. (Arts Council England, 2014)
* Een lokale investering in kunst en cultuur kan bijdragen aan een vermindering van uitgaven met publiek geld (WOZ-‐belasting, leefbaarheid en onderhoud).
(Stichting Cultuurimpuls & Nicis Institute, 2011)
à Gezondheid & welzijn
• Structurele deelname aan kunst en cultuur verbetert de cognitieve vaardigheden van kinderen en jonge mensen.
• Verschillende onderzoeken wijzen uit dat toegepaste kunst en culturele interventies positieve impact heeft op gezondheidsproblemen zoals dementie, depressie en Parkinson.
Feiten & cijfers:
* Bij mensen die in de afgelopen 12 maanden een culturele plek of activiteit bezochten is de kans 60% groter dat zij aangeven gezond te zijn dan bij mensen die dat niet hebben gedaan.
à De maatschappij
Kunst en cultuurprojecten hebben bewezen positief effect op:
• Sociale cohesie en inclusie
• Actief burgerschap
• Afname criminaliteit
• Gevoel van veiligheid
• Communicatievaardigheden
• Zelfvertrouwen
• Behoefte om nieuwe dingen te proberen
• Opleidingsniveau
Feiten & Cijfers
* Studenten uit families met lage inkomens die deelnemen aan culturele activiteiten op school hebben drie keer meer kans op een diploma dan studenten uit families met lage inkomens die niet betrokken zijn in culturele activiteiten op school.
à Grondwaarde & woningwaarde
Cultuur speelt een grote rol in de grondwaardebepaling: wat kopers over hebben voor een woning of voor het vestigen van een bedrijf (CPB 2010). Cultuur wordt verantwoordelijk gehouden voor een toegevoegde waarde van 30 tot 50 miljard euro.
Bij investeringen in cultuur wordt niet alleen de verhuurbaarheid van de woningen verbeterd, ook de sloop en nieuwbouw kan worden beperkt en de verkoopbaarheid van de woningen gaat vooruit.
(http://www.platform31.nl/wijkengids/8-‐gezonde-‐wijk-‐groen-‐sport-‐en-‐cultuur/8-‐7-‐kunst-‐en-‐cultuur-‐
in-‐de-‐wijk)
Feiten & cijfers
* Het effect van verschillende cultuurimpulsen heeft van 2001 tot 2011 een extra waardestijging van gemiddeld duizend euro per jaar per woning opgeleverd.
(Stichting Cultuurimpuls & Nicis Institute, 2011)
* Het is aannemelijk dat een investering van € 100 in cultuur, resulteert in een gemiddelde stijging van de woningwaarde van € 1.000 per woning en dat leidt in een gemiddelde buurt van 2.500 woningen in 10 jaar tot een waardestijging van € 2,5 miljoen.
(http://www.platform31.nl/wijkengids/8-‐gezonde-‐wijk-‐groen-‐sport-‐en-‐cultuur/8-‐7-‐kunst-‐en-‐cultuur-‐
in-‐de-‐wijk)
Belangrijke randvoorwaarden:
Artistieke kwaliteit
Goede kunst heeft van zichzelf verbeeldingskracht, overtuigingskracht, scheppingskracht en
zeggingskracht. Zo stimuleert kunst creativiteit en fantasie, wat mensen anders naar de werkelijkheid laat kijken. Daarmee creëer je nieuwe kansen en ontwikkel je talenten en vaardigheden die je
maatschappelijk in kunt zetten. Hoe hoger de artistieke kwaliteit van de kunst, hoe groter de effecten en dus de kans van slagen van community art projecten.
Betrokkenheid
De effecten van community art zijn groter naar mate de betrokkenheid van de deelnemers groter is.
Feiten & cijfers
*Onderzoek Ranshuysen (P. 52, 2010): “…in community arts projecten waarin procesgericht werken centraal stond, bevorderden de vaardigheden bij de doelgroepen significant. Bij de meer
productgerichte projecten waren deze effecten niet aan te tonen.”
Samenhang
Een samenhangende meerjarige benadering met een groot aantal projecten vergroot de kans dat kunst en cultuur echt het verschil kunnen maken in wijkontwikkeling.
(http://www.platform31.nl/wijkengids/8-‐gezonde-‐wijk-‐groen-‐sport-‐en-‐cultuur/8-‐7-‐kunst-‐en-‐cultuur-‐
in-‐de-‐wijk)
Meetinstrumenten
Er zijn verschillende instrumenten om kwantitatieve en kwalitatieve effecten van sociale en/of artistieke projecten te meten, bijvoorbeeld:
• MKBA
• SROI
• Projectscan / Wijkwaardescan (CAL-‐XL)
• Wat werkt in de wijk (MKBA)
Inspiratie
Inspirerende voorbeelden:
-‐ In Brabant: http://vimeo.com/user28551263/videos -‐ Landelijk: http://www.cal-‐xl.nl/projectenweb/
Literatuurlijst
• Erven, Eugene van (2010a), Op zoek naar de kern, p. 8-‐15 in: Boekman 82, Community Art.
• Arts Council England (2014), The Value of Arts and Culture to People and Society an Evidence Review
• Local Government Association (2013), Driving growth through local government investment in the arts, Local Government Association.
• Trienekens, Sandra en Saskia van Grinsven (2012), ‘Wijkrijp en kunstrijp. Over de samenwerking tussen welzijnswerkers en kunstenaars in community arts projecten’.
Webpublicatie MOVISIE/Urban Paradoxes.
• Stichting Cultuurimpuls & Nicis Institute (2011), “De Kracht van Cultuur -‐ Effectieve cultuurimpulsen in de wijk”
