8 maart 1983 / nummer 1281
OESKUND\GEN-
BANK
LIJST VAN ADVERTEERDERS
Hotel Aux Mille Etoiles, Les Marécottes 1 Reisbureau BBI, Em- men I Richard Ellis Int. Property Consultants, Amsterdam I Fi- nac, Utrecht I Finas, Amsterdam I Injection Nederland b.v., Hagestein I Internaat Louisa State, Baarn I Rijko, Tilburg I
Schuytvlot, Montfoort I Stichting Internationaal Instituut Ener- giezaken, Zeist I Tunon, Den Haag-Arnhem.
T-shirts. sweaters. trainingspakken, bedrukt vanaf 15 stuks
poppelaanstekers bedrukt stickers, relatie-art., buttons, petjes
RYKO HANDELSONDERNEMING
Postbus 383 - Spoorlaan 393 -Tilburg -Tel. 013 - 435809
plaats-hostess bij een hotel in Spanje. Voel me best happy!
De TU NON-opleiding is erg praktijk-gericht, want ik kon alles wat ik geleerd had direct
in praktijk brengen ... "
Ti Oe gedegen privé-opleiding
u non sinds 1964
tothostess'
... ---ionale Hostess-Opleiding
je paspoort naar een leuke, internationale baan!
Uit het Jesprogramma o.a.: • moderne talen • toerisme
• communicatie-training • pub/ie relations • étiquette
• economie • bloemschikken • muziekbeschouwing.
• wijnkennis • kunst
Vraag onze kennismakingsbrochure aan:
IT1JIIION T
I1Ecole
Internationale d'Hotesses
Tunon
Den Haag: Alexanderstraat 23vd, 2414 JM - Telefoon 070-636855 Arnhem: Frombergstraot I vd , 6814 EA - Telefoon 085-433526 22 scholen ter wereld: Arnhem, Antwerpen•. Barcelona, Bordeaux, Brussel. Lille.
Caen, Frankfurt•, Genève, 's-Gravenhage, Londen. Lyon. Madrid, Monte Carlo.
Montpellier, Nancy. New York. Parijs. Reims, Marseille. Straatsburg. Toulouse.
Tours en Zürich* • In oprichting
Vrijheiden Democratie
NUMMER 1281 8 maart 1983
Hoofdredacteur:
Reny Dijkman Redacteur Buitenland:
Victor Hafkamp Vormgeving:
Ties Scbeeres Redactie-adres en Abonnementen- administratie:
Algemeen Secretariaat VVD Koninginnegracbt 57 2514 AE
's-Gravenbage Telex33564 t.n.v. VVD Den Haag Tel. 070-614121
veertiendaagse uitgave van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie
Advertentie- exploitatie Bureau Van Vliet b.v.
Postbus20 2040 AA Zandvoort Tel.: 02507-14745 Druk
Ten Brink Meppel b.v.
Abonnementen voor niet-leden/ 16,50 per jaar
brieven voor het 29 maart-nummer moeten uiterlijk 17 maart binnen zijn
coverfoto: vice-premier drs. G. M. V. van Aardenne
Interview met en column van Van Aardenne;
Karurninga over het jongeren beleid;
- Nijpels over de deskundigen bank;
- Koos je over Europa
-· Onze buitenlandse afdelingen
DOCUMENTATIECENTRUM NEDERLANDSE POLITIEKE
PARTIJEN
Het staat bij de noodrem aangegeven: "Misbruik wordt gestraft". Een opeenvolging van feiten. Men trekt eerst aan de ketting; gebeurt dit ten onrechte dan volgt de boete.
Dit kabinet trekt zowel aan de noodrem als dat het te hoop loopt tegen misbruik.
Het mes snijdt diep en de financiële pijn is hevig. Voor de modale en tweemaal modale inkomens was het geen kwestie van een paar procenten inleveren, maar van vele ... de grote premiestijgingen, de verhogingen van de nodige overheidstarteven -die deels nog moeten worden doorgevoerd-, vul het lijstje zélf maar in ...
Alleen, niemand ontspringt de dans dit keer!
Het kabinetsmes snijdt ook aan twee kanten. Niet alleen de kleine man is de dupe. Het Openbaar Ministerie schroomt niet om een inval te doen bij een bankbedrijf, waarvan men enkele topfunctionarissen van dubieus handelen verdenkt. Het Ministerie aarzelt ook niet om de boekhouding van zeventien metaalnijverheidsbedrijven in beslag te nemen op grond van het vermoeden dat de fiscus en de bedrijfsverenigingen voor tientallen miljoenen zijn getild.
De minister van Justitie, mr. F. Korthals Altes, verklaart desgèvraagd voor het tv-journaal dat men met strakke hand zal blijven optreden tegen
frauderingen op grote schaaL Hij noemt dergelijke praktijken in een tijd waarin iedereen een (financiële) stap terug moet meer dan ooit
"ontoelaatbaar". Vanzelfsprekend bepleit de VVD dat bij dergelijke ingrepen zorgvuldig wordt opgetreden, zodat de reputatie van onschuldigen niet in opspraak wordt gebracht.
Niet alleen deze VVD-minister maar ook de CDA -staatssecretaris van Sociale Zaken, Lou de Graaf, heeft voor de Sociale Verzekeringsraad verzeker,d dat fraudebestrijding een hoge prioriteit geniet.
En wat doet de Pvd4? Deze partij begint een "permanente campagne" tegen dit regeringsbeleid vanwege de onrechtvaardige inkomensverdeling. De partij verwijst ter bestrijding van de werkloosheid weer even vrolijk naar het
mislukte banenplan van Den Uyl van 1982. Bovendien beweren de socialisten, volgens de NRCvan 24/2, dat dit kabinet de mensen met lagere en
middeninkomens "wild en onredelijk" pakt.
De demagogie ten top! De socialisten zitten weer geheel op hun oude koers:
het kweken van afgunst, het zwaaien met de botte bijl en het bewonen van
luchtkastelen, want dat éne procent hoge inkomens- al zwaar gepakt door de
belasting- kan natuurlijk onze crisis ook niet bezweren. Dat kan een kind
begrijpen.
De vice-premier schrijft:
RSV
Het grootste deel van de
werkgelegenheid bij RSVtrachten we te behouden. Tijdelijke steun daarbij is verantwoord, maar het is niet verantwoord om er weer honderden miljoenen in te stoppen. Over de vorige steun is genoeg te doen geweest.
Ik vind het een goede zaak dat wordt uitgezocht, wat er in het verleden precies gebeurde. Ik wil er op wijzen dat de R~V-zaak niet op zichzelf staat. De steun per arbeidsplaats bij OKTO is een veelvoud geweest van wat er per plaats aan RSV is gegeven. En bij dat bedrijfvonden er velen in de Kamer het destijds heel bedenkelijk dat ik die steun heb gestopt. Maar ook bij RS V moet het een keer ophouden.
Dat heb ik al in 1979 gezegd en {n 1981 is een steunaanvraag door mij geweigerd. Dat is nu weer gebeurd.
Reny Dijkman
Hij zit er of hij er nooit is weggeweest: In dezelfde kamer op Economische Zaken, waar zo'n anderhalfjaar Jan Terlouw zijn stoel bezette, keerde hij nadien terug. Nu niet alleen als minister van Economische Zaken, maar ook als vice-premier.
Alleen heeft hij zijn eigen portret - alle bewindslieden worden op het departement na vertrek "opgehangen" - weer laten verwijderen en Terlouw toegevoegd. Een stukje
geschiedvervalsing "maar het is zo raar om tegen je eigen gezicht aan te kijken", lacht Van Aardenne.
Verder is er voor hem weinig te lachen. Voor de bevolking bekleedt hij zéker niet de meest sympathieke plaats in dit kabinet. In deze crisistijd wordt zijn naam als eerste verbonden aan bedrijfssaneringen, afvloeiingen en al die andere weinig rooskleurige gevolgen waar dit hele kabinet mee zit. Gewoon omdat de centen op zijn. De kastanjes moeten uit het vuur worden gehaald en voor die plaats tekende drs. G. M. V. van Aardenne.
Het bedrijfis zodanigaan het wankelen geraakt dat het niet meer als concern kan voortbestaan. Huub Jacobse heeft daarover in het vorige nummer al het nodige geschreven, waarnaar ik graag verwzjs.
_Wat we kunnen doen, is heel snel werken.
Op de drie bewindvoerders wordt een ontzettend zware wissel getrokken.
Praktisch dag en nacht zijn ze met RSVin touw. Het is een heel ingewikkelde materie doordat alles onderling is verbonden en er financieel allerlei kruisverbanden liggen. Toch heb ik goede hoop dat het zal lukken op korte termijn een aantal bedrijven zelfstandig te maken of ze althans zo te laten werken dat zij alleen
onderling in een los
samenwerkingsverband staan. Dus geen centrale regelingen meer en ook niet meer de opbrengsten in één grote, centrale pot.
2
Olieprijzen
De daling van de olieprijzen was het tweede belangrijke punt deze weken.
Als die prijzen een beetje zakken.
bijvoorbeeld met ten hoogste tien procent (terwijl ik dit schrijf, is het percentage nog onbekend), dan is dat gunstig voor de Nederlandse economie. Het Centraal Planbureau heeft berekend dat dit ongeveer een half procent groeit oplevert_ Dat betekent ook enige toename van de werkgelegenheid, maar voor het staatsbudget houdt het in dat er minder aardgasinkomsten-zijn. Op zich is dat niet ongezond, want die inkomens zijn toch niet blijvend.
Indien de opbrengst nog verder terug loopt. zul /en we ons nog eerder moeten realiseren datwe-net als andere I anden- zonder enorme gasinkomsten moeten leven.
Er zal in Nederland nog heel veel
moeten gebeuren voor de economische
Van Aardenne:
,,Het bezuinigingsproces gaat door • • • ''
Hij zit voor de tweede maal als minister op Economische· zaken. Nu is zijn functie gekoppeld aan die van Vice-premier. Daardoor is er in zijn takenpakket wel wat veranderd: "Niet zozeer op Economische Zaken' zélf', vertelt de heer Van Aardenne. "Ik heb wel wat taken die ik onder mijn vorig ministerschap zelf deed nu aan de
·staatssecretarissen toebedeeld om voor dat Vice-premierschap tijd te hebben. Tijd, die hard nodig is voor het overleg met de premier, maar bijvoorbeeld ook voor het overleg over de invullingen van de ombuigingen van dit regeerakkoord. Daarbij zijn buiten de minister van Financiën ook de premier en de vice-premier betrokken. Dat betekent nu een vrij aardig tijdsbeslag per week. Dat wist ik. Daarom heb ik mijn
werkzaamheden op Economische Zaken wat ingekrompen door te delegeren."
situatie weer gezond is; ki/k maar naar het rapport van de OESO. De overheidsuitgaven zullen met name verder naar beneden moeten.
Het is te betreuren dat de mensen allerlei verworvenheden zien verdwijnen, die gebaseerd zijn op een tijd dat het niet op kon. Maar voor het feit dat velen het eigenbelang op korte termijn voorop blijven stellen, heb ik geen begrip. Langzamerhand moet het toch voor iedereen duidelijk zijn dat als we zo doorgaan we helemaal ov~r
de rand van de afgrond schuiven. Dat is nogveel ergerf Dat proberen we te
ww'kom~r-======~
Vice-premier 24 februari I983
•
Sinds het vorige Kabinet ligt de portefeuille .. werkgelegenheid" nog steeds bij het departement van Sociale Zaken. Is het nu zo dat u de bedrijven mag sluiten en minister De Koning werkgelegenheid mag scheppen?
Van Aardenne: "Nee hoor ... Ach, die naam "werkgelegenheid" is nog wel aan Sociale Zaken verbonden en er gaan ook regelmatig stemmen op om dat departement "Ministerie van Arbeid" te gaan noemen, maar vanouds is het zo geweest dat Economische Zaken de zorg voor de marktsec.tor heeft. Daar ligt natuurlijk de basis voor alle werkgelegenheid.
Door Sociale Zaken zijn altijd al de gebieden bestreken van de
arbeidsvoorziening en van projecten voor aanvullend werk of
jeugdwerkloosheid. Alleen was het onder de vorige minister van Sociale Zaken, Den Uyl, zwaar opgepoetst.
Dat gaf toen aanleiding tot zoveel interdepartementale rompslomp dat er tenslotte weinig meer uit kwam. Dat hebben we nu teruggedraaid. Vandaar dat ik bij de begroting kon zeggen:
"Het is onze gezamenlijke
verantwoordelijkheid". In de eerste plaats van het hele kabinet, daarnaast van deze twee departementen die elkaar moeten aanvullen.
De briev(:n aan de Stichting van de Arbeid zijn altijd door de minister van Sociale Zaken als eerste ondertekend.
Dat gebeurt nu nog; maar de minister van Economische Zaken hoort daar wél bij."
Aan de achter ons liggende begrotingen is heel duidelijk merkbaar dat de betrokken bewindslieden ook in het parlement vasthouden aan hun
bezuinigingsvoornemens. Met Bestek '8I was dat destijds niet mogelijk.
Hoe komt dat verschil?
Van Aardenne: "Ik denk dat de noodzaak tot bezuinigen de laatste jaren veel sterker tot iedereen is doorgedrongen. Ook tot de Kamer, ook tot de andere fracties. Bij Bestek '81 was dat nog niet het geval. Bestek '81 was misschien een heel aardige
vertolking van het VVD-program van 1977, maar dat was toen, denk ik, wat meer afwijkend van andere politieke programma's dan het nu is. Al kan je nu weer zeggen dat deze
bezuinigingen wéér een aardige vertolking zijn van ons
verkiezingsprogramma. Kijk maar naar de laatste pagina's van het VVD- urgentieprogramma dat vorig jaar is uitgebracht. Nu bestaat echter over de gehele linie meer het besef van de noodzaak tot besnoeiing en kan je dus makkelijker tot daden komen. We \.
wéten en we blijven beseffen dat het niet leuk is om te bezuinigen, maar het is nodig. Het doet altijd ergens pijn."
De socialisten maken dit Kabinet het verwijt llat de hoogste inkomens te weinig inleveren en de kleine man het zwaarst de dupe is. Ik herinner me dat de nivelleringsgedachte beginjaren- 70 bij de PvdA wat de salarissen betrof I : 5 netto was; nu is het I : 3.
Toch houdt dat verhaal stand . ..
Van Aardenne: "Het houdt geen stand, maar ik denk dat het een gemakkelijk verhaal is dat je mooi kunt vertellen en dat doen ze dus graag.
Kijk, als je tijdelijke máatregelen neemt voor één jaar en je haalt het bij de mensen weg die het 't best kunnen betalen, dan is dat op zichzelf heel redelijk. Maar als die tijdelijke maatregel is afgelopen en diezelfde mensen krijgen daarna dan weer zoveel extra te betalen, dan zet je de zaken op zijn kop. De
solidariteitsregeling (I %achter- uitgang op ieders inkomen), je mag er over denken zoals je wilt, was een voorbeeld van de sterkste schouders die de zwaarste lasten moesten dragen, die regeling is nu afgelopen, maar dat is dan geen kwestie van inkomensver betering! De hogere inkomens hebben de laatste jaren zeer fors moeten inleveren door tijdelijke maatregelen, denk aan aftopping. De oppositie in de Kamer is overigens een stuk reëler. Ik moet zeggen dat tijdens de Kamerdebatten- dat zijn er nog niet zoveel geweest- en vooral tijdens de begroting van Economische Zaken,
,i
we tot een goede, zakelijke discussie zijn gekomen. Je hoeft het tenslotte niet eens te zijn om elkaars standpunt te kunnen respecteren.
Om terug te komen op die
nivellering ... ik heb de indruk dat er veel mensen iijn, die dat verschil in inkomens best willen, die zelf door meer inspanning daarvan gebruik willen maken."
Concurrentie
Krijgt een minister van Economische Zaken uit het land ook wel eens positieve reacties?
Van Aardenne: "In zekere zin wel.
Een heleboel mensen zeggen: Jullie pakken de zaken eindelijk aan. Je hebt ook positieve reacties van mensen die vinden dat we gelijk hebben als we steun aan iemand die daar om komt weigeren. Dat zijn vaak degenen die door de steun aan een concurrent in een slechte positie worden gebracht.
Het probleem is natuurlijk altijd dat degene aan wie de steun wordt geweigerd er weinig vrede mee heeft.
Die stemmen hoor je naar buiten vaker.
En sommigen zeggen tegen mij dat ik het wel goed doe, maar hangen dat niet aan de grote klok.
Het is nu eenmaal zo in het leven en zeker in de politiek dat makkelijker kritiek wordt geuit dan lof. Dat is ook begrijpelijk. Iemand die vindt: hij doet het goed, denkt: Laat hem maar doorgaan. Anderen denken: Ik moet hem beïnvloeden, en gaan hun stem verheffen."
Volgens de Europese Commissie mogen we niet door zware subsidiëring van noodlijdende bedrijven aan concurrentievervalsing doen. Hoe ligt dat bij ADM?
Van Aardenne: "Dat was een van de redenen waarom we aan die ADM- operatie heel strenge grenzen hebben gesteld. Eigenlijk zo streng dat je nog kon zeggen: Dit is nog onder te brengen onder het woord
"geboortefout". Dat slaat dan op het feit dat wij tijdens de innovatie in 1978 misschien te weinig geld beschikbaar hebben gesteld. We konden dat toen niet voorzien en ook het bedrijf vond het op het eerste gezicht genoeg. Later is dat nog een keer bijna verdubbeld, maar je kan beredeneren dat er nog I 0 à 15 miljoen bij had gemoeten. Dat
hebben we dan nu hersteld. Daarmee is eigenlijk de operatie van 1978, waarin het bedrijf- mede op aándrang van het Rijk - is verhuisd, afgesloten.
Maar ga je verder dan wordt het concurrentie-vervalsend. Anctriessen (Europees Commissaris
Mededinging) vond dat het een dure verhuizing was, omdat we eerst hebben gezegd dat het 45 miljoen kostte. Nu is het 95 miljoen geworden.
De Commissie kijkt daar wél naar.
Daar komt nog bij dat de hele ADM- situatie van alle kanten de steun had van de gemeente en het bedrijfsleven.
Op zichzelf is dat positief, maar Brussel (Europese Commissie) krabt zich nu achter de oren en vraagt zich af of de concurrentie niet wordt vervalst. Ik weet nog niet hoe men daarop gaat reageren."
De NRC gebruikte de term ,.No nonsense-kabinet". In deze krant van 29 januari staat: ,.Herstel van de economie is pas mogelijk als de consumptievolume daalt om ruimte vrij te maken voor het
bedrijfsleven . .. een tien voor de daadkracht van deze
regeringsploeg . .. ", maardeN RC vraagt zich af of dit Kabinet de vuurproefvan áe voorjaarsnota zal doorstaan als blijkt dat het financieringstekort weer groter is geworden doordat de economische groei verder daalde. Wat zijn uw verwachtingen?
Van Aardenne zucht: "Die
economische groei ... dat weet ik nog niet. Het zou best kunnen dat die zich in de loop van het jaar nog wat herstelt. Er zijn wat tekenen toe ...
óók in Amerika. Maar met zo'n olieprijsdaling weet je nooit wat dat voor monetaire gevolgen heeft.
Duidelijk is dat de inkomsten met name van het gas tegenvallen. Dat betekent dat de kans bestaat dat het financieringstekort nog iets verder op loopt. Dat is tégen onze wil in, maar het is wél iets wat van buiten komt. Ik vind dat we verschil moeten maken tussen invloeden op het tekort van buiten af en de uitgaven die in het
4
eigen land de pan uitrijzen. In dat laatste geval zeg ik: "We hebben niet genoeg bezuinigd". Nu: "Ja, alsdat gas tegen valt dan zullen we daar te zijner tijd op moeten inspelen". Maar het hoeft misschien niet wéér tot onmiddellijke bezuinigingen te leiden.
Nu zijn we bezig de bezuinigingen voor de jaren '84 tot en met '86 in te vullen. Dat is uiteraard een heel werk dat bij de Voorjaarsnota zal worden gepresenteerd!"
Misschien een heel kinderlijke vraag:
Hoelang moeten we bezuinigen?
Van Aardenne: "Het
bezuinigingsproces gaat voorlopig door. Wat we nu op papier zetten, is namelijk niet een, twee, drie uitgevoerd. Of daarna weer een besluitvormingsronde moet komen hangt van een aantal factoren af ...
We voorzien het op dit moment niet maar je kunt het nooit weten.
Dankzij de hoge gasinkomsten leven we in Nederland toch nog boven onze stand. Als die gasinkomsten gaan terugvallen dan is dat op zich nog niet zo ongezond - en zo diep zullen ze ook wel niet terug vallen- dan zitten we daarnaast nog met een veel te groot tekort en veel te hoge belastingen. Dat betekent dat je sowieso toch verder met je uitgaven terug moet. De hoofdzaak is natuurlijk dat als je een opleving van de conjunctuur krijgt, je een groot aantal zaken veel
makkelijker kan realiseren. Wat dat betreft zitten we nu het psychologisch het klimaat er rijp voor is, economisch op het verkeerde moment te
bezuinigen. Je kan veei beter bezuinigen als er toch werk genoeg is.
Alleen roept iedereen op zo'n moment:
Waarom bezuinig je, want nou is het zo jammer als- bijvoorbeeld - een orkest weggaat. We kunnen het toch best betalen? Op dit ogenblik heeft men er wel begrip voor als je bezuinigt, maar is het economisch minder verantwoord. Dat blijft het dilemma waarvoor je altijd komt te staan."
Deze eerste kennismaking in Vrijheid en Democratie met onze vice-premier zal worden voortgezet via - op gezette tijden- een rubriek van of interview met hem in 't blad. Bijgevoegd treft u zijn eerste column. De heer Van Aardenne hecht er- met alle liberale bewindslieden- zeer aan dat u als lid van de VVD het hoe en het waarom van dit regeringsbeleid kunt volgen.
•
•
1 • VERGELEKEN tt~~J;~EK '
Vraag een complete analyse in de vonn van een persoonlijk financieel rapport.
• Bij het afsluiten van een nieuwe hypotheek. ·
• Bij het verlengen van uw huidige hypotheek.
• Bij (eventueel) omzetten van een hoge:naar een lage rente.
4 • FINANCIERING PRAKTIJK
VISIE IN UW PRAKTIJK
Vraag een actuele situatieschets bijlvestiging van, of toetreding tot een praktijk.
• Voor artsen, tandartsen, dierenartsen, accountants, advokaten, etc.
IM
2 PENSIOEN UW PENSIOEN .GEWOGEN
Vraag het Finac Pensioenboekje, een onafhankelijke kijk op pensioenen.
• Voor financieel juridisch advies bij de opbouw van uw pensioen:
hetFinac Pensioen Plan.
3 •+PENSIOEN HYPOTHEEK
Vraag een gerichte rapportage betreffende het voordeel van het combineren van hypotheek en pensioen.
• Voor iedereen die van plan is een hypotheek af te sluiten en weet dat zijn pensioen straks niet voldoende is.
• Voor iedereen die reeds eerder een hypotheek bij een levens- verzekeringmaatschappij heeft afgesloten.
r---
Stuur mij geheel gratis informatie : betreffende:
D Pensioen
D Hypotheek D bestaand D nieuw
D Analyse bestaande hypotheek in combinatie met pensioen D Praktijkfinanciering
Naam __________________________________ l _
- - - · 0
Adres
Postcode/Plaats---
. Pensioenen/ Assurantiën/Hypotheken/
Mahebaan 7 5, 3581 CG UTRECHT. Telefoon 030 · 31 97 4 7 Praktijkfinancieringen (para)medische
Queridolaan 5, 9721 SZ GRONINGEN. Telefoon 050-2513 84 beroepen.
Viditel: toets nummer 30379, intermediair jobdata.
---~
Het opvallende van VVD- stagiaires is dat ze - ondanks hun verscheidenheid - één gemeenschappelijke
eigenschap hebben: ze blijven meestallanger dan de
verplichte stagetijd.
Bovendien zie je ze daarna met de regelmaat van de klok terug in het Tweede- Kamergebouw ook al wonen ze in het Zuiden, Noorden of Oosten van ons land.
Zo nam enkele weken geleden Rinze Buistra (25) afscheid van de fractie na een stageperiode van vijf maanden.
Kon hij de eerste drie maanden nog de voorgeschreven helft van de dag aah zijn nota besteden, de laatste maanden werd het meer en meer avond werk. Hij koppelde nog veertien dagen extra aan zijn stageperiode om dan toch met licht verdriet in het hart, maar met een afgeronde nota over "Het Nederlands concentratielanden- beleid", terug te keren naar de TH te Twente waar hij bestuurskunde studeert.
Rinze, zéér enthousiast over zijn stageperiode bij de VVD: "Ik heb hier letterlijk alles meegemaakt, want ik kwam in september voorde
verkiezingen. Het is een uiterst veelzijdige stageperiode geworden.
Overal heb ik met mijn neus bovenop mogen zitten. Oók in de
formatieperikelen toen de twee groepen werkzaam waren en er regelmatig iets moest worden
uitgetypt. Het vertrouwen is grandioos geweest."
Stagiaire Rinze Bulstra:
,,Je wórdt geen Kamerlid;
je hébt het of je hebt
het niet''
Een stagiaire die bij de VVD-fractie terecht komt, moet de eerste dag het gevoel hebben terecht te komen in een soort inrichting. Het turbulente bestaan van de Kamerleden slaat over op het fractiepersoneeL In de ogen van nieuwe stagiaires bespeurt men dan ook de eerste dagen een licht
6
verbijsterde blik. Overleven ze dfe ogenschijnlijke chaos, dan nestelen ze zich en kom je ze lang na hun stagetijd nog regelmatig tegen.
"De sfeer", vertelt Rinze Bulstra, "is hier informeel. Dat was in het begin rond de verkiezingen, maar ook na de verwerking van de groei van de fractie.
Loek Hermans en Arnoud Cevaal (ambtelijk secretaris) zijn een geweldige steun voor me geweest bij het schrijven van mijn nota."
Hij beseft terdege dat het beeld wat hij van de VVD heeft gekregen, wél het beeld van de politieke top is. "In de Kamer zit de top van de VVD.
Door die stageperiode heb ik het kader overgeslagen. Hier ontdek je dat Kamerleden óók mensen zijn. Mijn beeld van het Kamerlidmaatschap is tenminste ontzettend positief. Het betekent wel een geestelijke, maar ook fysiek plunderende baan. Het is geen beroep: je wordt geen Kamerlid. Je hebt het in je of niet. Je móet een politiek dier zijn." Hoewel hij over twee weken weer colleges volgt in Twente heeft hij voor een deeltijdbaan aan alle Kamerleden een brief gestuurd. Helemaalloslaten wil hij die sfeer niet. Rinze Buistra had als stagiaire de juiste politieke betrokkenheid (anders breng je die minstens honderd telefoontjes per dag niet op). "Als stagiaire heb ik hier twee naast elkaar levende structuren getroffen: de staf en de Kamer. Met beide had ik te maken. Zowel met de organisatorische kant van de staf als met het werk van de Kamerleden. Die combinatie maak je nergens mee. Je zit hier heel dicht bij het nieuws.
Overdag maak je mee wat je 's avonds in de krant leest."
Reny Dijkman
•
Tweede-Kamerfractieleider van de VVD, Ed Nijpels, wil zo snel mogelijk een heel
duidelijk overzicht van wat er bestaat aan deskundigheid in onze liberale partij. "Tot nu toe," vertelt Ed, "werd binnen de partij alleen aandacht besteed aan het invullen van burgemeestersvacatures. Daarmee bemoeide de VVD zich actie] En verder kwam het incidenteel nog wel eens voor dat mij een verzoek bereikte om iemand voor een
bepaalde functie kandidaat te stellen, maar daar hield het dan ook wel mee op. Ik denk dat die wat passieve instelling van de partij moet veranderen. We zullen ons ook moeten richten op plaatsen in adviesorganen, op belangrijke functies bij de overheid, op andere bestuurlijke organisaties. Ook daar kan het van belang zijn dat er mensen zitten die enig verwantschap hebben met het liberale denken."
~·,.. t. :; . . :.
Nijpels is er de man niet naar om het alleen bij gedachten te laten.
Samen met partijvoorzitter Jan Kamminga, Senaatsvoorzitter Guus Zoutendijk en de vice-voorzitter van de Tweede Kamer Albert Jan
Evenhuis wordt een Deskundigenbank opgezet. Dit kwartet dat onder zijn voorzitterschap aan het werk is gegaan, is niet geheel uit de lucht gevallen. Ook in de formatieperiode zijn allen nauw bij de benoemingen betrokken geweest. Dat men toen bij een speurtocht naar VVD-coryfeeën voor elke post elkaar eens verbijsterd heeft aàngekeken vanwege het grote potentieel aan deskundigheid binnen
eigen gelederen zal wel mede aanleiding zijn geweest tot de
oprichting van een Deskundigen bank.
Ed Nijpels: "Toen we echt gingen zoeken tijdens de beginfase van de formatie bleek dat er genoeg mensen waren die interesse hadden en die lid waren van de VVD. Voor één staatssecretariaat beschikten we op een gegeven moment over zeven hoogleraren, die allen die
studierichting vertegenwoordigden en allemaallid waren van de VVD. Eén van hen wordt vermoedelijk ' binnenkort voor een belangrijke post voorgedragen."
Inventarisatie
Om er achter te komen wat nu precies aan deskundigheid in onze partij bestaat, heeft de voorzitter van de Deskundigen bank, Ed Nijpels, een dringend beroep gedaan op de leden van de Eerste en Tweede ~amer en van het hoofdbestuur, de Vereniging van Staten- en Raadsleden en de
"Vrouwen in de VVD" om in eigen gelederen eens rond te kijken naar geschikte kandidaten, die
deskundigheid op een bepaald gebied aan bestuurlijke ervaring paren.
"We zijn op het ogenblik aan het inventariseren om welke functies het gaat. Wat heeft onze belangstelling?
Wat trekt onze aandacht? Op de tweede plaats zijn we bezig met de aanleg van een systeem waarin het beschikbare VVD-potentieel kan worden "opgeslagen"; van mensen die voor allerlei maatschappelijke functies geschikt zijn. Daarom is het van belang dat men met ons mee denkt. Het is voor ons als commissie onmogelijk voldoende inzicht te krijgen in alle kwaliteiten die in onze partij leven; om uit te vogelen waar al die mensen zitten. Via een brief- die kan men aan mij in de Tweede Kamer (per adres: Binnenhof I a te Den Haag) richten- kan men mensen onder onze aandacht brengen, waárvan men aanneemt dat zij in de toekomst best geschikt zijn voor een bepaalde maatschappelijke functie.
Geen garantie
Nijpels haast zich wel om hieraan toe te voegen dat een plaatsing op de Deskundigenlijst nog geen waarborg is voor een glanzende, bestuurlijke of
.. ,
maatschappelijke carrière. "We kunnen niet garanderen dat het ooit in iets resulteert. Eérst moeten we inzicht hebben in alle bestaande functies die voor onze doelstelling in aanmerking komen. Of dat nu plaatsen bij adviesorganen betreffen of op ministeries, in het omroepwezen of het maatschappelijk leven. Die inventarisatie is al redelijk rond. Nu gaan we kijken welke mensen in onze partij eventueel voor een bepaalde positie in aanmerking komen. Dat geeft ons de mogelijkheid als ons ooit die vraag wordt gesteld dan met deskundigen te komen."
Nijpels heeft met zijn commissieleden door een dergelijke inventarisatie een belangrijke stap gezet op een te lang onontgonnen terrein. Hij heeft de consequenties getrokken uit de gestage groei van de VVD, die van middelgroot tot grote partij werd. Het moet gezegd worden dat de alertheid van de socialisten en het CDA op dit gebied in het ~erleden groter was dan die van de liberalen. Hij heeft met deze-niet eenvoudige taak een nieuwe dimensie gegeven aan deze zich stabiliserende grote partij.
"Wat we willen," benadrukt hij, "is het latent aanwezige talent uit de VVD naar voren halen. De mensen waarvan we de namen binnen krijgen, zullen ook geraadpleegd moeten worden als we gespecialiseerde adviezen nodig hebben. Banen garanderen we niet. De laatste tijd is duidelijk gebleken dat de VVD op tal van functies ondervertegenwoordigd is. Misschien is dat in deze context een slecht woord, want het gaat niet -en dat wil ik nadrukkelijk stellen- om de VVD te vertegenwoordigen, maar om in alle maatschappelijke gëledingen ook liberalen te krijgen of mensen die verwantschap hebben met het liberale denken. We zijn écht niet van plan zetbaasjes te creëren. Verre van dat!
De mensen die wij voordragen, hoeven ook niet te denken dat ze aan ons verplichtingen hebben.
Het gaat erom dat na onze forse groei het thans van essentieel belang is dat.
we net als de andere grote partijen overal onze contacten hebben." •
Reny Dijkman
Koos je over Europa
De instellingen . · . .
Begin van de jaren vijftig werd ik een weekingelijfd bij de organisatie van een Europese bijeenkomst in de Ridderzaal te Den Haag. Henri Spaak was daar de grote man, Overtuigd Europeaan. Van het torentje op het Binnenhof waaide de Europese vlag, een groene "E" op een wit veld. Ik was nog heel jong en vond het allemaal interessant. Nu begrijp ik pas dat het veel méér dan interessant was: de beginfase van een nieuw, uniek, maar ook moeizaam tijdperk. Een
samengaan van de landen van Europa!
Het plan was van Jean Monnet, Fransman. Robert Schuman, de Lotharinger die alle gevolgen van de Frans/Duitse twisten en oorlogen aan den lijve had overvonden, wist er gestalte aan te geven. 9 Mei 1950 stelde Robert Schuman voor een gemeenschap te vormen in Europa voor de produktie van kolen en staal.
Het prille begin van een Europese Federatie. 18 April 19 51 werd in Parijs het verdrag getekend.
Het was en is géén eenvoudige zaak, dit bundelen van verschillende nationaliteiten, alle scherp omgrensd, in een belangengemeenschap. Er waren ups en downs. Als ik de geschiedenis er goed op nakijk, moet die bijeenkomst in Den Haag een
"down" geweest zijn!
8
Toentertijd is mij dat ontgaan. Ik kan me helaas slechts herinneren dat ik het al met al een boeiende affaire vond.
'
Wie doet wat?
In de loop der jaren hebben vele ontwikkelingen plaatsgevonden, ook wat de Europese Gemeenschap betreft. Ik kan me heel goed
voorstellen dat u nu, bij het lezen van berichten in uw krant over Europese instellingen, zich afvraagt: "Hoe zit dat eigenlijk tegenwoordig met die instellingen? Wie is wie en wat is wat en hoe liggen de verbanden?" Geneert u zich alstublieft niet voor zo'n opmerking, u bent daarmee zelfs zeer actueel, want weet u, de hele zaak is juist op dit moment erg in beweging.
Wat is wie en wie wil hoe? Overigens heel gezond en menselijk: verstarring en stagnatie zijn achteruitgang. En achteruitgang is nooit goed te praten.
Zo kort mogelijk: wat zijn op dit moment die instellingen? Wel, laat mij dan eerst vertellen, inmiddels zijn er drie Europese Gemeenschappen:
- de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS, opgericht in 1952)
- de Europese Economische
Gemeenschap(EEG, 1958)
~
- de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie (Euratom, 1958). · Gezamenlijk vormen zij de Europese Gemeenschappen, ofwel kortweg: de EG. Nu zijn er vier instellingen belast met de uitvoering van de aan deze drie toevertrouwde taken en wel:
- de Raad - de Commissie
- het Europees Parlement
ligt alles samen te vatten in één enkel verdrag, ziet het er nog niet uit dat zo'n ontwikkeling zich in de naaste toekomst zal voordoen. Wellicht zou dit alles omvattende verdrag in Nederland vastgesteld kunnen worden! Wat dacht u van het Verdrag van Goejanverwellesluis? Het enige probleem dat hieraan zou kleven is dat de meeste Europeanen moeite zouden
vertegenwoordigers van de regeringen van de aangesloten Lid-Staten.
Meestal is aanwezig de minister van Buitenlandse Zaken, maar indien gewenst kunnen het ook de ministers van andere departementen zijn.
De in deze Raad zetelende ministers brengen hun nationale standpunten naar voren, want kijk, dat Europa gaat zo maar niet! Volgens de Verdragen
DE INSTEWNOEN VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN
EUROPESE COMMISSIE
.:ï~·.·.·::::: .
. ... .. . . ···~···
... ·~···:r. .. .
·~~··:·=·~· ... .
••···~r:-.
.. ••••• , ..•... ••••• , ...
··~jt~\~·
EUROfEESPARU8MENT
- het Hof vanJustitie met daarnaast de Rekenkamer.
Zij handelen naar het Verdrag van Parijs (tot oprichting van de EGKS) en de fameuze Verdragen van Rome (tot oprichting van de EEG en Euratom). Hoewel hetïn de bedoeling
REKENKAMER
hebben met de uitspraak! Maar niettemin ...
Wat is de Raad?
De Raad is samengesteld uit
11
11111111111
11111111111
HOF VAN JUsnnE
van Rome moet élke bepaling die een algemene strekking heeft of voor iedere Lid-Staat van groot belang is, door de Raad worden vastgesteld.
Máár de Raad kan slechts een besluit nemen wanneer het voorstel daartoe door de Commissie wordt
~
lllllllll"'"llll
-··-
···. 9 • . . .
11111111dlw1111 ? J
lil
aangedragen. Doet de Commissie dat niet, dan is de Raad verlamd! Zo is het dan ook weer.
Wat is de Commissie?
En wat is dan die Commissie die voorstellen kan aandragen?
Zoals u begrepen heeft, die
Commissie is belangrijk. Zij waakt als een waakhond over de nakoming van de Verdragen van Parijs en Rome. Valt niet mee te spotten. Zjj bestaat uit 14 leden die door de regeringen in onderling overleg worden benoemd voor een ambtsperiode van vier jaar.
Er zit dus meer continuïteit in dan bij de Raad: er hoeft ergens maar een regering te vallen of er verschijnt een nieuweling in de Raad. Bij de
Commissie niet. Bovendien hebben de Commissarissen de plicht
onafhankelijk op te treden zowel tegenover alle regeringen als tegenover de Raad. Zij moeten uitsluitend het wel en wee van heel Europa beogen!
Zij zitten dus vier jaar redelijk vast in hun zetel, redelijk, want a ha, het Europees Parlement kan door het aannemen van een motie van afkeuring het automatisch aftreden van de Commissie bewerkstelligen en dreigt hier ook wel eens mee.
be Nederlandse Commissaris is op dit moment Frans Andriessen,
onafhankelijk en zeer Europees.
De Verdragen van Parijs en Rome leggen de Commissie uitgebreide taken op zoals in de eerste plaats de nakoming van deze Verdragen, zij is het uitvoerend orgaan van de drie Gemeenschappen en de
initiatiefneemster voor het gemeenschapsbeleid. En, zoals
gezegd, zij vertegenwoordigt in de Raad de belang•en van de EG en dient daar met voorstellen te komen.
Waar kunnen die voorstellen op u itmondèn? In een verordening die verbindend is en rechtstreeks toepasselijk in elke Lid-Staat. In een richtlijn (denkt u aan de Vredeling- richtlijn), die slechts verbindend is ten aanzien van het te bereiken resultaat ' voor elke Lid-Staat waarvoor zij is
bestemd en waarvoor de nationale instanties zelf de vorm en middelen mogen bepalen. In een beschikking die tof een bepaalde regering,
onderneming of zelfs een particulier gericht kan zijn. In aanbevelingen en adviezen die niet verbindend zijn.
Wat is het Europees Parlement?
Heel kernachtig gezegd: dat bent u!!
Maar daar u niet altijd de tijd en gelegenheid heeft om op en neer te reizen tussen Brussel, Straatsburg en Luxemburg, laat staan alle stukken door te lezen, kiest u uw
vertegenwoordigers. De eerstvolgende verkiezing vindt plaats in mei 1984. U kunt dus de Commissie naar huis sturen, wel eens aan gedacht? U zult er niet van wakker liggen? Dat zal Frans Andriessen plezier doen.
Wat u nog meer kunt doen? De hele gang van zaken controleren. Er op toezien dat de Commissie haar rol van vertegenwoordigster van de belangen van de EG trouwhartig blijft
vervullen, ieder ogenblik klaarstaand om haar tot de orde te roepen wanneer u meent dat de Commissie aan de aandrang van een of meerdere regeringen toegeeft. Want u weet toch dat de Commissie voor de
voornaamste voorstellen u
uitdrukkelijk eerst moet raadplegen
10
voor de Raad zich hierover uitspreekt?
Tijdens de plenaire vergaderingen, meestal in Straatsburg, maar zeker iedere maand, mondelinge vragen stellen met debat. Dat lijkt me iets voor u, mevrouw! En u, meneer! U heeft "het laatste woord" tijdens de begrotingsbehandeling over de zogenaamde niet-verplichte uitgaven.
Het Europees Parlement, dus u, heeft door de rechtstreekse verkiezingen een groter politiek gezag gekregen en nieuw aanzien, zowel binnen de EG als daarbuiten. Toch zijn de formele bevoegdheden nog niet uitgebreid, ondanks het feit dat het Parlement alle recht tot een grotere invloed te verwachten had. Er is tot nu toe geen aanmerkelijke verandering gekomen in de betrekkingen tussen de Raad en het Parlement en deze situatie zal ongetwijfeld centraal staan in de komende debatten tussen de instellingen.
Maar ook gaat de discussie voort over een geheel nieuw institutioneel stelsel voor een eventuele Europese Unie.
Vandaar mijn opmerking dat de hele zaak in beweging is.
0, er bestaat zelfs een rapport van de
"Drie Wijzen" (1979). Eén van die drie wijzen was Barend BiesheuveL Het bevatte enige kritiek op de Commissie en haar werkwijze- haar essentiële politieke rol buiten beschouwing latend.
De Rekenkamer
Een permanent orgaan dat o.m. belast
is met de externe controle van de algemene begroting van de EG. Zij kan haar onderzoek uitbreiden in de Lidstaten over de verrichtingen die deze uitvoeren in opdracht van de EG.
Bijvoorbeeld uitgaven voor de landbouw, inning van douanerechten.
De gehele activiteit van de Rekenkamer wordt samengevat in haar jaarlijks verslag.
Het Europees Parlement heeft zeer veel belang gehecht aan de instelling van de Rekenkamer en maakt er ten volle gebruik van om zijn controle op de communautaire uitgaven te versterken.
Het Hof van Justitie
De procesvoering van deze instelling lijkt in grote lijnen op dat van de hoogste rechtelijke instanties in de Lidstaten. Het voert controle uit op de wettigheid van de handelingen van de EG en wijdt een groot deel van haar werkzaamheden aan de (van de nationale rechterlijke instanties afkomstige) verzoeken om een prejudiciële beslissing. Deze verzoeken hebben ten doel een uitspraak te krijgen over de interpretatie van de bepalingen van het gemeenschapsrecht of een
beoordeling van de geldigheid hiervan.
Het toenemend aantal van die verzoeken getuigt van de versterkte samenwerking tussen het Europese Hof van Justitie en de nationale rechterlijke instanties, waardoor een uniforme toepassing van het
gemeenschapsrecht mogelijk wordt en een logisch samenhangende Europese jurisprudentie tot stand komt.
Dit zijn dan op dit moment de
"Europese instellingen". Er valt nog véél meer over te vertellen. Dat gebeurt de komende maanden.
Koosje Bins •
I