9.1 Inleiding
In de raadsvergadering van 15 juni 2020 is het Grondstoffenplan behandeld. De
gemeenteraad heeft in een motie aangegeven het Grondstoffenplan te willen uitbreiden met een Visie hoofdstuk. Dit hoofdstuk moet inzicht geven hoe Westervoort de landelijke VANG doelen voor 2025 en 2050 wil bereiken. Ook heeft de raad als wens aangegeven
tussendoelen te willen zien om de stap van 2025 naar 2050 inzichtelijker te maken.
Daarnaast is de wens uitgesproken om bij iedere actie de begrippen: doelstelling – indicatoren – kritische succesfactor en beoogd resultaat te benoemen.
In het Grondstoffenplan zijn acties voor de korte en middellange termijn opgenomen. Met deze acties worden de VANG doelstellingen (30 kilo restafval per inwoner in 2025) en het doel van een Circulaire Economie (0 kilo restafval per inwoner in 2050) niet gerealiseerd. Het is goed om na te denken welke stappen en acties er nodig zijn om de transitie van de lineaire economie naar de circulaire economie te maken en welke rol de gemeente Westervoort hierin kan spelen.
Het is duidelijk dat de gemeente (en vooral haar inwoners) een schakel in de keten is. Alleen maximaal scheiden en hergebruik op gemeenteniveau is onvoldoende om de Circulaire Economie te realiseren. De keten moet gesloten zijn om het doel te bereiken. Belangrijke schakels zijn:
- bij het ontwerp van een product rekening houden met hergebruik;
- demontage in verschillende materiaalsoorten;
- materialen gebruiken die goed te recyclen zijn;
- gerecycled materiaal maximaal inzetten;
- op gemeenteniveau maximaal scheiden en hergebruik promoten.
Als de keten gesloten is komt de Circulaire Economie dichterbij. Het Kennisinstituut voor Duurzame Verpakkingen (KIDV) geeft in het rapport ‘The State of Sustainable Packaging’
(juli 2020) aan dat op dit moment maximaal 70% van het plastic geheel gerecycled wordt. De ontwikkeling van duurzame verpakkingen is volgens het KIDV noodzakelijk om de doelen van 2050 te realiseren.
In de volgende paragrafen wordt geschetst hoe Westervoort haar doelen wil bereiken, welke stappen daarvoor gezet moeten worden en wat daarvoor de gewenste inspanningen zijn.
9.2 VANG-doelstellingen
De ambitie van het Uitvoeringsprogramma VANG-Huishoudelijk Afval is om in 2020 te komen tot 75% afvalscheiding. Deze ambitie is geconcretiseerd in een hoeveelheid huishoudelijk restafval (fijn én grof huishoudelijk restafval samen) van maximaal 100 kilogram per inwoner in 2020.
Ook is een ‘wensbeeld’ benoemd: maximaal 30 kilogram huishoudelijk restafval per inwoner per jaar in 2025. Dit kan alleen als de verschillende ketens gesloten zijn. Dat is in de
huidige situatie nog niet het geval. In het Rijksprogramma voor de Circulaire Economie is het
9.3. Doelstellingen Westervoort
In 2050 bestaat afval niet meer. Wij formuleren haalbare en realistische tussendoelen voor de korte en middellange termijn.
Westervoort richt haar ambitie op het zoveel mogelijk verlagen van de hoeveelheid grof en fijn huishoudelijk restafval. Voor 2025 richt het plan zich op maximaal 85 kilo restafval per inwoner per jaar. Met de voorgestelde maatregelen in de periode 2021-2025 is dit een realistisch, maar ook uitdagend doel. Behalve een doelstelling voor 2025 formuleren we ook een ambitie en doorkijk voor 2030. In vergelijking met het jaar 2019 waarin per persoon nog 129 kilo restafval werd verbrand is dit een pittige uitdaging. Gezien de samenstelling van het Westervoorts afval is dit echter niet onmogelijk.
2025: 85 kilo restafval 2030: 70-75 kilo restafval 2050: 0 kilo restafval
De mate waarin dit kan slagen hangt van veel factoren af (methoden –ontwikkelingen – kosten enz.). VANG geeft zelf aan dat haar doelstelling voor 2050 niet haalbaar is, zolang de keten niet geheel gesloten is.
Belangrijk is om te vermelden dat naast het verlagen van de kilo’s restafval, de kwaliteit van de ingezamelde grondstofstromen van belang is. Textiel en PMD dat niet gerecycled kan worden door vervuiling is geen bijdrage aan de Circulaire Economie.
Het grondstoffenbeleid vormt onderdeel van het Programma Circulaire Economie, een gezamenlijk programma van de gemeenten Westervoort en Duiven om aan de
klimaatdoelstellingen te voldoen.
9.4 Resultaten Westervoort 2019
Om te bepalen hoe groot de opdracht is om de gestelde doelen te bereiken, is het van belang de uitgangspositie te kennen. Waar staan we nu en waar moeten we naar toe.
In hoofdstuk 3 van het Grondstoffenplan staan de inzamelprestaties van restafval en de grondstoffenstromen in 2018. Inmiddels zijn de resultaten van 2019 bekend. In 2019 is er 129 kg restafval per inwoner ingezameld. Zie tabel 1 en 2.
Tabel 1. Grondstoffenstromen Westervoort 2019 Grondstoffenstromen kg/inw/jaar 2019
GFT 117
Oud papier en karton 64
PMD 25,6
Textiel 8,5
Restafval kg/inw/jaar 2019 Fijn en grof restafval 129
Fijn restafval 103
Grof restafval 25,6
Regelmatig wordt de samenstelling van de gemiddelde minicontainer vastgesteld (tabel 3).
Er valt nog veel te winnen. Naast veel GFT (waarvan 29 kilo keukenafval) zitten er nog andere herbruikbare stoffen in de restafvalcontainer. Ongeveer een kwart van de inhoud is restafval, dus niet herbruikbaar.
Tabel 3. Samenstelling gemiddelde restafval container 2019 Westervoort
Stroom kg
GFT 37
Oud papier en karton herbruikbaar 7
PMD 7
Kunststoffen overig 5
Luiers 9
Glas 4
Textiel 4
Fijn restafval ~23
9.5 Inzamelsysteem
In Westervoort is gekozen voor een haalsysteem. Dat betekent dat de meeste stromen aan huis worden opgehaald. Goed om even apart te noemen:
Het restafval wordt sinds 2014 eens in de vier weken ingezameld (verlagen van de service als prikkel om afval beter te scheiden).
Vanaf 2020 wordt het PMD uit het restafval gehaald (nascheiding). Uiteraard blijven we de ontwikkelingen in inzamelsystemen en (na)scheidingstechnieken op de voet volgen.
9.6 Route naar 2025, 2030 en 2050
Er is nog een lange weg te gaan naar 2050. Activiteiten in de nabije toekomst zijn makkelijker te benoemen dan eventuele activiteiten verder in de toekomst. Allerlei technologische ontwikkelingen kunnen in de toekomst versnellen waardoor de zeer ambitieuze doelen misschien makkelijker en sneller realiseerbaar zijn. Anderzijds heeft de gemeente, zoals eerder aangegeven, maar beperkt invloed op een aantal andere schakels in de keten (ontwerp en productie bijvoorbeeld). Dat maakt voorspellen van de toekomstige ontwikkeling lastig.
De route naar 2050 is in 3 tijdvakken ingedeeld: periode 2021-2025, periode 2026-2030 en periode 2031-2050.
9.6.1 Doelstelling 2021-2025
Onderwerp doelstelling indicator kritische succesfactor minder restafval kg/inw/jr.
Proef wekelijkse inzameling GFT april-oktober
Betere scheiding gft- afval
Kilo - Mate waarin bewoner meedoet
- Kosten in relatie tot respons
15 kg
Communicatieplan en uitvoeren acties/projecten
Bewustwording vergroten, resulterend in preventie en het nog beter scheiden van afvalstromen
Kilo - Mate bewustwording en
gedragsverandering
10 kg
Nascheiding restafval
PMD
nascheiden uit restafval
Kilo - Mate nascheiding 8 kg
Onderzoeken brengmogelijkheid PMD
Service verhogen PMD- inzameling
Minder overlast
- Realisatie
brengmogelijkheid - Kwaliteit PMD - Gedrag inwoners
(bijplaatsing) - Kosten
1 kg
Verhoging scheiding grof restafval bij
Afvalaanbiedstation
Verhoging scheiding en recycling grof restafval
Kilo recycling hergebruik
- Ontwikkelingen ABS Arnhem
- Mogelijkheden gezamenlijk ABS met gemeente Duiven - Mogelijkheden
realisatie circulair ambachtscentrum
5 kg
Toename inzameling en hergebruik huisraad en product- en materiaal hergebruik
Verhoging scheiding en recycling huisraad
Kilo hergebruik recycling
- Samenwerking 2Switch en Repaircafé
- Mogelijkheden inzet benodigde
menskracht
-
Luierinzameling - Recycling van luiers
- Minder restafval - Verhogen
service
Kilo - Mogelijkheid
deelname en levering aan
luierrecyclinginstallatie - Realisatie betaalbare
logistiek
4 kg
Preventie Minder
restafval en
Kilo - Invulling programma Circulariteit
p.m
- GFT proef. Deze proef gaat om een verhoging van de service door wekelijkse inzameling van de GFT container in de maanden april t/m oktober 2021.
- Communicatie. Er wordt een communicatieplan opgesteld. De ervaringen van de inwoners van Westervoort en de ervaringen van andere gemeenten worden hierbij meegenomen.
- Op basis van de huidige cijfers is de nascheiding in 2020 ongeveer 8% incl.
vervuiling. Dat is omgerekend ongeveer 8 kg per inwoner.
- Brengmogelijkheid PMD. De raad van Westervoort heeft aangegeven een breng- mogelijkheid in Westervoort te willen realiseren. Onderzocht wordt of dit mogelijk en (logistiek) haalbaar is.
- Westervoort maakt gebruik van het Afvalbrengstation Arnhem Noord. Het Afavalbrengstation is onderdeel van de Europese aanbesteding Inzameling
huishoudelijk afval (ingangsdatum 1 juli 2021). In de aanbesteding wordt ingezet op verhoging van het gescheiden ingezamelde afval. Minimaal 85% van het aangeboden huishoudelijk afval bij het Afvalbrengstation moet gescheiden worden ingezameld en gerecycled. De gemeente Arnhem gaat de toekomst van het Afvalbrengstation in Arnhem Noord onderzoeken (locatie en vorm). Westervoort is met de gemeente Duiven in overleg om een onderzoek te starten naar de mogelijkheid van een gezamenlijk Afvalbrengstation.
- Een circulair ambachtscentrum is een locatie of netwerk waarbij partijen
samenwerken om een hoogwaardig product- en materiaalhergebruik te realiseren.
Een circulair ambachtscentrum bestaat bijvoorbeeld uit samenwerking tussen een milieustraat, kringloopwinkel en reparatiewerkplaats. Denk aan recycling en upcycling van bruikbare materialen die naar de milieustraat zijn gebracht. Voor een circulair ambachtscentrum moeten de juiste partners worden gevonden, is er een fysieke locatie nodig en moet er financiering zijn.
- In de dienstverleningsovereenkomst met kringloopbedrijf 2Switch is nadrukkelijk ingezet op toename van het volume herbruikbare goederen en op product- en materiaalhergebruik. In 2019 voldoen zij hier al ruim aan.
- De gemeenten Duiven en Westervoort werken aan een verkenning van de transitie naar een circulaire economie, op lokaal niveau. In een Roadmap worden de kansen en uitdagingen van de verschillende grondstofstromen, waaronder ook
consumentenafval, in kaart gebracht. Voedselverspilling is een voorbeeld hiervan.
- Op Europees en landelijk niveau wordt ingezet op preventie.
- Het verbod op het gebruik van single-use plastics, de rietjes bijvoorbeeld. Per juli 2021 zijn deze (ook voor Nederland) verboden.
- Statiegeld op kleine plastic flesjes per juli 2021 (en mogelijk in 2022 ook op blikjes).
- Lokaal organiseren wij lessen op scholen over hergebruik van afval en het voorkomen van (zwerf)afval.
- Aansluiten bij landelijke campagnes.
- Stimuleren van de Ja-Nee sticker tegen ongeadresseerd reclamedrukwerk.
- Op dit moment kunnen luiers nog niet op grote schaal verwerkt worden tot nieuwe
9.6.2 Ambitie, doorkijk 2026-2030
Onderwerp doelstelling Indicator kritische succesfactor
minder restafval kg/inw/jr
Communicatie Bewustwording vergroten, resulterend in preventie en het nog beter scheiden van afvalstromen
Kilo Mate
bewustwording inwoner
p.m.
Betere sluiting van de keten
Hergebruik, recycling, preventie
Kilo Mate van
succes landelijke programma’s.
Bedrijfsleven
p.m.
Realisatie Circulair
Ambachtscentrum
Verhoging scheiding grof restafval recycling en upcycling huisraad
Kilo en hergebruik
Mogelijkheden realisatie, samenwerking en financiering
p.m.
Technologische ontwikkeling
Ontwikkelingen volgen
p.m.
Totaal effect 10-15 kg Kwartaal 1 2031: beknopte evaluatie: wat hebben we bereikt –waar staan we – nieuwe ontwikkelingen en ervaringen in de markt.
Toelichting onderwerpen:
Het communicatieplan wordt verder uitgerold, meer nadruk op preventie van afval.
Betere sluiting van de keten brengt de Circulaire Economie een stap dichterbij. Let wel: de gemeente Westervoort heeft hier weinig tot geen invloed op.
De stand van de technologie rondom inzameling en nascheiding kan leiden tot nieuwe inzichten. Met nieuwe vormen van technologie kunnen mogelijk nog betere resultaten worden behaald.
Over deze periode is weinig concreets te zeggen over de vermindering van het aantal kilo restafval. Om het gewenste doel te bereiken, de transitie naar een Circulaire Economie, moet er ook in deze periode veel gebeuren.
Onderwerp doelstelling indicator kritische
succesfactor
Minder restafval Communicatie Meer bewustwording en
aanpassing van gedrag
Kilo Mate
bewustwording
p.m.
Betere sluiting schakels in keten
- Beter design bij productontwikkeling i.v.m. hergebruik bij demonteren
- Betere scheiding van eindproducten in verschillende soorten materialen
- Materiaalkeuze optimaliseren
- Verpakkingsmateriaal verminderen of hergebruiken - 100% hergebruik van gerecycled materiaal
- Betere scheiding bij huishoudens - Beter hergebruik van producten Technologische
ontwikkeling verwerking
Betere scheiding en hergebruik
Is er een exponentiele versnelling van technologie?
p.m.
Ontwikkeling van duurzame verpakkingen
Minder milieubelastende verpakkingen
Snelheid ontwikkeling
p.m.
Nieuwe wetgeving
Betere scheiding en meer hergebruik
Landelijk beleid
p.m.
Nieuwe haal of breng
technieken in gemeente
Betere scheiding en hergebruik
Technische mogelijkheden en draagvlak
p.m.
Evaluatie Doelstelling is de transitie van Lineaire Economie naar een circulaire economie -> 0 kg restafval /inw/jr in 2050
