Ongeveer éénderde van de leden van de partij . . . is vrouw

Urf6(2LIJK 30M~l MC€1' U H61 l~e:,GVUL.D6- ((JÇ'Muu6421~L.G\}6t2G~OP HGT G€M6GN\6HUI?

I~ R.AAIS.

Zichtbàar resultaat

H

resultaten opgeleverd. Het financieringstekort daalt en het ziet er naar uit dat dit CDA- VVD-kabinet- wanneer het tijd van leven krijgt- de terugdringing tot 7,5% in 1986 haalt! Voor wie murw is geworden van de astronomische bedragen die in het geding zijn, zal echter één getal wél spreken: 50.000 mensen kunnen door dit beleid aan de slag blijven; zien zich niet geconfronteerd met het spook van de werkloosheid.

De mentaliteitsombuiging van onze bevolking tot een nuchtere realiteitszin was en fs niet gemakkelijk. Meer dan tienjaar te lang is men doorgegaan met op te grote voet te leven, te hoge eisen te stellen, terwljl het niet meer kon worden opgebracht. Na de mededeling van de toenmalige premier Den Uyl tijdens de eerste energiecrisis dat het nooit meer zou worden zoals het was, ontstond even de schrik. Vier weken reed heel Nederland op benzine bonnen, maar daarna hernam het "gewone" leven zijn gangetje en leefde de doorsnee burger weer in de overtuiging dat het allemaal wel mee zou vallen.

Het viel niet mee. Het bezuinigingsbesefvan het kabinet VanAgt-Wiege,l, neergelegd in Bestek '81, vond de geesten nog niet rijp. Het parlement schoot deze noodzakelijke en van visie getuigende plannen grotendeels aan flarden.

Na het kortstondig aanzijn - van regeren kan men amper spreken - van het kabinet VanAgt-Den Uyl was de financiële chaos compleet. De huidige regering moest rigoureus ingrijpen. Een bezigheid, waarmee men niet de top- tien van de populariteitspolls kan halen. De eerste positieve resultaten zijn nu na anderhalfjaar zichtbaar. We zijn op de goede weg, maar we zijn er nog lang niet.

Niet alleen voor het kabinet en de regeringspartijen is het een moeilijke tijd.

Ook voor u, VVD-leden! Nu is echter het punt gepasseerd waarop het schijnbaar onverdedigbare verdedigd moest worden. Nu zijn de eerste positieve resultaten zichtbaar. Hieruit is de kracht te putten voor een grote inzet bij de Europese verkiezingen van 14 juni aanstaande. Hieruit is de motivatie te halen aarzelenden over de VVD-streep te trekken.

Aan de binnenzijde van de cover treft u de verkiezingsaffiche. Gebruik hem!

Hang hem voor het raam, zodat de onbekendheid ten aanzien van de Europese verkiezingen bekendheid wordt. Dan kan in juni een tweede positiefresultaat dit jaar worden bereikt door uw steun, namelijk een goede uitslag voor de VVD/ELD.

22 mei 1984

Staatssecretaris Brokx met het eerste exemplaar van de ,.Info". Rechts Pol de Beer, links Lex de Lange (foto Miehiel Sablerolle)

U

Daarin treft men de subjectsubsidies, objectsubsidies, de doelgroepen, de grondslagen, de begroting 1984 en de procedures in een voor ieder begrijpelijke taal. Bij de aanbieding van het eerste exemplaar aan VROM-staatssecretaris Gerrit Brokx vertelde Pol d.e Beer dat hij en Lex oorspronkelijk niet van plan waren iets voor publikatie te maken. "Gezien de vele vragen en brieven over dit onderwerp zijn we uit pure wanhoop voor onszelf bt~gonnen alle regelingen samen te vatten."

Zo ontstond een zakboekje van ruim 130 pagina's, dat jaarlijks zal worden aangepast, dat een leidraad kan zijn voor volkshuisvestingsprofessionals en belanghebbendem. Pol de Beer sprak de hoop uit dat het boekje met het jaar dunner zal worden doordat de regering erin slaagt de regelgeving te vereenvoudigen en te stroomlijnen.

Staatssecretaris Brokx sprak.zijn respect uit voor het immense werk dat voor deze pocket is verricht. "Als je ziet wat een kamerlid als klein baasje allemaal zelf moet dOtm ... "Hij beaamde volmondig dat de regelingen op het gebied van Volkshuisvesting veeLzijdig zijn en niet altijd voor de betrokkenen duidelijk zijn. "Ik hoop hartgrondig dat er brede vraag naar deze Info zal zijn en ik heb de overtuiging dat in samenwerking met het parlement dit boekje dunner wordt."

De Info Volkshuisvestingssubsidies 1984 (ISBN 90 6095 393 2) is bij de boekh1andel te bestellen of direct bij de VUGA-uitgeverij, Postbus 16400, 2500 BK 's-Gravenihage.

Kosten f 23,- voor niet abonnees en f 19,50 voor abonnees. ·

Reny Difkman 1

VVD radio- en t.v.-uitzendingen

Vóór de Europese verkiezingen op 14 juni zijn nog twee VVD radio- ent. v.- uitzendingen!

t.v.: 30 mei 18.45 uur -18.55 uur Nederland I 8 juni 20.28 uur- 20.38 uur Nederland I radio: 29 mei 18.20 uur- 18.30 uur Hilversum I I

4 juni 8.55 uur- 9.05 uur Hilversum//

Ongeveer éénderde van de leden van de partij . . . is vrouw

Tot hen richten wij ons

in dit artikel in het bijzonder.

Een aantal jaren is

gesproken over het belang en de plaats van de

"Organisatie Vrouwen in de VVD". De 62e Algemene Vergadering in 1982 te Venlo heeft het hoofdbestuur gevraagd een beleid uit te werken waarin een actieve

"Organisatie Vrouwen in de VVD" moet blijven, maar waarbij vrouwen niet automatisch moeten zijn aangesloten. De statuten van de stichting zijn nu op

zodanige wijze aangepast dat een meer democratische structuur werd verkregen.

Op de vraag waarom u een positieve stap moet nemen in de richting van de

"Organisatie Vrouwen in de VVD", is een aantal antwoorden te geven.

Alhoewel vanuit de liberale visie mannen en vrouwen gelijkwaardige mensen zijn, hapert er nog wel eens wat aan dat gelijkwaardige functioneren, omdat:

- ook liberaal denkende vrouwen politiek enjof sociaal maatschappelijk vaak achterblijven bij mannen;

- liberale vrouwen nog steeds ondervertegenwoordigd zijn in politieke functies;

- veelliberale vrouwen nog steeds denken dat politiek hen niet raakt terwijl in werkelijkheid de politiek hun leven bepaalt;

- veel vrouwen nog steeds

drempelvrees hebben voor deelname aan politieke activiteiten en

verantwoordelijke bestuursfuncties.

Het dagelijks bestuur van de Organisatie Vrouwen in de VVD (foto: Theo Meyer)

Behoort u niet tot de hierboven beschreven liberale vrouwen- omdat u volledig geïntegreerd en geaccepteerd bent of- omdat u zich "volledig geëmancipeerd" voelt ... , wil dan eens overwegen, dat de Organisatie Vrouwen in de VVD wellicht behoefte aan u heeft. Omdat uw ervaring en hulp erg veel zouden kunnen

betekenen voor al die vrouwen in onze partij, die nog niet zo ver zijn.

Ook deze vrouwen worden door de maatschappij gezien als lid van de groep vrouwelijke staatsburgers en zij

22 mei 1984

realiseren zich vaak niet, dat hun lot uiteindelijk op politiek niveau wordt bepaald.

Daarom alleen al is het wenselijk, dat méér vrouwen- met een warm hart voor "vrouwenbelangen"- actief aan de politiek willen meedoen. Daarom roepen wij u op kennis te nemen van en zo mogelijk mee te werken of denken over wat door liberale vrouwen vóór liberale vrouwen reeds is gedaan en in de nabije toekomst kan worden gedaan.

Wij vragen u daarom onderstaande bon in te vullen en te zenden aan Organisatie Vrouwen in de VVD.

Leity Wind,

Voorzitter Organisatie Vrouwen in de VVD

Jan Kamminga

Krasnapolsky 2juni

Mocht het u niet zijn gelukt een kaart voor de campagnestart in het Amsterdamse

Krasnapolsky te bemachtigen.

Vanaf 13.00 uur is de toegang gratis en kunt u luisteren naar Hans Nord, Gijs van Aardenne en Ed Nijpels.

Dit gratis programma duurt van 13.00 tot 15.00 uur (zie V & D van 8 mei pag. 12).

In het volgende nummer:

- Minister Winsemius over de Europese samenwerking op milieugebied;

- Hans Nord over vragen van Nederlanders over Europa;

- Het activiteitenschema.

Kenningsmakings- tournee Hans Nord

23mei ' 24mei

KC 's-Gravenhage KC Friesland, motelJoure,Joure KC Rotterdam, 29mei

hotel Atlanta, Rotterdam

4

IM

HUIZENPRIJZEN MOETEN STIJGEN!

Situatie:

Het is bar slecht met de prijzen van bestaande woningen.

In 9 van de 10 gevallen worden tegenwoordig de huizen verkocht voor bedragen die lager liggen dan de stichtingskos- ten.

Feitelijk wordt dat onroerend goed dus verkocht onder de kostprijs.

Eind '82 was er sprake van een dieptepunt in de prijzen en na een korte prijsverbetering ( 1 e halfjaar '83) zakten de huizenprijzen terug naar ongeveer dat niveau. En daar zijn ze nu nog, maar voor hoe lang?

Feiten:

Hoewel de lage prijzen in de bestaaride bouw de nieuwbouw (vrije sector) praktisch alle wind uit de zeilen nam, zal in 1984 de nieuwbouw in de vrije sector verdubbelen t.o.v. 1983.

De rente is relatief laag (onder de 9 %, óók voor tophypotheken!) en kan voor 10 jaar worden vastgezet.

Het economisch klimaat verbetert en de ontwikkeling van de beursnoteringen is stormachtig geweest.

Het eigen huis is een fiscaal vriendelijke belegging (waar nog woonplezier aan te beleven is ook). Iemand met

f 40.000,- belastbaar inkomen, die f 10.000,- rente betaalt heeft f 3.200,- belastingvoordeel en ruim·

f 1.300,-A. O.W. I A.W.W.-premie voordeel.

Hij betaalt nog maar f 5.500,-netto rente per jaar.

Wie f 65.000,-verdient en f 15.000,-rente betaalt, komt op dezelfde netto f 5.500,-uit.

Natuurlijk moet men, behalve rente betalen, ook nog aflossen en het huis onderhouden, maar toch ... kopen is veelal goedkoper dan huren, zeker op termijn!

Verwachting:

Verwacht mag niet worden dat huizenprijzen zich zo explosief zullen ontwikkelen als de beurskoersen.

Wèl is een stijging van 20 % binnen twee jaar heel normaal te achten. Daarvoor hoeft de prijs van het gemiddelde huis alleen nog maar te stijgen tot de feitelijke produktiekosten.

Op een huis van f 140.000,-kan dat een netto belastingvrije vermogenswinst van f 30.000,-betekenen, waar- bij valt te bedenken dat de overdrachtskosten over de thans zo lage prijzen evenredig lager zijn.

Wordt het geen tijd dat u eens serieus over aankoop van een huis gaat denken?

Het Hypotheekcentrum maakt héél overzichtelijk rekenwerk voor adspirant huizenkopers, dat gebeurt snel en koste- loos.

Bel gerust voor informatie, àls de kans op een leuk huis zich voordoet, dan weet u al wat uw financiële mogelijkheden zijn.

Tip:

Bel 010 - 143311 ... óók al om toezending van het gratis "Oranje Boekje" te vragen.

voor a c a d e m i c i

RAAD VAN TOEZICHT:

01 0-14.33.11. * (of 05 3-35.13.04 voor Oost-Nederland)

POSTBUS 2600 ROTTERDAM

voorzitter· prof. dr. R. Bannink (econoom); leden: -prof. dr. J. Bergsma (klinisch psycholoog). ir. D.J. Brink b.i.

(architect B.N.A.). prof. dr. H.G. Schutte Nordholt (cultureel antropoloog). J.P. l<ostense (register accountant).

5

vrouvven Omdat politiek je leven

bepaalt

Aansluiten bij een politieke vrouwenorganisatie is geen vrijblijvende zaak. Niet voor niets hebben de "Vrouwen in de VVD" als

hoofddoelstelling de

integratie van vrouwen in de maatschappij.

Reeds twee eeuwen geleden, onder invloed van de Amerikaanse en Franse revoluties waarin strijd werd geleverd om idealen als onafhankelijkheid, vrijheid en gelijkheid, gaven vrouwen uiting aan hun verlangen naar gelijke rechten. In Frankrijk was het Olympe de Gouges die met haar "Déclaration des droits de la femme et de la citoyenne" een tegenhanger bood aan de "Verklaring van de rechten van de mens en burger" en in Engeland publiceerde Mary Wollstonecraft haar nog altijd actuele pleidooi

"Vindication of the rights of woman".

Velen na hen hebben, voortbordurend op dit stramien, geijverd voor verbetering van de positie van vrouwen in de maatschappij.

Twee eeuwen vrouwengeschiedenis hebben ons gebracht, waar we thans zijn en het einddoelligt nog steeds ver voorbij onze horizon. Vooral de laatste jaren echter zijn maatschappelijke veranderingen in een

stroomversnelling geraakt. Techniek en welvaart, betere gezondheidszorg en middelen tot geboortenregeling alsook een verhoogd opleidingsniveau hebben onze manier van leven drastisch gewijzigd. Dat heeft zijn weerslag gegeven op het persoonlijke vlak: mensen zijn vrijer geworden in hun relaties, de familiebanden worden losser, het kindertal is sterk

afgenomen, er wordt meer gescheiden dan getrouwd. Wie in deze wereld het

"I

spoor bijster raakt, houdt vast aan oude zekerheden. Terecht maakt men zich zorgen om de grote werkloosheid, het toenemend drugsgebruik,

criminaliteit, gebroken gezinnen, discriminatie en oorlogsdreiging. Het zijn problemen die ons dagelijks bezighouden. Daarbij vergeleken lijken de zaken waarvoor de

vrouwenbeweging zich sterk maakt in het niet te zinken. Toch is het voor vrouwen van levensbelang om aan de discussie te blijven deelnemen. De politiek- en in ons geval de organisatie

"Vrouwen in de VVD"- behoort het platform te zijn waar verschillende meningen samenkomen. Dààr worden de spelregels opgesteld die bepalen hoe de samenleving - ànze

samenleving- wordt ingericht. Een nieuwe generatie vrouwen is op weg naar een samenleving waarin voor mannen en vrouwen gelijke keuzemogelijkheden bestaan. Naar een leven waarin voor ieder mens de elementen werk, zorg, ontspanning, ontplooiing en inzet voor de gemeenten meer met elkaar in

ev~nwicht zijn dan tot nu toe het geval was. Dat is een streven belangrijk genoeg om over mee te praten. Zorg dus dat u er bij bent en maak gebruik van de mogelijkheden die de

organisatie" Vrouwen in de VVD" u biedt.

Aansluiting bij de "Vrouwen in de VVD" brengt geen extra kosten met zich mee. De organisatie is zowel plaatselijk als regionaal, provinciaal en landelijk actief. Via uw centrale vertegenwoordigsters (adressen bekend bij het secretariaat van de

"Vrouwen in de VVD" en van uw Kamercentrale) kunt u alle informatie krijgen over activiteiten in uw

omgeving. De vrouwenorganisatie heeft bovendien een eigen periodiek

"de Liberale Vrouw" waarop u zich

I)·

Anita Wagernakers

kunt abonneren en een informatieblad

"Intern" met respectievelijk politieke achtergrondinformatie en

organisatorisch nieuws. Verder verzorgen de "Vrouwen in de VVD"

cursussen, themadagen,

discussiebijeenkomsten en dergelijke en niet te Vergeten het jaarlijkse congres te Lunteren waar standpunten over politieke onderwerpen worden ingenomen. Voldoende redenen om u als belangstellende aan te melden via de bon op pagina 4. Bedenk dat de politiek te belangrijk is om er ons

·.·.·.·.·

·.·.·.·.·

·.·.·.·.·

afzijdig van te houden. De "Vrouwen ... ..

~~ 0 ^d: 1 ~~~; ~·;:;'"de pol;t;ek • ~~j~

I ~

De Europese start van de komende verkiezlngen begon op zaterdag 12 mei in Brussel. Liberalen uit alle EG-landen waren hiervoor uitgenodigd en ook

aanwezig. Grieken, Italianen, Duitsers,

Engelsen, Fransen, Denen, Luxemburgers, Belgen en Nederlanders broederlijk bij elkaar.

Hier bleek weer eens dat liberalen, waarvandaan ze ook komen, dezelfde

politieke ideeën hebben. De Europese Liberaal-

Democraten (ELD) vormen ook de enige partif met één program.

De officiële start begon met een voetbalwedstrijd. Een van de deelnemers was onze partijvoorzitter Jan Kamminga. Daarna hielden politieke kopstukken uit heel Europa voor zo'n duizend congres,gangers toespraken. Martin Bange mann, fractievoorzitter van deELDen lijsttrekker voor het Europees Parlement voor de Duitse I liberale partij (FDP) pleitte in een roespraak voor een écht verenigd Europa. "Wij liberalen moeten vechten t<:gen diegenen die Europa niet willen. Wij

zijn Europeanen en dat zullen wij blijven. Samen moeten wij vechten tegen de bureaucratie uit alle lidstaten. Wij, liberalen, moeten hier iets aan blijven doen." Verder zei hij:

"Europa moet zelf beslissen over onze veiligheid." En: "Alleen samen kunnen wij de enorme werkloosheid terugdringen." Tot slot zei

Bangemann: "Liberalen zijn een echte grote familie. Waar u ook komt, men heeft dezelfde opvattingen. Ik doe daarom een beroep op iedereen om naar de stembus te gaan."

's Avonds werd in het centrum van Brussel een groot feest gegeven. Daar hoorde ik van Belgen dat op zondag zo'n 15.000 mensen naar Leuven zouden komen op een gezamenlijke PVV (Vlaams liberale partij)-ELD bijeenkomst. Als nuchtere Hollander geloofde ik dit niet. "Het zal wel een Belgische voorspelling zijn," zei iemand. De volgende morgen moest ik in Leuven echt drie keer in mijn ogen wrijven. In een enorme hal waren inderdaad zo'n 15.000 mensen bijeen gekomen. Om een indruk te geven:

Een parkeerterrein vol bussen en auto's, zo'n zeven duizend bezette stoelen, iedere Vlaamse afdeling (een paar honderd) met een eigen

verkiezings-en hapjeskraampje. Het is voor Nederlanders ongelooflijk wat hier gebeurde.

Een perfecte organisatie met spreekbeurten van Vlaamse voormannen, zoals Guy Verhofstadt

. L

en Willy de Clercq. Werkelijk iedereen was daar! Alle Belgische ministers en staatssecretarissen bijvoorbeeld. Onze fractievoorzitter, Ed Nijpels, was als gastspreker uitgenodigd. Ik denk dat dit de grootste zaal was waar Nijpels ooit gesproken heeft. Het enthousiasme van de mensen was enorm. U zult zich kunnen voorstellen datje kippevel kreeg als de menigte begon te applaudiseren. En dat gebeurde vaak en heftig. Overigens werd

tegelijkertijd in Brussel een zelfde bijeenkomst georganiseerd door de Waalse liberalen (politieke leiders werden per helicopter heen en weer gevlogen). Ook daar waren duizenden mensen aanwezig.

Kortom de start van de Europese campagne was overweldigend. Voor Nederlandse begrippen

onvoorstelbaar! Met recht kun je zeggen dat mensen die hier niet zijn geweest, echt iets hebben gemist.

j ~ '

I :I

Miehiel Krom •

22 mei 1984

. J • .. . :·· .·:

::::::::::::~;:::::~::::;::::::::::::::::::::::::~::::::::::::=:=:{:::::::::::::::::~::::::::::::~:::::::::::::::::::::::iN

r

Jongeren

tussen Vraag en Aanbod

Anno 1984 hebben wlj in Nederland te maken met een omvangrijke werkloosheid die qua omvang het niveau in de jaren dertig dreigt te evenaren. A/et name jongeren zijn hiervan het

slachtoffer.

Deze studie van de Prof. Mr. B.M.

Teldersstichting geeft wegen aan om de positie van de jongeren op de arbeidsmarkt structureel te versterken. De aanbevelingen laten zich samenvatten in de onderstaande 10 punten:

CD Omdatjeugdwerkloosheid grotendeels het gevolg is van de algehele werkloosheid, moet er in de eerste plaats worden gewerkt aan een structureel herstel van onze economie.

Deregulering en kostenbeheersing zijn een noodzaak om tot rendements- en groeiherstel te komen.

® Een geringere regelgeving door de overheid is ook noodzakelijk om de belemmeringen weg te nemen die jongeren ervan weerhouden initiatieven te ontplooien om zelf als ondernemer aan de slag te gaan.

® Deregulering is ook te bevelen op het gebied van het ontslagrecht. Dit ontslagrecht immers verklaart mede waarom werkgevers zich

terughoudend hebben opgesteld bij het in dienst nemen van jongeren. De samenstellers van dit geschrift menen dan ook dat de via de directeur van het Arbeidsbureau lopende procedures bij individueel ontslag vanjongeren tot 25 jaar pas nodig zijn na een

dienstperiode van twee jaar bij dezelfde werkgever.

@ Een verband tussen de invoering van het wettelijk minimum jeugdloon en de groei van de jeugdwerkloosheid is dubieus. Dit neemt niet weg dat de eventueel noodzakelijke neerwaartse aanpassingen van de feitelijk uitbetaalde jeugdlonen niet

belemmerd mogen worden door een te hoog niveau van het wettelijk

minimum jeugdloon. Is dit het geval, dan mag niet worden geaarzeld dit

minimum te verlagen. Vooralsnog is er geen reden het minimum aan te passen.

® De aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt kan sterk worden verbeterd door een groei en verhoging van de kwaliteit van het leerlingwezen.

Wanneer de overheid de financiële last die gepaard gaat met het scheppen van leerlingplaatsen overneemt, zal het nu bestaande structurele tekort aan leerlingplaatsen wellicht verdwijnen.

® De aansluitingsproblematiek kan ook verminderen door een betere voorlichting op school met betrekking tot de arbeidsmarktperspectieven.

0 Werken met behoud van uitkering en vormen van "terugploeging van sociale uitkeringen" ten behoeve van werk voor jongeren zijn aan te bevelen instrumenten om met name de "harde kern" van de jeugdwerkloosheid te bestrijden. Een en ander moet zo gebeuren dat concurrentievervalsing zoveel mogelijk wordt voorkomen.

® Bovenstaande aanbevelingen zijn onvoldoende om de jeugdwerkloosheid substantieel te bestrijden. Gezien de groei van het arbeidsaanbod en de uitstoot van arbeid als gevolg van technologische ontwikkelingen, valt niet te ontkomen aan vormen van arbeidsduurbeperking. De overheid moet een beroep doen op de sociale partners om in vrijheid tot afspraken omtrent de verkorting van de

arbeidsduur te komen. Voorts dient de overheid het voorbeeld te geven door met centrales van overheidspersoneel tot die afspraken te komen die zij de sociale partners aanbeveelt.

Vooralsnog is er geen noodzaak tot dwingende overheidsvoorschriften op dit punt. Alleen wanneer de sociale partners op basis van vrijwilligheid niet geraken tot een

arbeidsduurbeperking van voldoende omvang, is het wellicht noodzakelijk vormen van arbeidsduurbeperking dwingend op te leggen.

® Arbeidsduurverkorting mag de vitaliteit en groeipotentie van de Nederlandse economie niet aantasten.

Dit betekent onder andere dat de beperking van de arbeidsduur gepaard

8

moet gaan met een voldoende mate van inkomensreductie. Van

kostenverhoging e:n vermindering van de bedrijfstijd mag zeker geen sprake zijn.

Immers, herstel van de bedrijfsrendementen is een

noodzakelijke voorwaarde om uit de huidige crisis te g•eraken.

@ Ondanks het gebruik van bovenstaande instrumenten, zullen een aantal jongen~n geen werk vinden.

De samenleving m1ag deze jongeren niet aan hun lot overlaten. Stimulering van vrijwilligerswerk, alsmede instandhouding- zonodig uitbreiding vansociaal-culturele voorzieningen voor jonge werklozen- moeten dan ook positief worden beoordeeld.

Deze studie geeft geenjeugdwerkplan met een becijferimg van de effecten van de voorgeste I de maatregelen, zoals men recentelijk aantreft in rapporten over jeugdwerkloosheid.

Dergelijke plannen suggereren ten onrechte de mog:elijkheid op korte termijn en op dil"igistische wijze de jeugdwerkloosheid te verlagen en de resultaten van d,e plannen nauwkeurig te kwantificeren.

De werkgroepdie dit rapport heeft geschreven is ni•et overdreven optimistisch wwt betreft de effectiviteit van de te hanteren instrumenten. Daarmee heeft zij geen bijdrage willen leveren aan het

"doemdenken", maar de noodzaak willen onderstrepen tot een herverdeling (im eerste instantie op basis van vrijwilligheid) van de bestaande arbeidsplaatsen, naast de noodzaak vanrendements-en groeihersteL

Het rapport is t,e verkrijgen door overmaking vanf 12,50 op postrekening nr. 33.49.769 t.n.v.

de Prof Mr. B. M. Teldersstichting,

Koninginnegra.~:ht 55a. 2514AE s-

Gravenhage. onder vermelding van geschrift nr. 51.

f'

Ons Tweede Kamerlid Erica Terpst ra besteedde de helft van haar Paasreces op wel heel bijzondere wijze. Als

onbezoldigd medewerkster draaide zij een weekje mee in een bejaardenoord in Utrecht. Niet als belangstellende toekijkster, maar in werkschort en met opgestroopte mouwen. Op de ziekenafdeling werkte zij bij de intensieve verzorging van de (voor een deel psycho-geriatrische)

patiënten die zzj hielp verschonen, voeden en troosten. Op de woonetages zeemde, poetste en boende zij samen met de huishoudelijke dienst. Zij assisteerde bij het rondbrengen van de maaltijden en waar nodig bij het eten zelf Met een vrijwilliger van het VVV begeleidde zij een bewoonster naar het ziekenhuisspreekuur. Zij deed mee met

bejaardengymnastiek en verfde eieren op de recreatie- ochtend. Zij was koffiejuffrouw, receptioniste/telefoniste, woonde vergaderingen bij van zowel de ondernemingsraad, de staf als de bewonerscommissie, ging met de

maatschappelijk werkster op huisbezoek bij een mogelijk toekomstige bewoonster, had indringende gesprekken met bewoners, medewerkers, huispastor enz. enz. Kortom:

uitgerekend in de week dat het geruchtmakende interview van Minister Brinkman over parlementariërs die te ver van het gewone leven af zouden staan, was Erica in de praktijk zoals ze zelf zegt: "lekker bezig". Op ons verzoek volgen hier enige indrukken die zij opdeed.

R.D.

Leerzaam weekje in

bejaardenoord

9

L

In de nu zeven jaar dat ik in de Kamer het ouderenbeleid mocht doen, waarbij ik door talloze werkbezoeken aan bejaardenoorden en

verpleegtehuizen overal in het land heb getracht me een beeld te vormen van de vele facetten van het beleid voor verzorgingsbehoeftige ouderen, heb ik nimmer zo indringend de mens achter de cijfers ontmoet als in deze week. Hoe goed een werkbezoek ook georganiseerd is en hoe deskundig je gesprekspartners de problemen ook schetsen, je blijft toch altijd een buitenstaander die na een paar uur weer vertrokken is. Het maakt een wereld van verschil of je te hóren

22 mei 1984

krijgt dat door een strenger

indicatiesysteem de werklast van het personeel verzwaard wordt waardoor er steeds minder tijd overblijft voor persoonlijke aandacht of het

daadwerkelijk zelf meemaakt. Ik weet nu hoe het is een bellende bewoonster (met misschien welletterlijk hoge nood) te moeten laten wachten, omdat je nog bezig bent een ander in bed te

helpen die bij het uitkleden overvallen wordt door een troosteloos verdriet om een verloren tijd die nimmer

terugkomt ...

Is het dan allemaal kommer en kwel in bejaardenoorden, zijn bejaarden dan toch die zielige, arme oudjes?

Welnee! We hebben heel wat

afgelachen die week en ik heb ook heel wat piepjonge, weerbare 70+-ers ontmoet met- ondanks sommige ongemakken- meer vitaliteit dan stokoude 40-ers die ik ook ken!

"De" bejaarde bestaat niet en hoewel ik na die werkweek minder weet dan ik voor die week dacht te weten (als u begrijpt wat ik bedoel), is althans één (liberale) opvatting heel duidelijk bevestigd: ook bewoners van bejaardenoorden zijn zelfstandige individuen als u en ik. Je doet ze onrecht hen allen onder dezelfde noemer in een collectief zorgpakket te passen zodra zij de drempel van het verzorgingstehuis overgaan. Zoals ook niet iedere zelfstandig wonende 65+- er een zelfde pakket aan zorg via bejaardenhulp, gezinszorg of kruiswerk nodig heeft, heeft ook niet iedere bewoner van een bejaardenoord (ondanks de indicatiestelling) in dezelfde mate zorg nodig. Nu ook in bejaardenoorden bezuinigd zal moeten worden, is er reden temeer om te streven naar "zorg op maat", opdat een ieder alle zorg kan (blijven) krijgen die hij of zij nodig heeft en zeker niet minder dan dat, maar ook niet meer dan nodig is. Hoewel de door ons bepleite "zorg op maat", ook in een verzorgingstehuis, heel andere eisen zal gaan stellen aan het

management en de interne organisatie en zeker niet in één klap gerealiseerd kan worden, lijken mijn ervaringen te sporen met een recent

wetenschappelijk rapport waaruit blijkt dat slechts een derde van de bewoners uit een bejaardenoord het totaalpakket aan zorg echt nodig heeft.

De praktijk is doorgaans dat alle bewoners het hele zorgpakket krijgen

aangeboden. Ook ik heb kamers schoongemaakt van bewoners die heel goed zelf zouden kunnen stofzuigen (als ze maar een stofzuiger zouden hebben). Ook ik heb maaltijden bezorgd bij bewoners, inclusief gesmeerde boterhammen voor ontbijt en avondeten die daar best zelf voor zouden kunnen zorgen!

"Zorg op maat", blijkt hier en daar (ook in "mijn" bejaardenoord) ook al in beperkte mate op gang te komen.

Vooral in die verzorgingstehuizen die bij de opgelegde budgetbezuinigingen kiezen voor een flexibeler

bedrijfsvoering en interne

verschuivingen in zorg met de nadruk op wat de bewoners nog wel zelf kunnen. Hoe moeilijk dat

organisatorisch is, het lijkt me verre te verkiezen boven botte maatregelen die leiden tot krantenkoppen als

"verwarming in bejaardenoord moet drastisch naar beneden, bejaarden in de kou", die suggereren dat een bezuiniging van 260 miljoen gulden in een sector waar totaal 2,3 miljard gulden omgaat de meest onmenselijke maatregel is die dit kabinet maar kan nemen.

Het zou in het kader van dit artikel te ver voeren gedetailleerd in te gaan op alle samenhangende maatregelen die genomen moeten worden om daadwerkelijk ouderen zolang mogelijk zelfstandig thuis te laten wonen, op de financieringsoperatie van de intramurale ouderenzorg, de

~OOI.Vg,j MtT <:o~EEL

+IAl(_IVoote:i W~IC Z,E:

...IET~W~IG' t-UETVEEL ~~

I

10

geleidelijke verandering van aard en omvang van verzorgingstehuizen, de samenwerking bejaardenoord- verpleegtehuis enz. Ze komen allemaal aan de orde bij de thans in behandeling zijnde ingrijpende wetswijziging bejaardenoorden, waarover nog heel wat overleg nodig zal zijn. Onder andere over mijn voorstel te komen tot een mogelijke AWBZ-financiering voor individueel geïndiceerde extra (medische) zorg voor bewoners/patiënten die anders naar het (veel duurdere en ook AWBZ-gefinancierde) verpleegtehuis zouden moeten. Een dergelijke constructie zou ruimte kunnen bieden aan de extra benodigde zorg voor juist die categorie bewoners van

verzorgingstehuizen waarover ik na mijn werkweek vooral ben blijven piekeren.

Naar aanleiding van de stroom reacties die ik na het interview schriftelijk en telefonisch kreeg, moet me overigens nog een ding van het hart: wellicht ter geruststelling van al degenen die mij bezworen hebben niet te denken dat ik na één week nu álles weet kan ik mededelen dat niemand meer dan ik daarvan overtuigd is. Het was dan ook, zo is mijn voornemen, zeker niet mijn laatste werkweek!

Minister Brinkman kan gerust zijn.

Erica Terpstra

VVD- Tweede-Kamerlid

Reny Dijkman

Uit de Senaat

J. W Verbeek

Tijdens het beleidsdebat Economische Zaken benadrukte VVD-senator J.W.

Verbeek dat in steeds bredere kring het besef ontluikt dat alleen bij een volgehouden bereidheid tot loonkostenmatiging de rendementspositie van het

bedrijfsleven kan worden verbeterd.

Hij koppelde daaraan dat gelijktijdig het proces van industriële vernieuwing zich zal moeten voltrekken op

Europees niveau. "Als Europa niet snel allerlei belemmeringen wegneemt, zal de recente golf, die wordt gekenmerkt door

ontwikkelingen op het gebied van informatietechnologie, nucleaire technologie en DNA-technologie eenvoudigweg over ons heen spoelen.

Er valt een tendens waar te nemen waarbij multinationals Europa de rug toekeren en zich richten op meer kansrijke gebieden zoals de Verenigde Staten en de Pacific Region ... Het ontbreken van een Europese aanpak op technologiegebied is zeer te betreuren. Met de Ariane-raket en de Airbus is bewezen wat door Europese samenwerking mogelijk is. Dit zijn vooralsnog uitzonderingen. Europa is in allerlei opzichten verdeeld.

Nationalisme wint terrein,"

waarschuwde de heer Verbeek.

Opheffing B.B.

"Het overheidsbeleid ten aanzien van de Bescherming Bevolking verdient niet de schoonheidsprijs", aldus senator mr. W.J. Geertsema, die zijn inbreng bij Binnenlandse Zaken geheel besteedde aan het grillig beleid

Mr. WJ. Geertsema

ten aanzien van de B.B. Deze

organisatie zou per 1 januari 1984 zijn opgeheven, maar deze datum is geluidloos verstreken en een uitgebouwd alternatief voor rampenbestrijding is er nog steeds niet. Plastisch schetste Geertsema:

"De lijkkoets voor de B.B. staat al tien jaar voor. Een grote meerderheid van de Nederlandse bevolking, alsook de regering beschouwen de B.B.-

activiteiten als onmisbaar. Helaas zijn de achtereenvolgende kabinetten niet geslaagd in de opbouw van een nieuwe organisatie, die de plaats moet innemen van de ten dode gedoemde B.B."

Het VVD-Eerste-Kamerlid is van mening dat snel maatregelen moeten worden getroffen nu de bestaande structuur voor de rampenbestrijding wordt afgebroken ("De B.B. is bezig dood te bloeden"), terwijl er geen doeltreffende nieuwe organisatie voor in de plaats is gekomen. Ook wenst hij duidelijkheid en een opvang voor de afvloeiende B.B.-leden.

11

Drs. A. van Boven

Kwaliteiten van de leraren Drs. A. van Boven betoogde bij het beleidsdebat Onderwijs dat de kwaliteit van de leraren ernstig in de knel komt. Eerstegraadsleraren (degenen met een voltooide universitaire of M.O.-opleiding) zullen door de nieuwe

salariëringsvoorstellen in de toekomst geen les meer geven aan de lagere klassen van het VWO. Ook keurt de VVD-senator het plan af om de verantwoordelijkheid voor de opleiding tot leraar niet langer bij de universiteiten maar bij de N.L.O.'s te leggen. "De kwaliteitsbevordering van die opleidingen is de laatste jaren door noodzakelijke bezuinigingen dusdanig onder druk komen te staan door verslechtering van allerlei

randvoorwaarden dat bijstelling in de toekomst wellicht onontkoombaar is."

Uit de lawine van nota's en discussiestukken hield de heer Van Boven minister Deetman voor dat ook de Vereniging voor R.K.-A. V.O. met haar 20.000 leden zich niet kan vinden in de middenschoolfilosofie van de bewindsman.

Hij bepleitte in navolging van vele onderwijsorganisaties een twee-jarige brugperiode in plaats van Deetmans plan tot de invoering van het

verplichte driejarige Voortgezet Basis Onderwijs.

22 mei 1984

Europa

We mogen dan wel gelukkig zijn met de 4 miljard minder tekort van Minister Ruding, maar helaas zijn we, de tien afzonderlijke staten van de gemeenschap, niet meer in staat (als we onder andere de economen Michel Albert en larnes Bali mogen geloven) om op eigen houtje een economische crisis te bedwingen.

De ervaring van de jaren zeventig in de Europese gemeenschap heeft namelijk geleerd, dat een

voortrekkersrol van de ene lidstaat enige verlichting in buurstaten tot gevolg heeft- meer export- maar dat de voortrekker, West-Duitsland bijvoorbeeld, voor lange tijd de nadelige gevolgen ondervindt:

vergroting van de staatsschuld, grotere werkloosheid.

Regeringen van landen in de

gemeenschap zijn er sinds enkele jaren achter, dat de druk van het buitenland op de eigen economie groter is naarmate het land door meer

buitenland wordt omringd. Als kleine natie kent Nederland heel veel buitenland en dus heel veel druk op de economie.

Regeringen van landen in de gemeenschap beseffen ook nog sinds kort, dat de hoeveelheid buitenland kan worden verkleind door

gezamenlijk aan het herstel van de eigen economieën te werken. De tien landen van de gemeenschap hebben samen net zoveel buitenland als de handelsblokken Japan en de Verenigde Staten, waar het beter gaat-

industriële groei en minder snel stijgende werkloosheid -dan in Europa.

Een lichte groei mag vanzelfsprekend met enig gejuich worden meegedeeld, maar economen houden ons met onbetwistbaar cijferwerk voor dat ook in het dal van de crisis enige

vooruitgang viel te bespeuren. Echter niet voldoende om zoden aan de dijk te zetten, om een groeiende werkloosheid te stuiten. Mocht de blijde boodschap worden vertaald in: en met de groei komt er ook meer werk dan hebben Albert en Bali een minder prettige mededeling.

Volgens het tweetal, dat zich refereert

' ~·

aan vakgenoten, zal de werkloosheid in 1988 bij voortzetting van het huidige beleid binnen de gemeenschap tot 16 miljoen zijn gestegen, dat is dertien procent van de

beroepsbevolking. Zelfs als de reële lonen op nulgroei worden gehouden zal die dertien procent worden bereikt.

Er zijn factoren, die erop wijzen dat een groei van de economie lager dan twee procent uitkomt, vanwege te hoge lasten van de verzorgingsstaat, te hoge overheidstekorten en de

negatieve gevolgen, die de werkloosheid heeft op bedrijfsinvesteringen.

Waarom deze domper op de vreugde van het lichte herstel? We mogen best blij zijn dat de lichte groei gelijk is aan de vooruitgang in de jaren zeventig.

Toen spraken we van een crisis en het ziet ernaar uit dat die toestand weinig rooskleuriger is geworden. De werkloosheid groeit nu minder snel maar er is nog steeds sprake van toename.

Verheugender is het besef dat bij de tien staten van de gemeenschap is doorgebroken hoe belangrijk gezamenlijk optreden voor de

toekomst is. De regeringen voelen zich gedwongen op korte termijn de handen ineen te slaan om van Europa geen ontwikkelingsgebied te maken.

Japan en de Verenigde Staten liggen zover op ons voor dat gevreesd moet worden dat Europa de derde

industriële revolutie aan het missen is.

We moeten beseffen wat het effect

12

voor al de Europeanen zal zijn. Slaan de regeringen de handen ineen, de voortekenen wijzen erop, dan mogen de burgers niet aan de kant staan. Zij zetten zichzelf buiten spel als zij in juni niet massaal naar de stembus gaan om het Europees Parlement te kiezen.

Ga maar na, een Europese top luistert niet naar dat parlement als weinigen het hebben gekozen; een Raad neemt het parlement niet serieus als de kiezers massaal zijn thuisgebleven in juni. We weten toch dat de politiek in een democratie pas gewicht krijgt bij een grote belangstelling van de kiezers.

Een Raad, een Europese top, zij bestaan uit mensen, die door ons zijn gekozen. Zij bestaan uit mensen die ons graag willen laten geloven dat ons heil van hen komt, maar ze zijn ons geen verantwoording verschuldigd.

Het Europees parlement is de kiezers wel verantwoording verschuldigd.

Staan we achter gekozenen in eigen land en niet achter het Europees parlement dan krijgt dat parlement minder gewicht op een moment, dat Europa tot ontplooiing gaat komen.

Europa heeft de afgelopenjaren in de wereldeconomie de boot gemist.

Verbetering is in zicht. Blijft iedereen in juni thuis bij de verkiezingen dan zal de democratie de boot missen. En die schade is minder vlot hersteld.

Jan van de Ven •

' ' ' ~ ^:

~TAP,MG:I UW ~IZT', 'lo:::::>Q.

re

~IZKie.ZIN6EiN oÇ' li.jJU~I, ~AAI2 HE-T ~~HUl~

1~ UW W~Ft-AA'f5, ~Ut, 1161 fO(ZMUL.lE'.t21N 6N L6- v6f2. D~C M6'l uW cf'~PKAAr2r, We6Z. IN,.

\1~ U IJ~ MIJ \161 FOIZMUU€12 OM

-re.

IN

R-AM~?

22 mei 1984

,,Het Nederlands Energiebeleid in nationaal en internationaal verband''

In het Familiehotel te Paterwalde is een Landelijke Energiethemadag gehouden. Deze dag werd

georganiseerd door de Kamercentrale Groningen en de Energiecommissie van de VVD. Er was grote

belangstelling van de in de

energiepolitiek geïnteresseerde leden van onze partij. Sprekers waren onze minister van Economische Zaken, drs.

Gijs van Aardenne, de voorzitter van de VVD, Jan Kamminga en dr. Henry den Hartog van de Universiteit van Groningen. De heer K. Weide, voorzitter van Kamercentrale Groningen, verwelkomde de aanwezigen en leidde allereerst de heer Van Aardenne in.

De minister hield een uitermate gedegen, duidelijk en interessant betoog over de energiesituatie in Nederland. Hij ging diep en

gedetailleerd in op de achtergronden van het energiebeleid.

Hoewel de energieproblematiek wat uit het zicht lijkt, blijft het

energiebeleid buitengewoon belangrijk voor onze wijze van leven zoals wij die kennen. Voor onze industrie, en daarmee voor blijvende werkgelegenheid, is veilige

energievoorziening en een concurrerende energieprijs van levensbelang.

De minister weersprak dat het energiebeleid van de Nederlandse regering een zigzag beleid zou zijn. De lijnen van het beleid zijn niet

gewijzigd maar aan veranderende omstandigheden aangepast. Na de 3-delige nota uit de vorige

kabinetsperiode had hij geen behoefte een nieuwe nota in te dienen. De aanpassingen daarop zijn in de Memorie van Toelichting op de begroting van dit jaar gegeven. De essentiële punten zijn niet gewijzigd.

Dit zijn: energiebesparing en

diversificatie van energiedragers naar soort, prijs en land van herkomst.

Naast allerlei traditionele maatregelen achtte hij de beste waarborg voor een goed energiebeleid marktconform handelen en geen of weinig regelgeving. Hierdoor doet men via de prijs een beroep op het

iiiii ii iiiii!B

' .~' ,-<.

verantwoordelijkheidsgevoel van de mensen. Een liberaal principe.

Besparing moet overigens wel economisch verantwoord zijn, vindt hij. Tot 2000 zou er zeker nog een besparingspotentieel zijn van 20 à 30%.

Van Aardenne vond verder dat de woonlastenproblematiek niet opgelost dient te worden als onderdeel van het energiebeleid. Daar zijn andere maatregelen voor nodig, bijvoorbeeld in de belastingsfeer. Het susidiebeleid is gestroomlijnd en de accenten zijn wat verlegd.

Nederland is een gasland. Onze energiebalans is nagenoeg in evenwicht we voeren evenveel uit als in. Hoofddoel is de gasvoorziening voor de eigen bevolking veilig te stellen tot ver in de 21 ste eeuw. De olieproductie kan binnenkort ook voor 20 %uit eigen bronnen worden gedekt. Er is op het ogenblik een potentieel aanbod van olie dat groter is dan de vraag. Grote prijsfluctuaties zijn slecht voor de economie, zowel naarboven als naar beneden.

Internationaal werkt Nederland samen in het IEA, het Internationaal Energy Agency.

De minister verwacht dat de gasprijs

14

voor de consument in deze

kabinetsperiode nog tweemaal met drie cent per mJ zal worden verhoogd.

De overheid heeft uit de gasverkoop een inkomen van ruim 18 miljard gulden per jaar. Dat is 15 % van het totale overheidsinkomen. "We zijn versuft geraakt door deze

geldinkomst" zegt de minister. We zullen onze inkomstenverwachting meer moeten baseren op een constante stroom dan op toevallige baten.

De overheid moet verder een consequente politiek voeren voor

·exploratie en toewijzing van concessies.

Bij de elektriciteitsvoorziening is het kostenpakket het belangrijkst geworden vanwege de internationale concurrentie. Van Aardenne is van mening dat lagere prijzen alleen kunnen worden bereikt door een samenspel van maatregelen als kolenombouw, inzet van kernenergie en betere organisatie van opwekking en distributie. In de komende periode moet een beslissing genomen worden over hoe de basislast van de

stroomvoorziening moet worden opgewekt. Kolen, olie en gas hebben de problemen van milieu en prijs.

Kernenergie kent het probleem van de opslag, maar het is goedkoper. Als er niet meer kerncentrales zouden komen maar in plaats daarvan

warmtekrachtopwekking dan zou dat in de toekomst wel een miljard gulden per jaar gaan schelen. Die kosten moeten dan weer door de

kleinverbruiker worden opgebracht.

Subsidiëren mag niet vanwege ons EEG-verband.

Maatschappelijke discussie Jan Kamminga, onze partijvoorzitter, sprak over politieke aspecten van het Energiebeleid. Hierbij nam hij allereerst de Brede Maatschappelijke Discussie bij de kop. Hij uitte zijn waardering voor het vele werk dat de commissie verzette. Men is er in geslaagd de discussie op een

behoorlijk niveau te voeren. De BMD

moest bijdragen tot het vergaren van informatie en het verwerken daarvan in goed onderbouwde standpunten.

Naar zijn mening was het grote publiek er niet veel wijzer van geworden en was het meer een discussie tussen ingewijden gebleven wat ook eigenlijk moeilijk anders kon worden verwacht. De BMD was verder zeer kostbaar geweest en niet voor herhaling in deze vorm vatbaar ook al omdat dit systeem niet past in een representatieve democratie. Het kabint zal de resultaten van de BMD meenemen maar beslissen op grond van eigen afwegingen. Volgens

Kammingazijn er nog genoeg problemen op energiegebied. Zo noemde hij: het vooruitschuiven van beslissingen door de politiek, vermindering van exploratie en exploitatie, te weinig goedkope stroom, bedreiging van het milieu door zure regen, het beleid inzake de gasexport en het al dan niet bouwen van kerncentrales. Energiepolitiek en milieubeleid mogen van hem in het brandpunt van de belangstelling komen.

Hij stelde verder dat de

energieproblematiek niet allereerst veroorzaakt is door ons leefpatroon maar door het niet benutten van de beschikbare technische

mogelijkheden. De nulgroei is niet de enige oplossing, er kan een gulden middenweg worden gevonden tussen milieubescherming en economische groei. De VVD is de politieke representant voor diegenen die het milieu willen sparen en de

economische groei weer willen verhogen. Voort was Kamminga van mening dat we toch in de toekomst moeten overwegen of nog niet tot de bouw van één kerncentrale moet worden overgegaan. Hij pleitte ook voor voortzetting van de Nederlandse bijdrage aan het technisch

hoogwaardige Kalkar-project Hij besloot zijn betoog met vast te stellen dat de uitkomsten van de Energiediscussie nauwelijks

aanleiding geven onze energiepolitiek grondig te wijzigen.

Afwijkend

De volgende spreker, dr Henry den Hartog, was verheugd dat hij op de Energiethemadag mocht spreken over het onderwerp "Problematiek van de opslag van radioactief materiaal". Dit temeer omdat hij, zoals hij zelf zei

"Een wat afwijkend standpunt heeft van het gemiddelde VVD standpunt".

Hij kon zich van een bepaalde andere grote politieke partij moeilijk voorstellen dat iemand daar een controversieel standpunt naar voren zou mogen brengen op een congres.

Gelukkig mag datbij liberalen wel.

Het wordt zelfs gewoon gevonden.

Den Hartog heeft bezwaren tegen de voorgenomen opslag van

kernsplijtings afval in zoutkoepels.

Zijn betoog komt er op neer, dat we het met bouw van meer kerncentrales kalm aan moeten doen, omdat het probleem van het hoogradioactieve kernsplijtingsafval, KSA genaamd, bij lange na niet is opgelost. Dit afval van kerncentrales geeft behalve een grote dosis straling ook nog gedurende zeer lange tijd een grote hoeveelheid warmte af. Het moet vele honderden jaren goed bewaard blijven. De beleidsmakers willen dit afvalopslaan

in zoutkoepels, onder de grond op 600 tot 1200 m diepte. De temperatuur zou door de warmte-ontwikkeling op den duur gemakkelijk tot 100 à 150 graden kunnen stijgen, wardoor nogal wat problemen zullen ontstaan. Erger nog vindt den hartog dat door de radioactieve straling het zout

"beschadigd" wordt. Dat wil zeggen dat het zout onder invloed van de straling gesplitst wordt in zijn componenten natrium en chloor.

Dacht men aanvankelijk dat deze

"schade" beperkt zou blijven tot 1 à 2 %van het bestraalde zout,

onderzoek en berekeningen wijzen in de richting van wellicht 20 %en meer schade. Het wordt mogelijk geacht, dat op zeker ogenblik een soort terugreactie plaats vindt waarbij erg veel warmte in zeer korte tijd vrij komt. de temperatuur zou dan ter plaatse tot 1000 of zelfs 2000 graden kunnen stijgen. Wat er dan met de zoutmijn en het radioactief materiaal gebeurt laat zich gemakkelijk raden.

Den Hartog is van oordeel, dat veel meer en veellangduriger verantwoord onderzoek naar dit verschijnsel nodig is alvorens zelf maar tot proefboringen over te gaan.

Open houden van de centrales Dodewaard en Borssele acht hij verantwoord, mede om op de hoogte te blijven van de kernsplijt'ingscyclus.

Na het optreden van de sprekers bestond de gelegenheid om met een forum bestaande uit Kamminga, Den Hartog, mevrouw Rempt, Braamsen Heerze onder voorzitterschap van Klaas Weide van gedachten te wisselen. Hiervan werd ruim gebruik gemaakt en eigenlijk was de tijd ervoor wat kort.

De discussies spitsen zich

voornamelijk toe op het gebruik van kernenergie. Een onderwerp dat blijkens de enthousiaste en nu en dan rumoerige discussies best nog eens meer besproken kan worden in de VVD. De politieke aspecten van het Nederlandse energiebeleid kwamen jammer genoeg wat minder aan de beurt.

ir.A. W Slob •

22 mei 1984