De aftrap • Auditors van morgen: vernieuwen of verkommeren? • Laat je niet leiden door incidenten • Laten we het (niet) moeilijker maken dan het is! • Speel je voor je club of voor je land? »
AR KW AL TA AD BL O V RO
RIJK
SA UDITORS •
4
13
2 3
5
7
9
11
13
15
17
22
25
30 31
C O V ER STO R Y i o da d - da g 2 0 0 9
ZIeN(*) is een vakblad voor en door rijksauditors en een uitgave van IODAD, ministerie van Financiën.
RedactieRaad ministerie van Defensie:
Roy Jansen ministerie van Financiën:
René Witte ministerie van Justitie:
Ada de Vette ministerie van OCW:
Wes Galekop Rijksauditdienst:
Sander van der Kraan Karin Straver Hans van der Wielen Leon Dirks Roos Kalker Met dank aan:
Xander Bordeaux, RAD Johan edwards, OCW Mirjam Hagoort, RAD Sabine Hoogstad, RAD Kenny Karamath, RAD Herman Smeets, RAD Wendie Sonneveld, RAD Bram Sukhrai, RAD Peter Verheij, FIN Robert Vos, FIN Martine de Zeeuw, RAD
cOÖRdiNatie &
eiNdRedactie Rijksauditdienst:
Sander van der Kraan Karin Straver
VORmgeViNg KAN Creative Agency
Amsterdam
ZieN(*) Korte Voorhout 7 Postbus 20201 2500 ee Den Haag zien@rad.nl Telefoon: 06 556 92 835
Voorwoord
‘Un Momento Dado’
Een verzameling van de leukste quotes uit inzendingen.
De godenzonen gespot Foto-impressie aankomst spelers De aftrap
Een verslag van de aftrap van de IODAD-dag 2009 - De auditors van morgen.
Auditors van morgen: vernieuwen of verkommeren?
Een verslag van de presentatie van Edo Roos Lindgreen over de ontwikkelingen van het auditspel.
Laat je niet leiden door incidenten Een verslag van de presentatie van Alex Brenninkmeijer (Nationale ombudsman) over de auditors/auditfunctie van morgen.
Laten we het (niet) moeilijker maken dan het is!
Een verslag van een frivole training door oud international en profvoetballer René van der Gijp.
Speel je voor je club of voor je land?
Een verslag van de forumdiscussie Concern Rijk onder leiding van Jaap Uijlenbroek (Directeur-Generaal OBR).
Interviews met spelers
Reacties van de auditors op de auditors/
auditfunctie van morgen.
Auditor van de Toekomst
Verslag van diverse interviews met jonge auditors over hun visie op de auditors en de auditfunctie van morgen.
IODAD-dag 2009 in beeld Sfeerverslag van de dag.
Congresagenda Sharing Knowledge
7
9
11
Beste mensen,
Op 10 november zaten we met z’n allen op de tribune van de Arena in Amsterdam. Diverse sprekers gaven ons hun visie over de auditfunctie van morgen. We werden aangespoord om de grenzen op te zoeken. Je niet alleen verdiepen in de beroepsregels, maar ook de bril van de klant durven op te zetten.
Beter een voetbalwedstrijd gewonnen met een gele kaart dan verloren volgens de spelregels. Dit nummer geeft u een sfeerimpressie van die IODAD-dag 2009. Zodat we de gemeenschappelijke wave niet vergeten.
Het jaar 2009 ligt weer zowat achter ons. Het jaar van de change van Obama, de bonussen, Dirk Scheringa en de Mexicaanse griep. Voor de auditfunctie het jaar van het tien-stappenplan en de rijksbrede audit naar betaalgedrag. De vernieuwing van de rijksdienst en het concernbreed werken zullen in 2010 verder vorm krijgen. Vanuit de auditfunctie gaan we meer rijksbrede onderzoeken doen.
Graag wens ik iedereen fijne feestdagen en een goede jaarwisseling toe. Het is goed om even afstand te nemen van het werk om met vernieuwde energie terug te komen. Ik hoop dat 2010 een jaar met goede gezondheid voor u en al uw dierbaren zal zijn. en een jaar dat veel kansen op doelpunten biedt.
Hans van der Wielen, Voorzitter Redactieraad
Controle is voor gisteren, inzicht is voor morgen Je kan nooit goed passen als je de
loopactie van de klant niet begrijpt
Als je vandaag niet leeft is er ook geen auditor morgen!
Geen oordeel zonder oplossing IT audit: doet uw IT Au? IODAD verlicht de pijn!
Principles-based werkt het meest!
Een spil moet het spel verdelen; niet verstoren!
Te veel regels is goed voor niemand
Waar lijnen vervagen wordt geleidelijk alles duidelijk
Als je niet controleert vind je geen fouten
zelf terug op eigen helft
De auditor van morgen is morgen de auditor van vandaag en niet van gisteren
Als je iets niet ge-audit hebt, heb je niks onderzocht
Je moet niet te veel terugkijken, de toekomst heeft veel meer te bieden!
EN UN MOMENTO DADO
Net als in Nederland heeft Johan Cruijff ook in Spanje de taal verrijkt met enkele inmiddels klassieke uitdrukkingen. Zo kreeg de Nederlandse uitdrukking ‘op een gegeven moment’, vertaald in het Spaans een totaal andere betekenis, omdat het Spaans die uitdrukking helemaal niet kent: ‘een moment dat je gegeven wordt’ is inmiddels volledig geaccepteerd in de Spaanse taal.
In navolging van Cruijff is er tijdens de IODAD-DAG 2009 gevraagd aan de auditors een slogan, uitdrukking of stelling bedenken, waarin men duidelijk maakte op welke wijze zij de auditor van morgen ziet. Op deze pagina's vind je een selectie van de ingezonden slogans, uidrukkingen en stellingen.
MAGAZIEN 3
Bij een ruimer speelveld worden de doelen
groter en kun je makkelijker scoren.
Kies op het juiste moment de goede positie
Lijnen vervagen, grenzen vergaan, daarin dienen auditors van de toekomst, mee te gaan
Rules-based is geen feest, Als je de bal niet hebt, kun je niet scoren
Auditors scoren met hun koppie!
De auditor die wil scoren zal eerst zijn klant moeten horen!
Wie niet meedoet zit op de (reserve)bank
Een goede voorzet is het halve werk
Wie niet rechtlijnig denkt denkt krom en mist hierdoor het speelveld
Scoren doe je niet alleen
Adviseren is de nieuwe controle heeft te maken met het begrijpen van de fouten die hij tot vandaag heeft gemaakt
Verlenging is niet nodig, als je het spel vooraf durft te spelen
Tijdens een balonvaart ziet een auditor de wereld in het goede perspectief en hij hoort alles
Zoals de auditor de organisatie vertrouwt, vertrouwt de organisatie de auditor
De auditor van de toekomst leert het spel, laat zich niet buitenspel zetten
& tackelen, ontvangt geen kaarten, maar fluit het spel niet dood. Kortom geeft goede audits
MAGAZIEN 4
bij aankomst IODAD-DAG
MAGAZIEN 7
De IODAD-dag 2009 vond plaats in de Amsterdam Arena en stond in het teken van de auditors van morgen. Het podium waarop de sprekers aantraden was ingericht in voetbalstijl en alle ingrediënten waren aanwezig om er een interessante wedstrijddag van te maken.
De aftrap werd gegeven door de aanvoerder – en tevens voorzitter van het IODAD - Dion Kotteman. Hij zocht direct na het fluitsignaal de aanval via nieuwe combinaties. Daarbij zag hij de lijnen van het speelveld van de auditor wat breder dan de scheidsrechter.
Dion gaf aan dat die lijnen best wat mogen vervagen en zo nu en dan eens overschreden mogen worden zonder dat het spel wordt stilgelegd. Het komt het spel ten goede en de waardering van de klant (het publiek) zal er ook nog eens flink door stijgen.
Auditors zijn over het algemeen defensief ingesteld en erg geconcentreerd op het toetsingskader waarbinnen ze opereren.
Maar daarbuiten verandert de wereld snel en zijn er nieuwe uitdagingen, zoals de banken en de woningcorporaties. Die moeten op een andere manier dan vroeger gecontroleerd en geadviseerd worden en daar heeft de klant ook behoefte aan. Buitenspel staan is niet altijd verboden.
Want de auditor is aan de bal en het speelveld ligt voor hem! Om te scoren zal de auditor de geboden kansen moeten benutten. Dat begint bij luisteren naar de wensen van de klant. Misschien moet de auditor de teugels wel eens wat laten vieren! «
DOOR WEs GalEkop
MAGAZIEN 8 Dion Kotteman
Edo Roos Lindgreen MAGAZIEN 9
Auditors van morgen:
Vernieuwen of
verkommeren?
MAGAZIEN 10
Edo Roos Lindgreen (UvA en KPMG) keek op de IODAD-dag vooruit. Hoe ontwikkelt het auditspel zich de komende jaren? Wat doen medespelers en tegenstanders? Wat mogen de stakeholders verwachten? En vooral:
wat vindt het publiek ervan? Zijn stelling voor deze dag was dan ook: “Auditors van morgen: vernieuwen of verkommeren?”
In zijn betoog maakte hij een analyse van het nu. Nu, de crisis.
Maar waar hadden we het over vóór de crisis? De rode draad hierbij is vertrouwen. Vertrouwen waarbij de auditor vanuit zijn core-business zekerheid verschaft. Moet de auditor dan meer zekerheid geven om het vertrouwen terug te winnen en de crisis te bezweren? Wordt het vertrouwen versterkt door meer regels, meer compliance, meer toetsing, meer auditors?
Komen we dan niet uit op een verstikkende deken van regels?
Mensen die zich niet aan regels houden, kun je ook niet meer regels opleggen. er moet dus weer een balans worden gezocht tussen vertrouwen en regels.
Het profiel van de auditor van morgen moet zich dan ook aanpassen. We moeten vernieuwen om niet te verkommeren!
Voorheen baseerde de auditor zich veelal op feiten, techniek, plannen - technisch mooi, tactisch zwak - en vertoonde introvert gedrag.
Toekomstige auditor: ga meer over de grote lijnen, werk niet meer zo planmatig en vertoon extravert gedrag!
De auditor moet minder achteruit kijken maar naar voren, dichter op het proces zitten.
Afsluitend: trust rules!
er zullen altijd regels zijn om het vertrouwen te behouden, doch vertrouwen regeert ook (zonder regels). «
DOOR XaNDEr BorDEauX
Auditors van morgen:
Vernieuwen of
verkommeren?
'Laat je niet leiden
door
Alex Brenninkmeijerincidenten'
MAGAZIEN 11
MAGAZIEN 12
Brenninkmeijer begint zijn betoog met de vraag: “wanneer aanvaardt u de uitkomst van een voetbalwedstrijd?”
Brenninkmeijer geeft aan dat voetbal overzichtelijk is, de regels zijn duidelijk (snapt iedereen). Als toeschouwer kan je zelf scheidsrechter zijn. Maar hoe zit het met de burger als toeschouwer van de overheid? De overheid is onzichtbaar, complex, onbegrijpelijk en ondoorgrondbaar voor de burger.
Bij voetbal kan je zien of iets “deugt”, maar hoe oordeel je als burger dat de overheid deugt? Dit is een dilemma voor de burger. Wat de burger ondersteunt in zijn vertrouwen in de overheid is dat de overheid eerlijk en rechtvaardig is. Als de overheid oneerlijk en onrechtvaardig is winden burgers zich op.
De auditor draagt bij aan de eerlijkheid en rechtvaardigheid van de overheid.
Brenninkmeijer haalt een voorbeeld aan van de politie Rotterdam Rijnmond. De politie Rotterdam Rijnmond vindt het belangrijk dat de burgers denken dat de politie deugt. De politie heeft een enquête laten uitvoeren onder burgers die net een bekeuring DOOR WENDIE soNNEvElD
van de politie hadden gekregen. Het blijkt dat 70% van de burgers tevreden is over de politie als ze net een bekeuring hebben gekregen. Dit heeft te maken met het netjes behandeld worden door de politie en de rechtvaardigheid en eerlijkheid. De politie verwacht als ze de burgers nog meer netjes behandelt de 70%
tevredenheid nog kan stijgen.
Dit voorbeeld illustreert dat het grootste gedeelte van de burgers aanvaardt wat de overheid doet, als het maar eerlijk en rechtvaardig is. De burger vindt de overheid belangrijk. Volgens de psychologie is de burger tevreden als hij zijn zin krijgt, maar dat is dus niet zo.
Voor auditors geldt ook dat ze eerlijk en rechtvaardig moeten zijn.
In het tijdperk waarin we leven is de filosofie “regel = regel” niet meer genoeg. In deze tijd is er steeds meer vraag naar regels, maar uiteindelijk is dat niet goed. Regels zijn belangrijk, maar als auditor dienen we verder te kijken dan de regels, we dienen ook naar de samenhang der dingen te kijken.
Volgens de Ombudsman vinden burgers het allerbelangrijkste dat ze gehoord worden en dat ze een bijdrage kunnen leveren aan het eindresultaat.
Voor de Ombudsman gelden drie regels voor de contacten met de burger:
1. persoonlijk (burgers worden graag persoonlijk behandeld);
2. behoorlijk (zorgvuldig omgaan met informatie);
3. participatie (burgers willen betrokken zijn en niet zomaar van alles opgelegd krijgen).
Brenninkmeijer sluit af met de uitspraak dat auditors de belastingbetaler in beeld moeten houden en hierover moeten blijven praten. «
Is dhr. Brenninkmeijer een supporter van de auditors? Of heeft hij het druk omdat auditors niet alles uit hun spel halen? Wat wil hij dan graag zien van de spelers? Voor je het weet laat je je leiden door incidenten, daar weet de Nationale Ombudsman alles van. Maar hoe zorg je dat je boven de waan van de dag uitstijgt en de overheid echt beter maakt? Kwestie van vooruitkijken. Over betaaltermijnen bijvoorbeeld.
'Laat je niet leiden
door incidenten'
DOOR rENé WIttE
MAGAZIEN 13
Van der Gijp vindt het jammer dat we in een maatschappij leven waarin mensen worden afgerekend op wat ze doen. Hij vindt dat ontzettend onbelangrijk. Werknemers durven geen besluiten te nemen omdat ze bang zijn voor de consequenties wanneer ze een foute beslissing zouden nemen. In de voetbalwereld ligt dat beduidend anders. Wanneer je deel uitmaakt van een team is het volstrekt onbelangrijk wie de fout maakt. “Weet je wat belangrijk is: dat de fout niet opnieuw gemaakt wordt!” Op het moment dat de fout wordt gemaakt is iedereen al bezig met hoe we als team de fout de volgende keer kunnen voorkomen. Dit in plaats van degene die de fout heeft gemaakt drie weken lekker gaan afrekenen op die fout. Ten eerste kan dat niet want je speelt na 2 à 3 dagen weer een wedstrijd. Ten tweede ziet niemand daar het belang van in. Dat maakt het allemaal veel minder complex.
Van der Gijp vertelt dat hij al jaren met financiële raad en daad wordt ondersteund door Theo. In het begin was het Theo de boekhouder, daarna Theo de accountant, toen was het Theo mijn fiscalist en tot slot mijn financieel specialist. “Weet je nu wat het lullige is? Theo wil nu niet meer dat ik hem boekhouder noem, terwijl hij nog steeds hetzelfde werkt doet! Dan wordt hij kwaad en zegt hij: Neeh! en ik jawel!” Volgens Van der Gijp hebben we met z’n allen meer, meer gecreëerd. Hij is bang dat we niet meer terugkunnen. Neem nu als voorbeeld het spreken in deze zaal. Mensen zeggen: Je moet wel een bepaalde stress of angst hebben. Van der Gijp heeft dat niet. “In mijn ogen kan er niet veel gebeuren. Het enige wat kan gebeuren is dat u het leuk vindt of dat u het niet leuk vindt.” Hij illustreerde dat met een voorbeeld uit een lezing bij een afdeling van Rijkswaterstaat.
Na afloop sprak Van der Gijp een vrouw die al vijftien jaar daar werkte. Ze vertelde dat ze vijftien jaar geleden geen juristen
hadden. Vervolgens kwamen er ieder jaar een paar juristen bij.
Nu hebben ze er 24 in vaste dienst! Dat houdt in dat iedereen jaren steeds meer bezig is met wat er mis kan gaan nog voordat ze er aan beginnen. Weet jullie waar de lezing overging? De lezing ging over “Wat kan er misgaan met de bouw van een viaduct?”
De vraag was ´hoe voorkom je dat het misgaat`. Van der Gijp:
“Ga er nou maar vanuit dat het misgaat en zorg ervoor dat het oplost!” Vijftien jaar geleden deden ze het toch ook zonder al die juristen. Nu heeft niemand dat besef meer. Mensen zijn hun zelfbeeld en het contact met de realiteit kwijt. Voorbeelden waarover Van der Gijp zich tijdens de training verbaasde waren topman van ING “the sky is the limit” bij De Wereld Draait Door en de top van ABN/AMRO die na een lezing van Van der Gijp over teambuilding allen separaat in de parkeergarage stonden te wachten op het voorrijden van hun limousine om te vertrekken naar de Amsterdamse Zuidas. Aan een van de bankdirecteuren vroeg Van der Gijp waarom rijden jullie niet gezellig met elkaar mee…
Volgens Van der Gijp moet je goed naar mensen luisteren. Hij heeft daar zijn hobby van gemaakt.
Je moet mensen handvatten geven. Mensen steunen, begrijpen en begrip voor ze opbrengen. Dat is de basis van communicatie.
Gewoon, dat je enigszins begrijpt waarom iemand zo doet. Het leuke daarvan is dat je nooit meer teleurgesteld kan worden.
Verder is de basis van alles Van der Gijp doet eigenlijk hetgeen wat hij het liefst doet en dat alles vol overgave. Dat geeft een verrijking aan je leven. Hij heeft dat altijd gedaan. Tot slot is volgens Van der Gijp het mooiste wat je voor iemand kan doen is het hem of haar makkelijk maken. Na de training bedankte hij Thea. Op naar de volgende lezing… «
René van der Gijp. Via Thea trakteerde Van der Gijp zijn IODAD-welpen op een frivole training met een tactische ondertoon. Veel (voetbal) wijsheid, amusante imitaties van onder meer Martin Simek en Jan Mulder en de nodige gossip over Ruud Gullit, John de Mol en Roy Drenthe passeerden de doelpalen en cornervlaggen. Lessons to learn waren er ook:
“heb geen verwachtingspatroon”, “ga er maar vanuit dat het altijd misgaat”, luister goed naar
mensen en doe dingen die je het liefst doet. Van dit tactische deel volgt een korte impressie.
MAGAZIEN 14
Laten we het (niet) moeilijker maken
dan het is!
René van der Gijp
Speel je voor je club
of voor je land?
MAGAZIEN 15
Speel je voor je club
of voor je land?
Zijn we niet allemaal voor oranje? en hoe schiet je een bal over het muurtje van je departement heen? Vragen vooraf die een interessant debat beloofde.
Onder leiding van Jaap Uijlenbroek, Directeur-Generaal van Organisatie en Bedrijfsvoering Rijk (DGOBR) werd de forumdiscussie geopend. Door de panalleden - Paul Scholte (directeur DAD Verkeer en Waterstaat), Adrie de Bruijn (PwC) en Leen Paape (Nyenrode) - werden direct de eerste stellingen aan de auditors voorgelegd.
De auditors gaven hun reactie (eens/niet eens/weet niet) door in één van de drie vakken te gaan zitten.
Al snel werd duidelijk dat de auditors en de forumleden verschil- lende ideeën hadden over wat er onder bedrijfsvoering valt.
Uitgebreid is besproken of bedrijfsvoering breed of smal opgevat moest worden en wat er nu precies onder bedrijfsvoering valt.
Onderstaand lees je de meest opvallende uitspraken en vragen.
Opvallende uitspraken /vragen:
• Er zijn veel ontwikkelingen in de bedrijfsvoering. Om goed een adviserende rol te kunnen spelen, moet je de ontwik- kelingen bijhouden. Zo noemde Jaap de strategienota van het rijk als een belangrijk stuk voor auditors om van op de hoogte te zijn.
• Door de klant worden de afzonderlijke departementen los- gelaten (met shared service centers werkt het ene departe- ment voor het andere). De klant kijkt dus over grenzen. Dat is iets wat we als auditor ook zouden moeten doen.
• In het speelveld van de overheid prikkels creëren om effici- ency te stimuleren (verborgen fabrieken bijvoorbeeld apart zetten en (beter) op de agenda zetten).
• Zou je op basis van typologieën (bijvoorbeeld uitvoerend vs. beleidsmatige organisaties) shared service centers voor ministeries kunnen oprichten? «
Van links naar recht: Paul Scholte, Adrie de Bruijn, Jaap Uijlenbroek, Leen Paape
MAGAZIEN 16
INtervIew spelers FC IOD A D
Op de IODAD-dag 2009 vroegen we enkele selectiespelers aan de tand.
1. wat is hun voorspelling voor de auditfunctie van de toekomst?
2. wat zien zijn als de belangrijkste uitdaging voor het auditvak in de toekomst?
3. welke kerncompetentie is het belangrijkst voor de auditor van de toekomst?
4. en wat wordt belangrijkste auditproduct van de toekomst?
MAGAZIEN 17
voorspelling betrouwbaar (controle achteraf - advies vooraf) Uitdaging principle based Kerncompetentie luisteren Auditproduct de manager gevoel geven dat hij jouw advies zelf bedacht heeft wat wens je je collega’s toe samenwerken
Favoriete sport tennis landskampioen 2010 Ajax
MArgA HAgeN
rAD leA rAMesAr
lNv
voorspelling veranderen: minder op de regels, meer op gevoel uitdaging niet blind staren op regelgeving
kerncompetentie gevoel voor risico’s
auditproduct advisering wat wens je je collega’s toe:
vrede voor ieder favoriete sport: voetbal
landskampioen 2010: Feyenoord
MArtIjN De vrOOM
lNv peter stAAts
eZ
voorspelling meer multidiscipli- nair / samensmelting disciplines uitdaging balans vinden tussen meedenken met en afstand be- waren
kerncompetentie inlevingsver- mogen
auditproduct advies wat wens je je collega’s toe geluk / gezondheid
favoriete sport hockey
landskampioen 2010 Feyenoord
voorspelling breed
uitdaging met ontwikkelingen klant meegaan
kerncompetentie auditen auditproduct assurance & advies wat wens je je collega’s toe goede economische ontwikkeling favoriete sport skieën
landskampioen 2010 PSV CANAN AyDeMIr
justitie jOs vAN rOOIjeN
OCw
voorspelling meer samenwerken/
oplossingsgericht
uitdaging ontdek je eigen visie kerncompetentie gezicht laten zien aan de klant en risicomanagement feitelijk op papier zetten
auditproduct gesprek (mondeling)
wat wens je je collega’s toe gelukkig nieuwjaar
favoriete sport zwemmen landskampioen 2010 Ajax
voorspelling blijft bestaan / zal altijd blijven
uitdaging IT-audit blijven doen kerncompetentie leervaardig- heid/omscholen
auditproduct zekerheid wat wens je je collega’s toe boeiend werkpakket / variatie favoriete sport badminton landskampioen 2010 Feyenoord voorspelling breed speelveld bespelen
Uitdaging omgaan met veranderende normeringen Kerncompetentie
omgevings-oriëntatie Auditproduct advies wat wens je je collega’s toe veel vrijheid
Favoriete sport wielrennen landskampioen 2010PSV AAD BeZeMer
Defensie jOs ClAesseNs
venw
voorspelling geïntegreerde teams
Uitdaging doorgronden echte problemen in de bedrijfsvoering Kerncompetentie vermogen complexe zaken te overzien Auditproduct quick scans en jaarlijks audit rapport wat wens je je collega’s toe gezondheid en geluk Favoriete sport roeien landskampioen 2010 Twente
MAGAZIEN 18
MArtINe KOeDIjK
rAD rICKy plAK
rAD jOAN jIN
justitie IvO rOOZeBOOM
rafe
voorspelling focus verschuift naar signaleren risico's uitdaging oplossen financieel analfabetisme en focus verleggen van controle retrospectieve infor- matie naar prospectieve risico en de gevolgen hiervan.
kerncompetentie bouwen aan gerechtvaardigheid vertrouwen d.m.v. (advies bij) beheersing van risico’s en de gevolgen hiervan auditproduct rapportering over risico’s en hun gevolgen favoriete sport fietsen
landskampioen 2010 FC Twente (voetbal volg ik niet echt)
voorspelling een extraverte beroepsgroep worden/zijn, die out of the box klanten bijstaat uitdaging als operational audits kwalitatief gedegen adviezen leveren
kerncompetentie luisteren, inle- vend vermogen, positief kritisch auditproduct risicomanagement wat wens je je collega’s toe veel ruimte om creatief te opereren en maatwerk te leveren voor klant.
En natuurlijk veel werkplezier favoriete sport Bikram Yoga landskampioen 2010 010!
voorspelling ‘klein’ centrale dienst, met decentrale clus voor specifieke vragen management van de departemeten
uitdaging terug brengen controle- last, vergroten ‘controle’ baten kerncompetentie luisteren sensitiviteit (politiek, organisatie, maatschappelijk veld)
auditproduct (sparring) partner advies o.b.v. voelsprieten & uitge- breid onderzoek tbv management wat wens je je collega’s toe ontwikkeling als auditor, maar bovenal als persoon
favoriete sport zwemmen landskampioen 2010 Twente voorspelling alleen internal
audit, kabinet als opdrachtgever uitdaging auditors in de aanval kerncompetentie durf auditproduct advies wat wens je je collega’s toe mooie goals, goed samenspel ffavoriete sport korfbal landskampioen 2010 PSV
ADrIe De BrUIjN
price waterhouse Coopers COrINe wAANINg
BuZa jOs lOOMAN
eZ teA eNtINg
sZw
voorspelling steeds belangrijker uitdaging inspelen op wensen klant, meebewegen met de klant kerncompetentie luisteren, dingen in context plaatsen auditproduct tussentijdse signalen/adviseren
wat wens je je collega’s toe gezonde toekomst
favoriete sport niet
landskampioen 2010 Twente
voorspelling vak wordt breder uitdaging extraverter worder kerncompetentie kritisch luisteren naar de klant auditproduct accountants- verklaring
wat wens je je collega’s toe onbezorgde kerst
favoriete sport spinning landskampioen 2010 Ajax
voorspelling geïntegreerde auditfunctie
uitdaging klantgerichtheid kerncompetentie adviesvaardigheden
auditproduct bedrijfsvoering/
OA/advies
wat wens je je collega’s toe gezondheid
favoriete sport zeilen landskampioen 2010 Twente
voorspelling wordt alleen belangrijker
uitdaging inbeding kerncompetentie extravert auditproduct advies wat wens je je collega’s toe succes
favoriete sport golf landskampioen 2010 PSV
MAGAZIEN 19
rUI rAMOs
Defensie e. NDIZeye
rAD UMeMe KeNsMIl
rAD peter jACOBs
rAD
voorspelling allround speler, niet alleen auditen, maar ook ad- viezen en sparpartner van stakeholders
uitdaging context van de opdrachtgever in acht nemen kerncompetentie
communiceren, luisteren en feedback geven
auditproduct rapport met aanbevelingen
wat wens je je collega’s toe geluk
favoriete sport voetbal landskampioen 2010 Twente
voorspelling meer regels, aftasting van het vertrouwen, nieuwe werkwijzen
uitdaging producten goed afstemmen op de maat- schappelijke ontwikkelingen kerncompetentie mensenkennis en voorspellend vermogen auditproduct beoordeling van control-tools
wat wens je je collega’s toe uitdagend werk en een fijne werkomgeving
favoriete sport zwemmen/fitness landskampioen 2010 sorry, ik ben geen voetbalfan
voorspelling intensievere samen- werking tussen de internationale accountantsdiensten
uitdaging op een adequate en snelle manier reageren op ont- wikkelingen in de maatschappij kerncompetentie een open minded of broad vision op zijn interne en externe omgeving auditproduct kwalitatief goede audits afleveren waarbij de wensen v.d. klant centraal staan wat wens je je collega’s toe leer- rijke ervaringen en werkplezier favoriete sport voetbal landskampioen 2010 PSV
voorspelling continu (geautomatiseerd) auditen + maatwerkaudits
uitdaging toegevoegde waarde (gaan) leveren aan steeds kritische opdrachtgevers
kerncompetentie inlevingsver- mogen (wat wil opdrachtgever en hoe breng je de boodschap auditproduct in control statement wat wens je je collega’s toe fijne collega’s, inspirerende werkomgeving, geluk en gezondheid voor de dierbaren favoriete sport fietsen landskampioen 2010 PSV rICHArD vAN HIeNeN
lNv DION KOtteMAN
rAD j. vAN wINgerDe
BuZa Kees BerBee
OCw
voorspelling uitdagend uitdaging durf dingen anders te doen
kerncompetentie communiceren met lef auditproduct spiegel voorhouden aan manager wat wens je je collega’s toe goede gezondheid/durf te genieten van de mooie dingen favoriete sport voetbal landskampioen 2010 PSV
voorspelling flexibileit/
klantgerichtheid
uitdaging kennis flexibiliseren kerncompetentie strategisch denken
auditproduct advies wat wens je je collega’s toe veel auditplezier
favoriete sport hardlopen landskampioen 2010 Feyenoord
voorspelling tool at management (offensief)
uitdaging standpunten durven innemen obv beperkte info kerncompetentie sensitiviteit (bestuurlijk + organisatorisch) auditproduct early warnings wat wens je je collega’s toe dat ze hun kansen pakken en scoren favoriete sport gitaar (leren) spelen
landskampioen 2010 Oranje
voorspelling over twee jaar is er één dienst
uitdaging tevreden stellen van onze “klanten”
kerncompetentie onafhankelijk oordelen
auditproduct snelle rapportages wat wens je je collega’s toe veel wijsheid
favoriete sport volleybal landskampioen 2010 PSV
MAGAZIEN 20
reNAte weINHOlD
rAD KOOs vOs
NIvrA
voorspelling toenemend belang o.a. door kredietcrisis
uitdaging op de kaart zetten kerncompetentie luisteren/
analyseren/rapporteren auditproduct advies niet te voorzichtig
wat wens je je collega’s toe teamgeest
favoriete sport niet
landskampioen 2010 geen idee
voorspelling centraal en breed uitdaging niet financiële informatie
kerncompetentie communiceren auditproduct assuarencerapport wat wens je je collega’s toe:
Een zalige Kerst ter voorbereiding op verplichte clarity cursus favoriete sport volleybal landskampioen 2010 Ajax
peter verHeIj
Fin/BZ gülZADe yIlDIZ
justitie
voorspelling rijksbreed werken uitdaging meer durf, werk samen, scoor samen kerncompetentie resultaat- gerichtheid en brede kijk auditproduct risicoanalyse wat wens je je collega’s toe winnen in de Staatsloterij favoriete sport voetbal
landskampioen 2010 Feyenoord voorspelling één netwerk van
auditors
uitdaging menselijke kant (gedrag in organisaties) kerncompetentie durf auditproduct scherp oordeel / goed advies
wat wens je je collega’s toe vertrouwen in de toekomst favoriete sport fietsen landskampioen 2010 NEC
MAGAZIEN 21
voorspelling onderscheid financial audit e.a. blijft uitdaging op tijd leveren en sneller risico’s en ontwikkelingen signaleren
kerncompetentie empathie in LSD (luisteren, samenvatten en doorvragen)
auditproduct FA
wat wens je je collega’s toe een glorieuze toekomst favoriete sport zwemmen landskampioen 2010 Twente
voorspelling auditdienst dichtbij de klant
uitdaging "opvoeden" van het management
kerncompetentie onbevoor- oordeeld auditoren "luisteren"
auditproduct integrated audit wat wens je je collega’s toe scherpzinnigheid
favoriete sport voetbal
landskampioen 2010 Feyenoord jOOp lAAN
sZw jOsé evOrA
justitie DAvID CAMpBell
rAD lI-yA lIAO
lNv
voorspelling de auditfunctie wordt in toenemende mate vraaggestuurd en risico geba- seerd
uitdaging die flexibiliteit zich maken die voor vraag nodig is kerncompetentie aanpassings- vermogen
auditproduct de quickscan en de bevindingen (powerpoint) wat wens je je collega’s toe klanten die zeggen: "Bedankt!
Hier heb ik wat aan!"
favoriete sport zwemmen landskampioen 2010 NEC (dromen mag)
voorspelling veel dichter bij het management en deze strategisch ondersteunen
uitdaging van gedegen onderzoeker naar strategisch en tactisch ondersteunen / adviseren kerncompetentie gevoel voor timing en bestuurlijke prioriteiten auditproduct goed advies op het juiste moment
wat wens je je collega’s toe flexibiliteit en
organisatiesensitiviteit favoriete sport shorttrack landskampioen 2010 Ajax
Hoe zien jonge auditors het toekomstige speelveld van de auditor en het auditvak?
Om hier een antwoord op te geven hebben wij tijdens de IODAD-dag deze vraag voorgelegd aan onze jonge medespelers. Opvallend was dat velen van hen hun mening direct klaar hadden liggen en het blijkbaar een onderwerp is wat veel stof doet opwaaien. Wij constateerden veel overeenkomsten, maar ook een aantal
verschillen die naar voren kwamen in de meningen van de toekomstige generatie auditors.
The Survival of the
Fittest
Donkere wolken lijken zich samen te pakken boven de functie van financial auditor. enkele jonge medespelers vinden het raad- zaam om de wettelijke taak uit te besteden naar de Algemene Rekenkamer of naar één van de “the Big Four” kantoren. Wij vragen ons af: wat blijft er dan nog over van de FA-functie?
Gelukkig ziet ook een groot deel van de jonge auditors de func- tie niet verdwijnen. Wel denken zij dat er grote veranderingen zullen ontstaan. een deel van onze jonge medespelers denken dat de functie van de financial auditor steeds meer richting het speelveld van de IT-auditor zal verschuiven. Door de toene- mende digitalisering van systemen zullen financial auditors en
IT-auditors steeds meer moeten gaan samenspelen. Bijvoorbeeld de introductie van e-docs en toenemende controles op het digi- tale werken zorgen ervoor dat de financial auditors de hulp van IT-auditors hard nodig hebben. Andere jonge medespelers den- ken dat de financial auditors meer vraaggestuurd moeten gaan werken. een actieve rol en een oplossingsgerichte houding zijn daarbij zeer wenselijk. Toch hoeven de huidige financial auditors niet te treuren. Jonge auditors zijn namelijk ook van mening dat we niet zonder onze financial auditors kunnen. Zij beschikken over een enorme hoeveelheid klantspecifieke kennis die externe spelers niet hebben of niet kunnen vergaren.
MAGAZIEN 22 DOOR MIrjaM HaGoort EN saBINE HooGstaD
Karsten Klein (l) • Wim Kers (r)
MAGAZIEN 23
De toekomst van de IT-auditor lijkt er zonnig uit te zien. Zoals gezegd zullen zij meer gaan samenspelen met de financial auditors, maar ook denken onze jonge auditors dat zij steeds belangrijker worden in het speelveld van de operational audi- tors. Sommige jonge spelers voorspellen dat IT-audit en de operational audit steeds meer samen zullen smelten richting de functie van integrated auditor. Wij zien het als de op de IODAD-dag aangehaalde theorie van Charles Darwin: the sur- vival of the fittest. Zowel financial auditors als operational audi- tors zullen gaan samenspelen met IT-auditors, omdat systemen steeds belangrijker worden.
Naast de visie van onze jonge auditors over de auditfunctie van de toekomst, hebben wij hen ook gevraagd welke capaciteiten de auditor van de toekomst moet hebben. Ook hier hadden onze kritische medespelers een duidelijke mening over. Aansluitend bij de verwachting dat de auditfuncties meer gaan samenspelen, zal ook de toekomstige auditor meer allround gaan opereren, daarbij rekening houdend met de context. Bovendien wordt de
toekomstige auditor niet alleen een allrounder, maar ook een strategisch adviseur. De auditor van de toekomst denkt mee met de klant, stuurt aan de voorkant, is pro-actief, assertief en durft het speelveld te vergroten door bestaande lijnen uit te vegen.
De grenzen tussen de afzonderlijke auditdisciplines zullen steeds verder vervagen, maar er zal altijd ruimte en vraag zijn naar echte specialisten.
Daarnaast vinden onze jonge medespelers drie competenties essentieel in het werk van de auditor: aanpassingsvermogen, klantgerichtheid en durf. Komen deze u bekend voor? Dat lijkt ons wel, want dit zijn namelijk precies de drie kerncompeten- ties die de huidige auditor ook in zijn/haar bezit moet hebben.
Of dit een teken is dat de creativiteit van onze jonge auditors tekort schiet weten wij niet, maar één ding is zeker: belang- rijk zijn deze competenties wel. Volgens onze medespelers moet het aanpassingsvermogen van de auditor in de toekomst gebruikt worden voor context-based audits. We moeten terug naar het begin, waarbij minder regels gelden en we ons vrijer kunnen bewegen. Niet het ruled-based auditen, maar juist het
Van links naar rechts: Kavita Badal, Sabine Hoogstad, Toine Bolhaar, Mirjam Hagoort, Jacob-Hans Kingma, Barbara Jansen, Rui Ramos en Jasper Veneman.
principle-based auditen heeft de toekomst. Maar dat vergt wel wat van het aanpassingsvermogen van de toekomstige auditor.
Bovendien moet de auditor van de toekomst ook klantgericht zijn. De klant moet op een andere manier benaderd en behan- deld worden. De klant moet daarbij niet als gecontroleerde gezien worden, maar juist als partner. er moet een goede wis- selwerking ontstaan, waardoor de actieve vraag naar audits in de toekomst vanuit de klant komt. Daarnaast is de auditor van de toekomst een persoon met lef! In de werkzaamheden van de auditor van de toekomst staat het leveren van toegevoegde waarde centraal. De auditor vraagt zich expliciet bij iedere audit af wat de klant er aan heeft en hoe de (rijks)overheid als geheel verbeterd kan worden met de auditresultaten. Ten slotte zijn onze jonge auditors van mening dat de toekomstige auditor meer samen moet spelen met andere disciplines, met andere wetenschappen en zich veel meer moet gaan baseren op
de soft control kant. Meer gebruik maken van methodologie, om zich hiermee te onderscheiden van de consultants.
echter, onze jonge auditors zullen geen auditors zijn zonder na te denken over de eventuele risico’s van dit toekomstbeeld. Wij zijn van mening dat de voorgenomen strategische adviesfunctie een risico met zich meebrengt. ervaringen van de ‘Big Four’ leren ons dat er een spanningsveld bestaat tussen advisering en control.
Zeker als dit ondergebracht is in één dienst. Beheersing en con- trole van eigen ideeën? en de vastgelegde wettelijke taak? Hoe integreren we dat met vraaggestuurde opdrachten? Cultuur, psychologie, bedrijfseconomie en juist de diversiteit aan achter- gronden gaan auditing beïnvloeden. Diversiteit in achtergron- den zien we nu al terug in de gevolgde opleidingen van deze jonge auditors: organisatiewetenschappen, bedrijfseconomie, geschiedenis, bestuurskunde en zelfs talen en culturen van Latijns-Amerika. Dit geeft wel aan dat de echte harde financiële
economiekant aangevuld wordt met achtergronden die meer aan de soft-control kant zitten. een ander risico dat wordt benoemd heeft te maken met de steeds stringentere regelgeving die vanuit
de beroepsorganisaties op ons af komt. Hierdoor kunnen audi- tors 'naar binnen gekeerd' raken en wordt het auditvak minder interessant voor (aankomende) medewerkers. Daarnaast ontstaat er een kloof tussen de klant en de auditor. De klant wil immers graag een stukje zekerheid en wil niet geconfronteerd worden met het 'indekgedrag' van auditors. De auditor van de toekomst durft dus verantwoordelijkheid te nemen! Het is daarom de taak van de (jonge) auditor van de toekomst om actief te worden bij de beroepsorganisaties om deze regelgeving te stoppen en er zo voor te zorgen dat het auditvak een positieve toekomst heeft.
Al met al zien we dat de jonge auditor meer dan genoeg ideeën heeft over de toekomst van de auditor. Duidelijk wordt dat de verschillende auditdisciplines meer en meer naar elkaar toe gaan groeien en dat de aandacht verschuift naar meer vraaggestuurde opdrachten. Bovendien zal de auditor in de toekomst meer de rol van strategisch adviseur op zich gaan nemen en wordt er in de toekomst meer rekening gehouden met soft control kant. Onze jonge auditors zijn van mening dat deze psychologische kant meer aanwezig is bij onze vrouwelijke collega’s. Door toenemende aan- dacht hiervoor binnen het vakgebied is het dan ook niet ondenk- baar dat er in de toekomst een stijging waarneembaar zal zijn in het aantal vrouwelijke auditors. Niet voor niets is er tijdens de IODAD-dag een ‘Woman of the Match’ gekozen.
Wij zijn benieuwd naar wat de toekomst ons brengt! «
Met dank aan de volgende jonge auditors: Kavita Badal, Toine Bolhaar, David Campbell, Hugo Elings, Barbara Jansen, Ivo Kerkkamp, Jacob-Hans Kingma, Raymond Niamat, Rui Ramos, Cindy do Rego en Jasper Veneman. «
Hierdoor kunnen auditors 'naar binnen gekeerd' raken en wordt het auditvak minder interessant voor (aankomende) medewerkers.
Bovendien zal de auditor in de
toekomst meer de rol van strategisch adviseur op zich gaan nemen en
wordt er in de toekomst meer rekening gehouden met soft control kant.
MAGAZIEN 24
IN BEELD
CONGRESAGENDA
AR KW AL TA AD BL O V RO
RIJK
SAUDITORS • JAARGANG 6
1
Op moment van publiceren van dit nummer was het thema en de inhoud van het eerstvolgende nummer, ZIeN(*) 1 2010, nog niet bekend. «
De volgende
10
9 fEbRUARI PPS na de crisisDen Haag
info: Rijksacademie voor Financiën en Economie
3 MAART Public control & governance (i.s.m. CI) Nieuwegein
info: www.nivra.nl/vera
7 - 9 APRIL Mastercourse publieke sector info: www.nivra.nl/vera
14 APRIL Management control in de publieke sector Breukelen
info: www.financialexecutive.nl
26 APRIL Management control van ondersteunende diensten (De)centralisatie, shared service centers en uitbesteding
Breukelen
info: www.financialexecutive.nl
17 - 19 MEI Mastercourse publieke sector van het Controllers Instituut
Garderen
info: www.financialexecutive.nl
27 MEI Accountantscontrole not - for-profitorganisaties Amsterdam
info: www.nivra.nl/vera
MAGAZIEN 30
