Colofon
Opdrachtgever
Productie·
Inhoudelijke opzet:
Met dank aan
Datum·
[
DSP -groep]
Wethouder MOR/portefeulliehoudersoverleg
Bestuurlijk supervisor Erik Koldenhof, stadsdeel ZUlderamstel
Marianne Griffioen, Hamilton Legarda Lopez gnm@dro.amsterdam.nl DSP-groep·
DRO·
Tobias Woldendorp, Nicole Smlts Eric Lugtmeljer
Harry de Vries, Marianne Griffioen Hamllton Legarda Lopez
Stadsdeel ZUideramstel"
Marlo Baayens, Karollne Legel Stadsdeel Noord.
JanWiliem Sluyters, Fred RIetkerk Stadsdeel Geuzenveld:
Dennis Moors, Claire Jansen Politie: Fred Borger
En vele andere participanten in de pilots oktober 2004
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Onderzoek -Advies -Management
•
•
•
•
•
•
- - - ---- -
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
In het voorjaar van 2003 zijn door sectorhoofden en portefeuillehouders van de stadsdelen zes Openbare Ruimte acties benoemd, die door de Dienst Ruimtelijke Ordening zijn uitgewerkt. Het geheel staat in het kader van een kwaJiteitsimpuls van het publiek domein en staat onder verantwoordelijkheid van wethouder Hester Maij van Openbare Ruimte.
Medetrekker in het geval van de actie voor sociale veiligheid is dat Erik Koldenhof (Stadsdeel Zuideramstel).
DRO heeft DSP-groep gevraagd een instrument te ontwikkelen waarmee de stadsdelen heel concreet in de praktijk de sociale veiligheid in het bestaande publieke domein kunnen verbeteren.
Belangrijke doelstelling van de actie 'sociale veiligheid' is een instrument te ontwikkelen dat een bijdrage kan leveren aan de veiligheid in de bestaande stad, opdat de openbare ruimte ook een prettig publiek domein kan worden en de stad meer is dan een verzameling fraai uitgevoerde pleinen, straten, parken en plantsoenen.
•
• •
• •
•
•
•
•
•
•
•
• '.
• •
•
•
• •
• •
•
• •
•
•
• •
•
•
•
•
•
•
•
• •
•
•
• •
•
•
•
•
•
• •
•
Doelgroep
Het instrument is erop gericht dat het uiteindelijk toegepast zal worden door RO
medewerkers van de Stadsdelen en de Centrale Stad. De invalshoek bij het beschrijven van mogelijke risico's en maatregelen is dan ook primair ruimtelijk. Uiteraard wordt de sociale veiligheid niet alleen door ruimtelijke, maar ook door sociale factoren beïnvloed.
Rekening houdend met de doelgroep worden om die reden in de Bouwsteen ook risico's en maatregelen genoemd waar DRO, maar ook de stadsdelen beleidsmatig invloed op uit zouden kunnen oefenen.
Opbouw van het instrument
De kern van het instrument is de methode. Daarin staat beschreven hoe binnen lopende projecten de sociale veiligheid verbeterd kan worden in het gebied dat onder handen wordt genomen. De kracht van de methode is, dat het planproces geen vertraging oploopt en dat sociale veiligheid 'in één moeite door' meegenomen kan worden. Wanneer er nog geen project loopt en zich wel een veiligheidsprobleem voordoet, biedt het instrument ook handreikingen om een project specifiek gericht op veiligheid op te starten. De methode, die hierna aan bod komt, bestaat uit hele logische stappen die doorlopen kunnen worden met per stap welke partijen bepaalde acties kunnen uitvoeren.
Voor één van de stappen, de schouw, is een apart hulpmiddel gemaakt. Dat is een lijst met aandachtspunten waarop tijdens de schouw gelet kan worden. Op de lijst kan aangegeven worden of er sporen van criminaliteit/overlast zichtbaar zijn, of bepaalde vormen van criminaliteit-/onveiligheidsproblemen voorkomen en als derde wat voor typen openbare ruimte voorkomen.
Voor degene die wil weten welke maatregelen getroffen zouden kunnen worden om de sociale veiligheid in het gebied te verbeteren, is een ideeën boek ontwikkeld. Daarin staan voor allerlei soorten gebieden, die in Amsterdam voorkomen, voorbeelden van problemen die voor kunnen komen en vervolgens allerlei mogelijke oplossingen. Belangrijk is dat het ideeënboek geen standaardoplossingen geeft. De genoemde maatregelen kunnen toegepast worden, maar de persoon die het boek toepast zal altijd zélf het besluit moeten nemen van welke maatregelen hij het beste resultaat verwacht.
Het instrument 'Sociaal veilige stad' bestaat dus uit drie onderdelen:
• de methode de schouwlijst
Uitleg over sociale veiligheid
leder die met sociale veiligheid aan de slag wil, leest hieronder een korte beschrijving van de achterliggende gedachte. Sociale veiligheid heeft een objectieve en een subjectieve component.
Onder de objectieve sociale (on)veiligheid wordt verstaan "de kans dat zich daadwerkelijk een delict voordoet". Subjectieve sociale (on)veiligheid is "de gepercipieerde kans om slachtoffer te worden van een delict en de angstgevoelens die daardoor worden opgeroepen". (bron: van der Voordt en van Wegen, Sociale veiligheid en gebouwde omgeving, pag. 21).
De objectieve en de subjectieve sociale veiligheid verschillen vaak van elkaar. Sommige mensen voelen zich onveilig op plaatsen waar volgens de politiecijfers weinig gebeurt en soms voelen mensen zich juist veilig op de verkeerde plaatsen.
Onveiligheidsgevoelens verschillen ook van mens tot mens. De één twijfelt niet om een donker steegje in te lopen, de ander durft er overdag al niet doorheen. Er zijn natuurlijk verschillende manieren om criminaliteit tegen te gaan en om mensen zich veiliger te laten voelen. Meer agenten op straat is een veel gehoorde wens, evenals meer verlichting. Soms is het goed een donker steegje af te sluiten met een hek af. Ergens anders is het belangrijk om vooral goed en helder te communiceren:
bijvoorbeeld door buurtbewoners helder uit te leggen dat in het nieuwe gebouw, dat in hun wijk wordt gebouwd, geen junks of criminelen komen te wonen, maar gewone mensen die geen kwaad zullen doen.
De methode 'sociaal veilige stad' gaat ervan uit dat er vier typen maatregelen zijn:
inrichting beheer
organisatie communicatie
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
• '.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
I.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Inrichting
De nieuwe inrichting staat centraal binnen het project en op dat gebied zijn er veel kansen voor sociale veiligheid. De voorbeelden die in het ideeën boek worden genoemd zijn gestoeld op vier criteria:
Zichtbaarheid
Gebruikers van een gebied moeten het gebied kunnen overzien en het gevoel hebben dat andere aanwezigen hen kunnen zien. Goede verlichting en lange zichtlijnen zijn noodzakelijk. Tevens moet schijnveiligheid voorkomen worden.
Toegankelijkheid
Een duidelijke routing met goede oriëntatiemogelijkheden is belangrijk voor een positieve beleving. Het gebied moet voor zijn gebruikers goed toegankelijk zijn.
Tevens is goede bereikbaarheid voor politie en andere hulpdiensten van belang.
Attractiviteit
Een omgeving waar plezierige materialen en kleuren en prettige verlichting aanwezig zijn en waar bovendien alles heel en schoon is, draagt bij aan een veilig gevoel van de gebruikers.
Zonering
Zowel voor bezoekers als voor beheerders dient duidelijk te zijn welke status een gebied heeft (privé, semi--openbaar of openbaar) en wie voor het beheer verantwoordelijk is.
Een goede inrichting is echter niet het enige dat aangegrepen kan worden om de sociale veiligheid te verbeteren. Ook beheer, organisatie en communicatie kunnen van groot belang zijn.
Beheer
Het is de kunst om dingen die schoon en heel zijn ook schoon en heel te houden. Onder beheer vallen zowel de periodieke schoonmaakacties (bijvoorbeeld de veegwagen) als het periodiek onderhoud van verlichting, hekwerken etcetera.
Organisatie
Organisatorische maatregelen kunnen in de openbare ruimte veel winst opleveren, zowel in tijd, geld als in kwaliteit. Wanneer bijvoorbeeld voor een openbare ruimte en een schoolplein twee veegploegen 'achter elkaar' de ruimten vegen kun je ook een convenant maken om het in één hand te regelen. Dankzij een slimmere organisatie is het beheer beter
controleerbaar en minder duur.
Communicatie
Het communiceren met gebruikersgroepen over bijvoorbeeld gewenst gebruik van een (semi) openbare ruimte kan een belangrijke stap zijn om gebruikers betrokken te maken bij een gebied. In de regel is de investering in communicatie gering en is het revenu onwaarschijnlijk hoog. Een voorbeeld: door middel van flyers scholieren op de hoogte brengen van alternatieve veilige routes.
•
•
• •
•
•
•
•
• •
•
•
•
•
•
• •
•
•
-I •
-I •
•
•
•
•
•
•
•
•
•
• •
•
•
• •
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
• •
•
•
•
• •
I. •
•
•
•
•
•
De methode in zeven stappen
Met de volgende stappen kan het veiligheidsprobleem geanalyseerd worden en kunnen maatregelen gekozen
1 Beoordeling ernst van de problematiek
De projectleider beoordeelt of in het plangebied de risi(:G'"
dat een groep deskundigen samengesteld moet worden.
kan de projectleider zelf het ideeënboek ter hand nemen, vraagt hij de deskundigen mee te denken.
2 Definitie plangebied
Het plangebied wordt afgebakend, zodat duidelijk is welk worden en bovendien welke partijen / afdelingen I geb'ied1 betrokken zijn.
Onderzocht wordt of in het plangebied of voor de dirl!tCt4t'�
inrichtingsplannen worden ontwikkeld die invloed zOl.dert"
sociale veiligheid van het plangebied. Als dat zo is, project betrokken.
3 Veiligheidsscan
Van het plangebied wordt een veiligheidsscan gemaakt.
Door middel van bijvoorbeeld politiecijfers, interviews met de buurtregisseur van politie, beheerders openbaar groen, bewoners en woningcorporaties wordt inzicht verkregen in de criminaliteit en gevoelens van onveiligheid die in het gebied voorkomen. Indien voor het gebied een wijkanalyse is gemaakt, kan daar veel van de benodigde informatie al in staan. Ook wordt geïnventariseerd welke oorzaken aan de problemen ten grondslag zouden kunnen liggen. Belangrijk is, dat bij de veiligheidsscan niet alleen naar het plangebied, maar ook naar de omgeving wordt gekeken. Lopen er bijvoorbeeld doorgaande routes door het plangebied, of liggen er functies in de buurt die overlast veroorzaken voor of juist last ondervinden van het plangebied?
Daarnaast is het een valkuil om alleen naar de ruimtelijke aspecten te kijken. Vergeet echter niet dat het gebied door mensen wordt gebruikt en dat allerlei sociale factoren een rol spelen. Om een voorbeeld te geven: voor de beleving van veiligheid is het niet goed wanneer in een wijk constant mensen verhuizen, omdat het sociale netwerk van de wijk dan wordt ondermijnd. Sociale factoren kunnen de keuze van de ruimtelijke maatregelen beïnvloeden én ze kunnen leiden tot de keuze van aanvullende sociale maatregelen.
Een voorbeeld ter verduidelijking. Stel dat in een gebied opvallend veel jongeren tussen 15 en 19 jaar wonen en dat zij verantwoordelijk zijn voor veel vernielingen.
Mogelijke maatregelen zijn het toepassen van materialen die beter tegen de vernielingen kunnen (I), gecombineerd met strengere handhaving door de politie (0). Als 'de achterliggende oorzaak echter is dat zij van school zijn gestuurd en nu geen nuttige tijdsbesteding hebben, is een oplossing in de sociale hoek (bemiddeling tussen school en jongeren, werkprojecten, etc.) meer op z'n plaats.
De trekker van het project organiseert een schouw door het gebied. De deelnemers aan de schouw kunnen heel gevarieerd zijn, al naar gelang de problematiek en het plangebied: politie, beheerders openbaar groen, bewoners (huidige en indien mogelijk ook toekomstige), woningcorporaties, vertegenwoordigers van scholen en maatschappelijke organisaties zoals de Vrouwen Advies Commissie, de Fietsersbond, welzijnsorganisaties en jonge reno rga n i sati es.
Het doel is om met een goede vertegenwoordiging van betrokkenen bij het gebied in kaart te brengen welke veiligheidsproblemen spelen, welke mogelijke oorzaken daarvoor aangewezen kunnen worden en welke maatregelen wenselijk zouden zijn.
Voor de schouw is een speciale checklist ontwikkeld (zie schouwlijst). Aansluitend aan de schouw kan in een afsluitend gesprek 'gestickerd' worden: op een kaart van het plangebied worden gezamenlijk stickers van veiligheidsrisico's en wenselijke maatregelen geplakt.
5 Selectie uit ideeënboek
Afhankelijk van het type gebied waar het om gaat, is een specifiek deel uit het ideeënboek van toepassing. Degene die op zoek is naar mogelijke maatregelen selecteert de typen openbare ruimte die in het plangebied voorkomen.
6 Maatregelen uit ideeënboek
In het ideeënboek staan per type openbare ruimte welke risico's voor zouden kunnen komen. De problemen die in de veiligheidsscan en de schouw aan het licht zijn gekomen, kunnen op die manier in het ideeënboek opgezocht worden. Vervolgens geeft de Bouwsteen per risico welke maatregelen getroffen zouden kunnen worden.
7 Selectie van maatregelen
Het is nadrukkelijk aan de trekker van het project om samen met deskundigen (zie veiligheidsscan en schouw) een beargumenteerde keuze uit de mogelijke maatregelen te maken. Iedere situatie is immers anders en een blauwdruk met 'de oplossing voor alle problemen' bestaat niet.
In eerste instantie wordt gezocht naar de combinatie van maatregelen die de meest veilige situatie
(naar verwachting) zullen opleveren. Onder invloed van andersoortige argumenten, zoals verkeerskundige, financiële, technische, stedenbouwkundige of ecologische argumenten, zal uiteindelijk een definitieve combinatie van maatregelen worden gekozen.
•
•
• -
-I •
-I •
•
•
•
•
•
•
• •
• -
• •
•
•
• •
• -
• •
I.
' .
I. I.
•
•
•
•
•
•
•
• •
•
• •
•
•
•
• •
•
• •
•
•
• •
Het moment waarop de methode 'Sociaal veilige stad' wordt toegepast verdient speciale aandacht.
Uitgaande van de plaberumfasen die in Amsterdam worden onderscheiden, is het in het stadium van de Nota van Uitgangspunten al wenselijk dat partijen het belang van sociale veiligheid onderkennen.
Ook in projecten die het Plaberum niet doorlopen (of waar geen ruimtelijke ingreep wordt voorbereid) is dit instrument toepasbaar. Het dient dan in
vergelijkbare fasen van het proces ingezet te worden.
Het inventariseren van de veiligheidsrisico's en de wenselijke maatregelen dient te gebeuren in de aanloop naar het Programma van Eisen:
daarin kunnen dan de uitgangspunten voor een veilig bouw- of inrichtingsplan gelegd worden.
Vervolgens dient de sociale veiligheid een voortdurend aandachtspunt tijdens het bouwproces te blijven:
het is geen eenmalige actie. Uitwerkingsplannen en bijgestelde plannen dienen steeds opnieuw getoetst te worden en ook bij de uitvoering dient sociale veiligheid de aandacht te krijgen die het verdient.
Observaties
aanwezig (ja/nee) plaats(en) zwerfvuil
2 graffiti /bekladding
3 vernieling straatmeubilair
4 hangplek
5 onduidelijke beheergrenzen
6 kwalitatief slechte verlichting
7 staat van het groenonderhoud
8 objecten die zichtlijnen belemmeren
9 ongewenste toegankelijkheid brommers
10 gebrek sociale ogen vanuit bebouwing op begane grond
11 gebrek sociale ogen vanuit
bebouwing op hogere verdiepingen
12 geïsoleerde fiets- en voetpaden
13 tu n nels/viaducten/bruggen
14 functies waar (veel) potentiële daders komen
15 functies die kwetsbaar zijn voor criminaliteit
16 entrees van gebouwen liggen buiten het zicht vanuit openbare ruimte
17
Crtmlnalitelt-/veillgheidsproblemen
aanwezig (ja/nee) plaats(en) A gevoelens van onveiligheid
B brandstichting C vernieling 0 vervuiling
E bed reigi ng/i ntim idatie F diefstal
G auto-inbraak / autodiefstal H dra n kId rugsoverlast I ramkraken
J (verkeersonveiligheid) •
K (pa rkeerproblematiek)' L
* Verkeersonveiligheid en parkeerproblemen kunnen invloed hebben op sociale veiligheid, maar voorkomen moet worden dat in een schouw de nadruk te veel op deze vormen van onveiligheid komen te liggen. .
.
l
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
.1
.1•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Aandachtspunten bij de schouw
De schouwlijst is bedoeld om ervoor te zorgen dat tijdens de schouw aanvullend op de veiligheidsscan alle relevante informatie wordt verkregen, aan de hand waarvan daarna de bouwsteen kan worden toegepast.
Hiernaast staan twee groepen met aandachtspunten.
De eerste groep bevat de factoren die van invloed kunnen zijn op de objectieve en subjectieve sociale veiligheid (bijvoorbeeld sporen van criminaliteit). Tijdens de schouw moet gekeken worden of deze factoren in het gebied zichtbaar zijn. Vervolgens kunnen er problemen zijn die niet direct uit de openbare ruimte zijn af te lezen.
Om die reden krijgt de observator in de tweede groep een lijstje met mogelijke veiligheidsproblemen. Het is de bedoeling dat de observator bij de deelnemers aan de schouw navraagt in hoeverre en op welke plaatsen deze problemen spelen.
De kolom waarin 'plaats(en)' staat, kan vervangen worden door een kaart waarop de observator aangeeft welke observaties of criminaliteits-/veiligheidsproblemen op welke plaats(en) voorkomen.
Op de kaart kunnen de cijfers/letters uit de eerste kolom gebruikt worden.
INDEX IDEEENBOEK
Het ideeën boek is geen blauwdruk, maar doet suggesties en geeft voorbeelden van voorkomende types openbare
ruimtes. De grafieken zijn onderverdeeld in drie hoofd
groepen, die ieder een eigen kleur hebben.
Typen openbare ruimte
De openbare ruimte getypeerd naar de stedelijke structuur. Per type worden veel voorkomende veiligheidsrisico's beschreven.
BOC maatregelen
IBOC maatregelen
Per risico worden maatregelen voorgesteld. De maatregelen zijn in te delen als inrichting, beheer, organisatie of communicatie maatregelen. (IBOC)
Voorbeelden
In veel gevallen zijn goede of slechte voorbeelden illustratief. De voorbeelden zijn bedoeld om inzicht te geven in de risico's die beschreven worden.
Goede voorbeelden kunnen nagevolgd worden.
o GRACHT MET KADE
a) Gracht uit binnenstedelijk milieu b) Riverfront
c) Stedelijke kades SINGEL MET GROEN TALUD STEEG
o PLEIN
a) Plein met heldere begrenzing b) Plein zonder heldere begrenzing
o WOONSTRAAT a) Algemeen
b) Laagbouw met voortuin c) Laagbouw zonder voortuin
d) Meergezinswoningen (portiekwoningen) e) Achterkanten aan gemeenschappelijk
binnenterrein
f) Achterkanten aan achterpaden g) Dijk met halfopen bebouwing h) Straatje
o STEMPELS MET LOSSE HOOGBOUW IN GROENE SETTING
o OPENBARE PARKGEBIEDEN a) Buurtpark/wijkpark b) Stadspark
c) Vrij liggende en doorgaande fietspaden d) Sportcomplexen (entrees)
e) Stedelijke camping
o PLANTSOEN, BRINK EN ANDERE BIJZONDERE OPENBA RE RUIMTEN
a) Algemeen
b) AIIees (gordel '20-'40) en esplanaden
o ONDERGRONDSE RUIMTE
WINKELGEBIEDEN
a) Winkelgebieden binnen stedelijk weefsel b) Grootschalig winkelgebied met leisurefunctie
n LEISUREFUNCTIE c ) Winkelstraat
o KANTOREN EN BEDRIJVENTERREINEN a) Binnen stedelijk weefsel b) Buiten stedelijk weefsel
o STRA ATMEUBILAIR
VERKEERSWEGEN
a) Wijkontsluitingsweg met middenberm b) Wijkontsluitingsweg zonder middenberm c) Sluiscomplex
d) OV-haltes
o SCHOOLOMGEVINGEN
1 1 2 2 3 4 5 5 6 7 7 8 9 9 9 10 10 10 11
12 12 13 14 16 17
18 18 18
19 19 19 21 22 22 23 23 23 24 25 25 25 25 25 26
Risico's per ( s u b-)type
•
•
•
•
� ��========��==��============================�.
We i n ig won i ngen op ee rste (halve) verdi e p i n g , wei n ig sociale ogen.
We i n ig vluchtmogelij khede n door water
(pas ove rste ke n bij de brug e n e n kele z ij straatjes).
Stro m e n l angzaam ve rkeer gesche ide n door water (te g rote afstand voor contact)
•
•
•
•
•
•
•
•
��==��==�--==============�. Slec hte open bare ve rlichti ng
(kl e u r, l ichtsterkte, g e l ij kmatig he id,
ve r b l i ndi n g , plotse l i nge ove rgangen), waardoor persoonsherken n i n g pas heel laat m og el ij k i s.
Woo n bote n be l e m m e re n het z icht naar de ande re kant van de straat.
Nabij woon boten worde n obj ecte n g e p l aatst waartussen zwerfvu i l zich o phoopt die het zicht be l e m m e ren.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
i================ .�===.
De t rapgaten naar kelders e n poth u izen o nde r de g rachte npanden zij n een verza m e l p l aats voor zwe rfvu i l en wo rde n gebru i kt a l s s laapplaats .
•
•
:================�. Boom beschermers tre kke n ongewi ld fietsen aan ,
die worde n aangerede n en als wrakken b l ijve n l iggen (ero s i evandal is me).
•
•
=;:;=.,;;;��======: •
Achter sch u i n sgeparkeerde auto ' s k u n n e n kwaadwi l lenden z ich ongezien ve rstoppe n .
•
•
� ________________________ �k-__________________________________ ��.
•
e
IBOC maatregelen:-
.•
•
•
I n richti n g Be heer Organis at i e
• ;;;;;;;====::;::;;===
•
•
t u i ntjes bij woon boten toestaan f sti m u le re n
.�===========i
• -
extra bruggen op cruciale p laatsen
-l=============:
• - routes langzaam ve rkeer c l u steren aan 1 z ijde
• - beide kante n du bbelzijdige fiets- fvoetpaden
• ===========:
• van o ra njegeel neon naa r wit
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
s o l l icht
ku n stprojecten met verl icht i n g sti m u le re n
Afde kken met (tra n s parante) platen
.::====�=====:
•
•
Ander type boom beschermers
o ntwi kke l e n
.::==========�
•
•
. waar moge l ij k
sch u i n parke ren o mvorme n tot langsparkere n
vaste onde r l i nge afstand met open te houden
tusse n ru i mte
o bj ecte n ve rwijderen
sti m u leren woni ngen op de g rachten op
de bel-etage
wrakke n reg u l i e r ru i m e n
Com m u n icat i e
bewo ners stim u lere n tot
(regel mati g) schoonmaken
sanctionere n
. k===============�������---------------__ --
Po sit i e f
N oot: oud wen s beeld dive rse belangengroeperingen doorzette n hoofd net fiets bij
verleng de Spiegelstraat
K u n stproject
(Nachtregels Utrecht 1993), dat de o pen bare tijdel ij k e n o rm heeft ve rlevendigd.
Stevige flex i bele perspexplaat met bloempotten
(Keizersg racht) over kelde rgat
Gedeelten H e re n g racht na reconstructie N ieuw Standaard
G rachten Profiel
Negat i ef
De Here n g racht heeft 5 woningen op begane g rond;
voorts bel-etage met kantoren over ca. 800 meter g racht.
Woon boten ter hoogte van Martin Luther King park.
Ris i co's per (sub-) type
zie 'a) G racht u it b i n ne n stede l ij k m i l ie u'.
De ru i mte onde r bruggen wo rdt ge bru i kt als s laap plaats en ve rvu ilt.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
==='===: •
Woon bote n zorgen voor rom me l ige zone o p kade
•
•
•
•
�--- .
zie 'a) G racht u i t b i n n e n stede l ij k m i l ie u ' . •
•
�============================�.
Looppad lager dan de zicht l ij ne n van de woo n kamers.
•
•
�============================�.
•
Loo ppad langer dan 200 m eter met 2 afgangen,
zonde r tusse n l igge nde u itwijkm og l ij k hede n . •
F=======================�==�==========� Kanto ren of andere fu ncties i n plaats van won i ngen leve re n ' s avo nds we i n ig sociale controle e n de betro kken heid bij de open bare ru i mte i s klein.
Un h e i m isch gevoe l door hoog steedse karakte r wegen .
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
I. • S
IBOC maatregelen\ ..
•
•
•
•
•
•
•
I n richtin g
- bove n m atig verl ichte n - landhoofd onde r b ru g
dichtmaken
.=====�=======:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
o rdenen de elementen i nzetten (hag e n) om m arkering te du ide n
�-----�
•
s p i o n n etjes i ntroducere n aan won i ng e n•
•
•
•
•
•
•
�==�========�==�
Com part i m entere n ge bouw
fu ncties toevoege n i n p l i nt
.::==========:
•
•
naast bom e n , die g rootsteedse karakte r be n adru kken ook bomen
1 e o rde planten
. ---�
•
•
Be h e e r
opvijzelen beheer
afs l u ite n p u b l i e ke kade
O rg a n i s atie
sleute l beheer
-alternatieve route aangeve n -semi -formeel toezicht ve rg roten
Co m m u n icatie
voorl ichti ng op b ijvoorbee ld schole n ove r alte rnatieve route s
S
Voorbeelden :Positief
Balkon/terras S u m atrakade (Javaei la nd)
Si lodam
(afgesloten gedeelte achter de G raan s ilo)
Alte rnatieve routes: proj ect Vei l i g i n e n O m school (VlOS)
Amste rdam se regio's
Fru itbomen i n strate n o p Manhattan ( N ew Vork)
ben adru kken j u i st geborg e n heid
Negat i ef
Viaduct
Rhij n spoo rple i n/S i ngelg racht naast Amste l h otel
Superblok o p Plantagekade tegenove r Entrepotdok (naast N ij l paarden brug)
Plantage kade (zie h ie rbove n)
Uweg (de Ruyte rkade t.h.v.
Oostel ij ke Hande l s kade) is ook een heel belangrij ke
fiets route
en heeft alleen g rote iepen
2
Risico's per (s u b-)type
Woninge n doorgaa n s o p g rote afstand van hart van s i ngel
(laagste pu nt, geen sociale contro le).
Opgaande heesters bele m m e re n zicht.
Water/oever beheer loopt e rg achter, waardoor veel zwerfv u i l on ststaat.
G roen partijen e n geparkeerde autos ' s langs ventweg maken het zicht op talud on moge l ijk.
Matig ve rl ichte plekken werken o n bedoeld gebru i k in de hand
�----�---�--�---�
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
.1
_I-
•
•
• -
• -
-
- -
• -
• -
•
•
- I
-I ·1
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
� IBOC maatregelen
''-S
x r
I n richtin g Beheer
open houden belang rijk zichtlijnen
(door o n te rpend beheer g ras met opgaande bomen)
door ontwerpend beheer trans parantere
beplant i n g
zwe rfv u i lvangers plaatse n voor kwets bare
dichts l i bpu nte n
door o ntwe rpe nd beheer meer tra n sparante
beplanting
• alleen verl ichting a l s toega n ke l ij kheid gewe n st I s
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
� ____________________ �L-__________ � ______ �
O rganis atie
opvoe ren aantal waterschouwen
Com m u n i cat i e
S
Voorbeelden .Pos i t i e f
Gall i l e i p lantsoe n in Waterg raafsmeer i s g rote
maat, m aar door g ras en taluds e n s i ng e l g oed
overzichtel ijk
Vuolopvangroosters b ij stroom pje n ieuwe parkdeel
Westerpark
Negat i ef
Bolwerk aan de M arn ixstraat is neutraal ve rlicht:
beter n iet verlichte n of fe l en g e l ij km atig ver l i chten
�==
3
Ris i co's per ( s u b-) type
-
•
•
lange stegen zonde r z ijwegen hebben •
o nvoldoe nde vl uchtmogelij khede n .
======.
Ee n gebied heeft zoveel i ng ange n , •
dat daders aan alle kanten weg k u n ne n komen
-----=== -
z ijwegen i n de steeg worde n pas l aat opgeme rkt e n dat le idt tot schrikreacties.
�---�=====================
O n ove rzichte l ij ke stegen z ij n ee n z ijdig afgesloten
�==========================================�
G evoe l i ge fu ncties (disco's) met i ngang i n steeg k u n nen voor vechtpartijen/afre ke n i ng e n zorg e n .
N issen bieden ve rstopplaatse n voor pote ntiële daders.
Autoverkeer kan n iet ove ral ko m e n en fietse rs e n voetgangers z ijn daar dan a l l ee n .
Een kro m m i n g i n e e n sma l l e steeg be lemmert het doorzicht in de le ngtericht i n g .
Wan neer entrees naar fu ncties i n d e steeg z itten o f als de steeg een o n m isbare schakel in het netwe rk is, kan de steeg bij p roblemen n iet afgeslote n wo rden.
Won i ngen ontbreken , waardoor sociale controle ste rk beperkt is.
•
•
•
•
•
·1
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
=====:.
Ve rl ichti ng i n een onve i l ige steeg schept sch ijnve i l ig heid/lokt be rovi ng i n de h and).
Doo r het gebrek aan sociale controle komt vervu i l i ng
•
•
( u ri nere n , vu i lsto rte n) snel voor.
=====:.
M i nde re dru kke stege n met Red l ight districts bezoekers (type Engelse man n e l ij ke tourist) dragen negatief b ij aan het gevoel van vei l ig h eid.
Geen mogel ij kheid centrale entree woongebouwen aan straat, waardoor g eïsoleerde gemeenschappe l ij ke
•
•
•
e ntrees i n steeg l igt.
=============�.
Zakke n ro l lerij. •
�---� .
•
•
•
!
IBOC maatregelen\
I n richti n g
.:====-======iiiiiii
•
•
• verlichting aanbrengen zodanig dat schaduwen in de
• hoofdsteeg vallen splegels/ spionne�es ophangen
•
•
•
•
•
•
• �=========:
- fietsstim u latiestrook
• - auto's toelaten (met rabatstroken o m ze te kun nen
Be h e e r
afs l u itbaar maken
nevenstegen onttrekken aan
o pen baarheid
afs l u ite n
horen aankomen)
• �=======�.---�==
•
•
•
•
•
bebouwi ng op hoek t ra n s parant maken
ver l i chti n g achter g laze n bouwsten e n
• �========;
-grond licht (indicatief)
• - vernchting achterwege laten of op laag n iveau (wattage)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
�==
afs l u itbaar m aken
afs l u itbaar maken schoonheidsg raden
verhogen (o.a.
vaker nat rei nigen)
i nte n s i ef behee r
O rganisati e
s l e ute l beheer
s l e ute lbeheer
- tijdel ijk verlichti ngs n iveau opsch roeven bij sluiten disco- (op bepaalde tijden)
meer toezicht, eventueel ondersteu nd door camera's
- sluitingstijden variëren
s l e utel beheer bij meerdere ge bru i kers
onde rzoeken of e ntrees aan g rote re strate n gemaakt k u n n e n wo rde n
(bewegwij zeri ng)alternatie ve route aang even
Com m unicatie
bebordi ng aankondiging doodlopende
steeg
voorl ichting over alternatieve
route
- surve i l lance opvoeren - voorl ichti ng
Monni kenstraat, Molensteeg i n het Wallenkwartier
Verlichting portiek Heintje Davidssteeg/Warmoesstraat)
Negatief
Bij Balk in 't Oogsteeg/
Bakkersstraat e.o. zie Je bij aanvang n iet dat hij na de hoeK afgesloten is
(fu ikwerki ng bij vluchten) Paardenstraat bij Rembrandtplein is
zo' n moe i l ijke straat, die sch i m m ig is en waar een dergelijk regiem
wenselijk zou zijn (Bron: IBOR Rembrandpleinbuurt)
I n smalle en du istere Heintje Davidssteeg zit een belbord met ontsluiti ng van ca 30 adressen in de steeg i .p.v. aan de Warmoestraat
sch ij nveil igheid/toename overvallen na upgradi ng Wijde Lombardsteeg
Drukke stegen i n Wallendri strict (Lange N iezel)
4
Ris i co's per (s u b-)type
•
•
•
•
==========================================================.
O bjecten o p het p l e i n (waaronde r ook we i n i g trans parant
g roen en k u n stobj ecten) be l e m m e ren het zicht. •
....0:.==:":;;: •
(7) Afwezig heid van auto's, tax i ' s en trams beperkt de sociale controle i n de avo ndu re n.
(4) Am b u l ante handel be l e m m ert het zicht en i s een bron van ve rvu i l i ng .
(2) I n spri ngende roo i l ij ne n door ove rh u ifde terrass e n (urinere n , sch u i lgeleg e n h e id, zwe rfvu i lophoping).
�================================�==�====�
•
•
•
•
•
•
•
•
Uitgaansgelegenhede n tre kke n mensen aan die ove rlast •
(geweld, ve rvu i l i ng) ve roo rzake n in de open bare ru i mte. •
�==============================�.
•
Het publiek onde rvi ndt ove rl ast door s katers.
•
�==============================�.
I n de open bare ru i mte e n i n de bebouwi ng daar o m heen •
z ij n pote ntiële dade rs : bijvoorbeeld dealers, dakloze n ,
ve rs laafde n , g roepen jongere n. •
�==��========�.
I ngegooide ru iten met losse stenen u it (se m i)
open bare ru i mte. •
---�====================�.
(6) Geïso leerde pleinen met p lantsoe n karakter tre kke n •
j u n kies en nodigen u it tot o n zede l ij k gedrag
(ook ove rdag). •
Door een gebrek aan open baar g roen , openbare s pee lplekken en ontmoet i n g s plaatse n voor de jeugd plegen jongeren meer cri m i na l iteit
(u it verve l i ng).
•
•
•
•
�---�----� .
•
•
•
= IBOC maatregelen '
x
I n ric h tin g Beheer
,
.�����������
• verwijderen of herplaatsen ambulante handel/objecten
.�============�:
I.
I.
••
•
Maak rijlopers voor autos' in avondsituatie, die met max 30
km/u kunnen rijden
- verbeteren zichtlijnen door verwijderen of verplaatsen
ambulante handel -verlichting aanpassen waardoor
donkere plekken verdwijnen
�================�
• Voorkom of herstel inspringende
• gevels ;maak terrassen op afstand van de gevel (in de vorm van een looppad)
.�========:
• - decentraliseren deel haltes om grote drommen te voorkomen
(seksuele intimiteiten,
• zakkenrollerij)
-plaatsen quatre-mens of nieuw
• ontworpen urinoirs
�========:
•
•
-bestrating ongeschikt maken voor skaters (ruw oppervlak, bijvoorbeeld asfalt met toeslag,
klinkers)
• �========:
•
•
•
•
•
•
•
- haal afdaken/overhuivingen weg -beperk de vluchtwegen voor daders, o.a. door stegen
afsluitbaar te maken - hoger verlichtingsniveau, zodat niet aantrekkelijk wordt gevonden
- wandelpad op ruime afstand van plekken maken -veilige alternatieve routes
aanbieden
vervangen ondoordringbare / donkere plantsoenbeplanting
door meer ijle beplanting
A m b u lante h andel rol geve n i n beheer p l e i n , handelaar m ede ve rantwoorde l ij k maken
voo r 'schoo n '
Ve rwijde re n ove rdekte terrasse n / i l legale
u itbouw
Tijdelijk verhogen lichtniveau bij uitgaan disco's, verspreide
sluitingstijden.
Plaatsen van zogenaamde blikvanger (fuiken, waarin het
uitdagend blikjes gooien iS)
- ste nen vastleggen i n ce ment
- let op e rosie door k l i m planten
dran kverbodsbo rde n p laatse n
. ��====��=;==��============�
•
•
•
plekken creëren in buurthuis of openbare ruimte (in overleg met
jongeren)
. �---�
•
O rg a n i s atie
taxistandplaats verh u i zen naar plekken met meer ove rz icht op pleinen en op
strate n
voe r een stre ng te rrasse n bele id: 's avo nds
m oete n terrassen vol l edig opgeru i md te worde n
. . I·g�en , crimina IteltsaanJagers
aan plei n
skaters mee laten denken over plekken in de omgeving waar
een voorziening kan komen en waar ze geen overlast
veroorzaken
su rve i l lance o pvoe ren
reg u l ie re su rv:e i l lance en sancties
-activiteiten door jeugdwerk -handhaving door politie
-afspraken maken over toezicht en melden bij politie
door andere aanwezigen (winkeliers, bewoners, beheerders
sportvereniging, etc.)
Communicatie
Schoon houden
Jo n g e re n betre kken i n p l anvo r m i n g
ged rag s regels dui d e l ijk zicht baar
Po sit i e f
Amsterdam Zu ide ramstel:
los l ig g e nde sten e n i n plantsoen waren eerst p roblee m , zij n
Plantsoen i n zicht van s u rvei llance verkeer op lager gelegen strook langs
Weesperstraat met hoger gelegen voetpad
Kids & Space project bij n i euwbouw Polderweggeoied
Negatief
G rote Rhodode ndronpartij op Rem b randtplein nodigt uit tot
wi ldplasse n
Horeca met terraso pslag op (Re m b randtplein)
Wande n Thorbeckeplein
Discotheken Rem brandtpl e i n
Zonneplein in Amsterdam Noord:
bij snackbar onder afdak wordt veel gehangen, vanaf die plaats hebben
daders goed zicht op naderende pol itie en zijn er vele vluchtwegen.
Frederiksple i n (rond fo ntei n)
5
R i sico's per (su b-)type
Delen van het ple i n die alleen voo r ve re n i g i ngen z ij n bedoeld, worden misbru i kt door hangj o n g eren .
•
•
•
•
•
�==================����======�.
Het ve rw ijderen van alle o bj ecte n le idt tot doods h e id en leegte , waardoo r e r gehangen e n ve rn ield gaat worden.
==�----========�--�======��
Kwets bare fu ncties i n open bare r u i mte n e n hangplek met o.a. alcoh o l m i s b ru i k/j u n k ies ve rdrage n e l kaar n i et.
G e l u idsove rlast door
spelende k i nde re n en hangjongere n ('S avonds)
z i e 'a) Ple i n met he lde re beg re n z i ng'
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
�================================�.
Geb rek aan identiteit, te g root, ano n i e m , n ie mand ve rzo rgt het beheer en het ve rpau pert.
M i s b ru i k van ple i n als parkee rterre i n , plei nfu n ctie wordt verdro n g e n .
•
•
·1
•r=�---===========================�.
Ve rs n i pperde fu ncties op p le i n (bijvoorbee ld parkere n, •
s pe len , etc) , geen u n iforme open bare r u i mte.
F=====��======================�.
Verveelde jongere n te rrori seren leeg ple i n . •
•
•
•
•
•
•
•
•
•
I.
I
S
IBOC maatregelen ·1• I n richting
• p laats he kwerken zónder
• de attractiviteit e n de
Behe e r
vluchtmogel ijkheden te sclladen
.���==========��========�
• o ntwi kkel same n m et j o n g e re n plekken met vert i e r
(skateri n ks e .d.)
• i===-�===-:-===� =====
• -verplaatsen zwe m bassi n i n park of p l e i n
• - zichtlijnen op kwetsbaar gebied verbeteren (snoei/
we halen be lanting)
• - i n pandige opvang op p�aats
• waar ove rlast minde r IS -wande n behangen met w i n te rg roene kl i m planten
• � _ _________ '--__ � ___ _._..J
•
•
•
. ;:;;;;==
•
•
•
•
• I nde l e n e n du ide l ijkheid
• sche p pe n , facillteer bepaald gebru i k
• :=========�
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
p l e i n fu nctioneel i n richten ( i n overleg met overlastgevende jongere n)
i nte nsiever behe re n
parkee rve rbod s
borden plaatsen
Organ isatie
afsprake n met vere n igingen ove r
ope nstel ling voor p u b lie k en afsfu iten van
he kwe rke n
erfpacht g rens verlegge n (zodat bijvoorbeeld gemeente behee rde r wordt van groenstrook ,
die z i chtblokkee rt) act ivite iten door jeugdwerk/ b u u rtwe rk
activite ite n voor bu u rt o rgan iseren
handhavi ng en sancties door politie
activite iten door jeugdwerk/ b u u rtwe rk
Comm u nicatie gedragsregels
du ide l ijk zichtbaar
= Voorbeelden ..
x '
Po s itief
Winderdijkpl e i n: beheerder van een sportvere n i g i n g aanwezig o p
p l e i n
Negat i ef
Plejadenplein: hang plek op privé terre i n aan de rand van plein.
6
Ris i co's per (sub-)type
•
• -
•
==================�======��==�.
G las- e n afval bakke n z ij n e e n verza m e l plaats van vu i l , afval e n g rofvu i l .
Voor bewoners e n h u n bezoeke rs z ij n e r onvo ldoende stal l i n g plaatse n voor fietse n , waardoor fi ets e n door het hele gebied gestald worden en regel matig wo rde n gesto l e n .
Slechte ope n bare verl icht i n g
(kleu r, l ichtsterkte, g e l ij k mati g h e id, ve rb l i ndi n g , plotse l i nge ove rgangen),
waardoor persoons he rke n n i ng pas heel laat mog e l ij k is
Plante n bakken beperken z icht in le ngtericht i ng s malle strate n .
-
• -
•
•
•
•
•
• -I
�==================================� .
:
Plantsoe nstroken i n trottoi r beperkt z i cht van u it won i ng e n en t re kt zwe rfvu i l aan .
•
•
�================================�.
Achte r auto ' s k u n n e n pote ntiële dade rs zich versch u i le n . •
•
�================================�.
Achte rsta l l i g g roen beheer bosplantsoe n .
Han g p l e k onder private ove rkappi n g .
Ove rlast hondenpoep.
����==����� Teveel routes, waardoor je s ne l ler al leen bent
•
•
•
• -
•
•
•
•
•
�---�����---� .
