De effectiviteit van re-integratie.
Wat weten we? En gebruiken we die kennis ook?
Pierre Koning
Divosa bijeenkomst, vrijdag 6 december 2019
In een notendop..
1. Vijf jaar Participatiewet…
2. Wat weten we over effectiviteit instrumenten?
3. Wat staat implementatie kennis in de weg?
4. Wat valt hieraan te doen?
De Participatiewet: nieuws onder de zon?
• Andere instrumenten en andere doelgroepen:
• SW, Wajong
• Beschutte arbeid, participatiebanen
• Loonkostensubsidie
• Tegenprestatie
• Agenda om te leren – “Vakkundig aan het Werk”
• Minder geld…
Evaluatie Participatiewet
• Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP):
• Geringe inzet instrumenten
• Eenzijdige focus op kansrijke groepen
• Wajongers werken meer, voormalige SW-ers minder
• Klassieke bijstandsgerechtigden: weinig nieuws
• Eigenlijk geen causale analyses door SCP
• Ervaringen ZonMw programma:
• gemeenten geïnteresseerd in implementatie, minder in effectiviteit
Wat weten we? Afbakening instrumenten
• Volledige spectrum “Active Labour Market Policies”
• Zowel specifieke instrumenten als algemene besteding tijd/middelen
• “Ranking” van effectiviteit… lessen voor vijf typen instrumenten
• Oplopend naar mate van succes
Voor wie welke instrumenten?
Verdiencapaciteit
Wettelijk minimumloon
Arbeidsbemiddeling Sancties / monitoring
Loonkosten- subsidie Gesubsidieerde /
beschutte arbeid
Scholing
Work-first benadering Human-capital-first
benadering Life-first
benadering
5. Gesubsidieerde arbeid
• Nederlandse context: ID-banen, WSW banen
• Buitenlandse context: tijdelijke plaatsen (in NL: meestal vast)
• Gesubsidieerde arbeid leidt niet tot extra uitstroom naar regulier werk
• Stigma, onvoldoende extra menselijk kapitaal, verdringing en substitutie
• Veruit meest kostbare vorm van beleid!
• Maar:
• Is gesubsidieerde arbeid wel echt Actief Arbeidsmarktbeleid?
• Wat is doel? Rechtvaardigheid of doelmatigheid?
• Kernvraag: voor wie wil je het inzetten en geld toeleggen?
De crisis in Zweden in de Jaren ‘90: sterke
oploop gebruik publieke banen
..leidde tot structurele daling arbeidsaanbod
4. Klassieke arbeidsbemiddeling
• “Public Employment Service” (PES), “job search assistance”
• Licht effectief op korte termijn, geen effecten op lange termijn
• Zie ook Van der Klaauw en Ziegler voor UWV-experiment: “A field experiment on labour market speeddates for unemployed workers”, CEPR Discussion Paper 13516
• Wel effecten speeddates, maar geen stepping-stone naar vaste baan
• Korte termijn effecten voldoende sterk om kosten goed te maken
• Scoort slecht in meta-studie van Card, Kluve en Weber (2016)
• Let wel: arbeidsbemiddeling veelal gekoppeld aan handhaving (en dat kan wel effectief zijn)
3. Scholing voor werklozen
• Tot voor enkele jaren weinig aanwijzingen effectiviteit
• Verklaringen: te brede inzet (Sluitende aanpak), impuls gering, lock-in
• Beeld is aanzienlijk verbeterd – vooral lange termijn effecten
• Volgens meta-studie circa 6 procentpunt meer kans op werk
• Gelet op daling OECD-ALMP bestedingen kennelijk gerichtere inzet?
• Kennelijk gerichtere inzet – “opstap naar arbeidsmarkt”
2. Loonkostensubsidies
• Loonkostensubsidies effectief op lange termijn: circa 15 procentpunt extra kans op werk
• Grootste effecten volgens meta-studie, maar ook duur instrument dat zichzelf niet terug verdient
• Let wel: volledig terugverdienen zou een ‘free lunch’ impliceren (en die zijn zeer zelden)
• Is inherent aan al het fiscaal beleid aan onderkant arbeidsmarkt
• Nederland uitbijter met systeem van loonwaardebepaling
• Vooronderstelt scherpe schatting van verdiencapaciteit
• In praktijk: LKS weinig ingezet, ingewikkeld! (zie ook SCP evaluatie)
1. Klantcontacten
• Niet in de meta-studie
• “Basisdienstverlening”
• Inzet klantcontacten / meer tijd voor cliënten in WW rendabel – zie bv. Koning (2007) en Heyma en Vd Werf (2016)
• Let wel: effectiviteit staat los van inzet specifieke instrumenten
• Drijvende kracht effectiviteit is stick of carrot?
“To Meet or Not to Meet (your caseworker)”
Vertaling kennis naar beleidspraktijk
Complicatie 1: “Not invented here”
Complicatie 2: Nadruk op kosten
• Kosten zijn direct meetbaar en voelbaar
• SW erfenis, in combinatie met bezuinigingen
• Concurrentie met WMO en Jeugdzorg
Complicatie 3: Nadruk op korte termijn plaatsing
• Ook hier meetbaarheid bepalend
• Waarom niet verbreding doelstelling?
• Waar geld op toe leggen?
• Daarom focus op instroom en jongeren
• Grote uitdaging: leren denken in
toegevoegde waarde over een lange tijdshorizon
• “Van bruto naar netto”
• Wat is ambitie inverdieneffect?
Complicatie 4: Fragmentatie beleid, geen overzicht, beleidsresistentie
• Governance probleem: beleid op papier ≠ beleidspraktijk
• Kleine initiatieven door nieuwe bestuurders, beklijft niet
• Geen overzicht op activiteiten
• SRG systeem te grof, sluit niet aan op kennisbehoefte sociale dienst
Hoe verder? Drie handreikingen
1. Aandacht en afspraken
• Arbeidsbemiddeling moet meer zijn dan assistentie bij zoeken baan
• Gaat vooral om coaching en monitoring!
• Digitale dienstverlening als complementair, niet substituut
• Niet primaire focus op instrumenten
2. Experimenten en pilots
• Als kennisbasis te grof is, dan zelf in eigen context leren van experimenten en experimenteren
• Kan ook bestaan uit pilots
• Experimenten kunnen zich ook richten op ruimte of budget voor klantmanagers (hoeft geen specifiek instrument te zijn!)
• Vergroot kans op adoptie kennis en bewustzijn van leren
3. Sturen op randtotalen
• Literatuur doet uitspraken op algemeen niveau:
• Groepen
• Typen instrumenten
• Timing
• Daar bovenop individuele discretie gewenst, die wil je behouden!
• Maar daarnaast sturen op randtotalen:
• Afbakenen doelgroepen en instrumenten
• Overmatige inzet van bepaalde instrumenten? Leg uit!
Quote
“Discretion, like the hole in a doughnut, does not exist except as an area left open by a surrounding belt of restriction. It is therefore a
relative concept. It always makes sense to ask, “Discretion under which standards?" or Discretion as to which authority?”
Ronald Dworkin (1978)
