Inzameling van groente- fruit- en tuinafval (gft)

Inzameling van groente- fruit- en tuinafval (gft)

Datum: 11 december 2015

Aanleiding

- I M

gft-verzamelcontainers te vergroten en vrij toegankelijk te maken (verwijdering van slot).

- In een amendement van Groen Links wordt het college verzocht een alternatief scenario 1 uit te werken waarin de meeste gft

verzamelcontainers worden gebruikt voor de inzameling van plastic verpakkingsafval en

drankenkartons en de inwoners die dat wensen een gft rolemmer krijgen die iedere week wordt geleegd. Bij de hoogbouw, en op plekken bij de laagbouw waar de gft verzamelcontainers goed functioneren, kunnen deze worden behouden (met goede inwerpopening).

- Naast bovengenoemde optie worden in deze notitie ook andere opties onderzocht zodat een weloverwogen keuze kan worden gemaakt

Doelstelling

-

Inzameling van zoveel mogelijk groente- fruit en tuinafval ten behoeve van vergisting en

compostering. Het composteren van gft-afval levert meer milieuwinst op dan het verbranden van ongescheiden gft in het restafval.

-

Voorwaarde: de hoeveelheid gescheiden ingezameld gft-afval staat in verhouding tot de gemaakte inzamelkosten, ofwel er is sprake van een kosteneffectieve inzamelactiviteit.

Huidige situatie

- Er staan circa 240 semi-ondergrondse verzamelcontainers in Diemen waar bewoners (zowel de laag- als hoogbouw) te allen tijde hun groente- fruit- en tuinafval gescheiden kunnen aanbieden.

- De containers zijn uitgerust met een slot: alleen bewoners met een sleutel hebben toegang tot de containers. Het slot is bedoeld om oneigenlijk gebruik en vervuiling tegen te gaan.

- Het totale gft-aanbod in Diemen bedroeg in 2014 137.000 kilo, ofwel gemiddeld 5 kilo per inwoner per jaar. Gemiddeld 100 kilo gft per inwoner per jaar wordt ongescheiden bij het restafval aangeboden.

Met andere woorden: slechts 5% van het vrijkomende gft wordt aangeboden in de gft containers.

- De containers worden 1 x per 3 weken geleegd door Meerlanden. Enkele hotspots (veel gebruikte

D - per jaar.

- Ervan uitgaande dat de nauwe inwerpopening en het sleutelsysteem wel eens de oorzaak zou kunnen zijn van de lage respons zijn 7 containers bij wijze van proef omgebouwd. De inwerpopening is vergoot (zodat ook middelgroot tuinafval makkelijker kan worden aangeboden) en het slot verwijderd. De respons op deze containers is ongeveer met 30% verhoogd.

- De gft-verzamelcontainers nabij de hoogbouw worden vrijwel niet gebruikt. Vermoedelijke oorzaak:

men heeft geen tuin om het gft-afval buiten op te slaan. Geen tuinafval.

Keuze-opties

Naast de optie zoals genoemd in het amendement van Groen Links worden ter vergelijking ook alternatieve opties weergegeven, evenals de oorspronkelijke optie van scenario 1.

1. Amendement Groen Links: De huidige gft verzamelcontainers worden grotendeels bestemd voor de inzameling van plastic verpakkingsafval en drankenkartons. Bewoners in de laagbouw die dat willen krijgen een rolemmer voor gft die wekelijks aan huis wordt geleegd, naast de rolemmer voor restafval die eveneens wekelijks wordt geleegd. De gft verzamelcontainers bij de hoogbouw en de gft verzamelcontainers bij de laagbouw die goed functioneren (goede opbrengst en kwaliteit) blijven behouden. Daarvan worden de inwerpopeningen vergroot en het slot verwijderd.

Verwachte gft-opbrengst: ongeveer 250 kilo gft per huishouden die gebruik maakt van de gft rolemmer (ervaringscijfer gemeenten met stedelijkheidsklasse 1). Indien 20% van de

laagbouwwoningen (= 900 huishoudens) vrijwillig voor een gft rolemmer kiest, zou dat (900 x 250 =) 225.000 kilo gft kunnen opleveren. Ten opzichte van de huidige gft opbrengst van 137.000 kilo is dat een toename van 88.000 kilo. Ervan uitgaande dat er ook nog huishoudens van de resterende gft verzamelcontainers gebruik maken, wordt de toename geschat op 100.000 kilo gft per jaar.

Verwachte kostenconsequenties: totaal - per jaar extra kosten. Er moeten nieuwe rolemmers voor gft worden aangeschaft en uitgezet (900 stuks), en deze moeten wekelijks worden geleegd. Meer gft betekent meer composteerkosten maar ook minder verbrandingskosten restafval.

Alle 240 verzamelcontainers worden aangepast met een grotere inwerpopening: 60 daarvan (op plekken waar die goed functioneren) blijven bestemd voor de inzameling van gft, de overige 160 worden bestemd voor plastic verpakkingsafval en drankenkartons. Vanwege het volumineuze karakter van de afvalstroom zullen deze containers minimaal 3 x per week worden geleegd.

Voordelen:

- De gft-inzameling in Diemen krijgt een nieuwe stimulans. Ervaringen bij andere gemeenten is dat gft inzameling met individuele rolemmers resulteert in het hoogste inzamelresultaat.

- Alleen bewoners die dat wensen krijgen een tweede rolemmer. Bewoners die geen ruimte hebben voor een extra rolemmer maar wel graag gft willen scheiden kunnen gebruik maken van de resterende gft verzamelcontainers

- Meer verzamelcontainer voor plastic verpakkingsafval en drankenkartons betekent meer service (kortere loopafstand).

Nadelen:

- Inzameling van gft rolemmers op basis van vrijwilligheid kan leiden tot inefficiency bij de inzameling. Hoe minder bewoners vrijwillig participeren, hoe inefficiënter de inzamelwijze.

- De huidige gft verzamelcontainer hebben een inhoud van 750 liter. Indien deze gebruikt gaan worden voor het volumineuze plastic verpakkingsafval zullen de containers zeer snel vol zijn en zeer frequent moeten worden geleegd.

- De aangepaste gft-verzamelcontainers bij de hoogbouw zullen naar verwachting weinig rendement opleveren.

2. Idem aan keuze-optie 1 (amendement Groen Links) maar de gft verzamelcontainers die niet functioneren worden weggehaald in plaats van bestemd voor de inzameling van plastic verpakkingsafval en drankenkartons. Bij de hoogbouw wordt geen gft apart meer ingezameld.

De rolemmers worden een keer in de twee weken ingezameld, zoals dat ook landelijk wordt gedaan.

Verwachte gft-opbrengst: een toename van 100.000 kilo gft per jaar (idem aan scenario 1) Verwachte kostenconsequenties: totaal ongeveer - 3.000,- per jaar minder kosten. Door de niet functionerende gft verzamelcontainers weg te halen in plaats van te bestemmen voor plastic verpakkingsafval, worden er geen hoge inzamelkosten voor plastic verpakkingsafval gemaakt (de gft- verzamelcontainers zijn te klein voor het efficiënt inzamelen van plastic). Bovendien vallen de hoge onderhoudskosten van de verzamelcontainers vrij. Op den duur vallen ook de kapitaallasten van de

- per jaar vanaf 2019).

Voordelen:

- De gft-inzameling in Diemen krijgt een nieuwe stimulans. Ervaringen bij andere gemeenten is dat gft inzameling met individuele rolemmers resulteert in het hoogste inzamelresultaat - Alleen bewoners die dat wensen krijgen een tweede rolemmer. Bewoners die geen ruimte

hebben voor een extra rolemmer maar wel graag gft willen scheiden kunnen gebruik maken van de resterende gft verzamelcontainers (alleen voor de laagbouw)

- Kostenneutrale invoering

Nadelen:

- Inzameling van gft rolemmers op basis van vrijwilligheid kan leiden tot inefficiënte

inzameling. Hoe minder bewoners vrijwillig participeren, hoe inefficiënter de inzamelwijze.

- De lediging van de resterende gft-verzamelcontainers kan leiden tot een inefficiënte inzameling. Er is in feite sprake van een dubbel inzamelsysteem.

3. Iedere laagbouwwoning krijgt naast een rolemmer voor restafval ook een rolemmer voor gft. Beide rolemmers worden om de week geleegd (= het meest gangbare inzamelsysteem in Nederland voor laagbouw). Alle gft-verzamelcontainers worden verwijderd.

Verwachte gft-opbrengst: ervan uitgaande dat ongeveer 60% van de laagbouwwoningen (= ca. 2500 woningen) de gft rolemmer daadwerkelijk gaat gebruiken zal er naar verwachting (2500 x 250 =) 625.000 kilo gft per jaar worden aangeboden. Dat is een toename van 488.000 kilo gft per jaar.

Verwachte kostenconsequenties: - per jaar minder kosten. Er moeten nieuwe rolemmers voor gft worden aangeschaft en uitgezet (4280 stuks), en deze moeten 1 x per 2 weken worden geleegd. De inzamelkosten van de gft-rolemmers worden gecompenseerd door de lagere inzamelkosten van de rolemmers voor restafval. Meer gft betekent meer composteerkosten maar ook minder verbrandingskosten restafval. Alle 249 gft-verzamelcontainers worden verwijderd hetgeen een forse besparing oplevert (ledigingskosten + onderhoud). Op den duur vallen ook de kapitaallasten van de containers vri - per jaar vanaf 2019).

Voordelen:

- Deze optie levert naar verwachting de meeste gescheiden gft-afval op (bron: Benchmark huishoudelijk afval). De gft-inzameling in Diemen krijgt een extra stimulans. Niet alleen doordat de gft rolemmer meer gemak biedt dan de gft verzamelcontainers, maar ook doordat de inzamelfrequentie voor restafval wordt verlaagd.

- Ten opzichte van de huidige situatie wordt er een besparing gerealiseerd van ongeveer 16.000,- per jaar.

Nadelen:

- Gft-scheiding is minder vrijblijvend. Er wordt verwacht dat ieder huishouden uit de laagbouw gft gaat scheiden en een tweede rolemmer accepteert.

- Niet iedere laagbouwwoning heeft ruimte voor het stallen van een extra rolemmer.

- De rolemmers voor restafval en gft worden alternerend om de week geleegd. Dat is minder vaak dan nu het geval is. Kanttekening is wel dat er in de huidige situatie maar 60% van de rolemmers per inzameldag wordt buitengezet (met andere woorden: veel huishoudens bieden de rolemmer al om de week voor lediging aan).

4. Alle huidige gft-verzamelcontainers blijven bestemd voor de gescheiden inzameling van gft. De inwerpopening wordt vergroot en het slot verwijderd. Er worden geen gft rolemmers verstrekt aan

bewoners die dat wensen (= oorspronkelijke M

Verwachte gft-opbrengst: een toename van 40.000 kilo gft per jaar. Er mag worden uitgegaan van een zelfde procentuele toename als bij de 7 test gft-verzamelcontainers (+50%).

Kostenconsequenties: deze optie is nagenoeg kostenneutraal. De aanpassingskosten van de gft- containers worden zo goed als volledig gecompenseerd door de inverdieneffecten bij de verwerking.

Voordelen:

- Ieder huishouden kan 24uur en 7 dagen per week gft-afval kwijt.

- Geen (extra) rolemmer in de tuin

- Met de vergrote inwerpopening wordt het makkelijker om tuinafval in de verzamelcontainers aan te bieden.

Nadelen:

- Gft-afval inzamelen met verzamelcontainers levert niet het beste scheidingsresultaat op.

Bovendien is de kans op vervuiling (restafval in de gft-verzamelcontainer) groot.

- Deze optie draagt niet bij aan het stimuleren van de afvalscheiding in Diemen.

5. Geheel stoppen met het gescheiden inzamelen van gft-afval. Alle gft-verzamelcontainers worden weggehaald.

Verwachte gft-opbrengst: een afname van 137.000 kilo gft per jaar (= huidige inzamelresultaat).

Kostenconsequenties: - per jaar minder kosten. Alle 249 gft-

verzamelcontainers worden verwijderd hetgeen een forse besparing oplevert (ledigingskosten +

O

110.000,- per jaar vanaf 2019). De verwerkingskosten nemen toe: het verbranden van ongescheiden gft is duurder dan het composteren van gescheiden gft.

Voordelen:

- Deze optie levert de hoogste besparing.

Nadelen:

- Diemen gaat met deze optie tegen de landelijke trend in. Zonder gescheiden gft-inzameling is de landelijke scheidingsdoelstelling vrijwel onhaalbaar.

- Communicatief gezien wordt het verkeerde signaal afgegeven aan de bewoners. Het is slecht uit te leggen dat het gft weer bij het restafval moet, terwijl andere afvalstromen wel

gescheiden moeten worden aangeboden.

Afwegingsmatrix

Optie 1

Verwijderen niet- functionerende gft-verzamel- containers; gft- rolemmers op vrijwillige basis (1 x per week legen) Slecht

functionerende gft- verzamelcontainers worden

omgebouwd tot plastic container

Optie 2

Verwijderen niet- functionerende gft-verzamel- containers; gft- rolemmer op vrijwillige basis

Slecht

functionerende gft- verzamelcontainers worden verwijderd

Optie 3

Verwijderen alle gft-

verzamelcontainers;

gft-rolemmers bij alle laagbouw die 1 x 2 weken worden geleegd. Restafval rolemmer wordt ook 1 x per 2 weken geleegd (= meest gangbare systeem in Nederland)

Optie 4

Alle gft-

verzamelcontainers worden aangepast (grotere

inwerpopening + verwijderen slot)

Optie 5

Verwijderen alle gft- verzamel-containers, geen alternatief Er wordt geen gft meer gescheiden ingezameld in Diemen

Milieu 100.000 kilo meer gft per jaar (+75%)

100.000 kilo meer gft per jaar (+75%)

488.000 kilo meer gft per jaar (+250%)

44.000 kilo meer gft per jaar (+30%

137.000 kilo minder gft per jaar

(-100%)

Kosten - meer

kosten per jaar

Kostenneutraal - minder kosten per jaar

Kostenneutraal - minder

kosten per jaar Service Op basis van

vrijwilligheid

Op basis van vrijwilligheid

Op basis van verplichting

Op basis van vrijwilligheid

Geen gft service meer

Voorstel

Optie 3 biedt het hoogste scheidingsresultaat maar is bij een eerdere behandeling in de Raad afgewezen. De op een na beste optie lijkt optie 2. Deze optie biedt vanuit service- en milieu-optiek het meeste voordeel en kan kostenneutraal worden ingevoerd.

Bij optie 2 is er voorzichtigheidshalve van uit gegaan dat 20% van de laagbouwhuishoudens de gft rolemmer accepteert. Dit is tevens een ondergrens waarop nog sprake kan zijn van een efficiënte inzamelactiviteit. Om er zeker van te zijn dat deze 20% ook daadwerkelijk wordt gehaald wordt voorgesteld om voorafgaande aan de invoering een bewonersinventarisatie te houden om na te gaan hoeveel % van de laagbouwwoningen een rolemmer voor gft aanvragen.

Indien minder dan 20% van de huishoudens uit de laagbouw interesse toont wordt voorgesteld om niet optie 2 maar optie 4 uit te voeren.

Communicatie

De bewoners worden buurtgericht gevraagd de voorkeur van de wijze van afvalinzameling aan te geven voor gft De bewoners van de laagbouwwoningen ontvangen hiervoor een brief. Hierover zal ook de website diemen.nl, social media, het Diemernieuws en de Diemen Info ingezet worden.

Communicatie afvalinzameling algemeen

Het is belangrijk om te blijven communiceren over het hoe en waarom van gescheiden afvalinzameling. De scheidingspercentages in Diemen zijn niet rooskleurig. Willen we de landelijke doelstellingen (75% minder restafval in 2020 tegen 25% nu in Diemen) halen dan moet er een gedragsverandering bij onze inwoners tot stand komen. Echter de wijze waarop, met wie en via welke kanalen vanaf 2016 gecommuniceerd en

geïntervenieerd wordt is afhankelijk van de keuzes, zoals hier voorgelegd, die gemaakt worden door college en raad. Na het besluit (eind 2015) wordt een communicatieplan opgesteld. Zeker is dat communicatie over afval scheiden vraagt om een lange adem en het regelmatig en consequent blijven herhalen van de boodschap.

Gedragsverandering en communicatie

Veel veranderingen gaan over gedrag, zo ook afval scheiden. Mensen moeten de regels kennen om het juiste gedrag uit te kunnen voeren maar gedrag moet ook gefaciliteerd worden. Vaak zijn (fysieke en

sociale) omgevingsfactoren de belangrijkste stimulans voor gedrag. Met communicatie alleen red je het niet. Veel van ons gedrag is automatisch, daar denken we niet over na. Hier bereiken we mensen niet met informatie. -We leggen het nog één keer uit-, heeft dus geen zin. We zullen andere wegen moeten bewandelen. Dat kan door in te spelen op het automatisch gedrag via landscaping (vormgeven van de omgeving), ondersteunt met normcommunicatie en het activeren van sociale factoren.

Wat doen we al en blijven we in de toekomst ook doen

Aan het belang van gescheiden afvalinzameling wordt al consequent aandacht geschonken:

 Diemen Info

 Diemer Nieuws

 Website en gemeentegids

 Acties: vuurwerk- en kerstboominzamelactie, Wecycle, scholenproject zwerfafval

 Buurtplatforms

Aandachtspunten

Accenten kernboodschappen verschillende doelgroepen:

 afval scheiden levert minder restafval op. Goed voor het milieu maar ook voor de portemonnee.

 hergebruik van materialen stimuleren, grondstoffen worden steeds schaarser

 opdracht vanuit het Rijk, 75% minder restafval in 2020

 andere gemeenten zijn al veel verder

 afval scheiden is de norm

 voorbeelden uit de eigen omgeving van goed scheiden

 aandacht voor het misverstand dat al het afval na inzameling weer gewoon bij elkaar gegooid wordt.

Afbreukrisico

 Geen duidelijk verhaal richting bewoners over de doelstelling

 Veel veranderingen in korte tijd m.b.t. het afvalbeleid (=slecht tot niet uit te leggen)

Projectmatig

In februari 2016 zal de bewoners gevraagd worden of zij gebruik willen maken van een rolemmer voor de inzameling van gft. In maart worden de bewoners geïnformeerd over van welk inzamelmiddel zij gebruik

kunnen maken en wanneer zij de wijziging kunnen verwachten. Vanaf het voorjaar 2016 worde de nieuwe inzamelwijze ingevoerd.