Bibliotheek Dommeldal. Jaarverslag Dommeldal

(1)

Bibliotheek Dommeldal Jaarverslag 2019

Dommeldal

(2)

Inhoudsopgave

Het wezen van de bibliotheek anno 2019 3

1.Ter beschikking stellen van kennis en informatie 5

Inzoomen op: Bibliotheek Dommeldal, de vestigingen 5

Inzoomen op: Bibliotheek Dommeldal, de organisatie 7

2.Bieden van mogelijkheden tot ontwikkeling en educatie 9

Inzoomen op: betrouwbare informatie 9

Inzoomen op: een leven lang leren 11

Inzoomen op: basisvaardigheden en digitale geletterdheid 11

Inzoomen op: bestrijding van laaggeletterdheid 14

3.Bevorderen van lezen en het laten kennis maken met literatuur 16

Inzoomen op: voorschoolse leesbevordering 16

Inzoomen op: leesbevordering in het basisonderwijs 17

Inzoomen op: leesbevordering voor volwassenen 19

4.Organiseren van ontmoeting en debat 21

Inzoomen op: sociale contacten en lokale binding 21

5.Laten kennis maken met kunst en cultuur 23

Inzoomen op: kunst en cultuur consumeren en praktiseren 23

Naschrift 25

Beknopte cijfers 26

Kunst en Cultuur Kennis en

Informatie Educatie Lezen en

Literatuur Ontmoeting

en Debat

(3)

Het wezen van de bibliotheek anno 2019

Conform de Wet Stelsel Openbare Bibliotheekvoorzieningen (WSOB) en in opdracht en voor rekening van de vier gemeentes Geldrop-Mierlo, Nuenen, Son en Breugel en Heeze-Leende voert Bibliotheek Dommeldal de vijf algemene wettelijke kernfuncties uit. Deze zijn regionaal ingekleurd en worden door de bibliotheek vertaald naar de lokale situatie en netwerken; met de gemeentes Geldrop-Mierlo, Nuenen en Son en Breugel in de vorm van een Bestuursovereenkomst en in de gemeente Heeze-Leende door het gedelegeerd opdrachtgeverschap van de Stichting Bibliotheek Heeze-Leende (SBHL). Daarbij functioneert een Raad van Advies waarin educatieve en maatschappelijke organisaties vertegenwoordigd zijn.

Deze laatste structuur is innovatief, brengt de rol van de bibliotheek dichter bij de wensen van de burgers, vergroot de informatievoorziening aan de gemeenteraad en werkt uitstekend.

De Bestuursovereenkomst voor vier jaar van de gemeentes Geldrop-Mierlo, Nuenen en Son en Breugel met Bibliotheek Dommeldal liep eind 2019 af. Om de tijd te nemen om de ontwikkeling van de bibliotheek van een klassiekere naar de maatschappelijk-educatieve rol, goed in een nieuwe opdracht te kunnen vertalen, is in goed overleg besloten om de overeenkomst met één jaar te verlengen. De opdracht vanuit Heeze-Leende liep sowieso al door tot einde 2020.

Karakterschets van een moderne bibliotheek

uit: concept branche strategie 2020

Wij zijn de motor van een vaardige samenleving.

Onze samenleving verandert in snel tempo. Dat geeft zowel kansen als uitdagingen. De Bibliotheek is een bruisend hart van deze samenleving, een verblijfplek en vraagbaak, waar inwoners zich op een laagdrempelige manier kunnen ontwikkelen en maatschappelijke ontwikkelingen leren duiden.

De Bibliotheek is van alle tijden en van ons allemaal. Een plek waar iedereen welkom is, ongeacht leeftijd, geslacht of stand. Een plek waar je ‘samen jezelf kunt zijn’. Maar ook een (online) plek waar je antwoorden vindt en waar je jezelf kunt ontwikkelen. Of je nu wilt lezen voor je plezier of wilt leren, voor inspiratie of een ontmoeting komt, het mag allemaal. Dit maakt de Bibliotheek een onmisbare motor van een vaardige en menselijke samenleving.

(4)

Als bibliotheken leveren we een wezenlijke bijdrage aan onze welzijn en welvaart. Het is onze ambitie dat we er – samen met onze partners – voor zorgen dat iedereen taalvaardig is, digitaal mee kan komen en de kans heeft zich een leven lang te ontwikkelen. Dat iedereen toegang heeft tot de informatiemaatschappij en er zijn weg in kan vinden. Dat iedereen kan kennismaken met literatuur, kunst en cultuur. En dat minder mensen eenzaam zijn.

In iedere gemeente sluiten we hiervoor aan bij de lokale context, lokale netwerken en lokale behoeften.

We werken nauw samen met overheden, scholen, culturele en maatschappelijke organisaties. Vanuit dezelfde intentie en met dezelfde belangrijke pijlers heeft elke bibliotheek een eigen ‘couleur locale’.

Samen maken we de Bibliotheek. De motor van een vaardige samenleving.

Bibliotheek Dommeldal is, net als alle andere bibliotheken, een organisatie die zich aanpast aan ontwikkelingen in en vraag vanuit de maatschappij. Het (wettelijke) doel van de bibliotheek is en blijft “het bijdragen aan de persoonlijke ontwikkeling en verbetering van de maatschappelijke kansen van het publiek” (WSOB 2015). De domeinen van de bibliotheek zijn maatschappelijk en sociaal en blijven gelijk: taal en taalvaardigheid, lezen en leesbevordering (fysiek en digitaal), mediavaardigheid en –wijsheid, een leven lang –informeel- leren.

Door trends als afnemende taalvaardigheid, toenemende digitalisering, verminderde betrouwbaarheid van nieuwsvoorziening en een groter beroep op zelfredzaamheid en participatie, worden maatschappelijke vraagstukken op het terrein van de domeinen van de bibliotheek prominenter en urgenter. Daarbij positioneert de bibliotheek zich als beleidsinstrument waarmee de lokale overheid een actieve invloed op de maatschappij kan uitoefenen. Zo wordt er op de lokale bibliotheek, vrijwel de laatst overgebleven openbaar toegankelijke instelling, een beroep gedaan als specialist, als netwerkorganisator en als ketenpartner. De manier waarop daaraan inkleuring en uitvoering wordt gegeven verschuift door de veranderende maatschappelijke behoefte.

Actieve vormen van kennisdeling- en overdracht vullen daarbij de passieve rol als ontsluiter van betekenisvolle collecties en bestanden aan. Bibliotheek Dommeldal heeft een visie ontwikkeld (Bibliotheek 2020) hoe de organisatie daarop aan te passen en voert dat uit in een zorgvuldig verandertraject; zij verschuift de inzet van mensen en middelen en schoolt haar medewerkers om. Omdat de toekomst nu al begonnen is, wordt tegelijkertijd met nieuwe taken, met nieuwe werkvormen en met medewerkers met nieuwe competenties geëxperimenteerd.

(5)

De vijf wettelijke taken uit de WSOB zijn hieronder gebruikt voor de indeling van dit inhoudelijk jaarverslag.

1. Ter beschikking stellen van kennis en informatie.

Inzoomen op: Bibliotheek Dommeldal, de vestigingen.

Om functies uit te kunnen voeren manifesteert Bibliotheek Dommeldal zich fysiek op diverse manieren, op een aantal plekken in haar bedieningsgebied. Als gecertificeerde organisatie met ongeveer 36 professionele medewerkers en met ongeveer 120 vrijwilligers die bij activiteiten ondersteunen.

De maatschappelijke basis van de bibliotheek lag in 2019 onveranderd in de vijf primaire vestigingen.

Van daaruit wordt de lokale gemeenschap met services bediend en daar centreren zich activiteiten en toegang tot collecties en bestanden.

In Nuenen werd daarnaast deelgenomen aan de planvorming rond het revitaliseren van dorpshuis Het Klooster, met als uiteindelijk doel de bibliotheek daar weer te vestigen. De huidige locatie, in de vleugel van het gemeentehuis, is weliswaar geschikt als klassieke bibliotheek maar biedt niet de faciliteiten om een actieve rol op de andere domeinen in te vullen; bovendien ligt Het Klooster centraler in de gemeenschap.

In 2019 gaf de gemeenteraad toestemming voor het opknappen van de theaterzaal, voor urgent groot onderhoud en voor planvorming over de toekomst van het Klooster als geheel. Samen met de gebruikers nam de bibliotheek deel aan een traject om tot een nieuw concept te komen, onder begeleiding van verbindingsofficier Esther Hartzema. Parallel dacht Bibliotheek Dommeldal, onder begeleiding van bureau Cerieus uit Eindhoven, na over het realiseren van een Bibliotheek 3.0 in het raamwerk van Het Klooster.

Aan het eind van het verslagjaar trad de bibliotheek toe tot de stuurgroep die de ontwikkelingen verder vorm moest geven. Besluitvorming wordt verwacht in juli 2020.

(6)

In Son en Breugel leidde bouwkundig onderzoek tot de conclusie dat het casco van de St. Petrus Bandenkerk potentieel geschikt kan worden gemaakt voor gebruik als dorpshuis.

Na een aanbestedingsprocedure werd architectenbureau INBO geselecteerd om een voorlopig ontwerp te creëren: als toekomstig gebruiker neemt Bibliotheek Dommeldal deel aan het overleg met het bureau.

Besluitvorming wordt verwacht in juni 2020.

In vestiging Geldrop werd de 2e fase van de interne verbouwing gerealiseerd. Werkplekken en faciliteiten voor activiteiten zijn gemoderniseerd en er is geïnvesteerd in de duurzaamheid van het gebouw (warmteterugwinning installatie, HR-ketels, gedeeltelijke LED verlichting).

Aan het eind van het verslagjaar werd de bibliotheek (andermaal) genoemd in de discussie over revitalisering van het in zwaar weer verkerende sociaal-cultureel centrum Hofdael in Geldrop.

In Heeze werden de plannen voor de 1ste verdieping van dorpshuis Het Perron uitgevoerd en kon het bibliotheekwerk conform een nieuwe huurovereenkomst om niet 4 dagdelen van deze ruimte gebruik maken.

Bibliotheek Dommeldal nam deel aan besprekingen over vestiging van een bibliotheekpunt in de nieuwbouw van dorpshuis De Meent in Leende.

Omdat een bibliotheek via de haarvaten de samenleving bereiken wil, onderhoudt Bibliotheek Dommeldal vier Bibliotheken op School (dBos), verbindt zij vijf mediatheken van scholen aan haar collecties,

organiseert zij vijf bibliotheekpunten in verzorgingshuizen en woonlocaties voor ouderen en in het bibliotheekpunt in dorpshuis Valentijn in Sterksel.

(7)

bibliotheek dommeldal . info@bibliotheekdommeldal .nl . www.bibliotheekdommeldal .nl

Dommeldal

• GELDROP

Donderdag 25 juli vanaf 17.00 uur gesloten Overige dagen normale openingstijden

• MIERLO

Woensdag 24 juli t/m zaterdag 27 juli geopend van 11.00 uur tot 14.00 uur

• SON EN BREUGEL

Woensdag 24 juli t/m zaterdag 27 juli geopend van 11.00 uur tot 14.00 uur

• HEEZE

Normale openingstijden

•NUENEN

Gesloten van maandag 22 t/m zaterdag 27 juli

Zomer in de Bieb

Vanwege de extreme warmte zijn de openingstijden van enkele vestigingen gewijzigd:

bibliotheek dommeldal | info@bibliotheekdommeldal.nl | www.bibliotheekdommeldal.nl Dommeldal

Gewijzigde openingstijden rond de feestdagen

Pakjesavond Do 5 dec open tot 17.00u Eerste Kerstdag Wo 25 dec gesloten Tweede Kerstdag Do 26 dec gesloten Brugdag Vr 27 dec

Alleen Geldrop geopend Brugdag Za 28 dec

Alleen Geldrop geopend Nieuwjaarsdag Wo 1 jan gesloten

Inzoomen op: Bibliotheek Dommeldal, de organisatie

De organisatie van Bibliotheek Dommeldal is in beweging. Vanuit de eerder geschetste maatschappelijke ontwikkelingen en een groter oog voor de buitenwereld en community- vorming, doorloopt zij een proces van aanpassing. Daarbij verschuift de primaire nadruk van collectie en uitlening naar een model waarbij de focus ligt op actieve vormen van overdracht, waaraan collectie en uitlening vervolgens worden gerelateerd.

Dat verandert het beroep op competenties van medewerkers en de inzet van mensen en middelen.

Al enkele jaren is Bibliotheek Dommeldal bezig zich voor te bereiden op een moment van omslag, waarbij dienstverlening anders wordt georganiseerd en de uitlening niet langer het leidend organisatieprincipe is. Medewerkers worden uitgedaagd daarin mee te denken over de veranderingen in de organisatie: in 2019 was daartoe een klankbordgroep actief die, onder begeleiding van een deskundige van Cubiss, mee discussieerde over de gewenste stappen richting een nieuw functiehuis.

Ook werd medewerkers gevraagd na te denken over hun eigen rol en daarbij uitgedaagd om kansen die zich voordoen, te grijpen. Dat zat ‘m bijvoorbeeld in nieuwe functies die ontstaan, met meer nadruk op didactische vaardigheden (bv. leesconsulenten, cursusdocenten, medewerkers mediawijsheid en leesbevordering), op netwerken en organisatietalent (kennismakers, ook wel community librarians genoemd, taalhuiscoördinatoren, cultuurlopers).

(8)

Bestuur Ton van Bree (vz) Peter Stoffel (secr) Eva van Roosmalen (pen)

Susan van Schijndel Xander Koster Greanne Jacobs

Directeur Luc Pruijn (G)

Ondernemingsraad (vacant)

Manager II&O Jan Bekx (G)

Medewerkers Mediawijsheid en Leesbevordering

Theo v.d. Broek (M) Annelies Bouten (G) Hanneke Grootenboer (S)

Elke van Mierlo (H) Remon Kappen (G) Accountmanager Onderwijs

Rita Bemelmans Kennismakers Veerle Pennings (S) Elke van Mierlo (H) Miranda Verdouw (M)

Martin de Bruijne (G) Eva Boender (G) Nelleke de Laat (S) Eline Oosterbosch (N)

Cultuurloper Ine van de Ven (S) Taalhuiscoördinator Marie-Anne Raaijmakers (S,H)

Anne Leendertse (G,M) Afdeling Innovatie, Inhoud &

Ontwikkeling

Bibliotheekmanager Rita Bemelmans

(G,M,N,S,H) Medewerkers Informatie

Helga van Dijk (G) Remon Kappen (M,N) Hanneke Grootenboer (S) Medewerkers Publieke Dienst-

verlening Annelies Bouten (G)

Loes Derks (N) Joke van Dijk (G,M) Bernadet Moerkerk (G,M)

Bernadette Soemers (M) Helma van Hemmen (S)

Lia Pennings (S,N) Marijke Merks (G,S,N,H)

Nicole Tegels (G,M) Renata Croonenberg (N)

Ella de Goeij M,H) Ronnie Boley (S) Wilma Klessens (H)

Ruby van Dijck (H) Patricia Kort (N) Medewerkers Ondersteuning

Ton Smolders (G,N) Willem-Jan Bod (G,M) Tessa van der Sterren (G)

Els de Regt (N) Amber Schenkels (S,N)

Afdeling Publieke Dienstverlening

Directeur/

Manager Facilitair Luc Pruijn (G)

Digitale bibliotheek/

Bibliotheeksystemen Annette van Helvoort (G)

Ella de Goeij (G) PR & Communicatie

José Sluis (G) Moniek Peijnenburg (G)

Webmaster Remon Kappen (G) Bedrijfsvoering en

Kwaliteitszorg Marianne Vreeswijk (G)

Afdeling Facilitaire zaken Managementteam

Organigram Bibliotheek Dommeldal 2019

(9)

2. Bieden van mogelijkheden tot ontwikkeling en educatie.

Steeds meer moeten medewerkers in staat zijn leiding te geven aan groepen ondersteunende vrijwilligers, waarvan het aantal én de diversiteit van te verrichten taken langzaam toeneemt. In de vestigingen Geldrop en Son deed vrijwilligerswerk zijn entree ter ondersteuning van de frontoffice en ter verruiming van de openingstijden. Ook in het vrijwilligerswerk is de gesignaleerde ontwikkeling zichtbaar: naast traditionele rollen (bv voorlezen, boek-aan-huis diensten, begeleiden activiteiten) ontstaan nieuwe rollen (vrijwilliger dementheek, taalmaatjes, gastvrouwen en –heren).

Het toewerken naar de genoemde omslag blijkt geen gemakkelijk veranderingsproces te zijn: de inzetbaarheid van bestaande medewerkers in nieuwe werkvelden neemt nog geen hoge vlucht. Maar daar waar (dus) de inzet van nieuwe menskracht nodig is slaagt Bibliotheek Dommeldal er toch in om op een relatief verhitte arbeidsmarkt jonge en hoogopgeleide mensen met veelzijdige profielen te interesseren en werven.

Inzoomen op: betrouwbare informatie

De bibliotheek staat vanouds garant voor het aanbieden en ontsluiten van betrouwbare informatie, door middel van een collectie, die zeer breed is: van auteursrechtelijk beschermde digitale bestanden en bronnen, via e-books en geluids- en beelddragers, tot fysieke boeken en actuele tijdschriften. In tijden waarin fakenews en framing hoogtij vieren krijgt dat een nieuw belang en een nieuwe dimensie.

De rol van de bibliotheek in het presenteren van informatie is uitdrukkelijk neutraal en wat geboden wordt is divers, maar wel door professionele collectioneurs op waarde geschat en ontsloten.

De bibliotheek rekent het tot haar taak om duurzaamheid als maatschappelijk onderwerp onder de aandacht te brengen. Bovendien is de bibliotheek zelf, met het meervoudig gebruik van boeken, tijdschriften en met het gebruik van digitale middelen een instituut dat van zichzelf duurzaam is. In 2019 programmeerde de Stichting Vrienden van de Bieb Heeze-Leende in het kader van het jaarthema Duurzaamheid de lezingencyclus ‘Heel Heeze Duurzaam’, waarbij ook de verbinding met de het provinciaal beleid en de verkiezingen voor provinciale Staten werd gezocht.

Lezingencyclus ‘Heel Heeze Duurzaam’

15 maart 2019: Duurzaamheid: de rol van de Provincie. Pecha Kucha met politieke partijen.

11 april 2019: John Dagevos, directeur van Telos, een duurzaamheidsscan van Heeze-Leende.

14 april 2019: Marlie van der Heijden, workshop over duurzamer leven, wonen en werken.

13 juni 2019: Energie coöperatie ‘Opgewekt Heeze-Leende, Van het gas af in Heeze-Leende.

19 september 2019: Carlo Zwartendijk, Het energieneutrale huis.

10 oktober 2019: Janneke Postulart, De Verborgen Impact.

(10)

Spraakmakers-lezingen in Bibliotheek Dommeldal in 2019

19-2-2019 Inge Verheijden De Andes Mystiek Son 14-5-2019 Addy van de Ven Goudsmid in de Bieb Nuenen 16-5-2019 Jan van Geldrop Piet Paaltjens Geldrop 22-5-2019 Leendert Vriens Straling en Wifi Son 27-5-2019 Rinus Verhoeven Het werk van de Imker Geldrop 12-6-2019 Karlijn van Kasteren Echtscheiding Nuenen 13-6-2019 Titia Feijen Het Levenstestament Geldrop 11-9-2019 Marloes Jansen Yogaworkshop ouder& kind Son 19-8-2019 Daan Smetsers Dichtbundel Stil Verlangen Son 18-9-2019 Yori Eichhorn Stotteren en spreekangst Heeze 25-9-2019 Lucenda Hilt Slimmer gezond! Nuenen

Bibliotheek Dommeldal wil niet alleen informatie ontsluiten maar ook verbinden en verrijken.

Met beperkte middelen voert de bibliotheek een Linked-Open-Data-project uit met de genealogische data van het Regionaal Historisch Centrum Eindhoven. De ontwikkelde tool gebruikt verschillende, in archieven vastgelegde, levensgebeurtenissen om personen te identificeren en in genealogieën te verbinden; machine learning speelt daarbij een rol. In het verslagjaar is de functionaliteit van de tool voorgelegd aan genealogische verenigingen waar de bibliotheek verbinding mee heeft. De suggesties en correcties die zij voorstelden zijn meegenomen. Het resultaat is een proefversie die online is gezet.

https://www.bibliotheekdommeldal.nl/iguana/www.main.cls?surl=genealogie

Bibliotheek Dommeldal heeft het collectioneren uitbesteed aan de collectioneurs van Bibliotheek Theek5 in Oosterhout. Door hen wordt, op basis van profielen, uit het aanbod van brancheorganisatie NBD Biblion (gevestigd in het Centraal Boekhuis in Culemborg) een collectie samengesteld, die is afgestemd op de samenstelling van ledental en bevolking. Bibliotheek Dommeldal voegt daar lokale uitgaven aan toe en koopt, op basis van geconstateerde grote vraag, geregeld surplus titels in. Daarnaast stelt de bibliotheek zelf wissel- en themacollecties voor scholen samen en wisselt zij tweemaal per jaar de collecties in de uitleenpunten in verzorgingshuizen.

Informatie is met de komst van internet chaotisch verspreid geraakt en daardoor soms moeilijk vindbaar.

De bibliotheek wil daarom ook de kennis en ervaring die in de hoofden van mensen uit de lokale gemeenschap zit, voor het voetlicht brengen en ontsluiten. Daartoe werd in het verslagjaar onder de titel

‘Spraakmakers’ begonnen met een serie avonden waarbij mensen de gelegenheid kregen om hun kennis, passie of deskundigheid te delen. Dit leidde tot een groot aanbod van sprekers en tot een reeks succesvolle bijeenkomsten met veel publiek.

(11)

1-10-2019 Nicole Prins-Jansen Body in Balance Nuenen

7-10-2019 Bert van Boxtel De Imker Son

10-10-2019 Marleen Hoogendam Geschiedenis v h Breien Heeze

17-10-2019 Eunice Verhappen Yoga Geldrop

24-10-2019 David Perduijn Keramiek Heeze

31-10-2019 Carolijn van Gorkum Van Angst naar Vertrouwen Geldrop

9 -12-2019 Harry Peters Lombok Geldrop

Inzoomen op: een leven lang leren

Het is een open deur dat, in een samenleving die zich in hoog tempo ontwikkelt, een (beroeps)opleiding aan het begin van een (arbeidend)leven, niet volstaat. Burgers moeten bij voortduring bijleren (‘een leven lang leren”); dat kan via formeel onderwijs maar gaat veelal informeel en op eigen initiatief. De bibliotheek biedt passieve (collecties) en actieve (cursussen, lezingen, spreekuren) middelen waarmee burgers zelf hun opleidingsbehoefte kunnen definiëren en vormgeven. Juist ook voor het functioneren van onze belangrijke Brainport regio is een brede basis broodnodig van burgers, verrijkt met diversiteit. Voor de regio kwam in het kader van de zgn. Regio Deal € 370 miljoen beschikbaar voor innovaties met maatschappelijke impact: voor de gezamenlijke bibliotheken is een bedrag van € 500.000 beschikbaar. In het verslagjaar nam Bibliotheek Dommeldal, samen met de andere bibliotheken uit de regio, deel aan overleg over het vormgeven van het project ‘Bibliotheken van de Toekomst’. Dat zal in 2020 verder zijn beslag krijgen.

Het aanbod van lezingen dat Bibliotheek Dommeldal programmeert wordt geplaatst in het kader van ‘een leven lang leren’. Kennis opdoen door uitwisseling in een sociale setting helpt burgers vooruit. Bewust van haar plek in de Brainport regio, sluit Bibliotheek Dommeldal ook altijd aan bij de Dutch Technology Week en programmeert activiteiten die (digitale) techniek en robotica voor een breed publiek bereikbaar maken. Ook het jongste publiek wordt daarbij zeker niet vergeten.

De bibliotheek wil beleidsmatig werk maken van haar plek als leercentrum: gelukkig wordt zij door studenten uit het VO en ZZP’ers ook steeds meer gevonden als plek om geconcentreerd huiswerk maken, te studeren of te werken.

Inzoomen op: basisvaardigheden en digitale geletterdheid

De bibliotheek en media horen bij elkaar. Vroeger alleen in de vorm van het medium boek. Maar sinds de digitalisering rekent de bibliotheek het tot haar taken om burgers te laten kennismaken met, en te scholen op, het gebied van nieuwe media, die niet alleen informeren, maar ook gelegenheid bieden tot andere vormen van lezen. Digitalisering is één van de belangrijkste maatschappelijke trends voor de rolvervulling van bibliotheken. Digitalisering is dan ook voor de (functie van de) bibliotheek een kans om meer informatie voor de burgers beschikbaar te hebben, te krijgen en te delen.

(12)

Door digitalisering zijn er steeds minder fysieke loketten (bv bij banken, spoorwegen) en balies en steeds meer apparaten en websites. Ook bij de lokale overheid, die het dichtst bij de burger staat, wordt dienstverlening steeds meer georganiseerd via websites en digitale loketten.

In een samenleving waar burgers hun relaties met instellingen en overheden en met elkaar (Whatsapp, Facebook) steeds vaker digitaal aangaan en onderhouden, is de vaardigheid om geautomatiseerde media en digitale programma’s te kennen en kunnen bedienen, cruciaal. Leesvaardigheid en digitale geletterdheid is ronduit noodzakelijk om in deze digitaliserende wereld überhaupt te kunnen participeren. Om de content van websites te kunnen begrijpen móet de burger gewoon goed kunnen lezen.

Digitalisering maakt de problemen die zich op dit terrein voordoen daarom manifester en urgenter. De markt lost dit niet op en daarom heeft de overheid de rol om hier maatschappelijk corrigerend op te treden. Voor het functioneren van de samenleving en het participeren van alle burgers is het noodzakelijk om het verwerven van basisvaardigheden te bevorderen. Deze basisvaardigheden bevinden zich bij uitstek in de domeinen van de bibliotheek. Dat biedt de overheid een uitgelezen kans om, met subsidie als middel en de bibliotheek als beleidsinstrument, de burgers de helpende hand te bieden.

Bibliotheek Dommeldal rolde in 2019 haar doorlopende hulplijn om burgers te helpen digitale geletterdheid te verwerven en ontwikkelen, verder uit. Zij organiseerde in al haar vestigingen cursussen Klik&Tik, waarmee burgers de eerste schreden in het digitale landschap zetten. Om vervolgens via de cursus Digisterker noodzakelijke websites van overheden te leren

doorgronden en bedienen. Daarbij kwamen zaken aan de orde als het aanmaken van een DigiID en het contact maken met lokale gemeentelijke websites. Al deze activiteiten werden samen met partners georganiseerd, te weten de Seniorwebs van Mierlo en Nuenen en de coöperatie Thuisverbonden in Son en Breugel. De arbeidsmarktregio Helmond ondersteunde in Geldrop-Mierlo de uitvoering van deze cursussen voor laag-digitaal-vaardigen vanuit de Wet Educatie Beroepsonderwijs (WEB).

Als derde trap in deze doorlopende hulplijn organiseerde Bibliotheek Dommeldal, in samenwerking met Seniorweb, in zowel vestiging Mierlo als Nuenen een reeks van 20 computercafés, rond actuele digitale onderwerpen (bv cybersecurity, tablets of smartphones. Daarnaast programmeerde de bibliotheek spreekuren en individuele afspraken op maat over het bedienen van e-readers en het downloaden en lezen van e-books.

Dommeldal

vestiging Son en Breugel bibliotheek dommeldal | info@bibliotheekdommeldal.nl | www.bibliotheekdommeldal.nl

KLIK & TIK DE BASIS

• leren werken met de computer, tablet, muis, toet- senbord of aanraakscherm

• kleine groepjes | max. 6 pp o.l.v. 3/4 (geduldige) cursusleiders

• op eigen laptop of Tablet (op verzoek op laptop van de bibliotheek)

• 6 x op woensdag 11-9, 18-9, 25-9, 2-10, 9-10 en 16-10 van 13:30 tot 15:30 uur

• In de cursusruimte van de Bibliotheek in ‘t Vestzak

• deelname GRATIS

KLIK & TIK INTERNET EN E-OVERHEID

• mailen, informatie zoeken, aankopen doen via internet, werken met de E-overheid, DigiD, digitale loketten en sonenbreugelverbindt.nl

• met uitgebreid werkboek en certificaat

• op eigen laptop of Tablet (op verzoek op laptop van de bibliotheek)

• 6 x op donderdag 12-9, 19-9, 26-9, 3-10, 10-10 en 17-10 van 9:30 tot 11:30 uur

• In de cursusruimte van de Bibliotheek in ‘t Vestzak

• deelname GRATIS

AANMELDEN

via sonenbreugelverbindt.nl of met een inschrijfformulier aan de balie van de Bibliotheek of via 0499-473033

NIEUWE RONDE START IN

SEPTEMBER

(13)

Beter lezen en schrijven?

Zelf formulieren invullen?

Pinnen zonder angst?

Leren computeren?

Een mail sturen?

TAALHUIS GELDROP

is om de hoek:

in de Bibliotheek Heuvel 94 Geldrop, 1e etage

ELKE MAANDAG KUN JE BINNENLOPEN

14.30-16.30UUR

b i b l i o t h e e k d o m m e l d a l | i n f o @ b i b l i o t h e e k d o m m e l d a l . n l | w w w . b i b l i o t h e e k d o m m e l d a l . n l Dommeldal

vestiging Geldrop

Dommeldal

Belastingspreekuur

in Bibliotheek Son en Breugel Op dinsdag 12 maart van 11.00-13.00 u en op maandag 8 april van 11.00-13.00 u

Gratis voor alleenstaanden max. inkomen van €30.000 pj en voor samenwonenden/gehuwden max. inkomen van €50.000 pj Meenemen: al uw gegevens en uw geldige DigiD-inloggegevens Kijk voor meer info en voorwaarden op www.bibliotheekdommeldal.nl Aanmelding via tel: 0499 473033 of in de Bibliotheek in Son en Breugel

Als gevolg van het landelijk convenant met de Belastingdienst waren de vestigingen van Bibliotheek Dommeldal in de eerste maanden van het jaar plek voor burgers om cyberveilig en privacyproof hun digitale belastingaangifte te doen. De bibliotheek organiseerde daarbij via KBO, FNV en Seniorweb ook daadwerkelijke hulpsessies. Deze vorm van hulpverlening aan de burger zal de komende jaren in de branche met een bredere strekking worden uitgebouwd.

Een bijzondere vorm van de focus op basisvaardigheden zijn de activiteiten voor licht dementerenden en hun mantelzorgers. Samen met de welzijnsorganisaties LEV en Cordaad organiseert Bibliotheek Dommeldal in haar vestigingen het Geheugenhuis (voorheen Dementheek). De Geheugenbibliotheek, die daar onderdeel van is, omvat een collectie literatuur over geheugenproblematiek maar ook materialen, zoals Geheugenkoffers en fotoboeken en ander materiaal dat herinnert aan vroeger, om de geheugenwerking van licht dementerenden te activeren. Het Geheugenhuis programmeert daarnaast lezingen en bijeenkomsten, zoals de sociëteit Curiosa in Geldrop (met wekelijkse bijeenkomsten en wandelingen).

(14)

Bewegen met dementie^-

Middaglezing door Jos Vermeulen Over de effecten van muziek en bewegen op je brein

Dinsdag 29 januari | 14.30 - 16.00 uur Dementheek Geldrop-Mierlo in Bibliotheek Dommeldal, vestiging Geldrop (2e etage) Toegang € 3,-

Aanmelden per telefoon: 06-81518014 of per mail: aanmelding@levgroep.nl

DEMENTHEEK

Geldrop-Mierlo

GEHEUGENKRACHT

Workshop over geheugen en geheugenproblemen

van het Steunpunt Mantelzorg Heeze-Leende i.sm. Cordaad Welzijn en Bibliotheek Dommeldal

donderdag 13 juni 2019 | 10.00 – 12.00 uur Bibliotheek Dommeldal | in Dorpshuis ’t Perron, Heeze | Toegang gratis | aanmelden via www.bibliotheekdommeldal.nl.

of via www.cursushuys.nl

vestiging Heeze-Leende

Inzoomen op: bestrijding van laaggeletterdheid

Toenemende digitalisering en afnemende leesvaardigheid veroorzaken steeds grotere maatschappelijke problemen. Mensen die, door wat voor oorzaak dan ook, niet goed lezen, schrijven, rekenen en media bedienen, participeren slechts met grote moeite in de digitale maatschappij. Door dat te onderkennen en verbeteren kunnen we veel maatschappelijke kosten voorkomen, zoals in de gezondheidszorg.

Er zijn ruwweg twee stromingen burgers met lage taalvaardigheid: Nederlandstalige burgers bij wie de taalverwerving om allerlei redenen stil is blijven staan (NT1) en nieuwe burgers die het Nederlands als tweede taal nog moeten leren (NT2).

Gelukkig heeft de overheid het probleem steeds beter in beeld en spelen bibliotheken een belangrijke rol in het bestrijden ervan. Zij richten Taalhuizen in, waar taalactiviteiten en taalspreekuren plaatsvinden.

Het is duidelijk geworden dat NT1 laaggeletterden alleen gevonden en geholpen kunnen worden door het organiseren in ketens van instellingen. Daartoe sluiten bibliotheken coalities met bv. welzijnsorganisaties (LEV en Cordaad), CMD’s en ROC’s. 0ok NT2 activiteiten worden in het Taalhuis ondergebracht.

Bibliotheek Dommeldal had in 2019 functionerende Taalpunten in Heeze en in Son en Breugel, onder leiding van een Taalhuiscoördinator, en herstartte het Taalhuis in Geldrop en het Taalpunt in Mierlo, ook onder leiding van een Taalhuiscoördinator. Met doelsubsidies van deze drie gemeentes konden de coördinatoren in elk van de drie kernen de keten- en netwerkstructuur opzetten die nodig is om laaggeletterden te vinden en vervolgens te kunnen helpen.

(15)

In bibliotheekvestigingen in Geldrop en in Mierlo functioneerde in samenwerking met de welzijnsorganisatie een Taalcafé met statushouders en taalmaatjes, terwijl in Heeze en Son de eerste laaggeletterde personen werden bereikt en groepstrainingen werden opgezet (samen met het ROC ter Aa). In samenwerking met de gemeente werd in Heeze ook een formulierenspreekuur in het Gemeentehuis opgezet, met vrijwilligers uit het Taalpunt. Het is de wens van Bibliotheek Dommeldal om ook in Nuenen een Taalpunt in de bibliotheek te vestigen, een voornemen dat waarschijnlijk in het nieuwe Klooster z’n beslag zal kunnen krijgen.

Met speciale subsidies vanuit de landelijke regeling ‘Tel Mee Met Taal’ (TMMT) werd in Son en Breugel, in samenwerking met het onderwijs, een project voor laagtaalvaardige ouders (en hun kinderen) opgezet en kon in Heeze een extra inventarisatie en afstemming van het netwerk rond het bestrijden van lage taalvaardigheden worden geprogrammeerd (het zgn. parapluproject).

Minstens zo belangrijk als het aanpakken van bestaande lage taalvaardigheid (curatie) is het voorkomen van het opnieuw ontstaan ervan (preventie). Zie daarvoor de activiteiten van de bibliotheek bij het bevorderen van het lezen.

Mediawijsheid vindt een steeds duidelijker plaats in programma’s die de bibliotheek in het kader van leesbevordering en basisvaardigheden aan het onderwijs aanbiedt. Ook activiteiten rond programmeeronderwijs moeten in dit kader gezien worden: het leert kinderen dat zij geen speelbal van hun (digitale) omgeving zijn maar die ook bewust van risico’s, gevaren én mogelijkheden zelf kunnen beheersen en vormgeven.

Ga mee op e xpeditie

en ontdek pro Grammeren

Expeditie Programmeren

• Ben je tussen 8 en 14 jaar?

• En hou je van onderzoeken en ontdekken?

Ga dan mee op expeditie in het Techlab van Bibliotheek Dommeldal, vestiging Heeze;

Data: 27 aug, 3, 10 en 17 september 2019, van 16.00-17.00 uur

Toegang € 5,00 (voor 4 bijeenkomsten)

Kijk voor het volledige programma en meld je aan op:

www.bibliotheekdommeldal.nl

Dommeldal

Ga mee op e xpeditie en ontdek Robotica

Expeditie Robotica

• Ben je tussen 8 en 14 jaar?

• En hou je van onderzoeken en ontdekken?

Ga dan mee op expeditie in het Techlab van Bibliotheek Dommeldal, vestiging Mierlo;

Data: 25 nov., 2, 9 en 16 december 2019, van 15.30-17.00 uur

Toegang € 5,00 (voor 4 bijeenkomsten)

Kijk voor het volledige programma en meld je aan op:

www.bibliotheekdommeldal.nl

Dommeldal

(16)

Serie techlabs in Bibliotheek Dommeldal in 2019 (doelgroep 8-14 jaar)

Expeditie Programmeren, 27 augustus, 3, 10 en 17 september, vestiging Heeze.

Expeditie 3-D Printen, 26 september, 3, 10, 24 oktober, vestiging Geldrop.

Expeditie Film (Stopmotion/Green Screen) 1,8, 15 en 22 november, vestiging Nuenen.

Expeditie Robotica: 25 november, 2, 9 en 16 december, vestiging Mierlo.

Hoe sterk de behoefte aan informatie over ontwikkeling van kinderen is bleek uit de belangstelling voor de lezing door Aletta Smits, over haar boek ‘Puberbrein’ (voor ouders en opvoeders van kinderen 8-16 jaar) door Aletta Smits, ex-docente en trainer, die Bibliotheek Dommeldal samen met Korein Kinderplein in het kader van het Ouder-Café op 10 september 2019 programmeerde in Son en Breugel en die massaal werd bezocht.

De lezing was op 20 mei 2019 voorafgegaan door een Ouder-Café over Jongeren en Gamen, door ervaringsdeskundige Rakeem en Bernard van ’t Klooster van Novadic-Kentron, instelling voor verslavingszorg in Noord-Brabant. En op 17 juni 2019 door een interactief Ouder-Café over Jongeren (8-16) en Social Media.

3. Bevorderen van lezen en het laten kennis maken met literatuur

Inzoomen op: voorschoolse leesbevordering

Het is bewezen dat het zo vroeg mogelijk beginnen met voorlezen aan jonge kinderen significant helpt bij de taalverwerving. Daarom voert Bibliotheek Dommeldal al jaren het programma Boekstart uit, voor ouders van jonge baby’s.

Zij kunnen via het consultatiebureau een koffertje (starterskit) ophalen met informatie, een aanbod voor een gratis bibliotheek-abonnement en materialen over voorlezen aan baby’s en peuters.

Het programma had werd in 2019 uitgebreid met een Boekstartcoach.

Met diverse pilot subsidies kon een medewerker van de bibliotheek de consultatiebureaus bezoeken, om daar actief met ouders in gesprek te gaan.

Met effect: het percentage opgehaald Boekstart koffertjes nam toe van 1 : 4 naar 1 : 3.

Boekstart is overigens ook een voorbeeld van een gezinsaanpak van preventie van het ontstaan van laaggeletterdheid.

Ouder-café

Jongeren en gamen

Ga in gesprek met ervaringsdeskundige Rakeem en preventiemedewerker Bernard van ‘t Klooster van Novadic Kentron maandag 20 mei 2019 | 19:00 tot 21:00 u Locatie Vestiging Son en Breugel Toegang: € 5,00 Korting bibliotheekleden € 2,00 Meer info en aanmelden:

www.bibliotheekdommeldal.nl klik op agenda

Dommeldal

Ouder-café

Aletta Smits over het Puberbrein

(voor ouders en opvoeders van kinderen van 8-16 jr) dinsdagavond 10 september | 19.00-21.00 uur Bibliotheek Son en Breugel, Vestzak, grote zaal Toegang € 5,00; korting voor Bibliotheekleden en leden van Korein € 2,00 | Kaartjes via:

www.bibliotheekdommeldal.nl klik op Agenda

SON EN BREUGEL

Dommeldal

(17)

Top 10 uitgeleende kleuterboeken in Nederland in 2019

1. Catherina Rayner, Krrr…okodil 2. Chris Haughton, Mama kwijt.

3. Guido van Genechten, Dit is een boek vol monsters.

4. Leo Timmers, Een huis voor Harry.

5. John Kelly, Mag ik meedoen?

6. Jelle Kuiper, Voorleesboek

7. Marc Clemens, Voertuigen zoeken telboek.

8. Monika Finsterbusch, Prinses Lillifee en de vliegende olifant.

9. Mark Janssen, Dino’s bestaan niet.

10. Jonny Lambert, Gewoon zoals je bent.

Voorlezen speelt overigens ook op latere leeftijd een rol in leesbevordering: vrijwilligers lezen op gezette tijden voor in vestigingen en op scholen en elk jaar worden lokaal op scholen wedstrijden georganiseerd waaruit lokale voorleeskampioenen voortkomen. Die weer meedingen naar de titel van Landelijke Voorleeskampioen.

Inzoomen op: leesbevordering in het basisonderwijs

Het lezen en het verwerven van leesvaardigheid staat onder druk. Kinderen lezen steeds minder boeken en überhaupt minder langere teksten. De gevolgen daarvan voor concentratie, leesvaardigheid en geïnformeerdheid beginnen maatschappelijk merkbaar te worden. Aan het einde van het verslagjaar veroorzaakte de resultaten van het driejaarlijkse Pisa onderzoek een schokgolf: de doorzettende daling in het leesvaardigheidsniveau van jongeren onder de 18 jaar tot één van de laagste van de OESO landen is zorgelijk.

Zo’n 25% van de leerlingen die het basisonderwijs verlaat is inmiddels feitelijk laaggeletterd. Iedereen op de arbeidsmarkt kent inmiddels het fenomeen van abominabel geformuleerde sollicitatiebrieven. Bibliotheken staan schouder aan schouder met hun gemeentes en het onderwijs om dit tij te keren: in reactie op het Pisa onderzoek wordt daarbij de term ‘leesoffensief’ gebezigd, waarmee een gecoördineerde en niet vrijblijvende inzet van krachten en middelen gericht op het keren van deze ontwikkeling wordt bedoeld. Iets dat de komende jaren inhoud en slagkracht en een belangrijke plaats op de agenda zal krijgen.

Bibliotheek Dommeldal werkt nauw samen met het basisonderwijs en ondersteunt de scholen met projecten in het lees- en taalonderwijs. De bibliotheek stelt zich, met een accountmanager in de formatie, daarin proactief en stimulerend op.

(18)

Alle basisscholen in Dommeldal nemen in meerdere of mindere mate projecten leesbevordering af, uit te voeren in de bibliotheek of in de klas, en vele scholen ontvangen op verzoek thema- of wisselcollecties met boeken, voor in de klas. Professionals van de bibliotheek stellen die collecties, desgewenst op maat, samen.

Bij de projecten hoort ook een ontmoeting met een echte schrijver, in de Bibliotheek, voor alle kinderen van groep 4.

Het lezen gaat nóg meer leven voor leerlingen waar een Bibliotheek op School (dBos) gevestigd is: de leerling (en hun ouders) lenen er met systemen van de bibliotheek zelf boeken uit; de leraren stellen, samen met een leesconsulent van de bibliotheek, een gezamenlijk leesplan op en voeren dat uit. De verbinding met de actuele collecties van de bibliotheek vergroot de effectiviteit daarvan enorm. Resultaten worden door de leraren bijgehouden in een meetinstrument, de leesmonitor. In 2019 namen de volgende scholen een dBos af van Bibliotheek Dommeldal: Heuvelrijk (Gerwen), Het Vijfblad (Geldrop), De Triangel (Leende), de Talententoren (Sterksel) en de Emiliusschool (Son en Breugel).

De Bibliotheek smeedt al deze elementen van leesbevordering samen tot een leesbevorderingsnetwerk en voorziet dat van input door het organiseren van inspiratiebijeenkomsten voor docenten met een actueel thema. Op deze manier bereikte de bibliotheek in 2019 een enorm aantal leerlingen. En dat is hard nodig.

Top 10 uitgeleende romans in Nederland in 2019

1. Lucinda Riley, De Zeven Zussen.

2. Esther Verhoef, Nazomer

3. Lucinda Riley, De Zeven Zussen 2: Storm.

4. Lucinda Riley, De Nachtroos.

5. Lucinda Riley, De Zeven Zussen 3: Schaduw.

6. Linda van Rijn, Zomernacht

7. Lucinda Riley, De Zeven Zussen 4: Parel.

8. Saskia Noort, Stromboli

9. Suzanne Vermeer, Super de luxe.

10. Katie Fforde, Een tuin vol bloemen.

(19)

Inzoomen op: leesbevordering voor volwassenen

Literatuur is een uiting van cultuur die van nature met de bibliotheek verbonden is. In de collectie van Bibliotheek Dommeldal is literatuur volop te vinden en landelijke evenementen en gebeurtenissen op het terrein van literatuur worden door middel van presentaties of communicatie in de vestigingen, via website en nieuwsbrief, onder de aandacht gebracht.

Te denken valt aan de Nationale Gedichten Dag in januari, het uitreiken van literaire prijzen (bv de Libris Literatuur Prijs of de NS Publieksprijs) of het overlijden van bekende auteurs (bv Renate Dorrestein).

Bibliotheek Dommeldal organiseert samen met boekhandel Van Grinsven en een aantal geïnteresseerden, het Literair Café Dommeldal. Dat organiseerde in 2019 zeven ontmoetingen met schrijvers (één ontmoeting werd door de auteur zelf afgezegd), deels in de vorm van een zomeracademie. De gastsprekers varieerden van BN’ers tot debutanten. Ook de Stichting Vrienden van de Bieb in Heeze-Leende nodigde in het verslagjaar een landelijk bekende schrijfster uit. De publieke belangstelling voor deze literaire activiteiten is, mede afhankelijk van de programmering, doorgaans groot.

Literaire activiteiten in 2019; ontmoetingen met schrijvers

Programma Literair Café Dommeldal 2019 i.s.m. Bibliotheek Dommeldal.

27 januari 2019: Maxim Februari 24 maart 2019: Charlotte Mutsaers 5 mei 2019: Murat Isik

19 juni 2019: Bart van Loo 2 oktober 2019: Peter Buwalda 24 oktober 2019: Lidewijde Paris 24 november 2019: Sonja Barend

Stichting Vrienden van de Bibliotheek Heeze i.s.m. Bibliotheek Dommeldal.

31 maart 2019: Griet Op de Beeck

LITERAIR CAFÉ Dommeldal

Dommeldal

PET ER

SONJA

BR EGJ E

JAAP SASKIA

Jaarprogramma Literair Café Dommeldal

2019- 2020

Foto:Mikel Buwalda

Foto:Mike Nicolaassen

Foto: Sasha de Boer

Foto: Koos Breukel Foto: DAS MAG

02-10-2019 24-11-2019

08-03-2020 02-02-2020

19-04-2020

(20)

Jan van Geldrop over

Piet Paaltjens

dichter, dominee, verhalenverteller SPRAAKMAKERS UIT DE REGIO DELEN HUN KENNIS, PASSIE OF VERHAAL Donderdag 16 mei 19.30 uur | Vestiging Geldrop, Tweede Kamer | Kaartjes: online bestellen via www.bibliotheekdommeldal.nl Klik op Agenda | Toegang: € 5,- Korting voor biebleden: € 2,-

bibliotheek dommeldal | info@bibliotheekdommeldal.nl | www.bibliotheekdommeldal.nl Dommeldal vestiging Geldrop Spraakmakers

Bibliotheek Dommeldal

Bibliotheek Dommeldal laat spraakmakers aan het woord. Ben jij een spraakmaker?

Meld je aan bij de Bieb. Niet alleen romans en niet alleen landelijk bekende schrijvers vinden

een plek bij Bibliotheek Dommeldal. Ook poëzie krijgt aandacht, vooral rond de Nationale Gedichtendag (in het verslagjaar op 31 januari 2019), en bij de Dichtersmanifestatie die in samenwerking met Cultuur Overdag in Nuenen, op 15 juni 2019 werd geprogrammeerd. Want ook lokale schrijvers behoren expliciet tot het aandachtsgebied van de bibliotheek.

Uitdrukkelijk lees- en cultuur bevorderend is ook de collectie (van meer dan 400 verschillende) titels waarmee Bibliotheek Dommeldal het ontstaan en functioneren van leesclubs (op het terrein van Literatuur en Geschiedenis) in de provincies Noord-Brabant en Limburg stimuleert. De clubs kunnen via de website zelf titels reserveren, voor het door hen gewenste tijdstip; de collecties worden vervoerd naar en uitgeleverd via de lokale bibliotheek. Bibliotheek Dommeldal ontvangt per band van de bibliotheken een vaste fee en de deelnemende bibliotheken leveren uit tegen het geldende lokaal tarief. In selectie en verwerving van titels wordt samengewerkt met bijna alle bibliotheken uit de twee provincies en met de landelijke organisatie van leesclubs Senia.

Cultuur Overdag Nuenen en Bibliotheek Dommeldal organiseren een:

Dichtersmanifestatie

Catharina Boer presenteert haar 10e dichtbundel Voltooid Landschap

Met bijdragen van bevriende dichters en gastdichters uit Nuenen en de regio Bibliotheek Dommeldal,

vestiging Nuenen

zaterdag 15 juni | 15.00 – 17.00 uur Welkom, toegang gratis

vestiging Nuenen

Boekpresentatie

Uitgewist

nieuwe roman van de Geldropse schrijfster Olga Maria Berger

donderdagavond 6 juni, 20.00-22.00 uur Bibliotheek Dommeldal, vestiging Geldrop Toegang gratis

(21)

Top 10 van de in 2019 meest gelezen titels door Leesclubs

1. Murat Isik, Wees Onzichtbaar

2. Ilja Leonard Pfeijffer, Grand Hotel Europa 3. Roxanne van Iperen, ’t Hooge Nest 4. Tommy Wieringa, De Heilige Rita 5. Jane Gardam, Een Onberispelijke Man 6. Peter Buwalda, Otmars Zonen

7. Paolo Gognetti, De Acht Bergen

8. Philippe Claudel, Archipel van de Hond 9. Rob van essen, De Goede Zoon

10. Aeham Ahmad, De Pianist van Yarmouk

4. Organiseren van ontmoeting en debat

Inzoomen op: sociale contacten en lokale binding

Van nature is de Bibliotheek een ontmoetingsplek van mensen uit de lokale gemeenschap. Ook als zij geen lid zijn, weten zij massaal de weg naar de leestafels, tijdschriften, spreekuren, lezingen en trainingen en naar elkaar te vinden. Hoe langer de locaties van de bibliotheek open kunnen zijn, hoe beter het dan ook is. Vanuit de subsidie kunnen per vestiging 20 full service openingsuren per week bekostigd worden.

Daar waar de vestigingsomstandigheden dat mogelijk maken is Bibliotheek Dommeldal extra uren ‘low service’ open, met inzet van vrijwilligers (onder hen ook vrijwilligers met een afstand tot de arbeidsmarkt).

De huisvesting in MFA-achtige gebouwen (i.c. waar toezicht buiten de formatie van de bibliotheek geregeld is) maakt dat mogelijk. In Heeze is de vestiging in Het Perron elke weekdag van ’s-ochtends 10 uur tot

’s-avonds 20 uur open, waarvan 20 uur bemenst en de rest niet bemenst; in Son en Breugel en Geldrop zijn extra openingsuren van 11-14 uur gerealiseerd. Vanaf 14 uur tot sluitingstijd zijn professionele bibliotheek medewerkers dan weer aanwezig voor verwijzing en advies. Inmiddels wordt gezien dat zelfredzame bezoekers er niet voor schromen de bibliotheek op low service momenten voor hun lees- en leenactiviteiten te gebruiken, of voor printen, internetten, of een expositie bekijken. Ook voor spelen en voorlezen door ouders of grootouders met (klein)kinderen. Dit onderstreept de sociale functie die de bibliotheek in de lokale samenleving heeft.

Bibliotheek Dommeldal zorgt er bewust voor dat activiteiten, die in het kader van kennisverwerving, leesbevordering of mediavaardigheid worden georganiseerd, als groepsactiviteit vormgegeven zijn. Daarmee wordt ook ontmoeting, gesprek en discussie tussen de deelnemers gestimuleerd. Zo is er bij lezingen of het Literair Café altijd een pauze en gelegenheid tot vragen (en debat) en is overdracht van mediakennis als les of in cafévorm georganiseerd.

(22)

Lokale binding wordt ook geborgd door de inzet van groepen vrijwilligers bij activiteiten, onder aansturing van een professional. In 2019 waren het de ‘low service’

openingsuren van vestigingen en de Taalhuizen en Taalpunten waarvoor vrijwilligers werden geworven en ingezet.

In 2017 is voor vestiging Heeze de eerste Kennismaker (voorheen ‘community librarian’) aangenomen; in 2018 volgde een Kennismaker voor Son en Breugel en per januari 2019 werden kennismakers in Mierlo en in Geldrop ingezet.

Aan het einde van het verslagjaar werd begonnen met een Kennismaker in Nuenen.

Deze nieuwe functie, qua uren nog op bescheiden schaal, speelt een sleutelrol in het organiseren van het netwerk rondom de bibliotheek en het benutten daarvan voor programmering en community vorming. Het aantal activiteiten was in het verslagjaar dan ook groter dan in voorafgaande jaren.

www.vriendenvandebiebheeze-leende.nl

In een workshop Samen Duurzaam wordt met elkaar gefilosofeerd over de aanpak van een duurzaam dagelijks leven door kennis te delen en verder te verdiepen.

Graag aanmelden via bibliotheekdommeldal.nl

Zondag 14 april 10.00 - 12.00 uur

In de bibliotheek van Heeze, Gratis toegang

Duurzaamheid:

Samen Duurzaam

Filosofeer over duurzaamheid onder begeleiding van bedrijfsfilosofe Marlie van der Heijden van Involve Ethics.

(23)

5. Laten kennis maken met kunst en cultuur

Inzoomen op: kunst en cultuur consumeren en praktiseren

De collectie van Bibliotheek Dommeldal is de eerste plek waar met kunst en cultuur in al zijn varianten kennis kan worden gemaakt. Maar ook activiteiten in de vestigingen hebben dat doel. In 2019 organiseerde de Stichting Vrienden van de Bieb Heeze-Leende op 27 februari in Dorpshuis Valentijn in Sterksel een lezing bij de expositie van schilder Jan Sluijters in het Noord-Brabants Museum in ’s-Hertogenbosch:

kunsthistoricus Joris van Sleeuwen vertelde over diens ‘wilde jaren’ in het Parijs van 1906-1907.

Dezelfde spreker gaf in dorpshuis Het Perron in Heeze op 30 oktober 2019 zijn visie op de expositie ‘Rembrandt–

Velázquez: Nederlandse en Spaanse Meesters’ in het Rijksmuseum Amsterdam. Stichting Vrienden van de Bieb in Heeze-Leende programmeerde deze lezing samen met de Volksuniversiteit Geldrop.

De bibliotheek sloot in Heeze-Leende ook aan bij het jaarlijkse programma Kunstsmullen, met een avond

‘Smullen met Taal’ op 24 oktober 2019 en de expositie van gedichten door leerlingen van het basisonderwijs.

In Son en Breugel functioneerde binnen de formatie van Bibliotheek Dommeldal de Cultuurloper, een functie die bemiddelt in het bij elkaar brengen van het aanbod cultuureducatie en de vraag uit het onderwijs.

Kennis maken met kunst is hét terrein van Kunstzaal Dommeldal in Mierlo, een prachtige plek waar deskundige vrijwilligers met een professional van de Bibliotheek exposities van lokale en regionale kunstenaars programmeert; diversiteit en verrassende combinaties worden daarbij niet geschuwd.

ASTRONAUTJE

Kleutertheater 4+

door Klein Amsterdam Producties

Zondag 20 oktober | 11.00 uur | Bibliotheek Dommeldal | Heeze Dorpshuis ’t Perron, Grote Zaal | Toegang: gratis

b i b l i o t h e e k d o m m e l d a l | i n f o @ b i b l i o t h e e k d o m m e l d a l . n l | w w w . b i b l i o t h e e k d o m m e l d a l . n l Dommeldal

OPROEP-OPROEP-OPROEP

Taalkunstenaars uit Heeze-Leende, Leenderstrijp en Sterksel

Kom met je verhaal naar Smullen met Taal Op donderdag 24 oktober

In de Bibliotheek in ’t Perron 20.00 – 22.00 uur Maar meld je nu vast aan via www.bibliotheekdommeldal.nl en klik op 24 oktober

(24)

Kunstzaal Dommeldal in Mierlo, programma 2019

30 januari t/m 1 april 2019:

Ladies 2019. Marianne Colet (beelden), Elie de Bruyn (schilderijen met gemengde techniek).

7 april t/m 4 juni 2019:

Wij zien je zo! Portretten en beelden van 11 regionale kunstenaars.

5 juni t/m 26 augustus 2019:

Zomerexpositie van het Vaanakkercollectief.

1 september t/m 30 oktober 2019:

Creaties met een Glimlach. Werk van Marian Bouwman en Joke Brink.

31 oktober t/m 25 januari 2019:

Fantasieën in Kleur en Zwart-Witte Sprookjes. Ellen Snijders Pastels op Panelen, Hélène van Riel Beelden.

bibliotheek dommeldal . info@bibliotheekdommeldal.nl . www.bibliotheekdommeldal.nl

• Expositie Kunstzaal Dommeldal in Bibliotheek Dommeldal, vestiging Mierlo

• Tijdens openingstijden van de Bibliotheek

• Opening op zondag 3 februari 2019 om 15.30 uur tot 17.00 uur.

L A D I E S 2 0 1 9

Marianne Collet | beelden Elie de Bruyn | schilderijen met gemengde techniek

Van 30 januari 2019 t/m 1 april 2019

KUNST DOMMELZAAL DAL

DORPSSTRAAT11³ MIERLO

bibliotheek dommeldal . info@bibliotheekdommeldal.nl . www.bibliotheekdommeldal.nl

• Expositie Kunstzaal Dommeldal in Bibliotheek Dommeldal, vestiging Mierlo

• Tijdens openingstijden van de Bibliotheek

zomerexpositie

VAANAKKERCOLLECTIEF

Diverse schilderijen van abstract tot figuratief:

Ton van Overbruggen Ted Crusio Laurens van Lieshout

Beelden in klei, brons of kunststof:

Piet van Berchum

Van 05-06-2019 tot en met 26-08-2019

KUNST DOMMELZAAL DAL

DORPSSTRAAT11³ MIERLO

(25)

Naschrift

Dit jaarverslag wil in lettervorm ‘beeld’ geven van de activiteiten van Bibliotheek Dommeldal in 2019. Niet uitputtend en wel aantrekkelijk verlucht met voorbeelden van de affiches die in de bibliotheek ter communicatie en promotie van de activiteiten worden gemaakt. Het jaarverslag is geproduceerd in een periode waarin door de corona pandemie en de bijbehorende ‘intelligente lockdown’ het lastiger was om op locatie de kwantitatieve gegevens te verzamelen: een uitgebreider overzicht daarvan wordt alsnog gegenereerd en nageleverd. Dit jaarverslag is bedoeld als verantwoording van verleende subsidie en is bestemd voor opdrachtgevers.

Luc Pruijn

Directeur Bibliotheek Dommeldal

Contactadres:

Bibliotheek Dommeldal,

Heuvel 94, 5664 HN Geldrop. T 040-2854224 www.bibliotheekdommeldal.nl

info@bibliotheekdommeldal.nl

Dommeldal

(26)

uitleningen 2019

Mierlo Son Geldrop Nuenen Heeze TOTAAL

fictie Jeugd 28516 49085 55005 50503 30688 213797

non-fictie J 4357 6820 7640 7059 4517 30393

fictie V 19387 36734 50774 35597 16603 159095

non-fictie V 4496 7232 11445 9724 3266 36163

subtotaal 56756 99871 124864 102883 55074 439448

tijdschriften 7864 7616 10792 10927 5417 42616

dvd's 79 176 1219 430 33 1937

games 2 3 29 16 0 50

speelleerma-

terialen 804 1367 1251 1272 709 5403

luisterboeken

jeugd 400 500 345 235 176 1656

luisterboeken

volw. 71 82 108 157 75 493

subtotaal 9220 9744 13744 13037 6410 52155

TOTAAL 65976 109615 138608 115920 61484 491603

collectie

31-12-2019 Mierlo Son Geldrop Nuenen Heeze TOTAAL

fictie Jeugd 7161 6984 11983 8896 6141 41165

non-fictie J 2745 2657 3709 2904 2382 14397

fictie V 4500 5378 8696 7112 3123 28809

non-fictie V 2057 2057 4640 2967 1116 12837

subtotaal 16463 17076 29028 21879 12762 97208

dvd's 11 15 706 336 0 1068

games 0 3 40 44 0 87

speelleerma-

terialen 169 176 212 167 120 844

luisterboeken

jeugd 156 141 169 128 52 646

luisterboeken

volw. 159 163 203 161 83 769

subtotaal 495 498 1330 836 255 3414

TOTAAL 16958 17574 30358 22715 13017 100622

Beknopte cijfers

(27)

leners

31-12-2019 Mierlo Son Geldrop Nuenen Heeze TOTAAL

JEUGD (0-12) 914 1313 1861 1505 960 6553

JONGEREN

(13-17) 343 453 644 538 267 2245

VOLWASSE-

NEN (18+) 959 1408 2108 1488 583 6546

INSTELLIN-

GEN 14 30 41 30 21 136

GASTLENERS 24 25 47 21 6 123

TOTAAL 2254 3229 4701 3582 1837 15603

Sterksel 2019

leners 30

uitleningen 614 collectie 457

Mierlo Son Geldrop Nuenen Heeze totaal

Bezoekers

2019 29856 47439 60857 37528 11244 186924

scholen

uitleningen Heuvelrijk Triangel Talentento-

ren Vijfblad Vlinder totaal

2019 2019 2019 2019 2019 2019

fictie jeugd 3138 3600 1176 3768 270 11952

non-fictie

jeugd 533 982 282 1312 99 3208

totaal 3671 4582 1458 5080 369 15160

leners

scholen 86 246 104 243 0 679