Platform31 Jaarverslag 2020

2020 Jaarverslag

Kerncijfers

organisatie Kennis- en

netwerkactiviteiten

Inhoud

Voorwoord

Circulaire maatschappij Energietransitie

Bestuur en samenspel

Leefbare wijken en buurten Wonen

en zorg

Verstedelijking en gebiedsontwikkeling

Armoede

en schulden Toekomst-

bestendige woningmarkt

Landelijk gebied en regio

Gezondheid en welzijn Klimaatadaptatie

Coronacrisis

THEMA THEMA

Arbeidsmarkt en onderwijs

Veilige samenleving

Vernieuwing Economische

structuur

Voorwoord

2020 was het laatste volledige jaar voor het kabinet-Rutte III om haar beleidsdoelstellingen te realiseren. Het was ook het jaar waarin de samenleving werd overvallen door COVID-19.

Daarmee kwam het nadenken over de grote thema’s voor het volgende regeerakkoord ineens in ander perspectief te staan.

Mensen die al problemen ondervinden op een of meerdere beleidsterreinen worden nog eens extra hard getroffen op het moment dat de samenleving uit balans raakt. Zij raken het laatste beetje zekerheid kwijt, bijvoorbeeld omdat ze hun werk verliezen, zich opgesloten voelen in een te kleine of te dure woning of niet bij machte zijn hun kinderen van het gewenste thuisonderwijs te voorzien. Deze ontwikkelingen vragen om een nieuw kader in de beleidsvoornemens:

niet alleen voor overheden en corporaties, ook voor hun adviseurs, dienstverleners en toeleverende bedrijven. Samen met onze netwerkpartners reikten we hen handvatten en denkrichtingen aan om nieuwe keuzes te maken of bestaande keuzes te herijken.

COVID-19 had ook invloed op de wijze waarop we onze projecten vormgeven. Projectleiders verkenden in een korte tijd diverse scenario’s om de continuïteit van projecten te kunnen waarborgen. Veerkrachtig en innovatief

transformeerden zij en onze netwerkpartners zich tot digitale professionals: fysieke bijeenkomsten werden goed bezochte webinars en talkshows werden via livecast uitgezonden. We ontwikkelden een podcast en kennisdeling via sociale media groeide explosief.

We zijn er trots op dat we ook in dit lastige jaar konden blijven werken aan kennisontwikkeling, experimenten en innovatieve oplossingen voor de maatschappelijke vraagstukken van vandaag en morgen. Om te komen tot een aanpak, waarmee bestuurders, beleidsmakers en uitvoerders direct aan de slag kunnen. Want dat is en blijft de belangrijkste drijfveer voor onze kennis- en netwerkorganisatie. In dit Jaarverslag lichten we per thema een aantal voorbeelden voor u uit.

Hamit Karakus Algemeen directeur Platform31

Impact COVID-19

In 2020 vormde COVID-19 voor Platform31 een belangrijk uitgangspunt voor analyse en

duiding. Want hoe duid je de directe en indirecte gevolgen voor inwoners, ondernemers,

maatschappelijke instellingen en gemeenten? In de eerste maanden van de lock down

werden stad en regio overspoeld met publicaties over effecten, meningen, verwachtingen

en mogelijke beleidsantwoorden. Platform31 inventariseerde, ordende, categoriseerde en

duidde al die inzichten en meningen met het doel om steden te helpen om eigen integrale

beredeneerde beleidskeuzes te maken.

Onderzoek naar de impact van coronacrisis op steden

De impact van de pandemie is enorm, op tal van terreinen.

“Wat kunnen en moeten we (anders) doen?” was een veel gestelde vraag. Het onderzoek Coronacrisis en de Stad bood een eerste snelle inventarisatie van bruikbare scenario’s, opties, kaders en handvatten voor de beleidsprocessen bij G40-gemeenten.

Wegens succes liet het ministerie van BZK het onderzoek op vijf thema’s verdiepen. Daardoor werden de resultaten ook bruikbaar voor andere partijen:

1. Veilige samenleving

2. Toekomstbestendige woningmarkt 3. Economie aan de randen van het land 4. Onderwijs en arbeidsmarkt

5. Retail, binnensteden en vastgoed

Coronapapers.nl: kennis voor

noodzakelijke, nieuwe beleidskeuzes door corona

De coronacrisis is behalve een gezondheidscrisis en een economische crisis, ook een stresstest voor het binnenlands bestuur. De pandemie dwingt nieuw beleid en keuzes af op diverse terreinen. Beleidsmakers, bestuurders en praktijkprofessionals hebben behoefte aan kennis waarop ze deze kunnen baseren.

De Thorbecke-leerstoel nam samen met het initiatief om die kennis te ontwikkelen in het project Coronapapers.nl.

In dit project kreeg de wens om een onderzoeks-agenda over de impact van Corona op het binnenlands bestuur te ontwikkelen vorm en inhoud. Daarbij ondersteund door het ministerie van BZK, Platform31 en Universiteit Leiden.

Het resultaat van de onderzoeken is te vinden op de website

‘Coronapapers: pandemie, politiek en binnenlands bestuur’.

Deze bundelt beschrijvingen, analyses en duidingen van de eerste gevolgen van de coronabestrijding voor de politiek, het bestuur en het beleid van vooral decentrale overheden.

Elke maand delen de onderzoeksteam daar updates over hun onderzoek.

Online participatie in coronatijd

Hoe kunnen we participatie bij gebiedsontwikkelingen vormgeven nu we 1,5 meter op afstand van elkaar moeten blijven? Het wordt door de coronamaatregelen immers lastig om fysieke ontmoetingen voor inspraak, co-creatie of andere vormen van participatie te organiseren. Maandag 18 mei organiseerde het programma Stedelijke Transformatie daarom een webinar over online participatie. Wij delen een overzicht van de belangrijkste inzichten.

Download het onderzoek Kijk het webinar terug

Coronapapers.nl

Bekijk de inzichten en kijk het webinar terug

Opgaven, kansen en acties voor lokale beleidsmakers rond armoede en

schulden na corona

In de afgelopen jaren bleef er – ondanks economische voorspoed – een aanzienlijke groep inwoners achter met financiële zorgen. Zij hebben bijvoorbeeld te maken met hoge vaste lasten, werkloosheid, onzekere inkomsten of schulden. Het is de verwachting dat de coronacrisis ervoor zorgt dat deze groep groter en diverser wordt, bijvoorbeeld doordat meer zelfstandigen inkomsten verliezen. Dit vraagt lokale beleidsmakers die zich bezig houden met armoede- en/of schuldenproblematiek (opnieuw) na te denken over hun beleid. Waar kan bestaand beleid doorgezet worden en waar moeten prioriteiten verlegd worden? In opdracht van het G40-Stedennetwerk deed Platforrm31 literatuuronderzoek en voerde interviews met experts. Wat zijn op dit moment de belangrijkste kansen, uitdagingen en dilemma’s voor lokale beleidsmakers op het gebied van armoede en schulden?

Impact coronacrisis op aanpak van gezondheidsverschillen

Het coronavirus en de daarvoor genomen maatregelen in Nederland hebben veel impact op ons dagelijks leven en op de gezondheid van mensen. De kans is groot dat door deze crisis de gezondheidsachterstanden verder toenemen.

GezondIn zag hierin aanleiding om samen met gemeenten (wethouders, beleidsmedewerkers en professionals in de wijk) in gesprek te gaan.

Wat zijn de uitdagingen? Welke creatieve oplossingen zijn bedacht om verdere gezondheidsachterstanden bij kwetsbare groepen te voorkomen? Dit verslag beschrijft de uitkomsten van deze gesprekken tot nu toe en biedt aanknopingspunten voor reflectie en discussie op de verdere aanpak binnen de eigen gemeente.

De valse tegenstelling tussen

gezondheid en economie in coronatijd

Elske Wits (Onderzoeksinstituut IVO), onderzoeker op het gebied van gezondheid en welzijn, en Lydia Sterrenberg (Platform31), o.a. als adviseur betrokken bij het GIDS (Gezond In De Stad) programma raakten in gesprek over de huidige coronacrisis en constateerden dat de tegenstelling economie versus gezondheid, zoals die politiek geframed was, hen ‘niet lekker zit’.

Bekijk de publicatie

Lees de blog

De belangrijkste bevindingen uit het onderzoek

Bekijk het verslag van gesprekken met gemeenten en professionals

Wonen en zorg

Hoe rusten we buurten en dorpen zo uit dat ouderen

en inwoners met zorgvragen er zo lang mogelijk zelfstandig kunnen wonen? We ondersteunen gemeenten, woning- corporaties, zorgondernemers en wijkbewoners bij hun groeiende behoefte aan nieuwe woonvormen, wijkgerichte aanpak en samenwerking tussen partijen op het gebied van wonen, welzijn en zorg.

Thema

Projecten Wonen en zorg online

Bouwstenen voor een inclusieve wijk

Elk woongebied moet geschikt en inclusief zijn zodat ouderen en inwoners (met complexe zorgbehoeften) langer thuis kunnen wonen.

In het Innovatieprogramma Langer thuis ontwikkelen we samen met 24 gebieden in G40-gemeenten de bouwstenen voor goed wonen, een ondersteunende sociale en fysieke leefomgeving en nabijheid van voorzieningen. Het tweejarige programma levert voorbeelden, onderzoeken en aanpakken op om tot de gewenste inrichting van de inclusieve wijk te komen. Bestuurders gebruiken deze bij het bepalen van hun investeringen.

Partners

G40-Stedennetwerk, ministeries van BZK en VWS.

Onderdeel van het programma Langer Thuis

“Welke voorzieningen en functies zijn op wijkniveau nodig, zodat mensen langer thuis kunnen blijven wonen?

Het innovatieprogramma helpt ons bij die vraag.”

Rick Hoogenboom, De Posten

Facts & Figures gebiedscoalities – gemeente, corporatie, zorg, welzijn en

innovatiethema’s: Wonen2050, Woonvariaties voor senioren, Buurt

Interactieve themabijeenkomsten op locatie (50- 90 deelnemers per keer)

22 5 5

Wonen en zorg

Lees de publicatie:

Langer thuis: werk in uitvoering

Bekijk het magazine:

Prestatieafspraken wonen met zorg

Lees meer over het de pilot met het toepassen van de beslisboom woningaanpassingen

Bekijk het overzicht met resultaten van het Innovatieprogramma Langer thuis – Inclusieve wijk

Financiële oplossingen voor nieuwe woon-

vormen senioren

Er is veel behoefte aan nieuwe woonvormen waar senioren prettig oud kunnen worden. Het aanbod blijft sterk achter op de vraag. Het meest nijpende thema is financiering. Initiatiefnemers uitten behoefte aan concrete voorbeelden en exploitatiemodellen waar zij gebruik van kunnen maken. In samenwerking met een koplopersgroep van initiatiefnemers en experts maakten we drie exploitatiemodellen waarin we veel voorkomende wensen voorzien van een mogelijke financiële oplossing: de woonmix, de buurtfunctie en het zorgconcept. Hiermee hebben initiatiefnemers van woonvarianten een handreiking om hun initiatieven nog beter te onderbouwen en hun financiering rond te krijgen.

Partners Rijksdienst voor

Ondernemend Nederland (RVO) en Aedes

Onderdeel van het programma Langer Thuis

“De kern van financiering van wooninitiatieven is een goede businesscase.”

Jasper Klapwijk, adviseur

vastgoedfinanciering bij Kantelingen BV

Facts & Figures Twee filmportretten:

Hart van Austerlitz en het Polderhofje

deelnemers aan de sessies

2 175

Wonen en zorg

Bekijk het stappenplan voor het toetsen van financiële haalbaarheid van de woonvarianten

Lees de lessen van de tien initiatiefnemers over hoe je woonvarianten van de grond krijgt

Bekijk de woonprofielen van senioren

Bekijk hier meer resultaten en meer voorbeelden van Woonvarianten voor senioren

Samenwerken om mensen een thuis in de wijk te bieden

Om mensen vanuit Beschermd Wonen en de Maatschappelijk Opvang (weer) succesvol thuis te laten wonen is de inzet van veel verschillende partijen nodig. Denk aan gemeente, welzijnsorganisaties, vrijwilligers en woningcorporaties. Maar hoe kun je ervoor zorgen dat zij de handen ineenslaan? En zich samen inzetten voor opgave, probleem of urgentie? Hoe voorkom je dat ze langs elkaar heen werken? Samen met de partners uit het landelijke actieprogramma ‘Weer Thuis!’ en ervaren procesbegeleiders organiseerden we landelijke werkateliers en regionale praktijklabs over samenwerkingsvraagstukken van gemeenten, zorginstellingen en corporaties. En met een handreiking over voortgang in de samenwerking hielpen we hen verder op weg.

Partners

Aedes, VNG, Valente (Federatie Opvang), GGZ Nederland, Leger des Heils en RIBW Alliantie

Onderdeel van het landelijke actieprogramma ‘Weer Thuis!’

“Iedereen kijkt naar de werkelijkheid door de bril van haar organisatie.

Als je kunt werken aan enerzijds de gemeenschappelijke opgave maar anderzijds elkaars verschillen kunt zien en waarderen, dan heb je een grote stap gezet.”

Manon de Caluwé,

procesbegeleider Common Eye

Facts & Figures deelnemende regio’s landelijke online

werkateliers

regionale praktijklabs

10 3 6

Wonen en zorg

Verbeter je samenwerking:

Weer thuis in de wijk

Lees meer over welke organisatienet- werken van waarde kunnen zijn in het maatschappelijk domein

Een groot aantal mensen zit financieel klem, zelfs na

economisch goede tijden. We bieden gemeenten en hun maatschappelijke partners de handvatten en oefenruimte om integraal kunnen te werken aan armoede en schulden.

Met aandacht voor de samenhang tussen de verschillende leefdomeinen en oog voor de inwoners en hun gedrag.

Armoede, schulden en gedrag

Thema

Armoede, schulden en gedrag online

Projecten

De mens centraal in sociaal beleid

Hoe zorgen we voor een zekere sociale en financiële toekomst waarin de bewoner en hun gedrag, omstandigheden en vaardig- heden centraal staan? En houden we dan rekening met de ontwikkelingen in wonen, gezondheid, werk, technologie en onderwijs? Uit de wetenschap blijkt dat mensen niet altijd ratio- nele keuzes maken. Biologische factoren, persoonlijke waarden en -kenmerken en de effecten van langdurige stress maken dat we vaak niet rationeel handelen. Daarbij zijn ook de sociale en fysieke omgeving van invloed. Met die kennis helpen we bestuurders, beleidsmakers en uitvoeringsprofessionals met een brede, integrale aanpak van armoede en schulden.

Partners

G40-Stedennetwerk, ministerie van SZW, EMPath, gemeenten, sociale (non-profit) organisaties

“Als je de mens als startpunt neemt voor actie kun je enorm veel bereiken. En het geeft veel inspiratie over hoe je je organisatie en systeem inricht.”

Suzan Daamen, uitvoeringsprofessional en eigenaar van de Uitvoeringsbrigade

Facts & Figures gemeenten en welzijns- organisaties lid van Mobility

ontvangers van de Mobility Mentoring®

beleidsmakers en uitvoeringsprofessionals

Armoede, schulden

500 150

24

Bekijk de publicatie

‘Gedragsbewust beleid in het sociaal domein’

Bekijk de hoogtepunten van het online congres

Luister de Podcast31 #3

Gedragsbewust beleid: hoe dan?

Ga naar de kennispagina

Handvatten voor gemeentelijk armoede en schuldenbeleid

als gevolg van coronacrisis

Een grote groep mensen kampt met financiële problemen, zelfs na economisch goede tijden. Het is de verwachting dat de coronacrisis ervoor zorgt dat deze groep groter en diverser wordt. Denk

bijvoorbeeld aan zelfstandigen die inkomsten verliezen. Dit vraagt lokale beleidsmakers die zich bezighouden met armoede- en/of schuldenproblematiek (opnieuw) na te denken over hun beleid.

Wij brachten hun belangrijkste acties, kansen en dilemma’s in kaart:

waar kunnen zij bestaand beleid doorzetten en waar moeten zij prioriteiten verleggen?

Partner

G40-Stedennetwerk

“Wethouders, gebruik de coronacrisis om de stappen die je al wilde zetten te versnellen.

Als je dat nu niet doet, krijg je later te maken met een grote groep mensen in schulden waar je niet op bent voorbereid.”

Rob de Geest, wethouder gemeente Deventer

Facts & Figures opgaven en mogelijke acties voor gemeenten

aanknopingspunten om dat mogelijk te maken

Armoede, schulden

20 4

Bekijk het overzicht van de belangrijkste acties, kansen en dilemma’s

Vernieuwing

economische structuur

Ontwikkelingen rond verduurzaming, vernieuwing van het midden- en kleinbedrijf, gerichte inzet van robotisering en digitalisering en andere innovaties bieden kansen voor een nieuwe economische structuur. Door kennisontwikkeling en kennisdeling werken we samen met overheden en bedrijfs- leven aan brede welvaart en gezonde steden en regio’s.

Thema

Projecten Vernieuwing economische structuur online

Bekijk de belangrijkste lessen uit de Proeftuin ‘sociaal inkopen’ per onderdeel:

- Inkopen met impact - Aanbesteden

- In gesprek met de markt - Social return

Inkopen met sociaal- maatschappelijke impact

Facts & Figures proeftuinen tips uit Noord-Brabant en 3 tips om

maatschappelijk aanbesteden via sociaal ondernemers werkelijkheid te maken

podcastluisteraars Als publieke organisatie kun je verschil maken met hoe en waar je

diensten of producten inkoopt. Zo kun je bijvoorbeeld bijdragen aan een slimme, groene en gezonde toekomst door te kiezen voor duurzame producten of circulaire materialen. Of kiezen voor bepaalde dienstverleners die ook bijdragen aan een inclusieve samenleving.

Inkoopkeuzes hebben dus maatschappelijk impact. Wij deelden de lessen uit de proeftuinen van de provincie Noord-Brabant waar (semi-) publieke organisaties uit de regio gestimuleerd werden om socialer in te kopen. En in een podcast gingen we met experts dieper in op de vraag: hoe stuur je hierop en wat zijn de mogelijkheden voor een publieke organisatie?

Partners

G40-Stedennetwerk, provincie Noord Brabant, Universiteit Utrecht en Van Hulley

4 5 700

“Werk toe naar een betekeniseconomie, waarbinnen het voor bedrijven, naast

economisch handelen, ook belangrijk is wat zij bijdragen aan welzijn en zingeving. Zoek ook de samenwerking met partijen in de stad en sociaal ondernemers. Zo wordt het een gedeeld plan waarin ieders visie terugkomt.”

Ruud Meijer, gemeente Haarlem

Vernieuwing Economische Structuur

Luister naar de podcast Inkopen met impact

Lees het praktijkvoorbeeld uit de gemeente Haarlem

Samen aan de slag voor een sterk herstel van de economie

Facts & Figures

Het mkb in Nederland wordt geconfronteerd met de gevolgen van de corona-crisis:

vraaguitval, financieringsproblemen en veel zorgen en onzekerheid over de nabije toekomst. In het Kennisnetwerk Regionale Economie werken gemeenten, provincies en andere intermediaire organisaties samen aan de ontwikkeling en versterking van hun eigen (regionale) aanpak voor het brede mkb. Dat doen we door partijen aan elkaar te verbinden, praktijkkennis en ervaringen breed te delen en op te schalen en innovatieve aanpakken met elkaar te ontwikkelen.

Partners

Ministerie van EZK, G40-Stedennetwerk, VNG, RVO, IPO, MKB- Nederland, KVK en CLOK

“We hebben in onze regio nagedacht over hoe we mkb-bedrijven beter kunnen bereiken en bedienen. Belangrijke spelers achter mkb- initiatieven ontdekten dat het anders - en vooral samen - organiseren van informatie- stromen en bijeenkomsten daarbij helpt.”

Jos van Asten, Noordoost Brabant Werkt

Vernieuwing Economische Structuur

Bekijk de lessen en inzichten uit de praktijkvoorbeelden

Overzicht van resultaten en activiteiten

Sluit je aan bij het Kennisnetwerk Regionale Economie

Arbeidsmarkt en onderwijs

In de praktijk blijkt het soms lastig om werkzoekenden aan werk te helpen, onder meer door achterliggende problemen zoals schulden of verslaving. Voor gemeenten speelt de

vraag hoe ze juist deze mensen duurzaam aan het werk helpen. Door het delen van kennis uit onderzoek en goede voorbeelden helpen we gemeenten, werkgevers en

bijstandsgerechtigden dichter bij elkaar te komen.

Thema

Projecten Arbeidsmarkt en onderwijs online

Inzicht in zoekgedrag bijstandsgerechtigden

Er is maar weinig bekend over de gedragseffecten van de armoedeval op het zoekgedrag van bijstandsgerechtigden naar werk. Het kan zo zijn dat iemand er financieel op achteruitgaat wanneer hij een betaalde baan accepteert, maar dat betekent niet dat ze geen baan willen. Er zijn ook andere factoren die meespelen.

We spraken met 45 bijstandsgerechtigden die willen én kunnen werken en tien klantmanagers over het zoekgedrag naar werk. De resultaten geven (lokale) beleidsmakers zicht op de factoren die een (de)motiverende rol spelen en helpen bij het inrichten van een effectieve dienstverlening die aansluit bij de motivatie van werkzoekenden.

diepte-interviews met bijstandsgerechtigden

concrete aanbevelingen voor beleid en praktijk

45 6

“Wat motiveert inwoners om op zoek te gaan naar werk? Professionals geven aan dat de redenen heel divers zijn. Het hebben van een zinvolle tijdbesteding en gevoel van eigenwaarde worden het meest genoemd, maar het financiële aspect (of het ‘niet afhankelijk willen zijn’) komt hier direct achteraan.”

Klantmanager bij gemeente Partners

Ministerie van BZK en G40-Stedennetwerk

Facts & Figures

Arbeidsmarkt en onderwijs

Lees de publicatie:

Bijstandsgerechtigden op zoek naar werk

Amsterdamse aanpak

statushouders begeleidt nieuwe inwoners

succesvol naar werk

Het aantal statushouders dat in Nederland een betaalde baan vindt, is ondanks grote inspanningen van gemeenten nog gering.

Er is wel een aantal succesverhalen, zoals de Amsterdamse aanpak statushouders. Onderzoek laat zien dat deze aanpak succesvol en rendabel nieuwe inwoners naar opleiding of werk begeleidt. We spraken met Mohamed Hoesein van de gemeente Amsterdam over de werkzame elementen de rol van de jobhunters en lessen voor andere gemeenten.

Onderzoek met

bijstandsgerechtigden concrete aanbevelingen voor beleidsmakers

45 4

“Als je lang in de bijstand zit, dan doet dat iets met je zelfvertrouwen. Je hebt waar- schijnlijk al heel veel afwijzingen gehad.

Ik ben er dan ook van overtuigd dat we meer moeten investeren in persoonlijke aandacht voor iedereen die dat nodig heeft. ”

Mohamed Hoesein, manager van de jobhunters, gemeente Amsterdam Partner

Gemeente Amsterdam

Facts & Figures

Arbeidsmarkt en onderwijs

Lees het interview

Met een groeiend aantal inwoners, veranderende huishoudens en woonwensen, lage rente en gestegen inkomens blijft de vraag naar woningen toenemen en is die groter dan het aanbod. Met onze kennis leveren we input voor de landelijke beleidsagenda en vernieuwende oplossingsrichtingen, gericht op samenhang tussen sociale sector en markt, vereenvoudigde regelgeving en instrumenten, financieel inzicht en sturing op verschillende schaalniveaus.

Toekomstbestendige woningmarkt

Thema

Projecten Toekomstbestendige woningmarkt online

Gevolgen van 30 jaar

volkshuisvestingsbeleid op sociaal wonen in beeld

De betaalbaarheid en beschikbaarheid van sociale huurwoningen is veel in het nieuws. Er is sprake van groeiende wachtlijsten in de sociale huursector. Een deel van deze huishoudens woont boven- dien in wijken waar de leefbaarheid onder druk staat. Wat is er exact aan de hand? Welke ontwikkelingen zien we in de betaalbaarheid, beschikbaarheid, de bouwkundige kwaliteit en de leefbaarheid?

Hoe is dit zo gekomen? En welke ontwikkelingen zijn te verwachten?

We brachten vragen in beeld en vroegen deskundigen (vanuit de wetenschap, corporatiesector, gemeenten en huurdersorganisatie) om de onderzoeksresultaten vanuit hun eigen achtergrond nader te duiden.

Partners

G40-Stedennetwerk, corporaties en ministerie van BZK

“Dit rapport markeert deze tijd en geeft richting naar de toekomst van het wonen.”

Martin van Rijn, voorzitter Aedes vereniging van woningcorporaties

Facts & Figures grote opgaven in beeld:

betaalbaarheid, beschikbaarheid en woningkwaliteit

professionals over de toekomst van het sociaal wonen

Toekomstbestendige woningmarkt

beleidsfronten Actie nodig op

7 3

825

8

Bekijk de resultaten van het onderzoek

Lees de visie van acht deskundigen over de toekomst van de sociale huur

Bekijk het debat over renovatie van de volkshuisvesting

Maatregelen voor

gemeenten om huur- en koopstarters te helpen

Wie voor het eerste een huis wil kopen, heeft het moeilijk, maar staat er niet alleen voor. Allerlei organisaties proberen hen te helpen. In 2021 zal naar verwachting de overdrachtsbelasting voor koopstarters vervallen, terwijl die voor beleggers juist omhooggaat. Dat vergroot de kansen van starters. Ook gemeenten hebben veel mogelijkheden, en we zien mooie lokale initiatieven. Wij maakten een overzicht van 34 maatregelen die gemeenten (kunnen) toepassen om de woonstarter te helpen, zowel huurders als kopers.

“In deze publicatie hebben we zoveel mogelijk instrumenten verzameld die gemeenten kun- nen gebruiken om woonstar- ters te helpen, zowel huurders als kopers. Hopelijk helpt deze publicatie jonge woonstarters concreet aan meer woningen!”

Frank Wassenberg, Platform31 Partner

Ministerie van BZK

Facts & Figures instrumenten voor gemeenten

verdeeld over 5 thema’s

keer bekeken webinar

Toekomstbestendige woningmarkt

34 560

Lees meer over de 34 maatregelen voor starters op de woningmarkt

Kijk het webinar terug

Onderweg naar nieuwe

woonwagenstandplaatsen

Gemeenten zijn aan zet om met een nieuw beleidsstuk voor woonwagens te komen waarin ze in de woonbehoefte van woonwa- genbewoners te voorzien. Maar hoe krijgen zij de vraag naar standplaatsen in beeld en wanneer is aan het beleidskader voldaan?

Dankzij opbrengsten uit het kennis- en leerprogramma ‘Woonwagenbeleid’, zoals artikelen, vraag-antwoorden, praktijkvoor- beelden, kunnen gemeenten en andere lokale stakeholders, zoals corporaties en woonwagenbewoners, van elkaar leren en een passend beleid ontwikkelen.

Partner

Ministerie van BZK

“Het bewustwordingsproces biedt nieuw perspectief en is bepalend voor de omslag in beleid. Maar het kost tijd. Het komt neer op anders kijken en samen praktische slagen voor bewoners weten te maken.

We moeten leren normaal omgaan met bijzondere dingen. En gewoon, doen!”

Jack van der Bent, senior specialist Woonwagens bij gemeente Eindhoven en deelnemer aan de CoP

Facts & Figures deelnemende gemeenten

en samenwerkingspartners aan de CoP

bijeenkomsten praktijkvoorbeelden thema’s ‘Vraag

en antwoord woonwagenbeleid’

Toekomstbestendige woningmarkt

40 8 4 6

Lees meer over de lokale en praktische vertaling van het nieuwe mensen- rechtenproof woonwagenbeleid

Lees de bevindingen uit de bijeenkomsten met lokale stakeholders

Bekijk een overzicht van de resultaten van het kennis- en leerprogramma

Flexwonen als opstap naar zelfstandig wonen

Zorgorganisaties, gemeenten en huisvesters werken hard aan het proces van uitstroom van cliënten richting zelfstan- dig wonen. Op veel plekken in het land experimenteren ze met tijdelijke woonvormen voor deze doelgroepen. Uit tien vormen van flexwonen voor (onder andere) zorgdoelgroepen, selecteerden we lessen en aanbevelingen voor gemeenten, zorgorganisaties en huisvesters. We maakten een analyse van de uiteenlopende randvoorwaarden bij ontwikkeling, exploitatie en beheer van deze vormen en de meerwaarde voor kwetsbare bewoners en zorgorganisaties.

Partners

Expertisecentrum Flexwonen, provincie Gelderland, provincie Zuid-Holland, gemeente Harderwijk, woningcorporatie Ons Doel en ministerie van BZK

“Twee jaar is een mooie tijd.

Het biedt mensen een rust- plek om na te denken, zich te bezinnen en door te kunnen.

Maar wij willen het flexwonen ook juist in de lucht houden als spoedzoekersplek. Daarom moet je ook een doorstroming hebben en na twee jaar eruit.”

Rosita Pauëlsen, manager Bijzonder Vastgoed bij Woonforte

Facts & Figures meerwaarden voor

flexwonen randvoorwaarden voor

flexwonen casusbeschrijvingen

Toekomstbestendige woningmarkt

10 8 4

Lees de aanbevelingen voor zorg- organisaties, huisvesters en gemeen- ten of bekijk het hele onderzoek

Bekijk het overzicht van resultaten van het project

Verstedelijking en

gebiedsontwikkeling

De nog altijd toenemende vraag naar woningen heeft gevolgen voor de structuur van de stad. Waar bouwen

we en hoe zorgen we ervoor dat de nieuwe woongebieden toekomstbestendig zijn en bijdragen aan een inclusieve, gezonde, duurzame en veilige stad? Wij bieden kennis, voorbeelden en instrumenten zodat overheid, markt en bewoners dit samen mogelijk kunnen maken.

Thema

Projecten Verstedelijking en gebiedsontwikkeling online

Verzilveringskansen voor en door stedelijke transformatie

Facts & Figures volgers op

LinkedIn deelnemende

transformatieprojecten

bijeenkomsten in 2020 530 deelnemers

ontvangers van de nieuwsbrief In het programma Stedelijke Transformatie bundelen

overheden, marktpartijen en kennisinstellingen hun krachten om binnenstedelijke gebiedstransformatie te intensiveren, problemen te doorgronden en op te lossen en kennis te delen. Vanuit 36 transformatieprojecten werken zowel overheid als markt actief mee. We ondersteunen ze met nieuwe aanpakken, praktijkvoorbeelden, kennis en inzichten vanuit themasessies, onderzoek en interviews met koplopers.

Partners

Ministerie van BZK, G40-Stedennetwerk, G4, Bouwend Nederland, NEPROM, IPO, VNG, IVBN en TU Delft

Onderdeel van het programma Stedelijke Transformatie

36 16 849 1.636

“De lat ligt hoog. Amersfoort bouwt 1.000 woningen per jaar, in hoge dichtheid,

waarvan meer dan de helft in het betaalbare segment. Dat gaat over veel meer dan de fysieke opgave alleen. Ook de zachte kant is belangrijk, net als het verbinden van oud en nieuw en hoe je met elkaar van onderaf een wijk inclusief maakt.”

Astrid Janssen, wethouder gemeente Amersfoort

Verstedelijking en gebiedsontwikkeling

Bekijk de hoogtepunten van het jaarcongres 2020

Bekijk de hoogtepunten van de programmadag 2020

Een overzicht van de resultaten

Strategische antwoorden voor grote uitdagingen middelgrote gemeenten

Facts & Figures deelnemers aan

het webinar

middelgrote gemeenten verdeelt over clusters Middelgrote gemeenten hebben te maken met grote opgaven en uitdagin-

gen. Ze moeten bijvoorbeeld werk maken van de energietransitie, klimaat- adaptatie en circulaire economie, zorgen dat het voorzieningenniveau op peil blijft en een passend woningaanbod bieden. Door decentralisaties vanuit het Rijk kregen gemeenten er de afgelopen jaren veel verantwoor- delijkheden bij. Tegelijkertijd beschikken middelgrote gemeenten over een beperkt budget en capaciteit om deze (extra) taken uit te voeren. We stimuleerden middelgrote gemeenten om met elkaar in gesprek te gaan, aanpakken uit te wisselen en van elkaar te leren om deze grote opgaven aan te gaan. Bijvoorbeeld door samen te zoeken naar strategische antwoor- den op de uitdagingen waarvoor middelgrote gemeenten staan.

Partners

G40-Stedennetwerk, M50 netwerk van middelgrote gemeenten

82 58 7

“Het onderzoek laat zien dat middelgrote gemeenten een cruciale en verbindende rol in de realisatie van gemeente-overstijgende, maatschappelijke opgaven hebben. We

zijn nog vaak veel te bescheiden in onze rol en betekenis. Met dit onderzoek in

handen, zien we dat dit onderbouwd anders moet en kan. Het onderzoek biedt niet alleen handelingsperspectieven, maar ook aanknopingspunten om van elkaar te leren en gezamenlijk op te trekken mét oog voor de lokale context.”

Tanja de Jonge, wethouder gemeente Barendrecht

Verstedelijking en gebiedsontwikkeling

De belangrijkste opgaven en aanbevelingen voor 7 clusters van middelgrote gemeenten

Bekijk het webinar Een overzicht van de resultaten

Landelijk gebied en regio

Als gevolg van demografische veranderingen verschillen de uitdagingen in landelijke gebieden en middelgrote steden van die in de grote stad. Maar wat kunnen stad en platteland elkaar bieden als het gaat om de woningbouwopgave, energietransitie, toerisme en recreatie en economische diversiteit? We ontwikkelen kennis en oplossingen om om te werken aan de vitaliteit en

toekomstbestendigheid van landelijke gebieden.

Thema

Projecten Landelijk gebied en regio online

Kleine gemeenten aan de slag met de energietransitie

Gemeenten maken volop plannen voor de energietransitie.

Ze praten met bewoners, zoeken financiële middelen en verkennen verschillende warmtebronnen. Zij kijken ook welke wijken en dorpen mogelijke goede startcases zijn om als eerste de aardgasleidingen af te koppelen en delen hun kennis en ervaringen met andere gemeenten. Wij bundelden de bevindingen en praktijkervaringen van de koplopers en geven tips aan (kleine) gemeenten en provincies.

“De energietransitie vraagt om draagvlak en draagkracht onder inwoners. Draag- kracht kun je organiseren door subsidies en financiën, maar draagvlak kan alleen tot stand komen door als gemeenten het gesprek met bewoners aan te gaan.”

Deelnemende gemeente Partners

Programma Aardgasvrije Wijken en ministerie van BZK

Facts & Figures tips voor (kleine)

gemeenten

praktijkervaringen van koplopergemeenten

5 8

Landelijk gebied en regio

Bekijk de voorbeelden, inzichten en tips in de publicatie Kleine gemeenten aan de slag met de energietransitie

Lessen over de

impact van COVID-19 op grensregio’s

Het G40-Stedennetwerk onderzocht de economische effecten van COVID-19 op inwoners en bedrijven in grensregio’s. Zijn deze groter dan in niet-grensregio’s en hoe kunnen negatieve effecten verkleind worden? Zij geven vier aanbevelingen om sociale en economische COVID19-schade, die specifiek is voor grensregio’s, zoveel als mogelijk te beperken en lessen te trekken met oog op de toekomst. Het resulteerde in het gebruik van onze data, veldonderzoek en analyses.

Partners

G40-Stedennetwerk en Birch

“De COVID-19 pandemie heeft voor veel inwoners en ondernemers duidelijk gemaakt dat een grenzeloos Europa nog vele barrières kent. Gemotiveerd door het agglomeratievoordeel dat regio’s aan weerszijden van een grens kunnen bereiken, zullen we hier nog harder aan moeten werken.”

Burgemeester Verheijen, gemeente Sittard-Geleen

Facts & Figures concrete aanbevelingen voor gemeenten Beschikbaar in het Duits en Frans

Lessen uit de lockdown, voor de middellange termijn en lange termijn

4

Landelijk gebied en regio

Bekijk de publicatie:

Grensregio’s in crisistijd

Leefbare wijken en buurten

Toenemende leefbaarheidsverschillen en opgaven als de energie- transitie, verstedelijking, langer thuis wonen en de bestrijding van criminaliteit en ondermijning vragen om een aanpak op wijkniveau.

We helpen gemeenten en Rijk met een mix van interventies passend bij de verschillende opgaven en onderzoeken in hoeverre maatwerk in een wijkaanpak kan worden gecombineerd met generiekere

oplossingsrichtingen in bepaalde wijktypen.

Thema

Projecten Leefbare wijken en buurten online

Leefbaarheid in kwetsbare wijken in beeld

Facts & Figures wijken

in

steden onder de loep

jaar wijkontwikkeling in kaart

diepte-interviews met beleidsmakers, wijkprofessionals en bewoners Na jaren van afwachtend beleid bezinnen zowel gemeenten als het

Rijk zich op een actievere rol bij de aanpak van kwetsbare wijken. Welk beleid is effectief om kwetsbare wijken vitaal te maken en te houden?

En hoe komt het dat bepaalde buurten afglijden, terwijl andere buurten juist de weg omhoog vinden? We onderzochten de dynamiek van de leefbaarheid in elf kwetsbare wijken in zes steden. We bekeken welke factoren bijdragen aan verval van kwetsbare wijken en hoe negatieve ontwikkelingen kunnen worden voorkomen of omgebogen en formuleerden zes bouwstenen voor toekomstige wijkgerichte beleidsprogramma’s van gemeenten en Rijk.

Partners

G40-Stedennetwerk en ministerie van BZK

11 6 20 100

“Een jong gezin van nieuwe

Nederlanders dat goed op weg was en echt iets had kunnen bijdragen, zocht een nieuwbouwkoophuis in de wijk.

Niet gevonden, en ze zijn weggetrokken.

Dit geldt voor veel jonge gezinnen die op onze zangkoren zitten; iedereen trekt naar de nieuwbouwwijken. Qua opbouw van de wijk ben je die kwijt.”

Joska van der Meer,

pastoor van de Ontmoetingskerk in Meijhorst

Leefbare wijken en buurten

Bekijk de publicatie:

Wijk in zicht

Gebiedsgericht

werken aan meerdere opgaven in de wijk

Facts & Figures concluderende

observaties

diepgravende casusbeschrijvingen

lessen Steeds meer gemeenten werken gebieds- of opgavegericht.

Hoe komen gemeenten tot een gebiedsgerichte prioritering van wijken en opgaven? Welke organisatievormen worden ingezet voor de gebiedsgerichte werkwijze en waarom?

En in hoeverre is een gebiedsgerichte aanpak een antwoord op meerdere opgaven? We onderzochten de gebiedsgerichte werkwijze in vier gemeenten en bundelden de voorbeelden, geleerde lessen en aanbevelingen. Hoewel een gebiedsgerichte aanpak maatwerk is, reikt dit onderzoek bruikbare lessen en bouwstenen voor andere gemeenten die gebiedsgericht (willen) werken aan opgaven in de wijk.

Partners

G40-Stedennetwerk en ministerie van BZK

11 4 8

“De verbinding tussen het sociale en het fysieke domein komt nu meer organisch tot stand dan vroeger.

Met de decentralisaties heeft het sociaal domein een prominentere positie in de gemeente verworven.

De wijkvernieuwing biedt de kans om beide domeinen op een betere wijze met elkaar te laten optrekken, door nieuwe, programmatische werkwijzen op te bouwen.”

Roeland van der Schaaf,

wethouder gemeente Groningen

Leefbare wijken en buurten

Bekijk de publicatie:

Werken aan opgaven in de wijk

De energietransitie is behalve een technisch, ook een maatschappelijk proces. De opgave is dermate complex dat op alle niveaus een samenspel noodzakelijk is tussen overheid, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties.

We dragen bij aan het versterken van deze onderlinge verbondenheid en leggen de verbinding tussen de verschillende thema’s en activiteiten.

Energietransitie

Thema

Projecten Energietransitie online

In veel wijken die ‘van het gas afgaan’ is de energietransitie niet de enige opgave. Er spelen ook andere zaken op het gebied van leefbaarheid die voor bewoners vaak dichterbij en urgenter zijn dan het klimaatprobleem. Zeker in kwetsbare wijken. Denk bijvoorbeeld aan schuldenproblematiek, eenzaamheid, onveiligheid of slechte gezondheid. Vanuit het programma GezondIn maakten we een inspiratieboek met vernieuwende praktijken. We laten zien welke kansen er liggen om de wijk niet alleen aardgasvrij te maken, maar ook de gezondheid van bewoners te verbeteren en gezondheidsrisico’s te verminderen. Adviseurs in het sociaal, fysiek en ruimtelijk domein gebruiken gebruiken dit als beginpunt van een gesprek voor een meer integrale wijkverbetering.

Partners

Nyenrode Business Universiteit, G40-Steden- netwerk, ministerie van BZK en Pharos (GezondIn)

Onderdeel van het

interbestuurlijke Programma Aardgasvrije wijken

(PAW) en GezondIn

Energietransitie en gezondheid samen aanpakken in

kwetsbare wijken

“De coronacrisis kan de energietransitie versnellen; beiden dwingen ons na te denken over alles wat we vanzelfsprekend vonden. ”

Anke van Hall, Nyenrode

Facts & Figures ontvangers van het inspiratieboek

gemeenten werkten mee aan een integrale wijkaanpak

experts bij meetings in september en oktober

635 18 35

Energietransitie

Bekijk de vernieuwende praktijken in het inspiratieboek

Innovatie voor

aardgasvrije en frisse basisscholen

Hoe maken we bestaande schoolgebouwen aardgasvrij én zorgen we tegelijkertijd voor een beter binnenklimaat? In 2020 werden de eerste aardgasvrije en frisse basisscholen vanuit het innovatie- programma ‘Aardgasvrije scholen’ werkelijkheid. We werkten aan de ontwikkeling kennis en instrumenten zoals een rekentool en animatiefilms om [basisscholen te helpen bij het verduurzamen van hun gebouwen]. En we deelden de resultaten van de eerste aardgasvrije scholen: wat maakte het tot een duurzaam succes?

“Duurzame schoolgebouwen zijn nodig voor goed onderwijs én om de doelstellingen van het Klimaatakkoord te halen.”

PO-Raad Partners

Ruimte-OK, ministeries van BZK en OCW, VNG, PO-Raad en 11 deelnemende scholen

Facts & Figures aanmeldingen

uit

gemeenten deelnemende

scholen

animaties met uitleg

92 72 11 4

Energietransitie

Kijk hier voor een overzicht van alle kennis, instrumenten, resultaten en praktijkvoorbeelden

Handreiking voor raadsleden over de warmtetransitie

De warmtetransitie (de overgang naar aardgasvrije wijken) is een grote opgave voor gemeenten. Raadsleden hebben hier een belang- rijke rol in, maar zijn zoekende naar welke kennis zij nodig hebben en welke rol zij kunnen pakken. Om ze meer grip te geven op de transitie, hun rol daarbinnen en de besluiten die ze moeten nemen, organiseerden we kennissessies. De opbrengsten bundelden we in een gesprekstool om kaders te stellen in de warmtetransitie.

Ook ontwikkelden we wegwijzers - handreikingen met inhoudelijke kennis en aandacht voor participatie en besluitvorming. Deze weg- wijzers informeren en ondersteunen de raadsleden en dragen zo bij aan de warmtetransitie in het algemeen en de totstandkoming van

de Transitievisie Warmte eind 2021.

“Op dit moment is er nog niets in kannen en

kruiken, behalve dat mensen van het aardgas af moeten.”

Raadslid gemeente Partners

Aardgasvrije Wijken (KLP), Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, Vereniging van Griffiers en Democratie in Actie

Facts & Figures wegwijzers: inhoudelijke kennis, participatie en besluitvorming

bijeenkomsten met raadsleden en griffiers

3 3

Energietransitie

Bekijk de gesprekstool en wegwijzers met basiskennis over de warmte- transitie voor raadsleden

Steden en regio’s werken voortdurend aan het verbeteren van de kwaliteit van hun leefomgeving. De transitie naar een circulaire economie en vooral het creëren van condities voor een circulaire maatschappij spelen hierin een belangrijke rol. Onze kennis-

ontwikkelingsprogramma’s zijn gericht op het bereiken van een zo groot mogelijk maatschappelijk effect, namelijk een gezondere en

duurzamere leefomgeving, waar nieuwe structuren en relaties ontstaan.

Circulaire maatschappij

Thema

Circulaire maatschappij online

Projecten

In een experiment koppelden we de mogelijkheden van circulariteit aan het aardgasvrij maken van wijken.

Samen met de gemeente Den Helder brachten we een wijk in kaart aan de hand van open data.

Dit leverde een uniek visueel wijkprofiel op. Van daaruit ontwikkelden we een circulaire roadmap die alle gemeenten kunnen gebruiken. Ook geven we een beeld van de rol die schaalniveaus wijk, stad en regio én beleidsniveaus Rijk, provincie en lokaal spelen bij het bepalen van circulair beleid.

Partner

Gemeente Den Helder

Circulaire economie

in verduurzaming van bestaande wijken

“De roadmap is een goed hupmiddel om complexe opgaven te organiseren en hier een plan van aanpak voor op te stellen.”

Paola Huijding, voorheen Platform31

Facts & Figures ontvangers van de

publicatie

huishoudens in het wijkprofiel

moet Nederland circulair zijn

83 640

2050

Circulaire maatschappij

Bekijk de visuele roadmap en lees de volledige publicatie Circulaire economie in verduurzaming van bestaande wijken

Hoe kan het energetisch verduurzamen van sociale huurwoningen samengaan met het toepassen van circulaire maatregelen én maatregelen die woningen (en woonomgeving) klimaatbestendig maken? Zes inspirerende projecten van corporaties zijn in de etalage gezet. Zij werken allemaal met een combinatie van energetische met circulaire en/of klimaatadaptieve maatregelen. Een expertpanel reflecteerde op de projecten. De uitkomsten deelden we met woningcorporaties en bouwbedrijven. Dit helpt hen om goede stappen te zetten naar circulair en klimaatadaptief renoveren.

Partners

Ministerie van BZK, C-creators, TNO, HvA en BrabantWonen

Verduurzaming corporatie- woningen, circulair én

klimaatbestendig

“De ontwikkelingen op het gebied van circulair renoveren staan nog in de kinderschoenen. Klimaatadaptieve

maatregelen zelfs in de babyschoentjes.”

Rob Bogaarts, woningcorporatie BrabantWonen

Facts & Figures etalageprojecten ontvangers van

de publicatie

procent van Nederland is corporatiewoning

6 169 30

Circulaire maatschappij

Bekijk de projectetalage van inspirerende projecten van woningcorporaties

Lees de publicatie

Klimaatadaptatie

De ontwikkelingen als gevolg van klimaatverandering gaan snel en de consequenties zijn ingrijpend. Met voorbeelden, duiding en inzichten helpen we provincies, waterschappen en gemeenten om klimaatadaptatie te integreren in ontwikkelings- processen en andere beleidsthema’s, zodat steden gezonder, leefbaarder en beter bestand worden tegen invloeden van het veranderende klimaat.

Thema

Projecten Klimaatadaptatie online

Effectieve maatregelen tegen hittestress

Hittestress: we krijgen er steeds vaker mee te maken door klimaatverandering, ingrepen aan gebouwen, vergrijzing en de toenemende druk op de (openbare) ruimte.

Met voorbeelden geven wij inzicht in de effectiviteit van verschillende maatregelen tegen hittestress. Dit geeft gemeenten en ontwikkelaars meer houvast bij het opstellen van ontwikkel- en onderhoudsplannen. Ook kunnen de voorbeelden bewonersgroepen in een participatieproces inzicht verschaffen in mogelijkheden en impact van de maatregelen.

Partners

Ministerie van BZK, HvA, DPRA, gemeenten, ont- wikkelende partijen en bewonersgroepen

“Een vuistregel is: hoe meer verharding en hoe minder schaduw, hoe warmer het gebied en hoe groter de hittestress.”

Martijn Kramer, Platform31

Facts & Figures wijktypologiën

geanalyseerd

procent groen gemiddeld in een wijk van voor 1900

11 15

Klimaatadaptatie

Bekijk het project over maatregelen tegen hittestress

Bundeling van kennis en praktijk- ervaring over klimaatadaptatie in gebouwde omgeving

In de Nationale klimaatadaptatiestrategie 2016 (NAS) zijn de gevolgen van klimaatverandering in zogenaamde bollenschema’s opgenomen.

Deze schema’s tonen een (versimpelde) visuele samenvatting van de huidige wetenschappelijke kennis en praktijkervaring over klimaateffecten en klimaatgevolgen. Voor de sector ‘Gebouwde Omgeving en Ruimtelijke Ordening’ maakten we een overzicht van trends, effecten en gevolgen van klimaatverandering.

Partners

Ministeries van IenW en BZK, Rainproof, HvA, Samen Klimaatbestendig, RVO, Klimaatverbond, Bouwend Nederland, VNG, gemeente Breda, Arcadis, Provincie Zuid Holland, Plein 06, BPD Ontwikkeling,

TAUW en gemeente Zwolle

“Dit helpt decentrale overheden bij het

uitvoeren van stresstesten en risicodialogen met partijen in de sector Gebouwde Omgeving en Ruimtelijke Ordening.”

Hilde Westera, Mininsterie van Instrasctructuur en Waterstaat/Rijkswaterstaat

Facts & Figures samenwerkende partijen trends; warmer, droger, natter

en zeespiegelstijging

16 4

Klimaatadaptatie

Bekijk het schema met versimpelde visuele samenvattingen en achtergrondinformatie op de website van het Deltaprogramma Klimaatadaptatie

Veilige samenleving

Veiligheid en criminaliteit zijn geen op zichzelf staande thema’s, maar raken ook aan andere maatschappelijke vraagstukken als leef- baarheid, kwetsbare groepen en perspectief op werk. We helpen Rijk, gemeenten en partners met het vormgeven van slimme, inte- grale (wijk)aanpakken en samenwerkingen die een veilige samenle- ving bevorderen. We houden rekening met andere maatschappelijke vraagstukken en leggen de verbinding met de verschillende domei- nen sociaal, fysiek, economie en werk.

Thema

Projecten Veilige samenleving online

Aanpak van ondermijning vakantieparken

Verouderde vakantieparken bieden een gelegenheidsstructuur voor ondermijnende criminaliteit. Vaak zijn het de kleine gemeenten die naar verhouding met de grootste opgaven zitten. Wat komt er alle- maal kijken bij de aanpak van ondermijning? Wij ontwikkelden een interactieve tool waarmee kleine of middelgrote gemeenten een quickscan kunnen maken. Dit helpt bestuurders en beleidsmede- werkers bij het in kaart brengen van de situatie, acties en prioritering in de aanpak van ondermijning op vakantieparken.

Partners

Ministerie van BZK

“Ter plaatse kun je veel informatie inwinnen. Bijvoorbeeld door te vragen aan wie de huur wordt betaald. En hoeveel dan. Zo kun je de geldstromen in kaart brengen.

Kortom: stel vragen en schrijf alles op. Dat helpt.”

Arjan Stokreef, Ariadne Project Gelderland

Facts & Figures Tool door deelnemers

110

60

en andere partijen inhoudelijk gevoed en getest

Veilige samenleving

Bekijk hier de tool voor de aanpak van ondermijning op vakantieparken

Weerbare justitie in kwetsbare wijken

Facts & Figures gemeenten namen deel met

een of meerdere collega’s

deelnemende ministeries

waardering masterclass Partners

Aanjaagteam Ondermijning, Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Ook aanwezig: RIEC, Politie Oost-Nederland, Zorg- en Veiligheidshuis, Reclassering Nederland en Nationaal Programma Rotterdam Zuid

21 2 7,3

“Deze masterclass geeft een goed beeld van nut en noodzaak van aanpak van problemen in achterstandswijken, een begin om ondermijning integraal aan te pakken.”

Deelnemers masterclass In 2020 gingen we van start met een reeks interactieve master-

classes over de aanpak van ondermijning in de wijk. De eerste masterclass ging in op weerbare justitie in kwetsbare wijken.

Prof. dr. Hans Boutellier (Verwey-Jonker Instituut) beschreef de justitiële functie bij sociale achterstand vanuit zijn essay Een wereld in wijken te winnen. In de deelsessies vonden de aanwezige professionals van gemeenten, ministeries en maatschappelijke partners samen verdieping in een aantal praktijkvoorbeelden. In 2021 bundelen we de inspirerende prak- tijkvoorbeelden uit de 3 masterclasses in een inspiratieboek.

Veilige samenleving

Bekijk hier het overzicht van de masterclasses en de resultaten

Bestuur en samenspel

De complexiteit en verwevenheid van maatschappelijke vraagstukken zoals verduurzaming, digitalisering en vergrijzing maakt meer en betere

samenwerking binnen en tussen overheden en andere spelers noodzakelijk.

Het vraagt om andere manieren van sturen, organiseren en verantwoorden. Met meer zelforganisatie, ruimte en macht voor burgers en ondernemers. En goede sturing in ketens en dynamische netwerken en een integrale- en vraaggerichte werkwijze. Vaak weten (lokale) overheden wel waar ze naartoe willen, maar

hebben ze behoefte aan duiding, reflectie, inzichten en goede voorbeelden.

Om te bepalen hoe ze zich het beste kunnen bewegen in het veranderende samenspel. En hoe ze samenwerking kunnen bevorderen.

Thema

Projecten Bestuur en samenspel online

Sinds de zogeheten decentralisaties hebben gemeenten een grotere vrijheid om het sociaal domein naar eigen inzicht in te richten. Een aantal gemeenten heeft daarbij gekozen voor taakgerichte populatiebekosti- ging. Hierbij krijgen zorg- en welzijnsaanbieders op basis van de omvang en kenmerken van een bepaalde doelgroep of populatie in een bepaald gebied financiering van de gemeente om passende ondersteuning te leveren. De gemeente maakt afspraken met één of een beperkt aantal aanbieders een opdracht voor een afgebakende periode, bijvoorbeeld vier jaar, en die opdrachtnemer wordt verantwoordelijk voor het beha- len van de afgesproken resultaten. Zij denken de (transformatie)doelen hiermee beter te kunnen realiseren. We ondersteunden de gemeenten Heerlen, Utrecht, Alphen aan de Rijn en Lelystad met vier kennissessies om ervaringen te delen. Voor de vier gemeenten ontwikkelden we een gemeenschappelijk kader om de samenhang tussen visie, inkoop, bekos- tiging en uitvoering te laten zien, organiseerden we een expertsessie en zijn drie artikelen met voorbeelden gepubliceerd.

Drieluik taakgerichte populatiebekostiging

Facts & Figures deelnemende

gemeenten

artikelen

4 3

Partners i-Sociaal Domein, Partners in Jeugdbeleid en Netwerk Nobis

“Sinds de omslag naar populatiebekostiging is de gemeente Alphen aan den Rijn een aantal vraagstukken tegengekomen. Een daarvan is het meten van de transformatie. Daarbij spelen verschillende kwesties: welke indicatoren zijn geschikt? Hoe ga je om met privacy-aspecten?

Hoe ga je om met druk om door te gaan terwijl harde resultaten nog ontbreken, omdat de transformatie lang duurt?”

Rosanna Stokes, strateeg sociaal domein, gemeente Alphen aan den Rijn

Bestuur en samenspel

Bekijk de artikelen Populatiebekostiging als bindmiddel

Bekijk het Drieluik taakgerichte populatiebekostiging: flexibiliteit vs rechtszekerheid

De verkenning ‘Veranderend samenspel’ biedt een nuancering van het beeld dat de energietransitie ‘top-down’ óf ‘bottom-up’ georganiseerd moet worden. In plaats daarvan toont het hoe in praktijk en theorie zowel gemeenten als bewonersinitiatieven verschillende rollen en verant- woordelijkheden hebben en elkaar daarmee aanvullen en versterken.

Elsendorp en Arnhem zijn als casus beschreven waarin gemeenten en bewonersinitiatieven samenwerken aan de energietransitie. De geformu- leerde inzichten helpen om eventuele polarisering te doorbreken en een gesprek te voeren tussen gemeenten en bewonersinitiatieven over hoe zij met elkaar willen samenwerken.

Veranderend samenspel bij energietransitie

Facts & Figures casusbeschrijvingen

2

Partners Ministerie van BZK en VNG

“Het is niet of of, maar en en. Top-down ideeën krijgen wel vaak te maken met meer scepsis en wantrouwen vanuit bewoners. Iets alleen top-down aanpakken, gaat daardoor vaak mis.”

Tiny Janssen, voorzitter coöperatie Elsendorp

Bestuur en samenspel

Bekijk de publicatie

Zeer uiteenlopende initiatieven als Talenten in Almelo, Kunst op recept in Nieuwegein en de sociaal makelaar in Haarlemmermeer hebben toch veel met elkaar gemeen. Ze zijn allemaal belangrijk voor de ondersteu- ning van kwetsbare mensen in de wijk. Ze zijn stuk voor stuk innova- tief. En je kunt er ook terecht zonder een beschikking in het kader van de Wmo. In het magazine ‘De kracht van het gewone’ beschreven we negen van dit soort initiatieven. Samen met Movisie maakten we ook de gemeenschappelijke kenmerken en de (meestal belangrijke) relatie met de gemeente inzichtelijk. Gemeenten krijgen zo zicht op hoe ze het sa- menspel tussen dit soort initiatieven en de gemeente effectiever kunnen vormgegeven.

De kracht van het gewone

Facts & Figures voorbeelden

10

Partners

Landelijk Kennisinstituut voor Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA)

en Movisie

“In nota’s probeer ik consequent te zijn in

het gebruik van termen. Ik heb het over

“maatwerkvoorziening’ als er een beschikking voor een voorziening is. En gebruik ‘werk- op-maat’ als we mensen naar behoeften en omstandigheden tegemoet komen.”

Raymond Hamar de la Brethonière van de Dienst OCW, gemeente Den Haag

Bestuur en samenspel

Bekijk de publicatie De kracht van het gewone

Gezondheid en welzijn

De kansen op een goede gezondheid zijn vaak afhankelijk van sociale factoren: iemands achtergrond, opvoeding, opleiding en inkomen. Om sociale ongelijkheid te verkleinen en gezondheids- winst te kunnen boeken is brede lokale of regionale aanpak van zorg en preventie gewenst. Dat vraagt om goede samenwerking tussen verantwoordelijke partijen.

Thema

Projecten Gezondheid en welzijn online

Keuzehulp en stappenplan voor het monitoren & evalueren van gekozen aanpak

Partner Pharos

Voor projectleiders en beleidsadviseurs die bezig zijn met programma’s over projecten over gezondheidsverschillen is het belangrijk om te we- ten hoe dit uitpakt. Maar hoe volg je de aanpak en maak je de resultaten zichtbaar? Platform31 en Pharos geven in de publicatie ‘Werk maken van het monitoren en evalueren, Keuzehulp instrumenten en stappenplan’

handige handreikingen voor goede monitoring en evaluatie (M&E).

“Monitoren en evalueren hoeft niet altijd zwaar ingestoken. Je kunt vaak ook op een lichte manier veel te weten komen. Zorg dat je monitort, ook al heb je beperkt budget.

Het kan!”

Lydia Sterrenberg

Facts & Figures basisdoelen van monitoren en evalueren instrumenten die passend zijn om te gebruiken

instrumenten die passend zijn om te gebruiken in een

3 9

Gezondheid en welzijn

Bekijk de publicatie Werk maken van het monitoren en evalueren

Onderwijsproducten over verward gedrag

Partners

Onderzoeksinstituut IVO en ZonMw

Mensen die verward gedrag vertonen, stellen professionals vaak voor uitdagingen. Hoe ga je om met mensen die verward gedrag vertonen en hoe werk je goed samen met collega’s van andere organisaties?

Praktijk- en onderwijsinstellingen ontwikkelden samen onderwijspro- ducten voor mbo, hbo en nascholing met hulp van subsidie van ZonMw.

Deze producten moeten studenten en professionals beter toerusten om met dergelijke situaties om te gaan.

Platform31 en onderzoeksinstituut IVO brachten voor ZonMw de op- brengsten van de verschillende onderwijsproducten in kaart, met veel aandacht voor de opbrengst, de toepassing en de overdraagbaarheid van de projecten. Zij analyseerden projectdocumenten en interviewden de projectleiders over de totstandkoming van de onderwijsproducten.

“De onderwijsproducten werden ontwikkeld door onderwijs én praktijk. Met deze evaluatie willen we bijdragen aan het versterken van die waardevolle en belangrijke verbinding.”

Barbara van Straaten, Platform31

Facts & Figures onderwijsproducten

opgeleverd

13

Gezondheid en welzijn

Bekijk de evaluatie Lees de terugblik

Activiteiten voor ons netwerk

Smart Urban Regions of the Future

Partners

Ministeries van IenW, BZK, EZK en NWO (en SIA).

Bij de uitvoering van het onderzoeksprogramma gebeurt i.s.m. universiteiten, hogescholen, gemeenten, regio’s, bedrijven en maat- schappelijke organisaties.

Smart Urban Regions of the Future (SURF, 2016-2021) is onderdeel van het kennisinitiatief Verbinden van Duurzame Steden (VerDuS). Onder deze koepel van onderzoeksprogramma’s werken onderzoekers en praktijkpart- ners in stedelijke regio’s samen aan kennis op de raakvlakken van ruimte, wonen, bereikbaarheid, economie en bestuur. In 2020-2021 delen we de belangrijkste opbrengsten uit vijf jaar SURF-onderzoek en vertalen deze naar adviezen voor beleid.

Van de 63 VerDuS SURF-projecten zijn er nu 47 afgerond. De overige 16

beleidsadviezen video’s over projecten

artikelen in vakbladen, interviews en

3 37 20 44

Ga naar de VerDuS-kennisbank voor meer informatie en de opbrengsten uit de projecten.

De kennisdossiers bundelen kennis en informatie rondom een specifiek thema of trend op het gebied van stedelijke ontwikkeling. Die worden bij elkaar gebracht door G40-steden en Platform31. Met als doel om bestuurders en professionals:

• inzicht te geven in de nieuwste trends en ontwikkelingen

• overzicht te bieden in de veelheid aan informatie

• In staat te stellen om beschikbare kennis te koppelen aan de stedelijke praktijk

In 2020 zijn de kennisdossiers Woningmarkt, Schulden en ar- moede, Stedelijke vernieuwing en Omgevingswet het meest geraadpleegd.

• Aardgasvrije wijken

• Arbeidsmarkt en onderwijs

• Armoede en schulden

• Bevolkingsdaling

• Economische veerkracht

• Grensoverschrijdende arbeidsmarkt

• Klein wonen

• Langer zelfstandig thuis

• Omgevingswet

• Smart society

• Sociaal ondernemerschap

• Stedelijke vernieuwing

• Vitale binnensteden

• Vergunninghouders en asiel

• Woningmarkt

• Wooncoöperatie

Kennisdossiers over actuele, voor steden relevante thema’s

Activiteiten voor ons netwerk

Tweede Kamer verkiezingen:

aandacht voor opgaven in stad en regio

Verkiezingsdebat Ruimte en Wonen Aan de vooravond van de verkiezingen organiseerden vakblad Ruimte en Wonen, Platform31, Hogeschool Utrecht in februari 2020 een debat waarbij zeven aspirant Kamerleden in gesprek over de thema’s ruimte en wonen. Volgens onderzoek van I&O Research waren dit – door toenemende schaarste van beide - voor kiezers belangrijke thema’s voor de verkiezingen van 17 maart.

Onder leiding van Paul Gerretsen (Vereniging Deltametrapool) debatteerden SP, VVD, CDA, GroenLInks, PvdA, D66 en ChristenUnie in drie rondes over ruimtelijk beleid, woonbeleid en bestuur en uitvoering.

Verkiezingsnotitie Kompas voor keuzes In de Verkiezingsnotitie Kompas voor keuzes schetste Platform31 welke opgaven, uitdagingen en vraagstukken er in de nieuwe kabinetsperiode (2021-2025) op dorpen, wijken, steden en regio’s afkomen en wat dit vraagt van de Rijksoverheid. De centrale boodschap was dit keer: na jarenlange stelselhervormingen, is het nu zaak om het beleid te vernieuwen en te investeren in een veerkrachtige, duurzame en inclusieve samenleving.

Doel van de verkiezingsnotitie is om de programmacommissies van landelijke politieke partijen te inspireren om werk te maken van de lokale en regionale opgaven, vraagstukken en uitdagingen die de komende jaren om een actieve bijdrage van de Rijksoverheid vragen. De notitie reikt hen daarvoor handelingsopties en keuzemogelijkheden aan.

Met het oog op de Tweede kamer verkiezingen in maart 2020 vestigde Platform31 de aandacht voor de opgaven op het gebied van stad en regio.

Activiteiten voor ons netwerk

Bekijk het debat terug Bekijk de notitie

Analyse, duiding en reflectie op de Rijksbegroting 2021

Traditiegetrouw legt Platform31 de belangrijkste beleidsvoornemens van het kabinet voor het volgende jaar onder het vergrootglas. In onze analyse zoomen we in op de maatregelen die relevant zijn voor stad en regio, waaronder wonen en verstedelijking, duurzaamheid, economie, onderwijs en arbeidsmarkt, sociaal beleid en veiligheid.

In de analyse van de Rijksbegroting 2021 hebben we ook reacties opgenomen van enkele vertegenwoordigers uit ons kennisnetwerk.

Wat betekenen de voornemens van de Haagse ministeries voor de opgaves waar stad en

regio voor staan? Wat valt hen op? Daarnaast hebben we nadrukkelijk onze eigen dagelijkse praktijkervaring in vele over het land verspreide steden en dorpen laten meewegen. En we onderbouwden ons betoog met verwijzingen naar wetenschappelijke en populaire bronnen.

Zo slaat deze analyse een brug tussen praktijk, beleid en wetenschap.

Activiteiten voor ons netwerk

Bekijk de analyse