Gemeente Cranendonck Statusrapport 2015
Rapportage aan de gemeenteraad
Ernst & Young Accountants LLP is een limited liability partnership opgericht naar het recht van Engeland en Wales en geregistreerd bij Companies House onder registratienummer OC335594. In relatie tot Ernst & Young Accountants LLP wordt de term partner gebruikt voor een (vertegenwoordiger van een) vennoot van Ernst & Young Accountants LLP. Ernst & Young Accountants LLP is statutair gevestigd te 6 More London Place, London, SE1 2DA, Verenigd Koninkrijk, heeft haar hoofdvestiging aan Boompjes 258, 3011 XZ Rotterdam, Nederland en is geregistreerd bij de Kamer van Koophandel Rotterdam onder nummer 24432944. Op onze werkzaamheden zijn algemene voorwaarden van toepassing, waarin een beperking van de aansprakelijkheid is opgenomen.
Ernst & Young Accountants LLP Prof.Dr.Dorgelolaan 14
5613 AM Eindhoven, Netherlands Postbus 455
5600 AL Eindhoven, Netherlands
Tel: +31 88 407 10 00 Fax: +31 88 407 48 00 ey.com
Het doet ons genoegen u verslag uit te brengen omtrent de uitkomsten van onze accountantscontrole van de jaarrekening van de gemeente
Cranendonck tot dusver. Hoewel onze controle nog niet gereed is (gezien de invoering van het sociale domein), willen wij u informeren over de uitkomsten tot dusver en zullen wij dit verslag aanvullen met de uitkomsten over de onderhanden controle (vnl. sociaal domein) en definitief maken na afronding van de controle. Wij willen u over de volgende onderwerpen informeren:
► uitkomsten jaarrekeningcontrole;
► kwaliteit beheersorganisatie;
► wensen en aandachtspunten;
► onafhankelijkheid en controleproces.
Wij hebben de kernpunten van ons verslag opgenomen in het hoofdstuk Kernpunten uit onze rapportage.
Onze controle is gericht op het vormen van een oordeel omtrent de jaarrekening over 2015. Bij de uitvoering van onze controle ondervinden wij de volledige medewerking en ondersteuning van de medewerkers van de gemeente Cranendonck.
De mogelijkheid om een open en eerlijke dialoog met u als lid van de gemeenteraad te voeren, vormt een essentieel onderdeel van het controleproces, evenals van de algehele corporate governance. Wij waarderen deze mogelijkheid om de inzichten die uit onze controle voortkomen met u te kunnen delen.
Het concept van dit verslag is d.d. 2 mei besproken besproken met de portefeuillehouder financiën, gemeentesecretaris en ambtelijke
afvaardiging. Een afschrift van dit verslag is toegezonden aan het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Cranendonck.
Gemeenteraad van de gemeente Cranendonck T.a.v. de heer P.J. Bemelmans, raadsgriffier Postbus 2090
6020 AB BUDEL
Eindhoven, 23 mei 2016
Uitkomsten controle en overige informatie 2015
Geachte leden van de raad,
SDIN-AA8F3X/mvdl
Wij stellen het op prijs een en ander persoonlijk toe te lichten of eventuele vragen omtrent deze of andere met de controle verband houdende zaken te beantwoorden.
Hoogachtend,
Ernst & Young Accountants LLP
drs. M.H. de Hair RA
Inhoudsopgave
Openstaande punten 5
Kernpunten uit onze rapportage 7 Uitkomsten jaarrekeningcontrole 10 Kwaliteit beheersorganisatie 24
Rechtmatigheidsbeheer 27
Bijlagen
1 Onafhankelijkheid en controleproces 2 Overzicht controleverschillen 3 SiSa-bijlage
4 Actualiteiten BBV
Totaal aantal pagina’s in dit rapport: 40
Openstaande punten
Pagina 6
Belangrijkste openstaande punten (zoals ook deels opgenomen in dit verslag):
► Controle sociaal domein
► Reperformance uitgevoerde interne controle
► Controle op bestandsvergelijking en analyse verschillen
► Beoordeling van de ontvangen controleverklaringen en afrekeningen en effect op accountantsoordeel
► Informatie SVB te ontvangen en te controleren
► Second level review partner en senior manager op delen van dossier
► Afronding kwaliteitsreview onafhankelijke review
► Verklaring vanuit GR A2 te ontvangen waaronder SISA
► WNT
► Vormen oordeel voor getrouwheid en rechtmatigheid
► Afronding fout- en onzekerheden evaluatie en effect op diepgang controlewerkzaamheden
► Gebeurtenissen na balansdatum analyse
Openstaande punten d.d. 23-05-2016
Kernpunten uit onze
rapportage
Pagina 8
Kernpunten uit onze rapportage
De kernpunten uit onze rapportage kunnen als volgt worden samengevat
Uitkomsten
jaarrekeningcontrole
Status van de controle De conclusie van onze controle wordt geformuleerd na afronding van onze werkzaamheden. Wij hebben de controle nog niet volledig afgerond. De openstaande punten zien met name toe op de controle van de decentralisaties in het sociale domein. De planning voor het afronden van deze werkzaamheden ziet toe op een geplande afronding medio juni 2016.
In dit statusverslag wordt inzicht gegeven in de huidige status van de controle en de voorlopige bevindingen.
Bevindingen die worden geconstateerd bij de verdere afronding van onze werkzaamheden zullen in het definitieve verslag worden opgenomen. Voor een overzicht van de status van de controle verwijzen wij naar pagina 6.
Decentralisaties De gemeente heeft het inrichten van de bedrijfsvoering (inclusief interne controlemaatregelen) voor de (nieuwe en gewijzigde) taken in het sociale domein voortvarend opgepakt en is druk doende deze verder te optimaliseren. Door de keuze om in de startfase van de decentralisaties de bekostiging van de zorgaanbieders door middel van “p*q”
contracten te laten verlopen heeft de gemeente grip op de doelmatigheid van de bestedingen, maar ziet zich wel geconfronteerd met issues rondom het aantonen van het rechtmatig handelen van deze zorgaanbieders. De controle op het sociaal domein is nog onderhanden omdat de gemeente voor een aantal zaken in het sociaal domein afhankelijk is van aanlevering door derden (ketenpartners). De gemeente is bijvoorbeeld nog in afwachting van diverse
verantwoordingen van zorgaanbieders en SVB. Nadat deze verantwoordingen zijn ontvangen en geanalyseerd en door ons de controle hierop is afgerond, kan een conclusie worden gevormd omtrent de getrouwe en rechtmatige besteding van deze middelen. Op dat moment kan tevens blijken dat nog additionele acties van het college noodzakelijk c.q.
wenselijk zijn.
Afhankelijk van hetgeen nog dient te worden verantwoord vanuit de derde partijen bestaat het risico dat de bedragen zoals opgenomen in de huidige concept-jaarrekening nog dienen te worden aangepast. Daarbij merken wij wel op dat eventuele resultaateffecten uit hoofde van het sociaal domein afgewikkeld worden conform de afspraak op de reserve sociaal domein. Daarnaast bestaat de kans dat ondanks alle inspanningen de controleverklaring bij de jaarrekening van gemeente Cranendonck over boekjaar 2015 niet goedkeurend zal zijn, onder andere vanwege onvoldoende zekerheid omtrent de rechtmatige besteding van middelen door de SVB.
Kernpunten uit onze rapportage
De kernpunten uit onze rapportage kunnen als volgt worden samengevat
Uitkomsten
jaarrekeningcontrole
Waardering grondexploitaties
De landelijke woningmarkt laat vanaf 2015 een verder herstel zien ten opzichte van de crisis. De markt voor afzet van bedrijfs- en kantoorkavels laat dit herstel nog niet zien. De grondexploitaties van de gemeente Cranendonck volgen dit beeld met enige vertraging. De woningbouwverkopen 2015 liggen onder de verwachte afzet. Uw gemeente heeft binnen het grondbedrijf voor € 7,2 miljoen (2014: € 5,5 miljoen) aan grondexploitaties op haar balans geactiveerd, de toename ten opzichte van voorgaand jaar is met name gelegen in het nieuwe niet in exploitatie genomen project Baronie van Cranendonck, waarbij diverse gronden zijn ingebracht. Wij hebben tijdens onze controle vastgesteld dat deze waardering juist is. Wij benadrukken echter wel dat gezien de onzekerheden in de markt en de project specifieke risico’s het noodzakelijk blijft om de grondexploitaties zeer nauwgezet te blijven volgen. In totaliteit geldt voor de waardering van uw grondexploitaties het algemene risico dat de geprognosticeerde afzetten niet of op een later moment worden gerealiseerd. Voor de gemeente Cranendonck wijzen wij u aanvullend op de risico’s en onzekerheden ten aanzien van Airpark Budel en het Duurzaam Industrieterrein Budel. In de jaarrekening en de paragraaf grondbeleid is een nadere toelichting op de post voorraden en de onzekerheden in de grondexploitatie opgenomen.
Uitkomsten
jaarrekeningcontrole
Nadelig resultaat nader besproken
Het gerealiseerde resultaat over het jaar 2015 bedraagt € 6.000,- nadelig ten opzichte van een begroot saldo van € 5.000 positief. De jaarrekening 2014 sloot met een resultaat van € 211.000 nadelig.
Het resultaat over 2015 ten opzichte van de gewijzigde begroting kan als volgt worden weergegeven:
Uw begrotingsbeheer is op orde, begroting grondbedrijf kan aangescherpt worden
De belangrijkste afwijkingen ten opzichte van begroting zijn uitgebreid toegelicht in het jaarverslag en de jaarrekening. De jaarrekening laat met name op het niveau van de lasten een aanzienlijke onderschrijding (9,6%) zien ten opzichte van de gewijzigde begroting. Deze onderschrijding wordt met name veroorzaakt door een tweetal programma’s, te weten Werk en
Economie en Sociaal Domein. De totale lasten op het programma werk en economie wijken € 3,7 miljoen positief af, de totale baten op dit programma wijken € 3,9 miljoen negatief af. Deze afwijkingen worden nagenoeg geheel veroorzaakt door de grondexploitaties van de gemeente Cranendonck. Met betrekking tot deze projecten hebben minder verkopen plaatsgevonden dan in de begroting waren opgenomen. Op het programma Sociaal Domein bedraagt de afwijking op de lasten € 1,3 miljoen positief. Dit wordt grotendeels veroorzaakt door een onderschrijding op de lasten WMO. Wij begrijpen dat de lasten in het sociaal domein in dit bijzondere transitiejaar moeilijk zijn in te schatten. Voor wat betreft de grondexploitaties adviseren wij het college om reële verkoopprognoses in te rekenen. Tegenvallende grondverkopen waardoor deze verder naar achteren schuiven in de tijd kan tevens negatieve gevolgen hebben voor de waardering van uw
grondexploitaties. Hier komen wij verderop in dit verslag op terug.
Kwaliteit van het resultaat
Ten aanzien van het gerealiseerde resultaat ter hoogte van € 6.000 negatief merken wij op dat deze ontstaat uit incidentele nadelen welke niet op de bestaande reserves worden afgewikkeld. Afwijkingen groter dan
€ 100.000 betreffen:
► Voordeel op de rente ter hoogte van € 231.000 doordat de
daadwerkelijke rente lager ligt dan de calculatorische rente van 4%;
► Voordeel op de algemene uitkering ter hoogte van € 148.000;
► Voordeel op overhevelen budgetten ter hoogte van € 154.000;
► Nadeel als gevolg van opnemen verwachte naheffing belastingdienst ter hoogte van € 318.000.
► Nadeel bijstorten voorziening wethouders ter hoogte van € 465.000.
Wij merken op dat nadere details over bovenstaande afwijkingen zijn toegelicht in de jaarrekening.
Onze analyse van het resultaat 2015
Bedragen x
€ 1.000
Gewijzigde begroting
Realisatie 2015 Afwijking
€ € €
Totale lasten Totale baten
56.847 53.319
51.386 49.593
5.461 (3.726)
Totaal saldo van baten en lasten
(3.528) (1.793) 1.735
Mutaties in reserve 3.533 1.787 (1.746)
Gerealiseerd resultaat
5 (6) (11)
Uitkomsten jaarrekeningcontrole
Pagina 12
Analyse van de financiële positie
De financiële positie van de gemeente Cranendonck is goed te noemen.
Eigen vermogen neemt in beperkte mate af
Het eigen vermogen, inclusief het gerealiseerde resultaat, bedraagt per jaareinde 2015 volgens de jaarrekening € 23,7 miljoen en heeft zich vanaf 2013 als volgt ontwikkeld:
Van de totale reserves ter hoogte van € 23,7 miljoen is € 13,8 miljoen opgenomen als algemene reserve. Het saldo van deze reserve is ten opzichte van 2014 gestegen met € 1,1 miljoen.
Per saldo is gedurende 2015 € 1,8 miljoen onttrokken aan de reserves.
Deze onttrekking (ten gunste van het resultaat) vormt samen met het totaal saldo van baten en lasten (€ 1,8 miljoen negatief) het gerealiseerde
resultaat van € 6.000 nadelig.
Ratio’s
Als gevolg van een wijziging in de BBV dient de gemeente een aantal verplichte ratio’s toe te lichten. Onderstaande tabel met ratio’s is opgenomen in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing.
Tevens is een inhoudelijke toelichting daar opgenomen ten aanzien van de ontwikkeling.
Op de volgende bladzijde is een benchmark opgenomen waarin de ratio’s over 2014 zijn vergeleken met de benchmark gemeenten.
Onze analyse van de financiële positie
-5.000 0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000 30.000 35.000
2013 2014 2015
Algemene reserve Bestemmingsreserve Gerealiseerd resultaat
Bedragen x 1.000
Uitkomsten jaarrekeningcontrole
Relevante financiële kengetallen
Ratio 2014
realisatie
2015 begroting
2015 realisatie
Netto schuldquote 18,6% n.b. 23,9%
Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen
18,3% n.b. 23,7%
Solvabiliteitsratio 48,8% n.b. 43,1%
Grondexploitatie 14,2 n.b. 14,5
Structurele exploitatieruimte -7,1% -7,3% -2,5%
Belastingcapaciteit 95,6 95,7 95,4%
Algemeen
Onderstaande figuur geeft inzicht in de financiële ratio’s op basis van de jaarrekening 2014 (2015 jaarrekeningen nog niet beschikbaar) inclusief een vergelijking met het gemiddelde van de benchmark gemeenten en alle gemeenten van Nederland.
Netto schuld ratio/gecorrigeerde schuld ratio (o.b.v. 2014)
De netto schuld ratio laat zien wat de verhouding is tussen de netto schuld (schulden minus monetaire activa) en de totale baten. De ratio van
gemeente Cranendonck ligt met 18,6% beduidend lager dan de benchmark gemeenten (67,2%), wat betekent dat afgezet tegen de totale baten, gemeente Cranendonck ten opzichte van vergelijkbare gemeenten een lagere schuld heeft. Rekening houdend met de verstrekte leningen bedraagt de gecorrigeerde schuld ratio 18,3% ten opzichte van een landelijk
gemiddelde van 59,3%.
Solvabiliteits ratio (ratio o.b.v. 2014)
De totale vermogenspositie en het vermogen om vreemd vermogen (schulden) terug te kunnen betalen wordt onder andere tot uitdrukking gebracht door middel van het solvabiliteitspercentage. Dit percentage is bepaald door het eigen vermogen te delen door het balanstotaal. De ratio van gemeente Cranendonck van 48,8% ligt hoger dan het gemiddelde van de benchmark gemeenten, de vermogenspositie van de gemeente
Cranendonck is dan ook goed te noemen.
Grex ratio (ratio o.b.v. 2014)
De grexratio toont de verhouding tussen de boekwaarde van de in exploitatie genomen bouwgrond (IEGG) en de niet in exploitatiegenomen bouwgrond (NIEGG) in relatie tot de totale baten. De ratio laat zien dat gemeente Cranendonck met 14,2% onder het gemiddelde van de benchmark groep ligt, wat ondermeer inhoudt dat de gemeente relatief minder is blootgesteld aan risico’s rondom grondexploitaties dan vergelijkbare gemeenten.
Ratio’s
Uitkomsten jaarrekeningcontrole
Pagina 14
Financiering
In 2015 heeft uw gemeente een tweetal nieuwe langlopende leningen afgesloten met een totale waarde van € 9 miljoen. De nieuwe leningen betreffen een lening ter hoogte van € 5 miljoen met een looptijd van tien jaar (rente 0,865%) en een lening van € 4 miljoen met een looptijd van twintig jaar (rente 1,525%). Daarmee daalt het gemiddelde
rentepercentage op uw leningenportefeuille naar 2,8%. De leningen zijn aangetrokken ter herfinanciering van aflopende leningen en ter financiering van de gemeentelijke investeringen. Voor een nadere beschouwing ten aanzien van uw financieringspositie verwijzen wij u naar de paragraaf Financiering van de jaarrekening 2015.
Vanaf 2014 dient in de toelichting op de balans ten aanzien van schatkistbankieren het volgende te worden vermeld:
► Het drempelbedrag voor het begrotingsjaar waarover verantwoording afgelegd wordt.
► Voor ieder kwartaal van het jaar dient het bedrag aan middelen toegelicht te worden dat buiten de schatkist is gehouden.
Wij hebben vastgesteld dat bovenstaande adequaat is toegelicht in de jaarrekening.
Ten aanzien van de naleving van de kasgeldlimiet merken wij op dat de gemeente Cranendonck deze de eerste twee kwartalen heeft overschreden.
Wij beoordelen dit als een formele onrechtmatigheid welke wij niet
meewegen in ons oordeel. De renterisiconorm is in 2015 niet overschreden.
De naleving van beide normen is toereikend toegelicht in de paragraaf Financiering.
Weerstandsvermogen en risicobeheersing
In het jaarverslag is onder andere de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing opgenomen, welke informatie bevat over de
weerstandscapaciteit, de risico’s en het beleid dat hieromtrent gedurende 2015 is gevoerd.
De weerstandscapaciteit is ten opzichte van 2014 toegenomen van
€ 14,7 miljoen naar € 15,9 miljoen. De weerstandscapaciteit bestaat met name uit de algemene reserve, welke per 31 december 2015
€ 13,8 miljoen bedraagt. Andere belangrijke componenten betreffen de algemene reserves grondexploitaties (€ 1,1 miljoen) en de onbenutte belastingcapaciteit (€ 1 miljoen).
De belangrijkste risico’s welke worden onderkend door gemeente betreffen:
► risico’s uit hoofde van decentralisaties, WMO en jeugd ter hoogte van
€ 1,2 miljoen;
► risico’s uit hoofde van de grondexploitaties ter hoogte van € 1 miljoen;
► risico’s uit hoofde van claims als gevolg van bestaande bodemverontreiniging ter hoogte van € 0,3 miljoen;
► risico’s uit hoofde van competentieniveau medewerkers ter hoogte van
€ 0,3 miljoen.
In de paragraaf risicobeheersing wordt toegelicht dat momenteel wordt gewerkt aan een kwaliteitsverbetering ten aanzien van de beoordeling en inschatting van de risico’s. Tevens wordt nagegaan op welke wijze om moet worden gegaan met de situatie waarin verschillende risico’s tegelijk
voordoen. Op basis hiervan zal tevens een ondergrens voor de hoogte van de algemene reserve worden geformuleerd. Deze is er momenteel niet.
Ondanks dit voorbehoud achten wij het weerstandsvermogen van de gemeente, mede gezien de uitkomsten van de financiële kengetallen, toereikend.
Uitkomsten jaarrekeningcontrole
Overige aspecten jaarstukken
Aanvaardbaarheid van de grondslagen van waardering en resultaatbepaling
Naar onze mening zijn de door het college gekozen waarderingsgrondslagen aanvaardbaar en consistent toegepast met betrekking tot de significante jaarrekeningposten en bijzondere transacties. Dit geldt tevens voor het tijdstip waarop die transacties hebben plaatsgevonden, de periode waarin zij zijn verantwoord en de desbetreffende toelichtingen in de jaarrekening.
Kwaliteit jaarverslag en jaarrekening
Wij hebben vastgesteld dat het jaarverslag overeenkomstig de
gemeentewet is opgesteld en verenigbaar is met de jaarrekening. Verder hebben wij vastgesteld dat de verplichte paragrafen zijn toegevoegd.
Wij merken tevens op dat er door de organisatie is gewerkt aan de kwaliteit van de jaarstukken. Wij stellen vast dat de informatiewaarde van de
jaarrekening, bestaande uit het overzicht van baten en lasten en de
toelichting hierop, de balans en de toelichting hierop alsmede de verplichte bijlagen is verbeterd. Wij merken op dat een beperkt aantal punten nog niet geheel in overeenstemming met het BBV is en adviseren het college om deze punten komend jaar nader op te nemen. Wij achten deze punten echter niet materieel voor het beeld van de jaarrekening.
Significante schattingen
De belangrijkste schattingsposten binnen de jaarrekening van de gemeente Cranendonck betreffen de waardering van de activa, zoals de materiële vaste activa, de (leningen aan) deelnemingen, de
grondexploitaties, daarnaast speelt er een belangrijk schattingselement ten aanzien van de voorzieningen en de verleende garantstelingen en
toezeggingen. Het college van burgemeester en wethouders is
verantwoordelijk voor het maken van schattingen bij het opmaken van de jaarrekening. Als accountant van de raad beoordelen wij deze door het college gemaakte schattingen. Wel hebben wij een beschouwing ten aanzien van de belangrijkste schattingen opgenomen.
Wij merken op dat de sensitiviteit van de schattingen ten opzichte van 2014 veelal gelijk gebleven is en voor de belangrijkste posten gemiddeld is.
Uitkomsten jaarrekeningcontrole
Overige aspecten jaarstukken
Pagina 16
Inleiding
Deze paragraaf geeft een uiteenzetting van de werkzaamheden en bevindingen ten aanzien van de belangrijke aandachtsgebieden in de controle die nog niet eerder in dit verslag zijn toegelicht.
Decentralisaties
Gemeente Cranendonck werkt voor de taken in het sociale domein op verschillende terreinen samen met andere gemeenten, BIZOB en
ketenpartners. Ter voorbereiding op de invoering, en gedurende 2015 tot en met heden, is veel energie gestoken in het zorgen voor de continuïteit van zorgverlening, het inrichten of aanpassen van werkprocessen, het opstellen van beleid en het maken afspraken met relevante ketenpartners en het komen tot afrekening van de zorgkosten over 2015.
De gemeente heeft het inrichten van de bedrijfsvoering (inclusief interne controlemaatregelen) daarna opgepakt en is volop bezig met het
optimaliseren van haar processen. Zo is in kaart gebracht welke
geldstromen, producten (zorgverlening), afgesloten contracten voor inkoop van zorg, invulling van beleid (normenkader) en welke wijze van afrekening over geleverde zorg plaatsvindt.
Interne controle
Op basis van deze kennis is een intern controleplan opgesteld waarmee de gemeente intern toetst of de taken verricht worden in overeenstemming met beleid (zoals verordening jeugdhulp en maatschappelijke ondersteuning Cranendonck) en wet- en regelgeving (zoals de Jeugdwet en de WMO). Om zekerheid te verkrijgen over de juiste en rechtmatige uitvoering van taken die buiten de gemeente verricht worden (bijvoorbeeld door zorgaanbieders of andere ketenpartners) heeft de gemeente afspraken gemaakt over de
verantwoording van geleverde zorg. In eerste instantie was hiervoor gekozen voor een regionaal controleprotocol samen met de overige gemeenten in Brabant Zuid-Oost. Inmiddels is duidelijk geworden dat veel zorgaanbieders hier niet aan kunnen voldoen en wordt veelal door de zorgaanbieders verantwoord op basis van het landelijke protocol. Dit betekent voor de gemeente Cranendonck dat de mate van zekerheid welke wordt verkregen niet ten alle tijden afdoende is. In deze gevallen heeft het college besloten om definitief af te rekenen met de zorgaanbieders; op deze wijze bestaat er voor wat betreft de accountantscontrole voldoende
zekerheid over de getrouwheid van de verantwoorde lasten.
De organisatie heeft afgelopen periode intensief gewerkt aan de aansluiting van de ontvangen productieverantwoordingen met de eigen administratie.
Verschillen worden hierbij in kaart gebracht en geanalyseerd. Ook zijn de ontvangen controleverklaringen, eigen verklaringen en
bestuursverklaringen veelal ontvangen en beoordeeld. Waar verklaringen niet zijn ontvangen, is actie ondernomen om deze alsnog aangeleverd te krijgen.
Tot slot worden de PBG (persoonsgebonden budgetten) via de SVB uitgekeerd en verantwoord. Vanuit de SVB is nog geen informatie ontvangen. Dit betreft landelijke problematiek waarbij de gemeente het risico loopt dat deze post in onvoldoende mate controleerbaar blijkt of dat hierin fouten zijn opgenomen. Gezien bovenstaande is de controle van de geldstromen en posten in de jaarrekening die zien op de nieuwe taken in het sociale domein op delen onderhanden.
Aandachtsgebieden en bevindingen in de controle
Uitkomsten jaarrekeningcontrole
Pagina 17
Verwerking in jaarrekening
In de concept jaarrekening zijn diverse posten en geldstromen inzake het sociale domein verantwoord.
In de balans is € xx miljoen opgenomen onder overige schulden inzake te betalen bedragen sociaal domein inclusief eventueel te verrekenen voorschotten). Dit betreft onder andere de onderhanden werk standen bij zorgaanbieders. Deze is tot stand gekomen doordat de gemeente een vergelijking heeft gemaakt tussen de verantwoorde zorgproductie van de aanbieders -/- eventuele tussentijdse betalingen -/- betaalde voorschotten.
In de exploitatie zijn diverse categorieën lasten inzake het sociaal domein verantwoord. De totale omvang van circa € 3,5 miljoen is met name verantwoord in programma Sociaal Domein. Deze posten en stromen zijn opgenomen in de concept jaarrekening op basis van diverse interne analyses, waaronder:
► budgetten versus facturatie en controle van de facturen;
► bestandversvergelijkingen (eigen cliëntregistratie versus productie- opgaven van zorgaanbieders); en
► interne controle (recht, hoogte en duur).
Het overschot op de decentralisaties is gedoteerd aan de reserve Sociaal Deelfonds. Deze reserve bedraagt per 31 december 2015
€ 1,9 miljoen.
Daarmee heeft de gemeente een zo nauwkeurig mogelijke verantwoording opgesteld. Deze kan overigens nog bijstelling behoeven ingeval de (nog te ontvangen) informatie voor afrekening over 2015 afwijking ten opzichte van de inschatting laat zien. De uitwerking inzake sociale domein
ondervindt mogelijk nog aanpassing op basis van controle van afrekening zorgverlening over 2015 en de verantwoording door het SVB. Hierdoor kan de jaarrekening nog bijstelling behoeven. Wel merken wij op dat conform de afspraak met de raad eventuele financiële correcties, zowel in voordelige als in nadelige zin, afgewikkeld worden op de reserve Sociaal Deelfonds.
Mogelijke fouten/onzekerheden in de controle
Zoals aangegeven is de controle momenteel onderhanden. Op basis van het landelijk beeld verwachten wij dat er uit de accountantscontrole op het sociaal domein fouten en/of onzekerheden kunnen resteren welke van invloed kunnen zijn op ons accountantsoordeel. Hierbij valt te denken aan:
► Controleverklaring vanuit de SVB bevat fouten en of onzekerheden welke wij dienen over te nemen voor de controle van de gemeente;
► Zorgaanbieders verantwoorden op basis van een bestuursverklaring/
eigen verklaring;
► De controleverklaring van zorgaanbieders is niet goedkeurend;
► Controleverklaringen worden ontvangen op basis van het landelijk protocol waardoor een te hoge materialiteit is gehanteerd;
► Zorgaanbieders leveren geen controleverklaring op waardoor de gemeente niet voldoende informatie kan verkrijgen;
► Er bestaan verschillen tussen de administratie van de gemeente en de zorgaanbieder welke niet verklaard kunnen worden;
► Gemeente Cranendonck heeft niet voldoende informatie om voldoende zekerheid te verkrijgen omtrent de overgangscliënten.
Aandachtspunten jaarrekening 2016
Vanuit de controle 2015 geven wij u de volgende aandachtspunten ten aanzien van het sociaal domein mee voor het opstellen van de jaarrekening 2016.
We adviseren u uw cliëntenadministratie verder op orde te krijgen, zodat opgaven van zorgaanbieders betrouwbaarder kunnen worden
gecontroleerd. Tevens adviseren we u in het controleprotocol de definities aangaande de prestatielevering aan te scherpen. Hierbij achten wij het verder wenselijk dat de gemeente zelf beter zicht krijgt op de
prestatielevering zodat ook minder wordt gesteund op controleverklaringen van zorgaanbieders. Voor wat betreft de interne controle adviseren wij om het interne controleplan verder aan te scherpen en deze in een eerder stadium in het jaar uit te voeren.
.
Aandachtsgebieden en bevindingen in de controle
Uitkomsten jaarrekeningcontrole
Pagina 18
Waardering grondexploitaties
De waardering van de grondexploitaties was een significant risico in onze controleaanpak, vanwege de mate van schattingsonzekerheid voortkomend uit de huidige economische situatie. Wij hebben het proces rondom de totstandkoming van de waardering op haar effectieve werking beoordeeld.
Daarnaast hebben wij een interne expert betrokken om de waardering en de daarbij gehanteerde veronderstellingen te beoordelen. Wij achten de waardering aanvaardbaar en vinden de veronderstellingen redelijk.
Wij brengen nadrukkelijk bij u onder de aandacht dat wij de
grondexploitaties hebben beoordeeld op basis van de huidige bekende situatie en economische ontwikkelingen. De vastgoedmarkt is momenteel een markt met veel onzekerheden. De uitkomsten van onze beoordeling moeten ook in dat licht worden bezien.
Het verder stagneren van gronduitgifte en verkoop van kavels van
grondexploitaties met een nu al verwacht negatief eindresultaat leidt direct tot grotere en substantiële verliezen en tekorten en daarmee een groter beroep op de algemene reserve.
In het kader van de controle van de jaarrekening van de
gemeente Cranendonck hebben wij de grondexploitaties gecontroleerd. De post voorraad van de gemeente Cranendonck is als volgt te specificeren:
Zoals uit het voorgaand overzicht blijkt zijn de grondexploitaties nader onder te verdelen naar overige grond en hulpstoffen, nog niet in exploitatie genomen bouwgronden en het zogenaamde onderhanden werk.
De onderverdeling van de grondexploitaties binnen de balans is afhankelijk van de formele status van de grondexploitatie:
► De gronden waar de raad geen stellig voornemen heeft deze te ontwikkelen, dienen geclassificeerd te worden als overige grond en hulpstoffen.
► Er is sprake van onderhanden werk op het moment dat er een
vastgesteld exploitatieplan aanwezig is, waarbij de bestemming van de gronden definitief is vastgelegd.
Aandachtsgebieden en bevindingen in de controle
Uitkomsten jaarrekeningcontrole
Bedragen x € 1.000 31 december 2014 31 december 2015
€ €
Niet in exploitatie genomen
gronden 2.046 3.340
Onderhanden werk 3.482 3.833
Totaal jaarrekening 5.528 7.173
In bovenstaand saldo opgenomen voorziening
verlieslatende complexen (1.222) (1.330)
Pagina 19
► Als er nog geen vastgesteld exploitatieplan is, maar de raad heeft wel het stellige voornemen de gronden op afzienbare termijn te ontwikkelen, dan dienen de betreffende gronden te worden gepresenteerd als
bouwgronden die nog niet in exploitatie zijn genomen. Hierbij is er dus nog geen zekerheid over de wijze waarop de bouwgrond in eigendom van de gemeente geëxploiteerd gaat worden.
Wijzigingen verslaggevingsregels
In 2016 wijzigen de verslaggevingsregels binnen de BBV. Enerzijds heeft dit effect op de inrichting van de begroting 2017 en verder. Anderzijds heeft dit effect op de waardering en de presentatie van de post voorraden in de jaarrekening 2016. Voor de gemeente Cranendonck hebben deze
wijzigingen effect op de waardering van de projecten waarvoor nu een verliesvoorziening is getroffen. Deze effecten zijn met name gerelateerd aan het wijzigen van de rentelasten en het beperken van de looptijd. In de bijlage bij dit verslag gaan wij kort op de wijzigingen in. Wij adviseren u tijdig de mogelijke effecten te inventariseren en hier tijdig in uw begroting en jaarrekening 2016 rekening mee te houden.
Projecten gemeente Cranendonck
Hiernaast vindt u een visuele risicobeoordeling van de belangrijkste grondexploitatieprojecten van de gemeente Cranendonck. Dit betreffen zowel in exploitatie genomen projecten als nog in exploitatie te nemen projecten.
Voor wat betreft de uitgangspunten merken wij op dat de
gemeente Cranendonck de rekenrente heeft aangepast van 4% naar 3%. Dit houdt voor de grondexploitaties in dat deze minder belast worden en derhalve in de basis positievere resultaten vertonen. Gezien de
ontwikkelingen met betrekking tot rentestanden kunnen wij ons vinden in aanpassingen van de rekenrente.
Een belangrijk onderdeel van het schattingsproces rondom de
grondexploitaties betreft de inschatting van de nog te maken kosten en opbrengsten en de fasering welke hiermee samenhangt. Op basis van de realisatie 2015 merken wij op dat dit proces voor verdere verbetering vatbaar is. Wij constateren relatief grote afwijkingen tussen verwachting en realiteit in de jaarschijf 2015.
Aandachtsgebieden en bevindingen in de controle
Uitkomsten jaarrekeningcontrole
Grondexploitatiewaardering Ons oordeel over het risicoprofiel van de grondexploitatie
Hoog Midden Laag Toelichting
Project
Totalen
Grondexploitatiewaardering Ons oordeel over het risicoprofiel van de grondexploitatie
Hoog Midden Laag Toelichting
Gemeentelijke projecten
Budel Noord 1
Airpark Brabant 2
DIC 2
Baronie van Cranendonck 1
Pagina 20
In exploitatie genomen projecten
De boekwaarde van de in exploitatie genomen projecten zijn op hoofdlijnen als volgt te specificeren.
Bij de controle van de balansposten inzake de lopende grondexploitaties is de cruciale vraag: worden de geactiveerde kosten in de toekomst
terugverdiend? Waardering vindt hierbij in beginsel plaats tegen de kostprijs. Indien echter blijkt dat een aankoop of projectontwikkeling verliesgevend is, dient een afwaardering voor het tekort te worden genomen. Bij de beoordeling van de waardering van de
bouwgrondexploitaties vormen de herziene exploitatieopzetten een essentieel object van onderzoek.
Budel Noord
Het project Budel Noord betreft een woningbouwlocatie van beperkte omvang, per 31 december 2015 zijn hier nog vijftien kavels te verkopen (€
1,4 miljoen opbrengsten). In 2015 zijn hier vijf kavels verkocht, dat ligt iets onder de prognose. Het project is verliesgevend. Per
31 december 2014 werd een verlies verwacht op basis van eindwaarde van
€ 780.000, per 31 december 2015 is dit teruggebracht naar € 465.000.
Deze verbetering wordt veroorzaakt door aanpassing van het rentepercentage van 4% naar 3% en doordat meer uitgeefbaar is dan waarmee in 2014 rekening is gehouden. Voor het verwachte tekort is een voorziening getroffen. De verwachte afronding staat gepland voor 2017.
Vertraging van de geplande afronding kan leiden tot additionele verliezen.
Airpark Brabant
Airpark Brabant betreft de uitbreiding van een bedrijventerrein. De boekwaarde blijft relatief stabiel op € 3,3 miljoen. Op dit bedrijventerrein zijn nog € 10,9 miljoen aan grondverkopen te realiseren, in 2015 is voor
€ 0,2 miljoen aan gronden verkocht. Ondanks de beperkte grondverkopen verbetert de verwachte eindwaarde van dit project van € 2,7 miljoen ultimo 2014 naar € 4,5 miljoen per 31 december 2015. Dit wordt mede
veroorzaakt doordat de geplande einddatum is vervroegd van 2027 naar 2025. Daarnaast is het rentepercentage aangepast van 4% naar 3%. Gezien de hoogte de van de grondverkopen in combinatie met de beperkte
voortgang, achten wij het risico aanwezig dat deze eindwaarde nog verslechtert in de toekomst. Echter, gezien de hoge winstpotentie achten wij het onwaarschijnlijk dat dit project verliesgevend wordt waardoor het risico op een foutieve waardering beperkt is.
Overige grondexploitaties
Dit betreffen projecten als Mariaschool Maarheeze, Dorpsakkers en diverse particuliere initiatieven. Deze projecten zijn van beperkte omvang en hebben per saldo een credit saldo welke het risico verlaagt. Wij adviseren het college voor de jaarstukken 2016 deze laatste categorie te toetsen aan de uitgangspunten van de nieuwe notities van de commissie BBV, met name de notitie faciliterend grondbeleid en waar nodig deze projecten te
herrubriceren.
Aandachtsgebieden en bevindingen in de controle
Uitkomsten jaarrekeningcontrole
Bedragen x € 1.000 31 december 2014 31 december 2015
€ €
Budel Noord 744 939
Airpark Brabant 3.269 3.320
Overige grondexploitaties (531) (426)
Totaal 3.482 3.833
Niet in exploitatie genomen gronden
De boekwaarde van de niet in exploitatie genomen gronden zijn als volgt te specificeren.
Duurzaam industrieterrein Cranendonck (DIC)
Het DIC betreft de realisatie van een duurzaam bedrijventerrein. De bruto boekwaarde van dit project stijgt in 2015 van € 728.000 per
31 december 2014 naar € 1.065.000 per 31 december 2015. In dit project dienen nog € 0,7 miljoen aan opbrengsten gerealiseerd te worden. Dit betreft met name een vergoeding op basis van een anterieure
overeenkomst. Hierover lopen nog onderhandelingen. De verwachte eindwaarde van dit project verslechtert van € 275.000 naar € 670.000 negatief. Voor dit verwachte tekort is een voorziening getroffen. De verslechtering komt voort uit hogere kosten gerealiseerd alsmede te realiseren. De geplande einddatum is 2016. Gezien het feit dat dit project reeds verliesgevend is, kan verdere vertraging leiden tot additionele verliezen. Wij verwijzen u als raad specifiek naar de uiteenzetting in de jaarrekening over de risico’s op dit project zoals opgenomen door het
college.
Baronie van Cranendonck
De Baronie van Cranendonck betreft een nieuw niet in exploitatie genomen project. Het betreft de opvolger van het project Hof van Cranendonck en is in de raad van 24 november 2015 bekrachtigd. Het betreft een
gebiedsontwikkeling nieuwe stijl waarbij flexibiliteit belangrijk is. Het projectgebied is 395 hectare groot. Invulling van de exacte bestemming wordt nader bepaald met als uitgangspunt een toeristisch-recreatief gebied.
De boekwaarde bestaat met name uit de inbrengwaarde van de gronden en opstallen in het gebied. Vanwege de onzekerheden rondom de definitieve invulling van dit project achten wij het risicoprofiel hoger.
Overige niet in exploitatie genomen gronden
Dit betreffen projecten als het politiebureau en diverse particuliere
initiatieven. Deze projecten zijn van beperkte omvang en hebben per saldo een beperkte boekwaarde waardoor het risico ook laag is. Wij adviseren het college voor de jaarstukken 2016 deze categorie te toetsen aan de
uitgangspunten van de nieuwe notities van de commissie BBV, met name de notities grondexploitaties 2016 en faciliterend grondbeleid en deze
projecten te herrubriceren. Het BBV kent namelijk per 1 januari geen categorie niet in exploitatie genomen gronden meer.
Reserve positie grondbedrijf
De reserve bouwgrondexploitaties bedraagt per 31 december 2015
€ 1,1 miljoen (2014 € 1,2 miljoen) en ligt daarmee lijn met de berekende risico’s van € 1 miljoen. Nadere details is toegelicht in de paragraaf grondbeleid in de jaarstukken van de gemeente.
Aandachtsgebieden en bevindingen in de controle
Uitkomsten jaarrekeningcontrole
Bedragen x € 1.000 31 december 2014 31 december 2015
€ €
Duurzaam industrieterrein
Cranendonck 453 395
Baronie van Cranendonck 1.452 2.798
Overige niet in exploitatie
genomen gronden 141 147
2.046 3.340
Pagina 22
Aandachtsgebieden en bevindingen in de controle
Uitkomsten jaarrekeningcontrole
Vordering Hof van Cranendonck
Onder de vorderingen is een bedrag van € 804.000 opgenomen inzake Hof van Cranendonck. De gemeente heeft hier contractueel recht op.
Inmiddels zijn juridische stappen genomen om de vordering geïnd te krijgen.
Voor een beperkt deel van de vordering heeft de gemeente een voorziening getroffen, deze bedraagt € 45.000. Dit betekent dat risico gelopen wordt over een bedrag van € 759.000. De gemeente stelt zich voorlopig op het standpunt dat de vordering zal worden afgewikkeld. Hierover bestaat echter onzekerheid. Deze onzekerheid in de verantwoording is specifiek toegelicht door het college in de paragraaf ‘risico’s balanspositie’ in de jaarrekening.
Europese aanbestedingen (openstaand)
Inkopen dienen plaats te vinden in overeenstemming met interne, nationale en Europese aanbestedingsrichtlijnen. Met ingang van 2015 maken de interne aanbestedingsrichtlijnen geen onderdeel meer uit van het normenkader van de gemeente Cranendonck. Dit betekent dat onze rechtmatigheidscontrole zich hebben gericht op naleving van de Europese en nationale aanbestedingsrichtlijnen.
Wet normering topinkomens
Per 1 januari 2013 is de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) ingevoerd. Op basis van deze wet is de bezoldiging van topfunctionarissen in de publieke en semipublieke sector in dienstverband en bij ontslag wettelijk gemaximeerd.
Voor de bezoldiging van topfunctionarissen geldt naast de maximering een publicatieverplichting in de jaarrekening. Dit geldt eveneens voor
bezoldiging van niet-topfunctionarissen, indien zij de maximale bedragen van topfunctionarissen overschrijden.
In het kader van de jaarrekening 2015 heeft het college van burgemeester en wethouders een analyse uitgevoerd van de topfunctionarissen binnen uw organisatie. Tevens heeft het college van burgemeester en wethouders vastgesteld of er functionarissen zijn die een hogere bezoldiging dan de gestelde maxima kennen. Deze informatie is opgenomen in de toelichting op de jaarrekening. Wij hebben de juistheid en volledigheid van deze toelichting gecontroleerd en hebben vastgesteld dat de toelichting voldoet aan de daaraan te stellen eisen.
SiSa (VOORLOPIG, VERKLARING A2 TE ONTVANGEN)
Wij hebben de in de SiSa-bijlage van de jaarrekening genoemde specifieke uitkeringen gecontroleerd met inachtneming van de Nota verwachtingen accountantscontrole 2015. De hierbij geconstateerde fouten en
onzekerheden dienen op grond van het Bado in het verslag van bevindingen te worden opgenomen indien de navolgende rapporteringstolerantie per specifieke uitkering wordt overschreden:
► € 12.500,- indien de omvangbasis kleiner dan of gelijk aan € 125.000,- is;
► 10% indien de omvangbasis groter dan € 125.000,- en kleiner dan of gelijk aan € 1.000.000,- is;
► € 125.000,- indien de omvangbasis groter dan € 1.000.000,- is.
Op grond van ons onderzoek hebben wij bij de specifieke uitkeringen tot dusver geen fouten en/of onzekerheden geconstateerd die de voor SiSa geldende rapporteringstolerantie overschrijden.
De SiSa-bijlage dient door uw gemeente samen met een aantal andere verplicht voorgeschreven verantwoordingsstukken voor 15 juli a.s.
elektronisch bij het CBS te worden aangeleverd. Door middel van een voorgeschreven tabel dienen wij te rapporteren over onze bevindingen ten aanzien van de in de jaarrekening opgenomen SiSa-bijlage. In bijlage 3 bij dit rapport zijn deze bevindingen in de voorgeschreven tabel opgenomen. U kunt deze tabel hanteren ten behoeve van verzending naar het CBS.
Pagina 23
Onderhoudsvoorzieningen
Gemeente Cranendonck kent onderhoudsvoorzieningen voor gemeentelijke gebouwen (in totaal bedragen deze € 1,1 miljoen) en wegen (voor een bedrag van € 35.000). In overeenstemming met het BBV mag een gemeente onderhoudsvoorzieningen opnemen indien hieraan een actueel onderhoudsplan ten grondslag ligt. Onderhoudsvoorzieningen zijn bedoeld ter egalisatie van lasten uit hoofde van groot onderhoud.
Voor wat betreft de onderhoudsvoorziening gemeentelijke gebouwen stellen wij vast dat in de onttrekkingen ook klein onderhoud is begrepen.
Deze posten dienen echter rechtstreeks ten laste van de exploitatie gebracht te worden. Wij adviseren het college dit onderscheid nader te onderzoeken en waar noodzakelijk de onderhoudsvoorziening en de gehanteerde systematiek in 2016 nader bij te stellen.
Verder stellen wij vast dat de onderhoudsvoorziening gebouwen niet sluitend is. Vanaf boekjaar 2023 loopt deze negatief en bedraagt dan € 232.000. Wij adviseren het college derhalve tevens om zorg te dragen dat de voorziening voldoende middelen bevat ook op lange termijn. Wij hebben op basis van gelijkmatige verdeling vastgesteld dat de impact van dit tekort op boekjaar 2015 beperkt is, derhalve hebben wij deze niet opgenomen in ons overzicht met controleverschillen
Ten slotte stellen wij vast dat de voorziening onderhoud wegen niet in voldoende mate is onderbouwd met een actueel onderhoudsplan. Wij begrijpen dat het college bezig is met een studie naar het lange termijn wegenonderhoud. Gezien het feit dat deze voorziening niet adequaat is onderbouwd in lijn met de BBV, dient deze voorziening vrij te vallen ten gunste van het resultaat. Wij hebben de vrijval van deze voorziening ter hoogte van € 35.000 als ongecorrigeerd controleverschil opgenomen.
Aandachtsgebieden en bevindingen in de controle
Uitkomsten jaarrekeningcontrole
.
Kwaliteit beheersorganisatie
Algemeen
Bij de planning en uitvoering van de controle van de jaarrekening 2015 van de gemeente Cranendonck hebben wij de interne beheersmaatregelen, welke onderdeel uitmaken van de administratieve organisatie van uw gemeente, in onze overwegingen betrokken. Wij hebben de opzet, het bestaan en de werking van interne beheersmaatregelen onderzocht voor zover wij dit in het kader van de jaarrekening noodzakelijk achten en niet met het doel om een oordeel over de effectiviteit van de interne beheersing te geven.
Wij hebben er voor gekozen om ten opzichte van vorig jaar meer
gegevensgerichte werkzaamheden uit te voeren en minder te steunen op interne beheersingsmaatregelen. Dit is primair ingegeven vanwege
aangescherpte vereisten inzake steunen op interne beheersing. Voor onder andere de volgende processen wordt gesteund op de interne beheersing, hetgeen betekent dat wij minder uitgebreide werkzaamheden per jaareinde behoeven te verrichten:
► Inkoop- en factuurverwerking
► Betalingsverkeer
Wij hebben geen onderzoek naar de effectiviteit van de interne beheersing verricht, anders dan dat relevant is voor onze jaarrekeningcontrole.
Bevindingen interne beheersing
In onze managementletter 2015, uitgebracht aan college op
29 februari 2016, hebben wij onze bevindingen en aanbevelingen van onze tussentijdse controle 2015 opgenomen. Wij constateren dat de significante bevindingen adequaat zijn opgevolgd voorafgaand aan de
jaarrekeningcontrole.
Interne beheersing
Kwaliteit beheersorganisatie
Pagina 26
Automatisering
Onze controle was niet primair gericht op het doen van een uitspraak omtrent de continuïteit en betrouwbaarheid van (delen van) de
geautomatiseerde gegevensverwerking en wij hebben daartoe ook geen opdracht van het management ontvangen. Wij merken tevens op dat de automatisering deels is ondergebracht de GR Samenwerking A2-gemeenten en onze werkzaamheden rondom automatisering ook deels bij die entiteit plaatsvinden.
De jaarrekeningcontrole heeft geen tekortkomingen in de continuïteit en betrouwbaarheid van de geautomatiseerde gegevensverwerking aan het licht gebracht.
Cybercriminaliteit breidt zich snel uit. De ongekende mogelijkheden in de digitale wereld en de daarmee samenhangende verbinding tussen mensen, mobiele apparaten en organisaties, opent een compleet nieuw speelveld aan gevoeligheden. Cyberrisico’s stijgen en wijzigen continu. Elke dag werken hackers aan nieuwe technieken om de informatiebeveiliging van organisaties te doorbreken.
Frauderisico’s
Wij informeren de raad over illegale handelingen waarbij het hoger kader is betrokken en over fraude en illegale handelingen (of deze nu door het hoger kader of door andere werknemers zijn veroorzaakt) die een onjuistheid van materieel belang in de jaarrekening tot gevolg hebben. Wij hebben geen indicaties dat dergelijke situaties zich hebben voorgedaan in 2015.
Onze controle dient zodanig te worden gepland en uitgevoerd dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen
onjuistheden van materieel belang als gevolg van fouten of fraude bevat (Standaard 240 De verantwoordelijkheden van de accountant met betrekking tot fraude in het kader van een controle van financiële overzichten). Door de beperkingen die inherent zijn aan een controle, bestaat er een onvermijdbaar risico dat sommige afwijkingen in de financiële overzichten niet zullen worden ontdekt, zelfs wanneer de controle naar behoren is gepland en uitgevoerd overeenkomstig de Standaarden. Onze controlewerkzaamheden omvatten mede de volgens Standaard 240 vereiste werkzaamheden, zoals brainstorming, het
verzamelen van informatie met het oog op het vaststellen van en reageren op het risico van fraude en het uitvoeren van bepaalde werkzaamheden gericht op het risico van het doorbreken van interne beheersmaatregelen door het management, met inbegrip van inzage in journaalboekingen, beoordeling van schattingen en evaluatie van zakelijke redenen voor significante ongebruikelijke transacties.
De primaire verantwoordelijkheid voor het voorkomen en ontdekken van fraude berust zowel bij de raad als bij het college. Het is van belang dat het college, onder toezicht van de raad, sterk de nadruk legt op het voorkomen van fraude, waardoor de gelegenheden tot het plegen van fraude kunnen afnemen, alsmede op het ontmoedigen daarvan, waardoor personen ervan kunnen worden weerhouden om fraude te plegen omwille van de
waarschijnlijkheid dat die wordt ontdekt en bestraft.
Interne beheersing
Kwaliteit beheersorganisatie
Rechtmatigheidsbeheer
Pagina 28
Onze bevindingen in het kader van rechtmatigheid
Wij hebben bij de controle over 2015 de rechtmatigheid getoetst conform de bepalingen van het Bado en het controleprotocol 2015 van de
gemeente Cranendonck. Bij onze controle hebben wij aandacht gegeven aan de volgende onderwerpen:
► het rechtmatigheidsbeheer
► de naleving van het voorwaardencriterium
► de begrotingsrechtmatigheid
► de kredieten
► mutaties in de reserves
► het misbruik-en-oneigenlijk-gebruikcriterium
► de niet-financiële beheershandelingen
Begrotingscriterium
Met de controle op de juiste toepassing van het begrotingscriterium toetsen wij of het budgetrecht van de gemeenteraad is gerespecteerd. Wij
beoordelen bij onze controle de overschrijdingen ten opzichte van de begrote lasten per programma. Dit betreffen enkel de lasten omdat hierop een beoordeling en rapportering van de accountant wordt gevraagd vanuit de Kadernota Rechtmatigheid.
De raad autoriseert de begroting (en begrotingswijzigingen) en geeft daarmee toestemming voor de uitvoering van het beleid en de daarvoor benodigde middelen. Het is de verantwoordelijkheid van het college van burgemeester en wethouders om begrotingsafwijkingen tijdig te signaleren en te rapporteren aan de raad. Door een goede inrichting van de planning- en controlcyclus zorgt het college er voor dat de begroting en budgetten worden bewaakt en dat belangrijke wijzigingen of dreigende
overschrijdingen tijdig worden gemeld aan de gemeenteraad, zodat deze tijdig (binnen het begrotingsjaar) een besluit kan nemen.
Indien desondanks budgetten worden overschreden en niet meer gedurende het jaar kunnen worden voorgelegd aan de raad, is strikt genomen sprake van een onrechtmatigheid. Deze overschrijdingen hoeven echter niet in alle gevallen te worden meegewogen in het
accountantsoordeel. Voor een juiste oordeelsvorming is van belang in hoeverre de begrotingsoverschrijding past binnen het door de
gemeenteraad geformuleerde beleid, deze wordt gecompenseerd door hogere opbrengsten of kostenoverschrijdingen bij openeinderegelingen.
Deze overschrijdingen dienen te worden weergegeven in de jaarrekening en kunnen door het vaststellen van de jaarrekening alsnog door de raad worden geautoriseerd.
Wij zijn nagegaan of de financiële beheershandelingen tot stand zijn
gekomen binnen de grenzen van de door de raad geautoriseerde begroting.
Wij constateren de volgende overschrijdingen op lastenniveau ten opzichte van de gewijzigde begroting:
Rechtmatigheidsbeheer
Lastenoverschrijding programma (x € 1.000)
Begrotingsafwijking Onrecht- matig, telt niet mee
Onrecht- matig, telt wel mee Programma Bestuur en
algemene
dekkingsmiddelen € 576 (3,9%)
Hogere lasten passen binnen bestaand beleid of worden gecompenseerd door hogere baten.
x
In de toelichting op de staat van baten en lasten is door het college een analyse van de overschrijdingen opgenomen. De overschrijdingen zijn toereikend toegelicht en passen binnen bestaande beleid of worden gecompenseerd door hogere baten binnen het programma. De
overschrijding op het programma Bestuur en algemene dekkingsmiddelen wordt met name veroorzaakt door de bijstorting van de
pensioenverplichting wethouders ter hoogte van € 0,5 miljoen. Het college stelt uw gemeenteraad voor genoemde overschrijdingen te autoriseren in het kader van de vaststelling van de jaarrekening 2015. Vooruitlopend hierop zijn wij hiervan reeds uitgegaan bij het vormen van ons oordeel over de (begrotings)rechtmatigheid.
Kredieten
Wij zijn nagegaan of de investeringen tot stand zijn gekomen binnen de grenzen van de door de raad geautoriseerde kredieten. Wij constateren de volgende overschrijdingen op investeringsniveau ten opzichte van de gevoteerde kredieten:
► Ambtelijke ondersteuning dorpssteunpunt Sint Josephschool overschrijding van € 37.000.
In bijlage 2 van de jaarstukken is een nadere beschouwing opgenomen omtrent de realisatie van door de raad gevoteerde kredieten. Wij hebben het bedrag van € 37.000 opgenomen in ons overzicht van
controleverschillen
Mutaties reserves
De mutaties in de reserves conform de exploitatierekening kunnen als volgt worden gespecificeerd:
De afwijkingen met betrekking tot de reserves hebben met name betrekking op de dotatie aan de reserve ‘Sociaal deelfonds’ ter hoogte van
€ 1,1 miljoen. Dit betreft het overschot op de uitvoering van de
gedecentraliseerde taken en hiermee was in de gewijzigde begroting geen rekening gehouden.
Rechtmatigheidsbeheer
Bedragen (€
1.000)
Begroting na wijziging
Rekening 2015 Afwijking
Dotaties 5.047 6.316 (1.269)
Onttrekkingen 8.580 8.103 (477)
Per saldo 3.533 1.787 (1.746)
Pagina 30
Misbruik en oneigenlijk gebruik
In de externe en interne regelgeving zijn diverse bepalingen opgenomen die erop zijn gericht om misbruik en oneigenlijk gebruik te voorkomen. Uw gemeente heeft de toets op het misbruik en oneigenlijk gebruik neergelegd in interne controleplannen. De uitkomst van deze toets heeft niet geleid tot bevindingen die invloed hebben op de rechtmatigheid van baten en lasten en balansmutaties.
Niet-financiële beheershandelingen vallen buiten de scope van rechtmatigheidscontrole
Handelingen en beslissingen van niet-financiële aard vallen buiten de scope van de rechtmatigheidscontrole door de accountant. De accountant toetst deze handelingen en beslissingen niet inhoudelijk door gegevensgericht onderzoek. Volstaan wordt in dit kader met het beoordelen van het interne systeem van risicoafwegingen. Binnen dit systeem moeten voorwaarden zijn geschapen om risico’s goed te kunnen beoordelen en in de tijd te kunnen volgen.
Wij hebben ons een beeld gevormd over de wijze van totstandkoming van de inventarisatie van de risico’s en de getrouwe weergave van de hieruit mogelijk voortvloeiende financiële gevolgen in de paragraaf
Weerstandsvermogen en risicobeheersing van het jaarverslag en hebben hieruit geen afwijkingen geconstateerd die in het kader van de opdracht naar voren gebracht moet worden in deze rapportage.
Rechtmatigheidsbeheer
Bijlagen
Pagina 32
Onafhankelijkheid
De onafhankelijkheid van de accountant behoort tot het fundament van zijn beroep. In de maatschappelijke discussie over kwaliteitsverbetering van de controle speelt de onafhankelijkheid van accountants een belangrijke rol.
Vanaf 1 januari 2014 is op alle assurance-opdrachten onder Nederlands recht de Verordening inzake Onafhankelijkheid (ViO) van toepassing. Een aantal belangrijke punten uit de ViO die we hieronder hebben opgenomen betreffen:
► langdurige betrokkenheid
► samenloop van dienstverlening
► geschenken en giften
Een strikte scheiding tussen controle- en adviesdiensten was al van kracht voor OOB’s (organisaties van openbaar belang) vanaf 1 januari 2013 en kantoorroulatie is verplicht voor financiële jaren van OOB’s vanaf 2016.
Daarnaast kent de Europese verordening vanaf controlejaar 2016 striktere onafhankelijkheidseisen, maar ook nadere bevestigingen over
onafhankelijkheid ter communicatie aan interne toezichthouders.
Op 17 juni 2016 wordt een gewijzigde ViO van kracht vanwege de implementatie van Verordening (EU) nr. 537/2014 van het Europees Parlement en de raad van 16 april 2014 betreffende specifieke eisen voor de wettelijke controles van financiële overzichten van organisaties van openbaar belang.
Impact ViO op relatie Gemeente Cranendonck en EY
Langdurige betrokkenheid
Om alle schijn van afhankelijkheid te vermijden, kunnen de externe accountant en (senior) managers in het team maximaal zeven
achtereenvolgende jaren in het team actief zijn. Daarna zullen zij intern roteren. Onze betrokkenheid in jaren laat het volgende beeld zien:
► Marita de Hair betrokken als extern accountant sinds de controle van de jaarrekening 2012.
► Steef Dijkman betrokken als RA sinds de controle van de jaarrekening 2012.
Dit betekent dat voor 2016 nog geen wisselen behoeven plaats te vinden.
Wij brengen u tijdig op de hoogte van belangrijke teamwisselingen. Intern beschikken wij over interne overdrachtsprocedures, zodat u geen hinder ondervindt van een teamwisseling.
Samenloop van dienstverlening
Ten aanzien van OOB’s is de combinatie van wettelijke controles en overige dienstverlening volledig verboden, met uitzondering van met name
genoemde overige assurancediensten. Voor niet-OOB’s is bepaald dat samenloop is geoorloofd als de non-assurancedienst niet van materiële invloed is op het assurance-object. Als er wel materiële invloed is geldt in beginsel een verbod, behalve wanneer de non-assurancedienst niet:
► subjectief of niet-routinematig is; of
► een verwerkingswijze in het assurance-object ten gevolge heeft waarvan het assuranceteam twijfelt of deze verwerkingswijze passend is; of
► leidt tot een bedreiging uit hoofde van belangenbehartiging.
Wij bevestigen u dat onze non-assurancediensten voldoen aan bovengenoemde criteria.
Geschenken en giften
Zoals met u is overeengekomen, informeren wij u hierbij over de door ons ontvangen respectievelijk verstrekte geschenken en persoonlijke uitingen van gastvrijheid boven € 100,-. Wij bevestigen u dat dergelijke geschenken niet door ons verstrekt zijn dan wel ontvangen.
Bijlage 1
Onafhankelijkheid en controleproces
Verantwoordelijkheid
Conform de aan ons verleende opdracht hebben wij de jaarrekening 2015 van de gemeente Cranendonck gecontroleerd. Deze jaarrekening is onder verantwoordelijkheid van het college van burgemeester en wethouders opgesteld. Het is onze verantwoordelijkheid een oordeel te geven over de jaarrekening, als bedoeld in artikel 213, tweede lid, van de Gemeentewet.
Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met
Nederlands recht, waaronder het Besluit accountantscontrole decentrale overheden (Bado) en het door de raad vastgestelde controleprotocol.
Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat.
Status van onze controle
Wij hebben onze werkzaamheden nog niet afgerond. Op dit moment zijn de volgende zaken nog niet volledig afgerond:
► Zie overzicht aan begin van statusrapport
Controleaanpak en –uitvoering
Onze controleaanpak is onder andere gericht op het in kaart brengen van de voor de jaarrekening van belang zijnde risico’s. Op basis van onze gesprekken met het management over de belangrijke financiële en operationele ontwikkelingen en onze risico analyse van de sector lokale overheid is een aantal punten met een verhoogd controlerisico voor de jaarrekening 2015 onderkend. Dit betekent dat deze posten meer diepgang in de controle krijgen.
► Verwerking decentralisaties
► Aanbestedingen
► WNT
► Waardering grondexploitaties
Wij rapporteren u over onze werkzaamheden en bevindingen ten aanzien van onze aandachtspunten in dit statusverslag.
De met u afgesproken goedkeurings- en rapporteringstoleranties
Op grond van het Bado stelt de raad de goedkeuringstolerantie vast die de accountant bij zijn jaarrekeningcontrole dient te hanteren.
De goedkeuringstolerantie zijn vastgesteld door het college van
burgemeester en wethouders en vervolgens ter besluitvorming aangeboden aan de raad. Bij de jaarrekening is het normenkader bijgesteld, ten aanzien van toleranties zijn geen wijzigingen aangebracht.
Bijlage 1
Onafhankelijkheid en controleproces
Goedkeurings- tolerantie
Goed- keurend
Beperking Oordeel- onthouding
Afkeurend
Fouten in de jaarrekening (% lasten)
< 1% > 1 < 3% - > 3%
Onzekerheden in de controle (% lasten)
< 3% > 3 < 10% > 10% -
Pagina 34 Op grond van de jaarrekening 2015 bedraagt de goedkeuringstolerantie
voor fouten afgerond € 577.000 (1% van de lasten) en voor onzekerheden
€ 1.731.000 (3% van de lasten). Als de goedkeuringstolerantie niet wordt overschreden, kan een goedkeurende controleverklaring afgegeven worden.
Deze goedkeuringstolerantie is een kwantitatief criterium. De uiteindelijke oordeelsvorming is echter altijd een combinatie van kwalitatieve en kwantitatieve afwegingen.
Het rapporteringsbedrag, de maatstaf die geldt voor het rapporteren van fouten en onzekerheden, is door de raad bepaald op € 100.000.
Bijlage 1
Onafhankelijkheid en controleproces
Controleverschillen
Tijdens onze controle inventariseren wij verschillen tussen enerzijds bedragen, classificaties, presentatie en toelichting van jaarrekeningposten die de gemeente heeft opgenomen of gerapporteerd en anderzijds
bedragen, classificaties, presentatie of toelichting zoals die naar onze mening in overeenstemming met het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten dienen te worden opgenomen of gerapporteerd.
Onderstaand is een overzicht van de materiële verschillen opgenomen, die
zijn geconstateerd tijdens onze controle tot dusver (zie elders voor overzicht van onderhanden zaken in de controle) en welke zijn aangepast door het college. Wij hebben geëvalueerd in hoeverre onderstaande verschillen voortkomen uit een tekortkoming in de interne beheersing.
Tevens is een overzicht opgenomen van de onjuistheden die wij tot aan de datum van dit verslag hebben gesignaleerd en niet door de gemeente zijn gecorrigeerd. Daarnaast zijn eventuele rechtmatigheidsfouten in dit overzicht opgenomen.
Bijlage 2
Overzicht controleverschillen
Gecorrigeerde verschillen (wordt mogelijk nog aangevuld indien n.a.v. uit onderhanden controle correcties voortvloeien).
Post/omschrijving verschil Bedrag € Effect van deze constatering op de interne beheersing Referentie in dit verslag
Afkoopsom huurbeëindiging in eerste instantie ten onrechte uit voorziening groot onderhoud onttrokken
40.000 Wij verwijzen naar hetgeen wij hebben opgenomen omtrent de voorzieningen groot onderhoud. Interne beheersing rondom deze onderhoudsvoorzieningen kan worden aangescherpt.
Aandachtsgebieden en bevindingen in de controle-
onderhoudsvoorzieningen
Pagina 36 Het hieronder opgenomen overzicht met ongecorrigeerde
controleverschillen is verstrekt aan het college en is als bijlage bij de Bevestiging bij de jaarrekening gevoegd. Wij hebben de ongecorrigeerde verschillen met het college besproken. Wij zijn van mening dat verschillen zoveel mogelijk door het college moeten worden gecorrigeerd, echter wij kunnen instemmen met de overwegingen van het college om deze
verschillen niet te corrigeren, aangezien deze bedragen niet materieel zijn voor het inzicht van de jaarrekening. De geconstateerde fouten (totaal getrouwheid en rechtmatigheid) ad € x, en onzekerheden ter hoogte van
€ x zijn lager dan de door u vastgestelde controletolerantie van respectievelijk € 577.000 en € 1.731.000.
De kwalitatieve factoren die hierbij in overweging zijn genomen, zijn:
► het effect op het resultaat voor en na bestemming;
► het effect op de balansposten, inclusief het eigen vermogen;
► het effect op significante toelichtingen, individuele items, subtotaal of totaal in de jaarrekening.
Wij lichten de ongecorrigeerde verschillen nader toe.
Ongecorrigeerde verschillen
Post/omschrijving van de toelichting Bedrag in € Referentie in dit verslag
Getrouwheidsfouten
Voorziening groot onderhoud wegen niet in voldoende mate onderbouwd € 35.000 Paragraaf over
onderhoudsvoorzieningen
Totaal getrouwheidsfouten € 35.000
Rechtmatigheidsfouten
Totaal getrouwheidsfouten € 35.000 Zie boven
Kredietoverschrijding Sint Josephschool
€ 37.000 Paragraaf inzake rechtmatigheid
Totaal rechtmatigheidsfouten € 72.000
