Woordenlijst 1 havo-vwo Hoofdstuk 1
Woord Betekenis
amicaal vriendschappelijk
concerns grote bedrijven
context zinsverband
de bezem erdoor halen grondig opruimen
decennia tientallen jaren
fenomeen verschijnsel
frictie wrijving
gangbaar gebruikelijk
gedrevenheid drang om te presteren
gepropageerd aangeraden
geschil conflict
globaal algemeen
hereniging het weer bij elkaar brengen
historie geschiedenis
kampen groepen van strijdende partijen
mondiaal wereldwijd
nering handel
onafscheidelijk altijd samen
onderneming bedrijf
onenigheid ruzie
oorsprong begin
overeenkomstige soortgelijke
recent van deze tijd
rivalen felle tegenstanders
symbool teken
synoniem woord met dezelfde betekenis
trend mode
variatie afwisseling
verbitterd vol haat
vernuft intelligentie
vervreemd verbondenheid kwijt
verwanten familieleden
verwijderen schrappen
verzoenen vrede sluiten
vete conflict
wedijver strijd
wrok haat
de kiem leggen voor (iets) tot ontwikkeling laten komen de strijdbijl begraven vrede sluiten
de wind in de zeilen hebben meezitten
lief en leed delen voor- en tegenspoed delen niet ter zake doen onbelangrijk zijn
op vrije voeten komen vrijkomen
Hoofdstuk 2
Woord Betekenis
actueel op dit moment bestaand
amusement vermaak
anoniem zonder naam
boulevardblad blad met sensatieverhalen en schandalen
branche bedrijfstak
bron oorsprong van het nieuws
censuur het toezicht door de overheid op
de media
citaat letterlijke weergave
commentaar kritiek
details bijzonderheden
devies leus
doorgaans meestal
geloofwaardig wat je voor waar kunt aannemen herkenningsmelodie vaste tune
hittegolf periode met hoge temperaturen
hype golf van media-aandacht
kijkdichtheid percentage kijkers naar een programma
klakkeloos zonder na te denken
kopij aangeleverde tekst
kritiek commentaar
kritisch niet zomaar alles gelovend
lay-out opmaak
magnaat rijk en machtig persoon
media kranten, tijdschriften, radio, tv etc.
nieuwsitem bericht dat deel uitmaakt van een
nieuwsuitzending
objectief volgens de feiten
opinie mening
oplage aantal exemplaren
oppervlakkig vluchtig
opzienbarend verbazingwekkend
persconferentie bijeenkomst van journalisten
primeur eerste bekendmaking van een
nieuwtje
promoten reclame maken voor
pseudoniem verzonnen naam
publiceren via een krant of boek openbaar maken
quote citaat
realistisch echt
recensent iemand die beoordelingen schrijft reportage verslag in de krant of op radio
en tv
richtlijnen aanwijzingen
satirisch spottend
sensationeel opwindend
solide stevige
straal lijn vanaf het middelpunt van een
cirkel
aan de orde van de dag wat veel voorkomt geld in het laatje brengen opleveren
hoog in het vaandel hebben staan belangrijk vinden in de maling nemen beetnemen
in het midden laten niet verder bespreken met een korreltje zout nemen niet serieus nemen op z’n hoede zijn opletten
welingelichte kringen mensen die het kunnen weten
Hoofdstuk 3
Woord Betekenis
alfabetisering de taal op een goede manier kunnen gebruiken
betrekkingen relaties
complex ingewikkeld
constateren vaststellen
creatief origineel
doelen op bedoelen
efficiënt met weinig middelen
emoticon tekeningetje voor MSN, sms en
franje versiering
gemoedstoestand gevoelens
interpreteren begrijpen
interpunctie leestekens
naar behoren naar tevredenheid
norm maatstaf
onbeklemtoond zonder nadruk
paraat meteen beschikbaar
patronen herhalende vormen
prullaria oude spullen
reduceren weglaten
relativeren zeggen dat iets minder erg is dan het lijkt
spaarzaamheid zuinigheid
standaard normaal
stimuleren bevorderen
streven proberen te bereiken
taalbeheersing taal op een goede manier kunnen gebruiken
tekens symbolen
toepassing datgene waarvoor iets wordt gebruikt
tongval accent
variant andere vorm gemaakt naar de
gewone vorm
vernuftig slim bedacht
veronderstellen aannemen
verval achteruitgang
zich onderscheiden anders zijn dan anderen abracadabra zijn onbegrijpelijke taal, wartaal als een paal boven water staan zeker zijn
de noodklok luiden alarm slaan
een steek onder water een opmerking waarmee je indirect iets duidelijk maakt
gesneden koek gemakkelijk
het hoofd boven water houden met moeite rondkomen niet wakker liggen van zich geen zorgen maken over te wensen overlaten niet goed of onvoldoende zijn
twee vliegen in één klap in één keer twee voordelen hebben van hetzelfde laken een pak net zo, op dezelfde manier
water bij de wijn doen je eisen bijstellen zodat je nader tot elkaar kunt komen
water en vuur zijn zeer vijandig tegenover elkaar staan
water naar de zee dragen iets doen wat zinloos is
Hoofdstuk 4
Woord Betekenis
acuut onmiddellijk
associëren in verband brengen
autochtoon oorspronkelijk
averechts tegenovergesteld
bevestigen zeggen dat het klopt
boeiend interessant
defect kapot
diender politieagent
een beroep doen op verzoeken
delict misdrijf
handhaven in stand houden
illegaal niet legaal
imago beeld dat van iets of iemand
bestaat
immobiel niet mobiel
indirect niet direct
irrelevant niet relevant
juridisch rechtskundig
justitie de rechterlijke macht
kruimeldief iemand die kleine vergrijpen pleegt leedvermaak plezier om de pech van een ander
legaal toegestaan
minderjarig nog niet volwassen
ongemoeid laten met rust laten
onopgehelderd niet opgelost
ontkennen zeggen dat iets niet waar is
op z'n hoede oplettend
opbiechten iets eerlijk vertellen
oppervlakkig niet uitvoerig
overeenkomst iets wat hetzelfde is
proces-verbaal verslag van een overtreding recherche politieonderdeel dat misdrijven
onderzoekt
reconstructie nagespeeld misdrijf
relevant van belang
signalement beschrijving van het uiterlijk
surveilleren toezicht houden
toedracht manier waarop iets gebeurd is
tolerant niet zo streng
troebel ondoorzichtig
vergrijp strafbaar feit
wantrouwen gebrek aan vertrouwen
de klos zijn het slachtoffer zijn een oogje dichtknijpen iets tolereren
iemand in de kaart spelen iets doen waar een tegenstander voordeel van heeft
iets naar zijn hand zetten krijgen zoals je het hebben wilt in de kraag grijpen arresteren
in het geding zijn onderwerp van bespreking zijn de hand over het hart strijken voor één keer toestaan
op heterdaad betrapt worden betrapt worden bij het plegen van een vergrijp
op zijn kerfstok hebben op zijn geweten hebben over de schreef gaan te ver gaan
tegen de lamp lopen betrapt worden
twee handen op één buik mensen die partij trekken voor elkaar
uit de doeken doen verklaren uit de hand lopen erger worden
van de hand in de tand leven meteen opmaken wat je verdiend hebt
zijn hand ervoor in het vuur er een eed op durven doen durven steken
zoden aan de dijk zetten effect hebben
Hoofdstuk 5
Woord Betekenis
accentueren de nadruk leggen op
afkeurenswaardig wat je niet moet goedkeuren
bijklank een nare bijkomende betekenis
diagnose vaststelling van een ziekte
diëtiste voedingsdeskundige
experimenteren proeven nemen
genen deeltjes met erfelijke informatie
getuigen laten zien
gevarieerd met veel variatie
gezondheidszorg de sector die zorgt voor zieken en bejaarden
kieskeurig niet gauw tevreden
klantvriendelijk een prettige houding naar klanten hebbend
leerzaam nuttig om te weten
levensstandaard peil van welvaart en welzijn
misprijzend afkeurend
niet voor niets niet zonder reden onbestuurbaar niet goed te besturen
ontmaskeren tonen wie iemand in
werkelijkheid is
onverteerbaar niet goed te verwerken
onvoorstelbaar wat je je niet kunt voorstellen
optie mogelijkheid
overgevoelig allergisch
pedagoog opvoedkundige
pensioengerechtigd recht hebben op pensioen
qua wat ... betreft
reddeloos niet meer te redden
remedie behandeling bij ziekte
scheutig gul
symptoom ziekteverschijnsel
trauma ernstige geestelijke schok
vakkenpakket vakken die je kiest
vergrijzen verouderen
verkleutering steeds meer op het niveau van kleuters
verleiden overhalen te doen
versnipperen in stukjes verdelen
verzadigen vol raken van iets
voedzaam rijk aan voedingsstoffen
watertanden een reactie bij het zien van lekker eten
weerzin afkeer
de druiven zijn zuur iets is moeilijk te verteren door de zure appel heen bijten iets onaangenaams doorstaan een bittere pil een zware teleurstelling
eerst het zuur, dan het zoet eerst iets onaangenaams, dan het goede
er zit kraak noch smaak aan het smaakt nergens naar eten wat de pot schaft eten wat de kok je voorzet iemand het leven zuur maken iemand veel last bezorgen in een lastig parket in een moeilijke situatie je neus ophalen voor iets iets minderwaardig vinden met lange tanden zeer tegen je zin
op alle slakken zout leggen overdreven kritisch zijn Over smaak valt niet te twisten. smaken verschillen
wel raad weten met iets weten wat je met iets moet doen iets voor zoete koek slikken iets zonder meer aannemen of
geloven
Hoofdstuk 6
Woord Betekenis
corvee verplichte huishoudelijke taken
desastreus rampzalig
documenteren vastleggen
doorgronden helemaal begrijpen
drang sterke neiging
evolutie langzame ontwikkeling
expeditie ontdekkingsreis
faciliteiten voorzieningen
fenomeen verschijnsel
hachelijk gevaarlijk
heerschappij macht over een volk
immens ontzaglijk groot
jolig heel vrolijk
laat staan en zeker niet
millennium periode van duizend jaar
monopolie alleenrecht
nomade iemand zonder vaste verblijfplaats
onbevangen zonder vooroordeel
onherbergzaam niet bewoonbaar
ontsluieren openbaar maken
op basis van op grond van
op gezette tijden met regelmaat
overlevering verhaal dat door ouderen aan jongeren wordt doorverteld prehistorie periode uit de geschiedenis
prent gedrukte tekening
sanitair toilet, douche en dergelijke
specerijen gedroogde en gemalen
bestanddelen van planten
universum heelal
vergaren verzamelen
ontlopen door weglopen ontsnappen
blauw bloed hebben van adel zijn
bloed aan de paal willen willen dat er hoe dan ook iemand gestraft wordt
Dat heeft hem geen windeieren Dat heeft hem veel voordeel
gelegd. opgeleverd.
de overhand krijgen gaan overheersen door de wol geverfd zeer ervaren
Er kleeft bloed aan zijn handen. Hij heeft iets gedaan waarbij slachtoffers zijn gevallen.
Het bloed kruipt waar het niet De ware aard komt altijd
gaan kan. tevoorschijn.
het loodje leggen bezwijken
het vizier richten op een duidelijk doel stellen bij een activiteit
iemand het bloed onder de iemand tot het uiterste tergen of nagels vandaan halen treiteren
iemand in koelen bloede iemand met kalmte vermoorden vermoorden
iets met de dood moeten als duidelijk gevolg van iets
bekopen overlijden
in kaart brengen een overzicht van iets maken;
kwaad bloed zetten ongenoegen veroorzaken te hoog gegrepen te moeilijk
